MADDE 1. – 15 Eylül 1995 tarihinde Ankara’da imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Letonya Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Hava Taşımacılığı Anlaşması”nın onaylanması uygun bulunmuştur.

MADDE 2. – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3. – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

b) Türkiye Cumhuriyeti bakımından “havacılık makamları” terimi Ulaştırma Bakanı veya Ulaştırma Bakanı tarafından ifa edilen görevlerden herhangi birini yerine getirmek için yetkilendirilmiş herhangi bir kişi veya organı; Letonya Cumhuriyeti bakımından, Fiziki Planlama, Mühendislik, Trafik ve Ekoloji Bakanlığı veya bu makam tarafından ifa edilen görevlerden herhangi birini yerine getirmek için yetkilendirilmiş herhangi bir kişi veya organı ifade eder.

c) “Tayin edilen havayolu işletmeleri” terimi bu Anlaşmanın 3 üncü maddesine uygun olarak tayin edilmiş ve yetkilendirilmiş bulunan havayollarını ifade eder.

— Uçak ile ilgili olarak, bir uçuş hattının tamamında veya bir kısmında uçağın yolcu, yük ve posta için yararlanılabilen hacmidir.

— Belirli bir hava seferiyle ilgili olarak, belli bir zaman dilimi içinde, belli bir hatta veya bu hattın bir kısmında sefer yapan uçağın bu seferler için kullanılan kapasitesi ile sefer sayısının çarpımıdır.

1. Her bir Âkit Taraf diğerine, bu Anlaşmanın Ekinde belirtilen hatlarda tarifeli uluslararası hava seferleri düzenlemesi amacıyla, bu Anlaşmada belirtilen hakları tanır. Bu seferlere ve hatlara bundan böyle sırasıyla “mutabık kalınan seferler” ve “belirtilen hatlar” denecektir. Her bir Âkit Tarafın tayin ettiği havayolu işletmeleri belirtilen bir hatta mutabık kalınan bir seferi işletirken, aşağıdaki haklara sahip olacaklardır.

a) Diğer Âkit Tarafın ülkesi üzerinden inmeksizin uçmak;

3. Âkit Taraflardan birinin havacılık makamları, öteki Tarafın tayin ettiği havayolu işletmesinden, uluslararası hava seferlerinin icrasında bu makamlarca olağan ve makul bir şekilde uygulanan kanun ve yönetmeliklerde emredilen şartları yerine getirebilecek vasıfları haiz bulunduğu hususunda, kendilerini ikna etmesini isteyebilir.

4. Âkit Taraflardan her biri, tayin edilen bir havayolu işletmesinin esas mülkiyetinin ve gerçek anlamda kontrolunun bu havayolu işletmesini tayin eden Âkit Tarafın veya vatandaşlarının elinde bulunduğuna kanaat getirmediği hallerde, bu maddenin 2 nci fıkrasında sözü edilen işletme yetkilerini tanımayı reddedebilir veya bu havayolu işletmesinin bu Anlaşmasının 2 nci maddesinde belirtilen hakları kullanılmasına gerekli gördüğü kayıtları koyabilir.

5. Bir havayolu işletmesi belirtilen şekilde tayin edildikten ve kendisine yetki verildikten sonra, üzerinde mutabık kalınan bir kapasitenin bulunması ve 10 uncu ve 13 üncü maddelerin hükümlerine göre ücret ve uçuş tarifelerinin tespit edilmiş olması kaydıyla mutabık kalınan seferleri herhangi bir tarihte işletmeye başlayabilir.

MADDE 4

1. Bir Âkit Tarafın, uluslararası hava seyrüseferi yapan uçakların ülkesine giriş, ülkesinde kalış ve ülkesinden çıkış süreleri içinde işletme ve seyrüsefere ilişkin kanun ve mevzuatı, her iki Âkit Tarafın uçaklarına milliyet farkı gözetilmeksizin uygulanacaktır; bu kanun ve mevzuata o Tarafın ülkesine girerken, ülkesinde kalırken ve ülkesinden ayrılırken bu uçaklar tarafından uyulacaktır.

2. Bir Âkit Tarafın, uçakta taşınan yolcu, mürettebat, yük ve postanın ülkeye kabulü, ülkede kalışı veya ülkeden ayrılışına ilişkin gümrük giriş çıkışı, göç, pasaport ve sağlık kontrolü gibi kanun ve mevzuatına, o yolcu, mürettebat, yük ve posta tarafından veya onlar adına, o Tarafın topraklarına girişte, topraklarından çıkışta ve toprakları içinde iken uyulacaktır.

3. Her hava limanının, tesislerinin, sağlanan teknik ve diğer kolaylıklar ile verilen hizmetler dahil kullanılmasından doğan ücretler ve diğer harçlar gibi hava seyrüsefer kolaylıklarının, haberleşme kolaylıklarının ve hizmetlerinin kullanım ücretleri, benzer uluslararası hava seferleri yapan başka Devletlerin tayin edilmiş havayolu işletmelerince ödenenlerden daha yüksek tutulmayacaktır.

MADDE 6

1. Âkit Taraflardan her birinin tayin edilen havayolu işletmeleri tarafından uluslararası seferlerde işletilen uçaklar ve bu uçaklarda bulunan mutat donanım, akaryakıt ve yağlar ve (yiyecek, içecek ve tütün dahil) uçaktaki levazımat, öteki Âkit Tarafın ülkesine varışta, tekrar ülke dışına çıkarılıncaya kadar uçakta kalmak veya öteki Âkit Tarafın ülkesi üzerindeki uçuşun bir kısmında kullanılmak kaydıyla, bütün gümrük vergileri, muayene ücretleri ve diğer rüsum ve vergilerden bağışık tutulacaktır.

2. Aşağıdakiler de yapılan hizmetler karşılığı alınacak ücretler hariç aynı rüsum ve vergilerden bağışık tutulacaktır;

a) Âkit Taraflardan birinin ülkesinde, bu taraf yetkili makamlarınca tespit edilen miktarları aşmamak kaydıyla ve öteki Âkit Tarafın tayin edilen havayolu işletmesinin uluslararası seferinde çalıştırılan uçaklarında kullanılmak üzere uçağa alınan levazımat;

b) Âkit Taraflardan birinin ülkesine, öteki Âkit Tarafın tayin edilen havayolu işletmesinin uluslararası seferlerinde kullanılan uçakların bakım ve onarımı için sokulan yedek parçalar;

c) Alındığı Âkit Tarafın ülkesi üzerinde yapılacak uçuşun bir kısmında kullanılacak olsa dahi, öteki Âkit Tarafın tayin edilen havayolu işletmelerinin uluslararası seferlerdeki uçaklarına verilen akaryakıt ve yağlar.

Yukarıdaki (a), (b) ve (c) tali fıkralarda sözü edilen maddelerin gümrük nezaret ve kontrolü altında tutulması gerekebilir.

Âkit Taraflardan her birinin tayin edilen havayolu işletmelerinin uçaklarındaki mutat donanım gibi uçakta bulundurulan malzeme ve tüketim maddeleri öteki Âkit Tarafın ülkesinde, ancak o ülkenin gümrük makamlarının müsaadesi ile boşaltılabilir. Böyle bir durumda, bunlar tekrar ülke dışına götürülünceye veya gümrük yönetmeliklerine göre bir başka şekilde elden çıkarılıncaya kadar sözü edilen makamların nezaretinde tutulabilir.

MADDE 8

1. Tayin edilen her havayolu işletmesi, doğrudan veya takdirine göre acentaları vasıtasıyla, diğer Âkit Tarafın ülkesinde kendi biletlerinin satışı ile iştigal hakkına sahip olacaktır. Bu havayolu işletmeleri, herkese bilet satma hakkına sahip olacak ve herkes de bu işletmelerden serbestçe bilet satın alabilecektir.

2. Tayin edilen her havayolu işletmesi, yolcu, yük ve posta taşımasından elde ettiği kazancın giderlerini aşan bölümünü resmî kur üzerinden dövize çevirmek ve ülkesine transfer etmek hakkına sahip olacaktır. Âkit Taraflar arasındaki ödeme anlaşmasının bu konuda uygun hükümler içermemesi halinde, yukarıda bahsedilen transfer, millî kanunlara ve ilgili kambiyo mevzuatına uygun olarak konvertibl dövizle yapılacaktır.

3. Âkit Tarafların tayin edilen havayolu işletmelerinin icra ettikleri mutabık kalınan seferler halkın belirtilen hatlardaki taşıma ihtiyaçları ile yakından ilgili olacak ve havayolu işletmelerini tayin eden Âkit Tarafın ülkesinden başlayan veya oraya yönelik trafiğin mevcut ve makul olarak beklenen taşıma ihtiyaçlarını makul bir yük faktörü ile karşılayacak bir kapasiteyi sağlamak asıl amaçları olacaktır.

4. Her iki Âkit Tarafın tayin edilen havayolu işletmeleri, mutabık kalınan seferleri belirtilen hatlarda bu seferlerin kapasitesi ve sıklığı üzerinde anlaşarak işleteceklerdir. Sıklık ve kapasite her iki Âkit Tarafın havacılık makamlarının onayına bağlı olacaktır. Bu kapasite, trafik talebine göre her iki Âkit Tarafın havacılık makamlarının onayına tabi olarak zaman zaman ayarlanabilecektir.

5. Geçici nitelikteki beklenmedik bir yolcu talebini karşılamak için, tayin edilen havayolu işletmelerinin, bu maddenin hükümleri ile birlikte bu tür geçici artışların neden olduğu talebin karşılanması için aralarında anlaşırlar. Bu tür her kapasite artışı Âkit Tarafların havacılık makamlarına gecikmeksizin bildirilecektir.

6. Âkit Taraflardan birinin tayin edilen havayolu işletmelerinin belirtilen hat üzerinde üçüncü ülkelerdeki noktalarda faaliyet göstermesi halinde, yukarıdaki 3 ve 4 üncü fıkralara uygun olarak belirlenmiş olan kapasiteye ek bir kapasite Âkit Tarafların havacılık makamları arasındaki anlaşmaya bağlı olarak sözkonusu havayolu işletmeleri tarafından uygulanabilir.

7. Mutabık kalınmış seferlerin uçuş tarifeleri ile genelde bunları işletme şartları, bir Âkit Tarafın tayin edilen havayolu işletmecisi tarafından, tarifenin yürürlüğe girişinin öngörüldüğü tarihten en az otuz (30) gün önce, diğer Âkit Tarafın havacılık makamlarının Âkit Tarafın tayin edilmiş şirketi tarafından diğer Âkit Tarafın sivil havacılık makamlarına sunulacaktır. Bu tarifelerde veya işletme şartlarında olabilecek herhangi bir değişiklik keza havacılık makamlarının onayına sunulacaktır. İstisnai durumlarda, yukarıda belirtilen süre, anılan makamların mutabakatı ile kısaltılabilir.

MADDE 11

TEMSİL

Her Âkit Taraf diğer Âkit Tarafın tayin edilen havayolu işletmelerine, mutabık kalınan seferlerin gerçekleştirilmesi için kendi ülkesine bu tip seferlerin icrasının gerektirdiği teknik ve ticarî personeli getirme ve bulundurma hakkını verecektir. Yukarıda bahsi geçen personel, o Âkit Tarafın ülkeye giriş ve ülkede ikâmet ile ilgili mevzuatına tabi olacaktır.

1. Âkit Taraflar, uluslararası hukuka göre mevcut hak ve yükümlülüklerine uygun olarak, sivil havacılık güvenliğinin yasadışı müdahalelere karşı korunması amacıyla birbirlerine karşı üstlendikleri yükümlülüğün, bu Anlaşmanın ayrılmaz bir parçasını teşkil ettiğini teyid ederler. Âkit Taraflar, uluslararası hukuka göre mevcut haklarının ve yükümlülüklerinin genel niteliklerini kısıtlamaksızın, özellikle 14 Eylül 1963 tarihli Uçaklarda İşlenen Suçlar ve Diğer Cürümlerle İlgili Tokyo Sözleşmesi, 16 Aralık 1970 tarihli Uçakların Yasa-dışı Yollarla Ele Geçirilmesinin Önlenmesine İlişkin Lahey Sözleşmesi, 23 Eylül 1971 tarihli Sivil Havacılık Güvenliğine Karşı İşlenen Suçların Önlenmesine İlişkin Montreal Sözleşmesi hükümlerine uygun hareket edeceklerdir.

2. Âkit Taraflar, sivil uçakların yasa-dışı yollarla ele geçirilmesini önlemek, bu uçakların, yolcularının ve mürettebatının, havaalanlarının ve hava seyrüsefer tesislerinin emniyetine karşı diğer yasa-dışı eylemleri ve sivil havacılığın güvenliğine ilişkin her türlü tehdidi bertaraf etmek üzere, talep halinde birbirlerine gerekli her türlü yardımda bulunacaklardır.

3. Âkit Taraflar karşılıklı ilişkilerinde, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı tarafından Uluslararası Sivil Havacılık Sözleşmesine ek olarak kabul edilen havacılık güvenliği hükümlerine uygun olarak hareket edeceklerdir. Taraflar, kendi tescilindeki uçak işletmelerinin veya işyeri merkezi ülkelerinde bulunan veya ülkelerinde sürekli mukim olan uçak işletmecilerinin ve ülkelerindeki havaalanı işletmecilerinin sözkonusu havacılık güvenliği hükümlerine uygun hareket etmelerini isteyeceklerdir.

4. Âkit Taraflardan her biri, sözkonusu uçak işletmecilerinin diğer Âkit Tarafın ülkesine girişte, bu ülkeden çıkışta veya bu ülkede kalınan süre zarfında diğer Âkit Tarafça, yukarıdaki 3 üncü fıkrada atıf yapılan havacılık güvenliği hükümlerine uymalarının istenebileceği hususunda mutabıktır.

5. Âkit Taraflardan her biri, kendi ülkesinde uçakların güvenliğinin sağlanması, yolcuların, mürettebatın, el bagajlarının, genel bagajın, yük ve uçak levazımatının yükleme ve boşaltma öncesinde ve sırasında kontrolü amacıyla uygun tedbirlerin alınmasını ve bunların etkin bir şekilde uygulanmasını sağlayacaktır. Âkit Taraflardan her biri, bir tehdidin bertaraf edilmesi amacıyla diğer Âkit Tarafın makul özel güvenlik tedbirleri alınması yolunda yapacağı herhangi bir talebi olumlu şekilde dikkate alacaktır.

6. Sivil uçakların yasa-dışı yollarla ele geçirilmesi olayı veya bu doğrultuda bir tehdidin vuku bulması veya uçaklara, uçak yolcularına ve mürettebatına, havaalanlarına veya hava seyrüsefer tesislerine yönelik diğer yasa-dışı müdahalelerin meydana gelmesi halinde Âkit Taraflar, haberleşmede ve bu tür bir olayın veya tehdidin süratli ve emniyetli bir biçimde sona erdirilmesini amaçlayan diğer uygun tedbirlerin alınmasında kolaylık sağlayarak birbirlerine yardımcı olacaklardır.

7. Bu maddenin havacılık güvenliğine ilişkin hükümlerinin uygulanmasında Âkit Taraflardan biri için sorunların ortaya çıkması halinde, Âkit Taraflardan her birinin havacılık makamı diğer Âkit Tarafın havacılık makamından ivedi istişare talebinde bulunabilecektir.

MADDE 13

2. İşbu Anlaşmanın 1 inci maddesinde ve işbu maddenin 1 inci fıkrasında anılan tarifeler üzerinde, mümkünse, hattın tamamı veya bir kısmında işletmecilik yapan diğer havayolu işletmelerine danışıldıktan sonra her iki Âkit Tarafın tayin edilen havayolu işletmeleri arasında anlaşmayla belirlenecek ve böyle bir anlaşmaya varılması için, mümkün olduğunda, uluslararası Hava Ulaştırma Birliğinin (IATA) tarifelerin yapılmasına ilişkin usulleri kullanılacaktır.

3. Bu suretle üzerinde mutabık kalınan ücret tarifeleri, yürürlüğe girmesi teklif edilen tarihten en az altmış (60) gün önce Âkit Tarafların havacılık makamlarının onayına sunulacaktır. Özel durumlarda bu süre, anılan makamların mutabakatı ile azaltılabilir.

5. Eğer bir ücret tarifesi üzerinde bu maddenin 2 nci fıkrası hükümlerine göre bir anlaşma sağlanamazsa veya havacılık makamlarının birinin diğer havacılık makamına 2 nci fıkra hükümlerine göre üzerinde anlaşılmış bulunan bir tarifeye itirazını beyan etmesi halinde, iki Âkit Taraf havacılık makamları ücret tarifesini karşılıklı anlaşma ile tespit etmeye çalışacaklardır.

6. Eğer havacılık makamları bu maddenin 3 üncü fıkrası hükümlerine göre kendilerine sunulmuş ücret tarifeleri üzerinde veya 5 inci fıkra hükümlerine göre herhangi bir ücret tarifesinin tespitinde anlaşamazlar ise, anlaşmazlık bu Anlaşmanın 19 uncu maddesi hükümleri çerçevesinde hal şekline bağlanacaktır.

Âkit Tarafların her birinin havacılık makamları diğer Âkit Tarafın havacılık makamlarına, birinci Âkit Tarafın tayin edilen havayolu işletmelerince mutabık kalınan seferlerde sağlanan kapasitenin gözden geçirilmesi için, makul olarak gerekli görülebilecek devreyi veya diğer istatistiki bilgileri, talepleri üzerine vereceklerdir. Bu bilgiler işbu havayolu işletmelerinin mutabık kalınan seferlerde taşımış oldukları trafiği ve bu trafiğin başlangıç ve varış noktalarını belirlemek için gerekli tüm bilgileri içerecektir.

MADDE 15

Âkit Taraflardan her biri, bu Anlaşmaya son vermek kararında olduğunu her zaman öteki Âkit Tarafa ihbar edebilir; bu ihbar aynı zamanda Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatına da ulaştırılacaktır. Bu durumda, son verme ihbarnameleri karşılıklı mutabakatla geri alınmamış ise, Anlaşma, ihbarnamenin öteki Âkit Tarafça alınış tarihinden sonraki oniki (12) ay sonra sona erecektir. Öteki Âkit Tarafça ihbarnamenin alındığı teyid edilmezse, ihbarname, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatının alındığını bildirdiği tarihten ondört (14) gün sonra alınmış sayılacaktır.

MADDE 19

2. Âkit Taraflar, müzakere yoluyla bir anlaşmaya varamadıkları takdirde, karara bağlanması için uyuşmazlığı bir şahıs veya teşekküle tevdi etmeye veya Âkit Tarafların her birinin talebi üzerine Âkit Tarafların her birinin tayin edeceği birer hakem ve böylece seçilen iki hakemin tayin edeceği bir üçüncü hakemden kurulu 3 kişilik bir hakem heyetine sunma hususunda mutabık kalabilirler. Âkit Taraflardan her biri, diğerinden uyuşmazlığın tahkimini isteyen bir ihbarı diplomatik yoldan aldığı tarihten itibaren altmış (60) gün içinde bir hakem tayin edecek ve üçüncü hakem de bundan sonraki altmış (60) günlük bir süre içinde atanacaktır. Âkit Taraflardan herhangi biri verilen süre içerisinde bir hakem tayin edemezse veya üçüncü hakem belirtilen süre içinde atanamazsa, Âkit Taraflardan herhangi biri Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı Başkanından durumun gereğine göre, hakemi veya hakemleri tayin etmesini isteyebilir. Bu durumda üçüncü hakem üçüncü bir devletin uyruğunu taşıyacak ve hakem heyetinin başkanlığını yapacaktır.

3. Âkit Taraflar, bu maddenin 2 nci fıkrasına göre verilecek herhangi bir karara uymayı taahhüt ederler.

4. Eğer Âkit Taraflardan herhangi birisi veya bir Âkit Tarafça tayin edilen havayolu işletmeleri bu maddenin 2 nci fıkrasına göre alınmış karara uymazsa, uymadığı süre boyunca, diğer Âkit Taraf kusurlu olan Âkit Tarafa bu Anlaşmaya göre vermiş olduğu hak veya ayrıcalıkları sınırlayabilir, askıya alabilir veya iptal edebilir.

5. Âkit Taraflardan her biri tayin etmiş olduğu hakemin giderlerini karşılayacaktır. Hakem Heyetinin geriye kalan masrafları Âkit Taraflarca eşit olarak paylaşılacaktır.

Bu Anlaşma ve Ekleri, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı nezdinde tescil ettirilecektir.

MADDE 22

TÜRKİYE CUMHURİYETİ LETONYA CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ADINA HÜKÜMETİ ADINA

<ı>Ali Şevki EREK Dr. Andris GUTMANİS Türkiye Cumhuriyeti Letonya Cumhuriyeti Ulaştırma Bakanı Ulaştırma Bakanı

BÖLÜM I