KÖTÜ ŞARTLARDAKİ ÇOCUK İŞÇİLİĞİNİN YASAKLANMASI VE ORTADAN
KALDIRILMASINA İLİŞKİN ACİL ÖNLEMLER SÖZLEŞMESİNİN
ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN
Kanun No. 4623 Kabul Tarihi : 25.1.2001
MADDE 1. –
Uluslararası Çalışma Örgütünün 1999 yılında Cenevre’de yapılan 87 nci Genel
Konferansında kabul edilen 182 sayılı “Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin
Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Önlemler Sözleşmesi”nin
onaylanması uygun bulunmuştur.
MADDE 2. – Bu Kanun
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3. – Bu Kanun
hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
EN KÖTÜ BİÇİMLERDEKİ ÇOCUK İŞÇİLİĞİNİN
YASAKLANMASI VE ORTADAN
KALDIRILMASINA İLİŞKİN ACİL EYLEM SÖZLEŞMESİ
Uluslararası Çalışma Bürosu Yönetim Kurulu tarafından
Cenevre’de toplantıya çağrılan Uluslararası Çalışma Örgütü Genel Konferansı, 1
Haziran 1999 tarihinde yaptığı 87 nci Oturumunda;
Çocuk İşçiliğine ilişkin mevcut temel belgeler olmaya
devam eden 1973 tarihli İstihdama Kabulde Asgarî Yaş Haddine İlişkin Sözleşme
ve Tavsiye Kararını tamamlamak üzere uluslararası işbirliği ve yardımlaşma da
dahil ulusal ve uluslararası eylemler için temel öncelik olmak üzere en kötü
biçimlerdeki çocuk işçiliğinin yasaklanması ve ortadan kaldırılması ile ilgili
yeni belgeler kabul edilmesi gerektiğini göz önünde bulundurularak ve
En kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğinin aynı zamanda
ailelerin ihtiyaçlarına cevap vererek ücretsiz temel eğitimin önemine ve buna
maruz çocukların bütün bu işlerden uzaklaştırılmaları gereğini ve onların
rehabilitasyonlarını ve sosyal uyumlarının sağlanmasını dikkate almak suretiyle
derhal ve kapsamlı bir eylem yapılmasını gerekli kıldığını göz önünde
bulundurarak,
Uluslararası Çalışma Konferansının 1996 yılında
yapılan 83 üncü Oturumunda kabul edilen çocuk işçiliğinin ortadan
kaldırılmasına ilişkin kararını hatırlatarak ve
Çocuk işçiliğinin büyük ölçüde yoksulluktan kaynaklandığını ve uzun vadeli çözümünün
sosyal gelişmeye ve özellikle yoksulluğun azaltılmasına ve evrensel eğitime
imkân tanıyan sürekli ekonomik büyümede yattığını kabul ederek ve
20 Kasım 1989 tarihinde yapılan Birleşmiş Milletler
Genel Kurulunda kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesini hatırlatarak ve
Uluslararası Çalışma Konferansının 1998 yılında
yapılan 86 ncı Oturumunda kabul edilen Çalışmaya İlişkin Temel Haklar ve
İlkeler ILO Bildirgesi ve İzlemesini hatırlatarak ve
En kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğine diğer
uluslararası belgelerde ve özellikle 1930 tarihli Zorla Çalışma Sözleşmesi,
1956 tarihli Birleşmiş Milletler Kölelik ve Köle Ticareti ile Kölelik Benzeri
Kurumların ve Uygulamaların Ortadan Kaldırılması Ek Sözleşmesinde yer
verildiğini hatırlatarak,
Oturum gündeminin dördüncü maddesini oluşturan çocuk
işçiliği konusunda yapılan bazı önerileri kabule karar vererek,
Bu önerilerin bir uluslararası Sözleşme biçimini
almasını kararlaştırarak,
Bindokuzyüzdoksandokuz yılı işbu Haziran ayının
onyedinci günü En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliği Sözleşmesi, 1999 olarak
adlandırılabilecek aşağıdaki Sözleşmeyi kabul etmiştir.
Madde 1
Bu Sözleşmeyi onaylayan her üye ülke acil bir sorun
olarak en kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğinin yasaklanmasını ve ortadan
kaldırılmasını temin edecek ivedi ve etkin önlemleri alır.
Madde 2
Bu Sözleşmenin amaçları bakımından “çocuk” terimi 18
yaşın altındaki herkese uygulanır.
Madde 3
Bu Sözleşmenin amaçları bakımından “en kötü
biçimlerdeki çocuk işçiliği” ifadesi
a) çocukların alım-satımı ve ticareti, borç
karşılığı veya bağımlı olarak çalıştırılması ve askerî çatışmalarda çocukların
zorla ya da zorunlu tutularak kullanılmasını da içerecek şekilde zorla ya da
mecburî çalıştırılmaları gibi kölelik ve kölelik benzeri uygulamaların tüm
biçimlerini;
b) çocuğun fahişelikte, pornografik yayınların
üretiminde veya pornografik gösterilerde kullanılmasını, bunlar için tedarikini
ya da sunumunu;
c) çocuğun özellikle ilgili uluslararası
anlaşmalarda belirtilen uyuşturucu maddelerin üretimi ve ticareti gibi yasal
olmayan faaliyetlerde kullanılmasını, bunlar için tedarikini ya da sunumunu;
d) doğası veya gerçekleştirildiği koşullar
itibariyle çocukların sağlık, güvenlik veya ahlakî gelişimleri açısından
zararlı olan işi
kapsar.
Madde 4
1. Madde 3 (d)’de belirtilen isim türleri ulusal
mevzuat veya düzenlemeler ya da yetkili makam tarafından ilgili işçi ve işveren
kuruluşlarına danıştıktan sonra, ilgili uluslararası standartlar ve özellikle
1999 tarihli En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliği Tavsiye Kararının 3 üncü ve 4
üncü paragrafları dikkate alınarak belirlenir.
2. Yetkili makam ilgili işçi ve işveren
kuruluşlarına danıştıktan sonra bu şekilde belirlenen iş türlerinin nerelerde
bulunduğunu tayin eder.
3. Bu maddenin birinci paragrafı gereğince
belirlenen iş türlerinin listesi, gerekli görüldüğü takdirde, ilgili işçi ve
işveren kuruluşlarına danışılarak periyodik şekilde gözden geçirilir ve
yenilenir.
Madde 5
Her Üye, işçi ve işveren kuruluşlarına danıştıktan
sonra bu Sözleşme hükümlerinin uygulanmasını izleyecek uygun mekanizmalar kurar
ya da belirler.
Madde 6
1. Her Üye, en kötü biçimlerdeki çocuk
işçiliğinin öncelikli olarak ortadan kaldırılması için eylem programlarını
belirler ve uygular.
2. Bu eylem programları, uygun olduğu takdirde
diğer ilgili grupların görüşleri de göz önüne alınarak ilgili hükümet kurumları
ve işçi ve işveren kuruluşlarına danışılarak belirlenir ve yürütülür.
Madde 7
1. Her Üye, cezaî yaptırımların ya da uygun
olduğu takdirde diğer yaptırımların kararlaştırılması ve uygulaması da dahil
olmak üzere, bu Sözleşme hükümlerinin etkin şekilde uygulanmasını ve
yürütülmesini sağlayacak gerekli tüm önlemleri alır.
2. Her üye, çocuk işçiliğinin ortadan
kaldırılmasında eğitimin önemini dikkate alarak etkin ve belli bir zamanla
sınırlı şu önlemleri alır :
a) çocukların en kötü biçimlerdeki çocuk
işçiliğine dahil olmalarının önlenmesi;
b) çocukların en kötü biçimlerdeki çocuk
işçiliğinden uzaklaştırılmaları, sosyal uyumları ve rehabilitasyonları için
gerekli ve uygun doğrudan yardım sağlanması;
c) çocukların en kötü biçimlerdeki çocuk
işçiliğinden uzaklaştırılmaları için ücretsiz temel eğitim ve mümkün ve uygun
olduğu takdirde meslekî eğitim sağlanması;
d) özel olarak riskli durumda bulunan çocukların
belirlenmesi ve onlara ulaşılması, ve
e) kız çocuklarının özel durumunun dikkate
alınması.
3. Her Üye, yürürlüğe konan bu Sözleşme hükümlerini
uygulamak için sorumlu olan yetkili makamı belirler.
Madde 8
Üyeler, ekonomik ve sosyal kalkınmanın, yoksulluğun
ortadan kaldırılması programlarının ve evrensel eğitimin desteklenmesini de
içerecek şekilde uluslararası işbirliği ve/veya yardımlaşmanın artırılması
suretiyle bu Sözleşme hükümlerini yürürlüğe koymak üzere birbirlerine yardımcı
olmak için uygun önlemleri alırlar.
Madde 9
Bu Sözleşmenin kesin onama belgeleri tescil için
Uluslararası Çalışma Bürosu Genel Müdürüne gönderilir.
Madde 10
1. Bu Sözleşme, sadece onay belgeleri
Uluslararası Çalışma Bürosu Genel Müdürü tarafından tescil edilmiş olan
Uluslararası Çalışma Örgütü üyeleri bakımından bağlayıcıdır.
2. Bu Sözleşme iki üyenin onama belgesi Genel
Müdür tarafından tescil edildiği tarihten 12 ay sonra yürürlüğe girer.
3. Bu Sözleşme, onaylayan her üye için onama
belgesinin tescil edildiği tarihten 12 ay sonra yürürlüğe girer.
Madde 11
1. Bu Sözleşmeyi onaylamış bulunan her üye,
Sözleşmenin ilk yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on yıllık bir süre sonunda,
Uluslararası Çalışma Bürosu Genel Müdürüne göndererek tescil ettireceği bir
belge ile feshedebilir. Bu fesih kayıt tarihinden bir yıl sonra geçerli
olacaktır.
2. Bu Sözleşmeyi onaylamış olup, da, bundan
önceki fıkrada sözü edilen on yıllık sürenin bitiminden itibaren bir yıl
süresince bu madde gereğince fesih hakkını kullanmayan her üye, yeniden on
yıllık süre için bağlanmış olur ve bundan sonra bu Sözleşmeyi, her on yıllık
devre bitince, bu maddede öngörülen koşullar çerçevesinde feshedebilir.
Madde 12
1. Uluslararası Çalışma Bürosu Genel Müdürü,
Uluslararası Çalışma Örgütü üyeleri tarafından kendisine bildirilen, bütün
onama ve fesihlerin tescil edildiğini uluslararası Çalışma Örgütünün bütün
üyelerine duyurur.
2. Genel Müdür, kendisine gönderilen Sözleşmenin
ikinci onama belgesinin tescil edildiğini Örgüt üyelerine bildirirken bu
Sözleşmenin yürürlüğe gireceği tarih hakkında Örgüt üyelerinin dikkatini çeker.
Madde 13
Uluslararası Çalışma Bürosu Genel Müdürü, yukarıdaki
maddeler gereğince tescil etmiş olduğu bütün onama beyanları ve fesih
işlemlerine ilişkin tüm bilgileri, Birleşmiş Milletler Antlaşmasının 102 nci
maddesi uyarınca tescil edilmek üzere, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine
iletecektir.
Madde 14
Uluslararası Çalışma Bürosu
Yönetim Kurulu gerekli gördüğü zamanlarda bu Sözleşmenin, uygulanması hakkında
bir raporu Genel Konferansa sunar ve Sözleşmenin tamamen veya kısmen
değiştirilmesi konusunun Konferans gündemine alınması isteğini inceler.
Madde 15
1. Konferansın bu Sözleşmeyi tamamen veya kısmen
değiştiren yeni bir Sözleşme kabul etmesi halinde ve yeni Sözleşme aksini
öngörmediği takdirde -
a) tadil edici yeni Sözleşmenin bir üye
tarafından onanması durumu, yukarıdaki 11 inci madde hükümleri dikkate
alınmaksızın ve tadil edici yeni Sözleşme yürürlüğe girmiş olmak kayıt ve şartı
ile, bu Sözleşmenin hemen feshini gerektirir.
b) tadil edici yeni Sözleşmenin yürürlüğe giriş
tarihinden itibaren bu Sözleşme, üyelerin onayına açık bulundurulamaz.
2. Bu Sözleşme, onu onaylayan ancak tadil edici
Sözleşmeyi onaylamamış bulunan üyeler için her halûkârda şimdiki şekil ve
içeriği ile yürürlükte kalmaya devam eder.
Madde 16
Bu Sözleşmenin İngilizce ve
Fransızca metinleri aynı şekilde geçerlidir.