AmasyaMilletvekili Ahmet İyimaya’nın, 24.2.1983 Tarih ve 2802 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun Teklifi ile Hatay Milletvekili Namık Kemal Atahan ve Bursa Milletvekili Ali Arabacı’nın, Aynı Mahiyetteki Kanun Teklifi ve Adalet Komisyonu

2802 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun Teklifim, gerekçesi ile birlikte ilişikte sunulmuştur.

Gereğini arz ve teklif ederim.

Saygılarımla.

Ahmet İyimaya

Amasya

Yargı, devletin en temel fonksiyonlarından biridir. Hukukun üstünlüğünü kesin şekilde gerçekleştirecek nihaî organ, mahkemedir.

Adalet hizmeti, aynen tıp ve benzeri alanlarda olduğu gibi yan-dalların bilgileriyle yeterliğin sağlanamayacağı “özgün” bir alandır. Adalet hizmeti için zorunlu temel hukuk bilgilerinin verildiği yüksek öğretim kurumları, yalnızca hukuk fakülteleridir.

Hukuk fakülteleri dışındaki fakültelerde verilen hukuk bilgileri; hukuk fakültelerinde okutulan yan-dal (ekonomi, idare, adlî tıp) bilgilerini aşamaz. Hele hukuk fakültelerindeki uzmanlık yoğunluğuna erişemez.

Anayasamızın 140 ıncı maddesi, hâkimler için “meslekten hukukçu” olma şartını öngörmüştür. Bu şartın teşekkülü, en azından “hukuk fakültesini bitirmiş olmayı” zorunlu kılar. Hâkimin bağımsızlığı (Any. Mad. 138/1), “hukuk bilgisinin varlığı” ile de doğrudan ilgidir.

Yasanın mevcut hükmü, idarî yargıda görev yapacak hâkimler (adaylar) için, hukuk fakültesinden mezun olma şartını aramamaktadır. Siyasî bilimler, idarî bilimler, iktisat ve benzeri alanlarda dört yıllık eğitimi yeterli görmektedir. Yasanın adlî yargı için aradığı şartı idarî yargıdan esirgemesinin bir mantığı yoktur. Öte yandan mevcut hüküm, anayasaya da açıkça aykırıdır (Any. Mad. 9, 138, 140).

Belirtilen düşünceler, yasada değişiklik yapmayı zorunlu kılmaktadır.

1. Genel gerekçe doğrultusunda düzenleme yapılmıştır.

2. Yürürlük maddesidir.

3. Yürütme maddesidir.

“2802 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun Bir Maddesinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi”miz genel ve madde gerekçeleriyle birlikte ekte sunulmuştur.

Gereği saygıyla arz olunur. 21.3.2000

Ali Arabacı Namık Kemal Atahan

Bursa Hatay

Kaliteli yargılamanın ilk unsuru iyi yetişmiş personeldir. Yargının personeli ise yargıçtır, savcıdır ve kalem elemanlarıdır. Yargı personelinin iyi yetişmesi ise kalitesi yüksek eğitime bağlıdır. Yeterli hukuk eğitimi sadece donanımlı hukuk fakültelerinde verilmektedir.

Yargılama süresi içinde “yargıç”ın önemi çok büyüktür. Yargıç, öncelikle düşünce, muhakeme, iç sorgulama ve vicdan bakımından yeterli olmalı, manen güçlü bulunmalıır. Ancak, iyi yetişmiş, bilgili ve kaliteli yargıç adil kararlar verebilir.

Hukuk fakültelerimizdeki hukuk eğitiminin dahi tartışılır olduğu, hâkim, savcı ve avukatların yeterli eğitimi alamadıklarının öne sürüldüğü günümüzde, 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun sekizinci maddesinde; adlî yargı hâkim ve savcılığına atanabilmek için hukuk fakültesi mezunu olmak şart iken, idarî yargı adayları için, hukuk fakültesi mezunları yanında “hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilimler, idarî bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az dört yıllık yüksek öğrenim yapmış olanların da” adaylığı atanmalarına imkân verilmiştir.

Programlarında birkaç hukuk dersine yer verilmiş olsa bile bu fakülte ve okulların hiçbirinde esaslı bir hukuk kültürü verilmez. İdare Hukuku Profesörü Sayın Lütfü Duran’ın ifadesi ile bazı siyasal ve idarî bölümler ve iktisat fakültelerimizde bile idare hukukuna ya hiç yer verilmez, ya da bu hukuk, seçimlik ders olarak okutulur. Hatta, teorik bilgileri televizyondan öğrenmiş, öğrenimi boyunca tek bir pratik çalışma yapmamış, sınavları da sadece optik okuyucunun değerlendireceği test yuvarlaklarını doldurmak suretiyle vermiş açık öğretim mezunlarının da alındığı veya alınmak ihtiyacı ya da zorunluluğu içinde kalındığı bir ortamda, konunun önemi ve önceliği bir kat daha artar.

Onsekiz yıllık bir uygulama sonunda, halen ilk derece mahkemelerde görev yapmakta olan 643 hâkimin 509’u hukuk fakültesi mezunu değildir. 1994 senesinde alınan 331 adayın diploma aldıkları okullara göre dökümü şöyledir :Hukuk :% 24,7; Siyasal Bilgiler :% 44,11; İktisadî ve İdarî Bilimler :% 29,61; İktisat :% 2,11’dir.

Görüldüğü gibi, idarî yargıda “hukuk fakültesi mezunu” yargıç sayısı giderek azalmaktadır. Hukuk nosyonuna sahip olmayan kişilerle adil yargılama yapılması olanağı yoktur. İnsan yaşamının temel unsurlarından olan hukuka verilen önem ve değer, hukuk eğitimine verilen değer ile eş anlamdadır. Bu kanun teklifi ile hukuk fakültesi mezunu olmayanların idarî yargıda görev almaları uygulamasına son verilmektedir.

Madde 1. —Maddeyle, idarî ve adlî yargıda sadece hukuk fakültesi mezunu olanların görev alabilecekleri düzenlenmektedir.

Madde 2. —Yürürlük maddesidir.

Madde 3. —Yürütme maddesidir.

MADDE1.—24.2.1983 tarihli ve 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 8 inci maddesinin (c) bendi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.

c) Adlî ve idarî yargı adayları için; hukuk fakültesinden mezun olmak veya yabancı bir hukuk fakültesini bitirip de Türkiye’deki hukuk fakülteleri programlarına göre eksik kalan derslerden sınava girip başarı belgesi almış bulunmak,

MADDE2. —Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE3.—Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Adalet Komisyonu 12.6.2000

Esas No. :2/433, 2/500

Karar No. :26

Amasya Milletvekili Ahmet İyimaya’nın; 24.2.1983 Tarih ve 2802 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun Teklifi (2/433) ile Hatay Milletvekili Namık Kemal Atahan ve Bursa Milletvekili Ali Arabacı’nın; Hâkimler ve Savcılar Kanununun Bir Maddesinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (2/500), Komisyonumuzun 8.6.2000 tarihli 33 üncü birleşiminde, Adalet Bakanlığı ve Danıştay Başkanlığı temsilcileri ile teklif sahiplerinin de katılmalarıyla birleştirilerek ve (2/433) sayılı teklif esas alınarak incelenip görüşülmüş, gerekçeleri uygun görülerek maddelerine geçilmesi kabul edilmiştir.

Teklifin başlığı ile çerçeve 1 inci maddesi kanun tekniğine uygun bir şekilde redaksiyon yapılarak, yürürlüğe ilişkin 2 nci maddesi ile (2/500) esas no.lu teklifin yürütmeye ilişkin 3 üncü maddesi aynen kabul edilmiştir.

Bilindiği gibi idarî yargıda hukuk fakültesi mezunu yargıç sayısı giderek azalmaktadır. Hukuk nosyonuna sahip olmayan kişilerle adil yargılama yapılması olanağı yoktur.İnsan yaşamının temel unsurlarından olan hukuka verilen önem ve değer, hukuk eğitimine verilen değer ile eş anlamlıdır. Hukuk fakültesi mezunu olayanların idarî yargıda görev almaları uygulamasına son vermek amacıyla hazırlanan tekliflerin bir an önce kanunlaşmasını uygun gören Komisyonumuz, İçtüzüğün 52 nci maddesi gereğince Genel Kurulda öncelikle görüşülmesine karar vermiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere saygı ile arz olunur.
 

	Başkan	Başkanvekili
	Emin Karaa	Turhan Tayan
	Kütahya	Bursa
		(İmzada bulunamadı)
	Sözcü	Kâtip
	Mehmet Nacar	Mustafa İlimen
	Kilis	Edirne
	Üye	Üye
	Adnan Fatin Özdemir	Dengir Mir Mehmet Fırat
	Adana	Adıyaman
	Üye	Üye
	Ramazan Toprak	Ali Arabacı
	Aksaray	Bursa
	Üye	Üye
	Yasin Hatiboğlu	Beyhan Aslan
	Çorum	Denizli
	Üye	Üye
	Mehmet Sadri Yıldırım	İsmail Aydınlı
	Eskişehir	İstanbul
	(Toplantıya katılmadı)
	Üye	Üye
	Mehmet Gül	A. Nazlı Ilıcak
	İstanbul	İstanbul
	(Toplantıya katılmadı)
	Üye	Üye
	Nazire Karakuş	Edip Özbaş
	İstanbul	Kahramanmaraş
	Üye	Üye
	Sevgi Esen	Cemal Özbilen
	Kayseri	Kırklareli
	(Toplantıya katılmadı)	(Toplantıya katılmadı)
	Üye	Üye
	İsmail Çevik	Yekta Açıkgöz
	Nevşehir	Samsun
		(Toplantıya katılmadı)
	Üye	Üye
	Erdoğan Sezgin	Yaşar Topçu
	Samsun	Sinop
	(İmzada bulunamadı)	(Toplantıya katılmadı)
	Üye	Üye
	Yahya Akman	Orhan Bıçakçıoğlu
	Şanlıurfa	Trabzon
		(Toplantıya katılmadı)
	Üye
	Kamer Genç
	Tunceli

(Toplantıya katılmadı)

24.2.1983 TARİH VE 2802 SAYILI HÂKİMLER VE SAVCILAR KANUNUNUN BİR MADDESİNİN DEĞİŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN

MADDE 1. —24.2.1983 Tarih ve 2802 Sayılı Kanunun 8 inci maddesinin “c” bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“c) Hukuk fakültesinden mezun olmak veya yabancı bir hukuk fakültesini bitirip de Türkiye’deki hukuk fakülteleri programlarına göre eksik kalan derslerden sınava girip başarı belgesi almış bulunmak,”

MADDE2.—Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE3.—Bu Kanunu, Bakanlar Kurulu yürütür.

HÂKİMLER VE SAVCILAR KANUNUNUN BİR MADDESİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ

MADDE 1. —24.2.1983 Tarihli ve 2802 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 8 inci maddesinin (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“c) Hukuk fakültesinden mezun olmak veya yabancı bir hukuk fakültesini bitirip de Türkiye’deki hukuk fakülteleri programlarına göre eksik kalan derslerden sınava girip başarı belgesi almış bulunmak,”

MADDE2.—Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE3.—Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.