Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile Askerî Hâkimler Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu

T.C.

Başbakanlık

Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü 18.6.1999

Sayı : B.02.0.KKG.0.11/101-1479/2659

Adalet Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 18.6.1999 tarihinde kararlaştırılan “Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile Askerî Hâkimler Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Bülent Ecevit

Başbakan

Anayasanın Devlet Güvenlik Mahkemelerinin kuruluşunu düzenleyen 143 üncü maddesinde yapılan değişiklikle, bu mahkemelerin yapısal oluşumu yeniden düzenlendiğinden, bu değişikliğe koşut olarak 16.6.1983 tarihli ve 2845 sayılı Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 26.10.1963 tarihli ve 357 sayılı Askerî Hâkimler Kanununda gerekli değişiklikleri yapmak üzere bu tasarı hazırlanmıştır.

Madde 1. — Madde ile 2845 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin son fıkrası hükmü değiştirilmek suretiyle, mahkemenin yapısal oluşumu yeniden düzenlendiği cihetle, buna koşut olarak fıkra metninden “Millî Savunma Bakanlığının görüşü alınarak” ibaresi çıkarılmakta ve Devlet Güvenlik Mahkemesi nezdinde görev alacak Cumhuriyet savcılarının sayısının belirlenmesi yetkisi Adalet Bakanlığından alınarak Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kuruluna verilmektedir.

Madde 2. — Devlet Güvenlik Mahkemelerinin yapısal oluşumunun yeniden düzenlenmesine koşut olarak, 2845 sayılı Kanunun 5 inci maddesi değiştirilmektedir.

Madde 3. —Devlet Güvenlik Mahkemelerinin yapısal oluşumundaki değişikliğe koşut olarak, 2845 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi yeniden düzenlenmektedir.

Madde 4. — Devlet Güvenlik Mahkemelerinin yapısal oluşumu yeniden düzenlendiğinden, bu değişikliğe koşut olarak madde ile, 2845 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin ikinci fıkrası değiştirilerek, hukukî veya fiilî nedenlerle görevi başında bulunmayan asıl üyenin yerine yedek üyenin mahkeme kuruluna katılacağı öngörülmektedir.

Madde 5. —Devlet Güvenlik Mahkemelerinin yapısal oluşumu yeniden düzenlendiğinden, bu doğrultuda 2845 sayılı Kanunun 34 üncü maddesi değiştirilmektedir.

Madde 6. — Devlet GüvenlikMahkemelerinin yapısal oluşumu yeniden düzenlenerek, mahkeme bünyesinde yeralan yedek üye sayısı ikiden bire indirildiğinden, bu değişikliğe koşut olarak 2845 sayılı Kanunun, 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yeralan “iki” ibaresi “bir”; 8 inci maddesinin birinci fıkrasında yeralan “yedek üyelerinin” ibaresi, “yedek üyenin” şeklinde değiştirilmiştir.

Madde 7. — Anayasanın 143 üncü maddesinde yapılan değişikliğe ve Devlet Güvenlik Mahkemelerinin yapısal oluşumunun yeniden düzenlenmesine koşut olarak, 2845 sayılı Kanunun 37 nci maddesinin ikinci fıkrası ve 38 inci maddesi ile 357 sayılı Askerî Hâkimler Kanununun ek 7 ve ek 8 inci maddeleri yürürlükten kaldırılmaktadır.

Geçici Madde 1. — Yapılan değişiklikle, Devlet Güvenlik Mahkemelerinin yapısal oluşumu yeniden düzenlendiğinden, bu mahkemelerdeki görevi sona eren askerî hâkim ve Cumhuriyet savcılarının atamaları yapılıncaya kadar Millî Savunma Bakanı tarafından askerî mahkemelerde veya yargı ile ilgili idarî görevlerde geçici yetki verilebileceği madde ile öngörülmekte olup, bu kişilere geçici yetki verilirken rütbe ve kıdemlerinin dikkate alınacağı da açıkça vurgulanmaktadır.

Geçici Madde 2. — Madde ile, Devlet Güvenlik Mahkemelerindeki askerî hâkim ve Cumhuriyet savcılarından boşalan yerlere bu kanunun yayımı tarihinden itibaren onbeş gün içinde çerçeve 2 nci maddeyle değiştirilen 2845 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde öngörülen nitelikleri taşıyanlar arasından Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca atama yapılacağı, bu atamalar yapılıncaya kadar 2845 sayılı Kanunun 7 ve 8 inci maddelerine göre işlem yapılacağı öngörülmektedir.

Geçici Madde 3. — Devlet Güvenlik Mahkemelerinin yapısal oluşumu yeniden düzenlendiğinden, bu değişikliğe ilişkin Kanunun yayımından önce görülmekte olan davalara kalınan yerden devam edileceği hususunda ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermek için bu hüküm getirilmiştir. Şüphesiz, mahkeme kurulunda değişiklik olduğunda geçen oturumlara ait tutanakların değişen hâkim tarafından okunmasına dair 2845 sayılı Kanunun 25 inci madde hükmü burada da uygulanacaktır.

Madde 8. — Yürürlük maddesidir.

Madde 9. — Yürütme maddesidir.
 
 
 
 
 
 

Adalet Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu 21.6.1999 Esas No. : 1/375 Karar No. : 2

Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile Askerî Hâkimler Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı, Adalet Bakanı Sayın Prof. Dr. Hikmet Sami Türk ile Adalet Bakanlığı temsilcilerinin de katılmalarıyla Komisyonumuzca incelenip görüşülmüş, gerekçesi uygun görülerek maddelerine geçilmesi kabul edilmiştir.

Tasarının çerçeve 1 inci maddesi ile değiştirilmesi öngörülen 2845 sayılı Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinin son fıkrasının sonunda bulunda “saptanır” kelimesi “belirlenir” şeklinde değiştirilmiştir.

Tasarının 7 nci maddesinin başında yer alan 2845 sayılı Kanunun tarih ve adı Tasarının çerçeve 1 inci maddesinde zikredildiği için kanun tekniğine uygun olarak metinden çıkarılmıştır.

Tasarının diğer maddeleri Bakanlar Kurulundan gelen şekli ile aynen kabul edilmiştir.

Anayasanın Devlet Güvenlik Mahkemelerinin kuruluşunu düzenleyen 143 üncü maddesinde yapılan değişikliğe paralel olarak bu mahkemelerin yapısal oluşumunu yeniden düzenleyen Tasarının, biran önce kanunlaşmasını uygun gören Komisyonumuz, İçtüzüğün 52 nci maddesi gereğince, Genel Kurulda öncelikle görüşülmesine oybirliği ile karar vermiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere saygı ile arz olunur.
 

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
	Emin Karaa	Turhan Tayan	Mehmet Nacar
	Kütahya	Bursa	Kilis
	Kâtip	Üye	Üye
	Mustafa İlimen	Dengir Mir Mehmet Fırat	Ali Arabacı
	Edirne	Adıyaman	Bursa
	Üye	Üye
	Yasin Hatiboğlu	Beyhan Aslan	Mehmet Sadri Yıldırım
	Çorum	Denizli	Eskişehir
	(Muhalefet şerhim var.)
	Üye	Üye	Üye
	İsmail Aydınlı	Edip Özbaş	Sevgi Esen
	İstanbul	Kahramanmaraş	Kayseri
	Üye	Üye
	Cemal Özbilen	İsmail Çevik	Yekta Açıkgöz
	Kırklareli	Nevşehir	Samsun

21.6.1999 günü müzakere edilen 18.6.1999 - 1/375 sayılı olup, “Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile Askerî Hâkimler Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı”nın değiştirilmesine dair, özellikle 312 ve benzeri maddelerin “Devlet Güvenlik Mahkemelerinin”, görev alanı dışına çıkarılmasıyla ilgili önergemin okunmasına rağmen işleme konulmaması usullere ve “Anayasaya uyum” ilkesine aykırıdır; bu sebeple muhalefet şerhimi arzetmekteyim.

Saygılarımla.

Yasin Hatiboğlu

Çorum

MADDE 1. — 16.6.1983 tarihli ve 2845 sayılı Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinin son fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Devlet Güvenlik Mahkemesi nezdinde Cumhuriyet savcılarının sayısı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca saptanır.”

MADDE 2. — 2845 sayılı Kanunun 5 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 5. — Devlet Güvenlik Mahkemesinin başkanı, iki asıl ve bir yedek üyesi ile Cumhuriyet başsavcısı, birinci sınıfa ayrılmış adlî yargı hâkim ve Cumhuriyet savcıları arasından; Cumhuriyet savcıları ise, diğer Cumhuriyet savcıları arasından atanırlar.”

MADDE 3. — 2845 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 6. — Devlet Güvenlik Mahkemesinin başkanı, asıl ve yedek üyeleri ile Cumhuriyet başsavcısı ve Cumhuriyet savcıları, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca dört yıl için atanırlar; süresi bitenler yeniden atanabilirler.

Yeni atananlar göreve başlayıncaya kadar süresi dolanların görevleri devam eder. Görevlerde boşalma olması halinde yukarıdaki hükümler gereğince onbeş gün içinde yeni atamalar yapılır.

Devlet Güvenlik Mahkemesi başkanı, asıl ve yedek üyeleri ile Cumhuriyet başsavcısı ve Cumhuriyet savcıları, dört yıldan önce başka bir yere veya göreve atanamazlar. Ancak, meşru mazeretleri durumunda muvafakatları alınarak veya haklarında yapılacak soruşturma sonunda görev yeri veya görevlerinin değiştirilmesine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca karar verilebilir.”

MADDE 4. — 2845 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Hukukî veya fiilî sebeplerle görevi başında bulunmayan asıl üyenin yerine yedek üye mahkeme kuruluna katılır.”

MADDE 5. — 2845 sayılı Kanunun 34 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 34. — Devlet Güvenlik Mahkemelerinde göreve atanan hâkim, Cumhuriyet başsavcısı ve Cumhuriyet savcılarıyla diğer personelin, özlük işlerinde, denetimlerinde, haklarında disiplin soruşturması açılması ve disiplin cezası verilmesinde, şahsî ve görevle ilgili suçlarının soruşturma ve kovuşturulmasında bu kanun hükümleri saklı kalmak üzere, kendi mesleklerine ait kanunların ilgili hükümleri uygulanır.

Devlet Güvenlik Mahkemelerinde devamlı veya geçici olarak görevlendirilenlerin, bu görevlerde geçirecekleri süreler esas mesleklerinde geçmiş sayılır.

Devlet Güvenlik Mahkemelerinde görevli hâkim, Cumhuriyet başsavcısı ve savcıları adlî aravermeden faydalanamazlar. İşlerin elverdiği oranda kendilerine yıllık izinleri verilir.”

MADDE 6. — 2845 sayılı Kanunun, 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yeralan “iki” ibaresi “bir”; 8 inci maddesinin birinci fıkrasında yeralan “yedek üyelerinin” ibaresi “yedek üyenin” şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 7. — 16.6.1983 tarihli ve 2845 sayılı Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun 37 nci maddesinin ikinci fıkrası ve 38 inci maddesi ile

26.10.1963 tarihli ve 357 sayılı Askerî Hâkimler Kanununun ek 7 ve ek 8 inci maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.

GEÇİCİ MADDE 1. — Bu Kanunun yayımı tarihinde Devlet Güvenlik Mahkemelerinde görev yapan askerî hâkim ve Cumhuriyet savcılarının görevleri sona erer; bunlara atamaları yapılıncaya kadar Millî Savunma Bakanı tarafından askerî mahkemelerde veya yargı ile ilgili idarî görevlerde rütbe ve kıdemlerine uygun olarak geçici yetki verilebilir.

GEÇİCİ MADDE 2. —Devlet Güvenlik Mahkemesinde görev yapan askerî hâkim ve Cumhuriyet savcılarından boşalan yerlere, bu kanunun yayımı tarihinden itibaren onbeş gün içinde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca atama yapılır.

GEÇİCİ MADDE 3. — Bu Kanunun yayımı tarihinden önce Devlet Güvenlik Mahkemelerinde görülmekte olan davalara kaldığı yerden devam olunur.

MADDE 8. —Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 9. —Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
 

	Bülent Ecevit
	Başbakan
	Dev. Bakanı ve Başb. Yard.	Devlet Bak. ve Başb.Yrd.
	D. Bahçeli	H. H. Özkan
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	M. Keçeciler	H. Uluğbay
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	Prof. Dr. T. Toskay	Y. Yalova
	Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı
	F. Ünlü	S. Somuncuoğlu
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	R. K. Yücelen	M. Yılmaz
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	Prof. Dr. R. Mirzaoğlu	E. S. Gaydalı
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı V.
	H. Gemici	S. Somuncuoğlu
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	M. A. İrtemçelik	F. Ünlü
	Devlet Bakanı	Adalet Bakanı
	Prof. Dr. A. Çay	Prof. Dr. H. S. Türk
	Millî Savunma Bakanı V.	İçişleri Bakanı
	R. Mirzaoğlu	S. Tantan
	Dışişleri Bakanı V.	Maliye Bakanı
	H. H. Özkan	S. Oral
	Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı
	M. Bostancıoğlu	A. Ayaydın
	Sağlık Bakanı	Ulaştırma Bakanı
	Doç. Dr. O. Durmuş	Prof. Dr. E. Öksüz
	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı
	Prof. Dr. H. Y. Gökalp	Y. Okuyan
	Sanayi ve Ticaret Bakanı	Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı
	A. K. Tanrıkulu	M. C. Ersümer
	Kültür Bakanı	TurizmBakanı
	M. İ. Talay	E. Mumcu
	Orman Bakanı	Çevre Bakanı V.
	Prof. Dr. N. Çağan	N. Çağan

MADDE 1. – 16.6.1983 tarihli ve 2845 sayılı Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinin son fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Devlet Güvenlik Mahkemesi nezdinde Cumhuriyet savcılarının sayısı Hâkimler ve SavcılarYüksekKurulunca belirlenir.”

MADDE 2. – Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
 
 

MADDE 3. – Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

MADDE 4. – Tasarının 4 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
 
 

MADDE 5. – Tasarının 5 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

MADDE 6. – Tasarının 6 ncı maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 7. – 2845 sayılı Kanunun 37 nci maddesinin ikinci fıkrası ve 38 inci maddesi ile 26.10.1963 tarihli ve 357 sayılı Askerî Hâkimler Kanununun ek 7 ve ek 8 inci maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.

GEÇİCİ MADDE 1. – Tasarının Geçici 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edil-
miştir.
 
 

GEÇİCİ MADDE 2. – Tasarının Geçici 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edil-
miştir.

GEÇİCİ MADDE 3. – Tasarının Geçici 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 8. – Tasarının 8 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 9. – Tasarının 9 uncu maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.