Dönem : 21 Yasama Yılı : 3
T.B.M.M. (S. Sayısı : 721)
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Tasarısı ile Hatay Milletvekili Mehmet Dönen’in Aynı Mahiyetteki Kanun Teklifi ve Plan ve Bütçe ve Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonları Raporları (1/703, 2/372)
T.C.
Başbakanlık 30.5.2000
Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü
Sayı :
B.02.0.KKG.0.10/101-69/2718
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza
arzı Bakanlar Kurulunca 5.5.2000 tarihinde kararlaştırılan “Teknoloji
Geliştirme Bölgeleri Kanunu Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.
Gereğini arz ederim.
Bülent
Ecevit
Başbakan
GENEL GEREKÇE
Teknoloji ve onun kaynağı
olan bilim, günümüzde pazar ekonomisinin sürekliliği için mutlak bir koşul
haline gelmiştir. İleri teknolojiler mevcut teknolojilerle kaynaşarak ürünler,
üretim ve organizasyon yöntemleri bazında köklü yenilikler yaratmakta, maddî
üretimin teknoloji temelini yenilemektedir. Ekonomik, toplumsal, siyasî güçler
bu temel üzerinde yeni dengeler arayışındadır ve toplumsal-kurumsal yapılar bu
arayış çerçevesinde yeniden biçimlenmektedir.
Teknoloji bu denli
yaşamsal bir üretim faktörü haline geldiği içindir ki, artık fiilen, bütün bir
üretim sürecine, bütün ekonomik süreçlere, yaşamın bütün alanlarına içerilmiş
bir bilgi ve deneyim kategorisi haline dönüşmüştür. Başta sanayi olmak üzere
bütün ekonomik aktivitelerin, üretimin konusunu oluşturan, mal ve hizmetlerin temel
bileşeni bilgi olmuştur ve onun için çağımız bilgi çağıdır.
Bilim ve teknolojiye
egemen olan ülkeler tüm ekonomik etkinlik alanlarında mutlak bir üstünlük elde
etme yolundadırlar. Bilim ve teknoloji ulusların rekabet üstünlüğünü
belirleyici ana unsurdur. Günümüzde artık bilim ve teknoloji birbirinden ayrı
iki farklı olgu değildir. Aksine bilim ve teknoloji arasında artan bir
bütünleşme yaşanmaktadır. Ülkeler ulusal teknolojik politikaları üretmekte ve
hayata geçirmektedirler. Bu nedenle uluslararası arenadaki yarış teknoloji
üstünlüğü yarışıdır.
Türkiye’de bilim ve
teknoloji politikaları günümüze kadar planlı bir biçimde oluşturulamamıştır.
Bilimsel araştırmalarda temel unsur olan AR-GE faaliyetleri ileri teknolojilere
sahip ülkelere göre oldukça düşük kalmıştır. AR-GE faaliyetlerine ayrılan
kaynakların GSYİH içindeki payı, AB ülkelerinde % 2, ABD’de % 2.8, Japonya’da %
3 iken bu pay Türkiye’de % 0.5 civarındadır.
DİE’nin “1997 Yılı AR-GE
Faaliyetleri Anket Sonuçları”na göre Türkiye’nin AR-GE harcaması, GSYİH’nin
binde 4,9’u kadardır ve bu ileri sanayi ülkeleri ve yeni sanayileşen ülke
standartlarına göre son derece düşük bir orandır.
Ticarî kesim tarafından
gerçekleştirilen AR-GE harcamalarının toplam içindeki payı ise % 32,3’tür (bu
oran, 1990’da % 20,4.....1995’te % 23,6, 1996’da % 26 idi).
Ticarî kesim tarafından
finansmanı sağlanan AR-GE harcamalarının toplam içindeki payı da % 41,8’dir (bu
oran, 1990’da % 27,5..... 1995’te % 30,8, 1996’da % 36,8 idi).
İşaret edilen
standartlara göre, ticarî kesimin AR-GE faaliyetlerindeki payının oransal
olarak da düşük olduğu söylenebilir. Mutlak değer olarak yapılacak bir
kıyaslamada farkın çok daha yüksek olduğu görülecektir.
DİE tarafından ilk kez
gerçekleştirilen “İmalat Sanayii Teknolojik Yenilik Anketi” sonuçlarına göre,
1995-1997 yıllarında imalat sanayiinde faaliyet gösteren, 10 ve daha fazla
çalışanı olan tüm kamu ve özel sektör işyerlerinin % 24,6’sının teknolojik
yenilik faaliyetlerinde bulunduğu tespit edilmiştir. Teknolojik yenilik
faaliyetinde bulunan işyerlerinin % 18,9’u ürün yeniliği, % 33,6’sı üretim
süreci (proses) yeniliği, % 41,4,’ü hem ürün hem de üretim süreci yeniliği
yapmıştır.
Firma büyüklüğü göz önüne
alındığında yenilik faaliyetinde bulunma oranının işyeri büyüklüğü ile birlikte
arttığı görülmektedir. 10 ile 49 kişi arasında çalışanı olan işyerlerinde
teknolojik yenilik faaliyetinde bulunma oranı % 20 civarında iken 250 ile 999
kişi arasında çalışanı olan işyerlerinde bu oran % 40’a çıkmaktadır. 1000 ve
daha fazla çalışanı olan işyerlerinde ise bu oran % 60 civarındadır.
Türkiye’de toplam AR-GE
harcamalarında özel sektörün payı ancak % 29,8’dir. Tek başına üniversiteler
toplam AR-GE harcamalarının % 57,2’sini yaparken kamu kuruluşlarının payı %
10,5’dir.
Üniversite ve sanayi
arasındaki AR-GE işbirliği, ileri teknolojileri yakalamada büyük önem
taşımaktadır. Ancak ülkemizde AR-GE faaliyetleri yeterince
kurumsallaştırılamamış, teknoloji üretme konusunda istenen düzeye
ulaşılamamıştır.
Sürdürülebilir bir büyüme
ortamını yaratmak ve korumak ve Türkiye’nin uluslararası rekabet gücünü
artırmak için ileri teknolojilerin kullanımı, geliştirilmesi ve üretilmesi
birincil öneme sahiptir. VII. Beş Yıllık Kalkınma Planında yer aldığı gibi
teknolojik altyapıyı oluşturacak teknoloji geliştirme bölgeleri ve yurtiçi ve
yurtdışında araştırma-geliştirme faaliyetlerinde çalışacak araştırıcı
personelin özlük hakları ile ilgili mevzuatın düzenlenmesi gerekmektedir.
Özellikle gelişmiş
ülkelerde üniversite-sanayi işbirliğine dayalı yeni üretim modelleri geliştirilmiştir.
Bilim ve teknoloji üretimi için gereken kadrolar üniversite ve araştırma
merkezlerinde yaşatılan bilim geleneğiyle yetişecek ve bu gelenek, bu
kadrolarla, buralardan sanayiye taşınacaktır. Bu nedenle bilim ve teknoloji
politikalarının başlıca odak noktalarından birini üniversite eğitiminin ve
araştırma-geliştirme faaliyetlerinin bütünselliği oluşturmaktadır.
Sanayileşmiş ülkelerde,
yeni teknolojileri üretmek için başlatılan dev projeler, değişik uygulamalara
açık, çok amaçlı girişimlerdir ve bunların tümünde devletin etkin bir biçimde
yer aldığı görülmektedir. İlk girişimlerin başlamasında ön ayak olan devlet,
gelişmeleri desteklemekte ve bu projelerin ürünleri için pazar yaratma işlevini
de üstlenmektedir.
Tüm dünyada, özellikle
son 30 yıl içinde, elde edilen bilimsel bilginin teknolojinin hizmetine en kısa
sürede sunulabilmesinin önemi göz önünde tutularak bilim ve teknolojide bir
entegrasyona gidilerek başta ABD olmak üzere İngiltere, Fransa, Almanya ve
Japonya gibi gelişmiş ülkelerde ve yeni sanayileşen ülkelerde bilim ve
teknoloji parkları oluşturulmuş ve bugün sayı olarak 1000’e yaklaşmıştır.
Bunlara genel olarak teknopark denilmektedir. Yaygın olarak bilim ve teknoloji
parkları olarak da adlandırılan bu parkların faaliyetleri temel olarak benzer
olmakla birlikte içerdikleri faaliyetlere göre ülkeden ülkeye isimlendirmede
farklılıklar görülmektedir.
ABD ve Norveç’te
araştırma parkı, İngiltere’de bilim parkı, yenilik merkezi, teknoloji borsası,
Almanya’da teknoloji merkezi, Fransa’da teknopol, Japonya ve İtalya’da
teknopolis olarak isimlendirilmektedir.
Bu Kanun çerçevesinde
Teknopark veya Teknoloji Geliştirme bölgesi ise yüksek / ileri teknoloji
kullanan ya da yeni teknolojilere yönelik firmaların, belirli bir üniversite
veya yüksek teknoloji enstitüsü ya da
AR-GE Merkez veya Enstitüsünün
olanaklarından yararlanarak teknoloji ürettikleri/geliştirdikleri, teknolojik
bir buluşu ticarî bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönüştürmek için faaliyet
gösterdikleri ve bu yolla bölgenin kalkınmasına katkıda bulundukları, aynı
üniversite, yüksek teknoloji enstitüsü ya da
AR-GE merkez veya enstitüsü içinde veya yakınında; akademik, ekonomik ve
sosyal yapının bütünleştiği site olarak tanımlanmaktadır.
ABD’de bugünkü anlamda
ilk teknopark örnekleri North Carolina Eyaletinde kurulan Araştırma Üçgeni
Parkı (Research Triangle Park) ve Massachusetts Institute of Technology (MIT)
çevresinde kurulan 128 sayılı Karayolu (Route 128) ve Kaliforniya’da Stanford
Üniversitesi yanındaki Silikon Vadisi (Silicon Valley)’dir.
Research Triangle Park
1959 yılında kurulmuştur. 1965 yılında IBM ve EPA şirketleri de buraya
yerleşmiştir. 1994 yılı Mart ayı itibariyle 65 araştırma şirketi, 55 hizmet
şirketi ve 34 000 çalışanı vardır.
Silicon Vadisinde ise
çoğunlukla bilgisayar ve elektronik alanda çalışan 3 000 kadar küçük ve orta
büyüklükte firma bulunmaktadır.
İngiltere’de kurulan ilk
teknopark Heriot-Watt araştırma parkıdır. Aynı yıl Cambridge Bilim Parkı da
kurulmuştur. 1972’den sonra 10 yıl kadar başka park kurulmamıştır. 1982 yılında
Merseyside Bilim Parkı, 1983 yılında Aston, Bradford, Leeds ve Glasgow Bilim
Parkları, 1992 yılında Emmerson Bilim Parkı ve Cranfield Teknoloji Enstitüsü
kurulmuş ve 1992’de bilim parkı sayısı 40’a ulaşmıştır. Cambridge Bilim Parkı
İngiltere’nin en büyük bilim parkıdır.
Fransa’da halen 20’nin
üzerinde yeni teknoloji merkezi kurulmuş ve kurulmaktadır. En büyükleri Sophia
Antipolis, Grenoble-Meylan ve Toulouse’tadır. Sophia Antipolis Teknoloji Parkı
1969 yılında kurulmuştur. 1005 şirketi barındıran dünyanın en başarılı
örneklerinden biridir. Ana faaliyet alanları bilgisayar ve uzaktan veri işleme,
elektronik ve otomasyon, tıp, eczacılık, kimya, biyoteknoloji ve eğitimdir.
Japonya’da teknopolis
olarak adlandırılan bu tür merkezler merkezî hükümet tarafından
desteklenmektedir. MITI (Uluslararası Ticaret ve Sanayi Bakanlığı)
teknopolislerin kurulmasında etkin rol oynamaktadır. Ayrıca Avustralya’daki
teknopolislerin kurulmasına da öncülük etmektedir.
Yeni sanayileşen ülkeler
arasında Çin, bu konuda çarpıcı bir örnek oluşturmaktadır. İlk olarak 1985
yılında Shengzhen Bilim ve Teknoloji Parkı kurulmuştur. Bugün Çin’de 52 adet
yüksek teknoloji geliştirme bölgesi bulunmaktadır.
Sanayide önemli bir
üretim girdisi haline gelen teknolojinin üretilmesi konusunda üniversite,
araştırma kurumları ve sanayi arasında sağlanacak kurumsal bir işbirliği, Türk
sanayiinin rekabet gücünün artırılması ve arzu edilen kalkınmanın sağlanması
yolu ile ülkenin dengeli gelişmesi açısından hayati bir konu haline gelmiştir.
VII. Beş Yıllık Kalkınma
Planında yer alan “Bilim ve Teknolojide Atılım Projesi” çerçevesinde
“Üniversite ve araştırma kurumlarının yerli ve yabancı sanayi kuruluşları ile
işbirliği içinde Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin oluşumuna imkân tanıyacak
yasal düzenlemeler yapılacaktır.” ifadesi ile konunun önemi vurgulanmıştır.
VII. Beş Yıllık Kalkınma
Planına bağlı olarak 1996, 1997, 1998 ve 1999 Yılı Programlarında ise “İleri
teknoloji alanında AR-GE faaliyetinde bulunmak üzere, yeni teknoloji geliştirme
bölgelerinin oluşturulması ve buralarda çalışan araştırmacı personel özlük
haklarında iyileştirmeler yapılması için yürütülen Taslak hazırlama çalışmaları
tamamlanacaktır.” denilerek sorumluluk Sanayi ve Ticaret Bakanlığına verilmiş
bulunmaktadır.
Benzeri girişimlerin
ülkemizde de oluşturulmasını desteklemek ve teknoloji geliştirme bölgelerinin
oluşumuna olanak tanımak amacıyla bu Kanun hazırlanmıştır.
Teknoloji Geliştirme
Bölgelerinin öncelikli amaçları üniversiteler ile kamu ve özel araştırma
kurumlarındaki bilim ve teknoloji altyapısını sanayi sektörü başta olmak üzere
ekonomik faaliyetlerle bütünleştirerek geliştirmek, genç ve yeni girişimciler
ve küçük ve orta ölçekli sanayicilerimizin yeni ve ileri teknolojilere uyumunu
sağlamak ve yeni ürün ve üretim süreçlerini geliştirme olanakları yaratmaktır.
Böylece hızlı teknoloji transferinin yanında, yenilikçi ürün ve üretim anlayışı
yaygınlaştırılarak, ülke çapında sahip olduğumuz bilim ve teknoloji kaynakları,
özellikle üniversitelerimizin araştırma-geliştirme potansiyelleri, sağlanacak
etkin üniversite-sanayi işbirliği ortamlarında, sanayimizin rekabet gücünü
geliştirecek ve ekonomik hayatımız ileri teknoloji yoğun mal ve hizmet
üretimine yönlendirilmiş olacaktır.
Hazırlanan bu Kanun ile
VII. Beş Yıllık Kalkınma Planında öngörüldüğü şekilde bilgi ve teknoloji yoğun
üretim ve girişimcilik desteklenerek;
- Araştırma-Geliştirme
faaliyetlerini artırmak, ekonomik gelişme ve bölgesel kalkınmaya katkıda
bulunmak,
- Girişimcilik ruhunun
atılıma geçmesini sağlayan girişimcilik eğitimini ve yeteneğini geliştirmek,
- Yenilikçi hizmet ve mal
üretimini artırmak, çeşitlendirmek ve yaygınlaştırmak, böylece rekabet gücünü
artırmak, bilgi ve teknoloji yoğun mekânlarda yeni sanayilerin kurulmasını
teşvik etmek, böylece ileri teknolojiye sahip yatırım alanlarının gelişmesi ile
eğitilmiş, vasıflı işgücü istihdamına da katkı sağlamak,
- Mevcut AR-GE gücünü ve teknolojik altyapıyı
ekonomik hayatla birleştirmek amacıyla Teknoloji Geliştirme bölgelerinin
Devletin bilim ve teknoloji geliştirme politikalarına uygun olarak
oluşturulması,
Hedeflenmiştir.
MADDE GEREKÇELERİ
Madde 1. – Bu madde ile üniversiteler,
araştırma kurum ve kuruluşları ile sanayinin işbirliği sağlanarak ülke
sanayiinin uluslararası rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir yapıya
kavuşturulması, teknoloji transferine yardımcı olmak ve yüksek/ileri teknoloji
sağlayacak yabancı sermayenin ülkeye girişini hızlandıracak Teknoloji
Geliştirme bölgelerinin kurulması ve işletilmesi Kanun amacı olarak
belirtilmektedir.
Madde 2. – Bu madde ile Kanunun, Teknoloji
Geliştirme bölgelerinin nasıl kurulacağı, işlevleri, kimler tarafından
yürütüleceği ve denetleneceğine ilişkin hükümleri kapsayacağı belirlenmektedir.
Madde 3. – Kanunda yer alan bazı
ibarelerin tanımları yapılmaktadır.
Madde 4. – Bu madde ile Teknoloji
Geliştirme bölgelerinin ilanı, nasıl kurulacağı, kamulaştırma ve projelendirme
ile ilgili hükümler yer almaktadır.
Madde 5. – Bu madde ile Bölgelerin kuruluş
ve yönetiminin, üniversite, yüksek teknoloji enstitüsü veya kamu AR-GE merkez
ya da enstitüsünün, kamu ve özel sektör kuruluşlarının yer alacağı bir yönetici
şirket tarafından gerçekleştirilmesi ve bu şirketin bölgelerin kuruluşu ile
ilgili alt yapı hazırlanması çalışmalarının yönetilmesi, kamulaştırma, ruhsat,
arazi kullanımı, genel servis, yer ve parsel tahsisi ile diğer yönetim
hizmetlerinin yapılmasından sorumlu olması öngörülmektedir.
Madde 6. – Teknoloji Geliştirme
bölgelerinde yer alan faaliyet ve uygulamalarının Bakanlık tarafından
denetlenmesi öngörülmektedir.
Madde 7. – Yönetici şirketler ve bölgede
yer alan faaliyetlerde yabancı uyruklu yönetici ve vasıflı AR-GE personeli ile
kamu kurum ve kuruluşları ile bütün üniversite mensuplarının da
çalıştırılabileceği öngörülmekte ve buna ilişkin usul ve esaslar
belirlenmektedir.
Madde 8. – Teknoloji Geliştirme
bölgelerinin kurulması için büyük miktarlarda finansmana ihtiyaç vardır. Bu
ihtiyacın Bütçeden karşılanması amacıyla Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bütçesine
her yıl bu amaçla ödenek verilerek, bu suretle bölgelerin desteklenmesi
öngörülmüştür. Bölgelerin arazi temini ve alt yapılarının inşaası için gereken
kaynak aktarılarak özellikle ilk birkaç bölgenin hızla hayata geçirilmesi
amaçlanmaktadır. Zira ülkemizin teknoloji yarışında öngörülen hedeflere ulaşabilmesi
açısından bu bölgelerin kuruluşunun geciktirilmeden gerçekleştirilmesi
zorunluluğu vardır.
Madde 9. – Bu madde ile Bölge başvuruları
ve başvuruların nasıl inceleneceği, Değerlendirme Kurulunun çalışma kriterleri,
Bölge arazilerinin yer seçimi, yapılabilirlik raporu hazırlanış kriterleri,
arazi kullanımı esasları, Bölgede yer alacak faaliyetler ve bunlarla ilgili
koşullar, bu Kanunun uygulanmasına dair diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar
ile alt yapı faaliyetlerinin finansmanı ile ilgili esasları belirleyen
yönetmeliklerin Bakanlık tarafından 6 ay içerisinde hazırlanması
öngörülmektedir.
Madde 10. – Bu bölgelerdeki faaliyetlerde
uygulanmayacak kanunlar ile kanun ve kanun hükmünde kararname maddeleri
belirtilmektedir.
Madde 11. – Yürürlük maddesidir.
Madde 12. – Yürütme maddesidir.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Teknoloji Geliştirme
Bölgeleri Kanunu teklifimi ilişikte sunuyorum.
Gereğini saygılarımla
takdirlerine arz ederim.
Mehmet Dönen
Hatay
GENEL GEREKÇE
Teknoloji ve onun kaynağı
olan bilim günümüzde pazar ekonomisinin sürekliliği için mutlak bir koşul
haline gelmiştir. İleri teknolojiler mevcut teknolojilerle kaynaşarak ürünler,
üretim ve organizasyon yöntemleri bazında köklü yenilikler yaratmakta, maddî
üretimin teknoloji temelini yenilemektedir. Ekonomik, toplumsal, siyasî güçler
bu temel üzerinde yeni dengeler arayışındadır ve toplumsal-kurumsal yapılar bu
arayış çerçevesinde yeniden biçimlenmektedir.
Teknoloji bu denli
yaşamsal bir üretim faktörü haline geldiği içindir ki, artık fiilen, bütün bir
üretim sürecine, bütün ekonomik süreçlere, yaşamın bütün alanlarına girmiş bir
bilgi ve deneyim kategorisi haline dönüşmüştür. Başta sanayi olmak üzere bütün
ekonomik aktivitelerin-üretimin konusunu oluşturan, mal ve hizmetlerin temel
bileşeni bilgi olmuştur ve onun için çağımız bilgi çağıdır.
Bilim ve teknolojiye
egemen olan ülkeler tüm ekonomik etkinlik alanlarında mutlak bir üstünlük elde
etme yolundadırlar. Bilim ve teknoloji ulusların rekabet üstünlüğünü
belirleyici ana unsurdur. Günümüzde artık bilim ve teknoloji birbirinden ayrı
iki farklı olgu değildir. Aksine bilim ve teknoloji arasında artan bir
bütünleşme yaşanmaktadır. Ülkeler ulusal teknoloji politikaları üretmekte ve
hayata geçirmektedirler. Bu nedenle uluslararası arenadaki yarış, teknoloji
üstünlüğü yarışıdır.
Türkiye’de bilim ve
teknoloji politikaları günümüze kadar planlı bir biçimde geliştirilememiştir.
Bilimsel araştırmalarda temel unsur olan AR-GE faaliyetleri ileri teknolojileri
sahip ülkelere göre oldukça düşük kalmıştır. AR-GE faaliyetlerine ayrılan
kaynakların GSYİH içindeki payı, AB ülkelerinde % 2, ABD’de % 2,8, Japonya’da %
3 iken bu pay Türkiye’de % 0,5 civarındadır.
Türkiye’de toplam AR-GE
harcamalarında özel sektörün payı ancak % 18’dir. Tek başına üniversiteler
toplam AR-GE harcamalarının % 69’unu yaparken, kamu kuruluşlarının payı %
13’tür.
Üniversite ve sanayi
arasındaki AR-GE işbirliği, ileri teknolojileri yakalamada büyük önem
taşımaktadır. Ancak ülkemizde AR-GE faaliyetleri yeterince kurumsallaştırılamamış,
teknoloji üretme konusunda istenen düzeye ulaşılamamıştır.
Sürdürülebilir bir büyüme
ortamını yaratmak ve korumak ve Türkiye’nin uluslararası rekabet gücünü
artırmak için ileri teknolojilerin kullanımı, geliştirilmesi ve üretilmesi birincil
öneme sahiptir. VII nci Beş Yıllık Kalkınma Planında yer aldığı gibi teknolojik
altyapıyı oluşturacak teknoloji geliştirme bölgeleri ve yurtiçi ve yurtdışında
araştırma-geliştirme faaliyetlerinde çalışacak araştırıcı personelin özlük
hakları ile ilgili mevzuatın düzenlenmesi gerekmektedir.
Özellikle gelişmiş
ülkelerde üniversite-sanayi işbirliği dayalı yeni üretim modelleri
geliştirilmiştir. Bilim ve teknoloji üretimi için gereken kadrolar üniversite
ve araştırma merkezlerinde yaşatılan bilim geleneğiyle yetişecek ve bu gelenek,
bu kadrolarla, buralardan sanayiye taşınacaktır. Bu nedenle bilim ve teknoloji
politikalarının başlıca odak noktalarından birini üniversite eğitiminin ve
araştırma-geliştirme faaliyetlerinin bütünselliği oluşturmaktadır.
Sanayileşmiş ülkelerde,
yeni teknolojileri üretmek için başlatılan dev projeler, değişik uygulamalara
açık, çok amaçlı girişimlerdir ve bunların tümünde devletin etkin bir biçimde
yer aldığı görülmektedir. İlk girişimlerin başlamasında ve planlanmasında önayak
olan devlet, gelişmeleri desteklemekte ve bu projelerin ürünleri için pazar
yaratma işlevini de üstlenmektedir.
Tüm dünyada, özellikle
son 30 yıl içinde, elde edilen bilimsel bilginin teknolojinin hizmetine en kısa
sürede sunulabilmesinin önemi gözönünde tutularak, bilim ve teknolojide bir
entegrasyona gidilerek başta ABD olmak üzere İngiltere, Fransa, Almanya ve
Japonya gibi gelişmiş ülkelerde ve yeni sanayileşen ülkelerde bilim ve
teknoloji parkları oluşturulmuş ve bugün sayı olarak 800’e yaklaşmıştır. Konu
ile ilgili bazı örnekler aşağıda verilmiştir.
ABD’de bugünkü anlamda
ilk teknopark örnekleri North Carolina Eyaletinde kurulan Araştırma Üçgeni
Parkı (Research Triangle Park) ile Massachusetts Institute of Technology (MIT)
çevresinde kurulan 128 sayılı Karayolu (Route 128) ve Kaliforniya’da Stanford
Üniversitesi yanındaki Silikon Vadisi (Silicon Valley)’dir.
Research Triangle Park
1959 yılında kurulmuştur. 1965 yılında IBM ve EPA şirketleri de buraya
yerleşmiştir. 1994 yılı Mart ayı itibariyle 65 araştırma şirketi, 55 hizmet
şirketi ve 34 000 çalışanı vardır.
Silikon Vadisinde ise
çoğunlukla bilgisayar ve elektronik alanında çalışan 3 000 kadar küçük ve orta
büyüklükte firma bulunmaktadır.
İngiltere’de kurulan ilk
teknopark Heriot-Watt araştırma parkıdır. Aynı yıl Cambridge Bilim Parkı da
kurulmuştur. 1972’den sonra 10 yıl kadar başka park kurulmamıştır. 1982 yılında
Merseyside Bilim Parkı kurulmuş ve 1988’de bu sayı 38’e ulaşmıştır. Cambridge
Bilim Parkı İngiltere’nin en büyük bilim parkıdır.
Fransa’da halen 20’nin
üzerinde yeni teknoloji merkezi kurulmuş ve kurulmaktadır. En büyükleri Sophia
Antipolis, Grenoble-Meylan ve Toulouse’dur. Sophia Antipolis Teknoloji Parkı
1969 yılında kurulmuştur. 600 özel şirketi barındıran dünyanın en başarılı örneklerinden
biridir. Ana faaliyet alanları bilgisayar ve uzaktan veri işleme, elektronik ve
otomasyon, tıp, eczacılık, kimya, biyoteknoloji ve eğitimdir.
Japonya’da teknopolis
olarak adlandırılan bu tür merkezler, merkezi hükümet tarafından
desteklenmektedir. MITI (Uluslararası Ticaret ve Sanayi Bakanlığı)
teknopolislerin kurulmasında etkin rol oynamaktadır.
Yeni sanayileşen ülkeler
arasında Çin, bu konuda çarpıcı bir örnek oluşturmaktadır. İlk olarak 1985
yılında Shengzhen Bilim ve Teknoloji Parkı kurulmuştur. Bugün Çin’de 52 adet
ileri teknoloji geliştirme bölgesi bulunmaktadır.
Benzeri girişimlerin
ülkemizde de oluşturulmasını desteklemek ve Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin
oluşumuna olanak tanımak amacıyla bu Kanun Tasarısı hazırlanmıştır.
Teknoloji Geliştirme
Bölgelerinin öncelikli amaçları üniversiteler ile kamu ve özel araştırma
kurumlarındaki bilim ve teknoloji altyapısını sanayi sektörü başta olmak üzere
ekonomik faaliyetlerle bütünleştirerek geliştirmek, genç ve yeni girişimciler
ve küçük ve orta ölçekli sanayicileri-mizin yeni ve ileri teknolojilere uyumunu
sağlamak ve yeni ürün ve üretim süreçlerini geliştirme olanakları yaratmaktır.
Böylece hızlı teknoloji transferinin yanında, yenilikçi ürün ve üretim anlayışı
yaygınlaştırılarak, ülke çapında sahip olduğumuz bilim ve teknoloji kaynakları
özellikle üni-versitelerimizin araştırma-geliştirme potansiyelleri, sağlanacak
etkin üniversite-sanayi işbirliği ortamlarında, sanayimizin rekabet gücünü
geliştirecek ve ekonomik hayatımız ileri teknoloji yoğun mal ve hizmet
üretimine yönlendirilmiş olacaktır.
Hazırlanan kanun teklifi
ile VII nci Beş Yıllık Kalkınma Planında öngörüldüğü şekilde bilgi ve teknoloji
yoğun üretim ve girişimcilik desteklenerek;
– Araştırma-Geliştirme
faaliyetlerini artırmak, ekonomik gelişme ve bölgesel kalkınmaya katkıda
bulunmak,
– Girişimcilik ruhunun
atılıma geçmesini sağlayan girişimcilik eğitimini ve yeteneğini geliştirmek,
– Yenilikçi hizmet ve mal
üretimini artırmak, çeşitlendirmek ve yaygınlaştırmak suretiyle gücünü artırmak,
bilgi ve teknoloji yoğun mekânlarda yeni sanayilerin kurulmasını teşvik etmek,
böylece ileri teknolojiye sahip yatırım alanlarının gelişmesi ile eğitilmiş,
vasıflı iş gücü istihdamına da katkı sağlamak,
– Mevcut AR-GE gücünü ve
teknolojik altyapıyı ekonomik hayatla birleştirmek amacıyla Teknoloji
Geliştirme Bölgelerinin Devletin Bilim ve Teknoloji Geliştirme Politikalarına
uygun olarak oluşturulması,
Hedeflenmiştir.
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ KANUNU TEKLİFİNİN
MADDE GEREKÇELERİ
Amaç
Madde 1. – Bu madde ile Teknoloji
Geliştirme bölgelerinin kuruluş amacı belirlenmektedir.
Kapsam
Madde 2. – Bu madde ile Teknoloji
Geliştirme bölgelerinin nasıl kurulacağı, işlevleri, kimler tarafından
yönetileceği ve denetleneceği belirlenmektedir.
Tanımlar
Madde 3. – Bu madde ile sorumlu kuruluşun,
gelişmiş ülkelerdeki örnekleri ile Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Sitelerindeki deneyimleri, görev, yetki ve imkânları dikkate alınarak Sanayi ve
Ticaret Bakanlığı olması öngörülmüştür. Ayrıca Teknoloji Geliştirme Bölgeleri,
AR-GE Merkez ve Enstitüleri, Üretim Birimleri ve Girişimciler,
Araştırma-Geliştirme ve Yenilik Geliştirme kavramlarının tanımları
verilmektedir.
Kuruluş
Madde 4. – Bu maddede Teknoloji Geliştirme
Bölgelerinin nasıl kurulacağı, Bölgelere ait yer seçimi, arazi alımı,
kamulaştırma, projelendirme, uygulama, yer ve parsel tahsisinin nasıl
yapılacağı ile ilgili hükümler yer almaktadır.
Yönetim
Madde 5. – Bu madde ile bölgelerin kuruluş
ve yönetiminin kamu, üniversite ve özel sektörün yer alacağı bir ortaklık
tarafından yapılması öngörülmüştür. Bu ortaklık, Bölgenin kuruluşu ile ilgili
altyapı hazırlanması çalışmalarını yönetmek, ilgili bölgenin kamulaştırma,
ruhsat, arazi kullanımı, genel servis, yer ve parsel tahsisi v.b. diğer yönetim
hizmetlerinin yapılmasından sorumludur.
Görevli Birim
Madde 6. – Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
Kuruluş Kanununda, Sanayi Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğünün sanayi
alanındaki teknolojik gelişmeleri takip ve teşvik etmek, sanayinin gelişmesi
konusunda gerekli yatırımları sağlamak, yapılabilirlik raporlarını yapmak veya
yaptırmak, sanayi işletmeleri arasında teknolojik entegrasyonu sağlamak için
gerekli tedbirleri belirlemek ve uygulamak gibi görevleri tanımlandığı gibi
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin kurulması ile ilgili görevli birim olması
öngörülmüştür.
Çalıştırılacak Personel
Madde 7. – Maddede, bu bölgelerde
çalışacak üniversite ve kamu personelinin özlük hakları, izin, ücret ödemeleri
yönünden yeni düzenlemeler önerilmektedir.
Diğer Hususlar
Madde 8. – Bu maddede bölge arazilerinin
kullanımı, mülkiyeti, bölgenin ve faaliyetlerin denetimine ilişkin esaslar
belirlenmektedir.
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Tesis ve
Destekleme Fonu
Madde 9. – Bu madde ile hem bölgenin
kurulması hem de bölgede yer alan faaliyetlerin desteklenmesi amacıyla bir Fon
oluşturulması, Fonun kaynakları ve Fonun denetiminin Bakanlık Teftiş Kurulu
Başkanlığınca yapılması ve konu ile ilgili düzenlemelerin Sanayi ve Ticaret
Bakanlığınca belirlenmesi öngörülmektedir.
Devlet Destekleri ve Yardımlar
Madde 10. – Bu bölgelerdeki faaliyetlerin
teşviki, yenilikçi düşünce teknoloji ve üretimin yaygınlaştırılması amacıyla
yeni işe başlayan girişimcilere finansman desteği; diğer Bölgelerde yapılan
AR-GE desteklerinin bu bölgelerde % 50 artırılarak uygulanması; bu bölgelerde
gerçek ve tüzel kişilerin yaptıkları ve katıldıkları AR-GE faaliyetlerinde
Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu ile tanınan muafiyet, istisna,
indirimler ve vergi ertelemelerinden yararlandırılmaları öngörülmektedir.
Yönetmelikler
Madde 11. – Bu madde ile bölge
arazilerinin yer seçimi ve kullanımı, bölgede yer alacak faaliyetler ve her
türlü denetime ilişkin usul ve esaslar ile kurulacak Fonun işleyişine ait
esasları belirleyen Yönetmeliklerin hazırlanması öngörülmektedir.
Uygulanmayacak Hükümler
Madde 12. – Bu bölgelerdeki faaliyetlerde
uygulanmayacak kanunlar belirtilmektedir.
Yürürlük
Madde 13. – Bu madde yürürlükle ilgilidir.
Yürütme
Madde 14. – Bu madde yürütme ile
ilgilidir.
HATAY MİLLETVEKİLİ MEHMET DÖNEN’İN TEKLİFİ
TEKNOLOJİ
GELİŞTİRME BÖLGELERİ KANUNU TEKLİFİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Tanımlar
Amaç
MADDE 1. – Bu Kanunun amacı, üniversiteler
ile araştırma kurum ve kuruluşlarındaki bilim ve teknoloji altyapısını,
araştırma ve geliştirme (AR-GE) gücünü sanayi sektörü başta olmak üzere
ekonomik faaliyetlerle bütünleştirerek geliştirmek, genç ve yeni girişimciler
ile küçük ve orta ölçekli sanayicilerimizin yeni ve ileri teknolojilere uyumunu
sağlamak, yenilikçi hizmet ve ürün üretimini artırmak, çeşitlendirmek ve
yaygınlaştırmak, böylece sanayinin rekabet gücünü artırmak, ileri teknolojiye
sahip yatırım alanlarının gelişmesine olanak sağlayarak eğitilmiş ve vasıflı
işgücü istihdamını geliştirmek, yabancı sermayenin ülkeye girişini hızlandıracak
teknolojik altyapıyı sağlamak üzere Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin
oluşturulmasıdır.
Kapsam
MADDE 2. – Bu Kanun, Teknoloji Geliştirme
Bölgelerinin oluşumunu, organlarını, işleyişini, yönetim ve denetimini
düzenleyen hükümler ile bunlarla ilgili kişi ve kuruluşların görev, yetki ve
sorumluluklarını belirleyen hükümleri kapsar.
Tanımlar
MADDE 3. – Bu Kanunun uygulanmasında;
Bakanlık : Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,
Teknoloji Geliştirme Bölgesi : Ağırlıklı
olarak AR-GE faaliyetleri ile ekonominin uluslararası rekabet edebilir ve
ihracata yönelik bir yapı ile yeniden yapılanmasını sağlamak üzere, teknolojik
bilgi üretmek, ileri teknolojilere ulaşmak, bilgi ve teknoloji yoğun üretim ve
girişimciliği desteklemek ve yenilikçi mal ve hizmet üretimi ile rekabet gücünü
artırmak için, Kamu, Üniversite ve Özel Sektörün işbirliği ile akademik, sosyal
ve ekonomik yapının bütünleştiği gerekli altyapı ile donatılan ve girişimcinin
hizmetine sunulan AR-GE Merkez ve Enstitüleri ile üretim birimlerinin yer aldığı
yerleşim alanlarını,
Bölge : Teknoloji Geliştirme Bölgesini,
Araştırma ve Geliştirme : Bilimsel ve
teknik çalışmaların ölçülmesine ilişkin uluslararası standartlara uygun olarak
bilim ve teknolojinin gelişmesini sağlayacak yeni bilgileri elde etmek veya
mevcut bilgilerle yeni malzeme, ürün ve araçlar üretmek, yeni sistemler,
prosesler ve hizmetler kurmak veya mevcut olanları geliştirmek amacı ile
yapılan düzenli çalışmaları,
AR-GE : Araştırma ve geliştirme
çalışmalarını,
AR-GE Merkez ve Enstitüleri : Yetişmiş
nitelikli insangücü ile günün modern teknolojilerine dayalı makine ve donatımı
içinde bulunduran, teknoloji geliştirmesine yönelik araştırma ve geliştirme
faaliyetlerinin yapıldığı mekânları,
Üretim Birimleri ve Girişimcileri :
Kanunda yer alan esaslar çerçevesinde, Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde sabit
tesis yatırımlarını gerçekleştiren veya bu gibi yatırımlara sermaye iştiraki
yapan veya yeni bir ürün için bilgi ve deneyimi ile katılan veya bölgenin
faaliyet konuları ile ilgili hizmet, ticarî veya ileri ve yeni veya yüksek
teknolojilere dayalı sınaî faaliyetlerde bulunan yerli veya yabancı, gerçek
veya tüzel kişiliğe sahip işletmeleri,
Yenilik Geliştirme : Ticarî bir değer
taşıyan, rekabet gücü olan yeni bir ürün veya fikri ortaya çıkarmak, mal ve
hizmet üretimine teknolojik katkılar getirmek ve bunlarla ilgili olarak yeni
yöntemleri geliştirmeyi,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kuruluş, Yönetim, Denetim
Kuruluş
MADDE 4. – Bölgeler dört ana gruba
ayrılmıştır :
a) 1 inci Grup Bölgeler
Yer seçimi, ilgili kurum ve kuruluşların
görüşleri alınarak, Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, hazırlayacağı ya da
hazırlatacağı bir yapılabilirlik raporu ile birlikte Devlet Planlama Teşkilâtı
(DPT) Müsteşarlığının uygun görüşünü aldıktan sonra bölgenin kurulmasına karar
verir.
Bu kararı takiben bölgeyi yönetecek bir
şirket; 5 inci maddede belirtilen yapıya uygun olarak oluşturulur. Birden fazla
şirketin yönetime talip olması durumunda, yönetimin hangi şirkete verileceğini
Bakanlık belirler.
Arazi alımı ve kamulaştırılması Bakanlıkça
yaıtırılır.
Altyapı projeleri ve uygulaması 9 uncu
maddede belirtilen kaynaklarla Bakanlık denetiminde yönetici şirket tarafından
yaptırılır.
Altyapısı tamamlanmış Bölge işletilmek
üzere yönetici şirkete en az 20 yıllığına kiralanır. Kira koşullarına uyulup,
uyulmadığı her yıl Bakanlıkça denetlenir.
Yönetici firma, Bölgede yer alan
parselleri yap-işlet-devret (YİD) ve/veya kiralama yöntemiyle Bakanlığın
onayını alarak tahsis eder.
b) 2 nci Grup Bölgeler
5 inci maddede tanımladığı şekli ile
kurulan yönetici şirket, araziyi belirleyip, araziye uygun yapılabilirlik
raporunu hazırlatarak, Bölgeyi oluşturma istemi ile Bakanlığa başvurur.
Bakanlık yapılabilirlik raporunu inceler
ya da inceletir, uygun bulması durumunda Devlet Planlama Teşkilâtı (DPT)
Müsteşarlığının uygun görüşü alındıktan sonra Bölgenin kurulmasını onaylar.
Bakanlıkça onaylandıktan sonra Bölge,
yönetici şirket tarafından kurulur ve yönetilir.
Yönetici şirketin istemesi durumunda,
Bölgenin kurulacağı arazi Bakanlık tarafından kamulaştırılır. Kamulaştırma için
yapılan tüm harcamalar şirket tarafından karşılanır.
c) 3 üncü Grup Bölgeler
Organize Sanayi bölgeleri içerisinde ya da
bitişiğindeki arazilerde Bakanlıkça hazırlanmış ya da hazırlatılmış
yapılabilirlik raporlarına istinaden Bakanlık, Devlet Planlama Teşkilâtı (DPT)
Müsteşarlığının uygun görüşü ile Bölge oluşturulabilir.
Bu bölgelerin arazi alımı,
projelendirilmesi, inşası ve yönetiminde 3 (a) maddesindeki hususlar uygulanır.
e) 4 üncü Grup Bölgeler
Bakanlık, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı,
Çevre Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı (DPT) Müsteşarlığı, TÜBİTAK ve
ilgili yerel yönetimlerin görüşlerini alarak belli kent, kentler veya kentler
içinde belli alanları Bölge olarak ilan edilmek üzere Bakanlar Kurulunun onayına
sunar; Bakanlar Kurulu kararından sonra Bölge kurulmuş olur. Bu Bölgelerde
araştırma, geliştirme ve üretim birimleri, girişimciler ve bunlara teknik,
eğitsel, sosyal, finansal destek verecek kuruluşlar tek başlarına veya entegre
olarak serbest bir şekilde isteklerine uygun olarak Bölge için varsa mevcut,
yoksa Bakanlıkça hazırlatılacak imar planındaki ve yine Bakanlıkça
hazırlatılacak teknoloji geliştirme bölgesi gelişim planındaki esaslara bağlı
kalarak yerleşebilirler.
Bu bölgelerde talep halinde tüm giderleri
talep sahibine ait olmak üzere gelişim planına uygun, Kanun kapsamında yer alan
faaliyetler için Bakanlık tarafından kamulaştırma yapılabilir.
Bu bölge içerisinde 1 inci veya 2 nci grup
bölgeler ayrı ayrı oluşturulabilir.
Bu grupta yer alan bölge içerisinde sadece
Kanun kapsamında yer alan faaliyetler 10 uncu maddede sözü edilen desteklerden
yararlanır.
Yönetim
MADDE 5. – Bölgelerin kurulması ve
yönetimi aşağıda belirtilen kurum ve kuruluşlardan en az ikisinin aynî veya
nakdî sermaye iştiraki ile kuracakları anonim şirket tarafından yapılır. Bu
kuruluşlar şunlardır :
– KOSGEB
– Üniversite (İlgili bölgede yer alan),
– TÜBİTAK,
– Sanayi ve/veya Ticaret Odaları,
– Yerel yönetimler.
Kurulacak şirkete aşağıdaki kuruluşlar da
iştirak edebilirler :
– Bankalar ve finansman kurumları,
– Yerli veya Yabancı Sanayi ve Ticaret
Şirketleri,
– AR-GE ve teknoloji geliştirme ile ilgili
vakıf ve dernekler,
– Kamu İktisadî Teşebbüsleri.
Bu Kanunda belirtilen amaca uygun
işletilmeyen bölgeler, Bakanlık tarafından bu Kanun kapsamından çıkartılır. Bu
durumda Kanun kapsamından çıkarılan bölgelerde; bu Kanun uyarınca elde edilen
parasal kazanımlar yasal faiz ile birlikte yönetici şirketlerden geri alınır.
Görevli
birim
MADDE 6. – Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin
yer seçimi, faaliyet alanlarının belirlenmesi, yapılabilirlik raporlarının
hazırlanması ve/veya hazırlatılması, onaylanması, mevcut ise imar planlarına
uygun olarak planlanması, yoksa yeni imar planlarının hazırlatılması, arazi
alımı ve kamulaştırmanın organizasyonu, projelendirme ve altyapının
yaptırılması ve denetimi, faaliyetler için gerekli onay, izin ve diğer
koordinasyon ile malî ve teknik işlerin yürütülmesi, bölgelerin etkin bir
şekilde hizmet vermesini sağlamak amacıyla gerekli çalışmaların yapılması ve
Kanunda öngörülen Tebliğ ve Yönetmeliklerin hazırlanması işleri Bakanlık Sanayi
Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğünce yerine getirilir.
Çalıştırılacak
personel
MADDE 7. – Bu bölgelerin veya bu
bölgelerde yer alan işletmelerin kuruluş ve işletme safhalarında istihdam
edilecek personel, mensup oldukları üniversite, kamu kurum veya kuruluşlarının
izni ile, sürekli veya part-time çalıştırılabilir. Yönetim ve teknik
hizmetlerde sürekli çalıştırılacak personel, emeklilik ve terfileriyle ilgili
özlük hakları saklı kalmak kaydıyla ücretsiz izinli sayılırlar.
Üniversite mensuplarının bölge ve bölgede
yer alan girişimci ve üretim birimlerinde çalışarak elde ettikleri gelirleri,
üniversiteler döner sermaye yönetmeliklerinin dışında tutulur.
Diğer
hususlar
MADDE 8. – a) Bölge yapılmak üzere seçilen
ve Bakanlık tarafından kamulaştırılan araziler hiçbir şekilde başka amaçlarla
kullanılamaz.
b) Bakanlıkça kamulaştırılan tüm
taşınmazların mülkiyetleri Bakanlığa aittir.
c) Bölgelerin yer seçimi, yapılabilirlik
raporu hazırlanış kriterleri, parsel ve yer tahsisi, arazi kullanımı, Bölgede
yer alacak kuruluşların araştırma, geliştirme ve buna bağlı olarak ortaya çıkan
ürünlerin sinaîleştirilmesi ve ticarileştirilmesi ile ilgili faaliyetleri, onay
ve her türlü denetim esasları Bakanlıkça belirlenir.
d) Bölge alanları içinde yer alan
üniversite arazileri, bu üniversitelerin uygun görüp izin vermeleri durumunda
mülkiyeti ilgili üniversitede kalmak kaydıyla bölgelere tahsis edilebilir.
e) Belirlenen amaç dışında kullanıldığı
tespit edilen mekânlar derhal boşaltılarak bu kişi veya kuruluşlara bir daha
yer tahsis edilemez ve kiralanamaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Tesis ve
Destekleme Fonu
ve Devlet Destekleri ve Yardımları
Teknoloji
Geliştirme Bölgeleri Tesis ve Destekleme Fonu
MADDE 9. – Teknoloji Geliştirme
Bölgelerinin kurulması ve desteklenmesi ile bu Bölgelerde faaliyet gösterecek
gerçek ve tüzel kişilerin bu araştırma, geliştirme ve bölgede geliştirilen
teknolojilerle yapılan üretim faaliyetlerine destek ve yardım amacıyla T.C.
Merkez Bankası nezdinde “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Tesis ve Destekleme
Fonu” kurulmuştur.
Fonun kaynakları şunlardır :
a) Bütçeye bu maksatla konulacak
ödenekler,
b) Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme
ve Destekleme Fonundan % 10 oranında yapılacak aktarma,
c) Her yıl diğer fonlardan yapılacak
aktarmalar,
d) Özelleştirme gelirlerinden ilgili
Bakanlığın teklifi ile Bakanlar Kurulu tarafından uygun görülecek miktar,
e) Altyapı ve tesisler için alınmış kredi
geri ödemeleri,
f) Bu Kanun amacına uygun dış krediler,
g) Bağışlar,
h) Diğer gelirler.
a, b, c ve d bentlerinde belirtilen
miktarları beş katına kadar arttırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Fona tahsisat ve Fondan yapılacak
harcamalara ait usul ve esaslar, Bakanlıkça belirlenir. Bu Fon Bakanlık
tarafından yönetilir. Fonun denetimi Bakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığınca
yapılır.
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Tesis ve
Destekleme Fonu;
a) Yapılacak bağış ve yardımlar nedeniyle
Veraset ve İntikal Vergisinden,
b) Yapılacak her türlü muameleler
dolayısıyla lehte tahakkuk edecek faizler, banka ve sigorta muameleleri
vergisinden,
c) Yukarıda belirtilen fon gelirleri ile
ilgili olarak yapılan bütün işlemler, sahibi olduğu taşınmaz mallar her türlü
vergi, resim ve harçtan muaftır.
Devlet
destekleri ve yardımlar
MADDE 10. – Bölgelerde yapılacak
faaliyetlerde aşağıdaki destekler ve yardımlar uygulanır.
a) Girişimcilere finansman desteği, yeni
fikir veya projenin ürün ve hizmet geliştirmesine yönelik çalışmaları için ilk
iş kurma safhasında uygulanacak malî destek ve yardımlar Bakanlık tarafından
her yıl yayımlanacak bir tebliğle düzenlenir.
b) Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan
AR-GE ile ilgili yardımlar, bu bölgelerde % 50 artırılarak uygulanır.
c) Bölgelerde gerçek ve tüzel kişilerin
yaptıkları veya katıldıkları AR-GE faaliyetleri, Gelir Vergisi Kanunu ve
Kurumlar Vergisi Kanunu ile tanınan muafiyet, istisna, indirimler ve vergi
ertelemelerinden yararlandırılır.
d) Bölgelerde, Birinci Derecede Kalkınmada
Öncelikli Yörelerde uygulanan devlet destekleri, kredi sistemleri ve her türlü
teşvikler aynen uygulanır.
e) Bakanlığın teklifi ve Bakanlar
Kurulunca uygun görülecek diğer destek ve yardımlar sağlanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Son Hükümler
Yönetmelikler
MADDE 11. – a) 8 inci
maddenin (c) bendinde yer alan bölge seçimi, yapılabilirlik raporları
hazırlanış kriterleri, parsel ve yer tahsisi, arazi kullanımı, bölgede yer
alacak faaliyetler ve bunlarla ilgili koşullar, onay ve denetime ilişkin usul
ve esaslar,
b) 9 uncu maddede yer
alan “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Tesis ve Destekleme Fonu”ndan yapılacak
harcamalara ilişkin usul ve esaslar,
Bakanlık tarafından
yayımlanacak Yönetmeliklerle belirlenir.
Uygulanacak hükümler
MADDE 12. – Bölgelerdeki
faaliyetlerde; 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu, 832 sayılı Sayıştay
Kanunu, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile bu Kanunun 7 nci maddesi uyarınca
çalıştırılacak personel açısından, başka iş ve hizmet yasağı öngören diğer
Kanun hükümleri uygulanmaz.
Yürürlük
MADDE 13. – Bu Kanun
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 14. – Bu Kanun
hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Plan ve
Bütçe Komisyonu Raporu
Türkiye Büyük Millet
Meclisi
Plan ve Bütçe
Komisyonu 5.6.2001
Esas No.: 1/703, 2/372
Karar No.: 54
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca hazırlanarak 30.5.2000 tarihinde Türkiye
Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan, Başkanlıkça 2.6.2000 tarihinde esas komisyon olarak Sanayi, Ticaret,
Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonuna, tali komisyon olarak Komisyonumuza havale edilen
"Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Tasarısı" ile 2/372 esas
numaralı Hatay Milletvekili Mehmet Dönen'in "Teknoloji Geliştirme
Bölgeleri Kanunu Teklifi", Komisyonumuzun 29.5.2001 tarihinde yaptığı 50
nci birleşiminde Hükümeti temsilen Sanayi ve Ticaret Bakanı Ahmet Kenan
TANRIKULU ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığı temsilcilerinin katılımlarıyla, İçtüzüğün 35 inci
maddesi uyarınca, birbirleriyle ilgili
görülmeleri nedeniyle birleştirilmek ve Tasarı metni görüşmelere esas alınmak
suretiyle incelenip, görüşülmüştür.
Bilindiği gibi; teknoloji ve onun kaynağı olan bilim, günümüzde pazar
ekonomisinin sürekliliği için mutlak bir koşul haline gelmiştir.
Bilim ve teknolojiye egemen olan ülkeler
tüm ekonomik etkinlik alanlarında da
mutlak bir üstünlük elde etmekte, bu nedenle ülkeler ulusal teknoloji politikaları üretmekte ve hayata
geçirmektedirler.
Türkiye'de ise bilim ve teknoloji
politikaları günümüze kadar planlı bir biçimde oluşturulamamış ve bilimsel
araştırmalarda temel unsur olan AR-GE faaliyetleri ileri teknolojiye sahip
ülkelere göre oldukça yetersiz kalmıştır.
Sanayide
önemli bir üretim girdisi haline
gelen teknolojinin üretilmesi konusunda; üniversite, araştırma kurumları ve
sanayi arasında sağlanacak kurumsal işbirliği, Türk sanayiinin rekabet gücünün
artırılması ve arzu edilen hızlı
kalkınmanın gerçekleşerek, ülkenin
dengeli gelişmesi hayati bir öneme sahip hale gelmiştir.
Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş
Yıllık Kalkınma Planında " Sosyal ve Ekonomik Sektörlerle İlgili Gelişme
Hedef ve Politikaları" arasında "Bilim ve Teknoloji Yeteneğinin
Geliştirilmesi" ile ilgili
bölümde, Teknopark ve Teknolojik Geliştirme Bölgeleri kurulmasına ilişkin hukuki ve kurumsal
düzenlemelerin yapılacağı belirtilmiştir.
Tasarı ile; üniversiteler, araştırma kurum
ve kuruluşları ile sanayinin işbirliği sağlanarak ülke sanayiinin uluslararası
alanda rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir yapıya kavuşturulması,
teknolojik bilgi üretilmesi, teknoloji
transferine yardımcı olmak ve yüksek ve ileri teknoloji sağlayacak yabancı
sermayenin ülkeye girişini hızlandıracak Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin
kurulması, işletilmesi ve denetimi düzenlenmektedir.
Komisyonumuzda Tasarının geneli üzerinde
yapılan görüşmelerde;
- Ülkemiz coğrafyası etrafında şekillenen
21 inci yüzyılın dünyasında yaşanan bilgi-iletişim ve teknoloji yarışından
kopmamamız için ülkemizin de hızla "rafine bilgi üretme merkezlerine"
kavuşmasının şart olduğu, dolayısıyla tasarının sosyal, kültürel ve ekonomik
değişim için altyapı oluşturarak Türkiye'nin
önünü açacak bir düzenleme olduğu,
- Tasarı ile kurulması planlanan teknoloji
geliştirme bölgelerinin; bir yandan ileri teknoloji ihtiyaçlarımızın milli
kaynaklardan karşılanması için bilimsel ve teknolojik bir alt yapı kurulmasına,
diğer taraftan yerli-yabancı teknoloji
entegrasyonu ve AR-GE'ye dayalı üretim ve ileri teknolojinin kullanımı ile rekabet gücümüzün artacağı,
- AR-GE yatırımları ile amaçlanan düzeye
ulaşılabilmesi ve kurulacak teknoparkların daha verimli çalışabilmelerine imkan
sağlanabilmesi için bürokratik iş ve
işlemlerin en aza indirilmesinin gerekli olduğu,
- Üniversite personelinin sanayi
AR-GE projelerinde aktif görev almasını
sağlayacak ve akademik personele ekonomik imkan sağlayacak yasal düzenlemelerin
de yapılmasına ihtiyaç olduğu,
- Sanayi ve teknoloji bölgelerine uygun AR-GE teşvik politikalarının da
ortaya konulmasının ve ciddi anlamda desteklenmesinin gerekli olduğu,
Şeklinde görüş ve öneriler dile
getirilmiştir.
Hükümet adına yapılan tamamlayıcı
açıklamalarda ise,
- Sanayide önemli bir üretim girdisi
haline gelen teknolojinin üretilmesi konusunda üniversite, araştırma kurumları
ve sanayi arasında sağlanacak kurumsal işbirliğinin, Türk Sanayiinin rekabet
gücünün artırılması ve arzu edilen kalkınmanın sağlanması yolu ile ülkenin
dengeli gelişmesi açısından hayati bir konu haline geldiği,
- Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin
oluşumuna ve bu konudaki mevcut boşluğun doldurulmasına imkan sağlayacak
düzenlemeler için hazırlıkların tamamlandığı ve çok sayıda özel ve kamu kuruluşlarının görüşlerinin alındığı,
- Özellikle üniversitelerden
görevlendirilecek akademik
personelin bölgelerde
çalışmalarını özendirmeye yönelik imkanların sağlanmasına çalışıldığı,
- Tasarıda teşvik konusunda, ilgili kurum
ve kuruluşların da mutabakatıyla belirli düzenlemeler yapıldığı;
İfade edilmiştir.
Tümü üzerindeki görüşmeleri takiben Tasarı
ve gerekçesi Komisyonumuzca da benimsenerek maddelerinin görüşülmesine
geçilmiştir.
Tasarının;
- 1 inci maddesi; Ülke'nin üretim
kabiliyetini kapsayacak şekilde "sanayinin" ibaresinin "üretim
sektörlerinin" olarak değiştirilmesi ve anlatıma açıklık getirmek amacıyla
"küçük ve orta ölçekli sanayicilerin" ibaresinin "küçük ve orta
ölçekli işletmelerin" şeklinde
redaksiyona tabi tutulması suretiyle,
- 4 üncü maddesi; birinci fıkrası,
Değerlendirme Kurulu'nun oluşumundan Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
temsilcisinin çıkarılması ve birden fazla özel sektör kuruluşunun katılımını
sağlayacak şekilde redaksiyona tabi
tutulması, üçüncü fıkrasının organize sanayi bölgelerine verilen
imkanların bölgelere de verilmesini teminen, yer seçimi başta olmak üzere tüm
işlemlerin hızla yerine getirilebilmesini sağlayacak şekilde yönetici şirketin
yetkilendirilmesi suretiyle,
- 5 inci maddesi; birinci fıkrasına kamu
ve özel sektör kuruluşlarının bünyelerinde bulunan şirket veya vakıf
işletmelerinin yönetici şirkete katılabilmelerini sağlayan bir hükmün ilave
edilmesi, ikinci fıkrasında yer
alan "Sanayi ve/veya Ticaret ve
Sanayi Odaları" ibaresinin "Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'ne
bağlı odalar ve borsalar" olarak
değiştirilmesi, yönetici şirketin Bakanlıkça verilen kamu yararı gerekçesiyle
adına kamulaştırma yapılabilen özel hukuk tüzel kişisi olduğuna açıklık getiren
bir hükmün metne yeni beşinci fıkra olarak ilave edilmesi suretiyle,
- 7 nci maddesi; ikinci fıkrasının bölgelerde görevlendirilecek kamu
personelinin hak ve yükümlülüklerinin uygulamada tereddütlere neden olmamak amacıyla ayrıntılı bir şekilde yeniden
düzenlenmesi ve girişimci öğretim elemanlarının kendi araştırma
sonuçlarını değerlendirmelerine imkan
sağlayacak bir hükmün metne üçüncü
fıkra olarak ilave edilmesi suretiyle,
- 8 inci maddesi; maddede muafiyetlerin de
yer alması nedeniyle madde başlığının "Destek ve muafiyetler" olarak
değiştirilmesi, birinci fıkrasına "alt yapı" ibaresinden sonra gelmek
üzere" ve "idare binası inşası"
ibaresinin ilave edilmesi ve fıkranın, yönetici şirketlerce karşılanamayan
arazi temini, alt yapı ve idare binası inşaası ile ilgili giderlerin Bakanlık
bütçesine konulan ödenekle sınırlı olarak karşılanabileceği doğrultusunda
değiştirilmesi, ikinci cümlesinin metinden çıkarılması, ayrıca bölgelerin hızla
kurulabilmesine imkan sağlamak amacıyla; bu Kanunun uygulanması ile ilgili
vergi resim ve harç muafiyetinin sağlanması, atık su arıtma tesisi işleten bölgelerden belediyelerce
atık su bedeli alınmaması, bölgelerdeki gelir ve kurumlar vergisi
mükelleflerinin AR-GE'ye dayalı üretim
faaliyetlerinden elde ettikleri
kazançlarından, faaliyete geçmesinden itibaren beş yıl gelir ve kurumlar
vergisi alınmaması, bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve AR-GE
personelinin bu görevleri nedeniyle
aldıkları ücretlerinin 10 yıl
her türlü vergiden istisna
olması, bu bölgelerde AR-GE faaliyetlerinde bulunan kişi, kurum ve kuruluşlara;
gelir ve kurumlar vergisine tabi olanların yaptıkları bağış ve yardımların toplamının
o yıla ait kurum kazancının yüzde beşine kadar indirimine imkan sağlayan hükümlerin metne ilave edilmesi
suretiyle,
- 9 uncu maddesi; anlatıma açıklık
getirmek üzere " 6 ay içinde hazırlanacak" ibaresinden önce gelmek
üzere "bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren" ibaresinin ilave edilmesi suretiyle,
- 10 uncu maddesi; uygulanmayacak
hükümlerle ilgili" ile bu Kanunun 7 nci maddesi uyarınca çalıştırılacak
personel açısında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesi, 2547
sayılı Yükseköğretim Kanununun 36 ve 58
inci maddeleri, 22/1/1990 tarihli ve 399
sayılı Kanun Hükmünde
Kararnamenin 15 inci maddesi hükümleri" ibaresinin Tasarı ile özel bir
düzenleme yapılmasından hareketle madde
metninde belirtilmesine gerek bulunmadığından
çıkarılması suretiyle,
- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
önce kurulmuş olan teknoparkların da bu Kanunun yürürlüğe girmesinden
itibaren, Kanunun sağladığı tüm
muafiyet ve desteklerden yararlanmasını sağlayan bir hükmün metne geçici 1 inci madde olarak ilave edilmesi
suretiyle,
- 2 nci, 3 üncü, 6 ncı maddeleri ile
yürürlük ve yürütmeye ilişkin 11 inci ve 12 nci maddeler aynen kabul
edilmiştir.
Raporumuz, esas komisyon olan Sanayi,
Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonuna sunulmak
üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz
olunur.
|
|
Başkan |
Başkanvekili |
Sözcü |
|
|
Metin Şahin |
Hayrettin Özdemir |
Nihat Gökbulut |
|
|
Antalya |
Ankara |
Kırıkkale |
|
|
Kâtip |
Üye |
Üye |
|
|
Cafer Tufan Yazıcıoğlu |
Dengir Mir M. Fırat |
Gaffar Yakın |
|
|
Bartın |
Adıyaman |
Afyon |
|
|
|
(İmzada bulunamadı) |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Sait Açba |
M. Zeki Sezer |
Cengiz Aydoğan |
|
|
Afyon |
Ankara |
Antalya |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
M. Güven Karahan |
Hüseyin Arabacı |
Necati Yöndar |
|
|
Balıkesir |
Bilecik |
Bingöl |
|
|
|
|
(İmzada bulunamadı) |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Zeki Ergezen |
Hayati Korkmaz |
Oğuz Tezmen |
|
|
Bitlis |
Bursa |
Bursa |
|
|
(İmzada bulunamadı) |
|
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Hakkı Duran |
Hüseyin Karagöz |
Aslan Polat |
|
|
Çankırı |
Çankırı |
Erzurum |
|
|
|
|
(İmzada bulunamadı) |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
MehmetSadri Yıldırım |
S. Metin Kalkan |
Mehmet Dönen |
|
|
Eskişehir |
Hatay |
Hatay |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ali Er |
Masum Türker |
Nesrin Nas |
|
|
İçel |
İstanbul |
İstanbul |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Celal Adan |
Hasan Çalış |
Arslan Aydar |
|
|
İstanbul |
Karaman |
Kars |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Mehmet Serdaroğlu |
Necdet Tekin |
Kemal Köse |
|
|
Kastamonu |
Kırklareli |
Kocaeli |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ahmet Derin |
Süleyman Çelebi |
Metin Ergun |
|
|
Kütahya |
Mardin |
Muğla |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ahmet Kabil |
Ş. Ramis Savaş |
Cevat Ayhan |
|
|
Rize |
Sakarya |
Sakarya |
|
|
|
|
(Muhalefet şerhim eklidir) |
|
|
Üye |
|
Üye |
|
|
Mehmet Çakar |
|
Lütfi Ceylan |
|
|
Samsun |
|
Tokat |
MUHALEFET ŞERHİ
Teknoloji Geliştirme
Bölgeleri Kanun Tasarısı ile ilgili muhalefet şerhi;
1/703 sayılı Kanun
tasarısının Teknolojinin geliştirilmesini teşvik maksadıyla getirildiği ifade
edilmektedir.Bunu temin etmek üzere kurulacak teknoloji geliştirme bölgeleri
için arsa ve altyapı desteği, bölgede faaliyet gösterecek gelir ve kurumlar
vergisi mükelleflerine 5 yıl süre ile vergi muafiyeti, bölgede çalışan
araştırma personeli ücretlerine 10 yıl vergi istisnası ve bölgedeki araştırma
geliştirme faaliyetlerine yapılacak yardımların vergiden indirilmesi imkânı
getirilmektedir.
Araştırma ve geliştirme
faaliyetlerinin güçlendirilmesi için 17.7.1963 tarih ve 278 sayılı Kanun ile
Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu kurulmuş olmasına rağmen geriye
dönüp baktığımızda 38 senede ciddî bir mesafe alamadığımız görülmektedir.
Nitekim bu husus tasarının gerekçesinde de ifade edilmektedir.
Araştırma ve geliştirme
seviyesinde çok gerilerde olduğumuz bu sahada yapılan harcamalardan, çalışan
uzman sayısından ve patent sayısından görülebileceği gibi dış ticaretimizin
yapısından da görülebilir. Dış ticaretimiz ticarî emtianın katma değer nispeti
ve teknoloji yoğunluğu yönünden tetkik edildiğinde ithalatımızda yüksek ve orta
teknoloji mallarının, ihracatımızda ise düşük teknoloji ve katma değerli
malların ağırlıkta olduğu görülür.
İktisadî kalkınma ve
sanayileşmemizin hedefi yüksek katma değerli malların imalatı olmalıdır. Bu
hedefe ulaşmak için teknoloji geliştirmesi ile neticelerini ticarî mal haline
getirecek çalışmalara ağırlık verilmesi gerekmektedir. Bu hususların bugüne
kadar uygulamaya koyulan sekiz adet beş yıllık plana ve yıllık programlara
hedef olarak koyulmuş olmasına rağmen ciddî bir mesafe alınamaması dikkatle
değerlendirilmelidir.
Halen uygulanan mevzuatta
araştırma-geliştirme çalışmaları için yapılacak harcamalar vergi yönünden
desteklenmektedir. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu 89 uncu maddesi ve 54225
sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 14 üncü maddesi ile vergi mükelleflerinin yıllık
ödeyecekleri verginin yüzde yirmisini üç yıl süre ile faizsiz olarak erteleyip
araştırma ve geliştirme harcamalarında kullanma imkânı getirilmiştir. Yatırım
teşviklerinde de teknoloji yoğun imalat yatırımları yüzde yüz yatırım indirimi
ile teşvik edilmektedir.
Tasarı teknolojik
gelişmeyi temin edecek şartları getirmemektedir. Pratikte netice verecek
teşvikler getirilmelidir.
1. Tasarının 8 inci
maddesi 3 üncü fıkrası ile Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde yer alan gelir ve
kurumlar vergisi mükelleflerinin bu bölgelerdeki AR-GE’ye dayalı üretim faaliyetlerinden
elde ettikleri kazançlarının 5 yıl süre ile gelir ve kurumlar vergisinden
müstesna olduğu hükmü getirilmektedir.
a) Bölgedeki AR-GE’ye
dayalı ne demek? Bunun ölçüsü nedir? Bir başka bölgedeki yüksek teknolojiden
faydalanılarak yapılacak üretim vergiden istisna edilmeyecek midir? Bu rekabet
ve kalite yönünden zararlı olur.
b) AR-GE’ye dayalı
üretimin tarifi, ölçüsü nedir? Beş yıl vergi muafiyeti verirken üretim konusu
ve AR-GE derecesi ne olacaktır? Bu tariflerin getirilmemesi haksız rekabete, hataya,
kayırmaya ve suiistimallere imkân verir.
2. AR-GE çalışması ile
teknolojik ticarî emtia imalatı apayrı iki faaliyettir, karıştırılmamalıdır.
İkisinin teşviki de, şartları da farklı olur.
3. AR-GE çalışmaları
masraflı, yorucu ve uzun zaman alan bir faaliyettir. Birçok çalışmanın
neticesiz kalması ihtimaline karşı sabır ve devamlılık ister. Ancak netice
alınca da en kârlı yatırım olduğu görülür. Bu bakımdan gelir ve kurumlar
vergisindeki ilgili maddelerin değiştirilerek yüzde yirmi sınırı kaldırılmalı,
üç yıl erteleme yerine doğrudan ödenecek vergiden düşülmesine imkân
verilmelidir. AR-GE çalışmalarının görgü, bilgi ve sevk ve idare kabiliyeti
bakımından büyük firmaların faaliyet sahasında olduğu bilinmelidir.
4. Teknolojik ticarî
emtia imalatında ise başarılı olmuş AR-GE çalışmalarının neticesi ticarî hale
getirilir. Müşteri tercihlerini yönlendiren kalite, maliyet ve geliştirilmiş
yeni özellik ve üstünlükler gibi hususlarda üstünlük elde edilir.
İmalatta teknoloji
kullanımını veya orta ve yüksek teknoloji mallarının imalatını teşvikini
düzenlerken mal önceliklerine göre düzenleme yapılması, teşviklerin buna göre
farklılaştırılması gerekir.
Bir mamulde kullanılan
teknolojinin derecesi katma değer mertebesini de belirlemektedir. Yüksek
teknolojiye sahip firmaların malları daha değerli olmakta neticede yüksek
teknolojiye sahip memleketlerin ihracatları nispî olarak miktar da öz değerde
yüksek olmaktadır.
OECD tarifine göre ticarî
emtiayı teknolojik olarak gruplandırırsak;
Yüksek teknoloji sahası :
Havacılık ve uzay teçhizatı, büro ve bilgisayar teçhizatı, ilaç, tıbbî
teçhizat, radyo, TV ve haberleşme teçhizatı,
Orta teknoloji sahası :
Motorlu taşıtlar, kimyevi maddeler, elektrikli makineler ve diğer taşıma
teçhizatı,
Düşük teknoloji sahası :
Kauçuk ve plastik, metal olmayan minerallerden mamuller, gemi inşası, demir ve
demir dışı metaller, madeni eşya, petrol ve diğer imalat sanayi.
İmalat sanayinin
teknolojik mal imalini teşvik ederken hedeflerin mal grupları seviyesinde
seçilmesi ve teşviklerin buna göre düzenlenmesi gerekir.
Netice olarak kuruluşlar
için 5 yıllık vergi muafiyetinin süresinin BakanlarKurulu kararı ile seçilen,
hedef alınan belirli teknolojik mallar için yüzde yüze kadar artırılması yetki
veren bir düzenleme tasarı metnine koyulmalıdır.Bu sayede öncelikle ve
aciliyetle teknolojik imalatın geliştirilmesi istenen mal grupları için
BakanlarKurulu yetkisini kullanır.
5. Teknolojik mal
imalatına ait teşviklerin belli bölgelerle sınırlandırılması uygun değildir.
Rekabeti bozar. Teşviğin mal grupları tarif edilerek verilmesi ve her yıl
Bakanlar Kurulu kararı ile bunun düzenlenmesi uygun olur.Kanunda ancak teşviğin
nevi ile asgarî ve azamî sınırları tespit edilir.
Cevat
Ayhan
Sakarya
Sanayi,
Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve
Teknoloji
Komisyonu Raporu
Türkiye Büyük Millet
Meclisi
Bilgi ve Teknoloji
Komisyonu
Esas No.: 1/703, 2/372
Karar No.: 9
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
"Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
Kanunu Tasarısı" ile "Hatay Milletvekili Mehmet DÖNEN'in Teknoloji
Geliştirme Bölgeleri Kanun
Teklifi;" Sanayi ve Ticaret Bakanı A. Kenan TANRIKULU, Maliye Bakanlığı, Bayındırlık Bakanlığı,
Hazine Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlığı, Türkiye Bilimsel
Teknik Araştırma Kurumu ve Ortadoğu Teknik Üniversitesi Rektörlüğü
Temsilcilerinin katıldığı Komisyonumuzun 14.6.2001 tarihli toplantısında
incelenip görüşüldü. Komisyonumuz, Kanun Tasarısı ile Kanun Teklifinin
birleştirilerek görüşülmesini; ayrıca görüşmelerinde daha önce Plan ve Bütçe
Komisyonunda görüşülen Kanun Tasarısı metninin esas alınmasını oybirliği ile
karar altına almıştır.
Bilindiği üzere : Gelişmekte olan ülkeler
için teknolojik değişimin önemi
sanayileşmiş ülkelere kıyasla çok daha büyüktür. Bunun en önemli
nedenlerinden biri, teknolojinin kendiliğinden gelişmemesi ve geliştirildiği
ülkenin veya çevrenin sosyoekonomik özelliklerini taşımasıdır. Dolayısıyla,
sadece teknoloji ithali ile sanayileşme süreci tamamlanamamaktadır. Teknolojik
yeterliliğin oluşturulması yanında, dünya ve ülke konjonktürüne göre sürekli
değişen sosyoekonomik şartların üretim sistemlerine uyarlanması gerekmektedir.
Teknolojik yeterliliği, teknoloji transfer
politikaları ile gerçekleştirmek bir noktaya kadar mümkün olabilmektedir.
Ancak, teknoloji açığını kapatmak konusunda bütün diğer şartlar eşit olsa bile,
teknoloji transferi yapan ülkeler teknoloji üreten ülkeler karşısında daha
baştan rekabet yarışını kaybetmektedirler. Böyle bir durumda; teknoloji üretip,
ihraç eden ülkeler açısından dünya pazarlarında mutlak bir rekabet üstünlüğü
kurulmuş olmaktadır.
Son yıllarda gelişmiş ülkelerin firma
stratejileri; yeni teknolojilerin etkin kullanımları ve bunların AR-GE
faaliyetleri ile harekete geçirilmesidir. Temel amaç, AR-GE' ye toplam üretim
değerinden artan miktarlarda bir değer aktarmaktır. Önemli olan; teknolojik
uyumun sağlanması ve AR-GE faaliyetlerinin küçük firmalarda güçlendirilmesi ve
bu firmaların rekabet üstünlüğünün artırılmasıdır.
Bilimsel ve teknolojik gelişmeler temeline
dayalı bu süreç, AR-GE faaliyetlerinin yoğunluğuna bağlıdır. Bilim ve teknoloji
için yapılan planlama ve örgütlenme, bilgi üretiminin yanında bilginin
yayılmasının ve ekonomik uygulama bulmasının önemine dayalı politikalar
sayesinde başarıya ulaşmaktadır.
OECD verileri incelendiğinde, bir ülkenin
bilim ve teknoloji politikasının belirlenmesinde göz önüne alınması gereken
bazı genel göstergeler ve eşik değerler şu şekilde sıralanmaktadır:
1- AR-GE harcamalarının GSYİH' ye oranı
yüzde 1'in üzerinde olmalı,
2- İktisaden faal on bin nüfus başına
düşen tam zaman eşdeğerli AR-GE personeli sayısı 20'nin üzerinde olmalı,
3- AR-GE harcamalarında özel sektörün payı
% 50'lere ulaşmalı.
Buna karşılık, ülkemizdeki durum ise şöyledir:
- AR-GE
harcamalarının GSYİH'ya oranı: binde 5
- On bin nüfus başına düşen AR-GE
personeli: 10,4
- AR-GE
harcamalarında özel sektörün payı: % 30
Bu durumun kısa bir zaman dilimi
içerisinde değişmesi gerekmektedir. AR-GE göstergelerinin gelişmiş ülkelerdekine benzer olması lazımdır.
Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planında bu
hususlarda belirlenen hedef şöyle ifade edilmiştir: "Ekonomik ve sosyal
gelişme ile büyümeyi etkileyen bilimsel ve teknolojik araştırma düzeyinin
yükseltilmesi için gerekli fizikî, beşerî ve hukukî altyapı geliştirilecektir.
AR-GE faaliyetlerine GSYİH'dan ayrılan payın plan dönemi sonunda yüzde 1,5
seviyesine ve iktisaden faal on bin kişiye düşen tam zaman eşdeğer araştırmacı
sayısının, bir program dahilinde 20'ye çıkarılması hedeflenmektedir."
Bu nedenle, özel kesim, kamu kesimi ve
üniversiteler arasında yakın işbirliği sağlanarak, geniş kapsamlı ve pazara
yönelik AR-GE, yüksek ve ileri teknoloji programlarının uygulamaya konulması ve
bu üç kesimin birbiri ile etkileşeceği platform ve mekanizmaların oluşturulması
gerekmektedir.
Burada en önemli unsurlardan başlıcası,
üniversitelerdeki bilgi birikiminin en kısa yoldan sanayiye aktarılması ve
etkin üniversite - sanayi işbirliğinin oluşturulmasıdır. Bu da, yaygın olarak
teknoloji geliştirme bölgeleri gibi oluşumlarla sağlanmaktadır.
Teknoloji geliştirme bölgeleri, yüksek ve
ileri teknoloji kullanan ya da yeni teknolojilere yönelik firmaların,
üniversite, AR-GE merkez veya enstitülerin imkânlarından da yararlanarak
teknoloji ürettikleri veya geliştirdikleri, teknolojik bir buluşu ticari ürün,
yöntem veya hizmet haline dönüştürmek için faaliyet gösterdikleri, akademik,
ekonomik ve sosyal yapının bütünleştiği araştırma siteleridir. Bu bölgelerde,
yaratıcılığa ve girişimciliğe sağlanan destekler ve oluşturulan sinerji ile
teknoloji yoğun faaliyet gösteren KOBİ'lerin gelişmesine katkı sağlanmakta,
ulusal ve küresel bazda teknoloji üretimi ve transferine etkinlik
kazandırılmaktadır.
Ülkemizin ihtiyacı olan teknolojileri
edinmek, özgün ürün tasarımlarına ve üretim yöntemlerine ulaşmak için iyi
işleyen bir AR-GE sistemini kurmak zorundayız. Bu, uluslararası düzeyde güçlü
ve saygın bir toplum olabilmenin de vazgeçilmez unsurudur, görüşlerine yer
verilerek Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Tasarısının sanayimizin
teknoloji seviyesini ve rekabet gücünü artırarak ülke gelişmesine gerekli
katkıyı sağlayacağı düşünülmüştür.
Tasarının tümü üzerindeki görüşmelerin
tamamlanmasını müteakip maddelerine geçilmesi oybirliği ile kabul edilmiştir.
Kanun Tasarısının 1 inci maddesi Plan ve
Bütçe Komisyonunun kabul ettiği metnin 1 inci maddesi olarak Komisyonumuzca
aynen kabul edilmiştir.
Kanun Tasarısının 2 nci maddesi
Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Kanun Tasarısının 3 üncü maddesinin
(b) bendinin birinci cümlesine
"AR-GE merkez veya enstitüsünün olanaklarından yararlanarak
teknoloji"den sonra gelmek üzere "veya yazılım" ifadesinin,
(c ) fıkrasına "ürün ve araçlar
üretmek" den sonra gelmek üzere "yazılım üretimi dahil olmak
üzere" ifadesinin,
Ayrıca aynı maddenin (k) bendinden sonra
gelmek üzere "(l) Yazılım: Bir bilgisayar, iletişim cihazı veya bilgi
teknolojilerine dayalı bir diğer cihazın çalışmasını ve kendisine verilen
verilerle ilgili gereken işlemleri yapmasını sağlayan komutlar dizisinin veya
programların ve bunların kod listesini, işletim ve kullanım kılavuzlarını da
içeren belgelerin ve hizmetlerin tümünü," bendinin ilave edilmesi;
Ülkemizde yazılım konusunda ciddi bir potansiyelin bulunması, yazılım
faaliyetlerinin Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde yapılmasına imkan sağlanması
bu sektörün önemli ölçüde gelişmesine, bu konuda Ülkemiz taleplerinin
karşılanmasına ve ihracatımızın artmasına katkı yaratacağı gibi nitelikli
personel istihdamı açısından da çok faydalı olacağı düşünülerek bend numaraları
da alfabetik olarak yeniden düzenlenerek, 3 üncü madde, yapılan bu
değişikliklerle yeniden düzenlenmiştir.
Plan ve Bütçe Komisyonu metninin 4 üncü
maddesinin birinci fıkrası arazi
planlamasından sorumlu en önemli kuruluşlardan birisi olan Bayındırlık ve İskân
Bakanlığının değerlendirme kurulunda yer alması uygun mütalâa edilerek
Tasarıdaki şekliyle aynen kabul edilmiş, aynı maddenin diğer fıkraları Plan ve
Bütçe Komisyonu metninde olduğu şekilde
kabul edilmiştir.
Kanun Tasarısının 5 inci maddesi Plan ve
Bütçe Komisyonunun kabul ettiği metnin 5 inci maddesi olarak Komisyonumuzca
aynen kabul edilmiştir.
Kanun Tasarısının 6 ncı maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Plan ve Bütçe Komisyonu metninin 7 nci maddesinin son fıkrasının birinci
cümlesinden sonra gelmek üzere "Aylıklı izinli olarak bölgede
görevlendirilen öğretim üyelerinin bölgede elde edecekleri gelirler üniversite
döner sermaye kapsamı dışında tutulur." cümlesinin ilave edilmesi,
üniversite-sanayi işbirliği için sanayici ve özellikle küçük ve orta ölçekli
işletmeler açısından maliyeti düşüreceği için AR-GE faaliyetine yatırımı
özendirecek, nitelikli insan gücünden yararlanma fırsatı yaratacağı dikkate
alınarak madde yapılan bu değişiklikle kabul edilmiştir.
Plan ve Bütçe Komisyonu metninin 8 inci
maddesinin üçüncü fıkrasının sonuna "Bakanlar Kurulu, seçilen, hedef
alınan, belirli teknolojik mallar için 10 yıla kadar süreyi uzatabilir"
hükmü, Bakanlar Kurulu bazı ileri
teknoloji gerektiren ve ileride ihtiyaç duyulan malların teşviki ihtiyacı
duyulabilir düşüncesi ile madde bu değişiklikle yeniden düzenlenmiştir.
Plan ve Bütçe Komisyonu metninin 9, 10 ve geçici 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Kanun Tasarısının 11 ve 12 nci maddeleri
aynen kabul edilmiştir.
İşbu raporumuz Genel Kurulun onayına
sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı
ile sunulur.
|
|
Başkan |
Kâtip |
Üye |
|
|
Hasan Kaya |
Ali Serdengeçti |
Saffet Kaya |
|
|
Konya |
Manisa |
Ardahan |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Halit Dikmen |
Aydın Gökmen |
İlyas Yılmazyıldız |
|
|
Aydın |
Balıkesir |
Balıkesir |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Suat Pamukçu |
Kenan Sönmez |
Abdülsamet Turgut |
|
|
Bayburt |
Bursa |
Diyarbakır |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Akif Serin |
Mustafa Haykır |
Ahmet Arkan |
|
|
İçel |
Kırşehir |
Kocaeli |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Cumali Durmuş |
Remzi Çetin |
Eyüp Doğanlar |
|
|
Kocaeli |
Konya |
Niğde |
|
|
|
Üye |
|
|
|
|
Mükerrem Levent |
|
|
|
|
Niğde |
|
HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ
METİN
TEKNOLOJİ
GELİŞTİRME BÖLGELERİ KANUNU TASARISI
Amaç
MADDE 1. – Bu Kanunun amacı,
üniversiteler, araştırma kurum ve kuruluşları ile sanayinin işbirliği sağlanarak
ülke sanayiinin uluslararası alanda rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir
yapıya kavuşturulması maksadıyla teknolojik bilgi üretmek, üründe ve üretim
yöntemlerinde yenilik geliştirmek, ürün kalitesini veya standardını yükseltmek,
verimliliği artırmak, üretim maliyetlerini düşürmek, teknolojik bilgiyi
ticarileştirmek, teknoloji yoğun üretim ve girişimciliği desteklemek, küçük ve
orta ölçekli sanayicilerin yeni ve ileri teknolojilere uyumunu sağlamak, Bilim
ve Teknolojik Yüksek Kurulunun kararları da dikkate alınarak teknoloji yoğun
alanlarda yatırım olanakları yaratmak, araştırmacı ve vasıflı kişilere iş
imkânı yaratmak, teknoloji transferine yardımcı olmak ve yüksek/ileri teknoloji
sağlayacak yabancı sermayenin ülkeye girişini hızlandıracak teknolojik alt
yapıyı sağlamaktır.
Kapsam
MADDE 2. – Bu Kanun, Teknoloji Geliştirme
Bölgelerinin kuruluşunu, işleyişini, yönetim ve denetimini ve bunlarla ilgili
kişi ve kuruluşların görev, yetki ve sorumluluklarını kapsar.
Tanımlar
MADDE 3. – Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret
Bakanlığını,
b) Teknoloji Geliştirme Bölgesi (Bölge):
Yüksek/ileri teknoloji kullanan ya da yeni teknolojilere yönelik firmaların,
belirli bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü ya da AR-GE merkez veya
enstitüsünün olanaklarından yararlanarak teknoloji ürettikleri/geliştirdikleri,
teknolojik bir buluşu ticari bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönüştürmek
için faaliyet gösterdikleri ve bu yolla bölgenin kalkınmasına katkıda
bulundukları, aynı üniversite, yüksek teknoloji enstitüsü ya da AR-GE merkez
veya enstitüsü alanı içinde veya yakınında; akademik, ekonomik ve sosyal
yapının bütünleştiği siteyi veya bu özelliklere sahip teknoparkı,
c) Araştırma ve Geliştirme (AR-GE): Bilim
ve teknolojinin gelişmesini sağlayacak yeni bilgileri elde etmek veya mevcut
bilgilerle yeni malzeme, ürün ve araçlar üretmek, yeni sistem, süreç ve
hizmetler oluşturmak veya mevcut olanları geliştirmek amacı ile yapılan düzenli
çalışmaları,
d) AR-GE merkez veya enstitüleri: Kamuya
ait, yetişmiş nitelikli insangücü ile günün modern teknolojilere dayalı makine,
donanım ve yazılımı içinde bulunduran, teknoloji ve ürün geliştirilmesine
yönelik AR-GE faaliyetlerinin yapıldığı mekânları,
e) Üretim birimleri: Bölge içerisinde bu Kanunun
amacına uygun olarak faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerce kurulan
veya kullanılan, yeni ve yüksek teknolojilere dayalı ve çevreye zarar vermeyen
üretim birimlerini,
f) Girişimci: Bölgedeki hizmet ve
imkânlardan yararlanmak isteyen veya yararlanmakta olan gerçek ve tüzel
kişileri,
g) Yenilik: Bir fikri; satılabilir, yeni
ya da geliştirilmiş bir ürün ya da mal ve hizmet üretiminde kullanılan yeni ya
da geliştirilmiş bir yöntem haline dönüştürmeyi,
h) Üründe yenilik: Teknolojik açıdan yeni ürün,
önceki ürün kuşağıyla karşılaştırıldığında malzemesi, parçaları ve yerine
getirdiği işlevler açısından öze ilişkin, teknolojik farklar gösteren bir
ürünü,
ı) Üretim yöntemlerinde yenilik:
Geleneksel üretim tesislerinde üretilemeyen, yeni ya da geliştirilmiş ürünlerin
üretilmesinde veya halen üretilmekte olan ürünlerin yeni tekniklerle
üretilmesinde kullanılan yöntemi,
j) Üniversite: Mühendislik ve temel
bilimler dallarında yapılanmasını gerek insangücü ve teknik donanım olarak
tamamlamış ve gerekse doktora öğrencisi seviyesinde yeterli araştırma elemanı
olduğu Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanan üniversiteleri,
l) Yönetici şirket: Bu Kanuna uygun ve
anonim şirket olarak kurulan, Bölgenin yönetimi ve işletmesinden sorumlu
şirketi,
İfade eder.
Kuruluş
MADDE 4. – Bölge ile ilgili başvurular
kurucu heyet tarafından yapılır. Bölge başvurularını değerlendirilmek üzere
Bakanlık Sanayi Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürünün başkanlığında
Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlığı,
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu
Başkanlığı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve Bakanlık tarafından
belirlenecek teknoloji konusunda faaliyet gösteren bir özel kuruluştan birer
temsilcinin katılımı ile Değerlendirme Kurulu kurulmuştur.
Bölgeler, Değerlendirme Kurulunun uygun
görüşü ve Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile tespit edilir
ve Resmî Gazetede yayımlanır.
Bölgenin yer seçiminin Bayındırlık ve
İskân Bakanlığınca onanmış çevre düzeni planına ve plan kararlarına uygunluğu
esastır. Çevre düzeni planı bulunmayan alanlarda ilgili valilik veya
belediyeler tarafından onaylanan planlar dikkate alınır. Bölgelerdeki planlama
süreci üst ölçekli planlara uygun olarak 3194 sayılı İmar Kanunu hükümlerine
tâbidir. Arazinin temini, planlama ve projelendirme, alt yapı ve üst yapının
inşası ile ilgili harcamalar Bölgeyi kuracak kuruluşa aittir.
Bölgelerde ihtiyaç duyulacak araziler 2942
sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre sağlanabilir.
Bölge alanları içinde yer alan üniversite
arazileri, bu üniversitelerin uygun görüp izin vermeleri durumunda, mülkiyeti
ilgili üniversitede kalmak kaydıyla Bölgeyi kuracak yönetici şirkete tahsis
edilebilir. Bu durum kamu araştırma kurum ve kuruluşlarına ait araziler için de
geçerlidir.
Bölge kurulması için öngörülen alanda veya
Bölgenin bulunduğu ilin sınırları içinde üniversite veya yüksek teknoloji
enstitüsü veya AR-GE merkez veya ensititüsünün bulunması ve yörede yeterli
AR-GE ve sanayi potansiyelinin olması şartı aranır. AR-GE ve sanayi
potansiyelinin yeterliliği konusundaki kriterler yönetmelik ile belirlenir.
Bölge olarak belirlenen araziler hiçbir
şekilde başka amaçlarla kullanılamaz.
Yönetici
şirket
MADDE 5. – Bölgenin yönetim ve
işletmesinden sorumlu yönetici şirketin kurucuları arasında, Bölgenin içinde
veya bulunduğu ilde yer alan en az bir üniversite veya yüksek teknoloji
enstitüsü ya da kamu AR-GE merkez veya enstitüsü bulunur.
Yönetici şirkete ayrıca, Sanayi ve/veya
Ticaret ve Sanayi Odaları, yerel yönetimler, bankalar ve finansman kurumları,
yerli ve yabancı özel hukuk tüzel kişileri, AR-GE ve teknoloji geliştirme ile
ilgili vakıf ve dernekler, ilgili kamu kuruluşları, ihracatçı birlikleri kurucu
ya da sonradan ortak olarak iştirak edebilirler.
Yabancı özel hukuk tüzel kişileri, 6224
sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde
gerekli izinleri almak kaydıyla yönetici şirkete iştirak edebilirler.
Yönetici şirket; Bölgenin kuruluş
aşamasında planlama ve projelendirmenin yapılması, gerekli alt yapı ve üst yapı
hizmetleri ile bölge için gerekli her türlü hizmetlerin yürütülmesi, bölgenin
bu Kanun ve ilgili yönetmeliklerde gösterilen amaca uygun olarak yönetilmesi,
girişimcilerin ve üçüncü şahısların buna aykırı davranışlarının önlenmesi ve
gerekli önlemlerin alınması ile yükümlüdür.
Bakanlık, Bölgede bu Kanunda belirtilen
amacın dışında faaliyet gösteren yönetici şirketi uyarır ve belirli bir süre
vererek Bölgenin istenen amaca uygun faaliyete geçirilmesini ister. Bu sürenin
sonunda, yönetici şirketin, amacın gerçekleştirilmesinde yeterli olmayacağının
anlaşılması durumunda Bakanlık, görevli mahkemeye başvurarak yönetici şirketin
faaliyetinin durdurulmasını veya feshini isteyebilir. Yönetici şirketin feshi halinde,
şirket ve yöneticileri hak ve yükümlülükleri ile sorumlulukları saklı kalmak
kaydıyla, Bakanlık, yönetici şirketin mülkiyetinde olan bölgeye ait araziyi ve
üzerindeki taşınmazları kamulaştırır ve bölgenin yönetimini başka bir yönetici
şirkete verebilir.
Denetim
MADDE 6. – Bölgedeki yönetici şirket ve
girişimcilerin faaliyet ve uygulamaları Bakanlık tarafından denetlenir.
Personel
MADDE 7. – Yönetici şirkette ve Bölgede
yer alan faaliyetlerde yürürlükteki iş ve çalışma mevzuatına göre personel
istihdam edilir. Bu bölgelerde 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu ve
ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde yabancı uyruklu yönetici ve vasıflı AR-GE
personeli çalıştırılabilir.
Ancak; kamu kurum ve kuruluşları ile bu
Kanun kapsamındaki üniversiteler ve diğer üniversite mensuplarından bölgede yer
alan faaliyetlerde yönetici ve araştırmacı personel olarak hizmetine ihtiyaç
duyulanlar çalıştıkları kuruluşlarının izni ile sürekli veya yarı zamanlı
olarak çalıştırılabilirler. Sürekli olarak istihdam edilecek personel,
emeklilik ve terfileri ile ilgili özlük hakları saklı kalmak kaydı ile ücretsiz
izinli sayılırlar. Bu şekilde görev alan üniversite mensuplarının bu hizmetleri
karşılığı elde edecekleri gelirler üniversite döner sermaye kapsamı dışında tutulur.
Destek
MADDE 8. – Bölgelerin kurulması için
gerekli arazi temini ve altyapı ile ilgili giderler, Bakanlık bütçesine bu
amaçla konulan ödenekten Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslara göre
karşılanabilir. Ancak, bölgelerin kurulması için kendi arazilerini tahsis
edenlerin alt yapı harcamalarının tümü Bakanlıkça karşılanır.
Yönetmelikler
MADDE9. – Değerlendirme Kurulunun
çalışmalarına, Bölgelerin yer seçimine, yapılabilirlik raporların hazırlanış
kriterlerine, kuruluşuna, işletilmesine, arazi kullanımına; Bölgede yer alacak
faaliyetler ve bunlarla ilgili koşullara ilişkin usul ve esaslar, Bölgelerin
kurulması için Bakanlık bütçesine konulan ödeneğin kullanım esasları ile bu
Kanunun uygulanmasına dair diğer hususlar Bakanlık tarafından 6 ay içinde hazırlanacak
yönetmeliklerle düzenlenir.
Uygulanmayacak
hükümler
MADDE10. – Bölgelerdeki faaliyetlerde;
1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu, 832 sayılı Sayıştay Kanunu ve 2886 sayılı
Devlet İhale Kanunu hükümleri ile bu Kanunun 7 nci maddesi uyarınca çalıştırılacak
personel açısından 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesi, 2547
sayılı Yükseköğretim Kanununun 36 ve 58 inci maddeleri, 22.1.1990 tarihli ve
399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 15 inci maddesi hükümleri uygulanmaz.
MADDE11. – Bu Kanun yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
MADDE12. – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar
Kurulu yürütür.
PLAN VE BÜTÇE
KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN
TEKNOLOJİ
GELİŞTİRME
BÖLGELERİ
KANUNU TASARISI
Amaç
MADDE 1. - Bu Kanunun amacı,
üniversiteler, araştırma kurum ve kuruluşları ile üretim sektörlerinin
işbirliği sağlanarak, ülke sanayiinin
uluslararası rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir yapıya kavuşturulması
maksadıyla teknolojik bilgi üretmek, üründe ve üretim yöntemlerinde yenilik
geliştirmek, ürün kalitesini veya standardını yükseltmek, verimliliği artırmak,
üretim maliyetlerini düşürmek, teknolojik bilgiyi ticarileştirmek, teknoloji
yoğun üretim ve girişimciliği desteklemek, küçük ve orta ölçekli işletmelerin
yeni ve ileri teknolojilere uyumunu sağlamak, Bilim ve Teknoloji Yüksek
Kurulunun kararları da dikkate alınarak
teknoloji yoğun alanlarda yatırım olanakları yaratmak, araştırmacı ve vasıflı kişilere iş imkanı yaratmak,
teknoloji transferine yardımcı olmak ve yüksek/ileri teknoloji sağlayacak
yabancı sermayenin ülkeye girişini hızlandıracak teknolojik alt yapıyı
sağlamaktır.
Kapsam
MADDE 2.- Bu Kanun, Teknoloji Geliştirme
Bölgelerinin kuruluşunu, işleyişini, yönetim ve denetimini ve bunlarla ilgili
kişi ve kuruluşların görev, yetki ve sorumluluklarını kapsar.
Tanımlar
MADDE 3. - Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Bakanlık : Sanayi ve Ticaret
Bakanlığını,
b) Teknoloji Geliştirme Bölgesi (Bölge):
Yüksek / ileri teknoloji kullanan ya da yeni teknolojilere yönelik firmaların ,
belirli bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü ya da AR-GE merkez veya enstitüsünün
olanaklarından yararlanarak teknoloji ürettikleri/geliştirdikleri, teknolojik
bir buluşu ticari bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönüştürmek için faaliyet
gösterdikleri ve bu yolla bölgenin kalkınmasına katkıda bulundukları, aynı
üniversite, yüksek teknoloji enstitüsü
ya da AR-GE merkez veya enstitüsü alanı içinde veya yakınında; akademik, ekonomik ve sosyal
yapının bütünleştiği siteyi veya bu
özelliklere sahip teknoparkı,
c) Araştırma ve Geliştirme (AR-GE): Bilim
ve teknolojinin gelişmesini sağlayacak yeni bilgileri elde etmek veya mevcut
bilgilerle yeni malzeme, ürün ve araçlar üretmek, yeni sistem, süreç ve
hizmetler oluşturmak veya mevcut olanları geliştirmek amacı ile yapılan düzenli
çalışmaları,
d) AR-GE Merkez veya Enstitüleri: Kamuya
ait, yetişmiş nitelikli insangücü ile günün modern teknolojilerine dayalı
makine, donanım ve yazılımı içinde bulunduran, teknoloji ve ürün
geliştirilmesine yönelik AR-GE faaliyetlerinin yapıldığı mekanları,
e) Üretim Birimleri : Bölge içerisinde bu
Kanunun amacına uygun olarak faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerce
kurulan veya kullanılan, yeni ve yüksek teknolojilere dayalı ve çevreye zarar
vermeyen üretim birimlerini,
f) Girişimciler : Bölgedeki hizmet ve
imkanlardan yararlanmak isteyen veya yararlanmakta olan gerçek ve tüzel
kişileri,
g) Yenilik : Bir fikri; satılabilir, yeni
ya da geliştirilmiş bir ürün ya da mal ve hizmet üretiminde kullanılan yeni ya
da geliştirilmiş bir yöntem haline dönüştürmeyi,
h) Üründe Yenilik : Teknolojik açıdan yeni
ürün, önceki ürün kuşağıyla karşılaştırıldığında malzemesi, parçaları ve yerine
getirdiği işlevler açısından öze ilişkin, teknolojik farklar gösteren bir
ürünü,
ı) Üretim Yöntemlerinde Yenilik :
Geleneksel üretim tesislerinde üretilemeyen, yeni ya da geliştirilmiş ürünlerin
üretilmesinde veya halen üretilmekte olan ürünlerin yeni tekniklerle
üretilmesinde kullanılan yöntemi,
j) Üniversite: Mühendislik ve temel
bilimler dallarında yapılanmasını gerek insan gücü ve teknik donanım olarak
tamamlamış ve gerekse doktora öğrencisi seviyesinde yeterli araştırma elemanı
olduğu Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanan üniversiteleri,
k) Kurucu Heyet : Bölgenin içinde veya
bulunduğu ilde yer alan en az bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü ya
da kamu AR-GE merkez veya enstitüsü ve
diğer kuruluş temsilcilerinden oluşan heyeti,
l) Yönetici Şirket : Bu Kanuna uygun ve
anonim şirket olarak kurulan, Bölgenin
yönetimi ve işletmesinden sorumlu şirketi,
İfade eder.
Kuruluş
MADDE 4. - Bölge ile ilgili başvurular
Kurucu Heyet tarafından yapılır. Bölge başvurularını değerlendirmek üzere
Bakanlık Sanayi Araştırma ve Geliştirme
Genel Müdürünün başkanlığında Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı,
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu
Başkanlığı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve Bakanlık tarafından
belirlenecek teknoloji konusunda faaliyet gösteren ilgili özel kuruluşlardan birer temsilcinin katılımı ile Değerlendirme Kurulu kurulmuştur.
Bölgeler, Değerlendirme Kurulunun uygun
görüşü ve Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilir
ve Resmi Gazete de yayımlanır.
Bölgelerdeki planlama sürecinde imar
planları ve değişiklikleri, parselasyon planları ve değişiklikleri çıkacak
yönetmeliğe uygun olarak Bölgenin yönetici şirketince hazırlanır ve Bakanlık
tarafından onaylanarak yürürlüğe girer. Kesinleşen imar planları ilgili kurumlara bilgi için gönderilir. Arazi
kullanımı, yapı ve tesislerin projelendirilmesi, inşası ve kullanı-mıyla ilgili
ruhsat ve izinler yönetici şirket tara-fından verilir ve denetlenir. Arazi
temini, planlama ve projelendirme, alt yapı ve üst yapının inşası ile ilgili harcamalar yönetici şirkete aittir.
Bölgelerde ihtiyaç duyulacak araziler 2942
sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre sağlanabilir.
Bölge alanları içinde yer alan üniversite
arazileri, bu üniversitelerin uygun görüp izin vermeleri durumunda, mülkiyeti
ilgili üniversitede kalmak kaydıyla Bölgeyi kuracak yönetici şirkete tahsis
edilebilir. Bu durum kamu kurum ve
kuruluşlarına ait araziler için de geçerlidir.
Bölge kurulması için öngörülen alanda veya
Bölgenin bulunduğu ilin sınırları içinde üniversite veya yüksek teknoloji
enstitüsü veya AR-GE merkez veya enstitüsünün
bulunması ve yörede yeterli
AR-GE ve sanayi potansiyelinin olması şartı aranır. AR-GE ve sanayi
potansiyelinin yeterliliği konusundaki kriterler yönetmelik ile belirlenir.
Bölge olarak belirlenen araziler hiç bir
şekilde başka amaçlarla kullanılamaz.
Yönetici
şirket
MADDE 5. - Bölgenin yönetimi ve
işletmesinden sorumlu yönetici şirketin kurucuları arasında, Bölgenin içinde
veya bulunduğu ilde yer alan en az bir üniversite veya yüksek teknoloji
enstitüsü ya da kamu AR-GE merkez veya
enstitüsü bulunur. Bu kurum ve kuruluşlar, şirketleri ve/veya vakıf işletmeleri
ile de yönetici şirkete katılabilirler.
Yönetici şirkete ayrıca, Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği'ne bağlı odalar ve borsalar, yerel yönetimler, bankalar ve
finansman kurumları, yerli ve yabancı özel hukuk tüzel kişileri, AR-GE ve
teknoloji geliştirme ile ilgili vakıf ve dernekler, ilgili kamu kuruluşları,
ihracatçı birlikleri kurucu ya da sonradan ortak olarak iştirak edebilirler.
Yabancı özel hukuk tüzel kişileri 6224
sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde
gerekli izinleri almak kaydıyla yönetici şirkete iştirak edebilirler.
Yönetici şirket; Bölgenin kuruluş
aşamasında planlama ve projelendirmenin yapılması, gerekli alt yapı ve üst yapı
hizmetleri ile Bölge için gerekli her türlü hizmetlerin yürütülmesi, Bölgenin
bu Kanun ve ilgili yönetmeliklerde gösterilen amaca uygun olarak yönetilmesi,
girişimcilerin ve üçüncü şahısların buna aykırı davranışlarının önlenmesi ve
gerekli önlemlerin alınması ile
yükümlüdür.
Yönetici şirket, kamu yararı gerekçesi ile
adına kamulaştırma yapan veya
yaptıran bir özel hukuk tüzel
kişiliğidir. Kamu yararı kararı, yönetici şirketin başvurusu üzerine Bakanlıkça
verilir.
Bakanlık, Bölgede bu Kanunda belirtilen
amacın dışında faaliyet gösteren yönetici şirketi uyarır ve belirli bir süre vererek Bölgenin istenen
amaca uygun faaliyete geçirilmesini ister. Bu sürenin sonunda, yönetici
şirketin, amacın gerçekleştirilmesinde
yeterli olmayacağının anlaşılması
durumunda Bakanlık görevli mahkemeye
başvurarak yönetici şirketin faaliyetinin durdurulmasını veya feshini isteyebilir. Yönetici şirketin
feshi halinde, şirket ve yöneticileri hak ve yükümlülükleri ile sorumlulukları
saklı kalmak kaydıyla, Bakanlık, yönetici şirketin mülkiyetinde olan Bölgeye
ait araziyi ve üzerindeki taşınmazları kamulaştırır ve Bölgenin yönetimini
başka bir yönetici şirkete verebilir.
Denetim
MADDE 6. - Bölgedeki yönetici şirket ve
girişimcilerin faaliyet ve uygulamaları Bakanlık tarafından denetlenir.
Personel
MADDE 7. - Yönetici şirkette ve Bölgede
yer alan faaliyetlerde yürürlükteki iş ve çalışma mevzuatına göre personel
istihdam edilir. Bu Bölgelerde 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu ve
ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde yabancı uyruklu yönetici ve vasıflı AR-GE
personeli çalıştırılabilir.
Kamu kurum ve kuruluşları ile üniversite
personelinden Bölgede yer alan faaliyetlerde araştırmacı personel olarak hizmetine ihtiyaç duyulanlar, çalıştıkları
kuruluşların izni ile sürekli veya yarı zamanlı olarak çalıştırılabilirler.
Yarı zamanlı görev alan öğretim üyesi, öğretim görevlisi, araştırma görevlisi
ve uzmanların bu hizmetleri karşılığı elde edecekleri gelirler, üniversite
döner sermaye kapsamı dışında tutulur. Sürekli olarak istihdam edilecek
personele kurumlarınca aylıksız izin verilir ve kadroları ile ilişkileri devam
eder. Bunlardan 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa tabi
personelin burada geçirdikleri süreler için emeklilik hakları 5434 sayılı
Kanunun 31 inci maddesi hükümlerine uyulmak kaydıyla saklı kalır. 2547 sayılı
Yüksek Öğretim Kanununun 36 ncı maddesinin bu maddede yer alan düzenlemelere
aykırı hükümleri uygulanmaz.
Öğretim elemanları 2547 sayılı Kanunun 39
uncu maddesinde öngörülen yurt içinde ve yurt dışında geçici görevlendirme
esaslarına göre yapacakları çalışmaları Üniversite Yönetim Kurulunun izni ile
Bölgedeki kuruluşlarda yapabilirler. Ayrıca, öğretim elemanları Üniversite
Yönetim Kurulunun izni ile yaptıkları araştırmaların sonuçlarını
ticarileştirmek amacı ile bu bölgelerde şirket kurabilir, kurulu bir şirkete
ortak olabilir ve/veya bu şirketlerin yönetiminde görev alabilirler.
Destek ve
muafiyetler
MADDE 8.- Bölgelerin kurulması için
gerekli arazi temini, alt yapı ve idare binası inşası ile ilgili giderlerin
yönetici şirketlerce karşılanamayan kısmı yardım amacıyla Bakanlık bütçesine
konulan ödenekle sınırlı olmak üzere
karşılanabilir.
Yönetici şirket, bu kanunun uygulanması
ile ilgili işlemlerde her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Atık su arıtma
tesisi işleten Bölgelerden, belediyelerce atık su bedeli alınmaz.
Bölgede yer alan gelir ve kurumlar vergisi
mükelleflerinin, münhasıran bu Bölgedeki AR-GE'ye dayalı üretim faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları
faaliyete geçilmesinden itibaren 5 yıl süre ile gelir ve kurumlar vergisinden
müstesnadır.
Bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve
AR-GE personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri, Bölgenin kuruluş
tarihinden itibaren 10 yıl süre ile her türlü vergiden istisnadır.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince
bu bölgelerde AR-GE faaliyetlerinde bulunan kişi, kurum veya kuruluşlara makbuz
karşılığı sponsor olarak yapılan bağış ve yardımlar toplamı 193 sayılı Gelir
Vergisi Kanununun 89 uncu maddesinin 2 numaralı bendi ile 5422 sayılı Kurumlar
Vergisi Kanununun 14 üncü maddesinin 6 numaralı bendinde belirtilen oran ve
esaslar dahilinde indirime tabi tutulur.
Yönetmelikler
MADDE 9. - Değerlendirme Kurulunun
çalışmalarına, Bölgelerin yer seçimine, yapılabilirlik raporlarının hazırlanış
kriterlerine, kuruluşuna, işletilmesine, arazi kullanımına, Bölgede yer alacak
faaliyetler ve bunlarla ilgili koşullara ilişkin usul ve esaslar, Bölgelerin
kurulması için Bakanlık bütçesine konulan ödeneğin kullanım esasları ile bu
Kanunun uygulanmasına dair diğer hususlar Bakanlık tarafından, bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde hazırlanacak yönetmeliklerle
düzenlenir.
Uygulanmayacak
hükümler
MADDE 10.- Bu Kanun kapsamı Bölgelerdeki
faaliyetlerde; 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu, 832 sayılı Sayıştay
Kanunu ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri uygulanmaz.
Geçici
hükümler
GEÇİCİ MADDE 1.- Bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten önce kuruluşu Bakanlıkça onaylanmış teknoparklar, bu Kanun hükümlerine uymak kaydıyla, bu
Kanunun yürürlüğe girmesiyle Bölge olarak kabul edilir ve Kanunun sağladığı tüm
muafiyet ve desteklerden istifade ederler.
Yürürlük
MADDE 11. - Bu Kanun yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 12. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar
Kurulu yürütür.
SANAYİ,
TİCARET, ENERJİ, TABİÎ KAYNAKLAR, BİLGİ VE TEKNOLOJİ KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ
METİN
TEKNOLOJİ
GELİŞTİRME
BÖLGELERİ
KANUNU TASARISI
Amaç
MADDE 1. - Plan ve Bütçe Komisyonunun
kabul ettiği metnin 1 inci maddesi
Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Kapsam
MADDE 2. - Kanun Tasarısının 2 nci maddesi
Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Tanımlar
MADDE 3. - Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Bakanlık : Sanayi ve Ticaret
Bakanlığını,
b) Teknoloji Geliştirme Bölgesi (Bölge): Yüksek/ileri teknoloji kullanan ya
da yeni teknolojilere yönelik firmaların , belirli bir üniversite veya yüksek
teknoloji enstitüsü ya da AR-GE merkez veya
enstitüsünün olanaklarından yararlanarak teknoloji veya yazılım ürettikleri/geliştirdikleri,
teknolojik bir buluşu ticari bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönüştürmek
için faaliyet gösterdikleri ve bu yolla bölgenin kalkınmasına katkıda
bulundukları, aynı üniversite, yüksek teknoloji enstitüsü ya da AR-GE merkez veya enstitüsü alanı
içinde veya yakınında; akademik,
ekonomik ve sosyal yapının bütünleştiği
siteyi veya bu özelliklere sahip teknoparkı,
c) Araştırma ve geliştirme (AR-GE): Bilim
ve teknolojinin gelişmesini sağlayacak yeni bilgileri elde etmek veya mevcut
bilgilerle yeni malzeme, ürün ve araçlar üretmek, yazılım üre-timi dahil olmak
üzere yeni sistem, süreç ve hizmetler oluşturmak veya mevcut olanları
geliştirmek amacı ile yapılan düzenli çalışmaları,
d) AR-GE merkez veya enstitüleri : Kamuya
ait, yetişmiş nitelikli insan gücü ile günün modern teknolojilerine dayalı
makine, donanım ve yazılımı içinde bulunduran, teknoloji ve ürün
geliştirilmesine yönelik AR-GE faaliyetlerinin yapıldığı mekânları,
e) Üretim birimleri : Bölge içerisinde bu
Kanunun amacına uygun olarak faaliyette bulu-nan gerçek veya tüzel kişilerce
kurulan veya kullanılan, yeni ve yüksek teknolojilere dayalı ve çevreye zarar
vermeyen üretim birimlerini,
f) Girişimci : Bölgedeki hizmet ve
imkânlardan yararlanmak isteyen veya yararlanmakta olan gerçek ve tüzel
kişileri,
g) Yenilik : Bir fikri; satılabilir, yeni
ya da geliştirilmiş bir ürün ya da mal ve hizmet üretiminde kullanılan yeni ya
da geliştirilmiş bir yöntem haline dönüştürmeyi,
h) Üründe yenilik: Teknolojik açıdan yeni
ürün, önceki ürün kuşağıyla karşılaştırıldığında malzemesi, parçaları ve yerine
getirdiği işlevler açısından öze ilişkin, teknolojik farklar gösteren bir
ürünü,
ı) Üretim yöntemlerinde yenilik:
Geleneksel üretim tesislerinde üretilemeyen, yeni ya da geliştirilmiş ürünlerin
üretilmesinde veya halen üretilmekte olan ürünlerin yeni tekniklerle
üretilmesinde kullanılan yöntemi,
i) Üniversite: Mühendislik ve temel
bilimler dallarında yapılanmasını gerek insan gücü ve teknik donanım olarak
tamamlamış ve gerekse doktora öğrencisi seviyesinde yeterli araştırma elemanı
olduğu Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanan üniversiteleri,
j) Kurucu heyet : Bölgenin içinde veya
bulunduğu ilde yer alan en az bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü ya
da kamu AR-GE merkez veya enstitüsü ve
diğer kuruluş temsilcilerinden oluşan heyeti,
k) Yönetici şirket : Bu Kanuna uygun ve
anonim şirket olarak kurulan, Bölgenin
yönetimi ve işletmesinden sorumlu şirketi,
l) Yazılım : Bir bilgisayar, iletişim
cihazı veya bilgi teknolojilerine dayalı bir diğer cihazın çalışmasını ve
kendisine verilen verilerle ilgili gereken işlemleri yapmasını sağlayan
komutlar dizisinin veya programların ve bunların kod listesini, işletim ve
kullanım kılavuzlarını da içeren belgelerin ve hizmetlerin tümünü,
İfade eder.
Kuruluş
MADDE 4. - Bölge ile ilgili başvurular
Kurucu Heyet tarafından yapılır. Bölge
başvurularını değerlendirilmek üzere Bakanlık Sanayi Araştırma ve Geliştirme
Genel Müdürünün başkanlığında Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Devlet Planlama
Teşkilâtı Müsteşarlığı, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Türkiye Bilimsel ve
Teknik Araştırma Kurumu Başkanlığı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve
Bakanlık tarafından belirlenecek teknoloji konusunda faaliyet gösteren bir özel kuruluştan birer temsilcinin katılımı
ile Değerlendirme Kurulu kurulmuştur.
Bölgeler, Değerlendirme Kurulunun uygun
görüşü ve Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilir
ve Resmi Gazetede yayımlanır.
Bölgelerdeki planlama sürecinde imar
planları ve değişiklikleri, parselasyon planları ve değişiklikleri çıkacak
yönetmeliğe uygun olarak Bölgenin yönetici şirketince hazırlanır ve Bakanlık
tarafından onaylanarak yürürlüğe girer. Kesinleşen imar planları ilgili
kurumlara bilgi için gönderilir. Arazi kullanımı, yapı ve tesislerin
projelendirilmesi, inşası ve kullanımıyla ilgili ruhsat ve izinler yönetici
şirket tarafından verilir ve denetlenir. Arazi temini, planlama ve
projelendirme, alt yapı ve üst yapının inşası ile ilgili harcamalar yönetici
şirkete aittir.
Bölgelerde ihtiyaç duyulacak araziler 2942
sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre sağlanabilir.
Bölge alanları içinde yer alan üniversite
arazileri, bu üniversitelerin uygun görüp izin vermeleri durumunda, mülkiyeti
ilgili üniversitede kalmak kaydıyla Bölgeyi kuracak yönetici şirkete tahsis
edilebilir. Bu durum kamu kurum ve kuruluşlarına ait araziler için de
geçerlidir.
Bölge kurulması için öngörülen alanda veya
Bölgenin bulunduğu ilin sınırları içinde üniversite veya yüksek teknoloji
enstitüsü veya AR-GE merkez veya enstitüsünün bulunması ve yörede yeterli AR-GE
ve sanayi potansiyelinin olması şartı aranır. AR-GE ve sanayi potansiyelinin
yeterliliği konusundaki kriterler yönetmelik ile belirlenir.
Bölge olarak belirlenen araziler hiçbir
şekilde başka amaçlarla kullanılamaz.
Yönetici
şirket
MADDE 5. - Plan ve Bütçe Komisyonunun
kabul ettiği metnin 5 inci maddesi
Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Denetim
MADDE 6. - Kanun Tasarısının 6 ncı maddesi
Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Personel
MADDE 7. - Yönetici şirkette ve Bölgede
yer alan faaliyetlerde yürürlükteki iş ve çalışma mevzuatına göre personel
istihdam edilir. Bu Bölgelerde 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu ve
ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde yabancı uyruklu yönetici ve vasıflı AR-GE
personeli çalıştırılabilir. Kamu kurum ve kuruluşları ile üniversite
personelinden Bölgede yer alan faaliyetlerde araştırmacı personel olarak hizmetine ihtiyaç duyulanlar, çalıştıkları
kuruluşların izni ile sürekli veya yarı zamanlı olarak çalıştırılabilirler.Yarı
zamanlı görev alan öğretim üyesi, öğretim görevlisi, araştırma görevlisi ve
uzmanların bu hizmetleri karşılığı elde edecekleri gelirler, üniversite döner
sermaye kapsamı dışında tutulur.
Sürekli olarak istihdam edilecek personele kurumlarınca aylıksız izin
verilir ve kadroları ile ilişkileri devam eder. Bunlardan 5434 sayılı Türkiye
Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa tâbi personelin burada geçirdikleri süreler
için emeklilik hakları 5434 sayılı Kanunun 31 inci maddesi hükümlerine uyulmak
kaydıyla saklı kalır. 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununun 36 ncı maddesinin bu
maddede yer alan düzenlemelere aykırı hükümleri uygulanmaz. Öğretim elemanları
2547 sayılı Kanunun 39 uncu maddesinde öngörülen yurt içinde ve yurt dışında
geçici görevlendirme esaslarına göre yapacakları çalışmaları Üniversite Yönetim
Kurulunun izni ile Bölgedeki kuruluşlarda yapabilirler. Aylıklı izinli olarak
Bölgede görevlendirilen öğretim üyelerinin Bölgede elde edecekleri gelirler
üniversite döner sermaye kapsamı dışında tutulur. Ayrıca, öğretim elemanları
Üniversite Yönetim Kurulunun izni ile yaptıkları araştırmaların sonuçlarını
ticarileştirmek amacı ile bu bölgelerde şirket kurabilir, kurulu bir şirkete
ortak olabilir ve/veya bu şirketlerin yönetiminde görev alabilirler.
Destek ve
muafiyetler
MADDE 8.- Bölgelerin kurulması için
gerekli arazi temini, altyapı ve idare binası inşası ile ilgili giderlerin
yönetici şirketlerce karşılanamayan kısmı yardım amacıyla Bakanlık bütçesine
konulan ödenekle sınırlı olmak üzere
karşılanabilir.
Yönetici şirket, bu Kanunun uygulanması
ile ilgili işlemlerde her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Atık su arıtma
tesisi işleten Bölgelerden, belediyelerce atık su bedeli alınmaz.
Bölgede yer alan gelir ve kurumlar vergisi
mükelleflerinin, münhasıran bu Bölgedeki AR-GE'ye dayalı üretim faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları,
faaliyete geçilmesinden itibaren beş yıl süre ile gelir ve kurumlar vergisinden
müstesnadır. Bakanlar Kurulu, seçilen, hedef alınan, belirli teknolojik mallar
için on yıla kadar süreyi uzatabilir.
Bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve
AR-GE personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri, Bölgenin kuruluş
tarihinden itibaren on yıl süre ile her türlü vergiden istisnadır.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince
bu bölgelerde AR-GE faaliyetlerinde bulunan kişi, kurum veya kuruluşlara makbuz
karşılığı sponsor olarak yapılan bağış ve yardımlar toplamı 193 sayılı Gelir
Vergisi Kanununun 89 uncu maddesinin 2 numaralı bendi ile 5422 sayılı Kurumlar
Vergisi Kanununun 14 üncü maddesinin 6 numaralı bendinde belirtilen oran ve
esaslar dahilinde indirime tâbi tutulur.
Yönetmelikler
MADDE 9. - Plan ve Bütçe Komisyonunun
kabul ettiği metnin 9 uncu maddesi
Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Uygulanmayacak
hükümler
MADDE 10. - Plan ve Bütçe Komisyonunun
kabul ettiği metnin 10 uncu
maddesi Komisyonumuzca aynen
kabul edilmiştir.
Geçici
hükümler
GEÇİCİ MADDE 1. - Plan ve Bütçe
Komisyonunun kabul ettiği
metnin geçici 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Yürürlük
MADDE 11. - Kanun Tasarısının 11 inci
maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Yürütme
MADDE 12. - Kanun Tasarısının 12 nci
maddesi Komisyonumuzca aynen kabul
edilmiştir.
|
|
Bülent Ecevit |
|
|
|
|
Başbakan |
|
|
|
|
Devlet Bak. ve Başb. Yrd. |
Devlet Bak. ve Başb. Yrd. |
En. ve Tabiî Kay. Bak. ve Başb. Yrd. |
|
|
D. Bahçeli |
H. H. Özkan |
M. C. Ersümer |
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
|
|
R. Önal |
Prof. Dr. T. Toskay |
M. Keçeciler |
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
|
|
Prof. Dr. Ş. S. Gürel |
S. Somuncuoğlu |
Y. Yalova |
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
|
|
M. Yılmaz |
Prof. Dr. R. Mirzaoğlu |
R. K. Yücelen |
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
|
|
H. Gemici |
Prof. Dr. Ş. Üşenmez |
E. S. Gaydalı |
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
|
|
F. Ünlü |
Prof. Dr. A. Çay |
M. A. İrtemçelik |
|
|
Adalet Bakanı |
Millî Savunma Bakanı |
İçişleri Bakanı |
|
|
Prof. Dr. H. S. Türk |
S. Çakmakoğlu |
S. Tantan |
|
|
Dışişleri Bakanı V. |
Maliye Bakanı |
Millî Eğitim Bakanı |
|
|
Prof. Dr. Ş. S. Gürel |
S. Oral |
M. Bostancıoğlu |
|
|
Bayındırlık ve
İskân Bakanı |
Sağlık Bakanı |
Ulaştırma Bakanı |
|
|
K. Aydın |
Doç. Dr. O. Durmuş |
Prof. Dr. E. Öksüz |
|
|
Tarım ve Köyişleri Bakanı |
Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı |
Sanayi ve Ticaret Bakanı |
|
|
Prof. Dr. H. Y. Gökalp |
Y. Okuyan |
A. K. Tanrıkulu |
|
|
Kültür Bakanı |
Turizm Bakanı |
Orman Bakanı |
|
|
M. İ. Talay |
E. Mumcu |
Prof. Dr. N. Çağan |
|
|
|
Çevre Bakanı V. |
|
|
|
|
Prof. Dr. N. Çağan |
|
SIRA SAYISI 721 İN SONU