Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Rus Doğal Gazının Karadeniz Altından Türkiye Cumhuriyetine Sevkiyatına İlişkin 15 Aralık 1997 Tarihli Anlaşmaya Ek Protokolun Onaylanmasının Uygun Bulunduğu Hakkında Kanun Tasarısı ve Dışişleri

T.C.

Başbakanlık

Kanunlar ve Kararlar 18.2.2000

Genel Müdürlüğü

Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-1315/943

Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 27.12.1999 tarihinde kararlaştırılan “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Rus Doğal Gazının KaradenizAltından Türkiye Cumhuriyetine Sevkiyatına İlişkin 15 Aralık 1997 Tarihli Anlaşmaya Ek Protokolun Onaylanmasının Uygun Bulunduğu Hakkında Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Bülent Ecevit

Başbakan

Türkiye, enerji ihtiyacını karşılamak ve kaynaklarını çeşitlendirmek amacıyla çeşitli projeler geliştirmektedir.

Bu çerçevede Rusya Federasyonu ile 15 Aralık 1997 tarihinde “Türkiye Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu Arasında Rus Doğalgazının Karadeniz Altından Türkiye Cumhuriyetine Sevkine İlişkin Anlaşma” imzalanmıştır. Söz konusu Anlaşma’nın onaylanması 1.4.1998 tarih ve 4357 sayılı Kanun ile Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından uygun bulunmuş ve Anlaşma 30 Nisan 1998 tarihinde Bakanlar Kurulu tarafından onaylanmıştır.

Söz konusu Anlaşma, Mavi Akım olarak adlandırılan Proje çerçevesinde, Karadeniz’in altından döşenecek bir boru hattıyla 2007 yılına kadar tedricen artacak şekilde 16 milyar m3 Rus doğal gazının ülkemize sevkiyatını öngörmektedir. Bu sayede, Rusya Federasyonundan doğrudan ve kesintisiz olarak doğal gaz alımı mümkün olabilecektir. Projenin RF ve Karadeniz geçişine ilişkin finansmanı RF, ülkemizdeki bölümünün finansmanı ise tarafımızdan karşılanacaktır.

Projenin planlanan zamanda bitirilerek gaz sevkiyatlarının başlaması, hem doğal gaz arz-talep dengelerimiz açısından, hem de mevcut gaz sistemimizin çalışmasını rahatlatması açısından önemlidir. Diğer taraftan halen talebi karşılanamayan sanayi ve mevcut hat üzerindeki illerin ilave gaz talepleri biran önce karşılanabilecektir. Samsun-Ankara boru hattı güzergâhı üzerindeki Samsun, Çorum, Kırıkkale, Amasya, Çankırı, Yozgat gibi illerimizde de doğal gaz kullanımına geçilebilecektir.

Mavi Akım Projesinin mümkün olan en kısa sürede hayata geçirilebilmesini teminen Rusya Federasyonu ile projenin her ülkenin kendi hükümranlık sahalarında kalan kısımları için bazı vergi muafiyetleri tanınmasını öngören bir Protokol imzalanması hususunda mutabakata varılmıştır.

Anılan Protokol 27 Kasım 1999 tarihinde Moskova’da imzalanmıştır. Esas itibariyle projenin Rusya Federasyonu sorumluluğunda kalan kısımları için Rusya Federasyonu tarafından sağlanacak vergi muafiyetlerini öngören Protokol, Türkiye’nin gümrük işlemleri için alınan gümrük ücretleri hariç, inşaat süresince Ana Gaz Boru Hattı ile ilgili inşaat faaliyetlerini; doğal gazın Ana Gaz Boru Hattı yoluyla taşınmasını; doğal gazın Ana Gaz Boru Hattı yoluyla Samsun’da Türk gaz şebekesine bağlandığı ve doğal gazın ithal edilmiş noktaya kadar arzını; 31 Aralık 2015’e kadar olan dönem için Ana Gaz Boru Hattının bakım ve onarımını; 31 Aralık 2007’ye kadar olan dönem için Ana Gaz Boru Hattının inşaatı, bakımı ve onarımı için kullanılan gemiler, borular, ekipman ve teknik nitelikteki herhangi bir malzeme vb. ithalini vergiler ve resimlerden muaf tutmasını öngörmektedir.

Söz konusu Protokol, iki ülke arasında imzalanmış bulunan ve tarafımızdan onaylanan Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşmasının Rusya Federasyonu tarafından onaylanması sonrasında yürürlüğe girmesi koşuluna bağlanmıştır. Ek Protokol ve “Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması” 3 Aralık 1999 tarihinde Duma’da onaylanmıştır.

Söz konusu Protokol’de tarafımızdan öngörülen vergi kolaylıklarının büyük kısmı, iki ülke arasındaki “Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması” kapsamında bulunmaktadır.

Ek Protokol, ülkemizin sürekli olarak artan enerji ihtiyacının karşılanmasında önemli bir yer tutacak Mavi Akım Projesine uluslararası finansman desteği sağlanması açısından önem arz etmektedir. Böylece Proje’nin planlanan zamanda bitirilmesine destek sağlayacaktır.

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Rus Doğal Gazının Karadeniz Altından Türkiye Cumhuriyetine Sevkiyatına İlişkin 15 Aralık 1997 tarihli Anlaşmaya Ek Protokolun Onaylanmasının Uygun Bulunduğu Hakkında Kanun Tasarısı Komisyonumuzun 29 Şubat 2000 tarihli 25 inci Birleşiminde Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı temsilcileri ile BOTAŞ Genel Müdürlüğü yetkililerinin katılmalarıyla görüşülmüştür.

Mavi Akım Projesinin en kısa sürede hayata geçirilebilmesini teminen Rusya Federasyonu ile projenin, iki ülkenin kendi hükümranlık alanlarında kalan kısımları için bazı vergi muafiyetleri tanınmasını öngören Protokol Komisyonumuzca uygun görülmüş ve Tasarı çoğunlukla kabul edilmiştir.

Raporumuz Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Başkanlığa saygı ile arz olunur.
 

	Başkan	Başkanvekili
	Kâmran İnan	B. Suat Çağlayan
	Van	İzmir
	Sözcü	Kâtip
	Mehmet Kaya	Mehmet Ali Bilici
	Kahramanmaraş	Adana
	Üye	Üye
	Müjdat Kayayerli	Nesrin Ünal
	Afyon	Antalya
	Üye	Üye
	Hasan Erçelebi	Mahmut Erdir
	Denizli	Eskişehir
	Üye	Üye
	Mustafa Yaman	Azmi Ateş
	Giresun	İstanbul
		(Muhalefet şerhi)
	Üye	Üye
	İrfan Gündüz	Hüseyin Kansu
	İstanbul	İstanbul
	(Muhalefet şerhi)	(Muhalefet şerhi)
	Üye	Üye
	Necdet Saruhan	Osman Yumakoğulları
	İstanbul	İstanbul
		(Muhalifim)
	Üye	Üye
	Rahmi Sezgin	Süha Tanık
	İzmir	İzmir
	Üye	Üye
	Cevdet Akçalı	Basri Coşkun
	Kütahya	Malatya
	(Söz hakkım mahfuzdur)
	Üye	Üye
	M. Necati Çetinkaya	Birol Büyüköztürk
	Manisa	Osmaniye
	(Muhalefet şerhi)
	Üye
	M. Cengiz Güleç
	Sivas

 

Mavi Akım Projesi; Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra, Rusya Federasyonu’nun “kaybedilenlerin kazanılması” politikası gereği ve bu politikanın bir parçası olarak yürürlüğe konmuş bir projedir.

Amaç; Türkmenistan gazının doğu-batı enerji koridoru üzerinden Türkiye’ye gelmesini engellemek, Türkiye pazarını kontrol ederek diğer gaz girişlerine imkân tanımamak, Kafkaslar’ın kontrolunu sağlayarak Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattının yapımını engellemektir.

Böylece pazar kontrolü ve petrol ve gaz yollarının sadece Rusya Federasyonu üzerinden olmasını sağlayarak Bağımsız Türk Cumhuriyetlerini ve tüm bölgeyi kontrol ve baskı altında tutmayı hedeflemektedir.

Bu ana sebep ve toplantıda ifade ettiğimiz diğer görüşlerimiz muvacehesinde Tasarıya muhalifiz. 30.3.2000
 

	Dr. Azmi Ateş	Prof. Dr. İrfan Gündüz
	İstanbul	İstanbul
	Dışişleri Komisyonu Üyesi	Dışişleri Komisyonu Üyesi
	Hüseyin Kansu	Osman Yumakoğulları
	İstanbul	İstanbul
	Dışişleri Komisyonu Üyesi	Dışişleri Komisyonu Üyesi

 
 
 

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE RUSYA FEDERASYONU HÜKÜMETİ ARASINDA RUS DOĞAL GAZININ KARADENİZ ALTINDAN TÜRKİYE CUM-HURİYETİNE SEVKİYATINA İLİŞKİN 15 ARALIK 1997 TARİHLİ ANLAŞMAYA EK PROTOKOLUN ONAYLANMASI-NIN UYGUN BULUNDUĞU HAKKINDA

MADDE 1. —27 Kasım 1999 tarihinde Moskova’da imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Rus Doğal Gazının Karadeniz Altından Türkiye Cumhuriyetine Sevkiyatına İlişkin 15 Aralık 1997 Tarihli Anlaşmaya Ek Protokol”un onaylanması uygun bulunmuştur.

MADDE2. —Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE3.—Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE RUSYA FEDERASYONU HÜKÜMETİ ARASINDA RUS DOĞAL GAZININ KARADENİZ ALTINDAN TÜRKİYE CUM-HURİYETİNE SEVKİYATINA İLİŞKİN 15 ARALIK 1997 TARİHLİ ANLAŞMAYA EK PROTOKOLUN ONAYLANMASI-NIN UYGUN BULUNDUĞU HAKKINDA

MADDE 1. —Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca kabul edilmiştir.
 
 
 
 
 
 
 
 

MADDE2. —Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

MADDE3. —Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca kabul edilmiştir.
 

	Bülent Ecevit
	Başbakan
	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	En. ve Tab. Kay. Bak. ve Başb. Yrd.
	D. Bahçeli	H. H. Özkan	M. C. Ersümer
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	R. Önal	Prof. Dr. T. Toskay	M. Keçeciler
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	Prof. Dr. Ş. S. Gürel	S. Somuncuoğlu	Y. Yalova
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	M. Yılmaz	Prof. Dr. R. Mirzaoğlu	R. K. Yücelen
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	H. Gemici	Prof. Dr. Ş.Üşenmez	E. S. Gaydalı
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	F.Ünlü	Prof. Dr. A. Çay	M. A. İrtemçelik
	Adalet Bakanı	Millî Savunma Bakanı V.	İçişleri Bakanı
	Prof. Dr. H. S. Türk	R. Mirzaoğlu	S. Tantan
	Dışişleri Bakanı	Maliye Bakanı	Millî Eğitim Bakanı
	İ.Cem	S. Oral	M. Bostancıoğlu
	Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı	Ulaştırma Bakanı
	K. Aydın	Doç. Dr. O. Durmuş	Prof. Dr. E. Öksüz
	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bak.	Sanayi ve Ticaret Bakanı
	Prof. Dr. H. Y. Gökalp	Y.Okuyan	A. K. Tanrıkulu
	Kültür Bakanı	Turizm Bakanı	Orman Bakanı
	M. İ. Talay	E. Mumcu	Prof. Dr. N. Çağan
	Çevre Bakanı
	F. Aytekin

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Rusya Federasyonu Hükümeti, bundan böyle “Taraflar” olarak anılacaktır,

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Rus Doğal Gazının Karadeniz Altından Türkiye Cumhuriyetine Sevkiyatına İlişkin 15 Aralık 1997 tarihli Anlaşmanın (bundan böyle “Anlaşma” olarak anılacaktır) uygulanması sırasında karşılıklı işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla,

aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır :

1. Anlaşma’da öngörüldüğü üzere, Türkiye Cumhuriyetine doğal gaz arzı, Rusya Federasyonunun Stavropol bölgesindeki İzobilnoe Kasabasından, Türkiye Cumhuriyetindeki Samsun şehrine, Karadeniz su alanının altından Mavi Akım Ana Gaz Boru Hattı (bundan böyle Ana Gaz Boru Hattı olarak anılacaktır) vasıtasıyla yapılacaktır.

2. Ana Gaz Boru Hattının, Rusya Federasyonunun Krasnodar bölgesindeki Beregovoy Kasabasından (bir kompresör istasyonu dahil), Kadadeniz su alanı yoluyla ve Türkiye Cumhuriyetinin ülkesi içinde Samsun bölgesindeki Türk gaz şebekesine bağlanacağı noktaya kadar (bundan böyle “Deniz Kısmı” olarak adlandırılacaktır) olan kısmının inşaatı ve işletmesi OAO Gazprom tarafından iyi niyetle kurulacak bir şirket (bundan böyle “Şirket” olarak adlandırılacaktır) vasıtasıyla yürütülecektir.

3. Şirket, boru hattının “Deniz Kısmı”nın sahibi olacaktır.

4. Rusya Federasyonu ve Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yürütülen etkinliklere ilişkin olarak, şirket, ABDDoları üzerinden tutacağı hesaplarını ve malî raporlarını, muhasebe dönemi sonundaki döviz kurunu kullanarak ulusal para cinsinden yeniden hesaplayacaktır. Şirketin, Anlaşmaya taraf devletlerin sınırları içinde gerçekleştirdiği faaliyetlere ilişkin kayıtları, vergilendirme için, ABDDoları ve ulusal para cinsinden sunulacaktır.

Anlaşmaya göre ve OOO Gazexport/OAO Gazprom ve BOTAŞ arasındaki, 15 Aralık 1997 tarihli Doğal Gaz Alım ve Satım Sözleşmesine (bundan böyle “Sözleşme” olarak adlandırılacaktır) uygun olarak Ana Gaz Boru Hattından toplam gaz miktarını asıl arzeden Gazexport/OAO Gazprom’dur.

1. Ana Gaz Boru Hattının inşaatı ve işletmesiyle ilgili hukukî ve ekonomik yardım sağlamak amacıyala Rusya Federasyonu :

a) Ana Gaz Boru Hattının inşaatını doğrudan yürüten müteahhit ve taşeronları, Ana Gaz Boru Hattının Rusya Federasyonunun münhasır ekonomik bölgesi, karasuları ve topraklarındaki inşaatıyla doğrudan ilgili, halen uygulanan ve gelecekte uygulanabilecek, varlık (gayrimenkul) vergisi, katma değer vergisi, yol fon vergileri ve ücretleri ile diğer benzeri vergiler ve ücretlerden, ayrıca, Ana Gaz Boru Hattının Rusya Federasyonunun münhasır ekonomik bölgesi içindeki (12 millik alanın dışındaki) Deniz Kısmının inşaatı ile doğrudan ilgili yabancı kuruluşları kazanç (gelir) üzerinden alınan vergilerden,

b) Ana Gaz Boru Hattının bakım ve onarımını doğrudan yürüten kuruluşları 31 Aralık 2015’e kadar olan dönem boyunca, Ana Gaz Boru Hattının bakım ve onarımı ile doğrudan ilgili, halen uygulanan ve gelecekte uygulanabilecek, varlık (gayrimenkul), vergisi, katma değer vergisi, yol fon vergileri ve ücretleri ve diğer benzeri vergiler ve ücretlerden

muaf tutacaktır.

2. Gemiler, ekipman, parçalar, yedek parçalar ve diğer mallar (tüketim vergisine tabi tutulabilenler hariç) dahil olmak üzere, Ana Gaz Boru Hattının inşası, işletilmesi, bakım ve onarımı amacıyla Rusya Federasyonunun gümrük sınırlarını geçen teknik nitelikteki malzeme kalemleri, 31 Aralık 2007 tarihine kadar olan dönem için gümrük işlemleri için alınan ücretler hariç, vergiler, ücretler, gümrük resimleri ve diğer benzeri harçlardan muaf olacaktır. Bahsedilen kalemler amaç dışı kullanıldığı takdirde veya daha sonra satılmaları halinde yürürlükteki genel uygulamaya uygun olarak gümrük resimleri, vergiler, ücretler ve diğer benzeri harçlara tabi olacaktır.

Şirketin Ana Gaz Boru Hattının Deniz Kısmına ilişkin faaliyetleri sadece Rusya Federasyonunda vergilendirmeye tabi olacaktır.

1. Rusya Federasyonu, Şirketi, Anlaşma’nın yürütülmesi ile doğrudan ilgili, halen uygulanan veya gelecekte uygulanabilecek varlık (gayrimenkul) vergisi, katma değer vergisi, yol fon vergileri ve ücretleri ile diğer benzeri vergiler ve ücretlerden muaf tutacaktır.

2. Şirket, taşınan doğalgazın her 1 000 metreküpü için 0,1 ABDdoları tutarında sabit bir miktar üzerinden Rusya Federasyonu vergi sisteminin bir parçası olan kazanç (gelir) vergisini aylık olarak ödeyecektir.

Rusya Federasyonu, anlaşma uyarınca ana gaz boru hattı vasıtasıyla iletilen Rus doğalgazı ile doğrudan ilgili faaliyetler çerçevesinde, OAO Gazprom ve OOO Gazexportu doğalgaz üzerindeki katma değer vergisi ve ihracat gümrük vergileri dahil olmak üzere, yatırımın tamamen geri ödenmesi çin geçecek dönem boyunca fakat 31 Aralık 2015’den daha geç olmamak üzere, yol fon vergileri ve ücretlerden muaf tutacaktır.

Anlaşmaya göre ihraç edilen Rus doğalgazının tümü üzerindeki satış vergileri, OAO gazprom tarafından, yatırımın tamamen geri ödenmesi için geçecek dönem boyunca, fakat 31 Aralık 2015’den daha geç olmamak üzere, Samsun Şehrinde satılan doğalgazın yürürlükteki fiyatı 1 000 metreküp için 65 ABDDolarını aşmadığı sürece doğal gazın 1 000 metreküpü için 2 (iki) ABDdoları üzerinden, Samsun Şehrinde satılan doğalgazın yürürlükteki fiyatı yukarıda belirtilen seviyeyi aştığı sürede ise, satılan doğalgazın 1 000 metreküpü için yürürlükteki fiyatıyla 65 ABDdoları arasındaki farkın yüzde 30’u artı 2 (iki) ABD doları üzerinden ödenecektir. Yukarıda belirtilen dönemin sona ermesiyle, satış vergileri yürürlükteki genel usullere uygun olarak ödenecektir.

Ana gaz boru hattı deniz kısmının inşaatı ve işletmesiyle ilgili yasal ve ekonomik yardım sağlamak üzere Türkiye Cumhuriyeti, gümrük işlemleri için alınan gümrük ücretleri hariç :

a) İnşaat süresince ana gaz boru hattı ile doğrudan ilgili inşaat faaliyetlerini;

b) 31 Aralık 2015’e kadar olan dönem için ana gaz boru hattının bakım ve onarımını;

c) Doğalgazın ana boru hattı yoluyla taşınmasını (madde 4’e halel getirmeksizin);

d) Doğalgazın ana gaz boru hattı yoluyla Samsun bölgesindeki Türk gaz şebekesine bağlanacağı ve Türkiye’ye ithal edilmiş sayılacağı bu noktaya kadar arzını;

e) 31 Aralık 2007’e kadar olan dönemde ana gaz boru hattının inşaatı, bakımı ve onarımı için kullanılan gemiler, borular, ekipman ve teknik nitelikli herhangi bir malzeme vb. malların ithalini;

vergiler ve resimlerden muaf tutacaktır.

Taraflar, kendi devletlerinin egemenlikleri altındaki alanlardaki gaz boru hattının inşaatı ve işletmesi ile ilgili işlerin zamanında gerçekleştirilmesi için gereken koşulları sağlamak amacıyla ellerinden gelen herşeyi yapacak ve gerekli tüm izin ve ruhsatları en etkin biçimde sağlayacaklardır.

Taraf ülkelerin yeni vergiler ve/veya harç ve ücretler koyan, vergileri, gümrük resimlerini ve diğer harçları artıran veya vergi ya da ücret ödeyenlerin durumlarını güçleştiren yasal faaliyetleri, vergi rejimi bu protokol ile belirlenen kuruluşların faaliyetlerinin ana gaz boru hattının inşaatı, bakımı, onarımı ve işletmesi ile Rus doğalgazının arzı ve taşınması ile ilgili olan bölümüne uygulanmayacaktır.

Bu protokol kapsamına girmeyen hususlarda anlaşma hükümleri geçerlidir. 15 Aralık 1997 tarihinde imzalanan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmasının hükümleri, bu protokol çerçevesinde yürütülen faaliyetlere uygulanacaktır.

İş bu protokol, 15 Aralık 1997 tarihinde imzalanan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmasının yürürlüğe girmesini takiben, bu protokolun yürürlüğe girmesi için Türkiye Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu yasalarında öngörülen iç işlemlerin tamamlandığına ilişkin bildirimlerin teati edildiği tarihte yürürlüğe girecektir.

Moskova’da 27 Kasım 1999 tarihinde her üç metin de aynı derecede geçerli olmak üzere Rusça, Türkçe ve İngilizce dillerinde ikişer kopya olarak imzalanmıştır. Herhangi bir farklılık durumunda yorum için İngilizce metin geçerli olacaktır.

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Adına Rusya Federasyonu Hükümeti Adına