Dönem : 21 Yasama Yılı : 3

T.B.M.M. (S. Sayısı : 586)

Demokratik Sol Parti Grup Başkanvekili Ankara Milletvekili Aydın Tümen, Milliyetçi Hareket Partisi Grup Başkanvekili Erzurum Milletvekili İsmail Köse ile Anavatan Partisi Grup Başkanvekili Bartın Milletvekili Zeki Çakan’ın; Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair İçtüzük Teklifi ve

Anayasa Komisyonu Raporu (2/661)

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair İçtüzük Teklifimiz gerekçesi ile birlikte ilişikte sunulmuştur.

Gereğini arz ederiz.

Saygılarımızla.

Aydın Tümen	İsmail Köse	Zeki Çakan
Ankara	Erzurum	Bartın

GENEL GEREKÇE

Anayasanın geçici 6 ncı maddesinin, Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplantı ve çalışmaları için kendi İçtüzüğü yapılıncaya kadar Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya aykırı olmayan hükümlerin uygulanacağına ilişkin hükmü doğrultusunda, Millet Meclisi İçtüzüğü 16.5.1996 tarihli ve 424 sayılı kararla değiştirilmiş ve Anayasaya uygun hale getirilmiştir.

Ancak, Meclisin daha hızlı, verimli, etkin ve sağlıklı çalışabilmesi için bazı değişikliklerin daha yapılması gerekmektedir.

Nitekim, İçtüzüğün pek çok maddesinde değişiklik öngören İçtüzük değişikliği teklifleri Anayasa Komisyonunca görüşülerek Genel Kurul gündemine alınmış ve 13 üncü maddesine kadar da görüşülmüştür.

Söz konusu değişiklik teklifinin biran önce görüşülüp sonuçlandırılamamış olması tekliften umulan faydayı geciktirmektedir.

Bu husus dikkate alınarak hazırlanmış olan İçtüzük değişikliği teklifimizde; Ülkenin ihtiyacı olan kanunların mümkün olduğunca çabuk çıkarılması, bunu teminen de, kanunların görüşülmesi prosedürüne dair maddelerin değiştirilmesi amaçlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1. – Görüşmeler sırasında, konuşmalar bittikten sonra Komisyondan veya Hükümetten soru sorma müessesesinin amacı; görüşülen konuyla ilgili metinlerde veya görüşmeler sırasında ortaya konulan görüşlerde anlaşılamayan veya farklı anlamlara gelebilecek olan hususlara açıklık kazandırmaktır. Bu kriterlere göre yöneltilebilecek soru adedinin de nihayet üç-beş taneyi geçmeyeceği,

Dolayısıyla, Genel Kurul çalışmalarında zamanın rasyonal kullanılması gereği de dikkate alınarak; görüşmeler sırasındaki soru-cevap işlemleri için on dakikalık süre öngörülmesinin yeterli olacağı,

Düşünülmektedir.

Madde 2. – Bilindiği üzere, komisyon raporları; sıra sayısı adı altında bastırılarak milletvekillerine ve ilgili yerlere dağıtılmakta ve dağıtımından belli bir süre geçtikten sonra gündeme alınmaktadır. Böylece, görüşülecek olan konuyla ilgili komisyon raporu ve varsa metni önceden milletvekillerinin ve diğer ilgililerin bilgi ve tetkiklerine sunulmakta ve sıra sayıları, Genel Kurulda görüşmelerine başlandığı ilk birleşimin tutanağına da eklenmektedir.

Diğer taraftan, İçtüzüğün 79 uncu maddesinin mevcut hükmü uyarınca; bir konunun Genel Kuruldaki görüşmelerine başlanırken, o konudaki komisyon raporunun okunup okunmaması konusu da ayrıca Genel Kurulun onayına sunulmaktadır.

Yapılan bu oylamalarda, komisyon raporlarının Genel Kurulda okunmasının kabul edildiğine hemen hemen hiç rastlanmamakla birlikte, bu oylamalar; karar yeter sayısı aranması veya yoklama yapılması taleplerine de mesnet teşkil etmektedir. Dolayısıyla, gerek bu konuda yapılan ve tabiri caiz ise sonucu belli olan oylamaların, gerekse bu oylamaların mesnet teşkil ettiği talebe bağlı işlemlerin (karar yeter sayısı aranması veya yoklama yapılması ve karar veya toplantı yeter sayısı bulunamaması halinde ara verilmesi ve aradan sonra aynı işlemin tekrarlanması, ikinci yoklamada da toplantı yeter sayısının bulunamaması halinde birleşimin kapatılması) Genel Kurulu meşgul ederek çalışma süresinin ziyaına ve görüşülmekte olan konunun daha geç sonuçlandırılmasına neden olduğu görülmektedir.

Yukarıda arz edilen mahzurların giderilmesini ve Genel Kurul çalışma süresinin rasyonel kullanılmasını teminen; bir konunun Genel Kuruldaki görüşmelerine başlanırken, o konudaki komisyon raporunun okunmayacağının açıkça hükme bağlanmasının gerekli ve yeterli olduğu düşünülmektedir.

Madde 3. – İçtüzüğün mevcut hükümleri ve teamülleri uyarınca:

1. Kanun tasarı ve tekliflerinin önce tümü, sonra da her bir maddesi üzerinde ayrı ayrı görüşme açılmakta, bu görüşmelerde; siyasî parti gruplarına, komisyona, Hükümete ve şahısları adına ikişer milletvekiline konuşma hakkı tanınmaktadır. Hak sahiplerinin, konuşma haklarının tamamını kullanmaları durumunda bir tasarı veya teklifin:

Tümü üzerindeki görüşmeler 160,

Her bir maddenin görüşülmesi de 80,

Dakika sürmekte, dolayısıyla üç maddeden ibaret bir tasarı veya teklifin görüşülmesinde sadece konuşmalar için 400 dakikaya, yani yaklaşık yedi saate ihtiyaç bulunmaktadır.

Kaldı ki, tasarı veya tekliflerin görüşülmesi, sadece konuşmalardan ibaret de değildir. Soru-cevap ve önerge işlemleri, oylamalar, son konuşmalar.. için gerekli süre de ilave edildiğinde, birer fıkradan müteşekkil üç maddeli bir tasarı veya teklifin görüşülüp sonuçlandırılabilmesi için gerekli süre 530 dakikaya, yani yaklaşık 9 saate ulaşmaktadır. Kanun tasarı ve tekliflerinin Genel Kurulda görüşülmesi için bir haftada yaklaşık beş saat süre bulunduğu dikkate alınırsa, dokuz saatlik süre, bu manada iki haftaya tekabül etmektedir.

Görüleceği üzere, tasarı ve tekliflerin görüşülmesi için öngörülmüş konuşma süreleri oldukça uzundur. Konuşma sürelerinin uzun olması;

Özellikle iktidar grubu veya grupları ile komisyon ve Hükümetin, konuşma haklarının tamamını veya bir kısmını kullanmamalarına,

Genellikle hatiplerin konu dışına çıkmalarına, dolayısıyla gereksiz polemiklere, açıklama ve cevap hakkı taleplerine,

TBMM’ne intikal etmiş tasarı ve tekliflerin azımsanamayacak kısmının görüşülememesine, dolayısıyla birikime,

Neden olmakta ve TBMM’nin verimliliği azalmaktadır.

Diğer taraftan, özellikle üç maddeden oluşan tasarı ve tekliflerde; tasarı veya teklifin hem tümü, hem de maddeleri üzerinde ayrı ayrı görüşme açılmasının da doğru bir yaklaşım olmadığı gözlenmektedir. Zira, bu tür bir tasarı veya teklifin düzenlenme nedeni 1 inci maddesidir. Diğer maddeler, kanun yapma tekniği nedeniyle şeklen yer verilen, yürürlük ve yürütme maddeleridir. O halde, bu tür bir tasarı veya teklifin tümü hakkında ortaya konulacak görüşler, 1 inci maddesi için de ortaya konulmuş olacaktır. Bu düşünceden hareketle, TBMM’nin 21 inci Yasama Döneminin ilk iki yasama yılında çıkarılmış 204 kanundan 99’unun uluslararası anlaşmalarla ilgili üçer maddeli tasarılar olduğu da dikkate alınarak, hiç değilse az maddeden oluşan tasarı ve tekliflerin maddeleri üzerinde ayrıca görüşme açılmasına gerek bulunmadığı sonucuna varılabilir. Ancak İçtüzükteki konuşma süreleri kaide olarak tespit edildiğine ve aksinin, Danışma Kurulunun önerisi ile Genel Kurulca kararlaştırılması mümkün bulunduğuna, yani bu süreleri gerektiğinde (özellikle çok maddeli tasarı ve tekliflerin görüşmelerinde) artırmak mümkün olduğuna göre, bu subleks dikkate alınarak, az maddeli tasarı ve teklifler için varılan sonucun tüm tasarı ve tekliflere teşmil edilmesinin dolayısıyla, tasarı ve tekliflerin sadece tümü üzerinde görüşme açılmasının, maddeleri üzerinde ayrıca görüşme açılmamasının uygun ve doğru olacağı düşünülmektedir.

2. Tasarı veya tekliflerin maddelerine geçilmesi, her bir maddesi ve tümü için yapılacak oylamaların; yirmi üyenin istemde bulunması halinde açık oyla, aksi takdirde işaretle yapılması gerekmektedir.

Gerek bu oylamalar (özellikle, istem üzerine yapılan açık oylamalar), gerekse bu oylamaların mesnet teşkil ettiği talebe bağlı işlemler (karar yeter sayısı aranması veya yoklama yapılması) Genel Kurulu meşgul ederek, çalışma süresinin kaybına ve konuların daha geç sonuçlandırılmasına neden olmaktadır.

O halde, oylamaların mümkün olduğu kadar azaltılması ve işaretle yapılması Genel Kurul çalışma süresine katkı sağlayacaktır.

Açıklanan nedenlerle :

Tasarı ve teklifler hakkında yapılacak konuşmalardan ve soru-cevap işleminden sonra, maddeler üzerinde ayrıca görüşme açılmayacağı da dikkate alınarak; tasarı veya teklifin maddelerine geçilip geçilmemesi hususunun değil, benimsenip benimsenmemesi hususunun oya sunulmasının,

Maddeler üzerinde ayrıca görüşme açılmamasının doğal sonucu olarak, maddelerin ayrı ayrı oylanmasına da gerek kalmayacağından; İçtüzüğün 82 nci maddesi hükmü saklı tutulmak kaydıyla, sadece üzerinde önerge kabul edilen maddelerin, kabul edilen önerge doğrultusunda oya sunulmasının,

Ve bu oylamaların işaretle yapılmasının,

Tümünün kesin oylamasının ise, halen uygulandığı üzere; açık oylamaya tâbi işlerden değilse, yirmi üyenin talebi halinde açık oyla, aksi takdirde işaretle yapılmasının,

Uygun olacağı düşünülmektedir.

3. Madde metinlerinin Genel Kurulda okutulup okutulmayacağına dair herhangi bir hüküm bulunmamasına rağmen, bir maddenin görüşmelerine başlanırken; madde metni Genel Kurulda teamülen okutulmaktadır.

Görüşmelere esas alınan komisyon raporu ve metnini de içeren sıra sayılarının, İçtüzük gereğince, görüşmelerine başlandıkları tutanak dergisine eklendiği ve yukarıdaki önerilerimiz uyarınca tasarı ve tekliflerin maddeleri üzerinde ayrıca görüşme açılmayacağı hususları da dikkate alınarak, çalışma süresinin kaybına neden olan bu uygulamaya son verilmesinin, ancak, tutanak üzerinde yapılacak inceleme ve araştırmalarda kolaylık sağlayacağı düşüncesiyle, madde metinlerinin numara sırasıyla ve önerge işlemleri dikkate alınarak tutanağa dercedilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

Yukarıda açıklanan tüm hususlar gözönünde bulundurularak, İçtüzüğün 81 inci maddesi “Kanun tasarı ve tekliflerinin Genel Kurulda görüşülmesi” başlığı altında yeniden düzenlenmiş, bu düzenlemede;

Tasarı ve tekliflerin görüşülme prosedürüne açıkça yer verilmesi,

Ayrıca, Genel Kurul çalışma süresinin rasyonel kullanılması, böylece; hem görüşülen konuların daha kısa sürede sonuçlandırılması, hem de daha çok konu görüşülebilmesi, dolayısıyla TBMM'nin verimliliğinin artırılması amaçlanmıştır.

Madde 4. – İçtüzüğün 81 inci maddesinde yapılması öngörülen değişiklikle, kanunların görüşülmesi prosedürü yeniden düzenlenmiş, bu cümleden olarak; benimsenen tasarı ve tekliflerin maddeleri üzerinde ayrıca görüşme açılmaması ve sadece üzerinde önerge kabul edilen maddelerin, kabul edilen önerge doğrultusunda oylanması esası öngörülmüş olduğundan uygulama imkânı kalmayacak olan 83 üncü maddenin yürürlükten kaldırılması amaçlanmıştır.

Madde 5. – İçtüzüğün 87 nci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesinin mevcut halinde sınırlama, sadece milletvekillerince verilecek önergeler için öngörülmüştür. Oysa, Komisyon veya Hükümetçe verilebilecek önergeler için de ayrıca sınırlama getirilmesinin ve bu imkânın birer önerge ile sınırlandırılmasının,

Ayrıca, maddeler üzerinde verilebilecek Anayasaya aykırılık önergelerinin de, bu cümlede öngörülen sınırlamaya dahil edilmesinin yani, milletvekillerince, her madde için, Anayasaya aykırılık önergeleri dahil üçten fazla önerge verilememesinin,

Böylece, bir tasarı veya teklifin maddeleri üzerinde işleme konulabilecek önerge adedinin ihtilafa mahal bırakılmayacak şekilde düzenlenmesinin,

Tasarı ve tekliflerin görüşülmelerinde, maddeleri üzerinde ayrıca görüşme açılmayacağı dikkate alınarak; Başkanlığa verilen değişiklik önergeleri üzerinde Başkanlıkça gerçekleştirilecek işlemlere (önergelerin; madde metinleri ile mutabakatının kontrol edilmesi, geliş ve aykırılık sıralarının belirlenmesi, komisyon ve Hükümet ile gruplara verilecek önerge suretlerinin hazırlanması...vs) fırsat verilmesini teminen, maddenin ikinci fıkrasının ilk cümlesinin de değiştirilmesinin ve değişiklik önergelerinin, görüşmeye konu tasarı veya teklif hakkında gruplar adına yapılacak konuşmaların bitimine kadar verilebilmesinin,

Nihayet, Başkanlığa verilen ve pekçok imzayı ihtiva eden değişiklik önergelerindeki imzaların okutulması Genel Kurulun çalışma süresinin ziyaına neden olduğundan, maddenin sekizinci fıkrasına bir cümle eklenerek; beşten fazla imzalı önergelerde sadece ilk beş imzanın Genel Kurulda okutulmasının, kalan imzaların ise ayrıca tutanağa eklenmesinin,

Uygun olacağı düşünülmüş, 87 nci maddedeki değişiklikler bu amaçla düzenlenmiştir.

Madde 6. – Maddeyle; özel görüşme ve oylama usulü tespit edilebilecek işler arasına ülkenin ekonomik ve teknolojik gelişimi ile doğrudan ilgili yeniden yapılanma konularıyla ilgili tasarı ve teklifler de dahil edilmekte ve Danışma Kurulunda oybirliği (mutabakat) sağlanamaması halinde, siyasî parti gruplarına da öneri götürebilme imkânı tanınmakta ve grup önerileri üzerine Genel Kurulun, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğu ile karar verilebileceği öngörülmektedir.

Madde 7. – Yürürlük maddesidir.

Madde 8. – Yürütme maddesidir.

AnayasaKomisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi	19.1.2001
Anayasa Komisyonu
Esas No. : 2/661
Karar No. : 7

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Başkanlığınızca 12.1.2001 tarihinde esas komisyon olarak Anayasa Komisyonuna gönderilen “Demokratik Sol Parti Grup Başkanvekili Ankara Milletvekili Aydın Tümen, Milliyetçi Hareket Partisi Grup Başkanvekili Erzurum Milletvekili İsmail Köse ile Anavatan Partisi Grup Başkanvekili Zeki Çakan’ın; Türkiye BüyükMilletMeclisi İçtüzüğünün Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair İçtüzük Teklifi (2/661)” Komisyonumuzun 17.1.2001 tarihli toplantısında TBMM GenelSekreter Yardımcısı Rauf Bozkurt, Kanunlar ve Kararlar Müdürü ve Müdür Yardımcısının katılımıyla görüşülmüştür.

Teklifle;

- Soru ve cevap süresi on dakika ile sınırlandırılmakta.

- Komisyon raporlarının Genel Kurulda okunmaması, kaç numaralı sıra sayı olarak bastırılıp dağıtıldığının Başkanlıkça ifade edilmesi öngörülmekte,

- Kanun tasarı ve tekliflerinin Genel Kurulda görüşülmesi yeniden düzenlenmekte, maddeler üzerinde ayrıca görüşme açılmamasının uygun olacağı belirtilmekte, sadece üzerinde önerge kabul edilen maddelerin bu önerge doğrultusunda oya sunulması ve oylamaların işaretle yapılması usulü getirilmekte,

- Değişiklik önergelerinin milletvekillerince Anayasaya aykırılık önergeleri dahil en fazla üç, Hükümet ve Komisyonca birer tane verilebileceği öngörülmekte,

- Temel kanunlar, İçtüzük, ülkenin ekonomik ve teknolojik gelişimi ile doğrudan ilgili yeniden yapılanma kanunlarını bütünü ile veya kapsamlı olarak değiştiren tasarı veya tekliflerin Genel Kurulda görüşülmesinde uygulanacak özel görüşme ve uygulama usulü tespiti yeniden düzenlenmektedir.

Teklifin tümü üzerinde yapılan görüşmelerde; değişen şartlara göre İçtüzük değişikliğinin bir ihtiyaç olduğu ancak, parlamentonun hızlı, verimli, etkin ve sağlıklı çalışması kadar kalitenin de gözardı edilmemesi gereği belirtilmiştir. Bu çerçevede bazı üyeler gerekçenin değişikliği karşılamadığını ifade etmişlerdir.

Teklifin aleyhinde;

- Görüşmelerde ağırlığın komisyonlara çekilmesinin doğru olacağı ancak bu durumun önünde Anayasal engel olduğu,

- Oylamanın, görüşmeye bağlı bir sonuç olması sebebiyle görüşme yapılmayan ve okunmayan metinlerin oylanmasının doğru olmayacağı,

- Getirilen değişikliklerin muhalefetin sesini kısmaya yönelik olduğu,

Belirtilmiştir.

Teklifin aleyhindeki bu görüşler karşısında,

- Hızlı çalışmanın görüşmesiz çalışma anlamına gelmediği,

- Bu değişiklikle Medenî Kanun, Ceza Kanunu ve Ticaret Kanunu gibi kapsamlı temel kanunların bir an önce çıkarılmasının amaçlandığı,

- Bugün parlamentonun toplumun çok gerisinde kalması sebebiyle çalışmalara bir ivme kazandırılmasının gerekliliği,

- Parlamentonun denetim ve yasama yönünden oldukça yüklü bir gündemi olması sebebiyle bu faaliyetlerini yeterince ve zamanında yerine getiremediği ve bu durumun süre konusunu öne çıkardığı,

İfade edilmiştir.

Teklifin tümü üzerindeki görüşmelerden sonra maddelere geçilmesi oy çokluğu ile kabul edilmiştir.

Teklifin 1 inci maddesi üzerindeki görüşmelerde denetim ve yasama alanındaki soru-cevap müessesesinin dengelenmesi gereği üzerinde durulmuştur. Bu hakkın sınırsız olarak tanınmasının mümkün olamayacağı, ölçülülük kriteri dikkate alınmak suretiyle değerlendirilmesinin zorunlu olduğu, kötüye kullanmaların önlenmesinin amaçlandığı belirtilmiştir. Bunun yanı sıra komisyonlarda bu hakkın kullanılmasıyla ilgili bir sınırlama olmadığına dikkat çekilmiştir. Bu madde Komisyonumuzca oy çokluğu ile kabul edilmiştir.

Raporların okunması başlıklı 2 nci madde Komisyonumuzca aynen benimsenmiştir.

Teklifin üçüncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan numaralı bentler küçük harflerle başlayan bentlere dönüştürülmüş, üçüncü fıkrasının (d) bendi olarak yazılması ve bentlerin teselsül ettirilmesi uygun görülmüştür. Ayrıca bu maddede yazımla ilgili düzeltmeler yapılmıştır. Bu madde de Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

Teklifin 4 üncü maddesi İçtüzüğün 83 üncü maddesinin yürürlükten kaldırılmasıyla ilgili olduğu için yürürlük ve yürütme maddelerinden önce 6 ncı madde olarak yer alması kabul edilmiştir.

Değişiklik önergeleriyle ilgili 5 inci madde 4 üncü madde olarak görüşülmüş ve metinde geçen “tasarı veya teklif hakkında gruplar adına yapılacak konuşmalar bitinceye kadar” ibaresi değiştirilerek; değişiklik önergelerinin sıra sayısının dağıtılmasından tasarı veya teklifin tümü hakkında yapılacak konuşmalar bitinceye kadar verilebileceği ilavesi ve ayrıca “kalan imzalar” ibaresi yerine “önerge” ibaresi getirilerek önergenin tutanağa eklenmesi hususu Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

İçtüzüğün 91 inci maddesinin değiştirilmesini öngören Teklifin 6 ncı maddesi 5 inci madde olarak görüşülmüş ve Komisyonumuzca metinde geçen “uygulama” ibaresi “oylama” olarak değiştirilmek suretiyle kabul edilmiştir.

Teklifin yürürlük ve yürütmeye ilişkin 7 ve 8 inci maddeleri Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

Maddelerin görüşülmesinin tamamlanmasından sonra Teklifin tümü ve Genel Kurul’da öncelikle görüşülmesinin önerilmesi oya sunulmuş ve Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

Raporumuz Genel Kurul’un onayına arz edilmek üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile sunulur.

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
Turhan Tayan	N. Kemal Atahan	Mehmet Nacar
Bursa	Hatay	Kilis
Kâtip	Üye	Üye
E. Cenap Gülpınar	Ahmet İyimaya	Cemil Çiçek
Şanlıurfa	Amasya	Ankara
	(İmzada bulunamadı)	(Muhalifim)
Üye	Üye	Üye
H. Tayfun İçli	Salih Çelen	Şaban Kardeş
Ankara	Antalya	Bayburt
	(İmzada bulunamadı)
Üye	Üye	Üye
İsmail Alptekin	Ayvaz Gökdemir	Edip Özgenç
Bolu	Erzurum	İçel
(İmzada bulunamadı)	(İmzada bulunamadı)
Üye	Üye	Üye
Cahit Tekelioğlu	Cavit Kavak	Osman Kılıç
İçel	İstanbul	İstanbul
(İmzada bulunamadı)
Üye	Üye	Üye
Necdet Saruhan	Mustafa Verkaya	Nevzat Yalçıntaş
İstanbul	İstanbul	İstanbul
		(İmzada bulunamadı)
Üye	Üye	Üye
Işın Çelebi	Rahmi Sezgin	İsmail Çevik
İzmir	İzmir	Nevşehir
Üye	Üye	Üye
Mehmet Kundakçı	Şeref Malkoç	Ali Naci Tuncer
Osmaniye	Trabzon	Trabzon
	(Muhalifim)	(İmzada bulunamadı)

DEMOKRATİK SOL PARTİ GRUP BAŞKANVEKİLİ ANKARA MİLLETVEKİLİ AYDIN TÜMEN, MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ GRUP BAŞKANVEKİLİ ERZURUM MİLLETVEKİLİ İSMAİL KÖSE İLE ANAVATAN PARTİSİ GRUP BAŞKANVEKİLİ BARTIN MİLLETVEKİLİ

ZEKİ ÇAKAN’IN TEKLİFİ

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ İÇTÜZÜĞÜNÜN BAZI MADDELERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİNE DAİR İÇTÜZÜK

TEKLİFİ

MADDE 1. – 5.3.1973 tarihli ve 584 karar numaralı Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 60 ncı maddesinin altıncı fıkrasının sonuna aşağıdaki cümle eklenmiştir.

“Soru ve cevap süresi on dakika ile sınırlıdır.”

MADDE2. – Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 79 uncu maddesi, kenar başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Raporların okunmaması

Madde 79. – Kanun tasarı ve tekliflerinin kabulüne veya reddine dair esas komisyon raporları ile araştırma, soruşturma ve diğer komisyon raporları; görüşmelerine başlanırken, Genel Kurulda okutulmaz. Ancak, bu raporların kaç numaralı sıra sayısı olarak bastırılıp dağıtıldıkları Başkanca ifade edilir.”

MADDE 3. – Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 81 inci maddesi, kenar başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Kanun tasarı ve tekliflerinin Genel Kurulda görüşülmesi

Madde 81. – Kanun tasarı ve teklifleri; Genel Kurulda, aşağıda belirtilen prosedür uyarınca görüşülür.

1. Tasarı veya teklif hakkında görüşme açılır.

2. Varsa soru-cevap işlemi yapılır.

3. Tasarı veya teklifin benimsenip benimsenmemesi işaretle oylanır.

4. Varsa, madde sırasına göre, önerge işlemleri yapılır.

5. Sadece üzerinde önerge kabul edilen maddeler, kabul edilen önerge doğrultusunda işaretle oylanır, diğer maddeler oylanmaz. 82 nci madde hükmü saklıdır.

6. İstemde bulunulmuşsa, son konuşmalar yapılır.

7. Tasarı veya teklifin tümü kesin olarak oylanır.

Aksi, Danışma Kurulunun teklifiyle Genel Kurulca kararlaştırılmamışsa; kanun tasarı ve teklifleri hakkında siyasî parti grupları, Komisyon ve Hükümet adına yapılan konuşmalar yirmişer, üyeler tarafından yapılan konuşmalar onar dakika ile sınırlıdır.

Benimsenen tasarı veya tekliflerin madde metinleri okutulmaz ve maddeleri üzerinde ayrıca görüşme açılmaz. Ancak madde metinleri tutanak dergisine dercedilir.

Anayasa değişiklikleri hariç, kanun tasarı ve tekliflerinin tümünün kesin oylaması; açık oylamaya tâbi işlerden değilse, yirmi üyenin talebi halinde açık oyla, aksi takdirde işaretle yapılır.

Benimsenmeyen veya kesin oylamasında tümü kabul edilmeyen kanun tasarı ve teklifleri, Genel Kurulca reddedilmiş olur.”

MADDE4. – Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 83 üncü maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE5. – Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 87 nci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesi ile ikinci fıkrasının ilk cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve sekizinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.

“Bu esaslar dairesinde her madde için komisyon ve Hükümetçe birer; milletvekillerince, Anayasaya aykırılık önergeleri dahil, en fazla üç önerge verilebilir.”

“Değişiklik önergeleri, bir tasarı veya teklife ait sıra sayısının dağıtılmasından o tasarı veya teklif hakkında gruplar adına yapılacak konuşmalar bitinceye kadar verilebilir.”

“Beşten fazla imzalı önergelerde ilk beş imza okunur, kalan imzalar ayrıca tutanağa eklenir.”

MADDE6. – Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 91 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 91. – Temel kanunları, İçtüzüğü ve ülkenin ekonomik ve teknolojik gelişimi ile doğrudan ilgili yeniden yapılanma kanunlarını bütünü ile veya kapsamlı olarak değiştiren veya yürürlüğe koyan tasarı veya tekliflerin Genel Kurulda görüşülmesinde uygulanacak özel görüşme ve uygulama usulü tespitine; Hükümetin, esas komisyonun veya grupların teklifi, Danışma Kurulunun oybirliği ile önerisi üzerine Genel Kurulca karar verilebileceği gibi, Danışma Kurulunda oybirliği sağlanamaması halinde siyasî parti gruplarının önerisi üzerine Genel Kurulca üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun oyu ile de karar verilebilir.”

MADDE7. – Bu İçtüzük hükümleri, yayımını takip eden ayın başında yürürlüğe girer.

MADDE8. – Bu İçtüzük hükümleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yürütülür.

ANAYASA KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ İÇTÜZÜĞÜNÜN BAZI MADDELERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİNE DAİR İÇTÜZÜK TEKLİFİ

MADDE 1. – Teklifin 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2. – Teklifin 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3. – Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 81 inci maddesi, kenar başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Kanun tasarı ve tekliflerinin Genel Kurulda görüşülmesi

Madde 81. – Kanun tasarı ve teklifleri; Genel Kurulda, aşağıda belirtilen usule göre görüşülür :

a) Tasarı veya teklifin tümü hakkında görüşme açılır.

b) Soru-cevap işlemi yapılır.

c) Tasarı veya teklifin benimsenip benimsenmemesi işaretle oylanır.

d) Benimsenen tasarı veya tekliflerin madde metinleri okutulmaz ve maddeleri üzerinde ayrıca görüşme açılmaz. Ancak madde metinleri tutanakta yer alır.

e) Madde sırasına göre, önerge işlemleri yapılır.

f) Maddeler üzerinde verilmiş değişiklik önergelerinin kabulü halinde madde kabul edilen önergeler doğrultusunda işaretle oylanır, diğer maddeler oylanmaz. 82 nci madde hükmü saklıdır.

g) Tasarı veya teklifin tümü kesin olarak oylanır.

Aksi, Danışma Kurulunun teklifiyle Genel Kurulca kararlaştırılmamışsa; kanun tasarı ve teklifleri hakkında siyasi parti grupları, komisyon ve hükümet adına yapılan konuşmalar yirmişer, üyeler tarafından yapılan konuşmalar onar dakika ile sınırlıdır.

Anayasa değişiklikleri hariç, kanun tasarı ve tekliflerinin tümünün kesin oylaması; açık oylamaya tabi işlerden değilse, yirmi üyenin talebi halinde açık oyla, aksi takdirde işaretle yapılır.

Benimsenmeyen veya kesin oylamasında tümü kabul edilmeyen kanun tasarı ve teklifleri, Genel Kurulca reddedilmiş olur.

MADDE 4. – Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 87 nci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesi ile ikinci fıkrasının ilk cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve sekizinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.

"Bu esaslar dairesinde her madde için komisyon ve Hükümetçe birer; milletvekillerince, Anayasaya aykırılık önergeleri dahil, en fazla üç önerge verilebilir."

"Değişiklik önergeleri bir tasarı veya teklife ait sıra sayısının dağıtılmasından o tasarı veya teklifin tümü hakkında yapılacak konuşmalar bitinceye kadar verilebilir."

"Beşten fazla imzalı önergelerde ilk beş imza okunur, önerge tutanağa eklenir."

MADDE 5. – Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 91 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Madde 91. – Temel kanunları, İçtüzüğü ve ülkenin ekonomik ve teknolojik gelişimi ile doğrudan ilgili yeniden yapılanma kanunlarını bütünü ile veya kapsamlı olarak değiştiren veya yürürlüğe koyan tasarı veya tekliflerin Genel Kurulda görüşülmesinde uygulanacak özel görüşme ve oylama usulü tespitine; Hükümetin, esas komisyonun veya grupların teklifi, Danışma Kurulunun önerisi üzerine Genel Kurulca karar verilebileceği gibi, Danışma Kurulunda oybirliği sağlanamaması halinde siyasi parti gruplarının önerisi üzerine Genel Kurulca üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun oyu ile de karar verilebilir.

MADDE 6. – Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 83 üncü maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 7. – Teklifin 7 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 8. – Teklifin 8 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

S. SAYISININ SONU