TÜRKİYE
CUMHURİYET MERKEZ BANKASI KANUNUNDA
DEĞİŞİKLİK
YAPILMASINA DAİR KANUN
|
Kanun No. 4651 |
|
Kabul Tarihi : 25.4.2001 |
MADDE 1.- 14.1.1970 tarihli ve 1211 sayılı Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 4 üncü maddesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
Madde 4.- Bankanın temel amacı fiyat istikrarını sağlamaktır. Banka, fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikasını ve kullanacağı para politikası araçlarını doğrudan kendisi belirler.
Banka, fiyat istikrarını sağlama
amacı ile çelişmemek kaydıyla Hükümetin büyüme ve istihdam politikalarını
destekler.
Bankanın temel görev ve
yetkileri şunlardır:
I- Bankanın temel görevleri;
a) Açık piyasa işlemleri yapmak,
b) Hükümetle birlikte Türk Lirasının
iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirleri almak ve yabancı paralar ile
altın karşısındaki muadeletini tespit etmeye yönelik kur rejimini belirlemek,
Türk Lirasının yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesi için döviz
ve efektiflerin vadesiz ve vadeli alım ve satımı ile dövizlerin Türk Lirası ile
değişimi ve diğer türev işlemlerini yapmak,
c) Bankaların ve Bankaca uygun
görülecek diğer malî kurumların yükümlülüklerini esas alarak zorunlu
karşılıklar ve umumi disponibilite ile
ilgili usul ve esasları belirlemek,
d) Reeskont ve avans işlemleri
yapmak,
e) Ülke altın ve döviz
rezervlerini yönetmek,
f) Türk Lirasının hacim ve
tedavülünü düzenlemek, ödeme ve menkul kıymet transferi ve mutabakat sistemleri
kurmak, kurulmuş ve kurulacak sistemlerin kesintisiz işlemesini ve denetimini
sağlayacak düzenlemeleri yapmak, ödemeler için elektronik ortam da dahil olmak
üzere kullanılacak yöntemleri ve araçları belirlemek,
g) Finansal sistemde istikrarı
sağlayıcı ve para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenleyici tedbirleri almak,
h) Malî piyasaları izlemek,
ı) Bankalardaki mevduatın vade
ve türleri ile özel finans kurumlarındaki katılma hesaplarının vadelerini
belirlemektir.
II- Bankanın temel yetkileri:
a
) Türkiye'de banknot ihracı imtiyazı tek elden Bankaya aittir.
b) Banka, Hükümetle birlikte
enflasyon hedefini tespit eder, buna uyumlu olarak para politikasını belirler. Banka, para politikasının
uygulanmasında tek yetkili ve sorumludur.
c) Banka, fiyat istikrarını
sağlamak amacıyla bu Kanunda belirtilen para politikası araçlarını kullanmaya,
uygun bulacağı diğer para politikası araçlarını da doğrudan belirlemeye ve
uygulamaya yetkilidir.
d) Banka, olağanüstü hallerde ve
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun kaynaklarının ihtiyacı karşılamaması
durumunda, belirleyeceği usul ve esaslara göre bu Fona avans vermeye
yetkilidir.
e) Banka, nihai kredi mercii
olarak bankalara kredi verme işlerini yürütür.
f) Banka, bankaların ödünç para
verme işlemlerinde ve mevduat kabulünde uygulayacakları faiz oranlarını,
belirleyeceği usul ve esaslara göre bankalardan istemeye yetkilidir.
g) Banka, malî piyasaları
izlemek amacıyla bankalar ve diğer malî kurumlardan ve bunları düzenlemek ve denetlemekle
görevli kurum ve kuruluşlardan gerekli bilgileri istemeye ve istatistiki bilgi
toplamaya yetkilidir.
III- Bankanın başlıca müşavirlik
görevleri:
a) Banka, Hükümetin mali ve
ekonomik müşaviri, mali ajanı ve haznedarıdır. Bankanın Hükümetle ilişkisi,
Başbakan aracılığı ile sağlanır.
b) Banka, finansal sistemle
ilgili olarak istenilecek hususlarda Hükümete görüş verir.
c) Banka, bankalar ve uygun
göreceği diğer malî kurumlar hakkındaki görüşlerini ve tespitlerini Başbakanlık
ile bu kurum ve kuruluşları düzenleme ve denetleme yetkisine sahip kuruluşlara
bildirebilir.
Banka, bu Kanunla ve mevzuatla
kendisine verilen yetki ve görevlerle ilgili olarak düzenlemeler yapmaya ve
bunları uygulamaya, bu düzenlemelere tabi kurum ve kuruluşlar nezdinde bunlara
uygun hareket edilip edilmediğini ve kendisine gönderilen bilgilerin doğru olup
olmadığını denetlemeye görevli ve yetkilidir.
Banka, bu Kanun ile kendisine
verilen görev ve yetkileri, kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak yerine
getirir ve kullanır.
Banka, para politikası
araçlarının kullanımı sırasında işlem yaptığı banka, kişi veya kurumun iflası
halinde, alacaklı olduğu miktar ve faizi için iflas masasına imtiyazlı alacaklı
sıfatıyla iştirak eder.
Banka mensuplarının görevlerini
yerine getirmelerinden doğan tazminat davaları ancak Banka aleyhine açılabilir.
Bankanın rücu hakkı saklıdır.
MADDE 2. – 1211 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi başlığı
ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Organlar
Madde 13. – Bankanın organları
şunlardır :
a) Genel Kurul.
b) Banka Meclisi.
c) Para Politikası Kurulu.
d) Denetleme Kurulu.
e) Başkanlık (Guvernörlük).
f) Yönetim Komitesi.
MADDE 3. – 1211 sayılı Kanunun (II) numaralı Kısmının
(II) numaralı Bölümünün başlığı “Banka Meclisi ve Para Politikası Kurulu”
olarak ve 22 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Madde 22. – Banka Meclisi;
a) Para politikası stratejisi ve enflasyon hedefi doğrultusunda uygulanabilecek para politikasına ve kullanılabilecek para politikası araçlarına ilişkin kararların alınması,
b) Tedavüldeki banknotların
değiştirilmesine, tedavülden kaldırılmasına ve yok edilmesine ilişkin konularda
düzenleme yapılması ve karar alınması,
c) Açık piyasa işlemlerine, döviz
ve efektif işlemlerine, reeskont ve avans işlemleri ile reeskont ve avans faiz
oranlarına, zorunlu karşılıklara ve umumi disponibiliteye, diğer para
politikası işlemleri ve araçlarına, ülke altın ve döviz rezervlerinin
yönetimine ilişkin usul ve esasların tespiti ile gerekli düzenlemelerin
yapılması,
d) 40 ıncı maddenin (I) ve (III)
numaralı fıkralarında düzenlenen hususlarda karar alınması,
e) Ödeme ve menkul kıymet
transferi ve mutabakat sistemlerinin güvenilirlik ve etkinliklerini artıracak
şartlarda kurulması konusunda karar alınması, ödeme yöntemleri ile araçlarının
usul ve esaslarının belirlenmesi, takas odalarının gözetim ve denetimine
ilişkin düzenlemelerin yapılması,
f) Bilgi istemeye, risk ve
istatistiki bilgileri toplamaya ilişkin usul ve esasların belirlenmesi,
g) Şube açılması, muhabir temin
edilmesi, temsilcilik ve büro kurulması ile Banknot Matbaasına ilişkin
konularda düzenleme yapılması ve karar alınması,
h) Provizyon ve ihtiyatlara
ilişkin konularda karar alınması ile kârın dağıtılmasından sonraki bakiyenin
Hazineye verilmesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi,
ı) Bankanın bütçesinin, yıllık
faaliyet raporunun, bilanço, kâr ve zarar hesaplarının ve Genel Kurul
gündeminin hazırlanması,
j) Sermayenin artırılmasına ve
Esas Mukavelede değişiklik yapılmasına ilişkin olarak Genel Kurula öneride
bulunulması,
k) Bankanın idare, teşkilât ve
hizmetleri ile personeline ilişkin olarak hazırlanan düzenlemelerin onaylanması,
l) Bankanın ihtiyacı için
gayrimenkul satın alınması veya iktisabı, maliki bulunduğu gayrimenkullerin
gerektiğinde satılması, trampa edilmesi, bağışlanması ve sair işlemlerde
bulunulması hakkında karar alınması,
m) Bankanın diğer organlarına vereceği
yetkiler kapsamı dışındaki meblağlara ve kıymetlere ilişkin bağış, sulh, ibra,
feragat ve terkin konularında karar verilmesi,
n) Bankanın personel
kadrolarının onaylanması,
o) Bu Kanunda Para Politikası
Kurulu kararına bağlı konular dışında kalan, Başkanlık (Guvernörlük)ça inceleme
ve onaya sunulacak sair hususlar hakkında karar alınması ve düzenleme
yapılması,
İle görevli ve yetkilidir.
MADDE 4.- 1211 sayılı Kanuna 22 nci maddesinden sonra
gelmek üzere aşağıdaki 22/A maddesi eklenmiştir.
Para Politikası Kurulu
MADDE 22/A.- Para Politikası
Kurulu, Başkan (Guvernör)ın başkanlığı altında, Başkan (Guvernör) Yardımcıları,
Banka Meclisince üyeleri arasından seçilecek bir üye ve Başkan (Guvernör)ın
önerisi üzerine müşterek kararla atanacak bir üyeden oluşur. Hazine Müsteşarı
veya belirleyeceği Müsteşar Yardımcısı toplantılara oy hakkı olmaksızın
katılabilir. Başkanlık (Guvernörlük), Başkan (Guvernör) Yardımcılığı ve Banka
Meclisi üyeliği görevi sona erenlerin Para Politikası Kurulu üyeliği de sona
erer.
Müşterek kararla atanacak üyenin
para politikası konusunda çalışmalarının bulunması ve ekonomi, işletme,
bankacılık ve finans alanlarından birinde akademik unvana sahip, görevi ile
ilgili alanda en az on yıl çalışmış,
yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olması gerekir. Bu üyenin görev süresi beş
yıldır.
19 uncu maddedeki yasaklar
atanan üye için de geçerlidir. Ancak, üniversitelerde alınacak görevler bu
hükmün dışındadır. Atanan üye, Banka Meclisi üyeleri ile aynı malî ve sosyal
haklara sahiptir.
21 inci maddenin ikinci ve
üçüncü fıkraları, Para Politikası
Kurulu toplantıları için de uygulanır.
Para Politikası Kurulu;
a)
Fiyat istikrarını sağlamak amacıyla para politikası ilke ve stratejilerinin
belirlenmesi,
b) Para politikası stratejisi
çerçevesinde Hükümetle birlikte enflasyon hedefinin belirlenmesi,
c) Para politikası hedefleri ve
uygulamaları konusunda belirli dönemler itibarıyla raporlar hazırlayarak
Hükümetin ve belirleyeceği esaslar doğrultusunda kamuoyunun bilgilendirilmesi,
d) Hükümetle birlikte Türk
Lirasının iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirlerin alınması ve
yabancı paralar ile altın karşısındaki muadeletini tespit etmeye yönelik kur
rejiminin belirlenmesi,
İle görevli ve yetkilidir.
Para Politikası Kurulu, ilan
edeceği hususları ve bunların ilan şeklini belirler. Para Politikası Kurulunca
Resmî Gazetede ilanı istenilecek hususlar
gecikmeksizin ilan edilir.
Para Politikası Kurulu
kararları, Başkan (Guvernör) tarafından yürütülür ve Banka Meclisinin bilgisine
sunulur.
MADDE 5. – 1211 sayılı Kanunun 29 uncu maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
Madde 29. – Başkan (Guvernör)a
yardımcı olmak üzere dört Başkan (Guvernör) Yardımcısı atanır. Başkan
(Guvernör) Yardımcıları hukuk, maliye, ekonomi, işletme, bankacılık ve finans
alanlarından birinde lisans veya lisansüstü öğrenim görmüş, yeterli bilgi ve
deneyime sahip ve meslekleri ile ilgili olarak en az on yıl çalışmış kişiler
arasından Başkan (Guvernör)ın önerisi üzerine müşterek kararla beş yıl süre ile
atanırlar. Başkan (Guvernör) Yardımcıları bu sürenin sonunda yeniden
atanabilirler. Başkan (Guvernör) Yardımcıları hakkında da 27 nci maddenin
birinci fıkrası ve 28 inci maddenin ikinci fıkrası uygulanır.
MADDE 6.- 1211 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin (b) fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
b) Banka 45, 52 ve 53 üncü maddelerde yazılı işlemler dolayısıyla da banknot ihraç etme yetkisini haizdir.
MADDE 7.- 1211 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
Madde 40.- I- a) Banka, nihai
kredi mercii sıfatıyla ödeme sisteminde aksamalara sebep olabilecek geçici
likidite sıkışıklıklarını ve finansal piyasaların etkin bir şekilde çalışmasını
engelleyebilecek teknik kaynaklı ödeme sorunlarını gidermek amacıyla, sisteme,
teminat karşılığında gün içi veya gün sonu kredi imkânı sağlayabilir.
b) Banka, 4389 sayılı Bankalar
Kanununun 15 inci maddesinin (5) numaralı fıkrasının (b) bendi uyarınca,
olağanüstü hallerde ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun kaynaklarının ihtiyacı
karşılamaması durumunda Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun talebi
üzerine bu Fona avans vermeye yetkilidir. Verilen avansın vadesi, tutarı, geri
ödeme şekil ve şartları ile uygulanacak faiz oranı ve diğer hususlar Bankacılık
Düzenleme ve Denetleme Kurumunun görüşü alınarak Bankaca belirlenir.
c) Bankaca, banka sisteminde
belirsizlik ve güvensizlik oluşması ve fon çekilişlerinin hızlanması halinde,
haklarında belirsizlik ve güvensizlik oluşan bankalara, şartları Banka
tarafından kararlaştırılmak üzere, fon çekilişlerini karşılayacak miktarda
kredi verilebilir. Bu hüküm gereğince kendisine kredi verilen bankaların iflası
halinde Banka, verilen kredi miktarı ve faizi için iflas masasına imtiyazlı
alacaklı sıfatıyla iştirak eder.
II- Bankalar, özel finans
kurumları ve elektronik ödeme araçlarını çıkaran kuruluşlar da dahil olmak
üzere Bankaca uygun görülecek diğer malî kurumların yükümlülükleri esas
alınarak, Banka nezdinde açılacak bir
hesapta nakden tesis edilecek zorunlu karşılıkların oranı, zorunlu karşılığa
tabi yükümlülüklerin kapsamı, tesis süresi, bu yükümlülükler için tesis edilen
karşılıklara gerektiğinde ödenecek faiz oranı ve mevduat veya katılma
hesaplarından olağanüstü çekilişlerde yapılacak işlemler de dahil olmak üzere
uygulamaya yönelik her türlü usul ve esaslar Bankaca belirlenir.
Yukarıda belirtilen kuruluşların
taahhütlerine karşı bulunduracakları umumi disponibilitenin nitelik ve oranı
gerektiğinde Bankaca tespit edilir.
Zorunlu karşılıklar hiçbir amaç
ve konunun finansmanı için kullanılamaz, temlik ve haciz edilemez.
Banka, zorunlu karşılıkları ve
umumi disponibiliteyi süresinde tesis etmeyen veya eksik tesis edenlere, eksik
kısım üzerinden belirleyeceği usul ve esaslara göre cezaî faiz tahakkuk
ettirir. Tahakkuk ettirilen cezaî faiz alacakları, 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri gereğince tahsil edilir.
Tahsil edilen cezaî faizler Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna gelir kaydedilir.
III- a) Bankanın temel görev ve
yetkilerinin yürütülmesi amacıyla mevzuatla Bankaya verilen yetkiler
çerçevesinde bankalar, ödünç para verme işlemleri ve mevduat kabulünde
uygulayacakları faiz oranlarını belirlenecek esaslara göre Bankaya bildirirler.
b) Banka, bankalardaki mevduatın
vade ve türleri ile özel finans kurumlarındaki katılma hesaplarının vadelerini
belirler.
MADDE 8.- 1211 sayılı Kanunun 42 nci maddesi başlığı
ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Özel denetim ve kamuoyunun
aydınlatılması
Madde 42.- Başbakan, Bankanın
işlem ve hesaplarını denetlettirebilir. Başbakanlık bu hususta her türlü
bilgiyi Bankadan isteyebilir.
Banka bilanço, kâr ve zarar
hesaplarını bağımsız denetim kuruluşlarına denetlettirebilir.
Başkan (Guvernör) tarafından,
Banka faaliyetleri ile uygulanmış ve uygulanacak olan para politikası hakkında
her yıl nisan ve ekim aylarında Bakanlar Kuruluna rapor sunulur. Banka,
faaliyetlerine ilişkin olarak, yılda iki defa Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonunu
bilgilendirir.
Banka, para politikası hedefleri
ve uygulamalarına ilişkin dönemsel raporlar hazırlar ve kamuoyuna duyurur.
Raporların hangi dönemler itibarıyla hazırlanacağı, kapsamı ve açıklanma usulü
Bankaca belirlenir. Banka, belirlenen hedeflere ilan edilen sürelerde
ulaşılamaması ya da ulaşılamama olasılığının ortaya çıkması halinde,
nedenlerini ve alınması gereken önlemleri Hükümete yazılı olarak bildirir ve
kamuoyuna açıklar.
MADDE 9. - 1211 sayılı Kanunun 43 üncü maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
Madde 43.- Türkiye'de faaliyette bulunan bütün bankalar, özel finans kurumları ve Bankaca uygun görülecek diğer malî kurumlar, yıllık bilançoları ile kâr ve zarar hesaplarını, idare meclisi ve denetçi raporları ile birlikte, genel kurullarının toplantı tarihinden; bağımsız denetim kuruluşlarınca hazırlanacak denetim raporlarını ise düzenlenme tarihinden itibaren en geç bir ay içinde Bankaya vermekle yükümlüdürler.
Banka, bu Kanun ve mevzuat ile
kendisine verilen görevleri yerine getirebilmek amacıyla birinci fıkrada
belirtilen kurum ve kuruluşlardan her türlü bilgi ve belgeyi, belirleyeceği
usul ve esaslar çerçevesinde istemeye yetkilidir. Birinci fıkrada belirtilen
kurum ve kuruluşlar, kendilerinden istenen bilgileri Bankanın belirteceği süre
içinde vermeye mecburdurlar. Banka, gerektiğinde kendisine verilmesi gereken
bilgileri doğru ve zamanında vermeyen birinci fıkrada belirtilen kurum ve
kuruluşların bu Kanunun verdiği yetkilere konu olan işlemlerini sınırlayabilir
veya durdurabilir.
Banka, kendi yetki ve görev
alanına giren hususlarla ilgili olarak birinci fıkrada belirtilen kurum ve
kuruluşları düzenleme ve denetleme ile görevli kurum ve kuruluşlardan bilgi
isteyebilir. Banka, gerektiğinde birinci fıkrada belirtilen kurum ve kuruluşlar
hakkındaki görüşlerini ve tespitlerini Başbakanlık ile Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurumuna ve bu kurum ve kuruluşları düzenleme ve denetleme yetkisine
sahip olan diğer kurum ve kuruluşlara bildirebilir.
Banka, istatistiki bilgilerin
toplanmasında, kamu kurum ve kuruluşları, Hazine Müsteşarlığı, Devlet
İstatistik Enstitüsü, diğer ülkelerin istatistiki bilgi toplamaya yetkili
makamları ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapabilir. Banka, finansal
sistemle ilgili tüm istatistiki bilgiler ile ekonomideki ve ödemeler
dengesindeki gelişmelerin izlenmesinde gerekli görülecek diğer istatistiki
bilgileri bankalar, diğer malî kurumlar ile kişilerden doğrudan isteme ve
toplama yetkisine sahiptir. Kendilerinden bilgi istenilenler, bu bilgileri
Bankanın belirleyeceği usul ve esaslara göre doğru olarak vermekle
yükümlüdürler. Banka, bu bilgilerin doğru olup olmadığını ilgililer nezdinde
araştırmaya ve denetlemeye, ek bilgi ve belge istemeye yetkilidir.
Banka, gerekli gördüğü
istatistiki bilgileri yayımlayabilir. Ancak banka, toplanan istatistiki
bilgilerden kişisel ve özel nitelikte olanları yayımlayamaz, açıklayamaz,
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu dışında resmî veya özel herhangi bir
makama veremez. Bu bilgiler istatistiki amaçlar dışında ve ispat aracı olarak
kullanılamaz.
MADDE 10. - 1211 sayılı Kanunun 45 inci maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
Madde 45. - Banka, muteber saydığı asgari üç imzayı taşımak ve vadelerine en çok yüzyirmi gün kalmış olmak şartıyla ve kendi belirleyeceği esaslar dahilinde bankalar tarafından verilecek ticarî senet ve vesikaları reeskonta kabul edebilir. Reeskonta kabul edilecek ticarî senet türleri ve diğer koşullar Bankaca belirlenir. Bu madde gereğince verilecek kredilerin en yüksek sınırı ve kredi türlerine göre limitleri, para politikası ilkeleri göz önünde tutulmak suretiyle Bankaca belirlenir.
Banka reeskonta kabul
edebileceği senetler karşılığında avans da verebilir.
MADDE 11. - 1211 sayılı Kanunun 52 nci maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
Madde 52. - Banka, para
politikasının hedefleri çerçevesinde, para arzının ve ekonominin likiditesinin
etkin bir şekilde düzenlenmesi amacıyla, Türk Lirası karşılığında menkul kıymet
kesin alım satımı, geri alım vaadi ile satım ve geri satım vaadi ile alım
işlemleri, menkul kıymetlerin ödünç alınıp verilmesi, Türk Lirası depo alınması
ve verilmesi gibi açık piyasa işlemlerini yapabilir ve bu işlemlere aracılık
edebilir. Bankaca başvurulacak açık piyasa işlemleri ile bu işlemlerle ilgili
usul ve esaslar, açık piyasa işlemlerine konu olacak yüksek likiditeye sahip ve
az riskli araçlar Bankaca belirlenir.
Banka, açık piyasa işlemleri
çerçevesinde kendi nam ve hesabına vadesi doksanbir günü aşmayan, ikincil
piyasada alınıp satılabilen likidite senetleri ihraç edebilir. Ancak, likidite
senetlerinin devamlı bir alternatif yatırım aracı olma niteliği kazanmasının
engellenmesi, ihraçlarının sadece açık piyasa işlemlerinin etkinliğinin
artırılması amacıyla sınırlı tutulması hususları göz önünde bulundurulur.
Bankanın geri alım vaadi ile satım ve geri satım vaadi ile alım işlemleri ile
Türk Lirası depo işlemlerinin anlaşma süresi doksanbir günü aşamaz, sürenin
başlangıcı işlemlerin valör tarihidir.
Banka, bu madde kapsamına giren
işlemlerle ilgili kurum ve kuruluşları; bankalar ve 2499 sayılı Sermaye
Piyasası Kanununa göre belirlenen aracı kurumlar arasından işlemin özelliğini
göz önünde bulundurarak tespit etmeye yetkilidir.
Açık piyasa işlemleri, yalnızca para politikası amaçları için yürütülür ve Hazineye, kamu kurum ve kuruluşları ile diğer kurum ve kuruluşlara kredi amacıyla yapılamaz.
MADDE 12. - 1211 sayılı Kanunun 53 üncü maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
Madde 53. - a) Banka, uyguladığı
para politikası çerçevesinde, Türk Lirasının yabancı paralar karşısındaki
değerini belirlemek amacıyla, döviz ve efektiflerin vadesiz ve vadeli alım ve
satımı ile şartları önceden belirlenmek suretiyle dövizlerin Türk Lirası ile
değişimi ve diğer türev işlemleri yapabilir.
b) Banka, ülke altın ve döviz
rezervlerini para politikası hedefleri ve uygulamaları çerçevesinde yönetir. Bu
amaçla Banka, sırasıyla güvenli yatırım, likidite ve getiri önceliklerini
dikkate alarak belirleyeceği usul ve esaslara göre yurt içi ve yurt dışı
piyasalarda vadeli ya da vadesiz altın, döviz, menkul kıymet, türev ürün alım
satım, borçlanma ve borç verme işlemlerini de içeren tüm bankacılık
faaliyetlerinde bulunabilir.
MADDE 13. - 1211 sayılı Kanunun 56 ncı maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
Madde
56. - Banka, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarına avans veremez ve kredi
açamaz, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarının ihraç ettiği borçlanma
araçlarını birincil piyasadan satın alamaz.
Banka,
bu Kanunla yetki verilen işlemler dışında avans veremez ve kredi açamaz,
vereceği avans ve açacağı kredi teminatsız veya karşılıksız olamaz, her ne
şekilde olursa olsun kefil olamaz ve doğrudan kendisi ile ilgili işlemler
dışında teminat veremez.
MADDE 14. - 1211
sayılı Kanunun 61 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Madde 61. - Türk Lirası değerinin değişmesi nedeniyle Bankanın aktif ve pasifindeki altın ve dövizlerin yeniden değerlendirilmesi sonucu oluşan gerçekleşmemiş gelir veya giderler geçici bir hesapta izlenir. Bu gelir ve giderlerin gerçekleşmesi halinde, gerçekleşen tutarlar kâr ve zarar hesabına aktarılarak, bu hesaptan dağıtıma tâbi tutulur.
MADDE 15. - 1211
sayılı Kanunun 68 inci maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
Ceza
hükümleri
Madde
68.- I - Bu Kanunun;
a)
4 üncü maddesinin dördüncü fıkrasında ve açık piyasa işlemleri ile ilgili 52
nci maddesinde verilen yetkiler çerçevesinde Banka tarafından yapılan
düzenlemelere uymayan; 40 ıncı maddesinin (II) numaralı fıkrası uyarınca
zorunlu karşılık ve umumî disponibilite için tespit edilen oranları süresi içinde
tesis etmeyen veya eksik tesis eden bankaların, özel finans kurumlarının ve
diğer malî kurumların görevli ve ilgilileri hakkında bir milyar liradan iki
milyar liraya kadar ağır para cezası,
b)
43 üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkraları ile 44 üncü maddesinde
belirtilen bilgi ve belgeleri vermeyen veya gerçeğe aykırı bilgi ve belge veren
ya da 4 üncü maddesinin dördüncü fıkrasında öngörülen denetimin yapılmasını
engelleyen bankalar, özel finans kurumları ve diğer malî kurumların görevli ve
ilgilileri hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis ve iki milyar liradan dört
milyar liraya kadar ağır para cezası,
Uygulanır.
Bu
fıkrada belirtilen suçlar dolayısıyla kovuşturma yapılması, Kanuna aykırılığın
Bankaca tespiti halinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumuna bildirimde
bulunulmasına; diğer hallerde Bankanın görüşü alınarak Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurumu tarafından Cumhuriyet
Başsavcılığına yazılı başvuruda bulunulmasına bağlıdır. Bu durumda 4389 sayılı
Bankalar Kanununun 24 üncü maddesinin ilgili hükümleri uygulanır.
II
- a) Bu Kanunun 35 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarına aykırı hareket
eden Banka mensupları için bir yıldan üç yıla kadar ağır hapis ve iki milyar
liradan dört milyar liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur.
Sırları
kendileri veya başkaları için yarar sağlamak amacıyla açıklayan Banka
mensupları hakkında, üç yıldan beş yıla kadar ağır hapis ve beş milyar liradan
az olmamak üzere ağır para cezasına hükmolunur.
b)
Görevleri dolayısıyla kendilerine tevdi olunan veya muhafazaları, denetimleri
veya sorumlulukları altında bulunan Bankaya ait para veya sair varlıkları
zimmetine geçiren Banka mensupları, altı yıldan oniki yıla kadar ağır hapis
cezası ile cezalandırılacakları gibi Bankanın uğradığı zararı tazmine mahkûm
edilirler.Bu bentte gösterilen suç, Bankayı aldatacak ve fiilin açığa
çıkmamasını sağlayacak her türlü hileli faaliyette bulunmak suretiyle
işlenmişse faile oniki yıldan aşağı olmamak üzere ağır hapis ve meydana gelen
zararın üç katı kadar ağır para cezası verilir. Ayrıca meydana gelen zararın
ödenmemesi halinde mahkemece resen ödettirilmesine hükmolunur. Zararın
kovuşturma yapılmadan önce tamamıyla ödenmiş olması halinde cezaların yarısı;
ödeme hükümden önce gerçekleştirilmiş ise üçte biri indirilir.
Bu
fıkrada belirtilen suçlar ve Kanunda belirtilen görevlerin yerine getirilmesi
sırasındaki fiilleri dolayısıyla Banka personeli hakkında kovuşturma yapılması
Banka Meclisinin; atama ve seçim suretiyle görev yapan diğer mensuplar hakkında
kovuşturma yapılması ise Başbakanın Cumhuriyet Başsavcılığına yazılı başvuruda
bulunmasına bağlıdır.
III
- a) Bankanın itibarını kırabilecek veya şöhretine ya da servetine zarar
verebilecek bir hususa kasten sebep olan ya da bu yolda asılsız haber yayanlar
ve yayınlayanlar için bir yıldan iki yıla kadar hapis ve iki milyar liradan
dört milyar liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur.
b) Bu Kanunun 43 üncü maddesinin dördüncü fıkrasındaki bilgi ve belgeleri belirlenen usul ve esaslar içerisinde doğru olarak vermeyen gerçek kişiler ve tüzel kişilerin sorumluları hakkında beşyüz milyon liradan bir milyar liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur.
Bu
fıkrada belirtilen suçlar dolayısıyla kovuşturma yapılması, Başkanlığın
(Guvernörlüğün) Cumhuriyet Başsavcılığına yazılı başvuruda bulunmasına
bağlıdır.
MADDE 16. - 1211
sayılı Kanunun 46, 47, 48, 49, 50, 51 ve 54 üncü maddeleri yürürlükten
kaldırılmıştır.
GEÇİCİ MADDE 1.- Bu Kanunun 5 inci maddesi ile değiştirilen 1211 sayılı Kanunun 29 uncu
maddesinde yer alan görev sürelerine ilişkin hüküm, bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihte görevde bulunan Başkan (Guvernör) Yardımcıları hakkında
uygulanmaz.
GEÇİCİ MADDE 2.- Bu Kanunun 16 ncı maddesi ile yürürlükten kaldırılan 1211 sayılı
Kanunun 50 nci maddesinde belirtilen avans hesabında biriken tutar, Hazine
Müsteşarlığı ve Banka arasında belirlenecek esaslara göre; 51 inci maddesi
uyarınca kamu kurum ve kuruluşlarına verilen krediler, verildikleri şartlarla
geri ödenmek üzere tasfiye edilir.
Banka, bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten başlayarak altı ay süre ile, Hazinenin ihraç ettiği borçlanma
araçlarını birincil piyasadan da satın alabilir.
MADDE 17. - Bu Kanun
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 18. - Bu Kanun
hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.