T.B.M.M. (S. Sayısı : 52)
Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Anayasa
Komisyonu Raporu (1/429)
T.C.
Başbakanlık
Kanunlar ve Kararlar 22.6.1999
Genel Müdürlüğü
Sayı : B.02.0.KKG/196-342/2695
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Önceki yasama döneminde hazırlanıp Başkanlığınıza sunulan ve İçtüzüğün 77 nci maddesi uyarınca hükümsüz sayılan ilişik listede adları belirtilen kanun tasarılarının yenilenmesi Bakanlar Kurulunca uygun görülmüştür.
Gereğini arz ederim.
Bülent Ecevit
Başbakan
1/750 Devlet Denetleme Kurulu Kurulması
Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı
T.C.
Başbakanlık
Kanunlar ve Kararlar 25.3.1998
Genel Müdürlüğü
Sayı : B.02.0.KKG/101-1353/1551
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 23.3.1998 tarihinde kararlaştırılan “Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.
Komisyonlarda ve Genel Kurulda öncelik ve ivedilikle görüşülmesini arz ederim.
Mesut Yılmaz
Başbakan
GENEL GEREKÇE
Anayasanın 108 inci maddesinde Devlet Denetleme Kurulunun vakıflarda da her türlü araştırma, inceleme ve denetleme yapması öngörülmüş iken 2443 sayılı Kanuna vakıflar yazılmadığından bir boşluk hâsıl olmuştur. Tasarı ile bu boşluk giderilmekte, Anayasa ile Kanun arasında uyum sağlanmaktadır.
Anayasa Komisyonu Raporu
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Anayasa Komisyonu 16.7.1999
Esas No. : 1/429
Karar No. : 7
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Başkanlığınızca, 29.6.1999 tarihinde Esas Komisyon olarak Anayasa Komisyonuna havale edilen; “Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı (1/429)” Komisyonumuzun 8.7.1999 günlü toplantısında Devlet Bakanı Sayın Yüksel Yalova, Devlet Denetleme Kurulu Başkanı, Vakıflar Genel Müdürü, diğer yetkili ilgililer ve Adalet Bakanlığı temsilcisinin katılımıyla görüşülmüş, Kanun Tasarısının İçtüzüğün 77 nci maddesine uygun olarak yenilenmediği, sadece Başbakanın imzası ile Türkiye Büyük Millet Meclisine intikal ettirildiği belirtilmiş ve oy çokluğu ile bu eksikliğin giderilmesi için dosyanın Başkanlığa iadesine karar verilmiştir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı 12 Temmuz 1999 gün ve 843 sayılı yazısı ile; İçtüzüğün 73 üncü maddesinde, Hükümetçe hazırlanan kanun tasarılarının bütün bakanlarca imzalanmış olarak ve gerekçesi ile birlikte Meclis Başkanlığına sunulacağı hükmünün yer aldığını, 77 nci madde de ise hükümsüz kalan kanun tasarılarının yenilenmesine ilişkin Başbakanlık tezkerelerinin bütün bakanlarca imzalandığına dair açık bir hükmün yer almadığını belirtmiştir.
Ayrıca İçtüzüğün çeşitli maddelerinde Hükümetin takdir veya yetkisine bırakılan haller için verilen tezkerelerde de bütün bakanların imzasının aranmadığı ifade edilerek; “yenilemenin Bakanlar Kurulunca uygun bulunduğu” ibaresini taşıyan Başbakan imzalı tezkerelerin bugüne kadar olduğu gibi, işleme konulmasının doğru olduğunun düşünüldüğü ve yenilemede bir noksanlık bulunmadığından 1/429 esas numaralı Kanun Tasarısının Komisyonumuza geri gönderildiği yer almıştır.
Komisyonumuz da bu yazı üzerine 15.7.1999 tarihli toplantısında, 1/429 esas numaralı Kanun Tasarısı ilgililerin katılımıyla incelenip görüşülmüştür. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığının yazısı üzerine söz alan konuşmacılar tarafından;
– Geri gönderme işleminin İçtüzüğün hangi maddesine dayandırıldığının açık olmadığı,
– Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanının dosyayı bu halde geri gönderme yetkisinin olmadığı ve Komisyon kararının yok sayılmasının mümkün olamayacağı,
– Komisyon kararının görüşüleceği tek yerin Genel Kurul olacağı, Komisyonun tekrar gündeme alma yetkisinin bulunmadığı belirtilerek; İçtüzüğün 26/2 maddesi hükmü gereğince gündemden düşürülmesi yönündeki yazılı önerge oy çokluğu ile reddedilmiştir.
Bu görüşlere karşı olarak;
– Başkanlığın yazısının sağlam gerekçelere dayandığı,
– Aynı şekilde yenilenen kanun tasarıları hakkında Komisyondaki bu görüşmeden sonra Bakanlar Kurulunca geri çekme işleminin yapılmadığı,
– Başbakanın görev ve siyasî sorumluluğunu düzenleyen, Anayasanın 112 ve Bakanlar Kurulunun kuruluşunu düzenleyen 109 uncu maddeleri, 3056 sayılı Kanunun Başbakanlığın kuruluşunu düzenleyen ve Başbakanın görevlerini belirleyen hükümleri ile 49, 54 ve 55 inci Hükümet dönemlerinde Başbakanın tek imzası ile liste halinde yenileme uygulamalarının birlikte değerlendirilmesi gerektiği,
– 57 nci Hükümetin bu şekilde yenilenmesini uygun gördüğü bazı kanun tasarılarının Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülerek kanunlaştığı,
Belirtilerek Başbakan Bülent Ecevit imzası ile yapılan yenilemenin hukuka ve uygulamaya uygun olduğunun altı çizilmiştir.
Tasarı ile; Devlet Denetleme Kurulunun vakıflarda da her türlü araştırma, inceleme ve denetleme yapması öngörülmektedir.
Tasarının tümü üzerindeki görüşmelerde, Devlet Bakanı Sayın Yüksel Yalova 8.7.1999 günlü toplantıda Anayasanın “Devlet Denetleme Kurulunu düzenleyen 108 inci maddesinde; Kurulun vakıflarda da her türlü inceleme, araştırma ve denetleme yapması yer aldığı halde; 2443 sayılı “Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanun” da yer almadığını bu Tasarı ile üst norm olan Anayasa ile Kanun arasında uyum sağlanmasının amaçlandığını belirtmiştir.
Komisyon üyelerimizce 15.7.1999 tarihli toplantımızda,
– Uyum çerçevesinde kalınması amacıyla Kanuna da Anayasada yer aldığı şekliyle “kamuya yararlı vakıflarda” ibaresinin geçirilmesi gerektiği,
– Böyle bir değişikliğe gerek olmadığı, vakıfların Devlet Denetleme Kurulu dışında da her şekilde denetime tâbi olduğu (Medeni Kanun, Vakıflar Kanunu hükümleri uyarınca)
– Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanunun 1981 yılında çıkarıldığı, aradan geçen süreçte böyle bir değişikliğe ihtiyaç duyulmaması nedeniyle şimdiki amacın uyum sağlamak şeklinde düşünülemeyeceği,
İfade edilmiştir.
Bu düşüncelerden sonra oy çokluğu ile maddelere geçilmesi kabul edilmiştir.
1 inci madde üzerinde konuşmacılar; bu tasarı ile vakıfların çökertilmek istendiğini; amacın toplumun örgütlenme hakkını kısmak olduğunu, konunun irtica ile mücadele kapsamında değerlendirilmemesi gerektiğini, aleyhte olarak dile getirmişlerdir.
Düzenleme lehinde ise; geçte olsa bu değişikliğin kanunlaşması halinde hukukî bir boşluğun doldurulacağı ve vakıfların denetim altına alınmasının bir gereklilik olduğu belirtilmiştir.
1 inci madde üzerinde 2443 sayılı Kanunun 2 nci maddesine “f” bendi eklenmesi yerine “e” bendinin “kamuya yararlı derneklerle vakıflarda”, şeklinde değiştirilmesini, “f” bendinin “kamuya yararlı vakıflarda” ve“vergiden muaf vakıflarda” olarak değiştirilmesi yönündeki yazılı önergeler;
– Anayasanın 108 inci maddesinde yer alan “kamuya yararlı” ibarelerinin sadece dernekler bakımından geçerli olduğu,
– Hukukumuzda kamuya yararlı olan-olmayan vakıf ayrımının bulunmadığı,
– Anayasanın 108 inci maddesinde geçen derneklerle ibaresindeki “ile” nin “ve” anlamına gelmediği,
– Sadece vergiden muaf vakıfların denetim altına alınmasının Anayasanın eşitlik ilkesine aykırılık teşkil edeceği,
Gerekçeleriyle oy çokluğu ile reddedilmiştir.
Tasarının 1 inci, 2 nci ve 3 üncü maddeleri ve tümü oya sunulmuş ve oy çokluğu ile kabul edilmiştir.
Raporumuz Genel Kurulun onayına sunulmak
üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.
| Başkan | Başkanvekili | ||||
| Ertuğrul Yalçınbayır | N. Kemal Atahan | ||||
| Bursa | Hatay | ||||
| Sözcü | Kâtip | ||||
| Ş. Bülent Yahnici | Sühan Özkan | ||||
| Ankara | İstanbul | ||||
| Üye | Üye | ||||
| Ahmet İyimaya | M. Zeki Sezer | ||||
| Amasya | Ankara | ||||
| Üye | Üye | ||||
| Salih Çelen | Şaban Kardeş | ||||
| Antalya | Bayburt | ||||
| (Muhalifim, şerhim eklidir.) | |||||
| Üye | Üye | ||||
| İsmail Alptekin | Mehmet Şandır | ||||
| Bolu | Hatay | ||||
| (Muhalifim) | |||||
| Üye | Üye | ||||
| Edip Özgenç | Cavit Kavak | ||||
| İçel | İstanbul | ||||
| Üye | Üye | ||||
| Osman Kılıç | Necdet Saruhan | ||||
| İstanbul | İstanbul | ||||
| Üye | Üye | ||||
| Mehmet Ali Şahin | Mustafa Verkaya | ||||
| İstanbul | İstanbul | ||||
| (Muhalifim) | |||||
| Üye | Üye | ||||
| Işın Çelebi | Mehmet Özcan | ||||
| İzmir | İzmir | ||||
| Üye | Üye | ||||
| Mustafa Kamalak | Mehmet Sağlam | ||||
| Kahramanmaraş | Kahramanmaş | ||||
| (Muhalifim) | (Muhalifim, şerh eklidir.) | ||||
| Üye | Üye | ||||
| Sadık Yakut | Mehmet Kundakçı | ||||
| Kayseri | Osmaniye | ||||
| Üye | |||||
| Şeref Malkoç | |||||
| Trabzon | |||||
| (Muhalifim, muhalefet şerhim ektedir.) |
KARŞI OY GÖRÜŞÜ
Çoğunluk görüşü ile bağdaşmayan karşı– görüşümü, ayrıntıya girmeden, aşağıdaki anlatımla özetliyorum :
1 – Komisyon, Yasama döneminin değişmesi nedeniyle hükümsüz kalmış tasarıların, -diğer bakanların imzası olmaksızın- yalnızca Başbakan’ın imzası ile yenilenemeyeceğini 8.7.1999 tarihinde karara bağlamış, dosyadan elini çekerek meclis başkanlığına raporla birlikte tevdi etmiştir. Komisyon raporunun bozulması, değiştirilmesi veya işin komisyona iadesinin yolları içtüzükte bellidir : Görüşmenin yenilenmesi (İçtüzük, Mad. 43), genel kurulun geri göndermesi (İçtüzük, Mad. 80) ve tasarının komisyona geri istenmesi (İçtüzük, Mad. 88). Komisyon bu yollar dışında, doğru/yanlış karar ayırımı yaparak, bitirdiği işi yeniden ele alamaz. Hele Meclis Başkanının bu yolda bir yetkisi yoktur. Anayasa Komisyonunu, kendi kararına ve hukukuna sahip çıkamayan bir kurul düzeyine indiren bu ihlali, tasvib etmek mümkün değildir. Mantığı veya durumun gereklerini hukukun yerine ikame eden anlayış; siyasete de, hukuka da zarar verir.
2 – Vakıfların denetlenemezliği düşüncesi, hiçbir şekilde benimsenemez. Ancak tasarının işlevi, vakıf denetimini düzenlemekten çok, Devlet Denetleme Kurulunun görev alanını Anayasamızın 108 inci maddesine uygun hale getirmektir. Sorun, Anayasanın 108 inci maddesindeki “... kamuya yararlı derneklerle vakıflarda...” ibaresinde yeralan vakıfların, “ kamuya yararlı vakıflar mı yoksa -mutlak olarak - vakıflar mı” anlamına alınmak gerektiğinde düğümlenmektedir.
Anayasanın doğru anlamını ortaya çıkarmak, en başta Anayasa Komisyonunun görevidir. Komisyon, hiçbir siyasal mülahazaya kapılmaksızın, gereğince zorlu bir araştırmaya girerek, yasama organına bu soylu hizmetini sunmak zorundadır (Any. Mad. 11, İçtüzük, Mad. 20 gerekçesi).
İmdi :
a) Devlet Denetleme Kurulu, Anayasamızın 104 üncü maddesi ile Cumhurbaşkanlığı makamına yüklenen görev alanında, denetim yetkisini aynı makama tanıma ihtiyacının bir karşılığıdır. Bu yüksek makamın özel alanı ilgilendiren tanımlanmış bir görevi yoktur ki denetim yetkisi bu alana taşınsın.
b) Kurumun 1938 yılından bu yana evrimi ve kurucu iktidar belgeleri (Anayasa Komisyonu, alt-komisyon raporları, Aldıkaçtı’nın başkan sıfatıyla açıklamaları) komisyonun ittilaına sunulsa veya üyelerce inceleme fırsatı bulunsa idi, “devlet denetleme kurulunun görev alanının Kamusal Alanla Sınırlı Olduğu” - kuşkuya yer bırakmayacak açıklıkta- ortaya çıkardı. Kamuya yararlı dernek ve vakıfların denetime alınması, kamunun (devletin) bunlara sağladıkları avantajları (yani kamu fedakârlıkları) sebebiyledir.
c) “İle” bağlacı yoluyla ulaşılan sonuç (languistik yorum) da doğru değildir. Bu bağlaç, “umumiyetle iki kelimeyi birbirine bağlar” (Dr. Hacıeminoğlu, M. Necmettin, Türk Dilinde Edatlar, İst. 1971. Shf. 160 vd, 45 vd.) . Anayasadaki “vakıflar” kelimesi, sıfat tamlamalı bir bütün olan “kamuya yararlı derneklere” bağlanmaktadır (Any. Md. 108). Aksine bir anlama gidebilmek için tamlamasız “vakıfların” önde “kamuya yararlı derneklerin” ondan sonra yeralması gerekirdi. Kaldıki anayasal öze, dil yorumuyla değil, “Cumhurbaşkanlığı - Görev- Denetim alanı” sistemi ile ve kurucu belgelere inerek ulaşılabilir.
d) Kamuya yararlı Vakıf Kurumunun pozitif hukukumuzda yokluğu gerekçesi, komisyonun konumuyla bağdaşmayan, görüş niteliğini hiçbir zaman taşımayacak olan dört başı mamur bir hatadır:
aa) Anayasalar, sıra düzeni bakımından o konuda alt -kuralların mevcut olup olmamasına göre anlamlandırılamaz. Anayasa Komisyonu, anayasaya uygunluk veya aykırılık değer yargısını, anayasada işaret olunan (veya olunmayan) kurumun varlığına/yahut yokluğuna göre belirleyemez. Komisyon, alt-kurallarda o kurumun varolup olmamasına bakmaksızın, anayasanın kendisine bakacaktır. Anayasa, “kamuya yararlı vakıflar” anlamını içeriyorsa, hukukumuzda “böyle bir kurum mevcut değil/salt vakıflar” olarak benimseyelim yetkisi, hiç kimsede yoktur. Anayasa yanlışsa değiştirilir, yorumla ihmal ve ihlal olunamaz (Any. Mad. 175, 11)
bb) Kaldı ki “kamuya yararlı vakıflar”, gerek Türk hukuk literatürünün ve gerekse Türk pozitif hukukunun yabancısı bir kavram ve kurum değildir. Kelimelerle düşünmekten sistem, kavram ve kategorilerle düşünmeye, giderek bilimle çözmeye ulaşıldığında yanlışların gerekçelere aktarılması olasılığı sıfıra doğru ilerler. Genel Kurul Müzakerelerinde meraklılarına referans olarak bu konudaki kimi kaynaklara işaretle yetineceğim (Prof. Dr. Karayalçın, Yaşar. Kamuya Faydalı Müesseseler, Ank. 1946, Sh. 102 ve civ. Prof. Onar, Sıddık Sami. İdare Hukuku, İst. 1942. c.1. Shf. 231. 485, 799. Prof. Dr. Sarıca. İdarî Kaza. İst. 1942. Shf.232. Dr. İşeri, Ahmet. Türk Medenî Kanununa Göre Vakıf. Ank. 1968. Shf. 46 vd. Prof. Dr.. Edis, Seyfullah. İşçilere Yardım Vakıfları. Ank. 1982. Shf. 40 vd. Ballar, Suat. Yeni Vakıflar Hukuk. İst. 1987. Shf. 291-305. Bu kaynakta kamusal işlem örnekleri ve Türkiye’de kamuya yararlı vakıflar listesi de yeralmaktadır. 1926 t, 748 sayılı Yasa.Mad. 1. 11.6.1936 t, 3038 sayılı yasa ile muaddel TCK.482/2. 3827 sayılı Yasa ile mülga 1296 sayılı yasa. 903 sayılı yasa, Madde. 2, 4. 5 ve civ. mad. Türk hukukunda tesis ile vakfın eş anlamlı terimler olduğu hatırlanmalıdır. Öte yandan vergi bağışıklığının kamu yararına dernek imtiyazları ile örtüştüğü, Türk yasama disiplininde dil ve kavram duyarlılığının esirgenmesinin kargaşa yarattığı vurgulanmalıdır.)
e) 1995 yılında yapılan anayasa değişikliklerinin yöneldiği amacın; depolitizasyonu önlemek, sivil toplum örgütleri alanında siyaset yasaklarını kaldırarak özgürleşmeyi sağlamak ve özel alanı genişletmek olduğu unutulmamalıdır. (Any. Mad. 33/son fıkra). Özel alanın, özellikle vakıf alanının mevcut denetim mekanizmaları dışında (TCK, MK, Vakıflar K, BDK, BTK vb.) anayasa aşılarak bir başka denetim kuruluna açılmasını, 1995 yılında parlamentoda oluşan ve olumlu bir gelişimi simgeleyen demokratik doğrultu ile de bağdaştıramıyorum.
f) Uyarlamanın, kurumsal kanuna ayrı bent eklemek yerine, son bendin devamına yani “f” bendinin sonuna “vakıflarda” ibaresi eklenerek yapılması, anayasanın sözüne ve özüne uygun olacaktır. Bu yöntem, anayasal anlamın açığa çıkarılmasının uygulamaya (idare ve yargıya) yükleyecek ve somut anayasa kuralını, yasaya aktarmaktan başka birşey yapılmadığı için de temel norma aykırılık itirazlarını önleyecektir.
Mevcut şekliyle tasarı, yalnızca anayasaya aykırı değil, yasa ile anayasaya hükmünü gelişleten /değiştiren karakterdedir. Komisyonun aynen kabul ettiği metnin yasalaşması halinde, bilinen anayasal duyarlık içinde cumhurbaşkanlığı yüksek makamının -iktiza ediyorsa- anayasal yetkilerini kullanacağı kuşkusuzdur. (Any. Mad. 105/1, 105/a-4, 89/2, 150 ve diğ.).
Sonuç olarak, “kamuya yararlı vakıflar” veya mevcut yasanın “f” bendine eklenecek “vakıflar” seçenekleri dışındaki düzenlemeler veya mevcut şekliyle tasarı, anayasa ile açıkça çatıştığından çoğunluk görüşüne katılamıyorum.
Ahmet İyimaya
Amasya
MUHALEFET ŞERHİ
Komisyonumuzda bir önceki oturumda; “Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair KanunTasarısı” hakkında, Bakanlar Kurulu üyelerinin imzasının bulunmadığı sadece Sayın Başbakan’ın imzasıyla komisyonumuza gönderildiği tespit edilmiş ve tasarının Bakanlar Kurulu kararı eklenerek gönderilmesi yolunda karar verilmiştir.
Bu defa Sayın Meclis Başkanının, Komisyon kararına rağmen, tasarıyı Sayın Başbakanın imzasıyla, Bakanlar Kurulu kararına gerek görmeksizin, komisyonumuza iadesi, içtüzük ve komisyon çalışmalarıyla ilgili mevzuata oyları olduğundan, bu tasarının, eski karar yok sayılarak yeniden görüşülmesinin hukuka aykırı olduğu kanaatindeyim. Tasarının bu şekilde görüşülmesine muhalefet şerhimizi arz ederiz.
Salih Çelen Prof. Dr. Mehmet Sağlam
Antalya Kahramanmaraş
MUHALEFET ŞERHİ
Geçtiğimiz yasama döneminde T.B.M.M.’ne gelerek, yasalaşamadığından kadük kalmış bu tasarı usulüne göre yenilenmemiştir. Tasarıyı yenileyen hükümetin bakanlar kurulu üyelerinin imzaları eksiktir. Bu tamamlanmadan tasarının görüşülmesi içtüzüğe aykırıdır.
Diğer yandan Anayasanın 108 inci maddesi, kamuya yararlı vakıfların, Devlet Denetleme Kurulunun denetim alanına girdiğini belirtmesine rağmen tasarı Anayasa’ya aykırı şekilde gelmiş, komisyon da bu aykırılığı gidermemiştir.
Bu sebeple, tasarının, komisyonda kabul edildiği şekilde yasalaşmasına muhalifiz.
Mehmet Ali Şahin İsmail Alptekin
İstanbul Bolu
MUHALEFET ŞERHİ
1.4.1981 tarih ve 2443 sayılı Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapan Tasarıya hem usul hem de esas bakımından muhalifim.
A)Usul Bakımından :
1. Herşeyden önce bu tasarı, hukukî anlamda bir “tasarı” değildir. Çünkü “tasarı” da Bakanlar Kurulunun tamamının imzasının bulunması gerekir. (İçtüzük, m.73/I)
Halbuki tasarıdaki imza sahiplerinin birçoğu bakan değildir, hatta birçoğu milletvekili bile değildir.
2. İçtüzüğün 77 nci maddesine göre tasarıları yenileme yetkisi “Hükümet”e aittir. Halbuki bu tasarı Başbakan tarafından yenilenmiştir. Başbakan “Hükümet” değildir.
Nitekim Komisyonumuz bu gerekçe ile geçen hafta, 7.7.1999 tarihli toplantısında, sözkonusu tasarıyı reddetmişti.
3. TBMM Başkanının, reddedilen bir tasarıyı üzerinde hiçbir değişiklik yapılmadan -aynen -aynı komisyona gönderme yetkisi yoktur.
B) Esas Bakımından :
1. Anayasanın 108 inci maddesine göre Devlet Denetleme Kurulunun kuruluş amacı, kısaca, “idare” nin hukuka uygun olarak faaliyette bulunup bulunmadığını denetlemek; idarenin hukuka uygun olarak düzenli ve verimli şekilde çalışıp çalışmadığını inceleyip denetlemektir.
2. Anayasanın 108 inci maddesine göre Devlet Denetleme Kurulunun denetim alanına bütün vakıflar değil, sadece kamuya yararlı vakıflar girmektedir. Çünkü;
“...... kamuya yararlı derneklerle vakıflarda....”
İfadesinde yeralan “kamuya yararlı” kelimeleri sadece dernekleri değil, aynı zamanda vakıfları da kapsamaktadır.
3. Kamuya yararlı vakıfları, genel denetimin yanısıra, ayrıca ve ilaveten Devlet Denetleme Kurulu da denetleyebilecektir. Çünkü kamuya yararlı vakıflar, mesela vergi muafiyeti tanınan vakıflar “kamuya yararlı” vasfı ile “idare”nin içine dahil edilmektedir. İdarenin dışında kalan; idare ile hiçbir organik, idarî ve malî ilişkisi bulunmayan özel vakıfları ise
a) Vergileme bakımından Maliye Bakanlığının vergi elemanları,
b) İdarî bakımdan da hem vakfın, kendi amirleri hem de Vakıflar Genel Müdürlüğü denetlemektedir.
4. Bugünkü mevzuatımıza göre denetimdışı kalan bir tek vakıf dahi yoktur.
5. İdare ile hiçbir ilgisi bulunmayan özel vakıfların, Devlet Denetleme Kurulunun denetim alanına dahil edilmesi anayasal dayanaktan yoksundur.
6. “İrtica ile mücadele paketi” içinde yeralan tasarının psikolojik etkisi sosyal yapımızda çok önemli bir yer tutan vakıflarımız için tahripkâr sonuçlar doğuracaktır.
7. Bazılarının iddia ettiği gibi bu tasarı bir “uyum” tasarısı değildir. Çünkü :
a) Anayasanın 108 inci maddesinde, 1995 anayasa değişikliği ile herhangi bir değişikliğe uğramamıştır.
b) 1.4.1981 tarih ve 2443 sayılı Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkındaki Kanundan sonra ise Vakıflar Kanununda hem kanunla hem de kanun hükmünde kararname ile değişiklikler yapılmıştır. (8.6.1984 tarih ve 227 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 4.4.1995 tarih ve 4103 sayılı Kanun)
Eğer 1.4.1981 tarih ve 2443 sayılı kanun ile anayasa arasında bir uyumsuzluk olsa idi, sözkonusu değişiklikler ile bu uyumsuzluğun giderilmesi gerekirdi.
8. 1.4.1981 tarih ve 2443 sayılı kanun ile anayasa arasında bir uyumsuzluk yoktur. Ancak anılan kanunda şimdi yapılmak istenen değişiklik ile böyle bir uyumsuzluk meydana gelecektir.
15.7.1999
Prof. Dr. Mustafa Kamalak
Kahramanmaraş
HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN
DEVLET DENETLEME KURULU KURULMASI HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI
MADDE 1. — 1.4.1981 tarihli ve 2443 sayılı Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki (f) bendi ilave edilmiştir.
“f) Vakıflarda,”
MADDE 2. — Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3. — Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
ANAYASA KOMİSYONUNUN KABUL
ETTİĞİ METİN
DEVLET DENETLEME KURULU KURULMASI HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI
MADDE 1. — Tasarının 1 inci maddesi
Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
MADDE 2. — Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
MADDE 3. — Tasarının 3 üncü maddesi
Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
| Mesut Yılmaz | ||||
| Başbakan | ||||
| Dev. Bak. ve Başb. Yrd. | Millî Sav. Bak. ve Başb. Yrd. | Devlet Bakanı | ||
| B. Ecevit | İ. Sezgin | G. Taner | ||
| Devlet Bakanı | DevletBakanı | DevletBakanı V. | ||
| H. Özkan | Y. Seçkiner | M. Gürdere | ||
| DevletBakanı | DevletBakanı | DevletBakanı | ||
| Prof. Dr. H. S. Türk | Prof. Dr. S. Yıldırım | R. Serdaroğlu | ||
| Devlet Bakanı | DevletBakanı | Devlet Bakanı | ||
| M. Gürdere | Prof. Dr. Ş. Gürel | Prof. Dr. A. Andican | ||
| DevletBakanı | DevletBakanı | DevletBakanı | ||
| Dr. I. Çelebi | M. Yılmaz | R. Şahin | ||
| DevletBakanı | DevletBakanı | DevletBakanı | ||
| B. Kara | C. Kavak | E. Aşık | ||
| DevletBakanı | Devlet Bakanı | Devlet Bakanı | ||
| R. K. Yücelen | H.Gemici | M. Batallı | ||
| Adalet Bakanı | İçişleri Bakanı | Dışişleri Bakanı | ||
| O. Sungurlu | M. Başesgioğlu | İ. Cem | ||
| Maliye Bakanı | Millî Eğitim Bakanı | Bayındırlık ve İskân Bakanı | ||
| Z. Temizel | H. Uluğbay | Y. Topçu | ||
| Sağlık Bakanı | Ulaştırma Bakanı | Tarım ve Köyişleri Bakanı V. | ||
| H. İ. Özsoy | N. Menzir | R. K. Yücelen | ||
| Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı | Sanayi ve Ticaret Bakanı | Enerji ve Tabiî Kay. Bakanı | ||
| Prof. Dr. N. Çağan | Y. Erez | M. C. Ersümer | ||
| Kültür Bakanı | Turizm Bakanı | Orman Bakanı | ||
| İ. Talay | İ. Gürdal | E. Taranoğlu | ||
| Çevre Bakanı | ||||
| Dr. İ. Aykut |
SIRA SAYISI 42’NİN SONU