Dönem : 21
Yasama Yılı : 3
T.B.M.M. (S. Sayısı : 635)
Karayolu
Taşıma Kanunu Tasarısı ve Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve
Teknoloji ve Bayındırlık,
İmar,
Ulaştırma ve Turizm Komisyonları Raporları (1/638)
|
|
T.C. |
|
|
|
|
|
|
Başbakanlık |
|
|
|
Kanunlar ve Kararlar |
|
|
Genel Müdürlüğü |
23.2.2000 |
|
|
|
|
|
Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-1546/1092 |
|
|
|
|
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Ulaştırma
Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 17.12.1999
tarihinde kararlaştırılan “Karayolu Taşıma Kanunu Tasarısı” ile gerekçesi
ilişikte gönderilmiştir.
Gereğini arz
ederim.
Bülent Ecevit
Başbakan
GENEL GEREKÇE
Dünyada her geçen gün artış gösteren ticaret hacmindeki
gelişmeler sebebiyle, bütün ülkeler ulaştırma sistemlerini sürekli olarak
gözden geçirmekte ve daha iyi hedeflere ulaşma gayreti içinde bulunmaktadır.
Türkiye’de hızla gelişen iç ticaret ve turizm sektörü
yanında dış ticaret ve turizm hareketleri de giderek ve beklenenin üzerinde
gelişmeler göstermeye başlamıştır.
Avrupa ile Ortadoğu arasındaki ticarî akım, ülkemizin
coğrafik özellikleri ve konumu nedeniyle karayollarımız üzerinde önemli trafik
yoğunluğu meydana getirmektedir. Bu nedenle gerek yurtiçi gerekse uluslararası
taşıma filosu giderek gelişmiş ve büyümüştür.
Nitekim bugün ülkemizde Haziran 1999 tarihi itibariyle,
505 128 adet kamyon,
125 724 adet otobüs,
135 920 adet minibüs,
228 060 adet kamyonet,
122 861 adet otomobil,
7 530 adet
motosiklet,
3 458 adet
jeep,
ticarî amaçla yolcu ve eşya taşımacılığında
kullanılmaktadır.
Ayrıca bu taşıtlardan;
- 8 822 adet otobüs şehirlerarası yolcu
taşımacılığında,
- 1 323 adet otobüs uluslararası yolcu taşımacılığında,
- 29 963 adet çekici, kamyon ve tanker uluslararası
eşya taşımacılığında,
kullanılmaktadır.
Mevcut taşıt sayısına paralel olarak, bugün ülkemizde
yolcu taşımacılığının % 94.8’i eşya taşımacılığının ise % 92.6’sı karayoluyla
yapılmaktadır.
Diğer taraftan, uluslararası alanda yapılan
taşımacılıkta;
- ihracatımızın ton bazında % 26,2’si, ABDDoları
bazında % 53, 2’si,
- ithalatımızın ise ton bazında % 7’si, ABD Doları
bazında % 35, 2’si,
karayoluyla yapılmaktadır.
Yolcu taşımacılığında ise, 1998 yılı sonu itibariyle
çeşitli ülkelere 42 292 adet sefer düzenlenmiş ve 1 182 372 adet yolcu
taşınmıştır.
Buna karşılık, 1998 yılı sonu itibariyle ülkemizde 446
025 adet trafik kazası meydana gelmiş ve bu kazalarda 4 852 kişi ölmüş ve 115
489 kişi de yaralanmıştır.
Yukarıda yer alan istatistiki rakamlardan anlaşılacağı
üzere, Türkiye’de ulaşım hizmetlerinin büyük bir kısmı karayolu ile
gerçekleştirilmektedir.
Özellikle, yurtiçi taşımalarda önemli yere sahip olan
karayolu taşımacılığının, diğer taşıma türlerine göre (havayolu hariç) daha
süratli, kolay, kontrollü ve en önemlisi aktarma olmadan kapıdan kapıya taşıma
yapılmasına uygun olması nedeniyle daha fazla tercih edilmektedir. Özellikle
1970’li yıllardan itibaren gelişen karayolu taşımacılığımız bugünkü güçlü
karayolu taşıma sektörünü ortaya çıkarmıştır. Taşımacılık sektöründe karayolu
taşımacılığının bu yüksek orandaki payının önümüzdeki yıllarda da aynı oranda
seyredeceği tahmin edilmektedir.
Karayolu ağı uzunluğu olarak yeterli görünen
şehirlerarası yollarda, fizikî standart ve özellikle üst yapılar mevcut trafik
yükünü kaldıramaz durumdadır. Bu nedenle, yol bakım masrafları hızla
yükselmekte, seyahat konforu ve güvenliği azalmakta, yol koşullarına bağlı
trafik kazaları sayısında da artışlar olmaktadır.
Diğer taraftan, karayollarımız üzerindeki uluslararası
transit taşımacılık faaliyetleri özellikle 1970 yılından bu yana hızlı artışlar
göstermiştir. Bu taşımalar ağır ve çok dingilli römork ve yarı römorklarla
yapıldığından yollarımız üzerinde meydana getirdikleri tahribatlar da o
nispette büyük olmaktadır.
Nitekim;
- 1996 yılında 204 385 adet,
- 1997 yılında 216 818 adet,
- 1998 yılında 208 810 adet,
yerli ve yabancı ağır tonajlı taşıt ülkemizden
yurtdışına çıkış yapmıştır.
Bununla beraber; 1997 yılında 36 889 adet, 1998 yılında
38 000 adet yerli ve yabancı ağır tonajlı taşıt ülkemiz üzerinden transit
geçmiştir.
Yurtiçi ve uluslararası yolcu ve eşya taşıma
hizmetlerinin; ülke ekonomisi ve sosyal hayatın gerektirdiği düzenli ve güvenli
hale getirilmesi, bu sektöre giriş-çıkışların kontrol altına alınması ve
taşımacı, acente, taşıma işleri komisyonculuğu, nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği yapılmasıyla ilgili koşulların tespiti ile bir sigorta sisteminin
sektörde zorunlu hale getirilmesi yanında, sektörde çalışanların çalışma
koşulları ve niteliklerinin belirlenmesi, mevzuata aykırı davranışlara
uygulanacak müeyyidelerin tespiti hususlarında ülkemizde mevzuatın
geliştirilmemiş olması son yıllarda önemli bir boşluk olarak görülmektedir.
Bugün ülkemizde yurtiçi ve uluslararası yolcu ve eşya
taşımacılığı; 9.4.1987 tarihli ve 3348 sayılı Ulaştırma Bakanlığının Teşkilât
ve Görevleri Hakkında Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan yönetmelik
ve kararnamelerle düzenlenmektedir.
Gerek yurtiçi gerekse uluslararası karayolu
taşımacılığını düzenleyen yönetmelikler günümüzün ihtiyaç ve sorunlarının
çözümünde yeterli olmamaktadır.
Karayolu taşımacılığında hukukî boşlukları gidermek
üzere hazırlanan bu Tasarı ile, günümüzdeki gelişmelerin yanısıra kamuoyunun
gündemini işgal eden trafik kazaları ve diğer ihtiyaçlar da dikkate alınarak
taşımaların düzenli ve güvenli hale getirilmesi amaçlanmaktadır.
MADDE GEREKÇELERİ
Madde 1. – Madde ile, Kanunun düzenlenme amacı
belirtilmektedir.
Madde 2. – Madde ile, Kanunun kapsamı belirlenmekte, il
sınırları içerisindeki taşımalar ile yüz kilometreye kadar olan şehirlerarası
taşımaların düzenlenmesinin mahallî idarelere bırakılabileceği öngörülmektedir.
Madde 3. – Madde ile, Kanunda geçen ifadeler
tanımlanmaktadır.
Madde 4. – Madde ile, taşımaların, ekonomik, hızlı,
elverişli, güvenli, çevreye kötü etkisi en az kamu yararını gözetecek tarzda
serbest rekabet ortamında gerçekleştirileceği hükme bağlanmaktadır.
Madde 5. – Madde ile karayolu taşımacılık sektöründe
hizmet verecek olan taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile
nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Ulaştırma
Bakanlığından yetki belgesi alınması gerektiği hükme bağlanmaktadır.
Ayrıca; Bakanlığa hizmetin sağlıklı işleyebilmesi için
yetki belgesinin verilmesiyle ilgili düzenlemeler yapabilme yetkisinin
yanısıra, gerektiğinde yetki belgesini iptal edebilme hususunda da yetki
verilmektedir.
Diğer taraftan, yetki belgesi almış bulunan gerçek ve
tüzel kişilerin, bu Kanunun ve diğer mevzuatın öngördüğü yetki ve sınırlar
içerisinde, yetki belgesinin ilgili olduğu hizmetin gereğini yapmak zorunda
olduğu, bu hizmetlerin diğer taşımacılar ve üçüncü şahıslar tarafından
engellenemeyeceği hükme bağlanmaktadır.
Madde 6. – Madde ile, taşımacı ile yolcu ve gönderen
arasında bir sözleşme yapılması mecburiyeti olduğu ve bu sözleşmelere uygun
hareket edilmesi gerektiği hükme bağlanmış ve taşımacı yanında yolcu ve
gönderene de sorumluluk yüklenmiştir.
Madde 7. – Madde ile, trafik kazalarının önlenmesi,
taşımanın düzenli ve güvenli yapılması için işleten sıfatıyla taşımacılara
önemli yükümlülükler getirilmektedir.
Madde 8. – Madde ile, gönderene, eşyanın taşımacıya
teslimi ile ilgili bazı sorumluluklar yüklenmekte ve doğru bildirim sorumluluğu
getirilmektedir.
Ayrıca, ihbar ve şüphe halinde taşımacıya, eşyayı
kontrol ettirme yetkisi verilmektedir.
Madde 9. – Madde ile, acente, taşıma işleri
komisyonculuğu, nakliyat ambarı ve kargo işletmecilerinin sorumluluğu
düzenlenmektedir.
Madde 10. – Madde ile, acentelik ve taşıma işleri
komisyonculuğu yetki belgesi sahiplerinin kendi adlarına taşıma yapamayacağı ve
taşıma yapabilmeleri için taşıma yetki belgeleri almaları şartı
getirilmektedir.
Ayrıca, yolcu taşımacılığı konusunda komisyonculuk
yasaklanmaktadır.
Madde 11. – Madde ile, ücret tarifelerinin hazırlama
yetkisi yetki belgesi sahiplerine verilmekte, ancak, Bakanlık onayı ile
yürürlüğe gireceği hususu düzenlenmektedir.
Kamu yararı aleyhine sonuç verecek bir ortamın doğması
halinde Bakanlığa, ücret tarifelerinin taban ve tavan fiyatlarını tespit ederek
müdahale yetkisi de verilmektedir.
Taşımacılar tarafından düzenlenecek olan
düzenli yolcu ve
eşya taşımalarına ait zaman tarifelerinin Bakanlıkça
onaylandıktan sonra yürürlüğe konulacağı hükme bağlanmakta, ayrıca,
tarifelere uyma ve gerekli yerlere asma mecburiyeti getirilmektedir.
Madde 12. – Madde ile, karayoluyla, yapılacak
uluslararası taşımaların kapsamı belirlenmektedir.
Madde 13. – Madde ile 12 nci maddede kapsamı
belirlenen, karayoluyla uluslararası transit, üçüncü ülke ve ikili yolcu ve
eşya taşımaları yapabilecek yetkili taşımacılar ve taşıtlar belirlenmekte ve
yabancı plakalı taşıtların Türkiye sınırları içinde iki nokta arasında taşıma
yapmaları yasaklanmaktadır.
Madde 14. – Madde ile, zorunlu hallerde, Bakanlığın
izni dışında gümrük kapıları dahilinde yolcu ve eşya taşınması, aktarma
yapılması, eşya depolanması ve yolcuların yaya geçerek başka taşıta binmesi
yasaklanmaktadır.
Madde 15. – Madde ile, Türkiye’ye veya Türkiye
üzerinden yapılacak transit taşımalar için gerektiğinde kota sistemi
uygulanabilmesi öngörülmektedir.
Madde 16. – Madde ile, Türkiye üzerinden yapılacak
transit taşımalardan, geçiş ücreti alınması öngörülmekte, ücretlerin tespit
edilmesi, artırılması, indirilmesi veya tamamen kaldırılmasında Hazine
Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık ile birlikte Ulaştırma Bakanlığı yetkili
kılınmaktadır.
Madde 17. – Madde ile, şehirlerarası ve uluslararası
yolcu taşımacılarının, kaza nedeniyle yolcunun ölümü, yaralanması ya da
eşyasının zarara uğramasından dolayı kusursuz olarak sorumlu olacakları hükme
bağlanmaktadır.
Madde 18. – Madde ile, şehirlerarası ve uluslararası
yolcu taşımacılarına, taşıma faaliyeti sırasında yolcunun bedenî ve maddî
zararlarının karşılanması için zorunlu karayolları taşımacılık malî sorumluluk
sigortası yaptırma mecburiyeti getirilmekte, eşya taşımacılığından doğan
sorumluluğa ilişkin sigorta yaptırma ihtiyarî bırakılmaktadır.
Madde 19. – Madde ile, zarar görenlerin çokluğu halinde
zarar görenlere sorumluluk sigortasından karşılanamayan zararların 2918 sayılı
Karayolları Trafik Kanununa göre yaptırılan zorunlu malî sorumluluk sigortasına
da müracaat etme imkânı verilmektedir.
Madde 20. – Madde ile, sigorta tazminatının azaltılması
veya kaldırılması sonucunu doğuran haller belirlenmekte ve sigortacıya da
taşımacıya karşı rücu hakkı tanınmaktadır.
Madde 21. – Madde ile, zarar görenlere sigortacıdan
doğrudan doğruya talep hakkı tanınmaktadır.
Madde 22. – Madde ile, kazanın meydana gelmesi halinde,
zarar görenlerin sigorta şirketine durumu ihbar etme süresi belirlenmektedir.
Gerek sigorta şirketi gerekse taşımacıların zarar
görenlere ödemesi gereken sigorta tazminatı ile ilgili işlemler, süreler ve
sigorta şirketine ibraz edilmesi gereken bilgi ve belgeler hükme
bağlanmaktadır.
Madde 23. – Madde ile, sigorta şirketlerine sorumluluk
sigortası belgesi ve poliçe verme zorunluluğu, taşımacılara ise sigorta
belgesini araçlarda bulundurma zorunluluğu getirilmektedir.
Madde 24. – Madde ile, zarar görenlerin, talep hakları
ve bu taleplerle ilgili zaman aşımı süreleri hükme bağlanmaktadır.
Madde 25. – Madde ile, sigorta tazminatı ile ilgili
davaların açılacağı yetkili mahkemeler belirlenmektedir.
Madde 26. – Madde ile, Kanunun 5 ve 10 uncu maddelerine
aykırı hareket edenlere hapis cezası verilmesi öngörülmektedir.
Madde 27. – Madde ile, Kanunun 5, 6, 7, 11, 13, 14, 18,
22 ve 36 ncı maddelerine aykırı hareket edenlere idarî para cezası verilmesi
öngörülmektedir.
Madde 28. – Madde ile, bu Kanun gereğince verilecek
hapis ve/veya para cezalarının, diğer kanunlardaki suçların takibi, cezaların
uygulanması ile yönetmelikte düzenlenen uyarma, geçici durdurma ve iptal gibi
idarî müeyyidelerin uygulanmasına engel teşkil etmeyeceği hususu hükme
bağlanmaktadır.
Madde 29. – Madde ile, bu Kanunda yazılı suçları
işleyenler hakkında Ulaştırma Bakanlığınca görevli ve yetkili kılınmış
personele, suç veya idarî para cezasına dair tutanak düzenleme yetkisi ve idarî
para cezalarını tahsil etme yetkisi verilmekte ve bu maddenin uygulanmasına ait
usul ve esasların yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmakta ve bu cezaların
ödenebileceği merciler belirlenmektedir.
Madde 30. – Madde ile, para cezalarının ödenmemesi
halinde cezaların artırılması hükme bağlanmakta ve bu cezaların ödenebileceği
merciler belirlenmektedir.
Madde 31. – Madde ile, para cezalarına itiraz süreleri
ve görevli mahkemeler belirlenmekte, Kanunda belirtilen suçların işlendiği
tarihten geriye doğru bir yıl içerisinde aynı nitelikte üç defa suç işlendiği
tespit edilenlerin yetki belgelerinin bir yıl süreyle iptal edilmesi esası
getirilmektedir.
Madde 32. – Madde ile, gümrük mevzuatı veya millî
güvenliğe aykırı hareket eden yetki belgesi sahiplerinin yetki belgelerinin, bu
hareketleri yetki belgesi kullanılarak yapılıyorsa ilgili bakanlık veya
müsteşarlıklardan birinin teklifi üzerine iptal edileceği ve 3 yıl geçmeden
yeniden belge verilmeyeceği öngörülmektedir.
Madde 33. – Madde ile, yetki belgesi iptal edilen ve
taşıma faaliyeti geçici durdurulan gerçek kişi ile tüzel kişi kurucu
ortaklarına ve bunların hissedarı olduğu diğer şirketlere durdurma ve iptal
süresinde aynı tür yetki belgesinin verilmeyeceği öngörülmektedir.
Madde 34. – Madde ile, yetki belgesi alma koşullarından
herhangi birinin taşınmadığının sonradan anlaşılması halinde yetki belgesinin
iptal edileceği öngörülmektedir. Yetki belgeleri, taşıt belgeleri veya taşıt
kartlarında tahrifat yapanlara uygulanacak müeyyideler belirlenmektedir.
Madde 35. – Madde ile, karayolu taşımacılığı
hizmetlerinin teknik, ekonomik ve sosyal gelişmeler, kamu yararına ve millî
güvenlik amaçlarına uygun olarak düzenlenmesi amacıyla Karayolu Taşımacılığı
Yüksek Kurulu kurulması hükme bağlanmakta, anılan Kurulun çalışma usul ve esaslarının
yönetmelikle belirlenmesi öngörülmektedir.
Madde 36. – Madde ile, yolcu taşımaları için
taşımacılara terminal zorunluluğu getirilmektedir.
Terminal açılması ve işletilmesi yetkisi mahallî
makamlara verilmekte, ancak, mevcut terminallerin yetersiz kalması halinde izin
alınması kaydıyla taşımacıların da terminal işletmesine imkân verilmektedir.
Madde 37. – Madde ile, verilecek yetki belgeleri ve
taşıt kartlarının ücrete tâbi olacağı öngörülmektedir.
Madde 38. – Madde ile, Kanunda çıkarılması öngörülen
yönetmeliklerin, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren altı ay içinde yürürlüğe
konulması öngörülmektedir.
Madde 39. – Madde ile, bu Kanunda hüküm bulunmayan
hallerde, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 2918 sayılı Karayolları Trafik
Kanunu, 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu ve diğer ilgili mevzuat
hükümlerinin uygulanması öngörülmektedir.
Geçici Madde 1. – Madde ile, bu Kanuna göre yürürlüğe
konacak yönetmeliklerin yürürlüğe
girdiği tarihten önce taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu ile
nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapan ve gerçek ve tüzel kişilere
başvurudaki şartlar aranmaksızın bir yıl içerisinde yetki belgesi alma
mecburiyeti getirilmektedir.
Geçici Madde 2. – Madde ile, geçici 1 inci maddeye göre
yetki belgesi alanların yetki belgelerini aldıkları tarihten itibaren iki yıl
içerisinde durumlarını bu Kanun ve Kanuna göre çıkarılacak yönetmeliğe
uydurmaları öngörülmektedir.
Geçici Madde 3. – Madde ile, bu Kanunun yayımından önce
ayrı terminal izni alan veya ayrı terminal işleten gerçek veya tüzel kişilerin
mevcut terminallerini işletmeye devam edebilecekleri öngörülmektedir.
Madde 40. – Yürürlük maddesidir.
Madde 41. – Yürütme maddesidir.
Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve
Teknoloji Komisyonu Raporu
|
|
Türkiye
Büyük Millet Meclisi |
|
|
|
|
Sanayi,
Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, |
|
|
|
|
Bilgi
ve Teknoloji Komisyonu |
|
|
|
|
Esas
No. : 1/638 |
|
30.6.2000 |
|
|
Karar
No. : 34 |
|
|
TÜRKİYE
BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
“Karayolu Taşıma Kanunu Tasarısı” Ulaştırma Bakanlığı, Adalet Bakanlığı,
İçişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü, Emniyet Genel
Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, Devlet Planlama Teşkilâtı, Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliği, Uluslararası Nakliyeciler Derneği, Türkiye
Nakliyeciler Derneği, Yurtiçi Kargo Ankara Bölge Müdürlüğü ve Turizm
işletmecisi temsilcilerinin katıldığı Komisyonumuzun 8.6.2000 tarihinde yaptığı
toplantıda incelenip görüşüldü.
Kanun Tasarısının Genel Gerekçesinde belirtildiği üzere Türkiye’nin
hızla gelişen iç ticaret ve turizm sektörü yanında dış ticaret ve turizm
sektörünü geliştiren bir ülke olduğu, ülkemizin coğrafi konumu ve özellikleri
dolayısıyla, Avrupa ve Ortadoğu arasındaki ticaret akımı nedeniyle, karayolları
üzerinde önemli bir trafik yoğunluğu meydana geldiği, bu nedenle Türkiye’nin
gerek yurtiçi gerekse uluslararası taşıma filosunun giderek geliştiği ve
büyüdüğü, nitekim; bugün ülkemizde Haziran 1999 tarihi itibariyle mevcut taşıt sayısına
paralel olarak yolcu taşımacılığının % 94,8’i, eşya taşımacılığının ise %
92,6’sının karayoluyla yapılmakta olduğu, diğer taraftan uluslararası alanda
yapılan taşımacılıkta ihracatımızın ton bazında % 26,2’si ithalatımızın ise ton
bazında % 7’sinin de karayoluyla yapıldığı, ayrıca 1998 yılı sonu itibariyle
çeşitli ülkelere 42 292 adet sefer düzenlenmiş ve 1 182 372 adet yolcu
taşınmış, buna karşılık 1998 yılı itibariyle ülkemizde 446 025 adet trafik
kazası meydana gelmiş, bu kazalarda 4852 kişi ölmüş ve 115 489 kişinin de
yaralanmış olduğu, bu istatistiki rakamlara bakıldığında Türkiye’nin ulaşım
hizmetlerinin büyük bir kısmını karayolu ile gerçekleştirdiği, mevcut karayolu
ağının yetersizliği yol bakım masraflarının hızla yükseldiği, seyahat konforu
ve güvenliğinin azaldığı, trafik kazaları sayısında artışlar olduğu, bunların
giderilmesi, yurtiçi ve uluslararası yolcu ve eşya taşıma hizmetlerinin ülke
ekonomisi ve sosyal hayatın
gerektirdiği düzenli ve güvenli hale getirilmesi, bu sektöre giriş ve çıkışların
kontrol altına alınması, taşımacı, acente, taşıma işleri komisyonculuğu,
nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılmasıyla ilgili koşulların tespiti
ile bir sigorta sisteminin sektörde zorunlu hale getirilmesi yanında
çalışanlara çalışma koşulları ve niteliklerinin belirlenmesi, mevzuata aykırı
davranışlara uygulanacak müeyyidelerin tespiti hususunda, 9.4.1987 tarihli ve
3348 sayılı Ulaştırma Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanunun
verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan yönetmelik ve kararnamelerin günümüzün
ihtiyaç ve sorunlarının çözümünde yeterli olmadığı karayolu taşımacılığında
hukukî boşlukların giderilmesi için Kanun Tasarısı hazırlanmıştır.
Komisyonda yapılan görüşmelerde ise;
– Ülkemizde yük taşımacılığının büyük bir kısmının karayoluyla
gerçekleştiği, bunun içinde ucuz ve kazası daha az olan denizyolu ve
demiryoluna yönelmesinde fayda olduğu;
– Şu anda trafikte seyreden araçlarda bir yaş sınırlaması olmadığından,
araçların kazalara neden olmamasını sağlamak için, araçlarda bir yaş sınırı
getirilmesinin uygun olacağı;
– Türkiye’de bir ulaştırma politikası olmadığından bunun faturasının
ağır ödendiği;
– Kanun Tasarısındaki tanımlarda eksiklikler olduğu;
– Tasarının sanki otobüs ve eşya taşıma anlayışına göre hazırlanmış
olduğu;
– Türkiye’nin ihracat yapan bir ülke olması nedeniyle konteynerlerin
ihracata dönük taşımacılıkta önemli bir payının olduğu;
– Ulaşım sektörünün demokrasinin bir alt yapısı olup son derece önemli
olduğu;
– Bugüne kadar bu sektöre gerekli önemin verilmediği ve bir takım
kararları almakta gecikmiş olduğumuz belirtilerek bütün bunlara rağmen,
görüşülmekte olan Tasarının getirilmiş olmasının memnuniyet verici olduğu ifade
edilmiştir.
Tasarının tümü üzerinde görüşmeler tamamlanarak maddelere geçilmesi
oybirliği ile kabul edilmiştir. Maddeler üzerinde yapılan müzakerelerde aşağıda
yer alan hususların esas Komisyonca değerlendirilmesi kararlaştırılmıştır.
Tasarının 1 inci maddesi aynen kabul edilmiştir.
Tasarının 2 nci maddesinin ikinci fıkrasında lastik tekerlekli
traktörlerle çekilen römorkların belirlenmesi için “römork ve yarı römorklarla”
olarak düzeltilmesinin uygun olacağı ayrıca fıkrada bahsedilen taşımaların
ticarî olup olmadığının mahkemelerde yorum meselesi olacağı düşünülerek
fıkranın dördüncü satırının çekilen ibaresinden sonra “römork ve yarı
römorklarla yapılan ticari olmayan” ifadesi olarak düzeltilmesinin uygun
olacağının esas komisyona önerilmesi kararlaştırılmıştır.
Tasarının 3 üncü maddesinde tanımlarda eksiklikler olduğu midibüs, minibüs,
kamyon, kamyonet tanımlarının olması gerektiği “taşıma trafiğinin;” “yolcunun
ya da eşyanın kalkış noktasından varış noktasına götürülmesi” şeklinde diğer tariflerle
uyum sağlayacak şekilde düzeltilmesi ayrıca “kargo” ibaresinin tarifinde en
fazla yüz kilogram, geçmeyen kavramının avrupa normlarında yirmi üç kilo olup
olmadığının tespiti ile hangisinin daha uygun olacağını esas komisyona
önerilmesi kararlaştırılmıştır.
Tasarının 4 üncü maddesi aynen kabul edilmiştir.
Tasarının 5 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki “taşıt belgesinin”
yeterli olduğu düşünülmüş; üçüncü satırdaki “taşıt kartının” bürokratik
işlemleri çoğaltacağından dolayı metinden çıkarılması aynı maddenin dördüncü
fıkrasında geçen “yük” ibaresinin daha açık şekilde “madde” olarak
düzeltilmesi, ayrıca uluslararası tehlikeli madde taşıyan araçlarda yetki
belgesinden ayrı olarak ilgili mercilerden izin alma süresinin taşıma riskini
artıracağı düşünülerek “uluslararası anlaşmalardaki hükümlerin mahfuz olduğuna
dair bir hükmün” koyulmasının esas komisyona önerilmesi kararlaştırılmıştır.
Tasarının 6 ncı maddesi aynen kabul edilmiştir.
Tasarının 7 nci maddesi ikinci fıkrasında “taşıt kartları” ibaresinin 5
inci maddeye uygunluk açısından “taşıt belgesi” olarak düzeltilmesi, ayrıca
aynı fıkranın son satırındaki “gereken özeni ve duyarlılığı göstermek
zorundadır” ifadesinin, özen ve duyarlılığın üzerinde durulması gereken, ama
her zaman bu yapılamayacak olan bir şey gibi algılanabileceği düşünülerek
“yükümlüdür” olarak düzeltilmesi gerektiğinin esas komisyona önerilmesi
kararlaştırılmıştır.
Tasarının 8 inci maddesi aynen kabul edilmiştir.
Tasarının 9 uncu maddesinin Adalet Komisyonunda görüşülmesinin uygun
olacağı kanaatine varılmıştır.
Tasarının 10 uncu maddesi aynen kabul edilmiştir.
Tasarının 11 inci maddesi üçüncü fıkrasında ücret tarifelerinin serbest
piyasa ekonomisinde rekabeti önleyici şekilde olmaması gerektiği ve Bakanlığın
müdahaleci olmaması amaçlanarak; fıkranın üçüncü satırındaki “halinde”
ibaresinden sonra “mücbir hallerde” ifadesinin eklenmesinin esas komisyona
önerilmesi kararlaştırılmıştır.
Tasarının 12 nci maddesi aynen kabul edilmiştir.
Tasarının 13 üncü maddesinde Türk taşımalarının yeterli olmaması halinde
başka ülkeye ait olan malın varış ülkelerine taşınması konusunda diğer yabancı
ülke taşıtlarına gerektiğinde Bakanlar kurulunca verilen iznin Türk
Taşımacılığını ileride sıkıntıya sokacağı yabancı araçların taşıma yapması için
diğer ülkelerin baskı yapabileceği belirtilerek esas komisyonda konunun detaylı
incelenmesinin önerilmesi kararlaştırılmıştır.
Tasarının 14 üncü ve 15 inci maddeleri aynen kabul edilmiştir.
Tasarının 16 ncı maddesinde geçiş ücretlerinin Resmî Gazetede
yayımlanması hususunun esas Komisyona önerilmesi kararlaştırılmıştır.
Tasarının 17 nci maddesi aynen kabul edilmiştir.
Tasarının 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 29, 30, 31, 32, 33, 34
üncü maddelerini Komisyonumuz Adalet Komisyonunun ihtisası dahilinde
gördüğünden görüşmemiştir.
Tasarının 35 inci maddesi ikinci fıkrasında Karayolu Taşımacılığı Yüksek
Kurulunda, Başbakan tarafından görevlendirilecek “başbakan yardımcısı”
ifadesinin “devlet bakanı” olarak düzeltilmesi, ayrıca bu Kurula, Sanayi ve
Ticaret Bakanlığı Müsteşarının ve Karayolları Genel Müdürünün de dahil
edilmesinin esas komisyona tavsiye edilmesi kararlaştırılmıştır.
Tasarının 36 ncı maddesinde özel sektörün de terminal açmasının
kolaylaştırılmasının esas komisyona önerilmesi kararlaştırılmıştır.
Tasarının 37 nci 38, 39 ve Geçici Madde 1, Geçici Madde 2 ve Geçici
Madde 3 görüşmeleri Esas Komisyona bırakılmıştır.
Tasarının 40 ve 41 inci maddeleri Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
İşbu raporumuz havalesi gereği Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm
Komisyonuna gönderilmek üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile sunulur.
|
|
Başkan |
Sözcü |
Kâtip |
|
|
Oktay Vural |
Fahrettin
Gülener |
Cumali Durmuş |
|
|
İzmir |
Bursa |
Kocaeli |
|
|
|
(İmzada
bulunamadı) |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Cengiz Altınkaya |
Halit Dikmen |
Orhan Şen |
|
|
Aydın |
Aydın |
Bursa |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Hüseyin Karagöz |
Nurettin Atik |
Abdülsamet Turgut |
|
|
Çankırı |
Diyarbakır |
Diyarbakır |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Mustafa
Geçer |
Akif Serin |
Nevzat Taner |
|
|
Hatay |
İçel |
Kahramanmaraş |
|
|
(İmzada
bulunamadı) |
|
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ahmet Arkan |
Teoman Rıza Güneri |
Özkan
Öksüz |
|
|
Kocaeli |
Konya |
Konya |
|
|
|
|
(İmzada
bulunamadı) |
|
|
Üye |
|
Üye |
|
|
Eyüp Doğanlar |
|
Mükerrem Levent |
|
|
Niğde |
|
Niğde |
Bayındırlık,
İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu Raporu
|
|
Türkiye Büyük Millet Meclisi |
|
|
|
Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve |
|
|
|
Turizm Komisyonu |
20.3.2001 |
|
|
Esas No. : 1/638 |
|
|
|
Karar No.:42 |
|
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Ulaştırma Bakanlığınca hazırlanan ve Başbakanlıkça
23/2/2000 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve
25/2/2000 tarihinde Başkanlıkça Tali Komisyon olarak; Adalet Komisyonu ve Sanayi Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar,
Bilgi ve Teknoloji Komisyonuna, Esas Komisyon olarak da Komisyonumuza havale
edilen 1/638 esas numaralı "Karayolu Taşıma Kanunu Tasarısı"
Komisyonumuzun 23/11/2000 tarihli 11 inci, 30/11/2000 tarihli 12 nci, 25/1/2001
tarihli 13 üncü, 8/2/2001 tarihli 14 üncü, 15/2/2001 tarihli 15 inci, 16/2/2001
tarihli 16 ncı, 21/2/2001 tarihli 17 nci birleşimlerinde Hükümeti temsilen
Ulaştırma Bakanı Enis ÖKSÜZ, Türkiye Büyük Millet Meclisi Trafik Kazaları ile
İlgili Araştırma Komisyonu Başkanı İstanbul Milletvekili Ahmet TAN ve Ulaştırma, Maliye, İçişleri, Çevre,
Adalet, Millî Savunma, Dışişleri,Bayındırlık ve İskân, Turizm, Sanayi ve
Ticaret Bakanlıkları, Devlet Planlama Teşkilatı, Hazine ve Gümrük Müsteşarlığı,
Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, sivil toplum örgütleri ve ilgili
meslek teşekkülleri temsilcilerinin katılmalarıyla incelenip görüşüldü.
Tasarı ve gerekçesi incelendiğinde;
Bugün ülkemizde yurt içi ve uluslararası yolcu ve eşya
taşımacılığının; 9/4/1984 tarihli ve 3348 sayılı Ulaştırma Bakanlığı Teşkilat
ve Görevleri Hakkında Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan yönetmelik
ve kararnamelerle düzenlendiği,
Gerek yurt içi gerekse uluslararası karayolu
taşımacılığını düzenleyen yönetmeliklerin günümüzün ihtiyaç ve sorunlarının
çözümünde yeterli olmadığı,
Karayolu taşımacılığında hukuki boşlukları gidermek
üzere hazırlanan bu Tasarı ile, günümüzdeki gelişmelerin yanı sıra kamuoyunun
gündemini işgal eden trafik kazaları ve diğer ihtiyaçlar da dikkate alınarak
taşımaların düzenli ve güvenli hale getirilmesinin amaçlandığı,
Görülmektedir.
Ulaştırma Bakanı Enis ÖKSÜZ tarafından Komisyonun
23/11/2000 tarihli 11 inci birleşiminde yapılan tamamlayıcı açıklamalarda
özetle;
Ulaşım sektöründe yeni ve günün şartlarına uygun
birtakım mevzuat çalışmalarının Ulaştırma Bakanlığınca başlatıldığı, Karayolu
Taşıma Kanunu Tasarısının da bu çalışmalardan birisi olduğu ve sektördeki
mevzuat boşluğunu dolduracağı,
Ülkemizde hızla gelişen iç ticaret ve turizm sektörü
yanında dış ticaret ve turizm hareketlerinin de giderek beklenenin üzerinde
gelişmeler göstermeye başladığı,
Avrupa ile Ortadoğu arasındaki ticarî akımın, ülkemizin
coğrafi özellikleri ve konumu nedeniyle, karayollarımız üzerinde önemli trafik
yoğunluğu meydana getirdiği,
Nitekim, ülkemizde Eylül 2000 itibariyle,
118 286 adet otomobil,
33 193 adet çekici,
518 136 adet kamyon,
15 439 adet tanker,
136 136 adet otobüs,
149 964 adet minibüs,
256 846 adet kamyonetin ticarî amaçla yolcu ve eşya
taşımacılığında kullanıldığı,
Ayrıca, bu taşıtlardan;
9 587 adet
otobüsün şehirlerarası yolcu taşımacılığında,
1 385 adet otobüsün uluslararası yolcu taşımacılığında,
25 589 adet çekici kamyon ve tankerin uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılmakta olduğu,
Mevcut taşıma sayısına paralel olarak bugün ülkemizde
1999 yılı rakamlarına göre yolcu taşımacılığının yüzde 94,8'inin, eşya
taşımacılığının ise yüzde 94,6'sının karayoluyla yapılmakta olduğu,
Diğer taraftan, 1999 yılı rakamlarına göre uluslararası
alanda yapılan taşımacılıkta;
-ihracatımızın ton başına yüzde 15,2'sinin, ABD Doları
bazında yüzde 46,4'ünün,
-ithalatımızın ise ton olarak yüzde 6'sının, ABD Doları
olarak yüzde 40,2'sinin, karayoluyla yapıldığı,
Buna karşılık 1999 yılı sonu itibariyle ülkemizde 441
693 adet trafik kazası meydana geldiği ve bu kazalarda 4 606 kişinin hayatını
kaybettiği ve 113 656 kişinin yaralandığı,
Yukarıda yer alan istatistiki rakamlardan anlaşılacağı
üzere Türkiye'de ulaşım hizmetlerinin büyük bir kısmının karayoluyla
gerçekleştirildiği,
Özellikle yurtiçi taşımalarda önemli bir yere sahip
olan karayolu taşımacılığının havayolu hariç diğer taşıma türlerine göre daha
süratli, kolay, kontrollü ve en önemlisi aktarma olmadan, kapıdan kapıya taşıma
yapılmasının uygun olması nedeniyle tercih edildiği,
Diğer taraftan, karayollarımız üzerindeki uluslararası
transit taşımacılık faaliyetlerinin özellikle 1970 yılından bu yana hızla artış
gösterdiği, bu taşımaların ağır ve çok dingilli römork ve yarı römorklarla
yapıldığı,
Nitekim;
1996 yılında 204 385 adet,
1997 yılında 216 818 adet,
1998 yılında 208 810 adet,
1999 yılında 255 210 adet yerli ve yabancı ağır tonajlı
taşıtın ülkemiz üzerinden transit geçiş yaptığı,
Yurt içi ve uluslararası eşya taşıma hizmetlerinin ülke
ekonomisi ve sosyal hayatın gerektirdiği düzenli ve güvenli hale
getirilmesinin, bu sektöre giriş çıkışların kontrol altına alınması ve taşıma,
acente, taşıma işleri komisyonculuğu, nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği
yapılmasıyla ilgili şartların tespitiyle, bir sigorta sisteminin sektörde
zorunlu hale getirilmesi yanında, sektörde çalışanların çalışma koşulları ve
niteliklerinin belirlenmesi, mevzuata aykırı davranışlara uygulanacak
müeyyidelerin tespiti hususlarında ülkemizde mevzuatın geliştirilmemiş
olmasının son yıllarda önemli bir boşluk olarak görülmekte olduğu,
Yurt içi ve uluslararası karayolu taşımacılığının geniş
bir çerçevede kanun olarak düzenlenmesine ihtiyaç duyulduğu,
Bu Kanun Tasarısıyla yurt içi ve uluslararası eşya
taşımacılığını düzenleyen yönetmelik ve kararnamelerin daha geniş bir çerçevede
düzenlenerek, yorum farklılıklarından doğacak kargaşa ve karmaşıklıkların
önlendiği,
Yurt içi ve uluslararası taşıma işleriyle ilgili olarak
taşımacı, acente, taşıma işleri komisyoncularının yanı sıra, nakliyat ambarı ve
kargo işletmeciliği çalışma esaslarının düzenlendiği ve belge sistemine
bağlandığı,
Taşıma işlerinde çalışanların sorumlulukları ve
yükümlülüklerinin yeniden düzenlendiği, taşımacıların, taşımada çalıştırılan
şoför ve diğer personelin tutum ve davranışlarının yanı sıra, unvanları altında
çalıştıracakları taşıtların her türlü eyleminden sorumlu tutulmalarının
sağlandığı,
Terminallerin yapımı, terminal olmayan veya yetersiz
olan yerlerde özel terminal yapımının belli esaslara bağlandığı, her isteyenin
istediği yerde terminal açmasının önlendiği,
İdarî müeyyidelerin yanı sıra, idari para cezalarıyla
hürriyeti bağlayıcı ceza uygulamasının getirildiği,
Yolcu taşımacılığında yolcuya gelen bedenî maddî
zararların karşılanması için Zorunlu Karayolu Taşımacılık Malî Sorumluluk
Sigortası yaptırma şartının getirilmiş bulunduğu,
İfade edilmiştir.
Komisyonumuzun 30/11/2000 tarihinde yapmış olduğu 12
nci birleşimde; herhangi bir hukuki boşluk ve maddi hataya meydan verilmemesi
ve konunun daha ayrıntılı bir şekilde incelenebilmesini ve gerekli
düzenlemelerin yapılabilmesini teminen bir alt komisyon kurulmasını öneren
görüşler ifade edilerek bu yöndeki önergenin oylanması sonucunda alt komisyon
kurulmasına karar verilmiştir.
Oluşturulan Alt Komisyonun; 7/12/2000, 11/12/2000,
14/12/2000 ve 9/1/2001 tarihlerinde ilgili bakanlık ve kuruluş temsilcileri
ile, konuyla ilgili özel sektör temsilcilerinin de katılımlarıyla yapmış olduğu
toplantılarda; Tasarının maddeleri üzerinde ilgili bakanlık, kurum ve kuruluş
temsilcileri ve özel sektör temsilcilerinden gerekli bilgiler alınmış, görüş ve
düşünceler en geniş şekilde dile getirilmiş, Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî
Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonunun raporu ve bu rapordaki önerilerin
değerlendirilmesi sonucu hazırlanarak Komisyon Başkanlığına sunulan önergelerin
dikkate alınması suretiyle düzenlenen metin, Alt Komisyon Raporuyla birlikte
Komisyonumuza sunulmuştur.
Alt Komisyon tarafından hazırlanan rapor yeterince
detaylı bilgiler içerdiğinden, raporumuzda ayrıca sözkonusu raporun
ayrıntılarına yer verilmesine ihtiyaç duyulmamıştır.
Alt Komisyon raporunun Komisyon Başkanlığına sunulduğu
tarihten sonraki ilk toplantı olan 25.1.2001 tarihli 13 üncü birleşimde; Alt
Komisyon tarafından yapılan çalışmalar hakkında Alt Komisyon Başkanı Antalya
Milletvekili Ahmet Sancar SAYIN'dan bilgi alınarak sözkonusu komisyonca
hazırlanan metin esas alınmak suretiyle Tasarının maddelerinin görüşülmesine
geçilmiştir.
Yapılan görüşmelerde Alt Komisyon Metninin;
1 inci maddesi aynen,
2 nci maddesi;
Yapılan görüşmelerde;
Tasarıda yüz kilometreye kadar olan şehirlerarası
taşımalardan söz edilmesinde amacın; ülkemizde bulunan çok sayıdaki minibüsün
iş sahasını bir anda daraltmamak ve uygulamada ayrı illere bağlı iki ilçe
arasında örneğin; Polatlı-Sivrihisar arasında otobüs işletilmesinin fiilen
mümkün olmadığı, bu nedenle; yüz kilometre mesafesindeki taşımaların kanun
kapsamı dışında tutularak, yirmi beş koltuk kapasitesinin altındaki araçlara da
taşıma yapma imkanı sağlanmış olduğu,
1580 sayılı Belediyeler Kanunu gereği; belediye
sınırları içindeki taşımaların bu Kanun hükümlerine göre düzenlenmesinin
belediyelere bırakılmasının uygun olacağı, yönünde görüşler belirtilerek;
verilen önergenin kabulü ile; üçüncü fıkrasından sonra dördüncü fıkra olarak;
yerel yönetimlerin belediye sınırları içindeki taşıma hizmetlerinin
düzenlenmesine yönelik çalışmalarında bu kanun hükümlerini dikkate almalarını
sağlamak amacıyla "Belediyeler; belediye sınırları içerisindeki
taşımalarda, bu Kanun hükümlerine uygun olarak düzenleme yaparlar."
şeklinde düzenlenerek,
3 üncü maddesi; metinde parantez bulunmasının kanun
tekniğine uygun bir yöntem olmaması nedeniyle parantez kaldırılarak
"ve" bağlacı ilave edilerek redaksiyonla,
4 üncü maddesi;
Yapılan görüşmelerde;
Plaka tahdidi uygulaması tekelleşmeye, haksız rekabete
ve haksız kazançlara sebep olduğundan Devletin ve insanımızın maddi zarar
gördüğü,
Özellikle turizm mevsimlerinde büyük şehirlerdeki
otellere turistlerin transferi sırasında; geti-rilen plaka tahdidi nedeniyle
uygun plakaya sahip olmayan araçların trafikten men edilmesinin turizme hizmet
veren seyahat acentelerini olumsuz yönde etkilemesi sonucu ülke turizminin de
olumsuz yönde etkilendiği,
Plaka tahdidi uygulamasının yeni taşıma taleplerinin
karşılanmasında yetersizliklere sebep olduğu ve hizmetlerin aksadığı,
Getirilen tahdit nedeniyle yüksek modelli araçlar
yerine eski model araçlarla taşıma yapıldığı,
Plaka tahdidi kararlarının alınmasında kamu yararı
gözetilmediği, mülki idarelerin farklı kararlar alması ve uygulamasından dolayı
plaka tahdidi uygulanmasına karar verilen şehirlerin hepsinde uygulanmadığı,
şeklinde görüşler dile getirilerek halen yasal bir dayanağı olmaksızın servis
araçlarında plaka tahdidi yapılmasının uygulamadaki zararlarını ortadan
kaldırmak amacıyla verilen önergenin kabulü ile ikinci fıkra "kamu ve özel
kuruluşların personel taşıma işini yapan ticari toplu taşım araçlarına plaka
tahdidi getirilemez." şeklinde metne dahil edilmek suretiyle,
5 inci maddesi;
33 üncü maddenin müzakeresi sırasında ifade edilen
hususların yerinde olduğunun dikkate alınması sonucu verilen tekriri müzakere
önergesinin kabul edilmesi ile; birinci fıkradan sonra; yetki belgesi alma
genel şartlarının açık olarak tespitinin sağlanmasının uygulamada objektifliği
sağlayacağından bahisle maddeye yeni bir metin ilave edilmesi suretiyle,
6,7,8 ve 9 uncu maddeleri aynen,
10 uncu maddesi; verilen önergenin kabulü
doğrultusunda; üçüncü fıkranın madde metni içinde çelişkiye neden olması
dolayısıyla metinden çıkartılması suretiyle,
11,12 ve 13 üncü maddeleri aynen,
14 üncü maddesi;
Yapılan görüşmelerde;
Madde metninde belirtilen hususların 8/984 Sayılı
Bakanlar Kurulu Kararıyla hüküm altına alındığı ve şu an uygulanmakta olduğu,
mecburi hallerde Ulaştırma Bakanlığınca verilecek izin dışında yolcu ve eşyanın
gümrük kapılarına taşınması, buralarda aktarma yapılması ve eşyanın depolanması
veya yolcuların huduttan yaya geçerek başka bir taşıta binmesinin yasaklandığı,
Yukarıda belirtilen hususların madde metninden tam
olarak ifade edilemediği, daha uygun ve açık bir ifade şeklinin kullanılması
gerektiği, yönünde görüşler belirtilerek, anlatıma açıklık kazandırmak amacıyla
verilen önergenin kabul edilmesi doğrultusunda yeniden düzenlenmesi suretiyle,
15,16 ve 17 nci maddeleri aynen,
18 inci maddesi;
Kusursuz sorumluluk kavramının mevcut sigorta
sisteminde bulunmayan bir kavram olduğu, dolayısıyla tasarıda yer almasının
uygun olmadığı belirtilerek verilen önergeler doğrultusunda; ikinci fıkrasının
konuya ilişkin düzenlemesinin Türk Ticaret Kanununun 1301 inci maddesinde
düzenlendiğinden; tekriri müzakere ile dördüncü fıkrasının yolcu bileti almadan
yolculuk yapanların ve görevli personelin diğer yolcular gibi aynı şartlarda
yapıyor olmasından dolayı madde metninden çıkarılması; beşinci fıkrasının alt
komisyon metninin tümüyle çelişik olması nedeniyle redaksiyonla yeniden
düzenlenmesi suretiyle,
19,20,21,22,23,24 ve 25 inci maddeleri aynen,
26 ncı maddesi; (b) bendinin metne uygunluk sağlanması
amacıyla redaksiyona tabi tutulması suretiyle,
27 nci maddesi; (a), (b) ve (c) bendlerinde metne
uygunluk sağlanması ve açıklık kazandırılması amacıyla redaksiyonla,
28,29,30 ve 31 inci maddeleri aynen,
32 nci maddesi;
Yapılan görüşmelerde;
Yetki belgesinin amaç dışı kullanımı halinde öngörülen
üç yıllık yaptırım süresinin yeterli olmadığı ve bunun kiralama yoluyla
aşılabileceği, yetki belgesi olmayan taşımacılar için ise herhangi bir hüküm
bulunmadığı, bu nedenle madde metnine araçların müsadere edilmesi yönünde bir
hüküm eklenmesi gerektiği,
İnsan kaçakçılığı suçlarında kullanılan araçların da
trafikten men edilmesi gerektiği,
Milli güvenliğe veya diğer mevzuata aykırı hareket
edenlerin yetki belgelerinin tamamen iptal edilmesinin daha yerinde olacağı ve
milli güvenlik yanında çevre mevzuatına aykırı taşıma işlerinin de madde
metninde yer almasının daha yerinde olacağı,
Madde metninin de yer aldığı ikinci bölümün "idari
müeyyideler" başlığı taşıdığı, bu bölümdeki düzenlemelerle idareye ek bir
müdahale imkanı tanındığı, bunun haricinde zaten -Kaçakçılığın Men ve Takibine
Dair Kanun gibi- bu tür imkanların zaten yürürlükte olduğu ve bu Kanun
kapsamına giren mal ve araçlara el konulduğu, yargı kararı olmaksızın da bu tür
araçların tekrar trafiğe çıkmasının mümkün olmadığı,
İnsan kaçakçılığı durumunda ise Pasaport Kanununa
muhalefet suçuyla işlem yapılabildiği, bunun ise caydırıcılığının bulunmadığı
ve bu Kanunun da organize suçlar kapsamına alınması yönünde çalışmaların
sürdürüldüğü,
Halihazırdaki mevcut uygulamanın yönetmelik ve
genelgelerle yürütüldüğü Tasarının bu konuda sağlam bir çerçeve oluşturacağı,
Ulaştırma Bakanlığının genel hukuk ihlallerini ve ticari teamülleri ihlal eden
firmaların yetki belgelerini iptal etme yoluna gittiğini, Tasarının temelde bir
ceza kanunu olarak görülmesinin ise yanlış olacağı,
Madde metninde yer alan ilgili bakanlık veya
müsteşarlıklardan birinin teklifi ibaresinin hemen hemen tüm kuruluşlara bir
yetki tanıdığı ve Tasarıda bir boşluk bulunmadığı, şeklinde görüşler dile
getirilerek birinci fıkrada çevreye karşı işlenecek suçları kapsayacak şekilde
düzenleme yapılmak suretiyle,
33 üncü maddesi;
Yapılan görüşmelerde;
Konu ile ilgili genel bir çerçeve çizen tasarının bu
maddesinin yetki belgelerinin iptali süresi ile ilgili uygulamaya ilişkin
olduğu, bu çerçevede yetki belgesi almanın genel şartlarının da muhakkak
suretle tasarı ile belirlenmesi gerektiği,
Madde metninde geçen "kurucu ortaklarına"
ibaresinin " yönetim kurulu
başkanı ve üyelerine" şeklinde değiştirilmesinin daha yerinde olacağı,
Şeklinde görüşler dile getirilmiş ve Hükümet adına
yapılan açıklamalarda;
Tasarının Bakanlar Kuruluna sunulan ilk halinde yetki
belgesi almanın genel şartlarının tüm taşımacılık grupları için ayrı ayrı
düzenlenmiş olduğu, ancak çok uzun olan bu metinlerin çıkarılarak sözkonusu
düzenlemelerin yönetmelikle yapılmasının uygun görüldüğü,
Kurucu ortaklar ibaresinin özellikle kullanıldığı,
taşıt ve yük grupları ve taşımacılık şekilleri itibariyle her bir taşımacılık
şekli için ayrı ayrı yetki belgesi şartlarının bulunduğu ve bunların kötü
niyetli kurucu ortaklarca kullanılmasına mani olunmasının tasarının esas amacı
olduğu, kullanılacak diğer ibarelerin ihtiyacı karşılamaktan uzak olacağı,
İfade edilmiş ve Komisyonumuzca yapılacak çalışmayla
yetki belgesi almanın genel şartlarını düzenleyen bir metnin hazırlanarak
tasarının ilgili bölümüne konulması gerektiği belirtilerek aynen,
34 üncü maddesi aynen,
35 inci maddesi;
Yapılan görüşmelerde;
Bu tür kurulların kendisinden beklenen işlevleri yerine
getirmekten uzak olduğu, başka konularla ilgili olarak benzer şekilde geçmişte
oluşturulan kurulların toplantı dahi yapamadığı,şeklinde görüşler dile
getirilerek; Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde faaliyet göstermekte olan Kara
Ulaştırması Genel Müdürlüğünün halen diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla
koordineli olarak karayolu taşımacılığı hizmetleri ile ilgili gereken mevzuat
ve sekretarya hizmetlerini yerine getirmekte olması ve Tasarının kanunlaşmasını
müteakip sözkonusu hizmeti yürütebilecek konumda olması nedeniyle metinden
çıkartılmak ve takip eden madde numaraları buna göre teselsül ettirilmek
suretiyle,
36 ncı maddesi;
Yapılan görüşmelerde;
Yeni terminal yapımı veya işletme hakkı konularında tüm
yetkinin mahallî idarelere bırakılmasının daha yerinde olacağı,
Mevcut terminallerin yetersizliği durumunda yeni
terminal yapımı konusunda Çevre Bakanlığının görüşünün alınmasının sözkonusu
Bakanlığın tüm illerde İl Müdürlüğünün bulunmaması nedeniyle mümkün
olamayacağı,
Büyük şehirlerle küçük şehirlerde imar, mevzuat ve rant
amaçlı girişimlerin çok farklı boyutlarda olduğu ve buna çok dikkat edilmesi
gerektiği,
İfade edilmiş ve hükümet adına yapılan açıklamalarda;
Mahallî idarelerde, kendi aralarında siyasî veya
merkezî yönetimle oluşabilecek çekişmeler nedeniyle değişik uygulamalara
rastlanabildiği veya mahallî idarelerin ekonomik kaygılarla taşımacılık
şirketlerini mağdur edici uygulamalara başvurabildikleri,
İmar Kanunu gereğince belediyelerin yaptıkları imar
planlarının değiştirilmesinin belli kurallara bağlanmış olduğu ve kamusal
alanların da bu planlarda belirtildiği, mücavir alanlar dışında ise Bakanlığın
ve valiliklerin yetkili olduğu,
Turistik bölgelerde, köy statüsünden çıkarak belde olan
veya yeni belediye kurulan yerlerde sözkonusu belediyelerin maddî imkânlarının
yetersiz olduğu ve mevcut mevzuatın da özel taşımacılık firmalarına terminal
yapımı konusunda imkân tanımadığı,
Çevre İl Müdürlüğünün bulunmadığı yerlerde İl Sağlık
Müdürünün bu konularda yetkili kılındığı,
Bakanlığın amacının tüm yetkiyi merkezde toplamak
olmadığı, bu amaçla oluşturulmuş bulunan 10 adet Bölge Müdürlüğüne ruhsat ve
belge verilmesi konularındaki yetkilerin devredilmiş bulunduğu,
Belirtilerek 35 inci madde olarak aynen,
37 nci maddesi; 36 ncı madde olarak aynen,
38 inci maddesi; 37 nci madde olarak ve 35 inci
maddenin metinden çıkartılmasına paralel olarak (h) bendi metinden çıkartılması
ve takip eden bendin buna göre teselsül ettirilmesi suretiyle,
39 uncu maddesi; 38 inci madde olarak aynen,
Geçici 1 ve 2 nci maddeler aynen,
Geçici 3 üncü madde; ikinci fıkrası birinci fıkraya
dahil edilmek suretiyle,
40 ıncı maddesi; 39 uncu madde olarak ve önerge ile
malî bir konu olan sorumluluk
sigortasına ilişkin tarife ve talimatların mevzuata uygun bir biçimde
hazırlanabilmesini teminen değiştirilmek suretiyle ve alınan redaksiyon yetkisi
dahilinde düzenlenerek,
41 inci maddesi 40 ıncı madde olarak düzenlenmesi
suretiyle aynen,
Kabul edilmiştir.
Raporumuz Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek
Başkanlığa saygı ile arz olunur.
|
|
Başkan |
Başkanvekili |
Sözcü |
|
|
Mustafa Gül |
Sefer Koçak |
Ahmet Sancar Sayın |
|
|
Elazığ |
Ordu |
Antalya |
|
|
Kâtip |
Üye |
Üye |
|
|
Yusuf Kırkpınar |
Nidai Seven |
Mustafa Vural |
|
|
İzmir |
Ağrı |
Antalya |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Hüsamettin Korkutata |
Mustafa Örs |
Nevfel Şahin |
|
|
Bingöl |
Burdur |
Çanakkale |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Osman Aslan |
Mustafa Yaman |
Hüseyin Mert |
|
|
Diyarbakır |
Giresun |
İstanbul |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Fadlı Ağaoğlu |
Mehmet Çümen |
Kemal Albayrak |
|
|
İstanbul |
İzmir |
Kırıkkale |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ali Sezal |
M. Turhan İmamoğlu |
Sefer Ekşi |
|
|
Kahramanmaraş |
Kocaeli |
Kocaeli |
|
|
(10. ve
35. maddelere muhalifim.) |
|
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Yaşar Canbay |
Veysi Şahin |
Mümtaz Yavuz |
|
|
Malatya |
Mardin |
Muş |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Osman Fevzi Zihnioğlu |
Mehmet Güneş |
Ahmet Erol Ersoy |
|
|
Sakarya |
Şanlıurfa |
Yozgat |
BAYINDIRLIK,
İMAR, ULAŞTIRMA VE TURİZM KOMİSYONU
KARAYOLU
TAŞIMA KANUNU TASARISI İLE İLGİLİ
ALT KOMİSYON
RAPORU
Esas No: 1/638 11.1.2001
BAYINDIRLIK, İMAR, ULAŞTIRMA VE TURİZM
KOMİSYONU BAŞKANLIĞINA
"Karayolu Taşıma Kanunu Tasarısı (1/638)",
Komisyonumuzun 23.11.2000 ve 30.11.2000 tarihli 11 ve 12 nci birleşimlerinde
davet edilen kamu ve özel kurum-kuruluş temsilcilerinin katılımlarıyla
görüşülmeye başlanmıştır. Komisyonun 30.11.2000 tarihli 12 nci birleşiminde
verilen önerge sonucunda; herhangi bir hukukî boşluğa ve maddî hataya meydan
verilmemesi amacıyla tasarı üzerinde gerekli düzenlemeleri yapmak için beş
üyeden oluşan bir alt komisyon oluşturulması kararlaştırılmış, Antalya
Milletvekili Ahmet Sancar SAYIN alt komisyon başkanı seçilmiştir.
Alt komisyon sırasıyla 7.12.2000, 11.12.2000,
14.12.2000 ve 9.1.2001 tarihlerinde 4 toplantı yaparak çalışmalarını
tamamlamıştır. Bu toplantıların ilk üçünde; gerek kamu kurumlarının, gerekse
ilgili meslek teşekküllerinin yetkililerinin görüşleri dinlenmiştir.
Yapılan görüşmelerde özetle;
-Halihazırda karayolu taşımacılığı ile ilgili
düzenlemelerin yönetmelikle yapıldığı, oysa yönetmeliklerin özellikle
mahkemeler nezdinde güçlü bir mevzuat türü olmadığı, bu nedenle tasarının bir
an önce kanunlaşmasının büyük öneme sahip olduğu,
-Aynı şekilde uluslararası eşya taşımacılığının da
Bakanlar Kurulu Kararına bağlı yönetmelikle düzenlendiği,
-Mevcut hukukî düzenlemelerde ambar ve kargo
işletmecileriyle ilgili boşlukların bulunduğu,
-Tasarının akademik çevrelerce eleştirilmesine karşın;
uygulamayla teori arasında farklılıkların bulunduğu, kanunlarla ilgili
düzenlemeler sırasında uygulanabilirliğin ayrı bir öneme sahip olduğu,
-"Karayolu Taşıma Kanunu Tasarısı"nın
yasalaşması halinde yeni bir model oluşturması gerektiği,
-Tasarıdaki sınıflandırma ve tanımlamaların önemli
olduğu,
-Yüksek prim, yüksek teminat esasına dayalı sigorta
sisteminin yaygınlaştırılması gerektiği,
-Yabancı ülke araçlarının ülkemiz içindeki kusurlu
hareketlerine yönelik olarak tasarıda düzenleme yapılması gerektiği,
-Hürriyeti bağlayıcı cezalar konusunun, komisyon
tarafından değerlendirilmesi gerektiği,
Şeklinde görüşler dile getirilmiştir.
Yapılan çalışmalar sonucunda alt komisyonumuz
tarafından, tasarıda yapılması önerilen düzenlemeler aşağıda belirtilmiştir.
Buna göre;
Tasarının 2 nci maddesinin ikinci fıkrasında;
Posta ve Telgraf Teşkilatı (PTT) Genel Müdürlüğüne ait
araçların eski ve kısa sürede yenilenmelerinin mümkün olmaması nedeniyle, adı
geçen Genel Müdürlüğe ait araçların bu Kanun kapsamı dışında bırakılması
amacıyla "otomobillerle yapılan taşımalar," ibaresinden sonra
"Posta ve Telgraf Teşkilâtı Genel Müdürlüğü ve" ibaresi eklenerek,
Lastik tekerlekli traktörlerle, römorkların yanı sıra
yarı römorklarda çekilebileceğinden aynı fıkrada yer alan "römorklarla"
ibaresinin "römork ve yarı römorklarla" şeklinde değiştirilerek,
Yine aynı maddenin üçüncü fıkrasından; mevcut 3360
sayılı İl Özel İdaresi ve 1580 sayılı Belediye Kanununda aynı yetkinin
belediyelere zaten verilmiş olması, ayrıca yeni bir düzenlemeye ihtiyaç
olmaması nedeniyle "belediye sınırları içerisindeki şehiriçi taşımaları
belediyelere" ibaresi çıkartılarak; sözkonusu iki ve üçüncü fıkralar;
“Ancak, özel otomobillerle ve bunların römorklarıyla
yapılan taşımalar, genel ve katma bütçeli dairelerle, il özel idareleri,
belediyeler, üniversiteler ve kamu iktisadî teşebbüslerine ait otomobillerle
yapılan taşımalar, Posta ve Telgraf Teşkilâtı Genel Müdürlüğü ve Türk Silâhlı
Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların römorkları ile yapılan taşımalar,
lastik tekerlekli traktörlerle çekilen römork ve yarı römorklarla yapılan
taşımalar bu Kanun hükümlerine tâbi değildir.
İl sınırları içerisindeki taşımalar ile yüz kilometreye
kadar olan şehirlerarası taşımaların düzenlenmesi il ve ilçe trafik komisyonları
ile işbirliği yapılmak suretiyle ilgili valiliklere bu Kanuna göre düzenlenecek
yönetmelik esasları dahilinde bırakılabilir.”,
Şeklinde değiştirilmiştir.
Tasarının 3 üncü maddesinde yer alan tanımlardan;
Tasarıdaki “kalkış noktası” ve “varış noktası” tanımlarına uygun olarak;
taşınan yolcu biletinin ihtiva edeceği hususlar yönetmelikle düzenleneceğinden
“Yolcu bileti”,
Uygulamada kargo şirketlerinin yaşadıkları sıkıntıyı
gidermek üzere “Kargo” tanımlarında değişiklik yapılarak,
Tasarının 5 inci maddesinde “tehlikeli yük” terimi
kullanıldığından “Tehlikeli yük”ün tanımı yapılarak bu tanımlar:
“Taşıma : Yolcunun ya da eşyanın kalkış noktasından
varış noktasına götürülmesi”,
"Yolcu bileti: Yolcunun taşınması yükümlülüğünü
içeren, öngörülen şekil ve şartları ihtiva eden ve yolcuya verilmesi gereken
belgeyi",
"Kargo: tek parçada en fazla yüz kilogramı
geçmeyen genellikle ambalaj ve kap içinde olan küçük boyutlu, koli, sandık,
paket gibi parça eşyayı",
"Tehlikeli yük: bu Kanuna göre düzenlenecek
yönetmelikte tehlikeli olarak kabul edilen yükü",
Şeklinde düzenlenmiştir.
Tasarının 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan
"taşıt belgesi" ve "taşıt kartı" bu kanuna dayalı olarak
düzenlenecek yönetmeliklerde bulunması gereken bir husus olduğundan;
" Taşımacılara, yetki belgesinden ayrı olarak
taşımalarda kullanılacak taşıtların niteliğini ve sayısını gösteren taşıt
belgesi ile taşımacının taşıt belgesinde kayıtlı her taşıt için düzenlenen ve
taşıtta bulunması gereken taşıt kartı verilir"
Şeklindeki ikinci fıkra Tasarıdan çıkarılmıştır.
Tasarının 7 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan
"taşıt kartları olmayan" ibaresi Tasarı metninden çıkartılarak
yukarıda 5 inci maddenin ikinci fıkrasında yapılan düzenlemeye paralellik
sağlanması ve diğer hukukî düzenlemelerdeki zorunlu sigortaların da taşıtta
bulunması gerektiğinden,
"İlgili mevzuat hükümlerine uygun bir taşıtı,
nitelikli şoför ve hizmetli personeli sefere göndermek, şoförlerin sürücü
belgelerinin bulunup bulunmadığını araştırmak, teknik şartlara uymayan
taşıtların trafiğe çıkmasına engel olmak, güzergâh mesafesini dikkate alarak
yeteri kadar şoför bulundurmak ve bu Kanunda öngörülen sorumluluk sigortası ile
diğer ilgili mevzuatta öngörülen sigortası bulunmayan taşıtları trafiğe
çıkarmamak hususunda taşımacı gereken özeni ve duyarlılığı göstermek
zorundadır."
Şeklinde düzenlenmiştir.
Tasarının 9 uncu maddesinin birinci fıkrasından sonra
5584 sayılı Posta Kanununa paralellik sağlanması amacıyla;
"Taşıma işleri işletmecileri; 02.03.1950 tarihli ve
5584 sayılı Posta Kanununun 2 nci maddesinde belirtilen Posta ve Telgraf
Teşkilâtı Genel Müdürlüğü tekeli altında olan maddelerin kabul, taşıma ve
dağıtımını yapamazlar.",
Tasarının 16 ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan
"otoban" ibaresi, Karayolları Trafik Yönetmeliğinde yer aldığı
şekliyle düzenlenmesi amacıyla "otoyol" olarak değiştirilerek,
Aleniyet sağlanması amacıyla üçüncü fıkraya "Geçiş
ücretleri Resmî Gazetede yayımlanır " cümlesi eklenerek;
"Köprü, tünel ve otoyol ücreti gibi karayolu alt
yapısının kullanılmasından alınan ücret ile eşya ve taşıtlar için yapılan
hizmetlerin ücretleri, bu geçiş ücretlerine dahil değildir.
Bakanlık, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık
ile birlikte, geçiş ücretlerinin tespitine, artırılmasına, indirilmesine veya
alınmamasına yetkilidir. Geçiş ücretleri Resmî Gazetede yayımlanır.",
Tasarının Üçüncü Kısım-Birinci Bölüm alt başlığı
"Yolcu Taşımalarında Sigorta, Sigorta Yaptırma Zorunluluğu, Sigorta
Tarifeleri" şeklinde düzenlenerek redakte edilmiştir.
Tasarının 17 nci maddesinde yer alan
"molalar" ibaresi yerine daha geniş bir kavram olması nedeniyle
"duraklamalar" ibaresi kullanılarak;
"Şehirlerarası ve uluslararası yolcu taşımacıları,
duraklamalar dahil olmak üzere yolcunun kalkış noktasından, varış noktasına
kadar geçecek süre içinde meydana gelecek bir kaza nedeniyle yolcunun ölümü,
yaralanması ya da eşyasının zarara uğramasından dolayı sorumludur."
Şeklinde düzenlenmiştir.
Tasarının 18 inci maddesinin başlığı "zorunlu
karayolu taşımacılık malî sorumluluk sigortası" şeklinde düzenlenerek
redakte edilmiştir.
Ayrıca aynı maddeye sorumluluk sigortasını yaptırmakla
yükümlü olan taşımacının kendisinin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu
kişilerin kusuru bulunmaksızın, kazanın oluşunda zarar görenin kusurunun
bulunduğunu ispat etmesi halinde durum ve şartlara göre tazminat miktarının
indirebilmesine imkân tanımak amacıyla birinci fıkradan sonra gelmek üzere
aşağıdaki şekilde yeni bir fıkra ilave edilmiştir.
"Sorumluluk sigortasını yaptırmakla yükümlü olan
taşımacı, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilerin kusuru
bulunmaksızın, kazanın oluşunda zarar görenin kusurunun bulunduğunu ispat
ederse, hâkim, durum ve şartlara göre tazminat miktarını indirebilir.",
Tasarının 19 uncu maddesinin üçüncü fıkrası anlam
bütünlüğü sağlamak amacıyla;
"Meydana gelen zarar öncelikle taşımacının
sorumluluk sigortasından karşılanır. Bu sorumluluk sigortası ile karşılanamayan
zararlar için 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre
yapılması zorunlu olan malî sorumluluk sigortasına müracaat edilir.",
Şeklinde düzenlenmiştir.
Tasarının 22 nci maddesinin birinci fıkrasında geçen
"zarar gören" ibaresi konunun teknik ifadesine uygunluk sağlamak
amacıyla "hak sahibi" şeklinde değiştirilerek;
"Sorumluluk sigortası tazminatına yol açan olay
taşımacı veya hak sahibi tarafından öğrenildiği tarihten itibaren beş iş günü,
olay yurt dışında meydana gelmişse on iş günü içinde sigorta şirketine ihbar
edilir.",
Tasarının 23 üncü maddesinin ikinci fıkrasında
sorumluluk sigorta belgesi bulunmayan araçların sigorta teminatlarını
sağlamaları amacıyla düzenleme yapılarak;
"Taşımacılar sorumluluk sigortası belgelerini
araçlarında bulundurmak zorundadır. Sorumluluk sigorta belgesi bulunmayan
araçlar sigorta teminatı sağlanıncaya kadar trafikten men edilir.",
Tasarının 24 üncü maddesinin bir ve ikinci fıkraları
gerek kanun tekniği gerekse konunun teknik ifadesi bakımından redakte edilerek;
"Bu Kanuna göre yapılan sorumluluk sigortası
sözleşmelerinden doğan her türlü tazminat davası, hak sahibinin zararı ve
tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren iki yıl ve her halde zarara
neden olan kaza tarihinden itibaren on yıl sonra zamanaşımına uğrar.
Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğmakta 1.3.1926
tarih ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununda bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı
süresi öngörülmekte ise tazminat davasında bu ceza zamanaşımı uygulanır.",
Tasarının 26 ncı maddesinin (c ) bendi 9 uncu maddede
yapılan değişiklik gereği değiştirilerek;
"9 uncu maddenin ikinci fıkrasına aykırı davranan
taşıma işleri işletmecileri ile, 10 uncu maddesine aykırı davranan acente ve
taşıma işleri komisyoncularına dört aydan altı aya kadar.",
Tasarının 27 nci maddesinin ( g ) bendi; ikili veya çok
taraflı anlaşmalara göre izin belgesine tâbi olan taşımalarda yabancı ülke
taşıtlarının bu anlaşmalarla belirlenen izin belgesine sahip olmaksızın Türkiye
sınırları dahilinde taşıma yapması da müeyyide gerektirdiğinden bu yönde
düzenleme yapılarak;
“g) 13 üncü maddesine aykırı olarak yabancı plakalı
taşıtların geçerli bir izin belgesine sahip olmaksızın taşıma faaliyetinde
bulunması veya Türkiye sınırları dahilinde iki nokta arasında taşıma yapması
halinde taşıt sahibine veya şoförüne iki yüz milyon lira”,
Şeklinde düzenlenmiştir.
Tasarının 34 üncü maddesinin başlığında yer alan “ve
tahrifat” ibaresi ile aynı maddenin ikinci fıkrası; bu Kanuna göre verilmesi
öngörülen yetki belgesi, taşıt belgesi ve taşıt kartları resmî evrak
niteliğinde olduğundan, bu belgeler üzerinde tahrifat yapılması halinde durumun
adlî mercilere bildirilme mecburiyetinin bulunduğu, bu itibarla, bu Tasarı da
ayrıca adlî mercilere bildirimde bulunma mecburiyeti getirilmesine gerek
bulunmadığı, diğer taraftan; idarî müeyyidelerin Yönetmelikte düzenlenmesi
öngörüldüğünden Tasarı metninden çıkarılmıştır.
Tasarının 35 inci maddesi, Başbakanın iş hacminin yoğun
olması ve uzmanlık gerektiren konuda Ulaştırma Bakanı veya Müsteşarının
başkanlık etmesi yönünden değişiklik yapılarak;
“Karayolu Taşımacılığı YüksekKurulu; Ulaştırma
Bakanının veya Müsteşarının Başkanlığında, Millî Savunma, İçişleri, Dışişleri,
Bayındırlık ve İskân, Sanayi ve Ticaret, Turizm ve Çevre Bakanlıkları ile
Gümrük, Hazine, Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlıkları, Ulaştırma Bakanlığı
Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü, Türkiye Ticaret,Sanayi, Deniz Ticaret Odaları
ve Borsaları Birliği temsilcileri ile Ulaştırma Bakanlığınca uygun görülen kara
taşımacılığı ile ilgili meslek teşekküllerinin temsilcilerinden oluşur. Kurula
ihtiyaç duyulan hallerde diğer kurum ve kuruluşlardan da temsilciler
çağrılabilir.”,
Şeklinde düzenlenmiştir.
Tasarının 36 ncı maddesinin ikinci fıkrası; 3030 sayılı
BüyükşehirBelediyelerinin Yönetimi Hakkındaki Kanunun 6 ncı maddesinin terminal
işletme hakkını belediyelere vermiş olması nedeniyle Tasarı metninden
çıkarılmıştır.
Tasarının 38 inci maddesinin (a) bendinde yer alan “ve
taşıt belgeleri” ibaresi; Tasarının 5 inci ve 7 nci maddelerinde yapılan yeni
düzenleme çerçevesinde, taşıt kartlarına bu Kanuna göre çıkarılacak
Yönetmelikte yer verileceğinden, “taşıt belgeleri ve taşıt kartları” olarak
değiştirilerek;
“a) Taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu
ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve
tüzelkişilerde aranacak şartlar, verilecek yetki belgeleri, taşıt belgeleri ve
taşıt kartları her belge türü için gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların
yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal hizmetlerinde öngörülecek
hususları”
Şeklinde düzenlenmiştir.
Alt komisyonumuzca üzerinde düzenleme yapılan Tasarı
metni dışında kalan metinler aynen kabul edilmiştir.
Raporumuz Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm
Komisyonunda görüşülmek üzere Komisyon Başkanlığına saygı ile arz olunur.
|
|
Başkan |
Üye |
|
|
|
|
Ahmet Sancar Sayın |
Mustafa Yaman |
|
|
|
|
Antalya |
Giresun |
|
|
|
|
Üye |
Üye |
|
|
|
|
Mehmet Güneş |
Kemal Albayrak |
|
|
|
|
Şanlıurfa |
Kırıkkale |
|
|
|
Üye |
|
|
|
|
|
Mustafa Örs |
|
|
|
|
|
Burdur |
|
|
|
|
BAYINDIRLIK, İMAR, ULAŞTIRMA VE TURİZM KOMİSYONU
KARAYOLU TAŞIMA KANUNU TASARISI ALT KOMİSYONUNUN
KABUL ETTİĞİ METİN
KARAYOLU TAŞIMA
KANUNU TASARISI
BİRİNCİ KISIM
Başlangıç
Hükümleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1. - Bu Kanunun amacı; karayolu taşımalarını ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde
düzenlemek, taşımada düzeni ve
güvenliği sağlamak, taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile
nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını
belirlemek, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini, haklarını ve sorumluluklarını saptamak, karayolu
taşımalarının, diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı
olarak hizmet vermesini ve mevcut imkanların daha yararlı bir şekilde
kullanılmasını sağlamaktır.
Kapsam
MADDE 2. - Bu Kanun kamuya açık karayolunda motorlu
taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacıları, taşıma
acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo
işletmecilerini, taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her
türlü taşıt, araç, gereç, yapıları ve benzerlerini kapsar.
Ancak, özel otomobillerle ve bunların römorklarıyla
yapılan taşımalar, genel ve katma
bütçeli dairelerle, il özel idareleri, belediyeler, üniversiteler ve kamu
iktisadi teşebbüslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar, Posta ve Telgraf
Teşkilatı Genel Müdürlüğü ve Türk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve
bunların römorkları ile yapılan taşımalar, lastik tekerlekli traktörlerle
çekilen römork ve yarı römorklarla yapılan
taşımalar bu Kanun hükümlerine tabi değildir.
İl sınırları içerisindeki taşımalar ile yüz kilometreye
kadar olan şehirlerarası taşımaların düzenlenmesi il ve ilçe trafik
komisyonları ile işbirliği yapılmak suretiyle ilgili valiliklere bu Kanuna göre
düzenlenecek yönetmelik esasları dahilinde bırakılabilir.
Uluslararası anlaşmalar ile savaş hali, sıkıyönetim, olağanüstü hal ve doğal afet
durumlarında uygulanacak hükümler saklıdır.
Tanımlar
MADDE 3. - Bu Kanunda geçen;
Bakanlık: Ulaştırma Bakanlığını,
Taşıma işleri: Taşımacılık, acentelik, taşıma işleri
komisyonculuğu, nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliğini,
Taşıma işleri işletmecisi: Taşıma işlerinde faaliyette
bulunacak taşımacı, acente, taşıma işleri komisyoncusu, nakliyat ambarı ve
kargo işletmecisini,
Sorumluluk sigortası: Bu Kanunun 18 inci maddesiyle
ihdas edilen zorunlu karayolu taşımacılık mali sorumluluk sigortasını,
Taşıma: Yolcunun ya da eşyanın kalkış noktasından varış
noktasına götürülmesini,
Taşımacı: Taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına taşımayı bir
ücret karşılığı üstlenen gerçek veya
tüzel kişiyi,
Eşya (yük):
İnsandan başka taşınabilen canlı veya cansız her türlü nesneyi,
Kalkış noktası: Yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın
taşımacıya teslim edildiği yeri,
Varış noktası: Yolcu bileti veya taşıma senedinde
gösterilen, yolcu veya eşyanın
götürülmek istendiği yeri,
Gönderen: Eşyayı taşımacıya teslim eden, gönderileni belirleyen ve taşıma senedini imzalayan kişiyi,
Gönderilen: Sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi ve
taşıma senedinde belirtilen eşyanın teslim edileceği kişiyi,
Acente: Ticari mümessil, ticari vekil, satış memuru
veya müstahdem gibi bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir sözleşmeye dayanarak
belirli bir yer veya bölge içinde daimi surette bir veya birden fazla
taşımacıyı ilgilendiren sözleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar adına taşıma
sözleşmesi yapmayı meslek edinen kişiyi,
Taşıma işleri komisyoncusu: Ücreti karşılığında kendi
namına ve bir müvekkil hesabına eşya taşıtmayı meslek edinmiş kişiyi,
Nakliyat ambarı: Bir veya birden fazla gönderenden
toplu veya parça başı eşyanın teslim alınarak işletmecinin gözetimi ve denetimi
altında yükleme, boşaltma, depolama, istifleme, aktarma ve gönderilene teslim
gibi hizmetlerin yapıldığı yeri,
Nakliyat ambarı işletmecisi: Bağımsız bir işyerinin
kullanma hakkına sahip olan ve eşyayı teslim alarak kendi gözetim ve denetimi
altında; yükleme, boşaltma, depolama, istifleme, aktarma ve gönderilene teslim
gibi hizmetleri yerine getiren, taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu üstlenen kişiyi,
Kargo: Tek parçada en fazla yüz kilogramı geçmeyen
genellikle ambalaj ve kap içinde olan küçük boyutlu, koli, sandık, paket gibi parça eşyayı,
Kargo işletmecisi: Bağımsız bir işyerinin kullanma
hakkına sahip olan ve kargoyu teslim alarak kısa sürede gönderilene ulaştırmak amacıyla kendi gözetimi ve denetimi altında yükleme,
boşaltma, depolama, istifleme, aktarma ve gönderilene teslim gibi hizmetleri
yerine getiren, taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu üstlenen kişiyi,
Otobüs: Yapısı itibarıyla sürücüsünden başka en az 25
oturma yeri bulunan ve yolcu taşımak için imal edilmiş olan motorlu taşıtı,
Yolcu : Taşıtı
kullanan sürücü ile hizmetliler
dışında taşıtta bulunan kişileri,
Tehlikeli yük: Bu Kanuna göre düzenlenecek yönetmelikte
tehlikeli olarak kabul edilen yükü,
Parça başına taşıma : Bir veya birden çok gönderenin
aynı veya birbirinden ayrı gönderilene ait eşyaların taşınmasını,
Yolcu bileti : Yolcunun taşınması yükümlülüğünü içeren,
öngörülen şekil ve şartları ihtiva eden ve yolcuya verilmesi gereken belgeyi,
Şehirlerarası taşıma : Herhangi bir ilin herhangi bir
noktasından veya yerleşim biriminden başlayıp diğer bir ilin herhangi bir
noktasında veya yerleşim biriminde biten taşımaları,
Uluslararası taşıma : Türkiye'den veya Türkiye'ye
karayoluyla; Türkiye üzerinden karayoluyla transit, Türkiye'ye denizyolu,
demiryolu ve havayolu ile gelip karayolundan üçüncü ülkelere yapılan
taşımaları,
Düzenli sefer : Belirli bir zaman ve ücret tarifesine
göre, tespit edilmiş bir güzergahta önceden açıklanmış yerleşme birimleri
arasında yapılan taşımaları,
Arızi sefer : Aynı taşıtla bütün güzergah boyunca aynı
yolcu grubunun taşınması ve kalkış noktasına geri getirilmesi şeklindeki kapalı
kapı seferleri ile gidişi dolu, dönüşü boş veya gidişi boş, dönüşü dolu
seferleri,
Mekik sefer : Birden fazla gidiş ve dönüş seferinde
aynı kalkış yerinden aynı varış yerine önceden gruplandırılmış yolcuların
taşınmasını,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Taşımada Genel Kurallar
Genel kural
MADDE 4. - Taşımalar; ekonomik, hızlı, elverişli, güvenli,
çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest rekabet
ortamında gerçekleştirilir.
Yetki belgesi
alma zorunluluğu ve taşıma hizmeti
MADDE 5. - Taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri
komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için
Bakanlıktan yetki belgesi alınması zorunludur.
Taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya
kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlık yetki
belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebileceği gibi
gerektiğinde yetki belgelerini de iptal edebilir.
Tehlikeli yük taşıyan taşıtlar ve bunların bağlı olduğu
taşımacılar, taşıyacakları yüklerin özelliğine uygun olduğunu gösteren bilgi ve
belgelere dayanarak birinci fıkrada belirtilen yetki belgesinden ayrı olarak
ilgili mercilerden ayrıca izin almakla yükümlüdürler.
Taşımacılar, taşıma hizmetlerini kabul edilebilir bir
neden olmaksızın veya zorunlu haller dışında yapmaktan kaçınamazlar ve taşıma
hizmetinden herkesin her zaman yararlanmasını sağlamak zorundadırlar.
Taşımalar, diğer taşımacılar veya üçüncü şahıslar
tarafından engellenemez.
Taşımacının
sorumluluğu
MADDE 6. - Yolcu ve eşya taşımaları, kanunlara ve
taşımacı ile yolcu ve gönderen arasındaki sözleşmelere uygun olarak yapılır.
Yolcu taşımaları biletsiz, eşya taşımaları taşıma senetsiz yapılamaz.
Taşımacı, acentesinin acentelik sıfatıyla yapmış olduğu
faaliyet ve işlemlerden müteselsilen sorumludur.
Taşımacı, yolcu ve eşyanın güvenlik içinde taşınmasından
sorumludur. Yolcu ve gönderenler de taşımacının güvenlik yönünden almış olduğu
tedbirlere uymak zorundadırlar.
Taşımacı, çevre kirliliğini önleme, çevre ve insan
sağlığını koruma amacıyla yürürlüğe konulan mevzuat hükümlerine uymak
zorundadır.
Taşımacının
yükümlülüğü
MADDE 7. - Taşımacı, yolcuların sağlıklı, rahat ve
güvenli bir yolculuk yapmasını sağlayacak tedbirleri almak, yolcu ve eşyayı
taahhüt ettiği yere kadar götürmekle yükümlüdür.
İlgili mevzuat hükümlerine uygun bir taşıtı,
nitelikli şoför ve hizmetli personeli
sefere göndermek, şoförlerin sürücü
belgelerinin bulunup bulunmadığını araştırmak, teknik şartlara uymayan taşıtların
trafiğe çıkmasına engel olmak, güzergah mesafesini dikkate alarak yeteri kadar şoför bulundurmak ve bu Kanunda
öngörülen sorumluluk sigortası ile diğer ilgili mevzuatta öngörülen sigortası
bulunmayan taşıtları trafiğe çıkarmamak hususunda taşımacı gereken özeni ve duyarlılığı göstermek zorundadır.
Karayolları alt yapısı, işletilmesi, trafiği, doğal
afetler, meteorolojik şartlar ile arıza ve kaza hali dahil, beklenmeyen
sebeplerle ilgili olarak ortaya çıkan ve taşımanın devamına engel olan
sebeplerin, belirsiz bir beklemeyi mecburi kılması veya varış noktasına kadar
gerekli zamanın iki katından daha fazla beklemeyi gerektirmesi halinde, imkan
olduğu takdirde taşımacı bir başka güzergahı izleyerek taşımayı tamamlamak,
aksi halde yolcuyu güzergah üzerinde yolcunun dilediği bir yere kadar götürmek
veya yolcu ve eşyayı hareket noktasına geri getirmekle yükümlüdür.
Bu gibi hallerde, yolcunun ve eşya sahibinin bütün
hakları saklı olup, taşımacılar
herhangi bir ek ödeme veya benzeri talepte bulunamazlar.
Eşya için taşıma senedindeki hükümler uygulanır.
Taşımacılar altışar aylık süre ile yılda en az iki
kez şoförlerinin ceza puanı durumunu
Emniyet Genel Müdürlüğünden öğrenmek ve ceza puanı yüksek olan şoförlerle
ilgili, eğitim ve iç denetim yönünden gerekli tedbirleri almak zorundadırlar.
Gönderenin
sorumluluğu
MADDE 8. - Gönderen, eşyanın varış noktası, cinsi, miktarı
ve nitelikleri ile diğer önemli bilgileri tam ve doğru olarak taşımacıya
bildirmek zorundadır. Yanlış ve eksik bildirmelerden doğacak her türlü
sorumluluk gönderene aittir. Taşımacı, bir ihbar veya şüphe halinde yetkili ve
görevlilerin huzurunda eşyayı kontrol ettirebilir.
Acente,
taşıma işleri komisyonculuğu, nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapanların
sorumluluğu
MADDE 9. - Acenteler ve taşıma işleri komisyoncuları bu
sıfatla yapmış oldukları faaliyet ve işlemlerden taşımacı ile müştereken ve
müteselsilen sorumludur. Nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapanlar,
eşyayı teslim aldığı andan teslim edinceye kadar, eşyanın tamamı ve kısmen
kaybından ve vuku bulacak hasarından, korunması ve taşınmasından, güvenliği ve
düzenliliğini sağlamaktan, çevre kirliliğini önleme ve insan sağlığını koruma
konusundaki kurallara uymaktan sorumludur.
Taşıma işleri işletmecileri; 02.03.1950 tarihli ve 5584
sayılı Posta Kanununun 2 nci maddesinde belirtilen Posta ve Telgraf Teşkilatı
Genel Müdürlüğü tekeli altında olan maddelerin kabul, taşıma ve dağıtımını
yapamazlar.
Taşıma yasağı
MADDE 10. - Acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu
yetki belgesine sahip olanlar taşımacı yetki belgesi almadan kendi nam ve
hesaplarına taşıma yapamaz ve yaptıramazlar.
Taşıma işleri komisyonculuğu, yetki belgesi
sahiplerinin kendi namına eşya taşıtabilmesi için bu taşımanın bir
müvekkil hesabına yapılması zorunludur.
Yolcu taşımacılığında komisyonculuk yapılamaz.
Ücret ve
zaman tarifeleri
MADDE 11. - Düzenli yolcu ve eşya taşımaları, nakliyat
ambarı ve kargo işletmeciliği ücret tarifeleri, yetki belgesi sahiplerince
geçerlilik süresi de belirtilmek suretiyle hazırlanır ve Bakanlık tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe
girer.
Ücret tarifelerine uyulması ve bu tarifelerin
görülebilecek şekilde işyeri, terminal ve bilet satış yerlerine asılması ve
taşıtlarda bulundurulması zorunludur.
Yolcu ve eşya taşıma, yükleme, boşaltma, depolama ve
aktarma hizmetleri de dahil olmak üzere ücret tarifelerinin, ülke ekonomisi ve
kamu yararı aleyhine sonuç vermesi ve aşırı ücret uygulanması veya rekabet ortamının bozulması halinde ve
gerektiğinde taban ve tavan ücretleri Bakanlıkça tespit edilebilir.
Ücret tarifeleri başlangıç ve bitiş noktaları arasında
gidiş ve dönüşte aynı şekilde düzenlenir. Değişik fiyat tarifesi uygulanamaz.
Düzenli yolcu ve eşya taşımaları zaman tarifesine
tabidir.Taşımacılar tarafından geçerlilik süresi de belirtilmek suretiyle
hazırlanan zaman tarifeleri, Bakanlıkça onaylandıktan sonra yürürlüğe girer.
Taşımacılar zaman tarifelerine uymak ve tarifelerini
görülebilecek şekilde işyeri, terminal ve bilet satış yerlerinde bulundurmak zorundadırlar.
Ücretsiz ve tarife altı uygulamalarına ilişkin esaslar
yönetmelikte düzenlenir.
İKİNCİ KISIM
Uluslararası
Taşımalar
BİRİNCİ BÖLÜM
Uluslararası Taşımaların Kapsamı ve Taşıma Yetkisi
Uluslararası
taşımaların kapsamı
MADDE 12. - Uluslararası yolcu ve eşya taşımaları;
a) Türkiye'ye karayoluyla veya demiryoluyla herhangi
bir hudut kapısından giren veya Türkiye'nin herhangi bir limanına denizyolu ile gelen karayolu
taşıtlarıyla yapılan transit taşımaları,
b) Türkiye'ye demiryolu, denizyolu veya havayoluyla
gelen ve varış noktasından karayolu taşıtlarıyla üçüncü ülkelere yapılan
taşımaları,
c) Türkiye'den karayolu taşıtları ile diğer ülkelere yapılan taşımaları,
d) Diğer ülkelerden karayolu taşıtları ile
Türkiye'ye yapılan taşımaları,
Kapsar.
Taşıma
yetkisi
MADDE 13. - 12 nci maddenin (a) bendindeki taşımalar,
uluslararası ikili ve çok taraflı kara-yolu taşıma anlaşmalarına göre taşıma
yapmaya yetkili veya Bakanlıkça izin verilmiş yabancı plakalı taşıtlar ile
uluslararası taşımalar için Bakanlıktan
yetki belgesi almış taşımacılara ait
taşıtlarla yapılabilir.
12 nci maddenin (b) bendindeki taşımalar, Bakanlıktan
uluslararası taşımacı yetki belgesi
almış taşımacılar tarafından yapılır. Yabancı plakalı taşıtlara ise Bakanlığın
teklifi üzerine Bakanlar Kurulu Kararı ile taşıma yetkisi verilebilir.
Hangi ülkelere hangi kara hudut kapısı, deniz limanı,
hava alanı veya limanı, demiryolu istasyonu veya garından taşıma yapılacağı
Bakanlıkça belirlenir.
12 nci maddenin (c) ve (d) bentlerindeki taşımalar; uluslararası taşımacı yetki belgesine sahip
taşımacılar ile ikili ve çok taraflı karayolu taşıma anlaşmalarına göre izin
verilmiş veya Bakanlıkça özel izin belgesi verilmiş yabancı taşımacılara ait
taşıtlarla yapılabilir.
Yabancı plakalı taşıtlar, Türkiye sınırları dahilindeki
iki nokta arasında taşıma yapamazlar.
İKİNCİ BÖLÜM
Yasak Haller, Kota, Geçiş Ücretleri
Yasak haller
MADDE 14. - Gümrük kapıları dahilinde yolcu veya eşya
taşınamaz, aktarmaları yapılamaz, eşya depolanamaz ve yolcular huduttan yaya
geçerek taşıta binemez.
Ancak, bu işlemler zorunlu hallerde Bakanlıkça
verilecek izinle yapılabilir.
Taşımaların
düzenlenmesi
MADDE 15. - Türkiye'ye veya Türkiye üzerinden
karayoluyla yapılacak transit taşımalarda, yurt içi taşımaları aksatmamak ve
Türkiye üzerinden yapılan uluslararası taşımaları daha düzenli ve süratli
kılmak amacıyla, alt yapının fiziksel sınırları göz önüne alınarak,
gerektiğinde kota sistemi uygulanabilir.
Karayolu taşıma anlaşması olmayan ülkelerin taşımada
kullanacağı taşıtlar Bakanlıkça verilecek
izne tabidir.
Geçiş
ücretleri
MADDE 16. - Karayolunun bakımı, korunması ile karayolu
ve taşımanın yönetimine ilişkin giderlere katkıda bulunmak üzere geçiş
ücretleri alınır.
Köprü, tünel ve otoyol ücreti gibi karayolu alt
yapısının kullanılmasından alınan ücret
ile eşya ve taşıtlar için yapılan hizmetlerin ücretleri, bu geçiş ücretlerine
dahil değildir.
Bakanlık, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık
ile birlikte, geçiş ücretlerinin tespitine, artırılmasına, indirilmesine veya
alınmamasına yetkilidir. Geçiş
ücretleri Resmi Gazete'de yayımlanır.
Ülkemizin taraf olduğu uluslararası anlaşmaların
hükümleri saklıdır.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Sorumluluk ve
Sigorta
BİRİNCİ BÖLÜM
Yolcu Taşımalarında Sigorta, Sigorta Yaptırma Zorunluluğu, Sigorta Tarifeleri
Sorumluluk
MADDE 17. - Şehirlerarası ve uluslararası yolcu
taşımacıları; duraklamalar dahil olmak üzere yolcunun kalkış noktasından, varış
noktasına kadar geçecek süre içinde meydana gelecek bir kaza nedeniyle yolcunun
ölümü, yaralanması ya da eşyasının zarara uğramasından dolayı sorumludur.
Zorunlu
karayolu taşımacılık malî sorumluluk sigortası
MADDE 18. -Taşımacılar, yolcuya gelebilecek bedeni zararlar için 17 nci maddeden doğan
sorumluluklarını sigorta ettirmek zorundadır. Ancak, Hazine Müsteşarlığının
bağlı olduğu Bakanlık gerekli gördüğü takdirde, tespit edeceği yabancı ülkelerde
ortaya çıkabilecek zararları teminat
kapsamı dışında tutabilir.
Sorumluluk sigortasını yaptırmakla yükümlü olan
taşımacı, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilerin kusuru
bulunmaksızın, kazanın oluşunda zarar görenin kusurunun bulunduğunu ispat
ederse, hakim, durum ve şartlara göre tazminat miktarını indirebilir.
Sorumluluk sigortasına ilişkin sigorta genel şartları
Hazine Müsteşarlığınca onaylanır.
Sorumluluk sigortası tarife ve talimatları Hazine Müsteşarlığının bağlı
olduğu Bakanlıkça tespit edilir ve Resmî Gazete'de yayımlanır.
Taşımacının eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin ve
yolcu bileti olmadan taşınanların uğradığı zararlar sigorta teminatı
dışındadır.
Bu Kanunda öngörülen sorumluluk sigortası Türkiye'de
kaza branşında ruhsatı bulunan sigorta şirketleri tarafından yapılır. Bu
sigorta şirketleri, usulüne uygun izin belgesinin ibraz edilmesi kaydıyla sorumluluk sigortasını yapmakla
yükümlüdürler.
Zarar
görenlerin çokluğu ve zorunlu malî
sorumluluk sigortası
MADDE 19. - Zarar görenlerin tazminat alacakları,
sigorta sözleşmesinde öngörülen teminattan fazla ise zarar görenlerden her
birinin sigortacıya karşı yöneltebileceği tazminat talebi, teminat tutarının
tazminat alacakları toplamına olan
oranına göre indirime tâbi tutulur.
Başka tazminat taleplerinin bulunduğunu bilmeksizin
zarar görenlerin birine veya bir kaçına kendilerine düşecek olandan fazla
ödemede bulunan iyi niyetli sigortacı, yaptığı ödeme çerçevesinde diğer zarar
görenlere karşı da borcundan kurtulmuş sayılır.
Meydana gelen zarar öncelikle taşımacının sorumluluk
sigortasından karşılanır. Bu sorumluluk
sigortası ile karşılanamayan zararlar için 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı
Karayolları Trafik Kanununa göre yapılması zorunlu olan malî sorumluluk
sigortasına müracaat edilir.
Tazminatın
azaltılması veya kaldırılması sonucunu doğuran haller
MADDE 20. - Sigorta sözleşmesinden veya sigorta
sözleşmesine ilişkin kanun hükümlerinden doğan ve tazminat yükümlülüğünün
kaldırılması veya miktarının azaltılması sonucunu doğuran haller zarar görene karşı ileri sürülemez.
Ödemede bulunan sigortacı, sigorta sözleşmesine ve bu
sözleşmeye ilişkin kanun hükümlerine göre, tazminatın kaldırılmasını veya
azaltılmasını sağlayabileceği oranda taşımacıya rücu edebilir.
Doğrudan
doğruya talep hakkı
MADDE 21. - Zarar görenler, sorumluluk sigortasında
öngörülen sınırlar içinde doğrudan doğruya sigortacıya karşı talepte
bulunabilirler.
Kaza sonucu ihbar ve zararların ödenmesi
MADDE 22. - Sorumluluk sigortası tazminatına yol açan olay taşımacı veya hak sahibi tarafından öğrenildiği tarihten
itibaren beş iş günü, olay yurt dışında meydana gelmişse on iş günü içinde
sigorta şirketine ihbar edilir.
Taşımacı;
kazaya, zarara veya olayla ilgili açılacak davalara ilişkin bilgi ve
belgeleri sigorta şirketine vermekle yükümlüdür.
Sigortacılar, hak sahibinin kaza veya zarara ilişkin belgeleri sigortacıya ilettiği
tarihten itibaren, sekiz iş günü içinde sorumluluk sigortası sınırları içinde kalan miktarları hak
sahibine ödemek zorundadır.
Sigortanın
ispatı
MADDE 23. - Sigorta şirketleri, şekli ve kapsamı Bakanlığın uygun görüşü ve Hazine
Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanlığın onayı ile belirlenip Türkiye Sigorta
ve Reasürans Şirketleri Birliğince bastırılacak sorumluluk sigortası belgesini, poliçe ile birlikte taşımacıya
vermek zorundadır. Poliçede araçların plaka numaraları belirtilir ve her araç
için sorumluluk sigortası belgesi düzenlenir.
Taşımacılar sorumluluk sigortası belgelerini araçlarında bulundurmak zorundadır.
Sorumluluk sigorta belgesi bulunmayan araçlar sigorta teminatı sağlanıncaya
kadar trafikten men edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Zamanaşımı, Yetkili Mahkemeler ve İcra Daireleri
Zamanaşımı
MADDE 24. - Bu
Kanuna göre yapılan sorumluluk sigortası
sözleşmelerinden doğan her türlü tazminat davası, hak sahibinin zararı
ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren iki yıl ve her halde zarara neden olan kaza
tarihinden itibaren on yıl sonra zamanaşımına uğrar.
Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğmakta 1.3.1926
tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununda
bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmekte ise tazminat
davasında bu ceza zamanaşımı uygulanır.
Sorumlu kişi hakkındaki zamanaşımını kesen sebepler,
sigorta şirketi hakkında da uygulanır. Sigorta şirketi hakkında zamanaşımını
kesen sebepler sorumlu kişi hakkında da uygulanır.
Sorumluluk sigortasında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu hakları kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.
Yetkili
mahkeme ve icra daireleri
MADDE 25. -
Sigorta sözleşmesinden doğan anlaşmazlıklar, tazminat ve rücu
talepleri nedeni ile açılacak davalarda ve icra takiplerinde yetkili mahkeme veya icra daireleri; sigorta
şirketinin veya şubesinin, sigorta sözleşmesini yapan
acentenin, sigortalının, zarar görenin,
rücu edilenin ikametgâhındaki veya zarara yol açan olayın meydana geldiği yerdeki mahkeme ve icra daireleridir.
DÖRDÜNCÜ
KISIM
Çeşitli Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar ve İdarî Para Cezaları
Hürriyeti
bağlayıcı ceza
MADDE 26. - Bu Kanunun;
a) 5 inci maddesine göre yetki belgesi almadan taşıma
işinde faaliyette bulunanlara dört aydan altı aya kadar,
b) 5 inci maddesinin altıncı fıkrasına aykırı
davranarak bir taşımacının diğer bir taşımacının taşıma faaliyetini engellemesi
halinde dört aydan altı aya kadar,
c) 9 uncu
maddesinin ikinci fıkrasına aykırı davranan taşıma işleri işletmecileri ile, 10
uncu maddesine aykırı davranan acente ve taşıma işleri komisyoncularına dört
aydan altı aya kadar,
Hafif hapis
cezası verilir.
İdarî para
cezaları
MADDE 27. - Bu Kanunun;
a) 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasına aykırı davranan
taşımacılara üçyüz milyon lira, 5 inci
maddesinin beşinci fıkrasına göre taşıma hizmetini yapmaktan kaçınan
taşımacılara ikiyüz milyon lira,
b) Bilette tayin edilen yeri başka bir kimseye
verenler veya 6 ncı maddesine aykırı davranarak biletsiz yolcu taşıyanlardan,
her yolcu için taşıma ücretinin üç katı tutarı, taşıma senedi olmaksızın eşya taşıyanlardan ikiyüz milyon lira,
c) 6 ncı maddesinin birinci fıkrasına aykırı davranan
taşımacılara yüz milyon lira, üçüncü ve dördüncü fıkralarına aykırı davranan taşımacılara ikiyüz milyon lira,
d) 7 nci maddesinin birinci fıkrasına aykırı davranan
yolcu taşımacılarına beşyüz milyon
lira, ikinci fıkrasına aykırı davranan taşımacılara ikiyüz milyon lira ,
altıncı fıkrasına aykırı davranan taşımacılara
yüz milyon lira,
e) 11 inci maddesine aykırı davranarak ücret tarifesi
düzenlemeyenlere ikiyüz milyon lira, ücret tarifelerine uymayan veya değişik
ücret tarifeleri uygulayanlara yüz
milyon lira, bunun dışında ikinci fıkraya aykırı davrananlara elli milyon lira,
f) 11 inci maddesine
aykırı davranarak zaman tarifesine uymayanlara yüz milyon lira, zaman
tarifelerini görülebilecek şekilde işyeri, terminal ve bilet satış yerlerinde
bulundurmayanlara elli milyon lira,
g) 13 üncü maddesine aykırı olarak yabancı plakalı
taşıtların geçerli bir izin belgesine sahip olmaksızın taşıma faaliyetinde
bulunması veya Türkiye sınırları dahilindeki iki nokta arasında taşıma yapması
halinde taşıt sahibine veya şoförüne ikiyüz milyon lira,
h) 14 üncü maddesine aykırı davrananlara ikiyüz milyon lira,
ı) 18 inci maddesi hükümlerine göre sorumluluk
sigortası yaptırmayan taşımacılara
beşyüz milyon lira,
i) 18 inci madde hükümlerine göre sorumluluk sigortası
yapmaktan kaçınan sigorta şirketlerine, ödenmesi gereken sigorta priminin on
katı tutarında,
j) 22 nci maddesinin ikinci fıkrasına uymayan ve
yükümlülükleri yerine getirmeyen taşımacılara yüz milyon lira,
k) 36 ncı maddesine aykırı olarak terminal
ve ara durak dışında yolcu indirip bindiren taşımacılara ikiyüz
milyon lira,
Para cezası
verilir.
Ceza
uygulaması
MADDE 28. - Eylemin
başka bir suç
teşkil etmesi halinde, 26 ve 27
nci maddeler ile ve-rilen hapis ve/veya
para cezaları, diğer kanunlardaki suçların takibine ve cezaların
uygulanmasına; bu Kanunda ve
yönetmelikte düzenlenen uyarma, geçici durdurma ve iptal gibi idarî müeyyidelerin uygulanmasına engel teşkil
etmez.
Birden fazla
suçun bir arada işlenmesi
halinde her suç için ayrı ceza
uygulanır.
Suç ve
ceza tutanakları
MADDE 29. - Bu Kanunda yazılı suçları işleyenler
hakkında Bakanlıkça görevli ve yetkili kılınmış personelce suç veya idarî para cezasına dair tutanak düzenlenir.
27 nci maddede yazılı para cezaları yetkili memurlarca
derhal tahsil edilir. Bu tahsilat,
makbuz karşılığında yapılır. Bu makbuzlar
damga vergisinden muaftır.
Para cezaları derhal tahsil olunamadığı takdirde ceza tutanağı tanzim edilir ve bir
sureti yedi iş günü içinde ilgili mal
sandığına gönderilir.
Birinci fıkraya göre yetkili kılınmış personel, sayman
mutemedi olarak
görevlendirilmeden, makbuz karşılığı idarî para cezalarını tahsil eder.
Bu maddenin uygulanmasına ait usul ve esaslar Maliye
Bakanlığı ve Bakanlıkça müştereken
hazırlanacak yönetmelikle
düzenlenir.
Para
cezalarının ödenme süresi
MADDE 30. - Tahsilatlar derhal yapılmadığı takdirde para cezalarının tutanağın
tebliği tarihinden itibaren on gün içinde ödenmesi gerekir. On gün içinde ödenmeyen cezalar iki katına çıkar ve ödeme süresi on gün daha uzar, bu süre içinde ödenmeyen
cezalar üç katına çıkar.
Süresinde ödenmeyen
para cezaları için 6183 sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
Bu para cezaları, Maliye Bakanlığının sayman
mutemetlerine, mal sandıklarına veya 29
uncu maddenin birinci fıkrasına
göre yetkili kılınmış personele
ödenebileceği gibi banka
veya posta çeki ile de ödenebilir.
Para
cezalarına itiraz ve suçlarda tekerrür
MADDE 31. - Para cezalarına karşı tebliğ tarihinden
itibaren onbeş gün içerisinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir.
İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.
Bu Kanunda belirtilen suçların işlendiği tarihten
geriye doğru bir yıl içinde aynı nitelikte üç defa suç işlediği tespit
edilenlerin yetki belgeleri bir yıl
süreyle iptal edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
İdarî Müeyyideler
İdarî mercilerin istemi ile iptal
MADDE 32. - Gümrük
mevzuatı veya millî güvenliğe
aykırı hareket eden yetki belgesi sahiplerinin yetki belgeleri, bu hareketler
yetki belgesi kullanılarak yapılıyorsa ilgili Bakanlık veya müsteşarlıklardan birinin teklifi üzerine
iptal edilir. Üç yıl geçmedikçe yetki
belgesi verilmez.
Ancak, soruşturma sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına
karar verilmesi veya yargılamanın beraat ile sonuçlanması hallerinde ilgili Bakanlık veya Müsteşarlık
görüşünün de bildirilmesi üzerine yetki belgesi iade edilir.
İptal
süresince uygulama
MADDE 33. - Yetki belgesi iptal edilen veya taşıma
faaliyeti geçici olarak durdurulan gerçek kişi ile tüzel kişi kurucu
ortaklarına ve bunların hissedarı olduğu diğer şirketlere durdurma ve iptal
süresince aynı tür yetki belgesi verilemez.
Belge alma
şartlarının kaybedilmesi
MADDE 34. - Yetki belgesi alma şartlarından herhangi
birinin taşınmadığının sonradan anlaşılması veya faaliyet sırasında bu
şartlardan herhangi birinin kaybedilip de verilen süre içerisinde giderilmemesi
halinde yetki belgeleri iptal edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Son Hükümler
Karayolu
Taşımacılığı Yüksek Kurulu
MADDE 35. - Karayolu taşımacılığı hizmetlerinin;
teknik, ekonomik ve sosyal gelişmelere, kamu yararına, çevrenin korunması ve
kirliliğin önlenmesi ve millî güvenlik amaçlarına uygun olarak düzenlenmesi ve
gelişmelerini sağlayacak prensip kararların alınması ve politikaların tespit
edilmesi amacıyla tavsiye ve önerilerde bulunmak ve bu hizmet alanındaki
sorunları görüşmek üzere Karayolu Taşımacılığı Yüksek Kurulu kurulur.
Karayolu Taşımacılığı Yüksek Kurulu; Ulaştırma
Bakanının veya Müsteşarının Başkanlığında, Millî Savunma, İçişleri, Dışişleri ,
Bayındırlık ve İskân, Sanayi ve Ticaret, Turizm ve Çevre Bakanlıkları ile
Gümrük, Hazine, Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlıkları, Ulaştırma Bakanlığı
Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü, Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret
Odaları ve Borsaları Birliği
temsilcileri ile Ulaştırma Bakanlığınca uygun görülen kara taşımacılığı ile
ilgili meslek teşekküllerinin temsilcilerinden oluşur. Kurula, ihtiyaç duyulan
hallerde diğer kurum ve kuruluşlardan da temsilciler çağrılabilir.
Kurul yılda iki defa olağan, Başbakanın gerek görmesi
halinde de olağanüstü olarak, gündemle toplanabilir.
Kurulun sekretarya görevi, Bakanlık Kara Ulaştırması
Genel Müdürlüğünce yapılır.
Karayolu Taşımacılığı Yüksek Kurulunun çalışma usul ve
esasları Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Terminal
MADDE 36. - Yolcu taşımalarında kalkış ve varışların bir
terminalden yapılması esastır. Ancak yeri ve zamanı önceden belirlenen ve
nitelikleri yönetmelikte tespit edilen ara duraklarda da yolcu indirmesi ve
bindirmesi yapılabilir.
Belediye, özel idare gibi mahallî idarelerin terminal
işletmesi veya işletme hakkını başkasına devretmesi halinde, taşımacılar ayrı
terminal açamazlar. Ancak, bu terminallerin yetersizliği halinde gerçek ve
tüzel kişilerin ayrı terminal yapım veya işletmelerine İçişleri, Bayındırlık ve
İskân ve Çevre Bakanlıklarının olumlu görüşleri alınmak suretiyle Bakanlıkça
izin verilebilir.
Ücretler
MADDE 37. - Verilecek yetki belgeleri ve taşıt
kartlarından ekli (1) sayılı cetvelde gösterilen ücretler alınır. Ücreti
alınmadan yetki belgeleri ve taşıt kartları verilmez. Yetki belgesinin
yenilenmesinde ve zayiinde ücretin % 50'si alınır. Unvan değişikliği, adres
değişikliği ve benzeri nedenlerle
süresi bitmeden yenilenen belgelerden ücret alınmaz.
Ekli (1) sayılı
cetveldeki ücretler, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için
213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükmü uyarınca tespit
ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır.
Yönetmelik
MADDE 38. - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren
altı ay içinde;
a) Taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu
ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği
yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar, verilecek
yetki belgeleri, taşıt belgeleri ve taşıt kartları her belge türü için gerekli
olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve
terminal hizmetlerinde öngörülecek hususları,
b) Belgelerin geçerlilik süreleri, geri alınması ve
uygulanacak idarî müeyyideleri,
c) Taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile
nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapacakların yükümlülükleri, bagaj ve
taşımanın yardımcı hizmetleri,
d) Zaman ve fiyat tarifelerinin düzenlenmesi, yolcu
bileti ve taşıma senedinin şekil ve muhtevasını,
e) Taşıma işlerinde çalışan şoför ve diğer görevlilerde
aranacak şartlar ve nitelikleri,
f) Taşıma hizmetlerinin denetimi ve belge taleplerinin
incelenmesi ile ilgili esasları,
g) Ücretsiz ve tarife altı uygulama esasları,
h) Karayolu Taşımacılığı Yüksek Kurulunun çalışma usul
ve esasları,
ı) Kanunun uygulanmasıyla ilgili diğer esas ve
usulleri,
Düzenleyen yönetmelikler Bakanlıkça hazırlanarak Resmî
Gazete'de yayımlanır.
Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde uygulanacak
mevzuat
MADDE 39. - Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde, 6762
sayılı Türk Ticaret Kanunu, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 7397 sayılı
Sigorta Murakabe Kanunu
ve diğer ilgili mevzuat hükümleri
uygulanır.
GEÇİCİ MADDE 1. - Bu Kanuna göre yürürlüğe konulacak yönetmeliklerin yürürlüğe girdiği
tarihten önce yetki belgesi almış olanlar hariç, şehirlerarası eşya
taşımacılığı konusunda taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu ile
nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapan gerçek ve tüzel kişiler
başvurudaki şartlar aranmaksızın yönetmeliklerin yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren bir yıl içerisinde yetki belgesi almak zorundadırlar. Zorunluluk halinde bu süre Bakanlıkça altı
aylık dönemlerle en fazla bir yıl uzatılabilir.
İlk defa yetki belgesi almak isteyenlerin talep
ettikleri yetki belgesi ile ilgili faaliyette bulunduklarını belgelemeleri
gerekmektedir. Belge alma süresi bitiminden sonra müracaat edenlere bu Kanun ve bu Kanuna göre çıkarılacak yönetmelik
hükümleri uygulanır.
GEÇİCİ MADDE 2. - Geçici 1 inci maddede öngörülen süre
içerisinde yetki belgesi alan taşımacılar, acente ve taşıma işleri
komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapanlar yetki
belgesi aldığı tarihten itibaren iki yıl içerisinde durumlarını bu Kanun ve bu
Kanuna göre çıkarılacak yönetmeliğe uydurmak zorundadırlar.
GEÇİCİ MADDE 3. - Bu Kanunun yayımından önce ayrı
terminal izni alan veya ayrı terminal işleten gerçek veya tüzel kişiler mevcut
terminallerini işletmeye devam edebilirler.
Ancak, yönetmelikte bulunan şartları bir yıl içerisinde yerine getirmek
zorundadırlar.
Yürürlük
MADDE 40. - Bu Kanun
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 41. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar
Kurulu yürütür.
ALT KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METNE EKLİ LİSTE
(1) SAYILI LİSTE
YETKİ BELGESİ VE TAŞIT KARTI
ÜCRET TARİFESİ
|
A Yetki Belgesi :
500.000.000. TL |
|
B1 Yetki Belgesi : 2.000.000.000. TL |
|
B2 Yetki Belgesi :
500.000.000. TL |
|
B3 Yetki Belgesi : 1.000.000.000. TL |
|
B4 Yetki Belgesi : 500.000.000.
TL |
|
C1 Yetki Belgesi : 1.000.000.000. TL |
|
C2 Yetki Belgesi : 1.000.000.000. TL |
|
C3 Yetki Belgesi :
500.000.000. TL |
|
C4 Yetki Belgesi :
500.000.000. TL |
|
C5 Yetki Belgesi : 1.000.000.000. TL |
|
D1 Yetki Belgesi :
600.000.000. TL |
|
D2 Yetki Belgesi :
300.000.000. TL |
|
D3 Yetki Belgesi :
400.000.000. TL |
|
D4 Yetki Belgesi :
200.000.000. TL |
|
E1 Yetki Belgesi :
100.000.000. TL |
|
E2 Yetki Belgesi :
100.000.000. TL |
|
E3 Yetki Belgesi :
200.000.000. TL |
|
E4 Yetki Belgesi :
200.000.000. TL |
|
F1 Yetki Belgesi :
400.000.000. TL |
|
F2 Yetki Belgesi :
1.000.000.000. TL |
|
G1 Yetki Belgesi :
400.000.000. TL |
|
G2 Yetki Belgesi :
1.000.000.000. TL |
|
H1 Yetki Belgesi :
400.000.000. TL |
|
H2 Yetki Belgesi :
1.000.000.000. TL |
|
T1 Yetki Belgesi :
600.000.000. TL |
|
T2 Yetki Belgesi :
300.000.000. TL |
|
T3 Yetki Belgesi :
200.000.000. TL |
|
T4 Yetki Belgesi :
200.000.000. TL |
|
T5 Yetki Belgesi :
600.000.000. TL |
|
T6 Yetki Belgesi : 600.000.000. TL |
|
T7 Yetki Belgesi :
600.000.000. TL |
Taşıt Kartı : 20.000.000. TL
HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN
KARAYOLU
TAŞIMA KANUNU TASARISI
BİRİNCİ KISIM
Başlangıç
Hükümleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1. – Bu Kanunun amacı; kara-yolu taşımalarını
ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlemek, taşımada düzeni ve güvenliği
sağlamak, taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı
ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek, taşıma
işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini, haklarını ve sorumluluklarını
saptamak, karayolu taşımalarının, diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve
birbirlerini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve mevcut imkânların daha
yararlı bir şekilde kullanılmasını sağlamaktır.
Kapsam
MADDE2. – Bu Kanun kamuya açık karayolunda motorlu
taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacıları, taşıma
acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo
işletmecilerini, taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her
türlü taşıt, araç, gereç, yapıları ve benzerlerini kapsar.
Ancak, özel otomobillerle ve bunların römorklarıyla
yapılan taşımalar, genel ve katma bütçeli dairelerle, il özel idareleri,
belediyeler, üniversiteler, ve kamu iktisadî teşebbüslerine ait otomobillerle
yapılan taşımalar, Türk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların
römorkları ile yapılan taşımalar, lastik tekerlekli traktörlerle çekilen
römorklarla yapılan taşımalar bu Kanun hükümlerine tabi değildir.
İl sınırları içerisindeki taşımalar ile yüz kilometreye
kadar olan şehirlerarası taşımaların düzenlenmesi il ve ilçe trafik
komisyonları ile işbirliği yapılmak suretiyle ilgili valiliklere, belediye
sınırları içerisindeki şehiriçi taşımalar belediyelere bu Kanuna göre
düzenlenecek yönetmelik esasları dahilinde bırakılabilir.
Uluslararası anlaşmalar ile savaş hali, sıkıyönetim,
olağanüstü hal ve doğal afet durumlarında uygulanacak hükümler saklıdır.
Tanımlar
MADDE3. – Bu Kanunda geçen;
Bakanlık :Ulaştırma Bakanlığını,
Taşıma işleri :Taşımacılık, acentelik, taşıma işleri
komisyonculuğu, nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliğini,
Taşıma işleri işletmecisi : Taşıma işlerinde faaliyette
bulunacak taşımacı, acente, taşıma işleri komisyoncusu, nakliyat ambarı ve
kargo işletmecisini,
Sorumluluk sigortası :Bu Kanunun 18 inci maddesiyle
ihdas edilen zorunlu karayolları taşımacılık malî sorumluluk sigortasını,
Taşıma :Yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın taşımacıya
teslim edildiği yerden varış noktasına götürülmesini,
Taşımacı : Taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi
nam ve hesabına taşımayı bir ücret karşılığı üstlenen gerçek veya tüzelkişiyi,
Eşya (yük) :İnsandan başka taşınabilen canlı veya
cansız her türlü nesneyi,
Kalkış noktası :Yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın
taşımacıya teslim edildiği yeri,
Varış noktası :Yolcu bileti veya taşıma senedinde
gösterilen, yolcu veya eşyanın götürülmek istendiği yeri,
Gönderen :Eşyayı taşımacıya teslim eden, gönderileni
belirleyen ve taşıma senedini imzalayan kişiyi,
Gönderilen :Sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi ve
taşıma senedinde belirtilen eşyanın teslim edileceği kişiyi,
Acente :Ticarî mümessil, ticarî vekil, satış memuru
veya müstahdem gibi bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir sözleşmeye dayanarak
belirli bir yer veya bölge içinde daimî surette bir veya birden fazla
taşımacıyı ilgilendiren sözleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar adına taşıma
sözleşmesi yapmayı meslek edinen kişiyi,
Taşıma işleri komisyoncusu : Ücreti karşılığında kendi
namına ve bir müvekkil hesabına eşya taşıtmayı meslek edinmiş kişiyi,
Nakliyat ambarı : Bir veya birden fazla gönderenden
toplu veya parça başı eşyanın teslim alınarak işletmecinin gözetimi ve denetimi
altında yükleme, boşaltma, depolama, istifleme, aktarma ve gönderilene teslim
gibi hizmetlerin yapıldığı yeri,
Nakliyat ambarı işletmecisi : Bağımsız bir işyerinin
kullanma hakkına sahip olan ve eşyayı teslim alarak kendi gözetim ve denetimi
altında; yükleme, boşaltma, depolama, istifleme, aktarma ve gönderilene teslim
gibi hizmetleri yerine getiren, taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak
sorumluluğu üstlenen kişiyi,
Kargo :Tek parçada en fazla yüz kilogramı geçmeyen
genellikle ambalaj ve kap içerisinde olan küçük boyutlu, koli, sandık, paket ya
da dosya gibi parça eşyayı,
Kargo işletmecisi :Bağımsız bir işyerinin kullanma
hakkına sahip olan ve kargoyu teslim alarak kısa sürede gönderilene ulaştırmak
amacıyla kendi gözetimi ve denetimi altında yükleme, boşaltma, depolama,
istifleme, aktarma ve gönderilene teslim gibi hizmetleri yerine getiren,
taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu üstlenen kişiyi,
Otobüs :Yapısı itibarıyla sürücüsünden başka en az 25
oturma yeri bulunan ve yolcu taşımak için imal edilmiş olan motorlu taşıtı,
Yolcu :Taşıtı kullanan sürücü ile hizmetliler dışında
taşıtta bulunan kişileri,
Parça başına taşıma :Bir veya birden çok gönderenin
aynı veya birbirinden ayrı gönderilene ait eşyaların taşınmasını,
Yolcu bileti :Taşımacı ile yolcu arasında akdedilen ve
bu Kanunda öngörülen şekil ve şartları ihtiva eden ve yolcuya verilmesi zorunlu
olan taşıma sözleşmesini,
Şehirlerarası taşıma :Herhangi bir ilin herhangi bir
noktasından veya yerleşim biriminden başlayıp diğer bir ilin herhangi bir
noktasında veya yerleşim biriminde biten taşımaları,
Uluslararası taşıma :Türkiye’den veya Türkiye’ye
karayoluyla;Türkiye üzerinden karayoluyla transit, Türkiye’ye denizyolu,
demiryolu ve havayolu ile gelip karayolundan üçüncü ülkelere yapılan
taşımaları,
Düzenli sefer :Belirli bir zaman ve ücret tarifesine
göre, tespit edilmiş bir güzergâhta önceden açıklanmış yerleşme birimleri
arasında yapılan taşımaları,
Arızi sefer :Aynı taşıtla bütün güzergâh boyunca aynı
yolcu grubunun taşınması ve kalkış noktasına geri getirilmesi şeklindeki kapalı
kapı seferleri ile gidişi dolu, dönüşü boş veya gidişi boş, dönüşü dolu
seferleri,
Mekik sefer :Birden fazla gidiş ve dönüş seferinde aynı
kalkış yerinden aynı varış yerine önceden gruplandırılmış yolcuların
taşınmasını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Taşımada Genel Kurallar
Genel kural
MADDE 4. – Taşımalar; ekonomik, hızlı, elverişli,
güvenli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest
rekabet ortamında gerçekleştirilir.
Yetki belgesi
alma zorunluluğu ve taşıma hizmeti
MADDE 5. – Taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri
komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için
Bakanlıktan yetki belgesi alınması zorunludur.
Taşımacılara, yetki belgesinden ayrı olarak taşımalarda
kullanılacak taşıtların niteliğini ve sayısını gösteren taşıt belgesi ile
taşımacının taşıt belgesinde kayıtlı her taşıt için düzenlenen ve taşıtta
bulunması gereken taşıt kartı verilir.
Taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya
kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlık yetki
belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebileceği gibi
gerektiğinde yetki belgelerini de iptal edebilir.
Tehlikeli yük taşıyan taşıtlar ve bunların bağlı olduğu
taşımacılar, taşıyacakları yüklerin özelliğine uygun olduğunu gösteren bilgi ve
belgelere dayanarak birinci fıkrada belirtilen yetki belgesinden ayrı olarak
ilgili mercilerden ayrıca izin almakla yükümlüdürler.
Taşımacılar, taşıma hizmetlerini kabul edilebilir bir
neden olmaksızın veya zorunlu haller dışında yapmaktan kaçınamazlar ve taşıma
hizmetinden herkesin her zaman yararlanmasını sağlamak zorundadırlar.
Taşımalar, diğer taşımacılar veya üçüncü şahıslar
tarafından engellenemez.
Taşımacının
sorumluluğu
MADDE 6. – Yolcu ve eşya taşımaları, kanunlara ve
taşımacı ile yolcu ve gönderen arasındaki sözleşmelere uygun olarak yapılır.
Yolcu taşımaları biletsiz, eşya taşımaları taşıma senetsiz yapılamaz.
Taşımacı, acentesinin acentelik sıfatıyla yapmış olduğu
faaliyet ve işlemlerden müteselsilen sorumludur.
Taşımacı, yolcu ve eşyanın güvenlik içinde
taşınmasından sorumludur. Yolcu ve gönderenler de taşımacının güvenlik yönünden
almış olduğu tedbirlere uymak zorundadırlar.
Taşımacı, çevre kirliliğini önleme, çevre ve insan
sağlığını koruma amacıyla yürürlüğe konulan mevzuat hükümlerine uymak
zorundadır.
Taşımacının
yükümlülüğü
MADDE 7. – Taşımacı, yolcuların sağlıklı, rahat ve
güvenli bir yolculuk yapmasını sağlayacak tedbirleri almak, yolcu ve eşyayı
taahhüt ettiği yere kadar götürmekle yükümlüdür.
İlgili mevzuat hükümlerine uygun bir taşıtı, nitelikli
şoför ve hizmetli personeli sefe-re göndermek, şoförlerin sürücü belgelerinin
bulunup bulunmadığını araştırmak, teknik şartlara uymayan taşıtların trafiğe
çıkmasına engel olmak, güzergâh mesafesini dikkate alarak yeteri kadar şoför
bulundurmak, taşıt kartları olmayan ve bu Kanunda öngörülen sorumluluk
sigortası bulunmayan taşıtları trafiğe çıkarmamak hususunda taşımacı gereken
özeni ve duyarlılığı göstermek zorundadır.
Karayolları alt yapısı, işletilmesi, trafiği, doğal
afetler, meteorolojik şartlar ile arıza ve kaza hali dahil, beklenmeyen
sebeplerle ilgili olarak ortaya çıkan ve taşımanın devamına engel olan
sebeplerin, belirsiz bir beklemeyi mecburî kılması veya varış noktasına kadar
gerekli zamanın iki katından daha fazla beklemeyi gerektirmesi halinde, imkân
olduğu takdirde taşımacı bir başka güzergâhı izleyerek taşımayı tamamlamak,
aksi halde yolcuyu güzergâh üzerinde yolcunun dilediği bir yere kadar götürmek
veya yolcu ve eşyayı hareket noktasına geri getirmekle yükümlüdür.
Bu gibi hallerde, yolcunun ve eşya sahibi-nin bütün
hakları saklı olup, taşımacılar herhangi bir ek ödeme veya benzeri talepte
bulunamazlar.
Eşya için taşıma senedindeki hükümler uygulanır.
Taşımacılar
altışar aylık süre ile yılda en az iki kez şoförlerinin ceza puanı durumunu
Emniyet Genel Müdürlüğünden öğrenmek ve ceza puanı yüksek olan şoförlerle
ilgili, eğitim ve iç denetim yönünden gerekli tedbirleri almak zorundadırlar.
Gönderenin sorumluluğu
MADDE 8. -
Gönderen, eşyanın varış noktası, cinsi, miktarı ve nitelikleri ile diğer önemli
bilgileri tam ve doğru olarak taşımacıya bildirmek zorundadır. Yanlış ve eksik
bildirmelerden doğacak her türlü sorumluluk gönderene aittir. Taşımacı, bir
ihbar veya şüphe halinde yetkili ve görevlilerin huzurunda eşyayı kontrol
ettirebilir.
Acente, taşıma işleri komisyonculuğu, nakliyat ambarı
ve kargo işletmeciliği yapanların sorumluluğu
MADDE 9. -
Acenteler ve taşıma işleri komisyoncuları bu sıfatla yapmış oldukları faaliyet
ve işlemlerden taşımacı ile müştereken ve müteselsilen sorumludur. Nakliyat
ambarı ve kargo işletmeciliği yapanlar, eşyayı teslim aldığı andan teslim
edinceye kadar, eşyanın tamamı ve kısmen kaybından ve vuku bulacak hasarından,
korunması ve taşınmasından, güvenliği ve düzenliliğini sağlamaktan, çevre
kirliliğini önleme ve insan sağlığını koruma konusundaki kurallara uymaktan
sorumludur.
Taşıma yasağı
MADDE 10. -
Acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu yetki belgesine sahip olanlar
taşımacı yetki belgesi almadan kendi nam ve hesaplarına taşıma yapamaz ve
yaptıramazlar.
Taşıma
işleri komisyonculuğu, yetki belgesi
sahiplerinin kendi namına eşya taşıtabilmesi için bu taşımanın bir müvekkil
hesabına yapılması zorunludur.
Yolcu
taşımacılığında komisyonculuk yapılamaz.
Ücret ve zaman tarifeleri
MADDE 11. -
Düzenli yolcu ve eşya taşımaları, nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ücret
tarifeleri, yetki belgesi sahiplerince geçerlilik süresi de belirtilmek
suretiyle hazırlanır ve Bakanlık tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe
girer.
Ücret
tarifelerine uyulması ve bu tari-felerin görülebilecek şekilde işyeri, terminal
ve bilet satış yerlerine asılması ve taşıtlarda bulundurulması zorunludur.
Yolcu ve
eşya taşıma, yükleme, boşaltma, depolama ve aktarma hizmetleri de dahil olmak
üzere ücret tarifelerinin, ülke ekonomisi ve kamu yararı aleyhine sonuç vermesi
ve aşırı ücret uygulanması veya rekabet ortamının bozulması halinde ve
gerektiğinde taban ve tavan ücretleri Bakanlıkça tespit edilebilir.
Ücret
tarifeleri başlangıç ve bitiş noktaları arasında gidiş ve dönüşte aynı şekilde
düzenlenir.Değişik fiyat tarifesi uygulanamaz.
Düzenli
yolcu ve eşya taşımaları zaman tarifesine tabidir. Taşımacılar tarafından
geçerlilik süresi de belirtilmek suretiyle hazırlanan zaman tarifeleri,
Bakanlıkça onaylandıktan sonra yürürlüğe girer.
Taşımacılar
zaman tarifelerine uymak ve tarifelerini görülebilecek şekilde işyeri, terminal
ve bilet satış yerlerinde bulundurmak zorundadırlar.
Ücretsiz ve
tarife altı uygulamalarına ilişkin esaslar yönetmelikte düzenlenir.
İKİNCİ KISIM
Uluslararası Taşımalar
BİRİNCİBÖLÜM
Uluslararası Taşımaların
Kapsamı ve Taşıma Yetkisi
Uluslararası taşımaların kapsamı
MADDE12. –
Uluslararası yolcu ve eşya taşımaları;
a)
Türkiye’ye karayoluyla veya demiryoluyla herhangi bir hudut kapısından giren
veya Türkiye’nin herhangi bir limanına denizyolu ile gelen karayolu
taşıtlarıyla yapılan transit taşımaları,
b)
Türkiye’ye demiryolu, denizyolu veya havayoluyla gelen ve varış noktasından
kara-yolu taşıtlarıyla üçüncü ülkelere yapılan taşımaları,
c)
Türkiye’den karayolu taşıtları ile diğer ülkelere yapılan taşımaları,
d) Diğer
ülkelerden karayolu taşıtları ile Türkiye’ye yapılan taşımaları,
kapsar.
Taşıma yetkisi
MADDE13. –
12 nci maddenin (a) bendindeki taşımaları, uluslararası ikili ve çok taraflı
karayolu taşıma anlaşmalarına göre taşıma yapmaya yetkili veya Bakanlıkça izin
verilmiş yabancı plakalı taşıtlar ile uluslararası taşımalar için Bakanlıktan
yetki belgesi almış taşımacılara ait taşıtlarla yapılabilir.
12 nci
maddenin (b) bendindeki taşımalar, Bakanlıktan uluslararası taşımacı yetki
belgesi almış taşımacılar tarafından yapılır. Yabancı plakalı taşıtlara ise
Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu Kararı ile taşıma yetkisi
ve-rilebilir.
Hangi
ülkelere hangi kara hudut kapısı, deniz limanı, hava alanı veya limanı,
demiryolu istasyonu veya garından taşıma yapılacağı Bakanlıkça belirlenir.
12 nci
maddenin (c) ve (d) bentlerindeki taşımalar uluslararası taşımacı yetki
belgesine sahip taşımacılar ile ikili ve çok tarflı karayolu taşıma
anlaşmalarına göre izin verilmiş veya Bakanlıkça özel izin belgesi verilmiş
yabancı taşımacılara ait taşıtlarla yapılabilir.
Yabancı
plakalı taşıtlar, Türkiye sınırları dahilindeki iki nokta arasında taşıma
yapamazlar.
İKİNCİ BÖLÜM
Yasak Haller, Kota,
Geçiş Ücretleri
Yasak haller
MADDE14. –
Gümrük kapıları dahilinde yolcu veya eşya taşınamaz, aktarmaları yapılamaz,
eşya depolanamaz ve yolcular huduttan yaya geçerek taşıta binemez.
Ancak, bu
işlemler zorunlu hallerde Bakanlıkça verilecek izinle yapılabilir.
Taşımaların düzenlenmesi
MADDE15. –
Türkiye’ye veya Türkiye üzerinden karayoluyla yapılacak transit taşımalarda,
yurt içi taşımaları aksatmamak ve Türkiye üzerinden yapılan uluslararası
taşımaları daha düzenli ve süratli kılmak amacıyla, alt yapının fiziksel sınırları
göz önüne alınarak, gerektiğinde kota sistemi uygulanabilir.
Karayolu
taşıma anlaşması olmayan ülkelerin taşımada kullanacağı taşıtlar Bakanlıkça
verilecek izine tâbidir.
Geçiş ücretleri
MADDE16. –
Karayolunun bakımı, korunması ile karayolu ve taşımanın yönetimine ilişkin
giderlere katkıda bulunmak üzere geçiş ücretleri alınır.
Köprü, tünel
ve otoban ücreti gibi karayolu alt yapısının kullanılmasından alınan ücret ile
eşya ve taşıtlar için yapılan hizmetlerin ücretleri, bu geçiş ücretlerine dahil
değildir.
Bakanlık,
Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık ile birlikte, geçiş ücretlerinin
tespitine, artırılmasına, indirilmesine veya alınmamasına yetkilidir.
Ülkemizin
taraf olduğu uluslararası anlaşmaların hükümleri saklıdır.
ÜÇÜNCÜKISIM
Sorumluluk ve Sigorta
BİRİNCİBÖLÜM
Yolcu Taşımalarında
Sigorta, Sigorta
Zorunluluğu,
Sigorta Tarifeleri
Sorumluluk
MADDE17. –
Şehirlerarası ve uluslararası yolcu taşımacıları; molalar dahil olmak üzere
yolcunun kalkış noktasından, varış noktasına kadar geçecek süre içerisinde
meydana gelecek bir kaza nedeniyle yolcunun ölümü, yaralanması ya da eşyasının
zarara uğramasından dolayı kusursuz olarak sorumludur.
Zorunlu karayolları taşımacılık malî sorumluluk
sigortası
MADDE18. –
Taşımacılar, yolcuya gele-bilecek bedenî zararlar için 17 nci maddeden doğan
sorumluluklarını sigorta ettirmek zorundadır. Ancak, Hazine Müsteşarlığının
bağlı olduğu Bakanlık gerekli gördüğü takdirde, tespit edeceği yabancı
ülkelerde ortaya çıkabilecek zararları teminat kapsamı dışında tutabilir.
Sorumluluk
sigortasına ilişkin sigorta genel şartları Hazine Müsteşarlığınca onaylanır.
Sorumluluk sigortası tarife ve talimatları Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu
Bakanlıkça tespit edilir ve Resmî Gazete’de yayımlanır.
Taşımacının
eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin ve yolcu bileti olmadan taşınanların
uğradığı zararlar sigorta teminatı dışındadır.
Bu Kanunda
öngörülen sorumluluk sigortası Türkiye’de kaza branşında ruhsatı bulunan
sigorta şirketleri tarafından yapılır. Bu sigorta şirketleri, usulüne uygun
izin belgesinin ibraz edilmesi kaydıyla sorumluluk sigortasını yapmakla
yükümlüdürler.
Zarar görenlerin çokluğu ve zorunlu malî sorumluluk
sigortası
MADDE19. –
Zarar görenlerin tazminat alacakları, sigorta sözleşmesinde öngörülen
teminattan fazla ise zarar görenlerden her birinin sigortacıya karşı
yöneltebileceği tazminat talebi, teminat tutarının tazminat alacakları
toplamına olan oranına göre indirime tâbi tutulur.
Başka
tazminat taleplerinin bulunduğunu bilmeksizin zarar görenlerin birine veya bir
kaçına kendilerine düşecek olandan fazla ödemede bulunan iyi niyetli sigortacı,
yaptığı ödeme çerçevesinde diğer zarar görenlere karşı da borcundan kurtulmuş
sayılır.
Meydana
gelen zarar öncelikle taşımacının sorumluluk sigortasından karşılanır.
Sorumluluk sigortası teminat sınırları içinde yapılan ödemelerden sonra kalan
zarar için taşımacının 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre yaptırmak
zorunda olduğu, zorunlu malî sorumluluk sigortasını yapan sigortacıya müracaat
edilir.
Tazminatın azaltılması veya kaldırılması sonucunu
doğuran haller
MADDE20. –
Sigorta sözleşmesinden veya sigorta sözleşmesine ilişkin kanun hükümlerinden
doğan ve tazminat yükümlülüğünün kaldırılması veya miktarının azaltılması
sonucunu doğuran haller zarar görene karşı ileri sürülemez.
Ödemede
bulunan sigortacı, sigorta sözleşmesine ve bu sözleşmeye ilişkin kanun
hükümlerine göre, tazminatın kaldırılmasını veya azaltılmasını sağlayabileceği
oranda taşımacıya rücu edebilir.
Doğrudan doğruya talep hakkı
MADDE21. –
Zarar görenler, sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde doğrudan
doğruya sigortacıya karşı talepte bulunabilirler.
Kaza sonucu ihbar ve zararların ödenmesi
MADDE22. –
Sorumluluk sigortası tazminatına yol açan olay, taşımacı veya zarar gören
tarafından öğrenildiği tarihten itibaren beş iş günü, olay, yurt dışında
meydana gelmişse on işgünü içinde sigorta şirketine ihbar edilir.
Taşımacı;
kazaya, zarara veya olayla ilgili açılacak davalara ilişkin bilgi ve belgeleri
sigorta şirketine vermekle yükümlüdür.
Sigortacılar,
hak sahibinin kaza veya zarara ilişkin belgeleri sigortacıya ilettiği tarihten
itibaren, sekiz iş günü içinde sorumluluk sigortası sınırları içinde kalan
miktarları hak sahibine ödemek zorundadır.
Sigortanın ispatı
MADDE23. –
Sigorta şirketleri, şekli ve kapsamı Bakanlığın uygun görüşü ve Hazine
Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanlığın onayı ile belirlenip Türkiye Sigorta
ve Reasü-rans Şirketleri Birliğince bastırılacak sorumluluk sigortası
belgesini, poliçe ile birlikte taşımacıya vermek zorundadır. Poliçede araçların
plaka numaraları belirtilir ve her araç için sorumluluk sigortası belgesi
düzenlenir.
Taşımacılar
sorumluluk sigortası belgelerini araçlarında bulundurmak zorundadır.
İKİNCİBÖLÜM
Zamanaşımı, Yetkili
Mahkemeler ve İcra Daireleri
Zamanaşımı
MADDE24. –
Bu Kanuna göre yapılan sorumluluk sigortası sözleşmelerinden doğan her türlü
tazminat davası, zarar görenin zararı ve tazminatla yükümlü olan kimseyi
öğrendiği tarihten itibaren iki sene ve her halde zarara neden olan olay tarihinden
itibaren on yıl sonra zamanaşımına uğrar.
Dava, cezayı
gerektiren bir fiilden doğmakta ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununda bu fiil için
daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmekte ise tazminat davasında bu ceza
zamanaşımı uygulanır.
Sorumlu kişi
hakkındaki zamanaşımını kesen sebepler, sigorta şirketi hakkında da uygulanır.
Sigorta şirketi hakkında zamanaşımını kesen sebepler sorumlu kişi hakkında da
uygulanır.
Sorumluluk
sigortasında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu hakları kendi
yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi
öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.
Yetkili mahkeme ve icra daireleri
MADDE25. –
Sigorta sözleşmesinden doğan anlaşmazlıklar, tazminat ve rücu talepleri nedeni
ile açılacak davalarda ve icra takiplerinde yetkili mahkeme veya icra
daireleri; sigorta şirketinin veya şubesinin, sigorta sözleşmesini yapan
acentenin, sigortalının, zarar görenin rücu edilenin ikametgâhındaki veya
zarara yol açan olayın meydana geldiği yerdeki mahkeme ve icra daireleridir.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Çeşitli Hükümler
BİRİNCİBÖLÜM
Hürriyeti Bağlayıcı
Cezalar ve İdarî Para Cezaları
Hürriyeti bağlayıcı ceza
MADDE26. –
Bu Kanunun;
a) 5 inci
maddesine göre yetki belgesi almadan taşıma işinde faaliyette bulunanlara dört
aydan altı aya kadar,
b) 5 inci
maddesinin altıncı fıkrasına aykırı davranarak bir taşımacının diğer bir
taşımacının taşıma faaliyetini engellemesi halinde dört aydan altı aya kadar,
c) 10 uncu
maddesine aykırı davranan acente ve taşıma işleri komisyoncularına dört aydan
altı aya kadar,
hafif hapis
cezası verilir.
İdarî para cezaları
MADDE27.– Bu
Kanunun;
a) 5 inci
maddesinin dördüncü fıkrasına aykırı davranan taşımacılara üçyüz milyon lira, 5
inci maddesinin beşinci fıkrasına göre taşıma hizmetini yapmaktan kaçınan
taşımacılara ikiyüz milyon lira,
b) Bilette
tayin edilen yeri başka bir kimseye verenler veya 6 ncı maddesine aykırı
davranarak biletsiz yolcu taşıyanlardan, her yolcu için taşıma ücretinin üç
katı tutarı, taşıma senedi olmaksızın eşya taşıyanlardan ikiyüz milyon lira,
c) 6 ncı
maddesinin birinci fıkrasına aykırı davranan taşımacılara yüz milyon lira,
üçüncü ve dördüncü fıkralarına aykırı davranan taşımacılara ikiyüz milyon lira,
d) 7 nci
maddesinin birinci fıkrasına aykırı davranan yolcu taşımacılarına beşyüz milyon
lira, ikinci fıkrasına aykırı davranan taşımacı-lara ikiyüz milyon lira,
altıncı fıkrasına aykırı davranan taşımacılara yüz milyon lira,
e) 11 inci
maddesine aykırı davranarak ücret tarifesi düzenlemeyenlere ikiyüz milyon lira,
ücret tarifelerine uymayan veya değişik ücret tarifeleri uygulayanlara yüz
milyon lira, bunun dışında ikinci fıkraya aykırı davrananlara elli milyon lira,
f) 11 inci
maddesine aykırı davranarak zaman tarifesine uymayanlara yüz milyon lira, zaman
tarifelerini görülebilecek şekilde işyeri, terminal ve bilet satış yerlerinde
bulundurmayanlara elli milyon lira,
g) 13 üncü
maddesine aykırı olarak yabancı plakalı taşıtların Türkiye sınırları
dahilindeki iki nokta arasında taşıma yapması halinde, taşıt sahibine veya
şoförüne ikiyüz milyon lira,
h) 14 üncü
maddesine aykırı davrananlara ikiyüz milyon lira,
ı) 18 inci
maddesi hükümlerine göre sorumluluk sigortası yaptırmayan taşımacılara beşyüz
milyon lira,
i) 18 inci
madde hükümlerine göre sorumluluk sigortası yapmaktan kaçınan sigorta
şirketlerine, ödenmesi gereken sigorta priminin 10 katı tutarında,
j) 22 nci
maddesinin ikinci fıkrasına uymayan ve yükümlülükleri yerine getirmeyen
taşımacılara yüz milyon lira,
k) 36 ncı
maddesine aykırı olarak terminal ve ara durak dışında yolcu indirip bindiren
taşımacılara ikiyüz milyon lira,
para cezası
verilir.
Ceza
uygulaması
MADDE 28. –
Eylemin başka bir suç teşkil etmesi halinde, 26 ve 27 nci maddeler ile verilen
hapis ve/veya para cezaları, diğer kanunlardaki suçların takibine ve cezaların
uygulanmasına; bu Kanunda ve yönetmelikte düzenlenen uyarma, geçici durdurma ve
iptal gibi idarî müeyyidelerin uygulanmasına engel teşkil etmez.
Birden fazla
suçun bir arada işlenmesi halinde her suç için ayrı ceza uygulanır.
Suç ve ceza tutanakları
MADDE 29. –
Bu Kanunda yazılı suçları işleyenler hakkında Bakanlıkça görevli ve yetkili
kılınmış personelce suç veya idarî para cezasına dair tutanak düzenlenir.
27 nci
maddede yazılı para cezaları yetkili memurlarca derhal tahsil edilir. Bu
tahsilat, makbuz karşılığında yapılır. Bu makbuzlar damga vergisinden muaftır.
Para
cezaları derhal tahsil olunamadığı takdirde ceza tutanağı tanzim edilir ve bir
sureti yedi iş günü içinde ilgili mal sandığına gönderilir.
Birinci
fıkraya göre yetkili kılınmış personel, sayman mutemedi olarak
görevlendirilmeden, makbuz karşılığı idarî para cezalarını tahsil eder.
Bu maddenin
uygulanmasına ait usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ve Bakanlıkça müştereken
hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Para cezalarının ödenme süresi
MADDE 30. –
Tahsilatlar derhal yapılmadığı takdirde para cezalarının tutanağın tebliği
tarihinden itibaren on gün içinde ödenmesi gerekir. On gün içerisinde ödenmeyen
cezalar iki katına çıkar ve ödeme süresi on gün daha uzar, bu süre içinde
ödenmeyen cezalar üç katına çıkar.
Süresinde
ödenmeyen para cezaları için 6183 sayılı Amme alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
Bu para
cezaları, Maliye Bakanlığının sayman mutemetlerine, mal sandıklarına veya 29
uncu maddenin birinci fıkrasına göre yetkili kılınmış personele ödenebileceği
gibi banka veya posta çeki ile de ödenebilir.
Para cezalarına itiraz ve suçlarda tekerrür
MADDE 31. –
Para cezalarına karşı tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde yetkili
idare mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üze-rine verilen kararlar kesindir.
Bu Kanunda
belirtilen suçların işlendiği tarihten geriye doğru bir yıl içinde aynı
nitelikte üç defa suç işlediği tespit edilenlerin yetki belgeleri bir yıl
süreyle iptal edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
İdarî Müeyyideler
İdarî mercilerin istemi ile iptal
MADDE 32. –
Gümrük mevzuatı veya millî güvenliğe aykırı hareket eden yetki belgesi
sahiplerinin yetki belgeleri, bu hareketler yetki belgesi kullanarak
yapılıyorsa ilgili bakanlık veya müsteşarlıklardan birinin teklifi üzerine iptal
edilir. Üç yıl geçmedikçe yetki belgesi verilmez.
Ancak,
soruşturma sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi veya
yargılamanın beraat ile sonuçlanması hallerinde ilgili bakanlık veya
müsteşarlık görüşünün de bildirilmesi üzerine yetki belgesi iade edilir.
İptal süresince uygulama
MADDE 33. –
Yetki belgesi iptal edilen veya taşıma faaliyeti geçici olarak durdurulan
gerçek kişi ile tüzel kişi kurucu ortaklarına ve bunların hissedarı olduğu
diğer şirketlere durdurma ve iptal süresince aynı tür yetki belgesi verilemez.
Belge alma şartlarının kaybedilmesi ve tahrifat
MADDE 34. –
Yetki belgesi alma şartlarından herhangi birinin taşınmadığının sonradan
anlaşılması veya faaliyet sırasında bu şartlardan herhangi birinin kaybedilip
de ve-rilen süre içerisinde giderilmemesi halinde yetki belgeleri iptal edilir.
Yetki
belgeleri, taşıt belgeleri veya taşıt kartı üzerinde tahrifat yapan yetki
belgesi sahiplerinin yetki belgeleri iptal edilerek durum adlî mercilere
bildirilir ve bu kişilere bir yıl geçmedikçe yeniden yetki belgesi verilmez.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Son Hükümler
Karayolu Taşımacılığı Yüksek Kurulu
MADDE 35. –
Karayolu taşımacılığı hizmetlerinin; teknik, ekonomik ve sosyal gelişmelere,
kamu yararına, çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesi ve millî güvenlik
amaçlarına uygun olarak düzenlenmesi ve gelişmelerini sağlayacak prensip
kararların alınması ve politikaların tespit edilmesi amacıyla tavsiye ve
önerilerde bulunmak ve bu hizmet alanındaki sorunları görüşmek üzere Karayolu
Taşımacılığı Yüksek Kurulu kurulur.
Karayolu
Taşımacılığı Yüksek Kurulu; Başbakan veya Başbakan tarafından görevlendirilecek
Başbakan yardımcısı başkanlığında; Millî Savunma, İçişleri, Dışişleri, Bayındırlık
ve İskân, Ulaştırma, Turizm ve Çevre
bakanları ile Gümrük, Hazine ve Devlet Planlama Teşkilâtı müsteşarları,
Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenecek konu ile ilgili iki öğretim üyesi,
Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği
temsilcisinden oluşur. İhtiyaç duyulan hallerde diğer bakanlar ve bilgilerine
başvurulmak üzere diğer kurum ve kuruluşlardan temsilciler de Kurula
çağırılabilir.
Kurul yılda
iki defa olağan, Başbakanın gerek görmesi halinde de olağanüstü olarak,
gündemle toplanabilir.
Kurulun
sekretarya görevi, Bakanlık Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğünce yapılır.
Karayolu
Taşımacılığı Yüksek Kurulunun çalışma usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılacak
yönetmelikle belirlenir.
Terminal
MADDE 36. –
Yolcu taşımalarında kalkış ve varışların bir terminalden yapılması esastır.
Ancak yeri ve zamanı önceden belirlenen ve nitelikleri yönetmelikte tespit
edilen ara duraklarda da yolcu indirmesi ve bindirmesi yapılabilir.
Yolcu
taşımacılarının, en az bir yolcu terminaline bağımsız olarak veya birlikte
sahip olmaları veya bu terminalin kullanma hakkını haiz olmaları zorunludur.
Aynı terminalden, nitelik ve niceliğine göre birden fazla taşımacı yararlanabilir.
Eşya taşımacılığında terminal bulundurma zorunluluğu aranmaz. Terminallerin
özellikleri yönetmelikle belirlenir.
Belediye,
özel idare gibi mahallî idarelerin terminal işletmesi veya işletme hakkını
başkasına devretmesi halinde, taşımacılar ayrı terminal açamazlar. Ancak, bu
terminallerin yetersizliği halinde gerçek ve tüzel kişilerin ayrı terminal
yapım veya işletmelerine İçişleri, Bayındırlık ve İskân ve Çevre
bakanlıklarının olumlu görüşleri alınmak suretiyle Bakanlıkça izin verilebilir.
Ücretler
MADDE 37. –
Verilecek yetki belgeleri ve taşıt kartlarından ekli (1) sayılı cetvelde
gösterilen ücretler alınır. Ücreti alınmadan yetki belgeleri ve taşıt kartları
verilmez. Yetki belgesinin yenilenmesinde ve zayiinde ücretin % 50’si alınır.
Unvan değişikliği, adres değişikliği ve benzeri nedenlerle süresi bitmeden
yenilenen belgelerden ücret alınmaz.
Ekli (1)
sayılı cetveldeki ücretler, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl
için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükmü uyarınca
tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır.
Yönetmelik
MADDE 38. –
Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren 6 ay içinde;
a)
Taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve
kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar,
verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan
taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal
hizmetlerinde öngörülecek hususları,
b)
Belgelerin geçerlilik süreleri, geri alınması ve uygulanacak idarî
müeyyideleri,
c) Taşımacı,
acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği yapacakların yükümlülükleri, bagaj ve taşımanın yardımcı
hizmetleri,
d) Zaman ve
fiyat tarifelerinin düzenlenmesi, yolcu bileti ve taşıma senedinin şekil ve
muhtevasını,
e) Taşıma
işlerinde çalışan şoför ve diğer görevlilerde aranacak şartlar ve nitelikleri,
f) Taşıma
hizmetlerinin denetimi ve belge taleplerinin incelenmesi ile ilgili esasları,
g) Ücretsiz
ve tarife altı uygulama esasları,
h) Karayolu
Taşımacılığı Yüksek Kurulunun çalışma usul ve esasları,
ı) Kanunun
uygulanmasıyla ilgili diğer esas ve usulleri,
düzenleyen
yönetmelikler Bakanlıkça hazırlanarak Resmî Gazete’de yayımlanır.
Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde uygulanacak
mevzuat
MADDE 39. –
Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu ve diğer
ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
GEÇİCİ MADDE
1. – Bu Kanuna göre yürürlüğe konulacak yönetmeliklerin yürürlüğe girdiği
tarihten önce yetki belgesi almış olanlar hariç, şehirlerarası eşya
taşımacılığı konusunda taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu ile
nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapan gerçek ve tüzel kişiler
başvurudaki şartlar aranmaksızın yönetmeliklerin yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren bir yıl içerisinde yetki belgesi almak zorundadırlar. Zorunluluk
halinde bu süre Bakanlıkça altı aylık dönemlerle en fazla bir yıl uzatılabilir.
İlk defa
yetki belgesi almak isteyenlerin talep ettikleri yetki belgesi ile ilgili
faaliyette bulunduklarını belgelemeleri gerekmektedir. Belge alma süresi
bitiminden sonra müracaat edenlere bu Kanun ve bu Kanuna göre çıkarılacak yönetmelik
hükümleri uygulanır.
GEÇİCİ MADDE
2. – Geçici 1 inci maddede öngörülen süre içerisinde yetki belgesi alan
taşımacılar, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve
kargo işletmeciliği yapanlar yetki belgesi aldığı tarihten itibaren iki yıl
içerisinde durumlarını bu Kanun ve bu Kanuna göre çıkarılacak yönetmeliğe
uydurmak zorundadırlar.
GEÇİCİ MADDE
3. – Bu Kanunun ya-yımından önce ayrı terminal izni alan veya ayrı terminal
işleten gerçek veya tüzel kişiler mevcut terminallerini işletmeye devam
edebilirler.
Ancak,
yönetmelikte bulunan şartları bir yıl içerisinde yerine getirmek zorundadırlar.
Yürürlük
MADDE 40. –
Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 41. –
Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
BAYINDIRLIK, İMAR,
ULAŞTIRMA VE TURİZM KOMİSYONUNUN
KABUL ETTİĞİ METİN
KARAYOLU TAŞIMA KANUNU
TASARISI
BİRİNCİ KISIM
Başlangıç Hükümleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve
Tanımlar
Amaç
MADDE 1.
- Bu
Kanunun amacı; karayolu taşımalarını ülke ekonomisinin
gerektirdiği şekilde düzenlemek, taşımada düzeni ve güvenliği sağlamak,
taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek, taşıma işlerinde
istihdam edilenlerin niteliklerini,
haklarını ve sorumluluklarını saptamak, karayolu taşımalarının, diğer taşıma
sistemleri ile birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve
mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasını sağlamaktır.
Kapsam
MADDE 2. -
Bu Kanun kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya
taşımalarını, taşımacıları, taşıma acentelerini, taşıma işleri
komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo işletmecilerini, taşıma işlerinde
çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her türlü taşıt, araç, gereç, yapıları
ve benzerlerini kapsar.
Ancak, özel
otomobillerle ve bunların römorklarıyla yapılan taşımalar, genel ve katma
bütçeli dairelerle, il özel idareleri, belediyeler, üniversiteler ve kamu
iktisadî teşebbüslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar, Posta ve Telgraf Teşkilâtı
Genel Müdürlüğü ve Türk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların
römorkları ile yapılan taşımalar, lastik tekerlekli traktörlerle çekilen römork
ve yarı römorklarla yapılan taşımalar
bu Kanun hükümlerine tâbi değildir.
İl sınırları
içerisindeki taşımalar ile yüz kilometreye kadar olan şehirlerarası taşımaların
düzenlenmesi il ve ilçe trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak suretiyle
ilgili valiliklere bu Kanuna göre düzenlenecek yönetmelik esasları dahilinde bırakılabilir.
Belediyeler;
belediye sınırları içerisindeki taşımalarda, bu Kanun hükümlerine uygun olarak
düzenleme yaparlar.
Uluslararası
anlaşmalar ile savaş hali, sıkıyönetim, olağanüstü hal ve doğal afet
durumlarında uygulanacak hükümler saklıdır.
Tanımlar
MADDE 3. -
Bu Kanunda geçen;
Bakanlık:
Ulaştırma Bakanlığını,
Taşıma
işleri: Taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu, nakliyat ambarı
ve kargo işletmeciliğini,
Taşıma
işleri işletmecisi: Taşıma işlerinde faaliyette bulunacak taşımacı, acente,
taşıma işleri komisyoncusu, nakliyat ambarı ve kargo işletmecisini,
Sorumluluk
sigortası: Bu Kanunun 18 inci maddesiyle ihdas edilen zorunlu karayolu
taşımacılık malî sorumluluk sigortasını,
Taşıma:
Yolcunun ya da eşyanın kalkış noktasından varış noktasına götürülmesini,
Taşımacı:
Taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına taşımayı bir ücret
karşılığı üstlenen gerçek veya tüzel kişiyi,
Eşya ve yük:
İnsandan başka taşınabilen canlı veya cansız her türlü nesneyi,
Kalkış
noktası: Yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın taşımacıya teslim edildiği yeri,
Varış
noktası: Yolcu bileti veya taşıma senedinde gösterilen, yolcu veya eşyanın
götürülmek istendiği yeri,
Gönderen:
Eşyayı taşımacıya teslim eden, gönderileni belirleyen ve taşıma senedini imzalayan kişiyi,
Gönderilen:
Sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi ve taşıma senedinde belirtilen eşyanın
teslim edileceği kişiyi,
Acente:
Ticarî mümessil, ticarî vekil, satış memuru veya müstahdem gibi bağımlı bir
sıfatı olmaksızın bir sözleşmeye dayanarak belirli bir yer veya bölge içinde
daimî surette bir veya birden fazla taşımacıyı ilgilendiren sözleşmelerde
aracılık etmeyi ve onlar adına taşıma sözleşmesi yapmayı meslek edinen kişiyi,
Taşıma
işleri komisyoncusu: Ücreti karşılığında kendi namına ve bir müvekkil hesabına
eşya taşıtmayı meslek edinmiş kişiyi,
Nakliyat
ambarı: Bir veya birden fazla gönderenden toplu veya parça başı eşyanın teslim
alınarak işletmecinin gözetimi ve denetimi altında yükleme, boşaltma, depolama,
istifleme, aktarma ve gönderilene teslim gibi hizmetlerin yapıldığı yeri,
Nakliyat
ambarı işletmecisi: Bağımsız bir işyerinin kullanma hakkına sahip olan ve
eşyayı teslim alarak kendi gözetim ve denetimi altında; yükleme, boşaltma,
depolama, istifleme, aktarma ve gönderilene teslim gibi hizmetleri yerine
getiren, taşımayı yapan veya yaptıran ve
bundan doğacak sorumluluğu üstlenen kişiyi,
Kargo: Tek
parçada en fazla yüz kilogramı geçmeyen genellikle ambalaj ve kap içinde olan
küçük boyutlu, koli, sandık, paket gibi
parça eşyayı,
Kargo
işletmecisi: Bağımsız bir işyerinin kullanma hakkına sahip olan ve kargoyu
teslim alarak kısa sürede gönderilene
ulaştırmak amacıyla kendi gözetimi ve
denetimi altında yükleme, boşaltma, depolama, istifleme, aktarma ve gönderilene
teslim gibi hizmetleri yerine getiren, taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu üstlenen kişiyi,
Otobüs:
Yapısı itibarıyla sürücüsünden başka en az 25 oturma yeri bulunan ve yolcu
taşımak için imal edilmiş olan motorlu
taşıtı,
Yolcu :
Taşıtı kullanan sürücü ile hizmetliler dışında taşıtta bulunan kişileri,
Tehlikeli
yük: Bu Kanuna göre düzenlenecek yönetmelikte tehlikeli olarak kabul edilen
yükü,
Parça başına
taşıma: Bir veya birden çok gönderenin aynı veya birbirinden ayrı gönderilene
ait eşyaların taşınmasını,
Yolcu
bileti: Yolcunun taşınması yükümlülüğünü içeren, öngörülen şekil ve şartları
ihtiva eden ve yolcuya verilmesi gereken belgeyi,
Şehirlerarası
taşıma: Herhangi bir ilin herhangi bir noktasından veya yerleşim biriminden başlayıp
diğer bir ilin herhangi bir noktasında veya yerleşim biriminde biten
taşımaları,
Uluslararası
taşıma: Türkiye'den veya Türkiye'ye karayoluyla; Türkiye üzerinden karayoluyla
transit, Türkiye'ye denizyolu, demiryolu ve havayolu ile gelip karayolundan
üçüncü ülkelere yapılan taşımaları,
Düzenli
sefer: Belirli bir zaman ve ücret tarifesine göre, tespit edilmiş bir
güzergâhta önceden açıklanmış yerleşme birimleri arasında yapılan taşımaları,
Arızî sefer:
Aynı taşıtla bütün güzergâh boyunca aynı yolcu grubunun taşınması ve kalkış
noktasına geri getirilmesi şeklindeki kapalı kapı seferleri ile gidişi dolu,
dönüşü boş veya gidişi boş, dönüşü dolu seferleri,
Mekik sefer:
Birden fazla gidiş ve dönüş seferinde aynı kalkış yerinden aynı varış yerine
önceden gruplandırılmış yolcuların taşınmasını,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Taşımada Genel
Kurallar
Genel kural
MADDE 4. -
Taşımalar; ekonomik, hızlı, elverişli, güvenli, çevreye kötü etkisi en az ve
kamu yararını gözetecek tarzda serbest rekabet ortamında gerçekleştirilir.
Kamu ve özel
kuruluşların personel taşıma işini yapan ticarî toplu taşıma araçlarına plâka
tahditi getirilemez.
Yetki belgesi alma zorunluluğu ve taşıma hizmeti
MADDE 5. -
Taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve
kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınması
zorunludur.
Taşımacı,
acente, taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği
yetki belgesi alabilmek için;
a) Gerçek
kişilerin Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetinde olmaları,
b) Tüzel
kişilerin 29/06/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununda ve
24/04/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununda belirtilen tüzel
kişilerden herhangi birisi olmaları ve Türkiye'de Türk kanunlarına göre
kurulmuş ve Türk Ticaret Siciline tescil edilmiş olmaları,
c) Gerçek
kişi, tüzel kişi kurucu ortakları ve tüzel kişiliği temsile yetkili
yöneticilerin; kaçakçılık, dolandırıcılık, inancı kötüye kullanma ve Devletin
şahsiyetine karşı işlenen suçlarla, 12/04/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle
Mücadele Kanununa giren suçlardan hürriyeti bağlayıcı ceza ile hükümlü
bulunmamaları,
d) İlgili
meslek odalarına kayıtlı olmaları,
Şarttır.
01/08/1954
tarihli ve 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu hükümleri saklıdır.
Taşıma
işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu,
güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlık yetki belgelerinin verilmesinde
sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebileceği gibi gerektiğinde yetki belgelerini
de iptal edebilir.
Tehlikeli
yük taşıyan taşıtlar ve bunların bağlı olduğu taşımacılar, taşıyacakları
yüklerin özelliğine uygun olduğunu gösteren bilgi ve belgelere dayanarak
birinci fıkrada belirtilen yetki belgesinden ayrı olarak ilgili mercilerden
ayrıca izin almakla yükümlüdürler.
Taşımacılar,
taşıma hizmetlerini kabul edilebilir bir neden olmaksızın veya zorunlu haller
dışında yapmaktan kaçınamazlar ve taşıma hizmetinden herkesin her zaman
yararlanmasını sağlamak zorundadırlar.
Taşımalar,
diğer taşımacılar veya üçüncü şahıslar tarafından engellenemez.
Taşımacının sorumluluğu
MADDE 6. -
Yolcu ve eşya taşımaları, kanunlara ve taşımacı ile yolcu ve gönderen
arasındaki sözleşmelere uygun olarak yapılır. Yolcu taşımaları biletsiz, eşya
taşımaları taşıma senetsiz yapılamaz.
Taşımacı,
acentesinin acentelik sıfatıyla yapmış olduğu faaliyet ve işlemlerden
müteselsilen sorumludur.
Taşımacı,
yolcu ve eşyanın güvenlik içinde taşınmasından sorumludur. Yolcu ve gönderenler
de taşımacının güvenlik yönünden almış olduğu tedbirlere uymak zorundadırlar.
Taşımacı,
çevre kirliliğini önleme, çevre ve insan sağlığını koruma amacıyla yürürlüğe
konulan mevzuat hükümlerine uymak zorundadır.
Taşımacının yükümlülüğü
MADDE 7. -
Taşımacı, yolcuların sağlıklı, rahat ve güvenli bir yolculuk yapmasını
sağlayacak tedbirleri almak, yolcu ve eşyayı taahhüt ettiği yere kadar
götürmekle yükümlüdür.
İlgili
mevzuat hükümlerine uygun bir taşıtı, nitelikli şoför ve hizmetli personeli
sefere göndermek, şoförlerin sürücü belgelerinin bulunup bulunmadığını araştırmak, teknik şartlara uymayan
taşıtların trafiğe çıkmasına engel olmak, güzergah mesafesini dikkate
alarak yeteri kadar şoför
bulundurmak ve bu Kanunda öngörülen
sorumluluk sigortası ile diğer ilgili mevzuatta öngörülen sigortası bulunmayan
taşıtları trafiğe çıkarmamak hususunda
taşımacı gereken özeni ve duyarlılığı göstermek zorundadır.
Karayolları
alt yapısı, işletilmesi, trafiği, doğal afetler, meteorolojik şartlar ile arıza
ve kaza hali dahil, beklenmeyen sebeplerle ilgili olarak ortaya çıkan ve
taşımanın devamına engel olan sebeplerin, belirsiz bir beklemeyi mecburi kılması
veya varış noktasına kadar gerekli zamanın iki katından daha fazla beklemeyi
gerektirmesi halinde, imkan olduğu takdirde taşımacı bir başka güzergahı
izleyerek taşımayı tamamlamak, aksi halde yolcuyu güzergâh üzerinde yolcunun
dilediği bir yere kadar götürmek veya yolcu ve eşyayı hareket noktasına geri
getirmekle yükümlüdür.
Bu gibi
hallerde, yolcunun ve eşya sahi-binin bütün hakları saklı olup, taşımacılar
herhangi bir ek ödeme veya benzeri talepte bulu-namazlar.
Eşya için
taşıma senedindeki hükümler uygulanır.
Taşımacılar
altışar aylık süre ile yılda en az iki kez
şoförlerinin ceza puanı durumunu Emniyet Genel Müdürlüğünden öğrenmek ve
ceza puanı yüksek olan şoförlerle ilgili, eğitim ve iç denetim yönünden gerekli
tedbirleri almak zorundadırlar.
Gönderenin sorumluluğu
MADDE 8. -
Gönderen, eşyanın varış noktası, cinsi, miktarı ve nitelikleri ile diğer önemli
bilgileri tam ve doğru olarak taşımacıya bildirmek zorundadır. Yanlış ve eksik
bildirmelerden doğacak her türlü sorumluluk gönderene aittir. Taşımacı, bir
ihbar veya şüphe halinde yetkili ve görevlilerin huzurunda eşyayı kontrol
ettirebilir.
Acente, taşıma işleri komisyonculuğu, nakliyat ambarı
ve kargo işletmeciliği yapanların
sorumluluğu
MADDE 9. -
Acenteler ve taşıma işleri komisyoncuları bu sıfatla yapmış oldukları faaliyet
ve işlemlerden taşımacı ile müştereken ve müteselsilen sorumludur. Nakliyat
ambarı ve kargo işletmeciliği yapanlar, eşyayı teslim aldığı andan teslim
edinceye kadar, eşyanın tamamı ve kısmen kaybından ve vuku bulacak hasarından,
korunması ve taşınmasından, güvenliği ve düzenliliğini sağlamaktan, çevre
kirliliğini önleme ve insan sağlığını koruma konusundaki kurallara uymaktan
sorumludur.
Taşıma
işleri işletmecileri; 02/03/1950 tarihli ve 5584 sayılı Posta Kanununun 2 nci
maddesinde belirtilen Posta ve Telgraf Teşkilâtı Genel Müdürlüğü tekeli altında
olan maddelerin kabul, taşıma ve dağıtımını yapamazlar.
Taşıma yasağı
MADDE 10. -
Acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu yetki belgesine sahip olanlar
taşımacı yetki belgesi almadan kendi nam ve hesaplarına taşıma yapamaz ve
yaptıramazlar.
Taşıma
işleri komisyonculuğu, yetki belgesi sahiplerinin kendi namına eşya
taşıtabilmesi için bu taşımanın bir müvekkil
hesabına yapılması zorunludur.
Ücret ve zaman tarifeleri
MADDE 11. -
Düzenli yolcu ve eşya taşımaları, nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ücret
tarifeleri, yetki belgesi sahiplerince geçerlilik süresi de belirtilmek
suretiyle hazırlanır ve Bakanlık
tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe girer.
Ücret
tarifelerine uyulması ve bu tarifelerin görülebilecek şekilde işyeri, terminal
ve bilet satış yerlerine asılması ve taşıtlarda bulundurulması zorunludur.
Yolcu ve
eşya taşıma, yükleme, boşaltma, depolama ve aktarma hizmetleri de dahil olmak
üzere ücret tarifelerinin, ülke ekonomisi ve kamu yararı aleyhine sonuç vermesi
ve aşırı ücret uygulanması veya rekabet
ortamının bozulması halinde ve gerektiğinde taban ve tavan ücretleri Bakanlıkça
tespit edilebilir.
Ücret
tarifeleri başlangıç ve bitiş noktaları arasında gidiş ve dönüşte aynı şekilde
düzenlenir. Değişik fiyat tarifesi uygulanamaz.
Düzenli
yolcu ve eşya taşımaları zaman tarifesine tabidir.Taşımacılar tarafından
geçerlilik süresi de belirtilmek suretiyle hazırlanan zaman tarifeleri,
Bakanlıkça onaylandıktan sonra yürürlüğe girer.
Taşımacılar
zaman tarifelerine uymak ve tarifelerini görülebilecek şekilde işyeri, terminal
ve bilet satış yerlerinde bulundurmak
zorundadırlar.
Ücretsiz ve
tarife altı uygulamalarına ilişkin esaslar yönetmelikte düzenlenir.
İKİNCİ KISIM
Uluslararası Taşımalar
BİRİNCİ BÖLÜM
Uluslararası
Taşımaların Kapsamı ve Taşıma Yetkisi
Uluslararası taşımaların kapsamı
MADDE 12. -
Uluslararası yolcu ve eşya taşımaları;
a)
Türkiye'ye karayoluyla veya demiryoluyla herhangi bir hudut kapısından giren
veya Türkiye'nin herhangi bir limanına
denizyolu ile gelen karayolu taşıtlarıyla yapılan transit taşımaları,
b)
Türkiye'ye demiryolu, denizyolu veya havayoluyla gelen ve varış noktasından
karayolu taşıtlarıyla üçüncü ülkelere yapılan taşımaları,
c)
Türkiye'den karayolu taşıtları ile diğer
ülkelere yapılan taşımaları,
d) Diğer
ülkelerden karayolu taşıtları ile Türkiye'ye
yapılan taşımaları,
Kapsar.
Taşıma yetkisi
MADDE 13. -
12 nci maddenin (a) bendindeki taşımalar, uluslararası ikili ve çok taraflı
karayolu taşıma anlaşmalarına göre taşıma yapmaya yetkili veya Bakanlıkça izin
verilmiş yabancı plakalı taşıtlar ile uluslararası taşımalar için Bakanlıktan
yetki belgesi almış taşımacılara ait taşıtlarla yapılabilir.
12 nci
maddenin (b) bendindeki taşımalar, Bakanlıktan uluslararası taşımacı yetki
belgesi almış taşımacılar tarafından yapılır. Yabancı plakalı taşıtlara ise
Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu Kararı ile taşıma yetkisi
ve-rilebilir.
Hangi
ülkelere hangi kara hudut kapısı, deniz limanı, hava alanı veya limanı,
demiryolu istasyonu veya garından
taşıma yapılacağı Bakanlıkça belirlenir.
12 nci
maddenin (c) ve (d) bendlerindeki taşımalar; uluslararası
taşımacı yetki belgesine sahip taşımacılar
ile ikili ve
çok taraflı karayolu taşıma anlaşmalarına göre izin verilmiş veya
Bakanlıkça özel izin belgesi verilmiş yabancı taşımacılara ait taşıtlarla yapılabilir.
Yabancı
plakalı taşıtlar, Türkiye sınırları dahilindeki iki nokta arasında taşıma
yapamazlar.
İKİNCİ BÖLÜM
Yasak Haller, Kota,
Geçiş Ücretleri
Yasak haller
MADDE 14. -
Taşımacılar, yolcu veya eşyayı kanunlara ve
taşımacı ile yolcu ve gönderen arasındaki sözleşmelere uygun olarak
yaparlar. Bu mevzuata aykırı olarak hudutta eşya aktarmaları yapılamaz, eşya depolanamaz ve yolcular huduttan yaya
geçerek taşıta binemez.
Ancak, bu
işlemler zorunlu hallerde Bakanlıkça verilecek izinle yapılabilir.
Taşımaların düzenlenmesi
MADDE 15. -
Türkiye'ye veya Türkiye üzerinden karayoluyla yapılacak transit taşımalarda,
yurt içi taşımaları aksatmamak ve Türkiye üzerinden yapılan uluslararası
taşımaları daha düzenli ve süratli kılmak amacıyla, alt yapının fiziksel sınırları
göz önüne alınarak, gerektiğinde kota sistemi uygulanabilir.
Karayolu
taşıma anlaşması olmayan ülkelerin taşımada kullanacağı taşıtlar Bakanlıkça
verilecek izne tabidir.
Geçiş ücretleri
MADDE 16. -
Karayolunun bakımı, korunması ile karayolu ve taşımanın yönetimine ilişkin
giderlere katkıda bulunmak üzere geçiş ücretleri alınır.
Köprü, tünel
ve otoyol ücreti gibi karayolu alt yapısının kullanılmasından alınan ücret ile eşya ve taşıtlar için yapılan
hizmetlerin ücretleri, bu geçiş ücretlerine dahil değildir.
Bakanlık,
Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık ile birlikte, geçiş ücretlerinin
tespitine, artırılmasına, indirilmesine veya alınmamasına yetkilidir. Geçiş
ücretleri Resmî Gazetede yayımlanır.
Ülkemizin
taraf olduğu uluslararası anlaşmaların hükümleri saklıdır.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Sorumluluk ve Sigorta
BİRİNCİ BÖLÜM
Yolcu Taşımalarında
Sigorta, Sigorta Yaptırma Zorunluluğu, Sigorta Tarifeleri
Sorumluluk
MADDE 17. -
Şehirlerarası ve uluslararası yolcu taşımacıları; duraklamalar dahil olmak
üzere yolcunun kalkış noktasından, varış noktasına kadar geçecek süre içinde
meydana gelecek bir kaza nedeniyle yolcunun ölümü, yaralanması ya da eşyasının
zarara uğramasından dolayı sorumludur.
Zorunlu karayolu taşımacılık malî sorumluluk sigortası
MADDE 18. -
Taşımacılar, yolcuya gele-bilecek bedeni zararlar için 17 nci maddeden doğan
sorumluluklarını sigorta ettirmek zorundadır. Ancak, Hazine Müsteşarlığının
bağlı olduğu Bakanlık gerekli gördüğü takdirde, tespit edeceği yabancı
ülkelerde ortaya çıkabilecek zararları teminat kapsamı dışında tutabilir.
Sorumluluk
sigortasına ilişkin sigorta genel şartları Hazine Müsteşarlığınca onaylanır.
Sorumluluk sigortası tarife ve talimatları Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu
Bakanlıkça tespit edilir ve Resmî Gazete'de yayımlanır.
Bu Kanunda
öngörülen sorumluluk sigortası Türkiye'de kaza branşında ruhsatı bulunan
sigorta şirketleri tarafından yapılır. Bu sigorta şirketleri, sorumluluk
sigortasını yapmakla yükümlüdürler.
Zarar görenlerin çokluğu ve zorunlu malî sorumluluk sigortası
MADDE 19. -
Zarar görenlerin tazminat alacakları, sigorta sözleşmesinde öngörülen
teminattan fazla ise zarar görenlerden her birinin sigortacıya karşı
yöneltebileceği tazminat talebi, teminat tutarının tazminat alacakları toplamına olan oranına göre
indirime tâbi tutulur.
Başka
tazminat taleplerinin bulunduğunu bilmeksizin zarar görenlerin birine veya bir
kaçına kendilerine düşecek olandan fazla ödemede bulunan iyi niyetli sigortacı,
yaptığı ödeme çerçevesinde diğer zarar görenlere karşı da borcundan kurtulmuş
sayılır.
Meydana
gelen zarar öncelikle taşımacının sorumluluk sigortasından karşılanır. Bu
sorumluluk sigortası ile karşılanamayan zararlar için 13/10/1983 tarihli ve
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre yapılması zorunlu olan malî
sorumluluk sigortasına müracaat edilir.
Tazminatın azaltılması veya kaldırılması sonucunu doğuran haller
MADDE 20. -
Sigorta sözleşmesinden veya sigorta sözleşmesine ilişkin kanun hükümlerinden
doğan ve tazminat yükümlülüğünün kaldırılması veya miktarının azaltılması
sonucunu doğuran haller zarar görene
karşı ileri sürülemez.
Ödemede
bulunan sigortacı, sigorta sözleşmesine ve bu sözleşmeye ilişkin kanun
hükümlerine göre, tazminatın kaldırılmasını veya azaltılmasını sağlayabileceği
oranda taşımacıya rücu edebilir.
Doğrudan doğruya talep hakkı
MADDE 21. -
Zarar görenler, sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde doğrudan
doğruya sigortacıya karşı talepte bulunabilirler.
Kaza sonucu ihbar ve zararların ödenmesi
MADDE 22. -
Sorumluluk sigortası tazminatına yol
açan olay, taşımacı veya hak sahibi
tarafından öğrenildiği tarihten itibaren beş iş günü, olay, yurt dışında
meydana gelmişse on iş günü içinde sigorta şirketine ihbar edilir.
Taşımacı; kazaya, zarara veya olayla ilgili açılacak
davalara ilişkin bilgi ve belgeleri sigorta şirketine vermekle yükümlüdür.
Sigortacılar,
hak sahibinin kaza veya zarara ilişkin
belgeleri sigortacıya ilettiği tarihten itibaren, sekiz iş günü içinde
sorumluluk sigortası sınırları içinde kalan miktarları hak sahibine ödemek
zorundadır.
Sigortanın ispatı
MADDE 23. -
Sigorta şirketleri, şekli ve kapsamı Bakanlığın uygun görüşü ve Hazine
Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanlığın onayı ile belirlenip Türkiye Sigorta
ve Reasürans Şirketleri Birliğince bastırılacak sorumluluk sigortası belgesini,
poliçe ile birlikte taşımacıya vermek zorundadır. Poliçede araçların plaka
numaraları belirtilir ve her araç için sorumluluk sigortası belgesi düzenlenir.
Taşımacılar
sorumluluk sigortası belgelerini araçlarında bulundurmak zorundadır. Sorumluluk
sigorta belgesi bulunmayan araçlar sigorta teminatı sağlanıncaya kadar
trafikten men edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Zamanaşımı, Yetkili
Mahkemeler ve İcra Daireleri
Zamanaşımı
MADDE 24. -
Bu Kanuna göre yapılan sorumluluk sigortası sözleşmelerinden doğan her türlü
tazminat davası, hak sahibinin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği
tarihten itibaren iki yıl ve her halde zarara neden olan kaza tarihinden itibaren
on yıl sonra zamanaşımına uğrar.
Dava, cezayı
gerektiren bir fiilden doğmakta, 01/03/1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza
Kanununda bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmekte ise
tazminat davasında bu ceza zamanaşımı uygulanır.
Sorumlu kişi
hakkındaki zamanaşımını kesen sebepler, sigorta şirketi hakkında da uygulanır.
Sigorta şirketi hakkında zamanaşımını kesen sebepler sorumlu kişi hakkında da
uygulanır.
Sorumluluk
sigortasında tazminat yükümlülerinin
birbirlerine karşı rücu hakları kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi
öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.
Yetkili mahkeme ve icra daireleri
MADDE 25. -
Sigorta sözleşmesinden doğan anlaşmazlıklar, tazminat ve rücu talepleri nedeni ile açılacak davalarda ve icra
takiplerinde yetkili mahkeme veya icra daireleri; sigorta şirketinin veya
şubesinin, sigorta sözleşmesini yapan acentenin, sigortalının, zarar görenin,
rücu edilenin ikametgahındaki veya zarara yol açan olayın meydana geldiği yerdeki mahkeme ve icra
daireleridir.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Çeşitli
Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Hürriyeti Bağlayıcı
Cezalar ve İdarî Para Cezaları
Hürriyeti bağlayıcı ceza
MADDE 26. -
Bu Kanunun;
a) 5 inci
maddesine göre yetki belgesi almadan taşıma işinde faaliyette bulunanlara dört
aydan altı aya kadar,
b) 5 inci
maddesinin yedinci fıkrasına aykırı davranarak bir taşımacının diğer bir
taşımacının taşıma faaliyetini engellemesi halinde dört aydan altı aya kadar,
c) 9 uncu
maddesinin ikinci fıkrasına aykırı davranan taşıma işleri işletmecileri ile, 10
uncu maddesine aykırı davranan acente ve taşıma işleri komisyoncularına dört
aydan altı aya kadar,
Hafif hapis
cezası verilir.
İdarî para cezaları
MADDE 27. -
Bu Kanunun;
a) 5 inci
maddesinin beşinci fıkrasına aykırı davranan taşımacılara üçyüz milyon lira, 5
inci maddesinin altıncı fıkrasına göre taşıma hizmetini yapmaktan kaçınan
taşımacılara ikiyüz milyon lira,
b) Bilette
tayin edilen yeri başka bir kimseye verenler veya 6 ncı maddesine aykırı
davranarak biletsiz yolcu taşıyanlara, her yolcu için taşıma ücretinin üç katı
tutarı, taşıma senedi olmaksızın eşya taşıyanlara ikiyüz milyon lira,
c) 6 ncı
maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesine aykırı davranan taşımacılara
yüz milyon lira, üçüncü ve dördüncü
fıkralarına aykırı davranan taşımacılara ikiyüz milyon lira,
d) 7 nci
maddesinin birinci fıkrasına aykırı davranan yolcu taşımacılarına beşyüz milyon
lira, ikinci fıkrasına aykırı davranan taşımacılara ikiyüz milyon lira, altıncı
fıkrasına aykırı davranan taşımacılara yüz milyon lira,
e) 11 inci
maddesine aykırı davranarak ücret tarifesi düzenlemeyenlere ikiyüz milyon lira,
ücret tarifelerine uymayan veya değişik ücret tarifeleri uygulayanlara yüz milyon lira, bunun dışında ikinci
fıkraya aykırı davrananlara elli milyon lira,
f) 11 inci
maddesine aykırı davranarak zaman
tarifesine uymayanlara yüz milyon lira, zaman tarifelerini görülebilecek
şekilde işyeri, terminal ve bilet satış yerlerinde bulundurmayanlara elli milyon lira,
g) 13 üncü
maddesine aykırı olarak yabancı plakalı taşıtların geçerli bir izin belgesine
sahip olmaksızın taşıma faaliyetinde bulunması veya Türkiye sınırları
dahilindeki iki nokta arasında taşıma yapması halinde taşıt sahibine veya şoförüne
ikiyüz milyon lira,
h) 14 üncü
maddesine aykırı davrananlara ikiyüz
milyon lira,
ı) 18 inci
maddesi hükümlerine göre sorumluluk sigortası yaptırmayan taşımacılara beşyüz milyon lira,
i) 18 inci
madde hükümlerine göre sorumluluk sigortası yapmaktan kaçınan sigorta
şirketlerine, ödenmesi gereken sigorta priminin on katı tutarında,
j) 22 nci
maddesinin ikinci fıkrasına uymayan ve yükümlülükleri yerine getirmeyen
taşımacılara yüz milyon lira,
k) 35 inci
maddesine aykırı olarak terminal ve ara durak dışında yolcu indirip bindiren
taşımacılara ikiyüz milyon lira,
Para cezası
verilir.
Ceza uygulaması
MADDE 28. -
Eylemin başka bir suç teşkil etmesi halinde, 26 ve 27 nci maddeler ile
verilen hapis ve/veya para cezaları,
diğer kanunlardaki suçların takibine ve cezaların uygulanmasına; bu Kanunda ve
yönetmelikte düzenlenen uyarma, geçici durdurma ve iptal gibi idari
müeyyidelerin uygulanmasına engel teşkil etmez.
Birden
fazla suçun bir arada işlenmesi halinde her suç için ayrı ceza uygulanır.
Suç ve ceza tutanakları
MADDE 29. -
Bu Kanunda yazılı suçları işleyenler hakkında Bakanlıkça görevli ve yetkili
kılınmış personelce suç veya idari para cezasına dair tutanak düzenlenir.
27 nci
maddede yazılı para cezaları yetkili memurlarca derhal tahsil edilir. Bu tahsilat, makbuz karşılığında yapılır. Bu
makbuzlar damga vergisinden muaftır.
Para
cezaları derhal tahsil olunamadığı
takdirde ceza tutanağı tanzim edilir ve bir sureti yedi iş günü içinde
ilgili mal sandığına gönderilir.
Birinci
fıkraya göre yetkili kılınmış personel, sayman mutemedi olarak
görevlendirilmeden, makbuz karşılığı idari para cezalarını tahsil eder.
Bu maddenin
uygulanmasına ait usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ve Bakanlıkça müştereken
hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Para cezalarının ödenme süresi
MADDE 30. -
Tahsilatlar derhal yapılmadığı takdirde para cezalarının tutanağın tebliği tarihinden itibaren on gün
içinde ödenmesi gerekir. On gün içinde ödenmeyen cezalar iki katına çıkar ve
ödeme süresi on gün daha uzar, bu süre içinde ödenmeyen cezalar üç katına
çıkar.
Süresinde
ödenmeyen para cezaları için 21/07/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
Bu para
cezaları, Maliye Bakanlığının sayman mutemetlerine, mal sandıklarına veya 29
uncu maddenin birinci fıkrasına göre yetkili kılınmış personele ödenebileceği
gibi banka veya posta çeki ile de
ödenebilir.
Para cezalarına itiraz ve suçlarda tekerrür
MADDE 31. -
Para cezalarına karşı tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir.
İtiraz üze-rine verilen kararlar kesindir.
Bu Kanunda
belirtilen suçların işlendiği tarihten geriye doğru bir yıl içinde aynı
nitelikte üç defa suç işlediği tespit edilenlerin yetki belgeleri bir yıl
süreyle iptal edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
İdarî Müeyyideler
İdarî mercilerin istemi ile iptal
MADDE 32. -
Gümrük ve çevre mevzuatı ile millî güvenliğe aykırı hareket eden yetki belgesi
sahiplerinin yetki belgeleri, bu hareketler yetki belgesi kullanılarak
yapılıyorsa ilgili Bakanlık veya Müsteşarlıklardan birinin teklifi üzerine
iptal edilir. Üç yıl geçmedikçe yetki belgesi verilmez.
Ancak,
soruşturma sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi veya
yargılamanın beraat ile sonuçlanması hallerinde ilgili Bakanlık veya
Müsteşarlık görüşünün de bildirilmesi üzerine yetki belgesi iade edilir.
İptal süresince uygulama
MADDE 33. -
Yetki belgesi iptal edilen veya taşıma faaliyeti geçici olarak durdurulan
gerçek kişi ile tüzel kişi kurucu ortaklarına ve bunların hissedarı olduğu
diğer şirketlere durdurma ve iptal süresince aynı tür yetki belgesi verilemez.
Belge alma şartlarının kaybedilmesi
MADDE 34. -
Yetki belgesi alma şartlarından herhangi birinin taşınmadığının sonradan
anlaşılması veya faaliyet sırasında bu şartlardan herhangi birinin kaybedilip de verilen süre içerisinde
giderilmemesi halinde yetki belgeleri iptal edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Son Hükümler
Terminal
MADDE 35. -
Yolcu taşımalarında kalkış ve varışların bir terminalden yapılması esastır.
Ancak yeri ve zamanı önceden belirlenen ve nitelikleri yönetmelikte tespit
edilen ara duraklarda da yolcu indirmesi ve bindirmesi yapılabilir.
Belediye,
özel idare gibi mahallî idarelerin terminal işletmesi veya işletme hakkını
başkasına devretmesi halinde, taşımacılar ayrı terminal açamazlar. Ancak, bu
terminallerin yetersizliği halinde gerçek ve tüzel kişilerin ayrı terminal
yapım veya işletmelerine İçişleri,
Bayındırlık ve İskân ve Çevre Bakanlıklarının olumlu görüşleri alınmak
suretiyle Bakanlıkça izin verilebilir.
Ücretler
MADDE 36. -
Verilecek yetki belgeleri ve taşıt kartlarından ekli (1) sayılı cetvelde
gösterilen ücretler alınır. Ücreti alınmadan yetki belgeleri ve taşıt kartları
verilmez. Yetki belgesinin yenilenmesinde ve zayiinde ücretin % 50'si alınır.
Unvan değişikliği, adres değişikliği ve benzeri nedenlerle süresi bitmeden yenilenen belgelerden ücret alınmaz.
Ekli (1)
sayılı cetveldeki ücretler, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl
için 04/01/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci
maddesi hükmü uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında
artırılarak uygulanır.
Yönetmelik
MADDE 37. -
Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren altı ay içinde;
a)
Taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve
kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar,
verilecek yetki belgeleri, taşıt belgeleri ve taşıt kartları her belge türü için
gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri
ve terminal hizmetlerinde öngörülecek hususları,
b)
Belgelerin geçerlilik süreleri, geri alınması ve uygulanacak idarî
müeyyideleri,
c) Taşımacı,
acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği yapacakların yükümlülükleri, bagaj ve taşımanın yardımcı
hizmetleri,
d) Zaman ve
fiyat tarifelerinin düzenlenmesi, yolcu bileti ve taşıma senedinin şekil ve
muhtevasını,
e) Taşıma
işlerinde çalışan şoför ve diğer görevlilerde aranacak şartlar ve nitelikleri,
f) Taşıma
hizmetlerinin denetimi ve belge taleplerinin incelenmesi ile ilgili esasları,
g) Ücretsiz
ve tarife altı uygulama esasları,
h) Kanunun
uygulanmasıyla ilgili diğer esas ve usulleri,
Düzenleyen
yönetmelikler Bakanlıkça hazırlanarak Resmî Gazete'de yayımlanır.
Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde uygulanacak
mevzuat
MADDE 38. -
Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde, 29/06/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk
Ticaret Kanunu, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik
Kanunu, 21/12/1959 tarihli ve 7397
sayılı Sigorta Murakabe Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
GEÇİCİ MADDE
1. - Bu Kanuna göre yürürlüğe konulacak yönetmeliklerin yürürlüğe girdiği
tarihten önce yetki belgesi almış olanlar hariç, şehirlerarası eşya
taşımacılığı konusunda taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu ile
nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapan gerçek ve tüzel kişiler
başvurudaki şartlar aranmaksızın yönetmeliklerin yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren bir yıl içerisinde yetki belgesi almak zorundadırlar. Zorunluluk
halinde bu süre Bakanlıkça altı aylık dönemlerle en fazla bir yıl uzatılabilir.
İlk defa
yetki belgesi almak isteyenlerin talep ettikleri yetki belgesi ile ilgili faaliyette
bulunduklarını belgelemeleri gerekmektedir. Belge alma süresi bitiminden sonra
müracaat edenlere bu Kanun ve bu Kanuna göre çıkarılacak yönetmelik hükümleri
uygulanır.
GEÇİCİ MADDE
2. - Geçici 1 inci maddede öngörülen süre içerisinde yetki belgesi alan
taşımacılar, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve
kargo işletmeciliği yapanlar yetki belgesi aldığı tarihten itibaren iki yıl
içerisinde durumlarını bu Kanun ve bu Kanuna göre çıkarılacak yönetmeliğe
uydurmak zorundadırlar.
GEÇİCİ MADDE
3. - Bu Kanunun yayımından önce ayrı terminal izni alan veya ayrı terminal
işleten gerçek veya tüzel kişiler mevcut terminallerini işletmeye devam
edebilirler. Ancak, yönetmelikte bulunan şartları bir yıl içerisinde yerine getirmek zorundadırlar.
Yürürlük
MADDE 39. -
Bu Kanunun;
a) 18 inci
maddesi Kanunun yürürlüğe girmesinden üç ay sonra,
b) Diğer
maddeleri yayımı tarihinde,
Yürürlüğe
girer.
Yürütme
MADDE 40. -
Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
|
Bülent Ecevit |
|
|
|
|
|
Başbakan |
|
|
|
|
Devlet Bak. ve Başb. Yrd. |
Devlet Bak. ve Başb. Yrd. |
En. ve Tab. Kay. Bak. ve Başb. Yrd. |
|
|
D.
Bahçeli |
H.
H. Özkan |
M.
C. Ersümer |
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
|
|
R.
Önal |
Prof.
Dr. T. Toskay |
M.
Keçeciler |
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
|
|
Prof.
Dr. Ş. S. Gürel |
S.
Somuncuoğlu |
Y.
Yalova |
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı V. |
Devlet Bakanı |
|
|
M.
Yılmaz |
H.
Y. Gökalp |
R.
K. Yücelen |
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
|
|
H.
Gemici |
Prof.
Dr. Ş. Üşenmez |
E.
S. Gaydalı |
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
|
|
F.
Ünlü |
Prof.
Dr. A. Çay |
M.
A. İrtemçelik |
|
|
Adalet Bakanı |
Millî Savunma Bakanı |
İçişleri Bakanı |
|
|
Prof.
Dr. H. S. Türk |
S.
Çakmakoğlu |
S.
Tantan |
|
|
Dışişleri Bakanı |
Maliye Bakanı |
Millî Eğitim Bakanı |
|
|
İ.
Cem |
S.
Oral |
M.
Bostancıoğlu |
|
|
Bayındırlık ve İskân Bakanı |
Sağlık Bakanı |
Ulaştırma Bakanı |
|
|
K.
Aydın |
Doç.
Dr. O. Durmuş |
Prof.
Dr. E. Öksüz |
|
|
Tarım ve Köyişleri Bakanı |
Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı |
Sanayi ve Ticaret Bakanı |
|
|
Prof.
Dr. H. Y. Gökalp |
Y.
Okuyan |
A.
K. Tanrıkulu |
|
|
Kültür Bakanı |
Turizm Bakanı |
Orman Bakanı |
|
|
M.
İ. Talay |
E.
Mumcu |
Prof.
Dr. N. Çağan |
|
|
|
Çevre Bakanı |
|
|
|
|
F.
Aytekin |
|
TASARIYA
EKLİ LİSTE
(1) SAYILI LİSTE
YETKİ BELGESİ VE
TAŞIT KARTI
ÜCRET TARİFESİ
A Yetki
Belgesi : 500.000.000. TL
B1 Yetki
Belgesi : 2.000.000.000. TL
B2 Yetki
Belgesi : 500.000.000. TL
B3 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
B4 Yetki
Belgesi : 500.000.000. TL
C1 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
C2 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
C3 Yetki
Belgesi : 500.000.000. TL
C4 Yetki
Belgesi : 500.000.000. TL
C5 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
D1 Yetki
Belgesi : 600.000.000. TL
D2 Yetki
Belgesi : 300.000.000. TL
D3 Yetki
Belgesi : 400.000.000. TL
D4 Yetki
Belgesi : 200.000.000. TL
E1 Yetki
Belgesi : 100.000.000. TL
E2 Yetki
Belgesi : 100.000.000. TL
E3 Yetki
Belgesi : 200.000.000. TL
E4 Yetki
Belgesi : 200.000.000. TL
F1 Yetki
Belgesi : 400.000.000. TL
F2 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
G1 Yetki
Belgesi : 400.000.000. TL
G2 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
H1 Yetki
Belgesi : 400.000.000. TL
H2 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
T1 Yetki
Belgesi : 600.000.000. TL
T2 Yetki
Belgesi : 300.000.000. TL
T3 Yetki
Belgesi : 200.000.000. TL
T4 Yetki
Belgesi : 200.000.000. TL
T5 Yetki
Belgesi : 600.000.000. TL
T6 Yetki
Belgesi : 600.000.000. TL
T7 Yetki
Belgesi : 600.000.000. TL
Taşıt Kartı : 20.000.000. TL
BAYINDIRLIK, İMAR,
ULAŞTIRMA VE TURİZM KOMİSYONUNUN
KABUL ETTİĞİ METNE
EKLİ LİSTE
(1) SAYILI LİSTE
YETKİ BELGESİ VE
TAŞIT KARTI
ÜCRET TARİFESİ
A Yetki
Belgesi : 500.000.000. TL
B1 Yetki
Belgesi : 2.000.000.000. TL
B2 Yetki
Belgesi : 500.000.000. TL
B3 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
B4 Yetki
Belgesi : 500.000.000. TL
C1 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
C2 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
C3 Yetki
Belgesi : 500.000.000. TL
C4 Yetki
Belgesi : 500.000.000. TL
C5 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
D1 Yetki
Belgesi : 600.000.000. TL
D2 Yetki
Belgesi : 300.000.000. TL
D3 Yetki
Belgesi : 400.000.000. TL
D4 Yetki
Belgesi : 200.000.000. TL
E1 Yetki
Belgesi : 100.000.000. TL
E2 Yetki
Belgesi : 100.000.000. TL
E3 Yetki
Belgesi : 200.000.000. TL
E4 Yetki
Belgesi : 200.000.000. TL
F1 Yetki
Belgesi : 400.000.000. TL
F2 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
G1 Yetki
Belgesi : 400.000.000. TL
G2 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
H1 Yetki
Belgesi : 400.000.000. TL
H2 Yetki
Belgesi : 1.000.000.000. TL
T1 Yetki
Belgesi : 600.000.000. TL
T2 Yetki
Belgesi : 300.000.000. TL
T3 Yetki
Belgesi : 200.000.000. TL
T4 Yetki
Belgesi : 200.000.000. TL
T5 Yetki
Belgesi : 600.000.000. TL
T6 Yetki
Belgesi : 600.000.000. TL
T7 Yetki
Belgesi : 600.000.000. TL
Taşıt Kartı : 20.000.000. TL