T.C.

Başbakanlık

Kanunlar ve Kararlar 24.12.1999

Genel Müdürlüğü

Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-1537/6434

Adalet Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 8.11.1999 tarihinde kararlaştırılan “Noterlik Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Bülent Ecevit

Başbakan

18.1.1972 tarihli ve 1512 sayılı Noterlik Kanununa göre, noterlik bir kamu hizmeti olup, noterler, hukukî güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemleri belgelendirmekte ve kanunlarla kendilerine verilen diğer görevleri yapmaktadırlar.

Tasarıyla, Noterlik mesleğini cazip hale getirmek ve noterleri daha genç ve dinamik kişilerden atayabilmek ve mesleğin gelişmesine bu yönde yardımcı olmak amacıyla noterlik stajına kabul edilme yaş sınırı 50’den 35 yaşa indirilmekte, hukuk fakültesi mezunlarının noterlik belgesi alıp sıraya girmelerinde erkekler yönünden mevcut olan eşitsizliği ortadan kaldırmak amacı ile noterlik stajına başlayabilmek ve noterlik belgesi alabilmek için askerlik şartı tamamen kaldırılmakta; onun yerine noterliğe başlamadan önce askerliğin yapılması gerekli görüldüğünden ilan edilen noterliğe başvuruda askerlik hizmetini yaptığına veya askerlik hizmetine elverişli olmadığına ilişkin belgeyi verme zorunluğu getirilmektedir.

Diğer yandan, halen noterlik dairesinin yeri, 13 Temmuz 1976 tarihli ve 15645 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin 2 nci maddesine göre o noterliğin bağlı bulunduğu noter odası ile mahallî Cumhuriyet Savcılığının düşüncesi alındıktan sonra Adalet Bakanlığınca tespit edilmektedir. Ancak, uygulamada bazı noterlerin tespit edilen bu yer dışında noterlik dairesi açtıkları veya çalışmakta oldukları noterliği bu yer dışına naklettikleri görülmekte ve bunun sonucu olarak uyuşmazlıklar çıkmakta, verilen disiplin cezaları da bu konuda yeterli olmamaktadır. Bu durumun önlenmesi bakımından noterlik dairesini Adalet Bakanlığınca tespit edilen yer dışında açan veya çalışmakta olduğu noterliği bu yer dışına nakleden noterlere, Adalet Bakanlığınca noterlik dairesini tespit edilen yer sınırları içine taşıması için bir aylık süre verilmesi, bu süre içinde noterlik dairesini tespit edilen yer sınırları içine taşımayan noterin görevinden istifa etmiş sayılması ve noterlik dairesinin Türkiye Noterler Birliğinin gözetiminde tespit edilen yer sınırları içine nakledilmesi öngörülmektedir. Böylece etkin bir yaptırım sağlanması ve her noterin istediği yerde görev yapamayacağı bilinci içinde mesleğe girerek daha doğru ve yasalara uygun görev ifa etmesi sağlanmaya çalışılmaktadır.

Ayrıca Noterlik Kanununa göre meslekten çıkarma cezasını gerekli kılacak bir fiilden dolayı noter hakkında ceza mahkemesince kovuşturma yapılmakta ise, Adalet Bakanlığınca işten el çektirilmeleri zorunluğu bulunmaktadır. Bu durum ceza davası sonucunda noterin berâet etmesi halinde mağduriyetlere, noterlik itibarının sarsılmasına ve noterliğin ehil olmayan kişiler tarafından yapılmasına neden olmaktadır. Bu itibarla işten el çektirme zorunluğu kaldırılarak, Adalet Bakanlığına gerekli görüldüğü takdirde suç teşkil eden fiillerinden dolayı hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan noterin işten el çektirilebilmesi konusunda takdir yetkisi verilmektedir. Soruşturma veya kovuşturma sırasında işten el çektirilmiş olan noterin kovuşturma sonunda bu Kanunun 7 nci maddesi ikinci fıkrasında sayılan suçlardan biriyle mahkûm olması halinde işten el çektirmenin, hükmün kesinleşmesine kadar devam etmesi öngörülmektedir.

Madde 1. – 1512 sayılı Kanunun 7 nci maddesinde yapılan değişiklikle noterleri daha genç ve dinamik kişilerden atayabilmek ve mesleğin gelişmesine bu yönde yardımcı olmak amacıyla yaş sınırı indirilmektedir.

Ayrıca, hukuk fakültesi mezunlarının noterlik belgesi alıp sıraya girmelerinde erkekler yönünden mevcut olan eşitsizliği ortadan kaldırmak amacıyla noterlik stajına başlayabilmek ve noterlik belgesi alabilmek için askerlik şartına ilişkin (4) numaralı bent yürürlükten kaldırılmaktadır.

Madde 2. – 1512 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrası değiştirilerek, staja başlarken askerlik zorunluğu kaldırılmış olduğundan, noterliğe başlamadan önce de askerliğin yapılması gerekli görüldüğünden ilan edilen noterliğe başvuranlardan askerlik hizmetini yaptığına veya askerlik hizmetine elverişli olmadığına ilişkin belgeyi AdaletBakanlığına veya Bakanlığa gönderilmek üzere bulundukları yer Cumhuriyet Savcılığına vermeleri zorunluğu getirilmektedir.

Madde 3. – Noterlik dairesinin yeri, 13 Temmuz 1976 tarihli ve 15645 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin 2 nci maddesine göre o noterliğin bağlı bulunduğu noter odası ile mahallî Cumhuriyet Savcılığının düşüncesi alındıktan sonra Adalet Bakanlığınca tespit edilmektedir. Ancak, uygulamada bazı noterlerin tespit edilen bu yer dışında noterlik dairesi açtıkları veya çalışmakta oldukları noterliği bu yer dışına naklettikleri ve bunun sonucu olarak uyuşmazlıklar çıktığı, verilen disiplin cezalarının da bu konuda yeterli olmadığı görülmektedir. Bu durumun önlenmesi bakımından, 1512 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine fıkra eklenmek suretiyle, noterlik dairesini Adalet Bakanlığınca tespit edilen yer dışında açan veya çalışmakta olduğu noterliği bu yer dışına nakleden noterlere, Adalet Bakanlığınca noterlik dairesini tespit edilen yer sınırları içine taşıması için bir aylık süre verilmesi, bu süre içinde noterlik dairesini tespit edilen yer sınırları içine taşımayan noterin görevinden istifa etmiş sayılması ve noterlik dairesinin Türkiye Noterler Birliğinin gözetiminde tespit edilen yer sınırları içine nakledilmesi öngörülmektedir. Böylece etkin bir yaptırım getirilmesi ve her noterin istediği yerde görev yapamayacağı bilinci içinde mesleğe girerek daha doğru ve yasalara uygun görev ifa etmesi sağlanmaya çalışılmaktadır.

Madde 4. – 1512 sayılı Kanunun 123 üncü maddesinde değişiklik yapılarak, birinci fıkrada yer alan “sorgu hâkimi” ifadesi, sorgu hâkimliği kaldırıldığından madde metninden çıkartılmış, ikinci fıkrada yer alan meslekten çıkarma cezasını gerekli kılacak bir fiilden dolayı noter hakkında ceza mahkemesince kovuşturma yapılmakta ise, işten el çektirilmesi zorunluğu noterin ileride mağdur olmaması ve noterliğin ehil olmayan kişiler tarafından yapılmasını önlemek amacıyla kaldırılmış ve Adalet Bakanlığına gerekli görüldüğü takdirde suç teşkil eden fiillerden dolayı hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan noterin işten el çektirilebilmesi konusunda takdir yetkisi verilmiştir. Adalet Bakanlığınca soruşturma veya kovuşturma sonunda bu Kanunun 7 nci maddesinin ikinci fıkrasında sayılan suçlardan biriyle mahkûm olması halinde işten el çektirmenin, hükmün kesinleşmesine kadar devam etmesi öngörülmektedir.

Madde 5. – Yürürlük maddesidir.

Madde 6. – Yürütme maddesidir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Adalet Komisyonu 3.2.2000

Esas No. : 1/596

Karar No. : 18

Noterlik Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, Adalet Bakanı Sayın Prof. Dr. Hikmet Sami Türk’ün, Adalet Bakanlığı ve Türkiye Noterler Birliği temsilcilerinin de katılmalarıyla Komisyonumuzun, 3.2.2000 tarihli 22 nci birleşiminde incelenip görüşülmüş, gerekçesi uygun görülerek maddelerine geçilmesi kabul edilmiştir.

Tasarının 2 nci maddesi redaksiyona tâbi tutularak, diğer maddeleri Bakanlar Kurulundan gelen şekli ile aynen kabul edilmiştir.

Noterlik mesleğini cazip hale getirmek ve noterleri daha genç ve dinamik kişilerden atayabilmek ve mesleğin gelişmesine bu yönde yardımcı olmak amacıyla, noterlik stajına kabul etme yaş sınırını 50’den 35’e indiren, noterlik dairesini Adalet Bakanlığınca tespit edilen yer dışında açan veya çalışmakta olduğu noterliği bu yer dışına nakleden noterlere Adalet Bakanlığınca noterlik dairesini tespit edilen yer sınırları içine taşıması için bir aylık süre verilmesini ve bu süre içinde noterlik dairesini tespit edilen yer sınırları içine taşımayan noterin istifa etmiş sayılmasını öngören ve Adalet Bakanlığına gerekli gördüğü takdirde suç teşkil eden fiillerinden dolayı hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan notere işten el çektirebilmesi konusunda takdir yetkisi veren Tasarının, bir an önce kanunlaşmasını uygun gören Komisyonumuz, İçtüzüğün 52 nci maddesi gereğince Genel Kurulda öncelikle görüşülmesine karar vermiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere saygı ile arz olunur.
 

	Başkan	Başkanvekili
	Emin Karaa	Turhan Tayan
	Kütahya	Bursa
		(Toplantıya katılmadı)
	Sözcü	Kâtip
	Mehmet Nacar	Mustafa İlimen
	Kilis	Edirne
	Üye	Üye
	Adnan Fatin Özdemir	Dengir Mir Mehmet Fırat
	Adana	Adıyaman
	(Toplantıya katılmadı)	(Toplantıya katılmadı)
	Üye	Üye
	Ramazan Toprak	Ali Arabacı
	Aksaray	Bursa
	Üye	Üye
	Yasin Hatiboğlu	Beyhan Aslan
	Çorum	Denizli
	(Muhalifim, şerhim eklidir)
	Üye	Üye
	Mehmet Sadri Yıldırım	Süleyman Turan Çirkin
	Eskişehir	Hatay
		(Toplantıya katılmadı)
	Üye	Üye
	İsmail Aydınlı	Mehmet Gül
	İstanbul	İstanbul
	(Toplantıya katılmadı)	(Toplantıya katılmadı)
	Üye	Üye
	A. Nazlı Ilıcak	Nazire Karakuş
	İstanbul	İstanbul
	(Toplantıya katılmadı)	(Toplantıya katılmadı)
	Üye	Üye
	Edip Özbaş	Sevgi Esen
	Kahramanmaraş	Kayseri
	Üye	Üye
	Cemal Özbilen	İsmail Çevik
	Kırklareli	Nevşehir
	Üye	Üye
	Yekta Açıkgöz	Erdoğan Sezgin
	Samsun	Samsun
		(İmzada bulunamadı)
	Üye	Üye
	Yaşar Topçu	Yahya Akman
	Sinop	Şanlıurfa
	(Toplantıya katılmadı)
	Üye
	Kamer Genç
	Tunceli

 

Kabul edilen (1/596) numaralı tasarının birinci maddesinin kabul edilen şekline muhalifim,

Şöyle ki:

1. Genelde, yargıda çalışanlar için öngörülen ve hukukî düzenlemelere göre 65 yaşına kadar çalışma imkânı verilirken, bu suretle 50 yaşında staja müracaat halinde böyle bir müracaatçının daha 15 sene gibi uzun bir süre hizmet imkânı varken, bu imkânın önlenmesi hem Anayasanın çalışma özgürlüğü ilkesine, hem de tasarı sahibi hükümetin genel çalışma yaş sınırlamalarına dair serdettiği mantığa aykırıdır. Çalışanların yaş hadlerinin yükseltilmesine dair evvelce yapılmış olan düzenlemeler tipik bir örnektir.

2. Bu madde, kabul şekliyle, haksız rekabete yol açmaktadır. Mesela: Hiçbir yerde çalışmamış, ya da 36 yaşından sonra çalışmış bir hukuk mezununun, bu düzenlemeyle noterlik stajı yapması önlenmektedir. Halbuki, bu düzenlemenin önce hâkimlik veya avukatlık stajı yapmış olanlar için yaş sınırı öngörülmemektedir. Bu ise hâkimlik, avukatlık gibi hizmetlerde bulunanlar lehine haksız rekabete yol açmaktadır.

3. Tasarının 2 nci maddesi için serdedilen haksız rekabeti önlemeye dair mantık, bu birinci maddenin düzenleniş biçimiyle ortadan kaldırılmaktadır ve bir çelişkidir.

Bu sebeple, birinci maddenin düzenleniş biçimine muhalifim.

Yasin Hatiboğlu

Çorum

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

NOTERLİK KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1. – 18.1.1972 tarihli ve 1512 sayılı Noterlik Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, (4) numaralı bendi yürürlükten kaldırılmıştır.

“2. 23 yaşını bitirmiş ve 35 yaşını doldurmamış olmak,”

MADDE 2. – 1512 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“İlân edilen noterliğe başvuranlar 7 nci maddenin, (1), (5) ve sonraki bentlerinde yazılı şartları kaybetmediklerini gösterir belgeleri ile askerlik hizmetini yaptığına veya askerlik hizmetine elverişli olmadığına ilişkin belgeyi Adalet Bakanlığına veya Bakanlığa gönderilmek üzere bulundukları yer Cumhuriyet Savcılığına verecekleri dilekçelerine iliştirmek zorundadırlar.”

MADDE 3. – 1512 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“Noterlik dairesini Adalet Bakanlığınca tespit edilen yer dışında açan veya çalışmakta olduğu noterliği bu yer dışına nakleden noterlere, Adalet Bakanlığınca noterlik dairesini tespit edilen yer sınırları içine taşıması için bir aylık süre verilir. Bu süre içinde noterliğini tespit edilen yer sınırları içine taşımayan noter, görevinden istifa etmiş sayılır ve noterlik dairesi, Türkiye Noterler Birliğinin gözetiminde tespit edilen yer sınırları içine nakledilir.”

MADDE 4. – 1512 sayılı Kanunun 123 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 123. – Suç teşkil eden fiillerden dolayı haklarında adalet müfettişi, cumhuriyet savcısı veya ceza mahkemesi tarafından soruşturma veya kovuşturma yapılan noterler, soruşturma ve kovuşturmanın selâmeti bakımından Adalet Bakanlığı tarafından gerekli görüldüğü takdirde, soruşturma veya kovuşturma kesin bir karar veya hükümle sonuçlanıncaya kadar işten el çektirilirler.

Soruşturma veya kovuşturma sırasında işten el çektirilmiş olan noterin, kovuşturma sonunda 7 nci maddenin ikinci fıkrasında yazılı suçlardan biriyle mahkûm olması halinde işten el çektirme, hükmün kesinleşmesine kadar devam eder.

NOTERLİK KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1. – Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
 
 
 
 
 
 
 
 

MADDE 2. – 1512 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“İlân edilen noterliğe başvuranlar, 7 nci maddenin, (1), (5) ve sonraki bentlerinde yazılı şartları kaybetmediklerini gösterir belgeleri ile askerlik hizmetini yaptıklarına veya askerlik hizmetine elverişli olmadıklarına ilişkin belgeyi Adalet Bakanlığına veya Bakanlığa gönderilmek üzere bulundukları yer Cumhuriyet Savcılığına verecekleri dilekçelerine iliştirmek zorundadırlar.”

MADDE 3. – Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

MADDE 4. – Tasarının 4 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

(Hükümetin Teklif Ettiği Metin)

Birinci fıkra gereğince soruşturma veya kovuşturma sırasında işten el çektirilmemiş olup, kovuşturma sonunda ikinci fıkrada gösterilen bir suçtan hüküm giyen notere, hükmün kesinleşmesi beklenilmeksizin işten el çektirilir. İkinci fıkra hükmü bu halde de uygulanır.

MADDE 5. – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 6. – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

MADDE 5. – Tasarının 5 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 6. – Tasarının 6 ncı maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
 

	Bülent Ecevit
	Başbakan
	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	En. ve Tab. Kay. Bak. ve Baş. Yrd.
	D. Bahçeli	H. H. Özkan	M. C. Ersümer
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	R. Önal	Prof. Dr. T. Toskay	M. Keçeciler
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	Prof. Dr. Ş. S. Gürel	S. Somuncuoğlu	Y. Yalova
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	M. Yılmaz	Prof. Dr. R. Mirzaoğlu	R. K. Yücelen
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	H. Gemici	Prof. Dr. Ş. Üşenmez	E. S. Gaydalı
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
	F. Ünlü	Prof. Dr. A. Çay	M. A. İrtemçelik
	Adalet Bakanı	Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı
	Prof. Dr. H. S. Türk	S. Çakmakoğlu	S. Tantan
	Dışişleri Bakanı	Maliye Bakanı	Millî Eğitim Bakanı
	İ. Cem	S. Oral	M. Bostancıoğlu
	Bayındırlık ve İskân Bak.	Sağlık Bakanı	Ulaştırma Bakanı
	K. Aydın	Doç. Dr. O. Durmuş	Prof. Dr. E. Öksüz
	Tarım ve Köyişleri Bak.	Çalışma ve Sos. Güv. Bak.	Sanayi ve Ticaret. Bak.
	Prof. Dr. H, Y. Gökalp	Y. Okuyan	A. K. Tanrıkulu
	Kültür Bakanı	Turizm Bakanı	Orman Bakanı
	M. İ. Talay	E. Mumcu	Prof. Dr. N. Çağan
		Çevre Bakanı
		F. Aytekin