KADINLARA
KARŞI HER TÜRLÜ AYRIMCILIĞIN ÖNLENMESİ
SÖZLEŞMESİNE
İLİŞKİN İHTİYARÎ PROTOKOLÜN
ONAYLANMASININ
UYGUN BULUNDUĞU
HAKKINDA
KANUN
|
Kanun No. 4770
|
|
Kabul Tarihi : 30.7.2002 |
MADDE 1. – 8 Eylül 2000 tarihinde New York’ta imzalanan “Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesine İlişkin İhtiyarî Protokol”ün onaylanması uygun bulunmuştur.
MADDE 2. – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3. – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
KADINLARA KARŞI HER TÜRLÜ AYRIMCILIĞIN ÖNLENMESİ
SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN
İHTİYARÎ PROTOKOL
İşbu Protokol’e Taraf
Devletler,
Birleşmiş Milletler
Şartı’nın temel insan haklarına, insanlık onuru ve insan değeri ile erkeklerin
ve kadınların haklar bakımından eşitliğine olan inancını yeniden teyit ettiğini
kaydederek,
İnsan Hakları Evrensel
Bildirgesi’nin bütün insanların onur ve hakları bakımından özgür ve eşit
doğduklarını ve herkesin bu Bildirge’de yer alan tüm hak ve özgürlüklere,
cinsiyete dayalı ayrım dahil olmak üzere, hiçbir ayrıma tâbi tutulmaksızın
sahip olduğunu ilan ettiğini kaydederek,
Uluslararası İnsan Hakları
Sözleşmeleri ve insan haklarına ilişkin diğer uluslararası belgelerin cinsiyete
dayalı ayrımcılığı yasakladığını hatırlayarak,
Taraf Devletlerin kadınlara
karşı ayrımcılığın her biçimini kınadıkları ve uygun olan tüm yollarla ve
gecikmeksizin kadınlara karşı ayrımcılığın önlenmesi politikası izlemeyi kabul
ettikleri Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’ni
(“Sözleşme”) de anımsayarak,
Kadınların tüm insan
haklarından ve temel özgürlüklerden tam ve eşit olarak yararlanmaları ve bu hak
ve özgürlüklerin ihlalini önlemek için etkili önlemler alınması yolundaki
kararlılıklarını yeniden teyit ederek,
aşağıdaki hususlar üzerinde
mutabık kalmışlardır.
Madde 1
İşbu Protokol’e Taraf bir
Devlet (“Taraf Devlet”) Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi’nin
(“Komite”) 2. maddeye göre yapılacak başvuruları kabul ve inceleme yetkisini
tanır.
Madde 2
Başvurular, Taraf Devletin
yargılama yetkisi altında bulunan bireyler veya bireylerden oluşan gruplar
tarafından ya da onlar adına, Sözleşme’de yer alan haklardan herhangi birinin
Taraf Devlet tarafından ihlali sonucu mağdur kalındığı iddiası ile yapılabilir.
Bireyler veya bireylerden oluşan gruplar adına başvuru yapılan hallerde
başvuruyu yapan, onların rızası olmadan harekete geçmesinin haklı nedenlerini
ortaya koymadıkça, başvuru, ilgililerin rızasıyla yapılacaktır.
Madde 3
Başvurular yazılı olarak ve
başvuranın kimliği meçhul kalmayacak biçimde yapılacaktır. Başvuru Sözleşme’ye
taraf olup da işbu Protokel’e taraf olmayan bir devleti ilgilendirdiği
takdirde, Komite tarafından kabul edilmeyecektir.
Madde 4
1) Komite, iç hukuk
yollarının işletilmesinin makul olmayan şekilde uzadığı veya etkili sonuç verme
ihtimalinin zayıf olduğu durumlar dışında, mevcut tüm iç hukuk yollarının
tüketildiği hususunu açıklığa kavuşturmadıkça, yapılan bir başvuruyu
değerlendirmeyecektir.
2) Komite aşağıdaki hallerde
başvurunun kabul edilemez olduğunu bildirecektir:
a)Aynı başvurunun, daha önce
Komite tarafından veya başka bir uluslararası soruşturma veya çözüm
çerçevesinde incelenmiş veya incelenmekte olması;
b)Başvurunun Sözleşme
hükümlerine aykırı olması;
c) Başvurunun açıkça
temelsiz veya yeterli dayanaktan yoksun olması;
d) Başvuruda bulunma
hakkının kötüye kullanılması;
e)Bu Protokol’ün ilgili
Taraf Devlet açısından yürürlüğe giriş tarihinden sonra da devam eden olgular
hariç, başvuru konusu olan olguların Protokol’ün ilgili Taraf Devlet açısından
yürürlüğe girmesinden önce gerçekleştirilmiş olması;
Madde 5
1) Başvurunun alınmasından
sonraki herhangi bir zamanda ve esasa ilişkin bir karar verilmeden önce Komite,
iddiaya konu olan ihlalin mağdur ya da mağdurlarını görmesi muhtemel telafisi
imkânsız zararları önlemek için gerekli olabilecek geçici önlemleri almayı
acilen değerlendirmesini Taraf Devletten talep edebilecektir.
2) Bu maddenin 1.
fıkrasındaki takdir yetkisinin Komite tarafından kullanılması başvurunun kabul
edilebilirliğine ya da esasına ilişkin karar verildiği anlamına gelmeyecektir.
Madde 6
1) Başvurunun ilgili Taraf
Devlete atıf yapılmaksızın Komite tarafından kabul edilemez bulunması hali
dışında ve birey ya da bireylerin kimliklerinin sözkonusu Taraf Devlete
açıklanmasına rıza göstermeleri koşuluyla, Komite işbu Protokol çerçevesinde
kendisine yapılmış her başvuruyu ilgili Taraf Devletin dikkatine gizli olarak
sunacaktır.
2) Taraf Devlet kendisine
tebliğ edilen başvuru hakkında aydınlatıcı açıklamaları veya beyanları ve
varsa, almış olduğu düzeltici önlemleri altı ay içinde yazılı olarak Komite’ye
bildirecektir.
Madde 7
1) Komite, işbu Protokol
çerçevesinde yapılan başvuruları, konuya ilişkin bilgilerin ilgili taraflara
ulaştırılması koşuluyla, ilgili Taraf Devlet tarafından ve bireyler veya
bireylerden oluşan gruplar tarafından veya onlar adına kendisine sunulan tüm
bilgiler ışığında inceleyecektir.
2) Komite işbu Protokol
uyarınca yapılan başvuruları incelerken kapalı oturumlar düzenleyecektir.
3) Başvurunun
incelenmesinden sonra, Komite başvuruya ilişkin görüşlerini, varsa tavsiyeleri
ile birlikte, ilgili taraflara iletecektir.
4) Taraf Devlet Komite’nin
görüşlerini ve varsa tavsiyelerini gereği gibi değerlendirecek ve Komite’nin
görüş ve tavsiyeleri ışığında yapmış olduğu işlemlerle ilgili bilgiler dahil
olmak üzere, Komite’ye altı ay içinde yazılı bir cevap sunacaktır.
5) Komite uygun görürse
Taraf Devleti, görüş ve varsa tavsiyeleri üzerine almış olabileceği önlemler
hakkında, Sözleşme’nin 18. maddesi uyarınca Taraf Devletçe hazırlanan müteakip
raporlardaki bilgiler de dahil olmak üzere, ilave bilgi sunmaya davet edebilir.
Madde 8
1) Komite Taraf Devletin
Sözleşme’de yer alan hakları ciddî ve sistematik biçimde ihlal ettiği yönünde
güvenilir bir bilgi aldığı takdirde, Taraf Devleti bu bilgiye ilişkin
incelemede işbirliği yapmaya ve bu amaçla bu bilgi ile ilgili gözlemlerini
sunmaya davet edecektir.
2) Komite, ilgili Taraf
Devletçe sunulabilecek her türlü gözlemi ve ekinde bulunan diğer güvenilir
bilgileri gözönüne alarak, üyelerinden birini ya da birden fazlasını araştırma
yapmakla ve sonuçları kendisine acilen bildirmekle görevlendirebilir.
Araştırma, gerekli ise ve Taraf Devletin rızası varsa, Taraf Devletin ülkesine
bir ziyareti de içerebilir.
3) Bu tür bir araştırmanın
bulgularının incelendikten sonra Komite, bu bulguları her türlü görüş ve
tavsiyeleri ile birlikte ilgili Taraf Devlete iletecektir.
4) İlgili Taraf Devlet,
Komite tarafından iletilen bulguların, yorumların ve tavsiyelerin alınmasından
itibaren altı ay içinde kendi gözlemlerini Komite’ye sunacaktır.
5) Bu tür bir araştırma
gizlilik içinde yürütülecek ve işlemlerin her aşamasında Taraf Devletin
işbirliği aranacaktır.
Madde 9
1) Komite, ilgili Taraf
Devleti işbu Protokol’ün 8. maddesi uyarınca yürütülen araştırma üzerine almış
olduğu önlemlerin ayrıntılarını Sözleşme’nin 18. maddesi çerçevesinde
hazırladığı rapora eklemeye davet edebilir.
2) Komite gerektiğinde 8.
maddenin 4. fıkrasında bahsedilen altı aylık sürenin bitiminde, ilgili Taraf
Devleti böyle bir araştırma üzerine aldığı önlemler hakkında bilgi vermeye
davet edebilir.
Madde 10
1) Her Taraf Devlet işbu
Protokol’ün imzalanması veya onaylanması ya da Protokol’e katılma aşamalarında
Komite’nin 8. ve 9. maddelerde düzenlenen yetkisini tanımadığını beyan
edebilir.
2) İşbu maddenin 1. fıkrası
uyarınca beyanda bulunmuş olan herhangi bir Taraf Devlet bu beyanını Genel
Sekreter’e bildirimde bulunmak suretiyle her zaman geri çekebilir.
Madde 11
Bir Taraf Devlet, yetkisi
altında bulunan bireylerin işbu Protokol uyarınca yaptıkları başvurulurdan
ötürü kötü muameleye veya yıldırmaya maruz kalmamalarını sağlamak için uygun
olan tüm önlemleri alacaktır.
Madde 12
Komite, işbu Protokol
uyarınca gerçekleştirdiği faaliyetlerin bir özetini Sözleşme’nin 21. maddesi
çerçevesinde hazırlayacağı yıllık rapora ekleyecektir.
Madde 13
Her Taraf Devlet
Sözleşme’nin ve işbu Protokol’ün geniş biçimde bilinmesini ve tanınmasını
sağlamayı ve Komite’nin özellikle o Taraf Devleti ilgilendiren konularda
oluşturduğu görüş ve tavsiyeleri hakkındaki bilgilere erişimi kolaylaştırmayı
taahhüt eder.
Madde 14
Komite, işbu Protokol ile
kendisine verilen işlevleri yerine getirirken izleyeceği usul kurallarını
kendisi geliştirecektir.
Madde 15
1) İşbu Protokol Sözleşme’yi
imzalamış, onaylamış veya Sözleşme’ye katılmış bulunan herhangi bir Devletin
imzasına açıktır.
2) İşbu Protokol Sözleşme’yi
onaylamış veya Sözleşme’ye katılmış bulunan herhangi bir Devletin onayına
tâbidir. Onay belgeleri Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nce saklanacaktır.
3) İşbu Protokol Sözleşme’yi
onaylamış veya Sözleşme’ye katılmış herhangi bir Devletin katılımına açıktır.
4) Katılım, katılma
belgesinin Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne verilmesiyle yürürlüğe
girecektir.
Madde 16
1) İşbu Protokol onaylama
veya katılıma ilişkin onuncu belgenin Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine
verildiği tarihten üç ay sonra yürürlüğe girecektir.
2) Yürürlüğe girmesinden
sonra işbu Protokol’ü onaylayan veya katılan her bir Devlet için, işbu
Protokol, sözkonusu Devletin onay veya katılım belgesinin veriliş tarihinden üç
ay sonra yürürlüğe girecektir.
Madde 17
İşbu Protokol’e çekince
konulamayacaktır.
Madde 18
1) Herhangi bir Taraf Devlet
işbu Protokol’e değişiklik ve bunu Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne
iletebilir. Bunun üzerine Genel Sekreter, değişiklik önerilerini bu Protokole
taraf diğer Devletlere ileterek bu önerilerin incelenmesini ve oylanması
amacıyla bir konferans düzenlenmesini destekleyip desteklemediklerini
bildirmelerini talep eder. Taraf Devletlerden en az üçte birinin böyle bir
konferansı uygun görmeleri halinde, Genel Sekreter Birleşmiş Milletler
himayesinde bir konferans toplayacaktır. Konferansa katılan ve oylamada hazır
bulunan Taraf Devletlerin oy çokluğuyla kabul edilen herhangi bir değişiklik,
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun onayına sunulacaktır.
2) Değişiklikler, Birleşmiş
Milletler Genel Kurulu tarafından onaylandıktan ve işbu Protokol’e Taraf
Devletlerin üçte ikisi tarafından kendi anayasal usullerine uygun olarak kabul
edildikten sonra yürürlüğe girer.
3) Protokol’de yapılan
değişiklikler yürürlüğe girdiğinde, onları kabul eden Taraf Devletleri bağlar,
diğer Taraf Devletler işbu Protokolün değişiklikten önceki hükümleriyle ve daha
önce kabul ettikleri değişikliklerle bağlı kalmaya devam ederler.
Madde 19
1) Herhangi bir Taraf Devlet
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne yapacağı yazılı bir bildirimle işbu
Protokol’den her zaman çekilebilir. Çekilme, bildirimin Genel Sekreter
tarafından alınmasından altı ay sonra yürürlüğe girecektir.
2) Çekilme, yürürlüğe
girmesinden önce 2. madde çerçevesinde yapılmış başvurulara ve 8. madde
uyarınca başlatılmış herhangi bir araştırmaya işbu Protokolün hükümlerinin
uygulanmasının devamına halel getirmeyecektir.
Madde 20
Birleşmiş Milletler Genel
Sekreteri aşağıdaki hususlarda tüm devletleri bilgilendirecektir:
a) Protokol uyarınca
gerçekleştirilen imzalar, onaylar ve katılmalar,
b) İşbu Protokol’ün ve 18.
madde uyarınca yapılan herhangi bir değişikliğin yürürlüğe girme tarihi,
c) 19. madde uyarınca
yapılan herhangi bir çekilme işlemi,
Madde 21
1) İşbu Protokol’ün eşit
derece geçerli olan Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca
metinleri Birleşmiş Milletler arşivlerinde saklanacaktır.
2) Birleşmiş Milletler Genel
Sekreteri işbu Protokol’ün onaylı örneklerini Sözleşme’nin 25. maddesinde
bahsedilen tüm Devletlere iletecektir.