Türkiye Cumhuriyeti ile Şili Cumhuriyeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma ve Eki Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve Plan ve Bütçe ve Dışişleri

T.C.

Başbakanlık

Kanunlar ve Kararlar 15.9.1999

Genel Müdürlüğü

Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-1509/4498

Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 20.8.1999 tarihinde kararlaştırılan “Türkiye Cumhuriyeti ile Şili Cumhuriyeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma ve Eki Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Bülent Ecevit

Başbakan

Yatırımların Teşviki ve Korunması Anlaşmalarının ana amacı, taraf ülkeler arasında sermaye ve teknoloji akımını teşvik ve ilgili ülkenin hukuk düzeni içinde yatırımların nasıl korunduğunu tespit etmektedir.

Bilindiği üzere, genel ekonomik politikamızın ana hedefleri arasında; ülke müteşebbis ve sermayesinin dış ülkelere açılması, yabancı sermaye ve ileri teknolojinin ülkemize gelmesi yolu ile ülke ekonomisinin dünya ekonomisi ile entegre edilmesi bulunmaktadır.

Bu çerçeve içinde, ülkemizde yatırım yapan yabancı sermayenin çalışma esaslarını belirlemek ve teşvik etmek amacıyla Yüce Meclisimiz tarafından kabul edilen çeşitli kanunlara paralel olarak, yatırım ve ticarî ilişkilerimizin yoğun olduğu veya bu cihetle bir potansiyel görülen ülkelerle, 1961 yılında başlatılan Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmalarının imzalanması hızlandırılmış ve şimdiye kadar elli altı ülke ile anılan anlaşma imzalanmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti ile Şili Cumhuriyeti arasında sermaye ve teknoloji akımını hızlandırmak amacıyla imzalanan, Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması ve Anlaşmaya bağlı Protokolün esasları şöyle özetlenebilir:

1. Türkiye ve Şili’de yabancı sermaye ve kambiyo mevzuatına açıklık kazandırmak ve karşılıklı tanıtılmasına imkân vermek,

2. Türkiye ve Şili’de yabancı sermayenin kamulaştırma ve devletleştirme yönünden tabi olacağı muamele ve sahip olduğu haklara açıklık getirmek ve

3. Her iki ülkede, özel teşebbüsle devlet arasında çıkabilecek ihtilafların çözüm yollarını tespit etmektir.

Daha istikrarlı bir yatırım ortamının teminini öngören bu Anlaşma ve Protokol ile birlikte iki ülke arasındaki sermaye akışında artış gerçekleşmesi beklenmektedir. Şu anda ülkemizde Şili menşeli sermayeye sahip 1 adet firma mevcut olup, bu firma içindeki Şili menşeli sermayenin toplam tutarı 17 250 milyon TL.’dir. Şili’de ise ülkemiz menşeli herhangi bir yatırım bulunmamaktadır. 1998 yılı verilerine göre Şili’ye ihracatımız 23,833 milyon dolar (başlıca kalemler: demir-çelikten çubuklar ve inşaat malzemeleri, cam eşya, yaprak tütün, sentetik iplik, ilaçlar); bu ülkeden ithalatımız ise 24,438 milyon dolar (başlıca kalemler: balık unları, bakır katotlar, yuvarlak ağaçlar, elma, çeşitli baharatlar, çeşitli kimyasallar) seviyesinde gerçekleşmiştir.

Bu Anlaşma ve Protokol yatırımcılara ekonomik ve yasal güvence verirken, ilgili ülkelere yeni herhangi bir yük getirmemektedir.

Yatırımların Teşviki ve Korunması Anlaşmalarının ana amacı, taraf ülkeler arasında sermaye ve teknoloji akımını teşvik ve ilgili ülkenin hukuk düzeni içinde yatırımların nasıl korunduğunu tespit etmektir.

Bilindiği üzere, genel ekonomik politikamızın ana hedefleri arasında; ülke müteşebbis ve sermayesinin dış ülkelere açılması, yabancı sermaye ve ileri teknolojinin ülkemize gelmesi yolu ile ülke ekonomisinin dünya ekonomisi ile bütünleşmesi bulunmaktadır.

Bu çerçeve içinde, ülkemizde yatırım yapan yabancı sermayenin çalışma esaslarını belirlemek ve teşvik etmek amacıyla Yüce Meclisimiz tarafından kabul edilen çeşitli kanunlara paralel olarak, yatırım ve ticarî ilişkilerimizin yoğun olduğu veya bu alanda bir potansiyel görülen ülkelerle, 1961 yılında başlatılan Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmalarının imzalanması hızlandırılmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti ile Şili Cumhuriyeti arasında sermaye ve teknoloji akımını hızlandırmak amacıyla imzalanan, Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması ve Anlaşmaya bağlı Protokolün esasları şöyle özetlenebilir:

1. Türkiye ve Şili’de yabancı sermaye ve kambiyo mevzuatına açıklık kazandırmak ve karşılıklı tanıtılmasına imkân vermek,

2. Türkiye ve Şili’de yabancı sermayenin kamulaştırma ve devletleştirme yönünden tabi olacağı muamele ve sahip olduğu haklara açıklık getirmek ve

3. Her iki ülkede, özel teşebbüsle devlet arasında çıkabilecek ihtilafların çözüm yollarını tespit etmektir.

Daha istikrarlı bir yatırım ortamının teminini öngören bu Anlaşma ve Protokol ile birlikte iki ülke arasındaki sermaye akışında artış gerçekleşmesi beklenmektedir.

Bu Anlaşma ve Protokol yatırımcılara ekonomik ve yasal güvence verirken, ilgili ülkelere yeni herhangi bir yük getirmemektedir.

Anlaşma Maddeleri ve Protokolün Gerekçeleri :

Madde 1. – Bu maddede, Anlaşma metni içinde sık sık sözü edilen yatırım, yatırımcı, gelirler ve ülke terimlerinin tanımları yapılmaktadır. Özellikle “yatırım” tanımı 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanununa paralellik sağlanarak hazırlanmıştır.

Madde 2. – Bu madde ile Anlaşmanın hangi yatırımlara ve anlaşmazlıklara uygulanacağı belirlenmektedir. Bu maddeye göre işbu anlaşma, Anlaşmanın yürürlüğe girme tarihinden önce veya sonra Âkit Taraflardan birinin ülkesinde uygulanan mevzuata uygun olarak yapılmış yatırımlara ve Anlaşmanın yürürlüğe girme tarihinden sonra ortaya çıkan anlaşmazlıklara uygulanacaktır.

Madde 3. – Bu maddeye göre, Âkit Taraflardan her biri diğer Âkit Taraf yatırımcılarının yatırımları ve yatırımlarla ilgili faaliyetleri teşvik edecek ve yatırımlara En Ziyade Müsadeye Mazhar Millet Prensibine uygun olarak izin verecektir.

Madde 4. – Bu maddede, Âkit Tarafların diğer Âkit Tarafın yatırımcılarına adil ve hakkaniyete uygun muamelede bulunmayı garanti edeceği ve diğer Âkit Tarafın yatırımcılarının yatırımlarına; hangisi daha elverişli ise; Millî Muamele ya da En Ziyade Müsaadeye Mazhar Millet Prensiplerine uygun bir muamele uygulayacağı belirtilmektedir. Ancak, herhangi bir üçüncü ülke yatırımcılarına yönelik olarak uluslararası anlaşmalarla gerçekleştirilen vergilendirme ile ilgili düzenlemeler veya oluşturulan gümrük birlikleri, ortak pazarlar, serbest ticaret bölgeleri, bölgesel ekonomik teşkilâtlar ya da benzer uluslararası anlaşmalar çerçevesinde tanınan ayrıcalıklar, En Ziyade Müsaadeye Mazhar Millet Prensibine istisna teşkil etmektedir.

Madde 5. – Bu madde, T.C. Anayasasında yer alan kamulaştırma ve devletleştirme konularını kapsamakta ve hangi şartlarda bu işlemlerin gerçekleştirilebileceğini belirtmektedir. Bu şartlar; kamulaştırmanın kamu yararı amacıyla yapılması ve yürürlükteki mevzuat uyarınca eşitlik ilkesinin gözetilmesi ile yeterli ve etkin bir tazminat ödemesinin yapılmasıdır.

Madde 6. – Bu madde ev sahibi ülkede savaş, ayaklanma, iç karışıklık veya diğer benzer olaylar nedeniyle diğer Âkit Taraf yatırımcılarının uğrayabilecekleri zararların tazmini ile ilgili olarak, zarara uğrayan Âkit Taraf yatırımcılarına uygulanacak muamelede; hangisi daha elverişli ise; Millî Muamele ya da En Ziyade Müsaadeye Mazhar Millet Prensibinin gözetilmesi hükmünü getirmektedir.

Madde 7. – Sermaye ve gelirlerin transferini düzenleyen bu maddede, bir yatırımla ilgili bütün transferlerin yatırımın yapılmış olduğu konvertibl para birimi ya da yatırımcının rızası ile herhangi bir konvertibl para birimiyle, transferin yapıldığı tarihte geçerli olan döviz kuru üzerinden ve gecikme olmaksızın gerçekleştirmesine Âkit Taraflarca izin verileceği belirtilmektedir. Transferlerin serbestçe kullanılan bir para birimiyle ve transfer tarihinde geçerli olan döviz kuru üzerinden yapılması hükmü kambiyo mevzuatımıza uygun olarak düzenlenmiştir. Ayrıca, bu maddeye göre her bir Âkit Taraf transfer ile ilgili izlenmesi gereken usulleri düzenleyebilir, temettü ve diğer transferlere uygulanabilen götürü vergi gibi yollarla gelir vergisi koyabilir, kredi verenlerin haklarını koruyabilir ve bir mahkeme sürecindeki hükmün yerine getirilmesini garanti edebilir. Anlaşmanın sonuna eklenen ve Anlaşmanın ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilecek olan Protokol ile bu maddeye getirilen ilave hükümlere göre, Âkit Taraflardan birinin mevzuatı daha lehte bir muameleyi öngörmedikçe, sermayenin Âkit Taraflardan birinin ülkesine girdikten ancak bir yıl sonra transfer edilebileceği ve transfer işlemlerinin en geç otuz gün içinde tamamlanması halinde transfer işleminin gecikmesiz sayılacağı belirtilmektedir.

Madde 8. – Bu maddede, Âkit Taraflardan birinin ülkesinde yapılmış olan yatırımın, yatırımcının ülkesinde sigorta edilmiş olması halinde sigortalayanın yatırımcının haklarına halefiyeti prensibi getirilmektedir.

Madde 9. – Bu madde ile yatırımlar açısından işbu Anlaşmadan daha lehte hükümler taşıyan her türlü düzenlemenin, daha lehte olduğu ölçüye kadar işbu Anlaşmaya üstün geleceği belirtilmektedir.

Madde 10. – Bu maddeye göre, Âkit Taraflar anlaşma ile ilgili herhangi bir uyuşmazlığı çözmek veya anlaşmanın yorumu ve uygulanması ile ilgili bir sorunu tartışmak amacıyla danışmalarda bulunmayı kabul edeceklerdir.

Madde 11. – Bu maddede bir Âkit Taraf ile diğer Âkit Tarafın bir yatırımcısı arasında çıkabilecek yatırım uyuşmazlıklarının çözüm yolları düzenlenmektedir. Öngörülen prosedüre göre, uyuşmazlık öncelikle karşılıklı görüşmeler yoluyla çözümlenmeye çalışılacak, üç ay içinde çözüme ulaşılamazsa; yatırımcı uyuşmazlığı, uyuşmazlığa taraf olan Âkit Tarafın adlı mahkemelerine götürebilecek veya uluslararası tahkime başvurma hakkını kullanabilecektir. Söz konusu uyuşmazlık, Washington’da 18.3.1965 tarihinde imzaya açılan, Devletler ile Diğer Devletlerin Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Sözleşmesi Çerçevesinde, Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü için Uluslararası Merkeze (ICSID) veya Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonunun Tahkim Kurallarına göre bu maksatla kurulacak bir tahkim mahkemesine (UNCITRAL) sunulabilecektir. Ayrıca maddede, yatırımcının bu tercihinin nihai olacağı hükme bağlanmaktadır. Yine bu maddeye göre Tahkim Heyeti kararlarını işbu Anlaşmanın hükümlerine, kanunlar ihtilafı kurallarını da içermek üzere uyuşmazlığa taraf olan Âkit Tarafın yasalarına, bu gibi yatırımla ilgili olarak sonuçlandırılmış herhangi bir özel anlaşmanın şartlarına ve Uluslararası Hukukun ilgili kurallarına ve ilkelerine uygun olarak verecektir.

Madde 12. – Bu madde ile Anlaşmanın uygulama ve yorumundan dolayı Âkit Taraflar arasında doğabilecek uyuşmazlıkların çözüm yolları düzenlenmiş, doğrudan ve anlamlı müzakerelere ağırlık verilmiştir. Uyuşmazlığın müzakereler yoluyla çözümlenememesi halinde başvurulacak tahkim mekanizması ile bağlayıcı ve nihai karar süreci de bu maddede tanımlanmaktadır. Ayrıca bu maddeye göre Tahkim Heyeti kararlarının, işbu Anlaşmanın hükümlerini Uluslararası Hukukun ilkelerini ve Âkit Taraflarca tanındığı şekilde hukukun genel ilkelerini gözönünde bulundurarak verecektir.

Madde 13. – Anlaşma ve Protokolün yürürlüğe girmesi ve yürürlük süresine ilişkin esaslar bu maddede düzenlenmektedir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu 7.10.1999 Esas No. : 1/530 Karar No. : 55

Dışişleri Bakanlığınca hazırlanarak, Bakanlar Kurulunca 15.9.1999 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 1.10.1999 tarihinde tali komisyon olarak Komisyonumuza, esas komisyon olarak da Dışişleri Komisyonuna havale edilen “Türkiye Cumhuriyeti ile Şili Cumhuriyeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma ve Eki Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna DairKanun Tasarısı” Komisyonumuzun 7.10.1999 tarihinde yaptığı birinci birleşiminde Hükümeti temsilen Tarım ve Köyişleri Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp, Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ile Hazine ve Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlıkları temsilcilerinin de katılımlarıyla incelenip, görüşülmüştür.

Bilindiği gibi, yatırımların karşılıklı teşviki ve korunmasına yönelik anlaşmalar ile taraf ülkeler arasında sermaye ve teknoloji akımının hızlandırılması, yatırımların teşvik edilmesi ve ilgili ülkenin hukuk düzeni içinde korunması gibi hususlar düzenlenmektedir.

Ülkemiz, özel sektörünün yabancı ülkelere açılması, yabancı sermaye ve teknolojinin ülkemize çekilmesi gibi önlemlerle dünya ekonomisine entegre olmayı hedeflenmiştir. Bu çerçevede yatırım ve ticarî ilişkilerimizin yoğun olduğu veya bu yönde potansiyel görülen ülkelerle 1961 yılından bu yana yatırımların karşılıklı teşviki ve korunmasına ilişkin anlaşmalar imzalanmaktadır. Şili Cumhuriyeti ile de 21.8.1998 tarihinde Santiago’da Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına ilişkin Anlaşma ile Eki protokol imzalanmıştır.

Anlaşma ile; taraf ülkelerde uygulanan yabancı sermaye ve kambiyo mevzuatına açıklık getirilmekte, yabancı sermayenin kamulaştırma ve devletleştirme yönünden tabi olacağı muameleler belirlenmekte ve çıkabilecek ihtilafların çözüm yolları tespit edilmektedir. Bu Anlaşma Türk menşeli özel teşebbüsü Şili Cumhuriyetinde, Şili Cumhuriyeti menşeli özel teşebbüsü Türkiye’de karşılıklı ekonomik ve yasal güvenceye kavuştururken ilgili ülkelere herhangi bir yük getirmemektedir.

Tasarı ve gerekçesi incelendiğinde; “Türkiye Cumhuriyeti ile Şili Cumhuriyeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma ve Eki Protokolün” onaylanmasının uygun bulunmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır.

Yapılan görüşmeler sonucunda, Tasarı ve gerekçesi Komisyonumuzca da benimsenerek maddelerinin görüşülmesine geçilmiş ve Tasarının 1 inci maddesi ile yürürlük ve yürütmeye ilişkin 2 ve 3 üncü maddeleri aynen kabul edilmiştir.

Raporumuz, Dışişleri Komisyonuna havale edilmek üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.
 

	Başkan	Başkanvekili
	Metin Şahin	Mehmet Hanifi Tiryaki
	Antalya	Gaziantep
	Sözcü	Kâtip
	Nihat Gökbulut	Cafer Tufan Yazıcıoğlu
	Kırıkkale	Bartın
	Üye	Üye
	Sait Açba	Abdülkadir Akcan
	Afyon	Afyon
		(İmzada bulunamadı.)
	Üye	Üye
	Gaffar Yakın	Ali Uzunırmak
	Afyon	Aydın
	Üye	Üye
	Zeki Ergezen	M. Altan Karapaşaoğlu
	Bitlis	Bursa
		(İmzada bulunamadı.)
	Üye	Üye
	Oğuz Tezmen	Süleyman Coşkuner
	Bursa	Burdur
	Üye	Üye
	Hakkı Duran	Mücahit Himoğlu
	Çankırı	Erzurum
	Üye	Üye
	Ramazan Gül	Aydın Ayaydın
	Isparta	İstanbul
	Üye	Üye
	Masum Türker	Hasan Metin
	İstanbul	İzmir
	Üye	Üye
	İlhami Yılmaz	Zeki Ünal
	Karabük	Karaman
		(İmzada bulunamadı.)
	Üye	Üye
	Necdet Tekin	Ali Gebeş
	Kırklareli	Konya
	Üye	Üye
	Ahmet Derin	Süleyman Çelebi
	Kütahya	Mardin
	Üye	Üye
	Cevat Ayhan	Ş.Ramis Savaş
	Sakarya	Sakarya
	(İmzada bulunamadı.)
	Üye	Üye
	Lütfi Ceylan	Hasan Özgöbek
	Tokat	Uşak
	Üye
	Bekir Gündoğan
	Tunceli

Türkiye Cumhuriyeti ile Şili Cumhuriyeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma ve Eki Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı Komisyonumuzun 14 Ekim 1999 tarihli 16 ncı Birleşiminde Dışişleri Bakanlığı temsilcileri ile Hazine Müsteşarlığı yetkililerinin katılmalarıyla görüşülmüştür.

İki ülke arasında sermaye ve teknoloji akımını teşvik etmek ve iki ülkenin sermaye ve kambiyo mevzuatına açıklık kazandırmak amacını taşıyan Tasarı Komisyonumuzca uygun görülerek gerekçede yapılan değişikliklerle kabul edilmiştir.

Raporumuz Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Başkanlığa saygı ile arz olunur.
 

	Başkan	Başkanvekili
	Kâmran İnan	B. Suat Çağlayan
	Van	İzmir
	Sözcü	Kâtip
	Mehmet Kaya	Mehmet Ali Bilici
	Kahramanmaraş	Adana
	Üye	Üye
	Müjdat Kayayerli	Nesrin Ünal
	Afyon	Antalya
	Üye	Üye
	Teoman Özalp	Hasan Erçelebi
	Bursa	Denizli
	Üye	Üye
	Mahmut Erdir	Mustafa Yaman
	Eskişehir	Giresun
	Üye	Üye
	Azmi Ateş	Hüseyin Kansu
	İstanbul	İstanbul
	Üye	Üye
	Osman Yumakoğulları	Cevdet Akçalı
	İstanbul	Kütahya
	Üye	Üye
	Birol Büyüköztürk	M. Cengiz Güleç
	Osmaniye	Sıvas

TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE ŞİLİ CUMHURİYETİ ARASINDA YATIRIMLARIN KARŞILIKLI TEŞVİKİ VE KORUNMASINA İLİŞKİN ANLAŞMA VE EKİ PROTOKOLÜN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR

MADDE 1. – 21.8.1998 tarihinde Santiago’da imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti ile Şili Cumhuriyeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma” ve eki Protokolün onaylanması uygun bulunmuştur.

MADDE 2. – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3. – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

DIŞİŞLERİ KOMİSYONUNUN

TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE ŞİLİ CUMHURİYETİ ARASINDA YATIRIMLARIN KARŞILIKLI TEŞVİKİ VE KORUNMASINA İLİŞKİN ANLAŞMA VE EKİ PROTOKOLÜN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR

MADDE 1. – Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca kabul edilmiştir.
 
 
 
 
 
 

MADDE 2. – Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

MADDE 3. – Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca kabul edilmiştir.
 

	Bülent Ecevit
	Başbakan
	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	En. ve Tab. Kay. Bak. ve Başb. Yrd.
	D. Bahçeli	H. H. Özkan	M. C. Ersümer
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	R. Önal	Prof. Dr. T. Toskay	M. Keçeciler
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	Prof. Dr. Ş. S. Gürel	S. Somuncuoğlu	Y. Yalova
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	M. Yılmaz	Prof. Dr. R. Mirzaoğlu	R. K. Yücelen
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	H. Gemici	Prof. Dr. Ş. Üşenmez	E. S. Gaydalı
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	F. Ünlü	Prof. Dr. A. Çay	M. A. İrtemçelik
	Adalet Bakanı	Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı
	Prof. Dr. H. S. Türk	S. Çakmakoğlu	S. Tantan
	Dışişleri Bakanı	Maliye Bakanı	Millî EğitimBakanı
	İ. Cem	S. Oral	M. Bostancıoğlu
	Bay. ve İskân Bakanı	SağlıkBakanı	Ulaştırma Bakanı
	K. Aydın	Doç. Dr. O. Durmuş	Prof. Dr. E. Öksüz
	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı	Sanayi ve Tic. Bakanı
	Prof. Dr. H. Y. Gökalp	Y. Okuyan	A. K. Tanrıkulu
	Kültür Bakanı	Turizm Bakanı	Orman Bakanı
	M. İ. Talay	E. Mumcu	Prof. Dr. N. Çağan
		Çevre Bakanı
		F. Aytekin

Bundan sonra Âkit Taraflar olarak anılacak olan, Türkiye Cumhuriyeti ve Şili Cumhuriyeti;

Özellikle, diğer Âkit Tarafın ülkesine herhangi bir çeşit malvarlığını transfere niyet eden bir Âkit Taraf yatırımcılarının yatırımları ile ilgili olarak, aralarında ekonomik işbirliğini artırma arzusu ile,

Anılan yatırımların tabi olacağı uygulamalara ilişkin bir anlaşmanın sermaye ve teknoloji akışını ve Âkit Tarafların ekonomik kalkınmasını canlandıracağını kabul ederek,

İstikrarlı bir yatırım ortamı meydana getirmek ve ekonomik kaynakların en etkin biçimde kullanılmalarını sağlamak üzere, yatırımların adil ve hakkaniyete uygun muameleye tutulmasının gerektiğini kabul ederek,

Yatırımların karşılıklı teşviki ve korunması ile ilgili bir anlaşmanın ihdası kararıyla,

Aşağıdaki şekilde anlaşmaya varmışlardır:

Bu Anlaşmanın amacı bakımından:

1. “Yatırımcı” terimi, işbu Anlaşmaya uygun olarak diğer Âkit Tarafın ülkesinde yatırım yapan aşağıdaki kişileri ifade eder:

(a) Taraflardan her birinin yürürlükteki hukukuna göre vatandaşlık statüsünü alan gerçek kişileri,

(b) Âkit Taraflardan her birinin yürürlükteki mevzuatı çerçevesinde kurulmuş veya teşekkül etmiş ve etkin ekonomik faaliyetleri ile birlikte merkezleri bu Âkit Tarafın ülkesinde bulunan şirketler, anonim şirketler veya iş ortaklıklarını da kapsayacak şekilde tüzel kişileri ifade eder.

2. “Yatırım” terimi, söz konusu yatırımın diğer Âkit Tarafın kanun ve nizamlarına uygun olarak kabul edilmiş olması şartıyla, her türlü malvarlığını ve bunlarla kısıtlı olmamak koşuluyla özellikle aşağıdakileri kapsar:

(a) taşınır ve taşınmaz mallar, aynı zamanda söz konusu malın bulunduğu Âkit Tarafın kanun ve nizamlarına uygun olarak tanımlanmış diğer ayni hakları;

(b) hisse senetleri, sermaye hisseleri ya da şirketlere iştirakin diğer şekilleri;

(c) yeniden yatırımda kullanılan gelirler;

(d) para alacakları veya bir yatırımla ilgili malî değeri olup kanunen ifa edilebilen diğer haklar;

(e) sınaî ve fikrî mülkiyet hakları, patentler, sınaî tasarımlar, ticarî marka, peştemaliye, know-how ve diğer benzeri haklar;

(f) doğal kaynaklarla ilgili imtiyazları da içerecek şekilde kanun veya sözleşme ile verilmiş imtiyazlar.

3. “Gelirler” terimi, bir yatırımdan elde edilen ve özellikle ancak sınırlı olmayacak şekilde kâr, faiz ve temettüleri ifade eder.

4. “Ülke” terimi, uluslararası hukukun ilgili Âkit Tarafa, bu bölgelerde, egemenlik veya kaza haklarını icra etmesine izin verdiği ölçüde münhasır ekonomik bölgeleri ve kıta sahanlığını içerir.

İşbu Anlaşma, diğer Âkit Tarafın yatırımcılarınca, bu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden önce veya sonra, Âkit Taraflardan birinin ülkesinde mevzuatına uygun olarak yapılan yatırımlara uygulanacaktır. Bununla birlikte, işbu Anlaşma yürürlüğe girme tarihinden önce ortaya çıkan anlaşmazlıklara uygulanmayacaktır.

Her bir Âkit Taraf ülkesinde diğer Âkit Tarafın yatırımcılarınca yapılan yatırımları ve yatırımlarla ilgili faaliyetleri teşvik edecek ve bu gibi yatırımları benzer durumlarda herhangi bir üçüncü ülke yatırımcılarının yatırımlarına kendi kanun ve nizamları çerçevesinde gösterdiği muameleden daha az elverişli olmayacak şekilde izin verecektir.

1. Her bir Âkit Taraf diğer Âkit Tarafın yatırımcılarına her zaman adil ve hakkaniyete uygun muameleyi garanti edecek ve adil olmayan veya ayrımcı tedbirlerle bunların yönetimine, devamına, yararlanılmasına, faydalanılmasına veya devrine engel olmayacaktır.

2. Her bir Âkit Taraf, kurulmuş olan bu yatırımlara benzer durumlarda kendi yatırımcılarının yatırımlarına veya herhangi üçüncü bir ülkenin yatırımcılarının yatırımlarına gösterilen muameleden hangisi en elverişli ise, o muameleden daha az elverişli olmayan bir muamele uygulayacaktır.

3. Âkit Tarafların, yabancıların ülkeye giriş, geçici ikâmet ve istihdamı ile ilgili kanun ve nizamlarına uygun olarak:

(a) Âkit Taraflardan her birinin vatandaşlarının, kendilerinin veya kendilerini istihdam eden ilk Âkit Tarafın bir yatırımcısının sermaye veya başka kaynak taahhüdünde bulunduğu veya bulunmak üzere olduğu bir yatırımın kurulması, geliştirilmesi, idaresi amacıyla veya işletilmesine ilişkin tavsiyelerde bulunmak üzere diğer Âkit Tarafın ülkesine girmesine ve kalmasına izin verilecektir.

(b) bir Âkit Tarafın yürürlükteki kanun ve nizamlarına uygun olarak kurulan diğer Âkit Tarafın yatırımcılarının yatırımı olan ve Madde I. 1(b)’de tanımlanan tüzel kişiler, seçtikleri idarî ve teknik personeli milliyetleri ne olursa olsun istihdam etmeye mezun olacaklardır.

4. İşbu maddenin hükümleri, Âkit Taraflardan herhangi birinin taraf olduğu aşağıdaki anlaşmalar bakımından geçerli olmayacaktır:

(a) mevcut veya gelecekteki herhangi bir gümrük birliği, ortak pazar, serbest ticaret bölgesi, bölgesel ekonomik teşkilât veya benzer uluslararası anlaşmalar,

(b) tamamen veya esas olarak vergilendirmeye ilişkin olanlar.

1. Âkit Taraflardan hiçbiri kamu yararına ve yürürlükteki mevzuata uygun olmadıkça, ülkesindeki diğer Âkit Taraf yatırımcılarına ait yatırımlara karşı, herhangi bir devletleştirme veya kamulaştırma veya aynı etkiye sahip herhangi bir diğer uygulamaya başvurmayacaktır. Sözkonusu uygulamalara anında, yeterli ve etkin tazminat için koşullar eşlik edecektir. Bu gibi bir tazminat; hangisi önce ise, kamulaştırılan yatırımın kamulaştırma işleminden hemen önceki veya olması yakın kamulaştırmanın kamu bilgisi haline gelmesinden önceki piyasa değerine eşit olacak, kamulaştırma tarihinden itibaren faiz içerecek, gereksiz gecikme olmaksızın ödenecek ve etkin bir şekilde gerçekleştirilebilir ve serbestçe transfer edilebilir olacaktır.

2. Etkilenen yatırımcının; sözkonusu tazminat miktarının ve bu gibi herhangi bir kamulaştırmanın veya karşılaştırılabilir uygulamanın yasallığının gözden geçirilmesi amacıyla, kamulaştırmayı gerçekleştiren Âkit Tarafın hukukuna göre bu Tarafın yargı mercilerine başvurmaya hakkı vardır.

Yatırımları, diğer Âkit Tarafın ülkesinde savaş, ayaklanma, iç karışıklık veya diğer benzer olaylar nedeniyle zarar gören Âkit Taraflardan her birinin yatırımcıları, diğer Âkit Tarafça kendi yatırımcılarına ya da herhangi üçüncü bir ülke yatırımcılarına uygulanan muameleden daha az elverişli olmayacak şekilde bu tür kayıplarla ilgili olarak benimsenecek işlemlerden hangisi en elverişli ise o muameleye tabi tutulacaklardır.

1. Her bir Âkit Taraf diğer Âkit Tarafın yatırımcılarının bir yatırımla ilgili olan fonlarını, serbestçe konvertibl bir para birimi ile transfer etmelerine gecikme olmaksızın izin verecektir,
özellikle:

(a) gelirler,

(b) bir yatırımın tamamının veya bir kısmının satışı veya tasfiyesinden elde edilen kazançlar,

(c) Madde V ve VI çerçevesinde tazminat,

(d) yatırımlarla ilgili kredilerden kaynaklanan ana para ve faiz ödemeleri,

(e) diğer Âkit Tarafın ülkesinde, bir yatırımla ilgili çalışma izni almış olan bir Âkit Tarafın vatandaşlarının elde ettikleri maaşlar, haftalık ücretler ve diğer ödemeler, ve

(f) bir yatırım anlaşmazlığından doğan ödemeler.

2. Transferler, yatırımın yapılmış olduğu konvertibl para birimi veya yatırımcının rızası olması kaydıyla herhangi bir konvertibl para birimi üzerinden transferin yapıldığı tarihte geçerli olan döviz kuru üzerinden yapılacaktır.

3. 1 inci ve 2 nci paragraflardaki şartlara rağmen, her bir Âkit Taraf aşağıdaki kanun ve nizamlarını muhafaza edebilir:

(a) İlgili Âkit Tarafça gecikme olmaksızın tamamlanmak ve işbu Maddenin 1 inci ve 2 nci paragraflarında ileri sürülen hakların özünü bozmamak kaydıyla, işbu Madde ile izin verilen transferler ile ilgili izlenmesi gereken usulleri düzenlemek,

(b) para transfer raporlarını talep etmek,

(c) temettü veya diğer transferlere uygulanabilen götürü vergi gibi yollarla gelir vergisi koymak. Ayrıca Âkit Taraflardan herbiri eşit, ayrımcı olmayan ve kanunların iyi niyetle uygulanması yoluyla kredi verenlerin haklarını koruyabilir veya bir mahkeme sürecindeki hükmün yerine getirilmesini garanti edebilir.

1. Eğer bir Âkit Taraf yatırımcısının yatırımı, ticarî olmayan risklere karşı kanunî bir sistem dahilinde sigorta edilmişse, sigortalayanın sigorta anlaşmasının şartlarından ileri gelen her türlü halefiyeti diğer Âkit Tarafça tanınacaktır.

2. Sigortalayan, yatırımcının kullanmaya yetkili olabileceği haklar dışında hiç bir hakkı kullanmaya yetkili olmayacaktır.

3. Bir Âkit Taraf ile sigortalayan arasındaki uyuşmazlıklar, işbu Anlaşmanın XI. Maddesi hükümleri uyarınca çözümlenecektir.

Eğer uluslararası yasal yükümlülüklerin veya Âkit Taraflardan herbirinin yasa ve nizamlarının hükümleri veya şu anda mevcut bulunan veya mevcut Anlaşmaya ek olarak Âkit Taraflar arasında bundan sonra tesis edilen Anlaşmalar veya diğer çeşit yükümlülükler veya eğer Âkit Taraflardan birinin bir yatırımcısı ile diğer Âkit Taraf arasındaki herhangi bir anlaşma diğer Âkit Tarafın yatırımcılarının yatırımlarına bu Anlaşma ile sağlanandan daha elverişli genel veya özel bir muamele sağlıyorsa, bu gibi kurallar daha lehte oldukları ölçüye kadar işbu Anlaşmaya üstün gelirler.

Âkit Taraflar her ikisinden birinin talebi üzerine, bu Anlaşmayla ilgili herhangi bir uyuşmazlığı çözmek veya bu Anlaşmanın yorumu ve uygulanması ile ilgili herhangi bir sorunu tartışmak amacıyla derhal danışmalarda bulunmayı kabul ederler.

1. Bir Âkit Taraf ile diğer Âkit Tarafın bir yatırımcısı arasında, o yatırımcının yatırımıyla bağlantılı olan uyuşmazlıkların dostça çözümlenmesi amacıyla, Taraflardan birinin önceden yapacağı yazılı bir bildirim üzerine, ilgili Âkit Taraflar arasında görüşmeler yapılacaktır.

2. Eğer bu görüşmeler, bir çözüm için yapılan yazılı talep tarihinden itibaren üç ay içinde bir çözüme ulaştırılmazsa, yatırımcı uyuşmazlığı aşağıdaki mercilerden birine sunabilir:

(a) ülkesinde yatırım yapılan Âkit Tarafın yetkili mercii veya mahkemesi;

veya

(b) 18 Mart 1965 tarihinde Washington D.C.’de imzaya açılan Devletler ve Diğer Devletlerin Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Sözleşmesi ile kurulmuş olan Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıkları Çözüm Merkezi (ICSID)’nin uluslararası tahkimi,

(c) Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu’nun Tahkim Kurallarına göre bu maksatla kurulacak bir hakem mahkemesi.

3. Yatırımcı sözkonusu uyuşmazlığı yatırım yapılan Âkit Tarafın yetkili merciine veya mahkemesine, veya uluslararası tahkime sunduğunda, bu seçim nihaî olacaktır.

4. Tahkim Heyeti, işbu Anlaşmanın hükümlerine, kanunlar ihtilafı kurallarını da içermek üzere uyuşmazlığa taraf olan Âkit Tarafın yasalarına, bu gibi bir yatırımla ilgili olarak sonuçlandırılmış herhangi bir özel anlaşmanın şartlarına ve Uluslararası Hukukun ilgili kurallarına ve ilkelerine uygun olarak karar verecektir.

5. Tahkim Kararları her iki Taraf için nihaî ve bağlayıcı olacaktır ve ülkesinde yatırım yapılan Âkit Tarafın yasaları gereğince uygulanacaktır.

6. Bir uyuşmazlık, işbu Madde gereğince yetkili mercii veya mahkemeye veya uluslararası tahkime sunulduğunda; Âkit Taraflardan hiçbiri, diğer Âkit Taraf bahsi geçen yetkili uluslararası veya yerel hakem heyeti veya mahkemece verilen herhangi bir hükme, karara, talimata veya diğer karara uymakta başarısız olmadıkça, uyuşmazlığı diplomatik yollardan takip etmeyecektir.

1. Âkit Taraflar, İşbu Anlaşmanın hükümlerinin yorumlanması veya uygulanması ile ilgili birbirleri arasında ortaya çıkabilecek herhangi bir görüş farklılığını dostça müzakereler yoluyla çözmeye çalışacaklardır.

2. Eğer sözkonusu görüş farklılığı, farklılığın bildirim tarihini izleyen altı ay içinde bu şekilde çözülemezse, Âkit Taraflardan herbiri, bunu işbu madde gereğince uyuşmazlığı bu iş için kurulacak bir Tahkim Heyetine sunabilir.

3. Tahkim Heyeti üç üyeden oluşacak ve aşağıdaki şekilde kurulacaktır: uyuşmazlığı tahkim yoluyla çözmeyi isteyen Âkit Tarafın bildiriminden itibaren iki ay içinde, her bir Âkit Taraf bir hakem atayacaktır. Bu iki üye, sonuncusunun atanmasından itibaren otuz gün içinde, üçüncü bir ülkenin vatandaşı olan bir başkan üzerinde anlaşacaklardır.

4. Eğer işbu Madde’nin 2 nci ve 3 üncü Paragraflarında öngörülen zaman sınırları içinde gerekli atama yapılmamışsa veya gerekli onay verilmemişse, Âkit Taraflardan herbiri Uluslararası Adalet Divanı Başkanından gerekli atamaları yapmasını isteyebilir. Eğer Uluslararası Adalet Divanı’nın Başkanı anılan görevi yerine getirmekten alıkonursa veya bu kişi her iki Âkit Taraftan birinin vatandaşı ise, atamalar her iki Âkit Taraftan birinin vatandaşı olmayan en kıdemli divan üyesi tarafından yapılacaktır.

5. Tahkim Heyetinin Başkanı her iki Âkit Taraf ile diplomatik ilişkileri bulunan üçüncü bir devletin vatandaşı olacaktır.

6. Tahkim Heyeti, işbu Anlaşmanın diğer hükümleri ile tutarlı olacak şekilde, Başkanın seçim tarihinden itibaren üç ay içinde usul kuralları üzerinde anlaşmaya varacaktır. Böyle bir Anlaşmanın sağlanamaması halinde, Tahkim Heyeti, uluslararası tahkim usulü kurallarını dikkate alarak usul kurallarını tayin etmesini Uluslararası Adalet Divanı Başkanı’ndan talep edecektir.

7. Tahkim Heyeti kararlarını, işbu Anlaşmanın hükümlerini, uluslararası hukukun bu konudaki ilkelerini ve Âkit Taraflarca tanındığı şekilde hukukun genel ilkelerini gözönüne alarak verecektir. Tahkim Heyeti kararlarını oy çokluğu ile alacaktır.

8. Her bir Âkit Taraf kendi atadığı hakemin ve tahkim sürecindeki temsilinin giderlerini karşılayacaktır. Başkanın giderleri ve kalan giderler, aksi kararlaştırılmadıkça, Âkit Taraflarca eşit olarak karşılanacaktır.

9. Tahkim Heyetinin kararları her iki Âkit Taraf içinde nihaî ve bağlayıcı olacaktır.

10. Eğer bir uyuşmazlık, işbu Anlaşmanın XI. Maddesi uyarınca bir uluslararası tahkim mahkemesine sunulmuş ve hâlâ orada çözüm beklemekte ise, aynı uyuşmazlık işbu madde hükümleri uyarınca başka bir uluslararası tahkim mahkemesine sunulmayacaktır.

1. Âkit Taraflar işbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için gerekli anayasal şartlar yerine getirildiğinde birbirlerini haberdar edeceklerdir. İşbu Anlaşma son bildirim tarihinden itibaren otuz gün içinde yürürlüğe girecektir.

2. İşbu Anlaşma on yıllık bir süre için yürürlükte kalacaktır. Bu süreden sonra Anlaşma Âkit Taraflardan biri diplomatik yollarla yazılı olarak feshi ihbarda bulunmadıkça süresiz olarak yürürlükte kalacaktır.

3. İşbu Anlaşmanın feshi ihbarının yürürlüğe girme tarihinden öncesine kadar yapılmış yatırımlarla ilgili olarak bu Anlaşmanın hükümleri, bu tarihten itibaren ilave on yıllık bir süre için yürürlükte kalacaktır.

4. İşbu Anlaşma Taraflar arasında yazılı bir mutabakat ile değiştirilebilir. Herhangi bir değişiklik, Âkit Taraflardan herbirinin diğerine bu gibi bir değişikliğin yürürlüğe girmesi için gerekli tüm dahilî formaliteleri tamamladığını bildirmesi üzerine yürürlüğe girecektir.

Santiago’da 21 Ağustos 1998 tarihinde Türkçe, İspanyolca ve İngilizce dillerinde, hepsi de aynı derecede geçerli olarak akdedilmiştir.

Yorumda farklılık halinde İngilizce metin esas alınacaktır.

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ŞİLİ CUMHURİYETİ

ADINA ADINA

Türkiye Cumhuriyeti ve Şili Cumhuriyeti aralarında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmasını imzalarken, ek olarak, işbu Anlaşmanın ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilecek olan aşağıdaki hükümlerin üzerinde anlaşmaya varmışlardır.

Ek Madde VII

1. Mevzuatı daha lehte bir muamele sağlamadıkça, sermaye Âkit Tarafın ülkesine girdikten ancak bir yıl sonra transfer edilebilir.

2. Eğer bir transfer, transfer işlemlerinin tamamlanması için normal olarak gereken bir süre içinde gerçekleştirilmişse, transfer gecikmesiz yapılmış sayılacaktır. Sözü edilen süre ilgili talebin sunulduğu gün başlayacak ve hiç bir durumda otuz günü geçmeyecektir.

Santiago’da 21 Ağustos 1998 tarihinde Türkçe, İspanyolca ve İngilizce dillerinde, hepsi de aynı derecede geçerli olarak akdedilmiştir.

Yorumda farklılık halinde İngilizce metin esas alınacaktır.
 

	TÜRKİYE CUMHURİYETİ	ŞİLİ CUMHURİYETİ
	ADINA	ADINA