Dönem
: 21 Yasama Yılı : 3
T.B.M.M. (S. Sayısı : 686)
Nüfus Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair
Kanun Tasarısı ve İçişleri Komisyonu Raporu (1/852)
T.C.
Başbakanlık 16.4.2001
Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü
Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-243/1782
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
İçişleri
Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 12.2.2001
tarihinde kararlaştırılan “Nüfus Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine
Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.
Gereğini arz ederim.
Bülent Ecevit
Başbakan
GENEL GEREKÇE
Kamu düzeninin temel dayanağını oluşturan nüfus
kayıtlarının tutulması ve sürekliliklerinin sağlanmasına ilişkin düzenlemeler
17.2.1926 tarihli ve 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi ile 5.5.1972 tarihli ve
1587 sayılı Nüfus Kanunu ile yapılmıştır.
Aradan geçen uzun bir süre sonunda, Türk toplumunun
sosyal ve ekonomik hayatında meydana gelen çok hızlı gelişme ve değişmeler
sebebiyle işlemleri en az düzeye indirerek basitleştirmek ve uygulamada görülen
gereksiz formaliteleri kaldırmak suretiyle hizmette sürati ve verimliliği
sağlamak zorunlu hale gelmiştir.
Soruna köklü ve kalıcı bir çözüm getirmek için nüfus
hizmetlerinin modernize edilip, bilgi işlem makinelerinin kullanılarak sürat ve
verimliliğin artırılması amaçlanmış, bu nedenle başlatılan proje çalışmaları
büyük ölçüde tamamlanmış ve sistemin uygulanmasına geçilmiştir.
Gerek bu çalışmalar sırasında elde edilen bulgular ve
gerekse 1587 sayılı Kanunun uygulaması sonucunda tespit edilen aksaklık ve
açıkları gidermek amacıyla mevzuatta değişikliklerin yapılmasının gerekli
olduğu anlaşılmıştır.
1587 sayılı Kanunda yer alan para cezalarının
caydırıcılığını kaybetmesi nedeniyle 765 sayılı Türk Ceza Kanununda 7.12.1988
tarihli ve 3506 sayılı Kanunla yapılan değişikliklerle suç ve ceza arasında
bozulan dengeyi yeniden sağlamak ve caydırıcılığı temin etmek amacıyla katsayı
sistemi ile idarî cezalar kapsamında değerlendirilen nüfus para cezalarının
artırımı da her takvim yılı başında söz konusu sistem uyarınca yapılmakta idi.
4421 sayılı Türk Ceza Kanunu ve Cezaların İnfazı Hakkında
Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla yeni bir düzenleme yapılarak,
katsayı esası uygulamadan kaldırılıp yerine enflasyona paralel artışları
öngören 4.9.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesindeki
yeniden değerleme oranına göre artırma sistemi 1.8.1999 tarihinde yürürlüğe
girmiştir.
31 Temmuz 1999 tarihine kadar, memur maaş katsayı
sistemi ile her takvim yılı başında artışı düzenli olarak yapılan ve anılan
tarih itibariyle son olarak kamu görevlileri için 1 290 000 TL, vatandaşlar
için 2 580 000 TL. şeklinde uygulanan meblağ, 4421 sayılı Kanunun 4 üncü
maddesinin (b) bendinin (8) numaralı alt bendi ile 12 kat oranında artırılarak
nüfus ve kişisel hal olaylarını bildirmekle yükümlü olup bu yükümlülüklerini
Kanunda belirtilen süreler içinde yerine getirmeyen kamu görevlileri için 10
000 x 12 = 120 000 TL., nüfus ve aile cüzdanlarını kaybeden ve bildirim
yükümlülüğünü yerine getirmeyen vatandaşlar için 20 000 x 12 = 240 000 TL. olarak yeniden belirlenip
uygulanmaya başlanmış ve zaten günün ekonomik koşullarının altında olan para
cezaları, ilgili Kanun ile daha da aşağılara çekilmiştir.
Ayrıca, uygulanması öngörülen ceza miktarları 28.9.1999
tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 99/13326 sayılı Kararname ile 6183 sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun tahsil imkansızlığı sebebiyle
terkine ilişkin 106 ncı maddesindeki tahsil edilebilir cezaların alt limitinin
5 000 000 TL’na çıkarılması ile zaten günün ekonomik koşullarının altına düşen
para cezaları, bir de tahsili mümkün olmayan cezalar kapsamına girmiştir.
Suç ve ceza arasındaki dengede adalet ve caydırıcılığın
yeniden temin ve günün ekonomik koşullarına adaptasyon ve eyleme uygun ceza
prensibini gerçekleştirmek, nüfus işlemlerine ilişkin para cezalarının kaybolan
etkinliğinin yeniden kazandırılması amacıyla bu Tasarı hazırlanmıştır.
1587 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinde sayılan haklı
engeller açık bir şekilde belirlenmediğinden madde, olayın meydana gelişi ve
özelliğine göre bildirim yükümlülüğünü engelleyip engellemediği konusundaki
takdir yetkisini idareye bırakacak şekilde düzenlenmiş ve nüfus cüzdanı kaybı
ve cezaî uygulamayı gerektirmeyecek haklı engeller dar kapsamlı olarak
belirlenmiştir.
Buna göre;
53 üncü maddede belirtilen sel, kar, dolu, fırtına,
şiddetli yağmur gibi, yolları kapayan köprü yıkılma, geçit kayığı batması gibi
geliş ve gidişi kesen haller ibareleri yeterince açık olmadığından yanlış
yorumlamaya ve eksik anlaşılmaya mahal verdiğinden dolayı, her türlü tabiî afet
sonucu ortaya çıkan ve engel teşkil eden durumları kapsayarak, bildirim
yükümlülüğünün yerine getirilmemesi veya nüfus cüzdanlarının kaybı durumlarının
da daha belirgin ifade edilmesi gereği duyulmuştur.
Sosyal yardım ve Devlet korumasına ihtiyaç duyan toplum
kesimlerinin başında yer alan sokak çocuklarını yeniden topluma kazandırmak
amacıyla Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ile buna bağlı ve benzeri
kurum ve kuruluşların sokaktan alarak yeniden topluma kazandırmak amacıyla
barındırdıkları çocukların büyük bölümünü okullara ve kurslara kaydetmede ve
bunun sonucu olarak diploma ve belge alımları sırasında nüfus cüzdanına ihtiyaç
duyulmaktadır. İlgili kurum ve kuruluşlar, ailesi bulunamayan ya da
ulaşılamayan bu çocukların nüfus cüzdanlarının çıkartılması işlemleri için
ilgili nüfus müdürlüğüne yapılan müracaatlarında 1587 sayılı Nüfus Kanununun 52
nci maddesinde belirtilen para cezalarını ödemek zorunda kalmaktadırlar.
Bahse konu kurum ve kuruluşların sokaktan alarak
yeniden topluma kazandırmak istedikleri bu çocukların yukarıda belirtilen veya
benzeri durumlardaki nüfus cüzdanı talepleri halinde 52 nci maddede belirtilen
para cezalarının kapsamı dışında tutulmaması, söz konusu kurumlarda çalışan
kamu görevlilerini mağdur etmektedir.
Bazı yörelerimizde cereyan eden terör olayları göz
önüne alınarak bu durumun nüfus idaresine geliş ve gidişi engelleyen hallerden
kabul edilip, belirli bölgelerde olağanüstü hal uygulamalarının sürdüğü süre
içerisinde bildirim görevini yerine getiremeyen vatandaşlarımızın mağduriyetini
önlemek için para cezası uygulanmaması yerinde olacaktır.
Ayrıca, nüfus ve aile cüzdanlarının gasp, hırsızlık,
yangın sonucu kaybı gibi durumlarda muhatapların mağduriyetini önlemek
gerekmektedir.
Nüfus cüzdanı, bireyin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı
olduğunu ve bu nedenle Türk nüfus kütüklerine kayıtlı olduğunu kanıtlayan resmi
bir belgedir.
Bu tanım gereğince, nüfus cüzdanı için Devletle fert
arasındaki soyut ilişkiyi somutlaştıran ve vatandaşlık bağını göreceli hale
getiren ilk ve temel belgedir denilebilir.
Önemini ise günlük hayat içerisinden çıkarmak
mümkündür. Nitekim, Anayasamızın ve yasalarımızın bazı hak ve özgürlükleri
yalnızca Türk vatandaşlarına tanıdığını görmekteyiz. Keza, Türk Vatandaşının da
Devlete karşı yerine getirmek zorunda olduğu çeşitli ödevleri ve yükümlülükleri
yine yasalarımızda gösterilmiştir. Adeta karşılıklılık esasına dayanan bu
ilişki seyahat, eğitim, öğrenim, kamu hizmetine girme, mülk edinme, miras,
seçme ve seçilme gibi hakları ile vergi ve askerlik gibi yükümlülüklerle
kendini gösterir.
Bunun yanında kişinin kimliğini belirten bir belge
olması nedeniyle de önemlidir. Çünkü toplum içerisinde kişinin kim olduğunu
göstermektedir.
Bu özelliği ile nüfus cüzdanı, bireyin evlenme, tapu,
elektrik, su, havagazı, vergi, sürücü belgesi, lisans, diploma, pasaport gibi
belgelerin düzenlendiği idarelerde, yargı yerlerinde, seçimlerde ve otel,
motel, pansiyon ve kamping gibi konaklama yerlerinde yürütülecek işlemlerde
esas alınan temel belge olmaktadır.
Bütün bu nedenlerle her Türk vatandaşının nüfus
cüzdanını alması ve bunu sürekli olarak yanında bulundurması, zorunluluktan öte
yasal bir gereklilik olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bugün uygulamada bulunan kart biçimindeki nüfus
cüzdanları 1.6.1976 tarihinde yürürlüğe konulmuştur.
1990 yılında boyutlarında küçültme yapılmış olup, T.C.
Kimlik No. ve Önceki/Kızlık Soyadı gibi bilgiler ilave edilmiştir.
1.6.1976-31.12.1999 dönemi içinde 125 426 807 adet
nüfus cüzdanı düzenlenerek ilgililere verilmiştir.
Yukarıdaki sayılar bir başka şekilde ifade edildiği
takdirde, yurdumuzda:
a) Her yıl 5 453
339 adet,
b) Her ay 454
444 adet,
c) Her gün (22 iş günü) 20 656 adet,
nüfus cüzdanı düzenlenmektedir.
Bu veriler bile nüfus hizmetlerinin içerisinde mütalâa
edilen nüfus cüzdanlarının ne denli önemli bir yer kapladığını ve getirdiği iş
yoğunluğunu göstermeye yeterli olmaktadır.
Sözü edilen yoğunluk birtakım hataların yapılmasını da
yanında getirmektedir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
1. – Nüfus cüzdanları genel olarak elle doldurulmaktadır.
Bu işlem sırasında çeşitli sebeplerle yanlışlıklar yapılmakta ve bu
yanlışlıklar nüfus cüzdanlarına dayanılarak yapılan bütün işlemlere
yansımaktadır. Bu durum kişinin gerek özel gerekse kamusal alanda önemli
sorunlarla karşılaşmasına yol açmaktadır.
2. – Boyutlarının büyüklüğü nedeniyle muhafaza
edilemediğinden, taşınma sırasında nüfus cüzdanının kayıp edilme olasılığı
yükselmekte ve bu durum çok çabuk yıpranmasına yol açmaktadır.
3. – Nüfus cüzdanları üzerindeki soğuk damga, muhtelif
sebeplerle iyi çıkmadığından okunmasındaki güçlükler ihtilafa sebebiyet verdiği
gibi cüzdanlardaki fotoğrafların değiştirilmesine de imkân verilmiştir.
4. – Kullanılan mürekkeplerin kalitesiz olması ve
kolayca silinebilmesi bir çok suiistimallere yol açmıştır.
5. – Nüfus cüzdanlarının süresinden evvel yıpranması,
bozulması, nüfus cüzdan değiştirme sürecini kısaltmış ve nüfus idarelerinin iş
hacminin artmasına sebep olduğu kadar vatandaş açısından da bazı güçlüklere
sebep olmuştur.
Oysa, batı ülkelerinde bu iş için geliştirilmiş olan
özel teknoloji, yukarıda sayılan tüm sakıncaları ortadan kaldıracak
niteliktedir. Kağıdın yerini plastik kartlar almıştır. Boyutları küçüktür.
Tahrif edilme imkânı yoktur.
Bu genel unsurlar yanında güvenlik unsurunun ön plana
çıktığı çeşitli yöntemler uygulanmaktadır.
Nüfus hizmetlerinin bütününün modernize edilmesi için
son yıllarda girişilen çalışmalar yanında, nüfus cüzdanlarının da modernize
edilmesi gerekmektedir.
Bunun da, batı ülkelerinde geliştirilen son teknolojik
ürünlerin transfer edilmesi ve kullanılmasıyla mümkün olduğu açık bir
gerçektir.
Ancak, bu tür bir sistemin uygulamaya konulması ve
milyonlarca kişinin nüfus cüzdanını değiştirmesi uzunca bir süreye ihtiyaç
gösterdiğinden, gerek resmî işlemlerde bir aksaklığa meydan verilmemesi gerekse
geçiş döneminde karma bir sistemin uygulanmak zorunda kalınması nedeniyle yeni
bir hukukî düzenlemeye ihtiyaç duyulmaktadır.
Ayrıca, sadece nüfus ve aile cüzdanını kaybedenlere
yeniden nüfus ve aile cüzdanı verilebilmesi için ilgilinin parmak izini ihtiva
eden bir belgenin nüfus idaresine verilmesi yerine her türlü nüfus cüzdan
değişiminde ilgililerin imzasını, parmak izini, fotoğrafını, adresini ihtiva
eden ve oturulan yer, mahalle ve köy muhtarlığına ya da görevli olunan kurum ve
kuruluş amirine tasdik ettirilen standart bir belgenin ibraz edilmesi zorunlu
kılınmıştır.
MADDE GEREKÇELERİ
Madde 1. – Madde ile, 1587 sayılı Kanunun 16 ncı
maddesinin ikinci fıkrası değiştirilmektedir.
Yurt dışındaki doğum bildirim süresi altmış güne çıkartılarak
vatandaşlarımızın süre yönündeki mağduriyetinin giderilmesi amaçlanmaktadır.
Madde 2. – Madde ile, nüfus olaylarının süratle
bilgisayar ve aile kütüklerine tescili amacıyla yapılan evlenme akitlerinin on
gün içinde nüfus idarelerine gönderilmesi hususu düzenlenmektedir.
Madde 3. – Madde ile, İçişleri Bakanlığınca yürütülen
ve nüfus kütüklerindeki kayıtları bilgi işlem ortamına aktarmak, bütün nüfus
hizmetlerinde tam otomasyona geçmek ve nüfus kayıtlarının güncellik ve
sürekliliklerini amaçlayan Mernis Projesi gereğince bilgisayar kütükleri, nüfus
aile kütüğü, özel kütükler ve mikrofilmlerin tutulmasına ilişkin hususlar
düzenlenmektedir.
Madde 4. – Madde ile, 52 nci maddede belirtilen para
cezaları günün şartlarına uyumlu olmadığından caydırıcılık kazandırılması
amacıyla artırılmaktadır.
Madde 5. – Madde ile, tabiî afetler, gasp, hırsızlık,
yangın ve terör nedeni ile nüfus ve aile cüzdanlarını kendi istekleri dışında
zayi edenler ile kimsesiz çocuklar için nüfus memurluklarına başvuran yetkili
kurum ve kuruluşların 52 nci maddede belirtilen cezalardan muaf tutulmasının
göz önüne alınması gerektiği düşünülerek yeniden düzenlenmesine ihtiyaç
duyulmuştur.
Madde 6. – Madde, nüfus ve aile cüzdanlarının
boyutlarına, biçimine ve içeriğine ilişkin hususlar ile basım, dağıtım ve
düzenlenmesine ilişkin hükümleri kapsamaktadır.
Yapılan değişikliklerle nüfus cüzdanlarında güvenlik
unsurunun öne çıktığı bir teknolojinin kullanımına imkan verecek düzenlemeler
getirilmektedir.
Bugüne kadar gereken önemin verilmemesi nedeniyle ilkel
bir tarzda hazırlanan nüfus cüzdanları, kimlik değiştirmek isteyen teröristler
ile bankaları ve şahısları dolandırmak isteyen her türlü kötü niyetli kişilerin
emellerine rahatlıkla ulaşmalarına alet olmuştur.
Oysa nüfus cüzdanı, bireyin Türkiye Cumhuriyeti
vatandaşı olduğunu ve bu nedenle Türk nüfus kütüklerine kayıtlı olduğunu
kanıtlayan resmî bir belgedir.
Bu tanım gereğince, nüfus cüzdanı için “Devletle fert
arasındaki ilişkiyi somutlaştıran ve vatandaşlık bağını göreceli hale getiren
ilk ve temel belgedir” denilebilir.
Bu özelliği ile nüfus cüzdanı, bireyin evlenme, tapu,
elektrik, su, havagazı, vergi, sürücü belgesi, lisans, diploma, pasaport gibi
resmî işlerde, yargı yerlerinde, seçimlerde ve otel, motel, pansiyon ve kamping
gibi konaklama yerlerinde yürütülecek işlemlerde esas alınacak temel belge
olmaktadır.
Bütün bu nedenlerle, her Türk vatandaşının nüfus
cüzdanını alması ve bunu sürekli olarak yanında bulundurması zorunluluktan öte
yasal bir gereklilik olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu sebeple mevcut nüfus cüzdan uygulamasının aynen
sürdürülmesi yanında nüfus cüzdanının modern teknoloji kullanılarak İçişleri
Bakanlığınca üretilmesi ve düzenlenmesi veya düzenlettirilmesi hususları
düzenlenmiştir.
Madde 7. – Madde ile, 1587 sayılı Kanunun 58 inci
maddesi değiştirilmektedir.
Nüfus ve aile cüzdanını kaybedenlere yeniden nüfus ve
aile cüzdanı verilebilmesi için ilgilinin parmak izini havi bir belgeyi nüfus
idaresine vermesi koşulu tamamen kişisel kusurlarıyla ve istemeksizin cüzdanlarını
kaybedenlere potansiyel suçlu muamelesi yapmak şeklinde algılanabileceğinden
madde metni tüm nüfus cüzdanı yenileme taleplerini kapsayacak şekilde yeniden
düzenlenmiştir.
Madde 8. – Madde ile 1587 sayılı Kanuna bir madde
eklenmektedir.
Nüfus işlemlerinin bilgisayar ortamında yürütülmesini
temin etmek amacıyla gerekli hazırlıkların yapılması, tedbirlerin alınması,
dayanak belgelerinin düzenlenmesi, tescili ve muhafaza edileceği yetkili nüfus
müdürlüğünün belirlenmesi konularında İçişleri Bakanlığı yetkili kılınmaktadır.
Madde 9. – Madde ile, Merkezî Nüfus İdaresi Sistemi
içinde yeni nüfus cüzdanı projesi tamamıyla uygulamaya geçirilinceye kadar
halihazırda uygulanmakta olan sistemin devamı amacıyla 1587 sayılı Kanuna
geçici bir madde eklenmesi öngörülmüştür.
Madde 10. – Yürürlük maddesidir.
Madde 11. – Yürütme maddesidir.
İçişleri Komisyonu Raporu
Türkiye
Büyük Millet Meclisi
İçişleri Komisyonu 18.5.2001
Esas No. : 1/852
Karar No. : 21
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
İçişleri Bakanlığınca hazırlanarak 16.4.2001 tarihinde
Bakanlar Kurulunca Bakanlığınıza sunulan “Nüfus Kanununun Bazı Maddelerinin
Değiştirilmesine Dair Kanun Tasarısı”, 26.4.2001 tarihinde Başkanlığınızca
Komisyonumuza havale edilmiş ve Komisyonumuz, 17.5.2001 tarihli 14 üncü
toplantısında, İçişleri Bakanı sayın Sadettin Tantan ile Maliye ve Adalet
Bakanlıkları temsilcilerinin de katılımıyla Tasarıyı inceleyip görüşmüştür.
Tasarı ile 1974 yılında çalışmalarına başlanan MERNİS
(Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi) Projesi hayata geçirilmeye, Projenin
uygulanmasına yasal dayanak kazandırılmaya çalışılmaktadır. Vergi
toplanmasından sahteciliğin önlenmesine, kimlik taşıma kolaylığından terörün
önlenmesine kadar bir çok önemli amaca hizmet edecek olan bu projenin
hedeflendiği gibi yürütülebilmesi halinde ülkemizin çağa ayak uydurması
kolaylaşacaktır. Avrupa Birliğine uyum süreci içinde taahhütlerimiz kapsamında
olan bu proje, Nüfus Kanununda bazı değişiklikler gerektirmekte ve Tasarıyla bu
değişikliklerin bir kısmı gerçekleştirilmektedir.
Tasarının tümü üzerinde Komisyonumuzda yapılan
görüşmeler sırasında:
– Projenin ülkemiz açısından çok önemli bir proje
olduğu ve bu nedenle bir an önce hayata geçirilmesi gerektiği,
– Nüfus sayımlarında yaşanan sorunların çağımız
koşullarıyla bağdaşmadığı, Projeyle nüfus sayımının otomatik hale geleceği,
– Mevcut nüfus sayımı uygulaması sonuçlarının
gerçekleri yansıtmadığı,
– Bu nüfus sayımı sonuçlarının bir planlama yapılmasına
imkân tanımadığı,
– Bu sonuçların ülke nüfusu hakkında sağlıklı bir bilgi
vermediği, belli yerleşim birimlerinin nüfusunu da göçler ve nüfus aktarmaları
nedeniyle yansıtmadığı,
– Dolayısıyla bu Projenin bu tür sorunları gidermesi ve
sağlıklı bir planlamaya imkân tanıması bakımından çok önemli olduğu,
– Ancak Projenin başarıya ulaşabilmesi için kurum ve
kuruluşlar arasında bir koordinasyon sağlanmasının şart olduğu,
– Tasarıdaki düzenlemenin bu tür bir koordinasyonu
sağlamaktan uzak olduğu,
Görüşleri dile getirilmiştir.
Tasarının tümü ile gerekçesi Komisyonumuzda benimsenmiş
ve maddelerinin görüşülmesine geçilmesi kabul edilmiştir.
Tasarının 1 inci maddesi Nüfus Kanununun 16 ncı
maddesinde değişiklik öngörmektedir. Maddenin sonunda geçen “ödevlidir”
ibaresi, demokratik sisteme aykırı çağrışımlar yapabileceği endişesiyle
Başkanlığa verilen redaksiyon yetkisi çerçevesinde “yükümlüdür” biçiminde
değiştirilmiştir.
Tasarının Nüfus Kanununun 23 üncü maddesini değiştiren
2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Tasarının 3 üncü maddesi Nüfus Kanununun 43 üncü
maddesinde değişiklik öngörmektedir. Maddenin bilgisayar kütüğünde yer alacak
bilgileri düzenleyen bölümü ve bilgilerin yedeklerinin saklanmasına ilişkin
kısmı verilen ve kabul edilen bir önergeyle değiştirilmiştir. Böylece Projenin
uygulanmaya konmasıyla oluşabilecek eksik bilgi sorunu giderilmeye
çalışılmıştır. 3 üncü madde bu önergeyle birlikte kabul edilmiştir.
Tasarının Nüfus Kanununun 52 nci maddesinde değişiklik
öngörerek para cezalarını artırarak caydırıcılığı sağlamaya çalışan 4 üncü
maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Tasarının 5 inci maddesi, Nüfus Kanununun 53 üncü
maddesinde değişiklik öngörerek bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmesini
engelleyen mücbir sebepleri yeniden belirlemektedir. Komisyonumuzda yapılan
görüşmeler sırasında şu anda akla gelmeyen ancak uygulamayla birlikte karşımıza
çıkabilecek çok sayıda mücbir sebep olabileceği; bu nedenle mücbir sebepleri
tadat etmek yerine mücbir sebep kavramını kullanmanın hem yönetime esneklik
sağlayacağı hem de vatandaşın mağduriyetini gidereceği görüşü dile getirilmiş
ve bu doğrultuda bir önerge hazırlanmıştır. Madde bu önerge doğrultusunda
değiştirilerek kabul edilmiştir.
Tasarının 6 ncı maddesi Nüfus Kanununun 57 nci
maddesini değiştirmektedir. Maddenin Komisyonumuzda görüşülmesi sırasında döner
sermaye uygulamasının bütçe tekniğiyle bağdaşmadığı belirtilmiş ve bu
doğrultuda bir önerge hazırlanmıştır. Sağlanacak gelirlerin bütçeye özel gelir,
İçişleri Bakanlığı bütçesine de özel ödenek olarak kaydedilmesini öngören
önerge Komisyonumuzca kabul edilmiş ve madde bu değişiklikle birlikte kabul
edilmiştir.
Tasarının 7 nci maddesi, Nüfus Kanununun 58 inci
maddesini değiştirmektedir. Nüfus ve aile cüzdanlarının verilmesinde
hazırlanacak standart belgenin muhtevasını düzenleyen madde üzerinde bir önerge
verilmiştir. Önergede parmak izi veya imza ifadesinin uygulamada eşitsizlik
yaratabileceği ve vatandaşların şikayetlerine yol açabileceği endişesiyle
sadece parmak izi alınması uygulaması zorunlu hale getirilmektedir. Madde,
önergede öngörülen değişiklikle birlikte kabul edilmiştir.
Tasarının Nüfus Kanununa bir ek madde ekleyen 8 inci
maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Nüfus Kanununa bir geçici madde ekleyen Tasarının 9
uncu maddesi, 7 nci maddede yapılan değişikliğin geçişini düzenleyen bir
önergeyle birlikte kabul edilmiştir.
Tasarının yürürlük ve yürütmeye ilişkin 10 ve 11 inci
maddeleri, Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Raporumuz Genel Kurula arz olunur.
Başkan Başkanvekili Kâtip
Mehmet Pak Musa
Öztürk Hasan Hüseyin Balak
İstanbul Adana Tokat
Üye Üye Üye
Hasari Güler Halil
İbrahim Özsoy Kemal Çelik
Adıyaman Afyon Antalya
Üye Üye Üye
Tamer Kanber Hüsamettin
Korkutata Necmi Hoşver
Balıkesir Bingöl Bolu
Üye Üye Üye
Sebgetullah Seydaoğlu Cezmi Polat Hasan Akgün
Diyarbakır Erzurum Giresun
Üye Üye Üye
Mustafa Zorlu Hayri Kozakçıoğlu Kemal Vatan
Isparta İstanbul İzmir
(İmzada bulunamadı)
Üye Üye Üye
Rifat Serdaroğlu Ali Sezal Mustafa Eren
İzmir Kahramanmaraş Karabük
Üye
M. Cihan Yazar
Manisa
HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN
NÜFUS
KANUNUNUN BAZI MADDELERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİNE DAİR
KANUN TASARISI
MADDE 1. – 5.5.1972 tarihli ve 1587 sayılı Nüfus Kanununun 16 ncı
maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Doğumları baba, yoksa veya kısıtlı, tutuklu, hasta ve herhangi mecburi
bir sebeple orada bulunamazsa ana, veli veya vasisi doğumun olduğu tarihten
başlayarak yurt içinde otuz gün içinde nüfus memuruna, yurt dışında altmış gün
içinde başkonsolosluklara sözlü bildiride bulunarak doğum tutanağına
yazdırmakla ödevlidir.”
MADDE 2. – 1587 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrası
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Medenî Kanun hükümlerine göre evlenme akdini yapanlar akdin yapıldığı
tarihten başlayarak on gün içinde örneğe uygun üç nüsha evlenme bildirisini
bulunduğu yer nüfus müdürlüğüne, onlar da erkek ve kadının kayıtlı bulunduğu
nüfus müdürlüğüne göndermekle yükümlüdür.”
MADDE 3. – 1587 sayılı Kanunun 43 üncü maddesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Madde 43. – Nüfus kütükleri; ilçe ve aile esasına göre tutulan,
kişilerin hak ve yükümlülüklerinin, doğumuna esas olmak üzere kimliklerinin,
aile bağlarının, vatandaşlık durumlarının ve şahsî hallerinin belirlenmesi
amacıyla istatistik verilerinin işlendiği defter veya bilgisayar ortamında
tutulan resmî belgelerdir. Nüfus kütükleri; defter veya bilgisayar ortamında
tutulan nüfus aile kütükleri ile özel
kütükler ve mikrofilmlerden oluşur. Nüfus kütükleri, daimi olarak saklanması
gerekli resmî belgelerdir.
Nüfus aile kütükleri; ilçelerde şahsî hallere ilişkin işlemlerin yapılıp
yürütülmesinde kullanılmak üzere ilçe, köy, mahalle ve aile esasına göre nüfus
idarelerince tutulan resmî belgelerdir.
Özel kütükler; defter veya bilgisayar ortamında tutulan nüfus aile
kütüklerine düşürülen kayıtların dayanağı olan tutanak ve resmî belgelerin her
yıl kütüğe geçiriliş sırası ve olay türüne göre tasnif edilip, yıllık olarak
ciltlenmesinden oluşan resmî belgelerdir.
Dayanak belgelerinden arşivlenmek üzere çıkarılan mikrofilmler ise,
mikrofilmler özel kütüğünü teşkil eder. Tekniğine uygun hazırlanan ve saklanan
mikrofilmler, özel kütüklerle aynı hukukî değere sahiptir.
Defter ve bilgisayar ortamında tutulan kütük kayıtları arasında
farklılık olduğu takdirde, hangi kaydın doğru kabul edilip esas alınacağı,
tescile esas olan dayanak belgesine göre tespit edilir.
Merkezde, nüfus müdürlüklerindeki kayıtları kapsayacak bir veri tabanı
oluşturulur. Nüfus olayları da iletişim ağı kullanılarak nüfus idareleri ve
merkezdeki veri tabanlarına işlenir.
İçişleri Bakanlığı, merkezde bilgisayar ortamında tutulan nüfus
kütükleri ile özel kütüklere ait mikrofilmlerin yedeklerinin, tespit edeceği
farklı bir yerde saklanmasını sağlar. İşlemden kaldırılmış nüfus kütüklerinden
saklanmasına ihtiyaç duyulmayanlar, İçişleri Bakanlığınca imha edilebilir.
Bilgisayar kütüğünde kişi ve aileler hakkında aşağıdaki bilgiler
bulunur.
a) Şahsî hale ilişkin bilgiler :
1) Kişinin adı ve soyadı, cinsiyeti, baba-ana ad ve soyadları, evli
kadınların önceki soyadları,
2) Doğum yeri, doğum tarihi, kütüğe kayıt tarihi (yıl,
ay, gün olarak),
3) Evlenme, boşanma, nesep düzeltmesi ve reddi, ölüm ve vatandaşlığın
kazanılması veya kaybedilmesi gibi şahsî halde meydana gelen değişiklik veya
yetkili makamlarca yapılan düzeltmeler.
b) Diğer bilgiler :
1) Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,
2) Dini.
c) İdarî bilgiler : İl, ilçe, köy veya mahalle adı ile, cilt, aile ve
birey sıra numarası.
Merkez ve ilçelerde tutulan nüfus kütüklerinin yetkili makamlarca usulüne
göre onaylanmış olması şarttır. Onaysız nüfus aile kütüğündeki bilgilerin
doğruluğu Genel Müdürlükçe teyit edilmedikçe hukuken geçerli değildir. İlçe
nüfus idarelerinde tutulan ve defter şeklinde olan nüfus kütüklerinin her
sayfasına cilt ve sayfa sıra numaraları konur. Kütüğün sonuna kaç sayfadan
ibaret olduğu yazılır. Sayfa birleşim yerleri asliye hukuk mahkemesince
mühürlenerek sonu onaylanır.
Merkezden çıkarılıp gönderilecek defter ve belgeler Genel Müdürlükçe
onaylanır.”
MADDE 4. – 1587 sayılı Kanunun 52 nci maddesinin (a) bendinde yer alan
“onbin” ibaresi “yedimilyonbeşyüzbin” olarak, (b) bendinde yer alan “yirmibin”
ibaresi “onbeşmilyon” olarak değiştirilmiştir.
MADDE 5. – 1587 sayılı Kanunun 53 üncü maddesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Madde 53. – Her türlü tabiî afet, gasp, hırsızlık, yangın ve terör
nedeniyle; nüfus ve aile cüzdanlarının kaybedilmesi ve nüfus olaylarının
bildirim yükümlülüğünün yerine getirilememesi
halleri ile yetkili kurum ve kuruluşların kimsesiz çocuklarla ilgili
nüfus cüzdanı talepleri ve doğum bildirimlerinde, 52 nci maddede belirtilen
para cezaları uygulanmaz.”
MADDE 6. – 1587 sayılı Kanunun 57 nci maddesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Madde 57. – Nüfus cüzdanı, kişinin Türk vatandaşı olduğunu ve nüfus
aile kütüklerine kayıtlı bulunduğunu kanıtlayan resmî bir belgedir.
Nüfus cüzdanının kapsam, şekil, ebat, yürürlük, değiştirme ve geçerlilik
tarihlerini belirlemeye ve nüfus cüzdanlarının üretiminde uygulanacak sistem ve
teknolojiyi tespit etmeye İçişleri Bakanlığı yetkilidir.
Merkezî Nüfus İdaresi Sistemi kapsamında 210 sayılı Değerli Kâğıtlar
Kanunu uyarınca düzenlenen nüfus cüzdanları, Maliye Bakanlığının görüşü
alınarak, İçişleri Bakanlığınca uygun görülecek yerlerde bastırılır. Nüfus
cüzdanlarının değerli kâğıt bedeli İçişleri Bakanlığınca, Maliye Bakanlığına
ödenir. İçişleri Bakanlığı taklit, tahrif ve sahtecilikten korumak amacıyla
nüfus cüzdanı üzerine konulacak güvenlik unsurlarını, basım, dağıtım ve
teslimat aşamasında uygulanacak sistem, teknoloji ve nüfus cüzdanı satış
bedelini tespit etmeye yetkilidir. İçişleri Bakanlığı, denetim ve gözetim
yetkisi üzerinde kalmak kaydıyla nüfus cüzdanlarının basımı ile nüfus idareleri
ve başkonsolosluklara dağıtımını, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü
Döner Sermaye İşletme Müdürlüğüne veya
bu Müdürlük eliyle özel kuruluşlara yaptırmaya ve bu hizmet esnasında hizmet
gereği uygun gördüğü konularla ilgili sözleşme ve protokol yapmaya yetkilidir.
Nüfus cüzdanlarının verilmesi ve yenilenmesi hizmetlerinden elde edilen değerli
kâğıt bedeli dışındaki gelirin tamamı, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel
Müdürlüğü Döner Sermaye İşletme Müdürlüğüne aittir. Buna dair usul ve esaslar
ile diğer hususlar İçişleri Bakanlığınca belirlenir.
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü merkez ve taşra teşkilâtı
ile başkonsolosluklar, nüfus ve aile cüzdanları bedeli açısından 2489 sayılı
Kefalet Kanunu hükümlerine tâbi değildir.
Nüfus cüzdanı, nüfus aile kütük kayıtlarına uygun olarak yurt içinde
ilçe nüfus müdürlüklerince ve yurt dışında başkonsolosluklarca düzenlenerek
kişilerin kendilerine, reşit olmayanların veli, vasi veya resmî vekillerine
imza karşılığında, imza atamayanların ise parmak izi alınarak verilir.
Nüfus cüzdanlarına, bu Kanunda öngörülenler dışında kayıt ve işaret
konulamaz, bu cüzdanlar hiçbir kişi, kurum veya kuruluş tarafından
alıkonulamaz. Ancak, ihtiyaç duyulan hallerde kurum veya kuruluşlar bir
suretini saklayabilir.”
MADDE 7. – 1587 sayılı Kanunun 58 inci maddesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Madde 58. – Nüfus ve aile cüzdanlarının verilebilmesi için; İçişleri
Bakanlığınca bastırılan ve ilgililerin imzasını, parmak izini, fotoğrafını ve
adresini ihtiva eden ve oturulan yer mahalle veya köy muhtarlığına ya da
görevli olunan kurum veya kuruluş amirine tasdik ettirilen standart bir
belgenin nüfus idaresine ibrazı zorunludur. Standart belgeyi uygulamaya koymaya
ve kaldırmaya İçişleri Bakanlığı yetkilidir.
Bu belgenin alınmasından sonra usulüne ve nüfus kayıtlarına uygun olarak
düzenlenen nüfus cüzdanı, 57 nci maddede belirtilen usullere göre verilir.
Doğum tutanaklarına dayanılarak nüfus cüzdanı düzenlenmesinde standart
belge aranmaz.”
MADDE 8. – 1587 sayılı Kanuna aşağıdaki madde eklenmiştir.
“EK MADDE 6. – Nüfus aile kütüklerinin bilgisayar ortamında tutulan
kütüklere intikalini sağlamaya ve nüfus işlemlerinin bu kütükler üzerinden
yürütülmesine imkân hazırlamaya, bilgisayar ortamında tutulan kütüklerin
güvenliğini ve gizliliğini sağlayacak tedbirleri almaya, kâğıt ortamındaki
nüfus aile kütüklerini uygulamadan kaldırmaya, dayanak belgelerinin
düzenlenmesi, tescili ve muhafaza edileceği yetkili nüfus müdürlüğünü
belirlemeye, elektronik ortamda yürütülen her türlü nüfus işlemlerinde
elektronik imza kullanılmasına karar vermeye, kamu kurum ve kuruluşlarının
merkezde bilgisayar ortamında tutulan kayıtlardan bilgi alışverişi taleplerini
ve merkez ve taşrada iş akışını nüfus hizmetlerinin bütünlüğü içerisinde
belirlenecek esaslar ve usuller çerçevesinde karşılamaya, İçişleri Bakanlığı
yetkilidir.”
MADDE 9. – 1587 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 1. – Merkezî Nüfus İdaresi Sistemi kapsamında nüfus
cüzdanları bastırılıncaya kadar, nüfus ve aile cüzdanları, İçişleri
Bakanlığınca tespit edilecek şekil, ebat ve örneğine uygun olarak Maliye
Bakanlığınca bastırılır ve nüfus idarelerinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere
mal müdürlüğü saymanlıklarına, başkonsoloslukların ihtiyaçlarını karşılamak
üzere de Dışişleri Bakanlığına gönderilir.
Mal müdürlüğü saymanlıklarınca nüfus idarelerinin ihtiyacı göz önünde
tutularak, nüfus ve aile cüzdanları kadın-erkek her biri için en fazla iki
biner adedinin bedeli sonradan ödenmek üzere, müteakiben iki biner adetlik
partiler halinde peşin para karşılığında verilir.
Başkonsoloslukların ihtiyacı olan nüfus cüzdanları ise, Dışişleri
Bakanlığınca tespit edilip bildirilen sayıda verilir. Yurt dışındaki nüfus
cüzdanı satış bedelleri İçişleri, Dışişleri ve Maliye Bakanlıklarınca döviz
olarak tespit edilir ve verildiği ülke parası üzerinden başkonsolosluklarca
tahsil edilir.”
MADDE 10. – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 11. – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
İÇİŞLERİ KOMİSYONUNUN
KABUL ETTİĞİ METİN
NÜFUS
KANUNUNUN BAZI MADDELERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİNE DAİR
KANUN TASARISI
MADDE 1. – 5.5.1972 tarihli ve 1587 sayılı Nüfus Kanununun 16 ncı
maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Doğumları baba, yoksa veya kısıtlı, tutuklu, hasta ve herhangi mecburi
bir sebeple orada bulunamazsa ana, veli veya vasisi doğumun olduğu tarihten
başlayarak yurt içinde otuz gün içinde nüfus memuruna, yurt dışında altmış gün
içinde başkonsolosluklara sözlü bildiride bulunarak doğum tutanağına
yazdırmakla yükümlüdür.”
MADDE 2. – 1587 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrası
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Medenî Kanun hükümlerine göre evlenme akdini yapanlar akdin yapıldığı
tarihten başlayarak on gün içinde örneğe uygun üç nüsha evlenme bildirisini
bulunduğu yer nüfus müdürlüğüne, onlar da erkek ve kadının kayıtlı bulunduğu
nüfus müdürlüğüne göndermekle yükümlüdür.”
MADDE 3. – 1587 sayılı Kanunun 43 üncü maddesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Madde 43. – Nüfus kütükleri; ilçe ve aile esasına göre tutulan,
kişilerin hak ve yükümlülüklerinin, doğumuna esas olmak üzere kimliklerinin,
aile bağlarının, vatandaşlık durumlarının ve şahsî hallerinin belirlenmesi
amacıyla istatistik verilerinin işlendiği defter veya bilgisayar ortamında
tutulan resmî belgelerdir. Nüfus kütükleri; defter veya bilgisayar ortamında
tutulan nüfus aile kütükleri ile özel
kütükler ve mikrofilmlerden oluşur. Nüfus kütükleri, daimi olarak saklanması
gerekli resmî belgelerdir.
Nüfus aile kütükleri; ilçelerde şahsî hallere ilişkin işlemlerin yapılıp
yürütülmesinde kullanılmak üzere ilçe, köy, mahalle ve aile esasına göre nüfus
idarelerince tutulan resmî belgelerdir.
Özel kütükler; defter veya bilgisayar ortamında tutulan nüfus aile
kütüklerine düşürülen kayıtların dayanağı olan tutanak ve resmî belgelerin her
yıl kütüğe geçiriliş sırası ve olay türüne göre tasnif edilip, yıllık olarak
ciltlenmesinden oluşan resmî belgelerdir.
Dayanak belgelerinden arşivlenmek üzere çıkarılan mikrofilmler ise,
mikrofilmler özel kütüğünü teşkil eder. Tekniğine uygun hazırlanan ve saklanan
mikrofilmler, özel kütüklerle aynı hukukî değere sahiptir.
Defter ve bilgisayar ortamında tutulan kütük kayıtları arasında
farklılık olduğu takdirde hangi kaydın doğru kabul edilip esas alınacağı,
tescile esas olan dayanak belgesine göre tespit edilir.
Merkezde, nüfus müdürlüklerindeki kayıtları kapsayacak bir veri tabanı
oluşturulur. Nüfus olayları da iletişim ağı kullanılarak nüfus idareleri ve
merkezdeki veri tabanlarına işlenir.
İçişleri Bakanlığı, merkezde bilgisayar ortamında tutulan nüfus
kütükleri ile özel kütüklere ait mikrofilmlerin yedeklerini saklar. İşlemden
kaldırılmış nüfus kütüklerinden
saklanmasına ihtiyaç duyulmayanlar, İçişleri Bakanlığınca imha edilebilir.
Bilgisayar kütüğünde kişi ve aileler hakkında aşağıdaki bilgiler
bulunur.
a) Şahsî hale ilişkin bilgiler :
1) Kişinin adı ve soyadı, cinsiyeti, baba-ana ad ve soyadları, evli
kadınların önceki soyadları,
2) Doğum yeri, doğum tarihi, kütüğe kayıt tarihi (yıl, ay, gün olarak),
3) Medenî hali,
4) Evlenme, boşanma, nesep düzeltmesi ve reddi, ölüm ve vatandaşlığın
kazanılması veya kaybedilmesi gibi şahsî halde meydana gelen diğer değişiklik
veya yetkili makamlarca yapılan düzeltmeler.
b) Diğer bilgiler :
1) Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,
2) Dini.
c) İdarî bilgiler : İl, ilçe, köy veya mahalle, cilt, aile sıra numarası
ve birey sıra numarasından oluşan ve kişinin kaydına ulaşmaya esas olacak
bilgilerdir.
Merkez ve ilçelerde tutulan nüfus kütüklerinin yetkili makamlarca
usulüne göre onaylanmış olması şarttır. Onaysız nüfus aile kütüğündeki
bilgilerin doğruluğu Genel Müdürlükçe teyit edilmedikçe hukuken geçerli
değildir. İlçe nüfus idarelerinde tutulan ve defter şeklinde olan nüfus
kütüklerinin her sayfasına cilt ve sayfa sıra numaraları konur. Kütüğün sonuna
kaç sayfadan ibaret olduğu yazılır. Sayfa birleşim yerleri asliye hukuk
mahkemesince mühürlenerek sonu onaylanır.
Merkezden çıkarılıp gönderilecek defter ve belgeler Genel Müdürlükçe
onaylanır.”
MADDE 4. – 1587 sayılı Kanunun 52 nci maddesinin (a) bendinde yer alan
“onbin” ibaresi “yedimilyonbeşyüzbin” olarak, (b) bendinde yer alan “yirmibin”
ibaresi “onbeşmilyon” olarak değiştirilmiştir.
MADDE 5. – 1587 sayılı Kanunun 53 üncü maddesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Madde 53. – Her türlü tabiî afet, gasp, hırsızlık, yangın ve diğer
mücbir sebepler dolayısıyla; nüfus ve aile cüzdanlarının kaybedilmesi ve nüfus
olaylarının bildirim yükümlülüğünün yerine getirilememesi halleri ile yetkili
kurum ve kuruluşların kimsesiz çocuklarla ilgili nüfus cüzdanı talepleri ve
doğum bildirimlerinde, 52 nci maddede belirtilen para cezaları uygulanmaz.”
MADDE 6. – 1587 sayılı Kanunun 15.11.1984 tarihli ve 3080 Sayılı Kanunla
değişik 57 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Madde 57. – Nüfus cüzdanı, kişinin Türk vatandaşı olduğunu ve nüfus
aile kütüklerine kayıtlı bulunduğunu kanıtlayan resmî bir belgedir.
Nüfus cüzdanının kapsam, şekil, ebat, yürürlük, değiştirme ve geçerlilik
tarihlerini belirlemeye İçişleri Bakanlığı yetkilidir.
Bakanlık taklit, tahrif ve sahtecilikten korumak amacıyla nüfus cüzdanı
üzerine konulacak güvenlik unsurlarını, basım ve vatandaşa teslimat aşamasında
uygulanacak sistem ve teknolojiyi
tespit etmeye yetkilidir. Nüfus cüzdanları, Maliye Bakanlığının muvafakati
üzerine Bakanlıkça uygun görülecek yerlerde bastırılabilir. Düzenlenen nüfus
cüzdanları Bakanlık ve Maliye Bakanlığınca tespit edilecek esaslar çerçevesinde
nüfus idareleri ve başkonsolosluklara dağıtılır. Nüfus cüzdanları satış bedeli,
210 sayılı Değerli Kâğıtlar Kanununa göre Maliye Bakanlığınca belirlenecek
değerli kâğıt bedelini de ihtiva edecek şekilde ve maliyetler göz önünde
bulundurulmak suretiyle, Maliye Bakanlığının görüşü alınarak İçişleri
Bakanlığınca tespit edilir. Yurt dışında dağıtımı yapılacak nüfus ve aile
cüzdanlarının satış bedeli ise İçişleri, Dışişleri ve Maliye Bakanlıklarınca
tespit edilir ve cüzdanların satış bedeli, verildiği ülke parası üzerinden,
başkonsolosluklarca tahsil edilir. Nüfus cüzdanlarının satış bedeli ile Maliye
Bakanlığınca bu cüzdanlar için belirlenen değerli kâğıt bedeli arasındaki
tutar, nüfus cüzdan basımı, cüzdan üretimine yönelik makine-teçhizat alımı,
dağıtımı ile nüfus idaresinin otomasyonu hizmetlerinde kullanılmak üzere Maliye
Bakanlığınca bir yandan bütçeye özel gelir, diğer yandan İçişleri Bakanlığı
bütçesinde açılacak tertibe özel ödenek kaydedilir. Özel gelir ve özel ödenek
kaydolunan tutarlardan yılı içerisinde harcanmayan kısmı ertesi yıla
devredilir. Aile cüzdanları Bakanlıkça tespit edilecek şekil ve örneklere uygun
olarak Maliye Bakanlığınca bastırılıp, maliye saymanlıklarınca dağıtılır.
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü merkez ve taşra teşkilâtı
ile başkonsolosluklar, nüfus ve aile cüzdanları bedeli açısından 2.6.1934
tarihli ve 2489 sayılı Kefalet Kanunu hükümlerine tâbi değildir.
Nüfus cüzdanı yurt içinde ilçe nüfus müdürlüklerince ve yurt dışında
başkonsolosluklarca kişilerin kendilerine, reşit olmayanların veli, vasi veya
resmî vekillerine parmak izi karşılığında verilir.
Nüfus cüzdanlarına, bu Kanunda öngörülenler dışında hiçbir kayıt ve
işaret konulamaz, bu cüzdanlar hiçbir kurum, kuruluş veya kişiler tarafından
alıkonulamaz. Ancak ihtiyaç duyulan hallerde kurum veya kuruluşlar bir suretini
çıkartarak saklayabilir.”
MADDE 7. – 1587 sayılı Kanunun 58 inci maddesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Madde 58. – Nüfus ve aile cüzdanlarının verilebilmesi için; İçişleri
Bakanlığınca bastırılan ve ilgililerin imzasını, parmak izini, fotoğrafını ve
adresini ihtiva eden ve oturulan yer, mahalle veya köy muhtarlığına ya da
görevli olunan kurum veya kuruluş amirine tasdik ettirilen standart bir
belgenin nüfus idaresine ibrazı zorunludur. Standart belgeyi uygulamaya koymaya
ve kaldırmaya, parmak izini kâğıt veya bilgisayar ortamında almaya İçişleri
Bakanlığı yetkilidir.
Bu belgenin alınmasından sonra usulüne ve nüfus kayıtlarına uygun olarak
düzenlenen nüfus cüzdanı, 57 nci maddede belirtilen usullere göre verilir.
Doğum tutanaklarına dayanılarak nüfus cüzdanı düzenlemesinde standart
belge aranmaz.”
MADDE 8. – 1587 sayılı Kanuna aşağıdaki madde eklenmiştir.
“EK MADDE 6. – Nüfus aile kütüklerinin bilgisayar ortamında tutulan
kütüklere intikalini sağlamaya ve nüfus işlemlerinin bu kütükler üzerinden
yürütülmesine imkân hazırlamaya, bilgisayar ortamında tutulan kütüklerin
güvenliğini ve gizliliğini sağlayacak tedbirler almaya, kâğıt ortamındaki nüfus
aile kütüklerini uygulamadan kaldırmaya, dayanak belgelerinin düzenlenmesi,
tescili ve muhafaza edileceği yetkili nüfus müdürlüğünü belirlemeye, elektronik
ortamda yürütülen her türlü nüfus işlemlerinde elektronik imza kullanılmasına
karar vermeye, kamu kurum ve kuruluşlarının merkezde bilgisayar ortamında
tutulan kayıtlardan bilgi alışverişi taleplerini ve merkez ve taşrada iş
akışını nüfus hizmetlerinin bütünlüğü içerisinde belirlenecek esaslar ve
usuller çerçevesinde karşılamaya İçişleri Bakanlığı yetkilidir.”
MADDE 9. – 1587 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 1. – Merkezî Nüfus İdaresi Sistemi kapsamında nüfus
cüzdanları bastırılıncaya kadar, nüfus ve aile cüzdanları, İçişleri
Bakanlığınca tespit edilecek şekil, ebat ve örneğine uygun olarak Maliye
Bakanlığınca bastırılır ve nüfus idarelerinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere
mal müdürlüğü saymanlıklarına, başkonsoloslukların ihtiyaçlarını karşılamak
üzere de Dışişleri Bakanlığına gönderilir.
Mal müdürlüğü saymanlıklarınca nüfus idarelerinin ihtiyacı göz önünde
tutularak, nüfus ve aile cüzdanları kadın-erkek her biri için en fazla iki
biner adedinin bedeli sonradan ödenmek üzere, müteakiben iki biner adetlik
partiler halinde peşin para karşılığında verilir.
Başkonsoloslukların ihtiyacı olan nüfus cüzdanları ise, Dışişleri
Bakanlığınca tespit edilip bildirilen sayıda verilir. Yurt dışındaki nüfus
cüzdan satış bedelleri İçişleri, Dışişleri ve Maliye Bakanlıklarınca döviz
olarak tespit edilir ve verildiği ülke parası üzerinden başkonsolosluklarca
tahsil edilir.
Parmak izi alınmak suretiyle nüfus cüzdanı verilmesi uygulaması
başlatılıncaya kadar; nüfus cüzdanları, ancak doğum tutanağı aile kütüğüne
işlendikten sonra nüfus memuru tarafından bu kayıtlara uygun olarak doldurulup
kendilerine, reşit olmayanların veli, vasi veya resmî vekillerine imza
karşılığında, okuryazar olmayanların sağ elinin işaret parmağı cüzdan kayıt defterine
bastırılmak suretiyle verilmesine ilişkin mevcut uygulama sürdürülür.”
MADDE 10. – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 11. – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
|
Bülent Ecevit |
|
|
|
Başbakan |
|
|
|
Devlet
Bak. ve Başb. Yrd. |
Devlet
Bak. ve Başb. Yrd. |
Devlet
Bak. ve Başb. Yrd. |
|
D. Bahçeli |
H. H. Özkan |
M. Yılmaz |
|
Devlet
Bakanı |
Devlet
Bakanı V. |
Devlet
Bakanı |
|
R. Önal |
Prof. Dr. H. Y. Gökalp |
M. Keçeciler |
|
Devlet
Bakanı |
Devlet
Bakanı |
Devlet
Bakanı |
|
Prof. Dr. Ş. S. Gürel |
F. Bal |
Y. Yalova |
|
Devlet
Bakanı |
Devlet
Bakanı |
Devlet
Bakanı |
|
M. Yılmaz |
Prof. Dr. R. Mirzaoğlu |
R. K. Yücelen |
|
Devlet
Bakanı |
Devlet
Bakanı |
Devlet
Bakanı |
|
H. Gemici |
Prof. Dr. Ş. Üşenmez |
E. S. Gaydalı |
|
Devlet
Bakanı |
Devlet
Bakanı |
Adalet
Bakanı |
|
F. Ünlü |
Prof. Dr. A. Çay |
Prof. Dr. H. S. Türk |
|
Millî
Savunma Bakanı |
İçişleri
Bakanı |
Dışişleri
Bakanı V. |
|
S. Çakmakoğlu |
S. Tantan |
Prof. Dr. Ş. S. Gürel |
|
Maliye
Bakanı |
Millî
Eğitim Bakanı |
Bayındırlık
ve İskân Bakanı V. |
|
S. Oral |
M. Bostancıoğlu |
Prof. Dr. Ş. Üşenmez |
|
Sağlık Bakanı |
Ulaştırma
Bakanı |
Tarım ve
Köyişleri Bakanı |
|
Doç. Dr. O. Durmuş |
Prof. Dr. E. Öksüz |
Prof. Dr. H. Y. Gökalp |
|
Çalışma ve
Sos. Güv. Bakanı |
Sanayi ve
Ticaret Bakanı |
En. ve
Tab. Kay. Bakanı |
|
Y. Okuyan |
A. K. Tanrıkulu |
M. C. Ersümer |
|
Kültür
Bakanı |
Turizm
Bakanı |
Orman
Bakanı |
|
M. İ. Talay |
E. Mumcu |
Prof. Dr. N. Çağan |
|
|
Çevre
Bakanı |
|
|
|
F. Aytekin |
|