Dönem : 21 Yasama Yılı : 3

T.B.M.M. (S. Sayısı : 684)

Uluslararası Ticarî İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerine Rüşvet Verilmesinin Önlenmesi İçin Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/773)

T.C.

Başbakanlık 3.11.2000

Kanunlar ve Kararlar

Genel Müdürlüğü

Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-156/5280

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Adalet Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı BakanlarKurulunca 28.9.2000 tarihinde kararlaştırılan “Uluslararası Ticarî İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerine Rüşvet Verilmesinin Önlenmesi İçin Bazı Kanunlarda DeğişiklikYapılmasına Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Bülent Ecevit

Başbakan

GENEL GEREKÇE

Uluslararası ticarî işlemlerde görülen rüşvet olayı, karşılıklı güvensizlik yaratabilmekte, ekonomik kalkınma ve gelişmişlik çabalarına da engel olabilmektedir. Rüşvet nedeniyle serbest pazar koşulları altında rekabet ortadan kaldırıldığından gelişmiş pazarlar oluşamamaktadır. Dolayısıyla yeterli yatırım yapılamaması, toplumun genel ekonomik gelişmişlik seviyesini olumsuz yönde etkilemektedir.

Uluslararası düzeydeki bu rahatsızlığın giderilebilmesi çok taraflı bir işbirliği, denetim ve takibi gerektirmektedir. Bu düşüncelerle, Ekonomik İşbirliği ve Gelişme Teşkilâtına (OECD) üye ülkeler arasında oluşan görüş birliği çerçevesinde, uluslararası bir sözleşme hazırlanmasına karar verilmiş; gerekli çalışmaların 1997 yılı içerisinde tamamlanmasından sonra “Uluslararası Ticarî İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerine Verilen Rüşvetin Önlenmesi Sözleşmesi” 17 Aralık 1997 tarihinde Türkiye’nin de aralarında bulunduğu otuz ülke tarafından Paris’te imzalanmış ve en büyük ihracat payına sahip OECD üyesi 10 ülkenin onay belgelerini tevdi etmeleri ile 15 Şubat 1999 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Ülkemizce taraf olunan söz konusu Sözleşme ile ilgili olarak, 1.2.2000 tarih ve 4518 sayılı Uluslararası Ticarî İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerine Verilen Rüşvetin Önlenmesi Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun 6.2.2000 tarihli ve 23956 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 4518 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan Sözleşme hükümleri, Bakanlar Kurulunca 9.3.2000 tarih ve 2000/385 sayılı Kararı ile onaylanarak 10.5.2000 tarihli ve mükerrer 24045 sayılı Resmî Gazetede yayımlanmıştır.

Sözleşme, rüşvet verme ile ilgili olup, rüşvet alma suçunun cezalandırılması her ülkenin kendi iç mevzuatına bırakılmıştır. Sözleşme ile yabancı kamu görevlisine rüşvet veren kişinin, vatandaşı olduğu devlet tarafından kendi kamu görevlisine rüşvet veren kişi gibi, etkili, orantılı, caydırıcı ve hapis cezasını içeren cezalarla cezalandırılması öngörülmektedir.

Tasarıyla anılan Sözleşme hükümlerinin mevzuatımız çerçevesinde iç hukukumuza yansıtılması gerçekleştirilmektedir.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1. - Türk Ceza Kanununun 4 üncü maddesine, uluslararası ticarî işlemlerde yabancı kamu görevlisine rüşvet verme suçu da dahil edilmekte ve bu suçtan yabancı memlekette evvelce hüküm verilmişse, Türkiye’de kovuşturma yapılmayacağı belirtilmektedir.

Madde 2. - Rüşvetin tanımını içeren Türk Ceza Kanununun 211 inci maddesine üçüncü fıkra eklenerek, yabancı kamu görevlisi ile uluslararası ticarî işlemlerde yabancı kamu görevlisine rüşvet verilmesi suçu tanımlanmaktadır.

Madde 3. - Türk Ceza Kanununda tüzelkişilerin sorumluluğu düzenlenmiştir. Ancak Uluslararası Ticarî İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerine Verilen Rüşvetin Önlenmesi Sözleşmesinin 2 nci maddesi gereğince, ekonomik bir suç olan rüşvetle etkili şekilde mücadele için tüzelkişilere ceza sorumluluğu getirilmektedir. Buna göre, rüşvet verme fiilini gerçekleştiren yöneticilerin işlenen suçta sorumluluğu devam ederken, tüzelkişi hakkında da para cezasına hükmedileceği öngörülmektedir.

Madde 4. - 8.9.1983 tarih ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 85 inci maddesinin dördüncü fıkrasında yapılan değişiklikle, rüşvet verme suçundan haklarında tekerrür hükümleri uygulananların, mesleklerini icradan men olunacakları ve hiçbir ad altında müteahhitlik yapamayacakları öngörülmektedir.

Madde 5. - Uluslararası Ticarî İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerine Verilen Rüşvetin Önlenmesi Sözleşmesinin 7 nci maddesi gereğince, rüşvet, karapara suçunda mesnet suç haline getirilerek, bu husus uluslararası ticarî işlemlerde yabancı kamu görevlisine rüşvet verilmesi suçu için de geçerli kılınmaktadır.

Madde 6. - Yürürlük maddesidir.

Madde 7. - Yürütme maddesidir.

Adalet Komisyonu Raporu

Türkiye BüyükMilletMeclisi

Adalet Komisyonu 21.5.2001

Esas No. : 1/773

Karar No. : 15

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

7.11.2000 tarihinde esas komisyon olarak Komisyonumuza havale edilmiş olan “Uluslararası Ticarî İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerine Rüşvet Verilmesinin Önlenmesi İçin Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı”, Komisyonumuzun 17.5.2001 tarihli 32 nci toplantısında, Adalet Bakanı Sayın Prof. Dr. Hikmet Sami Türk ile Bakanlık temsilcilerinin katılmalarıyla incelenip görüşülmüş, gerekçesi uygun görülerek maddelerine geçilmesi kabul edilmiştir.

Tasarının çerçeve 2 nci maddesiyle Türk Ceza Kanununun 211 inci maddesine eklenmesi öngörülen üçüncü fıkrada ifade düzgünlüğü ve aynı maddenin birinci fıkra hükmüne uyumu sağlamak amacıyla fıkrada geçen “kamu kurum ve kuruluşlarının” ibaresi “kamu kurum veya kuruluşlarının” şeklinde düzeltilmiş, “bir işin yapılması veya” ibaresinden sonra gelmek üzere “yapılmaması veya” ibaresi eklenmiştir.

Tasarının diğer maddeleri BakanlarKurulundan gelen şekli ile aynen kabul edilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere saygı ile arz olunur.

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
Emin Karaa	İ. Sühan Özkan	Salih Erbeyin
Kütahya	İstanbul	Denizli
Kâtip	Üye	Üye
Yekta Açıkgöz	Müjdat Kayayerli	Ramazan Toprak
Samsun	Afyon	Aksaray
Üye	Üye	Üye
Mustafa Kemal Aykurt	Mehmet Gözlükaya	Fahrettin Kukaracı
Denizli	Denizli	Erzurum
Üye	Üye	Üye
Hakkı Oğuz Aykut	Ali Günay	Erol Al
Hatay	Hatay	İstanbul
Üye	Üye	Üye
İsmail Aydınlı	Mehmet Gül	A. Nazlı Ilıcak
İstanbul	İstanbul	İstanbul
(Toplantıya katılmadı)		(Toplantıya katılmadı)
Üye	Üye	Üye
Mehmet Pak	Mehmet Ali Şahin	Hayri Diri
İstanbul	İstanbul	İzmir
		(Toplantıya katılmadı)
Üye	Üye	Üye
Işılay Saygın	Edip Özbaş	Sevgi Esen
İzmir	Kahramanmaraş	Kayseri
(Toplantıya katılmadı)
Üye	Üye	Üye
Cemal Özbilen	Erdoğan Sezgin	Orhan Bıçakçıoğlu
Kırklareli	Samsun	Trabzon
	(Toplantıya katılmadı)
	Üye
	Fethullah Erbaş
	Van
	(Toplantıya katılmadı)

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

ULUSLARARASI TİCARÎ İŞLEMLERDE YABANCI KAMU GÖREVLİLERİNE RÜŞVET VERİLMESİNİN ÖNLENMESİ İÇİN BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1. - 1.3.1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “bu Kanunun” ibaresinden sonra gelmek üzere “211 inci maddesinin üçüncü fıkrası ile 213” ibaresi eklenmiş ve ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Bunlar hakkında yabancı bir ülkede daha önce hüküm verilmiş olsa bile, Adalet Bakanının talebi üzerine Türkiye’de yeniden yargılama yapılır. Ancak, fiil yabancı paraların taklidine veya 211 inci maddenin üçüncü fıkrası ile 213 üncü maddenin uygulanmasına ilişkin olduğu takdirde yabancı ülkede daha önce hüküm verilmiş ise Türkiye’de kovuşturma yapılmaz.”

MADDE 2. - Türk Ceza Kanununun 211 inci maddesine aşağıdaki fıkra üçüncü fıkra olarak eklenmiştir.

“Yabancı bir ülkede seçilmiş veya atanmış olan, yasama veya idarî veya adlî bir görevi yürüten kamu kurum ve kuruluşlarının memur veya görevlilerine veya aynı ülkede uluslararası nitelikte görevleri yerine getirenlere, uluslararası ticarî işlemler nedeniyle, bir işin yapılması veya haksız bir menfaatin elde edilmesi veya muhafazası amacıyla, doğrudan veya dolaylı olarak birinci fıkranın öngördüğü menfaatlerin teklif veya vaat edilmesi veya verilmesi de rüşvet sayılır.”

MADDE 3. - Türk Ceza Kanununun mülga 220 nci maddesi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.

“Madde 220. - Bu Fasılda yer alan rüşvet verme suçları, tüzelkişilerin yetkili temsilcileri tarafından işlendiğinde, bunlar cezalandırılmakla beraber tüzelkişi hakkında da suçla elde edilen menfaatin iki katından üç katına kadar ağır para cezasına hükmolunur.”

MADDE 4. - 8.9.1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 85 inci maddesinin dördüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Türk Ceza Kanununun İkinci Kitabının Üçüncü Babının Üçüncü Faslında yer alan rüşvet verme suçu ile 339, 340 ve 342 nci maddelerine göre, bu Kanun kapsamındaki suçlar nedeniyle haklarında tekerrür hükümleri uygulananlar, mesleklerini icradan men olunurlar ve herhangi bir ad altında müteahhitlik yapamazlar.”

MADDE 5. - 13.11.1996 tarihli ve 4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine, 2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanunda, 657 sayılı DevletMemurları Kanununda ve 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 2 nci maddesinin (a) bendinin (6) numaralı alt bendine, “192,” numarasından sonra gelmek üzere “211 ilâ 220,” ibaresi eklenmiştir.

MADDE 6. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 7. - Bu Kanun hükümlerini BakanlarKurulu yürütür

ADALET KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

ULUSLARARASI TİCARÎ İŞLEMLERDE YABANCI KAMU GÖREVLİLERİNE RÜŞVET VERİLMESİNİN ÖNLENMESİ İÇİN BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1. - Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2. - Türk Ceza Kanununun 211 inci maddesine aşağıdaki fıkra üçüncü fıkra olarak eklenmiştir.

“Yabancı bir ülkede seçilmiş veya atanmış olan, yasama veya idarî veya adlî bir görevi yürüten kamu kurum veya kuruluşlarının memur veya görevlilerine veya aynı ülkede uluslararası nitelikte görevleri yerine getirenlere, uluslararası ticarî işlemler nedeniyle, bir işin yapılması veya yapılmaması veya haksız bir menfaatin elde edilmesi veya muhafazası amacıyla, doğrudan veya dolaylı olarak birinci fıkranın öngördüğü menfaatlerin teklif veya vaat edilmesi veya verilmesi de rüşvet sayılır.”

MADDE 3. - Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 4. - Tasarının 4 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 5. - Tasarının 5 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 6. - Tasarının 6 ncı maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 7. - Tasarının 7 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Bülent Ecevit
Başbakan
Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
D. Bahçeli	H. H. Özkan	M. Yılmaz
Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
Prof. Dr. N. Çağan	Prof. Dr. T. Toskay	M. Keçeciler
Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı
M. Bostancıoğlu	Prof. Dr. Ş. Üşenmez	Y. Yalova
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
M. Yılmaz	Prof. Dr. R. Mirzaoğlu	R. K. Yücelen
Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı V.
M. Yılmaz	Prof. Dr. Ş. Üşenmez	Y. Yalova
Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı V.	Adalet Bakanı
M. İ. Talay	A. K. Tanrıkulu	Prof. Dr. H. S. Türk
Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı	Dışişleri Bakanı
S. Çakmakoğlu	S. Tantan	İ. Cem
Maliye Bakanı	Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı
S. Oral	M. Bostancıoğlu	K. Aydın
Sağlık Bakanı V.	Ulaştırma Bakanı V.	Tarım ve Köyişleri Bakanı
Prof. Dr. H. Y. Gökalp	Prof. Dr. T. Toskay	Prof. Dr. H. Y. Gökalp
Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı	Sanayi ve Ticaret Bakanı	En. ve Tab. Kay. Bakanı
Y. Okuyan	A. K. Tanrıkulu	M. C. Ersümer
Kültür Bakanı	Turizm Bakanı	Orman Bakanı
M. İ. Talay	E. Mumcu	Prof. Dr. N. Çağan
	Çevre Bakanı
	F. Aytekin