Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve Millî Savunma ve Dışişleri Komisyonları Raporları (1/347)

T.C.

Başbakanlık

Kanunlar ve Kararlar 3.6.1999

Genel Müdürlüğü

Sayı : B.02.0.KKG.0.11/196-342/2504

Önceki yasama döneminde hazırlanıp Başkanlığınıza sunulan ve İçtüzüğün 77 nci maddesi uyarınca hükümsüz sayılan ilişik listede adları belirtilen kanun tasarılarının yenilenmesi Bakanlar Kurulunca uygun görülmüştür.

Gereğini arz ederim.

Bülent Ecevit

Başbakan

1/808 Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı

T.C.

Başbakanlık

Kanunlar ve Kararlar 21.8.1998

Genel Müdürlüğü

Sayı : B.02.0.KKG.0.11/101-1406/4717

Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 13.7.1998 tarihinde kararlaştırılan “Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Mesut Yılmaz

Başbakan

Kitle imha silahlarının yayılmasının önlenmesi, ulusal güvenliğimizi yakından ilgilendiren bir nitelik taşımaktadır. Ülkemizi çevreleyen bölgelerde halen kitle imha silahlarının yayılması konusunda ortaya çıkan gelişmeler, yayılmanın önlenmesi amacıyla uluslararası düzeyde yapılan çalışmalara faal biçimde katılmamızı, bu konuda aktedilen uluslararası anlaşma ve yapılan düzenlemelere taraf olmamızı gerekli kılmıştır. Türkiye böylece sözkonusu anlaşmalara taraf olmayan ülkelerin de yayılmanın önlenmesi çalışmalarına methaldar olmaları için uluslararası toplum ile birlikte diplomatik girişimlerini etkin bir şekilde devam ettirme imkânını da kazanmaktadır.

Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşması (NDYA) patlatma yöntemiyle nükleer deneme yapılmasını yasaklamaktadır. Nükleer silah üretiminin önemli bir unsuru olan patlamaya dayalı nükleer denemelerin yeraltı haricinde yapılması Türkiye’nin de taraf olduğu 1963 tarihli Kısmi Nükleer Deneme Yasağı Antlaşması ile esasen yasaklanmış idi. Bu kez NDYA ile yeraltında olanlar dahil tüm denemeler yasaklanmaktadır.

Bu şekilde, Antlaşma nükleer silahların geliştirilmesini ve niteliklerinin iyileştirilmesini kısıtlamakta, yeni tip ileri nükleer silahların geliştirilmesini sona erdirmeyi hedeflemekte, nükleer yayılmanın önlenmesi çabalarına ve nükleer silahsızlanma sürecine ve böylece de uluslararası barış ve güvenliğin kuvvetlendirilmesine katkıda bulunmaktadır. Antlaşmanın tesis ettiği nükleer patlama yapma yasağı, esas itibarıyla, yine Antlaşma hükümleri uyarınca kurulmakta olan geniş bir şebeke aracılığıyla sismik, radyonüklid, hidroakustik ve infrasound yöntemlerle izlenmektedir. Bunun dışında, Antlaşmaya riayetin doğrulanması kurulacak bir uluslararası teşkilâtın eliyle yürütülecek yerinde denetimlerle sağlanmaktadır.

Antlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için onay belgesini sunması gereken nükleer güce ve/veya araştırma reaktörlerine sahip 44 ülke Antlaşmanın 2 numaralı ekinde sıralanmakta olup, bunlar arasında Türkiye de bulunmaktadır. Bu statü ülkemizin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı denetimlerine tabi olan İstanbul Teknik Üniversitesi Çekmece nükleer araştırma reaktörüne sahip bulunmasından kaynaklanmaktadır.

Kitle imha silahlarının yayılmasının önlenmesi çalışmalarının ulusal güvenliğimiz bakımından öneminin yanısıra, Nükleer Denemelerin Yasaklanması Antlaşması NATO’nun nükleer güvenlik şemsiyesinden yararlanan ülkemizin barışçıl amaçlarla nükleer enerjiden faydalanma çabalarına da katkıda bulunabilecek niteliktedir. Ayrıca, Antlaşmanın oluşturduğu sismik izleme şebekesinde rol üstlenen ülkemizin, bu sayede sismik teknoloji ve veri edinme ve çözümleme imkânlarının genişlemesi mümkün olabilecektir. Bu meyanda Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi NDYA’nın Uluslararası Veri İzleme Sistemine Ulusal Veri Merkezi olarak bağlanmaktadır.

Türkiye bu mülahazalarla 24 Nisan 1996 tarihinde imzaya açılan Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşmasının ilk günkü imzacıları arasında yer almış ve ilgili tüm uluslararası forumlarda NDYA’nın olduğunca çok sayıda ülke tarafından imzalanması ve yürürlüğe konmasını sağlamayı amaçlayan çabalara katkıda bulunmuştur.

Bu çerçevede, Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşmasının Türkiye tarafından onaylanması, ülkemizin gerek yayılmanın önlenmesi politika ve menfaatleri, gerek sismik izleme teknik ve imkânlarının geliştirilmesi, gerekse nükleer enerjiden barışçıl amaçlarla yararlanma hedefinin desteklenmesine katkıda bulunacak, mevcut uluslararası konumumuzdan kaynaklanan çıkarlarımızın korunması ve dış politikamızın temel ilkelerinin teyidi ve sürdürülmesi yönünde atılmış önemli bir adım oluşturacaktır.

Kitle imha silahlarının yayılmasının önlenmesi, ulusal güvenliğimizi yakından ilgilendiren bir nitelik taşımaktadır. Ülkemizi çevreleyen bölgelerde halen kitle imha silahlarının yayılması konusunda ortaya çıkan gelişmeler, yayılmanın önlenmesi amacıyla uluslararası düzeyde yapılan çalışmalara faal biçimde katılmamızı, bu konuda aktedilen uluslararası anlaşma ve yapılan düzenlemelere taraf olmamızı gerekli kılmıştır. Türkiye böylece sözkonusu anlaşmalara taraf olmayan ülkelerin de yayılmanın önlenmesi çalışmalarına methaldar olmaları için uluslararası toplum ile birlikte diplomatik girişimlerini etkin bir şekilde devam ettirme imkânını da kazanmaktadır.

Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşması (NDYA)patlatma yöntemiyle nükleer deneme yapılmasını yasaklamaktadır. Nükleer silah üretiminin önemli bir unsuru olan patlamaya dayalı nükleer denemelerin yeraltı haricinde yapılması Türkiye’nin de taraf olduğu 1963 tarihli Kısmî Nükleer Deneme Yasağı Antlaşması ile esasen yasaklanmış idi. Bu kez NDYAile yeraltında olanlar dahil tüm denemeler yasaklanmaktadır.

Bu şekilde, Antlaşma nükleer silahların geliştirilmesini ve niteliklerinin iyileştirilmesini kısıtlamakta, yeni tip ileri nükleer silahların geliştirilmesini sona erdirmeyi hedeflemekte, nükleer yayılmanın önlenmesi çabalarına ve nükleer silahsızlanma sürecine ve böylece de uluslararası barış ve güvenliğin kuvvetlendirilmesine katkıda bulunmaktadır. Antlaşmanın tesis ettiği nükleer deneme yapma yasağı, esas itibariyle, yine Antlaşma hükümleri uyarınca kurulmakta olan geniş bir şebeke aracılığıyla sismik, radyonüklid, hidroakustik ve infrasound yöntemlerle izlenmektedir. Bunun dışında, Antlaşmaya riayetin doğrulanması kurulacak bir uluslararası teşkilâtın eliyle yürütülecek yerinde denetimlerle sağlanmaktadır.

Antlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için onay belgesini sunması gereken nükleer güce ve/veya araştırma reaktörlerine sahip 44 ülke Antlaşmanın 2 numaralı ekinde sıralanmakta olup, bunlar arasında Türkiye de bulunmaktadır. Bu statü ülkemizin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı denetimlerine tabi olan İstanbul Teknik Üniversitesi Çekmece nükleer araştırma reaktörüne sahip bulunmasından kaynaklanmaktadır.

Kitle imha silahlarının yayılmasının önlenmesi çalışmalarının ulusal güvenliğimiz bakımından öneminin yanısıra, Nükleer Denemelerin Yasaklanması Antlaşması NATO’nun nükleer güvenlik şemsiyesinden yararlanan ülkemizin barışçıl amaçlarla nükleer enerjiden faydalanma çabalarına da katkıda bulunabilecek niteliktedir. Ayrıca, Antlaşmanın oluşturduğu sismik izleme şebekesinde rol üstlenen ülkemizin, bu sayede sismik teknoloji ve veri edinme ve çözümleme imkânlarının genişlemesi mümkün olabilecektir. Bu meyanda Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi NDYA’nın Uluslararası Veri İzleme Sistemine Ulusal Veri Merkezi olarak bağlanmaktadır.

Türkiye bu mülahazalarla 24 Eylül 1996 tarihinde imzaya açılan Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşmasının ilk günkü imzacıları arasında yer almış ve ilgili tüm uluslararası forumlarda NDYA’nın olduğunca çok sayıda ülke tarafından imzalanması ve yürürlüğe konmasını sağlamayı amaçlayan çabalara katkıda bulunmuştur.

Bu çerçevede, Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşmasının Türkiye tarafından onaylanması, ülkemizin gerek yayılmanın önlenmesi politika ve menfaatleri, gerek sismik izleme teknik ve imkânlarının geliştirilmesi, gerekse nükleer enerjiden barışçıl amaçlarla yararlanma hedefinin desteklenmesine katkıda bulunacak, mevcut uluslararası konumumuzdan kaynaklanan çıkarlarımızın korunması ve dış politikamızın temel ilkelerinin teyidi ve sürdürülmesi yönünde atılmış önemli bir adım oluşturacaktır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Millî Savunma Komisyonu 5.7.1999

Esas No. :1/347

Karar No. :5

Başkanlığınızca 17.6.1999 tarihinde Tali Komisyon olarak Komisyonumuza, Esas Komisyon olarak Dışişleri Komisyonuna havale edilen “Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” Komisyonumuzun 1.7.1999 tarihli 2 nci Birleşiminde Hükümeti temsilen Millî Savunma Bakanının başkanlığında Millî Savunma ve Dışişleri Bakanlıkları ile Genelkurmay Başkanlığı ve Savunma Sanayi Müsteşarlığı temsilcilerinin de katılımları ile incelenip görüşüldü.

Tasarı ve gerekçesi incelendiğinde;

Nükleer silahların geliştirilmesini ve niteliklerinin iyileştirilmesini kısıtlayan, yeni tip ileri nükleer silahların geliştirilmesini sona erdirmeyi amaçlayan Nükleer Denemelerin Yasaklanması Antlaşmasının onaylanmasının ulusal güvenlik bakımından olduğu kadar NATO’nun nükleer güvenlik şemsiyesinden yararlanan ülkemizin barışçıl amaçlarla nükleer enerjiden faydalanma çabalarına da katkıda bulunabilecek nitelikte olduğu,

Tasarının bu konudaki antlaşmanın onaylanması yönünde hazırlandığı,

Görülmektedir.

Hükümet adına yapılan tamamlayıcı açıklamaları takiben Tasarı ve gerekçesi Komisyonumuzca da benimsenerek maddelerinin görüşülmesine geçilmiştir.

Tasarının 1 inci maddesi ile yürürlük ve yürütmeye ilişkin 2 nci ve 3 üncü maddeleri Komisyonumuzca da aynen kabul edilmiştir.

Raporumuz Esas Komisyon olan Dışişleri Komisyonuna sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.
 

	Başkan	Başkanvekili
	Sadık Kırbaş	Hayrettin Özdemir
	Çanakkale	Ankara
	Kâtip	Üye
	M. Kemal Tuğmaner	M. Metanet Çulhaoğlu
	Mardin	Adana
	Üye	Üye
	Gönül Saray Alphan	Oğuz Aygün
	Amasya	Ankara
	Üye	Üye
	Rıza Ulucak	Hüseyin Arabacı
	Ankara	Bilecik
	Üye	Üye
	Turhan Tayan	Bekir Aksoy
	Bursa	Çorum
	Üye	Üye
	Vahit Kayırıcı	Mukadder Başeğmez
	Çorum	İstanbul
	Üye	Üye
	Hüseyin Arı	Namık Hakan Durhan
	Konya	Malatya
	Üye	Üye
	Mustafa Enöz	Hasan Gülay
	Manisa	Manisa
	Üye	Üye
	Ekrem Pakdemirli	FetullahGültepe
	Manisa	Van
	Üye	Üye
	Veysel Atasoy	Ömer Üstünkol
	Zonguldak	Zonguldak

 

MADDE 1.—Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2.—Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3.—Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Dışişleri Komisyonu 26.8.1999

Esas No. :1/347

Karar No. :77

Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı Komisyonumuzun 29 Temmuz 1999 tarihli 11 inci birleşiminde Dışişleri Bakanlığı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı temsilcilerinin katılmalarıyla görüşülmüştür.

Nükleer silahların geliştirilmesini kısıtlamak ve Antlaşmaya riayet edilmesini uluslararası denetim mekanizmasıyla sağlamak amacını taşıyan Tasarı Komisyonumuzca uygun görülmüş ve 1 inci madde ile gerekçede yanlış yazılan Antlaşmanın imzalandığı tarih olan “24 Nisan 1996” ibaresi “24 Eylül 1996” şeklinde düzeltilerek kabul edilmiştir.

Komisyonumuzca konunun hayatî önemi göz önünde bulundurularak Tasarının, İçtüzüğün 52 nci maddesine göre öncelik ve ivedilikle görüşülmesine karar verilmiştir.

Raporumuz Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Başkanlığa saygı ile arz olunur.
 

	Başkan	Başkanvekili
	Kâmran İnan	B. Suat Çağlayan
	Van	İzmir
	Sözcü	Kâtip
	Mehmet Kaya	Mehmet Ali Bilici
	Kahramanmaraş	Adana
	Üye	Üye
	Müjdat Kayayerli	Nesrin Ünal
	Afyon	Antalya
	Üye	Üye
	Hasan Erçelebi	Mahmut Erdir
	Denizli	Eskişehir
	Üye	Üye
	M. Bedri İncetahtacı	Mustafa Yaman
	Gaziantep	Giresun
	Üye	Üye
	Azmi Ateş	Hüseyin Kansu
	İstanbul	İstanbul
	(Muhalefet şerhim eklidir.)	(Muhalefet şerhim eklidir.)
	Üye	Üye
	Cevdet Akçalı	Basri Coşkun
	Kütahya	Malatya
	Üye
	M. Necati Çetinkaya
	Manisa

Komisyonumuzda görüşülmüş bulunan Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısına ülkemizin çok önemli jeostratejik ve jeopolitik konumu dolayısıyla komşularımızdan hiçbirisinin bu anlaşmayı imzalamamış olmalarını dikkate alarak yalnızca bizim imza koymamızı mahzurlu buluyorum. Bu vesileyle muhalifim.

26 Ağustos 1999

Azmi Ateş

İstanbul

Komisyonumuzda görüşülmüş bulunan Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısına ülkemizin çok önemli jeostratejik ve jeopolitik konumu dolayısıyla komşularımızdan hiçbirisinin bu anlaşmayı imzalamamış olmalarını dikkate alarak yalnızca bizim imza koymamızı mahzurlu buluyorum. Bu vesileyle muhalifim.

26 Ağustos 1999

Hüseyin Kansu

İstanbul

NÜKLEER DENEMELERİN KAPSAMLI YASAKLANMASIANTLAŞMASININ ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1.—Birleşmiş Milletler Silahsızlanma Konferansında müzakere edilip sonuçlandırılan ve Türkiye Cumhuriyeti adına 24 Nisan 1996 tarihinde New York’ta imzalanan “Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşması”nın onaylanması uygun bulunmuştur.

MADDE 2.—Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3.—Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

NÜKLEER DENEMELERİN KAPSAMLI YASAKLANMASIANTLAŞMASININ ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1.—Birleşmiş Milletler Silahsızlanma Konferansında müzakere edilip sonuçlandırılan ve Türkiye Cumhuriyeti adına 24 Eylül 1996 tarihinde New York’ta imzalanan “Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşması”nın onaylanması uygun bulunmuştur.

MADDE 2.—Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3.—Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
 

	Mesut Yılmaz
	Başbakan
	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Millî Sav. Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bakanı
	B. Ecevit	İ. Sezgin	G. Taner
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	H. Özkan	Y. Seçkiner	I. Saygın
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	Prof. Dr. H. S. Türk	Prof. Dr. S. Yıldırım	R. Serdaroğlu
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	M. Gürdere	Prof. Dr. Ş. Gürel	Prof. Dr. A. Andican
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	Dr. I. Çelebi	M. Yılmaz	R. Şahin
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	B. Kara	C. Kavak	E. Aşık
	Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	M. Taşar	H. Gemici	M. Batallı
	Adalet Bakanı	İçişleri Bakanı	Dışişleri Bakanı
	O. Sungurlu	M. Başesgioğlu	İ.Cem
	Maliye Bakanı	Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı
	Z. Temizel	H. Uluğbay	Y. Topçu
	Sağlık Bakanı	Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı
	H. İ. Özsoy	N. Menzir	M. Taşar
	Çalışma ve Sos. Güv. Bak.	Sanayi ve Ticaret Bakanı	Enerji ve Tabiî Kay. Bak.
	Prof. Dr. N. Çağan	Y. Erez	M. C. Ersümer
	Kültür Bakanı	Turizm Bakanı	Orman Bakanı
	İ. Talay	İ. Gürdal	E. Taranoğlu
		Çevre Bakanı
		Dr. İ. Aykut