Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Bulgaristan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Anti-Personel Mayınların Kullanılmaması ve Ortak Sınıra Yakın Bölgelerdeki Anti-Personel Mayınların Temizlenmesi veya İmha Edilmesi Hakkında Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve Millî Savunma ve Dışişleri Komisyonları

T.C.

Başbakanlık

Kanunlar ve Kararlar 6.7.1999

Genel Müdürlüğü

Sayı : B.02.0.KKG.0.11/101-1481/2945

Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 9.6.1999 tarihinde kararlaştırılan “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Bulgaristan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Anti-Personel Mayınların Kullanılmaması ve Ortak Sınıra Yakın Bölgelerdeki Anti-Personel Mayınların Temizlenmesi veya İmha Edilmesi Hakkında Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Bülent Ecevit

Başbakan

Anti-Personel Mayınların (APM) sorumsuzca ve ayrım gözetilmeksizin kullanılmasının sivil nüfusta yol açtığı ağır kayıplar uluslararası kamuoyunda giderek artan bir hassasiyete neden olmuştur. APM’lerin topyekün yasaklanması konusunda ortaya çıkan siyasî girişimler çerçevesinde başlatılan süreç, “APM’lerin Kullanımı, Üretimi, Stoklanması ve Transferinin Yasaklanması ve Bunların İmhasına İlişkin Sözleşmenin” 2-4 Aralık 1997 tarihlerinde Ottava’da gerçekleştirilen konferansta 123 devlet tarafından imzalanmasıyla sonuçlanmıştır. Ottava Sözleşmesi 1 Mart 1999 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Halihazırda mezkûr Sözleşmeyi 135 ülke imzalamış, 77 ülke ise onaylamış bulunmaktadır.

Türkiye, APM’lerin neden olduğu yaralama ve ölümlerden ve bunun insanî bakımdan yol açtığı sonuçlardan duyulan kaygıları paylaşmakla birlikte, coğrafî konumundan kaynaklanan özel güvenlik mülahazaları nedeniyle Sözleşmeyi henüz imzalamamıştır. Yine de, uluslararası toplumun APM’lerin yol açtığı zararların önüne geçilmesi çabalarına katkıda bulunma kararlılığının bir ifadesi olarak ülkemiz, 1996 yılında APM’lerin dışsatımını ve transferini yasaklayan ulusal bir moratoryum ilan etmiş ve 1998 yılında bu moratoryumu 3 yıl süre ile uzatmış bulunmaktadır. Diğer taraftan, Sözleşmeyi komşularımızdan sadece Bulgaristan ve Yunanistan imzalamış olup; Güneydoğu komşularımızın bu yönde bir girişimi olmadığı görülmektedir. Esasen, sözkonusu bölgede mayınların özellikle terör örgütlerince ayrım gözetilmeksizin kullanılmakta olması da ülkemizin bu aşamada Ottava Sözleşmesini imzalamaktan imtina etmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Ancak Türkiye, Sözleşmenin insanî hedeflerinin ikili ve bölgesel planda alınacak önlemlerle de desteklenebileceği görüşündedir. Nitekim, askerî makamlarımızın da görüşleri alınmak suretiyle, bazı komşu ülkelerle ortak sınırlarımızın APM’lerden arındırılmasına yönelik girişimlerde bulunulmaktadır.

Bu çerçevede, ortak sınırlarımızın APM’lerden arındırılması ve bunların gelecekte de kullanılmaması bakımından doğrulama mekanizmaları ihdas edilmesi amacıyla Bulgaristan ile aramızda 22 Mart 1999 tarihinde Sofya’da bir Anlaşma imzalanmıştır. Anlaşmanın, onay belgelerinin teatisini müteakip 90 gün içerisinde yürürlüğe girmesi hükme bağlanmıştır. Bulgar Tarafı, onay işlemlerini 1999 yılının yaz aylarında sonuçlandırmaya çalışacağını ifade etmiş bulunmaktadır. İki ülke arasındaki dostluk, iyi komşuluk ve işbirliği ilkeleri temelinden hareketle, uluslararası toplumun anti-personel mayınların kullanılmasını, depolanmasını, üretimini ve transferini yasaklamaya yönelik çabalarına katkıda bulunmak üzere neticelendirilen sözkonusu Anlaşmanın ülkemiz tarafından onaylanması, bu yönde bölgesel bir rejimin temellendirilmesi bakımından atılmış önemli bir adımı oluşturacak ve bölge ülkeleri arasında benzer ikili düzenlemelere gidilmesinde model teşkil etmekle, bu husustaki dış politika ilkelerimizin teyidi ve sürdürülmesi açısından katkı sağlayacaktır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Millî Savunma Komisyonu 5.8.1999

Esas No. : 1/488

Karar No. : 21

Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Bakanlar Kurulunca 6.7.1999 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 9.7.1999 tarihinde Talî Komisyon olarak Komisyonumuza, Esas Komisyon olarak Dışişleri Komisyonuna havale edilen “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Bulgaristan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Anti-Personel Mayınların Kullanılmaması ve Ortak Sınıra Yakın Bölgelerdeki Anti-Personel Mayınların Temizlenmesi veya İmha Edilmesi Hakkında Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” Komisyonumuzun 5.8.1999 tarihinde yaptığı 6 ncı Birleşiminde, Hükümeti temsilen Millî Savunma ve Dışişleri Bakanlıkları temsilcilerinin de katılmalarıyla incelenip görüşüldü.

Tasarı ve gerekçesi incelendiğinde;

Anti-Personel Mayınların sorumsuzca kullanılmasının sivil nüfusta ağır kayıplara yol açtığı ve bunun da uluslararası kamuoyunda büyük bir hassasiyete yol açtığı,

Bu nedenle “Anti-Personel Mayınların Kullanımı, Üretimi, Stoklanması ve Transferinin Yasaklanması ve Bunların İmhasına İlişkin Sözleşme”nin 2-4 Aralık 1997 tarihli Ottava (Kanada) Konferansında 123 devlet tarafından imzalandığı,

Halihazırda mezkûr sözleşmenin 135 ülke tarafından imzalandığı ve 77 ülke parlamentosunca da onaylandığı,

Türkiye Cumhuriyeti Devletinin ise, coğrafî konumundan kaynaklanan özel güvenlik mülahazaları nedeniyle Sözleşmeyi henüz imzalamadığı,

Sözleşmeyi komşularımızdan sadece Yunanistan ve Bulgaristan’ın imzaladığı, bu nedenle askerî makamlarımızın da görüşü alınmak suretiyle, bazı komşu ülkelerle ortak sınırlarımızın anti-personel mayınlardan arındırılmasına yönelik girişimlerde bulunulduğu,

Bu amaçla Bulgaristan ile aramızda 22 Mart 1999 tarihinde Sofya’da bir anlaşma imzalandığı,

Tasarının da bu anlaşmanın onaylanması amacıyla hazırlandığı,

Görülmektedir.

Hükümet adına yapılan tamamlayıcı açıklamalarda ve Komisyonumuzda yapılan görüşmelerde;

– NATO bünyesi içinde sözkonusu anlaşmayı imzalamayan iki ülke bulunduğu ve bunların da Amerika Birleşik Devletleri ile Türkiye Cumhuriyeti Devleti olduğu,

– Sayın Cumhurbaşkanımızın son Bulgaristan ziyareti sonrasında hazırlanan sözkonusu Anlaşmanın benzeri anlaşmaların diğer bazı komşularımızla da gerçekleştirilmesi yönünde çalışmaların sürdüğü,

İfade edilmiştir.

Hükümet adına yapılan tamamlayıcı açıklamaları takiben Tasarı ve gerekçesi Komisyonumuzca da benimsenerek maddelerinin görüşülmesine geçilmiştir.

Tasarının 1 inci maddesi ile yürürlük ve yürütmeye ilişkin 2 nci ve 3 üncü maddeleri Komisyonumuzca da aynen kabul edilmiştir.

Raporumuz Esas Komisyon olan Dışişleri Komisyonuna sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.
 

	Başkan	Başkanvekili
	Sadık Kırbaş	Hayrettin Özdemir
	Çanakkale	Ankara
	Kâtip	Üye
	M. Kemal Tuğmaner	M. Metanet Çulhaoğlu
	Mardin	Adana
	Üye	Üye
	Gönül Saray Alphan	Oğuz Aygün
	Amasya	Ankara
	Üye	Üye
	Rıza Ulucak	Hüseyin Arabacı
	Ankara	Bilecik
		(İmzada bulunamadı)
	Üye	Üye
	Turhan Tayan	Fahrettin Kukaracı
	Bursa	Erzurum
	Üye	Üye
	Hüseyin Arı	Namık Hakan Durhan
	Konya	Malatya
	Üye	Üye
	Mustafa Enöz	Hasan Gülay
	Manisa	Manisa
	Üye	Üye
	Ekrem Pakdemirli	Ahmet Demircan
	Manisa	Samsun

MADDE 1. —Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2. — Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3. — Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Dışişleri Komisyonu 4.8.1999

Esas No. : 1/488

Karar No. : 83

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Bulgaristan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Anti-Personel Mayınların Kullanılmaması ve Ortak Sınıra Yakın Bölgelerdeki Anti-Personel Mayınların Temizlenmesi veya İmha Edilmesi Hakkında Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı Komisyonumuzun 3 Ağustos 1999 tarihli 12 nci birleşiminde Dışişleri Bakanlığı, Millî Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı temsilcilerinin katılmalarıyla görüşülmüştür.

İki ülke arasındaki dostluk ve iyi komşuluk ilkelerinden hareketle, ortak sınırlarımızın anti-personel mayınlardan arındırılması amacını taşıyan Tasarı Komisyonumuzca uygun görülerek kabul edilmiştir.

Raporumuz Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Başkanlığa saygı ile arz olunur.
 

	Başkanvekili	Sözcü
	B. Suat Çağlayan	Mehmet Kaya
	İzmir	Kahramanmaraş
	Kâtip	Üye
	Mehmet Ali Bilici	Ali Tekin
	Adana	Adana
	Üye	Üye
	Müjdat Kayayerli	Nesrin Ünal
	Afyon	Antalya
	Üye	Üye
	Teoman Özalp	Hasan Erçelebi
	Bursa	Denizli
	Üye	Üye
	M. Bedri İncetahtacı	Mustafa Yaman
	Gaziantep	Giresun
	Üye	Üye
	Hüseyin Kansu	Osman Yumakoğulları
	İstanbul	İstanbul
	Üye	Üye
	Rahmi Sezgin	Basri Coşkun
	İzmir	Malatya
	Üye	Üye
	M. Necati Çetinkaya	Birol Büyüköztürk
	Manisa	Osmaniye
	Üye
	M. Cengiz Güleç
	Sıvas

 

TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE BULGARİSTAN CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ARASINDA ANTİ-PERSONEL MAYINLARIN KULLANILMAMASI VE ORTAK SINIRA YAKIN BÖLGELERDEKİ ANTİ-PERSONEL MAYINLARIN TEMİZLENMESİ VEYA İMHA EDİLMESİ HAKKINDA ANLAŞMANIN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR

MADDE 1. — 22 Mart 1999 tarihinde Soyfa’da imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Bulgaristan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Anti-Personel Mayınların Kullanılmaması ve Ortak Sınıra Yakın Bölgelerdeki Anti-Personel Mayınların Temizlenmesi veya İmha Edilmesi Hakkında Anlaşma”nın onaylanması uygun bulunmuştur.

MADDE 2. — Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3. —BuKanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

DIŞİŞLERİ KOMİSYONUNUN KABUL
ETTİĞİ METİN

TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE BULGARİSTAN CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ARASINDA ANTİ-PERSONEL MAYINLARIN KULLANILMAMASI VE ORTAK SINIRA YAKIN BÖLGELERDEKİ ANTİ-PERSONEL MAYINLARIN TEMİZLENMESİ VEYA İMHA EDİLMESİ HAKKINDA ANLAŞMANIN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR

MADDE 1. — Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
 
 
 
 
 
 
 
 

MADDE 2. — Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3. — Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
 

	Bülent Ecevit
	Başbakan
	Dev. Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bakanı
	D. Bahçeli	H. H. Özkan	M. Keçeciler
	Devlet Bakanı	DevletBakanı	DevletBakanı
	H. Uluğbay	Prof. Dr. T. Toskay	Y. Yalova
	DevletBakanı	DevletBakanı	DevletBakanı
	Prof. Dr. Ş. S. Gürel	S. Somuncuoğlu	R. K. Yücelen
	Devlet Bakanı	DevletBakanı	Devlet Bakanı
	M. Yılmaz	Prof. Dr. R. Mirzaoğlu	E. S. Gaydalı
	DevletBakanı	DevletBakanı	DevletBakanı
	H. Gemici	Prof. Dr. Ş. Üşenmez	M. A. İrtemçelik
	DevletBakanı	DevletBakanı	AdaletBakanı
	F. Ünlü	Prof. Dr. A. Çay	Prof. Dr. H. S. Türk
	Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı	Dışişleri Bakanı V.
	S. Çakmakoğlu	S. Tantan	Ş. S. Gürel
	Maliye Bakanı	Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskânBakanı
	S. Oral	M. Bostancıoğlu	K. Aydın
	Sağlık Bakanı	Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı
	Doç. Dr. O. Durmuş	Prof. Dr. E. Öksüz	Prof. Dr. H. Y. Gökalp
	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı V.	Sanayi ve Ticaret Bakanı	Enerji ve Tabiî Kay. Bakanı
	M. C. Ersümer	A. K. Tanrıkulu	M. C. Ersümer
	Kültür Bakanı	Turizm Bakanı	Orman Bakanı
	M. İ. Talay	E. Mumcu	Prof. Dr. N. Çağan
		Çevre Bakanı
		F. Aytekin

Bundan böyle “Taraflar” olarak anılacak olan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Bulgaristan Cumhuriyeti Hükümeti,

Birleşmiş Milletler Şartı, Helsinki Nihaî Senedi, Stokholm Belgesi, Paris Şartı, 1994 Viyana Belgesi ve AGİT ilkelerinden doğan taahhütlerine bağlılıklarını anımsayarak,

İki ülke arasındaki, 1992 Dostluk, iyi komşuluk, İşbirliği ve Güvenlik Antlaşması ve Karşılıklı Güven ve Güvenlik Artırıcı Önlemler ile Türkiye ve Bulgaristan Arasındaki Askerî Temaslara İlişkin 1992 Edirne Belgesinde ifade edilen dostluk, iyi komşuluk ve işbirliği ilkelerini teyid ederek,

1989’dan bu yana uluslararası alanda meydana gelen kaydadeğer olumlu gelişmeleri dikkate alarak,

İki ülke arasındaki, paylaştıkları ortak Avrupa-Atlantik değerlerine dayalı dostluk ilişkilerini ve ortak güveni güçlendirmeyi isteyerek,

Güneydoğu Avrupa’da istikrar, güvenlik ve saydamlığa daha fazla katkıda bulunmaya kararlı şekilde,

Ortak insancıl değerleri paylaşarak ve uluslararası toplumun anti-personel mayınların kullanılmasını, depolanmasını, üretimini ve transferini yasaklamaya yönelik asil çabalarına katkıda bulunmayı arzulayarak,

Aynı hedeflere yönelik çabalara katılımda bulunmaya teşvik etmek amacıyla bölgedeki diğer ülkelere örnek teşkil etmeyi arzulayarak,

Aşağıdaki hususlar üzerinde mutabık kalmışlardır :

1. Taraflar hiçbir koşulda 2 nci maddede belirtilen uygulama alanında anti-personel mayınları kullanmamayı ve depolanmış ya da döşenmiş bulunan tüm anti-personel mayınları imha etmeyi veya temizlemeyi taahhüt ederler.

2. Taraflar bu taahhütlerini uygun şekilde ilgili ulusal belgelere ithal etmeyi üstlenirler.

Bu Anlaşmada öngörülen önlemler Tarafların, sırasıyla, Primorsko, Sredetz (Grudovo), Polyana, Elhovo, Topolovgrad, Rogozinovo, Shtit ve Büyükdolluk, Süleoğlu, Kırklareli, Üsküp, Vize, Kıyıköy ile sınırlanan toprak alanlarını kapsayacaktır.

1. “Anti-Personel Mayın (APM)” bir kişinin mevcudiyeti, yaklaşması veya teması ile infilak edecek biçimde tasarımlanan ve bir veya birden fazla kişiyi etkisiz hale getirecek, yaralayacak veya öldürecek mayındır. Personele karşın araçların yaklaşması, üzerine basması veya dokunması ile harekete geçecek şekilde tasarımlanmış ve bunların yerinden sökülmesini engelleyen sistemlerle teçhiz edilmiş mayınlar, bu şekilde tanımlanmış olmalarının neticesinde, anti-personel mayın olarak kabul edilmezler.

2. “Mayınlı Saha” mayın olan veya mayın bulunmasından şüphe duyulan tehlikeli alan anlamına gelmektedir.

3. “Gözlemlenen Taraf” topraklarında anti-personel mayınların temizlenmesinin gözlemlendiği Taraftır.

4. “Gözlemci Taraf” gözlem yapılmasını gerek gören ve bu nedenle gözlemin yürütülmesinden sorumlu olan Taraftır.

5. “Gözlemci” Taraflarca, bu Anlaşmanın IV. maddesi hükümleri uyarınca, bir gözlemi yürütmek üzere belirlenmiş ve o Taraf Devletin onaylı gözlemciler listesinde yeralan şahıs demektir.

6. “Gözlem Ekibi” belirli bir gözlemi yürütmek üzere Gözlemci Tarafça görevlendirilmiş (atanmış) gözlemciler grubu demektir.

7. “Gözlem Ziyareti” bu Anlaşmanın uygulanmasını temin etmek üzere Taraflardan birinin Gözlem Ekibinin diğer Tarafın topraklarında gerçekleştirdiği ziyaret demektir.

8. “Giriş/Çıkış Noktası” topraklarında gözlem yapılacak Tarafça tanımlanan Gözlem Ekibi üyelerinin Gözlemlenen Tarafın topraklarına varacağı ve ayrılacağı noktadır.

1. Taraflar, uygulama alanı içindeki temizleme faaliyetlerini, bu Anlaşmanın 6 ncı maddesinin 1 inci paragrafı uyarınca bildirilen depolar da dahil olmak üzere, mutabakat ile yılda bir kez karşılıklı olarak gözlemleyeceklerdir.

2. Gözlemciler Gözlemci Tarafın vatandaşı olacaklardır. Gözlemci Ekibi en fazla üç gözlemci, gerekirse bir tercüman ve yardımcı personelden oluşacak, azami altı kişiyi aşmayacaktır.

3. Gözlem Ziyareti gerçekleştirmek isteyen Taraf, bu talebini ve Gözlem Ekibi üyelerinin kimliklerini, gözlem yapılacak mahalli, gözlemin bölgenin neresinden başlayacağını ve Giriş Noktasını karşı tarafa en az 45 gün önceden, diplomatik kanallardan bildirecektir. Gözlemlenen Taraf, gözlem talebini kabul edip etmediğini gözlemin başlamasından en az yirmi gün önce Gözlemci Tarafa bildirmek mecburiyetindedir.

4. Gözlemlenen Taraf, gözlem öncesinde yapılacak koordinasyon toplantısında gözlem yapılacak bölgedeki mayın temizleme faaliyetler, mayın depolarının yerleri ve durumları hakkında diğer Tarafa bilgi verecektir.

5. Gözlem, Gözlem Ekibinin gözlemlenen ülkeye varışının ertesi günü başlayacak ve iki gün içinde tamamlanması esas alınacaktır. Ülke içindeki süre tercihen dört günü geçmeyecektir.

6. Tarafların uygulama alanındaki toprakları, Gözlem Ziyaretleri amacıyla iki bölüme ayrılacak ve bir Gözlem Ziyareti sırasında bu bölümlerden biri gözlemlenecektir. Karşılıklı ilgili bölümlerin sınırları ön koordinasyon toplantısında kararlaştırılacaktır.

7. Taraflar ilk koordinasyon toplantısında Giriş/Çıkış noktalarını belirleyecekler ve Gözlem Ziyaretleri sırasında bu noktaları kullanacaklardır.

Uygulama alanında anti-personel mayınların imhası veya temizlenmesi, bu Anlaşmanın yürürlüğe giriş tarihinden itibaren altı yıl içinde tamamlanmalıdır. Bu süreç normal olarak yılda bir kez yapılacak Gözlem Ziyaretleri ile gözlemlenecektir.

1. Bu Anlaşma hükümlerine uyulduğunun temin edilmesi amacıyla, her iki Taraf, uygulama alanındaki tüm mayınlı sahaların yeri ve toplam sayısı ile depolanmış anti-personel mayınların toplam sayısı ve yeri hakkında, bu Anlaşmanın yürürlüğe girişini izleyen doksan gün içinde ön bilgi değişiminde bulunacaklardır. Bu bilgi değişimi her yılın 30 Nisan tarihinden önce yapılacaktır. Yıl içinde önemli bir değişiklik meydana gelmesi halinde, ilgili Taraf, diğer Tarafı bu değişiklik meydana gelir gelmez mümkün olan en kısa süre içinde haberdâr edecektir.

2. Bütün bilgi değişimleri diplomatik kanaldan yapılacaktır.

3. Her yıl gerçekleştirilecek olan Gözlemler tarafların ortak rızası ile sayıca artırılabilir veya iptal edilebilir.

1. Giriş/Çıkış Noktalarına varışlarında Gözlem Ekibi üyelerini bir eskort ekibi karşılayacaktır.

2. Gözlemlenen Tarafın topraklarında Gözlemci Ekip üyelerinin mevcudiyeti sırasında, Gözlemlenen Taraf uygun çalışma yeri, ulaşım ve gerektiği takdirde tıbbî yardım sağlayacaktır.

1. Gözlemlenen Tarafa ait menkul ve gayrimenkullere Gözlem Ziyareti sırasında Gözlemci Tarafça neden olunan bir zarar ve ziyanın meydana gelmesi durumunda, Gözlemlenen Taraf olabilecek tazminat taleplerinden feragat edecektir.

2. Taraflar, bu belge hükümleri gereğince icra edilen faaliyetler sonucunda, gözlemcilerin yaralanması, sakatlanması veya ölümü halinde, resmî olarak birbirlerinden herhangi bir tazminat talebinde bulunmamayı taahhüt ederler. Bununla birlikte, Taraflar, üçüncü şahısların sebep olduğu yaralanma, sakatlanma veya ölümle sonuçlanan hallerde tazminat hakkını saklı tutarlar.

Gözlem Ekibi üyelerinin, uygulama alanı dahilindeki iaşe-ibate, ulaştırma ve acil tıbbî yardım giderleri dahil, Gözlem Ziyareti ile ilgili tüm harcamaları Gözlemlenen Tarafça üstlenilecektir.

Gözlemciler statülerine uygun hizmetler ve tesislerden yararlanacaklardır.

Gözlemcilere, Gözlem Ziyareti sırasında, Viyana Sözleşmesinin diplomatik ilişkileri düzenleyen hükümleri uyarınca diplomatik ajanlara tanınan ayrıcalık ve bağışıklıklar tanınacaktır.

Taraflar, bu Anlaşmanın yorum ve uygulamasından kaynaklanan uyuşmazlıkları görüşmeler yoluyla çözümleyeceklerdir.

1. Her iki Taraf, bu Anlaşmanın uygulanması kapsamında elde ettikleri bilgiler konusunda güvenlik sınıflandırması kurallarına uyacaklardır.

2. Tarafların bu bilgileri ait olduğu Tarafın yazılı izni olmaksızın üçüncü taraflara açıklama hakkı bulunmamaktadır.

3. Güvenlik sınıflandırmasına riayet kuralları, Anlaşmanın sona ermesinin ardından da geçerliliğini koruyacaktır.

1. Taraflardan her biri bu Anlaşma için yazılı olarak tadil ya da gözden geçirme önerisinde bulunabilir. Bu amaçla, yazılı bildirimin yapıldığı tarihten itibaren doksan gün içinde görüşmeler başlayacaktır. Mutabık kalınan değişiklikler ya da gözden geçirilen hususlar Anlaşmaya ek bir Protokol ile yansıtılacaktır.

2. Anlaşmanın uygulanmasını gözden geçirmek üzere, her beş yılda bir, dönüşümlü olarak Taraflardan birinin topraklarında bir konferans düzenlenecektir.

Bu Anlaşma on yıllık bir süre için yürürlükte kalacaktır. Taraflardan biri diğerini bu sürenin bitiminden altı ay öncesine kadar Anlaşmayı sona erdirme niyetinden haberdar etmezse, Anlaşma otomatik olarak onar yıllık sürelerle uzayacaktır.

Bu Anlaşma onay gerektirmektedir. Onay belgelerinin teati edildiği tarihten itibaren 90 gün içinde yürürlüğe girecektir.

Bu Anlaşma 22 Mart 1999 tarihinde, Sofya’da her biri aynı derecede geçerli olmak üzere, Türkçe, Bulgarca ve İngilizce dillerindeki iki orijinal metin olarak tanzim edilmiştir. Yorum konusunda uyuşmazlık olduğunda İngilizce nüsha geçerli olacaktır.

Türkiye Cumhuriyeti Bulgaristan Cumhuriyeti

Hükümeti Adına Hükümeti Adına

İsmail CEM Nadezhda MİHAİLOVA

Dışişleri Bakanı Dışişleri Bakanı