Dönem : 22 Yasama Yılı : 1
T.B.M.M. (S. Sayısı : 182)
Gümrük Kanununda
Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun
Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/549)
Not : Tasarı Başkanlıkça; Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî
Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji ile Plan ve Bütçe komisyonlarına havale
edilmiştir.
T.C.
Başbakanlık 25.3.2003
Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü
Sayı :
B.02.0.KKG.0.10/101-259/1314
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 20.3.2003 tarihinde
kararlaştırılan “Gümrük Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun
Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.
Gereğini arz ederim.
Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
GENEL GEREKÇE
Tasarı ile; Türkiye ile
komşu ülkeler arasında coğrafî durum ve bölge ihtiyaçları gözönünde
bulundurularak yapılacak sınır ticaretinin kapsamının belirlenmesi ve bu
ticaretin yapılacağı sınır ticaret merkezlerinin kurulması suretiyle komşu
ülkeler ile olan ticaretin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Böylece, Türkiye’nin
ihracatının ve ülkemizde üretimin ve istihdamın artırılması hedeflenmektedir.
MADDE GEREKÇELERİ
Madde 1. - Madde ile;
Türkiye ile komşu ülkeler arasında coğrafî durum ve bölge ihtiyaçları gözönünde
bulundurularak yapılacak sınır ticaretinin kapsamının belirlenmesi, sınır
ticareti yapılacak sınır ticaret merkezlerinin kurulması ve buralardan
yapılacak ihracat ve ithalatın usul ve esaslarını belirlemeye veya sınır
ticareti yoluyla serbest dolaşıma girecek eşyadan alınacak vergileri göstermek
üzere ilgili kanunlarda belirtilen azamî hadleri geçmemek şartıyla tek ve maktu
bir tarife uygulamaya Bakanlar Kurulunun yetkili kılınması öngörülmektedir.
Ayrıca, sınır ticaret
merkezlerinin, gümrük işlemlerinin yürütülmesinde Türkiye Cumhuriyeti Gümrük
Bölgesi dışında addedilmesi ve sınır ticaretine ilişkin gümrük işlemlerinin
Gümrük Müsteşarlığınca belirlenmesi amaçlanmaktadır.
Madde 2. - Yürürlük
maddesidir.
Madde 3. Yürütme
maddesidir.
Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Plan ve Bütçe Komisyonu 19.6.2003
Esas No: 1/549
Karar No: 36
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Bakanlar Kurulunca
25.3.2003 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve
Başkanlıkça 1.4.2003 tarihinde Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi
ve Teknoloji Komisyonuna, esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen
1/549 esas numaralı “Gümrük Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun
Tasarısı”, Komisyonumuzun 17.6.2003 tarihinde yapmış olduğu 50 nci birleşiminde
Hükümeti temsilen Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen ile Maliye Bakanlığı, İçişleri
Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlığı
ve Gümrük Müsteşarlığı temsilcilerinin de katılımlarıyla incelenip,
görüşülmüştür.
Bilindiği gibi, son otuz
yıl içerisinde dünya ekonomisinde yaşanan gelişmeler, gümrük alanını da
etkilemiştir. Bu dönemde, bir yandan gelir toplama ve sınır kontrolü görevleri
yerine getirilmeye çalışılmış, diğer yandan teknolojik ve ekonomik gelişmelere
uyum sağlanması amacıyla sürekli olarak yeni sistem ve rejimler bünyeye
kazandırılmıştır. Bu çerçevede üretimin, istihdamın ve ihracatın artırılması
amacı ile komşu ülkeler ile ticaretin geliştirilmesi için idarî ve teknik alt
yapının güçlendirilmesi önem kazanmıştır.
Tasarı ile; ülkemiz ile
komşu ülkeler arasında yapılacak sınır ticaretinin kapsamını belirlemeye, sınır
ticaret merkezlerinin kurulmasına ve buralardan yapılacak ihracat ve ithalatın
usul ve esaslarını belirlemeye veya sınır ticareti yoluyla serbest dolaşıma
girecek eşgüdüm alınacak vergileri göstermek üzere ilgili kanunların
belirlediği çerçevede tek ve maktu bir tarife uygulamaya Bakanlar Kurulunun
yetkili olması ile sınır ticaret merkezlerinin, gümrük işlemlerinin yürütülmesinde
Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi dışında addedilmesi öngörülmektedir.
Komisyonumuzda, Tasarının
geneli üzerinde yapılan görüşmelerde;
- Tasarı ile oluşturulan
sınır ticareti merkezlerinin sınır ticaretinin geliştirilmesi bakımından önemli
bir adım olduğu ve Tasarının olumlu karşılandığı,
- Bugüne kadar sınır
ticareti yoluyla ülkemize giren malların haksız rekabeti karşısında, özellikle
tarımsal ürün ve halı üreticilerimizin olumsuz etkilendiği, bu nedenle gerek
ticarete konu olan ürün kapsamının ülkemiz ihtiyaçları göz önünde tutularak
tespit edilmesinin, gerekse sözkonusu ticaretin sınır illeri dışına
çıkmamasının önemli olduğu,
- Kıyı sınır ticaretinin
de tasarı kapsamına alınmasında yarar görüldüğü,
- Sınır ticaretimiz
açısından Gümrük Müsteşarlığı ile valilikler arasında görev, yetki ve
sorumluluk alanlarının netleştirilmesinin önemli olduğu,
- Kayıtdışı bir şekilde
yapılan sınır ticaretinin böylece kayıt içine alınabileceği,
- Olumlu ve yararlı
bulunan bu Tasarının amacına ulaşmasında Hükümetin karar ve uygulamalarının
büyük önem taşıdığı,
- Ülkemiz ortalamasının
altında üretim, gelir ve istihdam düzeyine sahip olan Doğu ve Güneydoğu Anadolu
bölgelerimizin refah düzeyinin artırılmasında sınır ticaretinin önemli bir yeri
olduğu,
- Tasarı ile kurulması
öngörülen sınır ticaret merkezlerinin gümrük işlemlerinin yürütülmesi
bakımından Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi dışında sayılmasının ilk bakışta
ihracatı teşvik edici gibi görüldüğü, ancak sınır ticaretinin özelliği dikkate
alındığında, gerçekte bu düzenlemenin ihracat açısından sorun yaratabileceği,
Şeklindeki görüş,
değerlendirme ve eleştirileri müteakip Hükümet adına yapılan tamamlayıcı
açıklamalarda ise;
- Ülkemizin dış ticaret
hacmi içinde komşu ülkelerle yaptığımız ticaret payının çok düşük bir oranda
seyrettiği, dünya ortalamalarının çok altında kalan bu oranın arttırılmasının
öncelikler arasında yer aldığı,
- Sınır ticaretinin Doğu
ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizin iktisadî ve sosyal gelişimine önemli
katkılar sağlayacağı,
- Komşu ülkeler ile
ülkemiz arasındaki ekonomik ilişkilerin güçlenmesinin bölge istikrarınının
gelişimine de çok önemli katkılar sağlayacağı,
- Ticarete konu olan
ürünlere Bakanlar Kurulunca karar verildiği, mevsimsel arz ve talep
gelişmelerine bağlı olarak kapsamın değerlendirileceği,
- Söz konusu Tasarı ile
kurulacak olan sınır ticaret merkezlerinin ilk adım olduğu, zaman içinde
kazanılacak tecrübe ve birikim ışığında kıyı sınır ticaretinin de gelişmesi
için gerekli yasal ve idarî düzenlemelerin yapılmasının amaçlandığı,
Belirtilmiştir.
Geneli üzerindeki
görüşmelerden sonra Tasarı ve gerekçesi Komisyonumuzca da benimsenerek
Tasarının maddelerinin görüşülmesine geçilmiştir.
Tasarının, 1 inci maddesi
ile yürürlük ve yürütmeye ilişkin 2 ve 3 üncü maddeleri aynen kabul edilmiştir.
Raporumuz, Genel Kurulun
onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.
Başkan Başkanvekili Sözcü
Sait Açba M. Altan Karapaşaoğlu Sabahattin Yıldız
Afyon Bursa Muş
Kâtip Üye Üye
Mehmet Sekmen Mahmut Göksu Mehmet Melik Özmen
İstanbul Adıyaman Ağrı
Üye Üye Üye
Ruhi Açıkgöz Bülent Gedikli Mehmet
Zekai Özcan
Aksaray Ankara Ankara
Üye Üye Üye
Osman Kaptan Mehmet Mesut Özakcan Ali Osman Sali
Antalya Aydın Balıkesir
(Karşı oy yazımız eklidir.) (Karşı
oy yazımız eklidir.)
Üye Üye Üye
Aziz Akgül Ömer Abuşoğlu M.
Emin Murat Bilgiç
Diyarbakır Gaziantep Isparta
Üye Üye Üye
Alaattin Büyükkaya Birgen Keleş Ali
Kemal Kumkumoğlu
İstanbul İstanbul İstanbul
(Muhalefet
şerhim ektedir.) (Karşı oy yazımız
eklidir.)
Üye Üye Üye
Ali Topuz M. Mustafa Açıkalın Kıvılcım Kemal Anadol
İstanbul İstanbul İzmir
(Karşı oy yazımız eklidir.) (Karşı oy yazımız eklidir.)
Üye Üye Üye
Hakkı Akalın Mehmet Ceylan Y.
Selahattin Beyribey
İzmir Karabük Kars
(Karşı oy yazımız eklidir.)
Üye Üye Üye
Taner Yıldız Mustafa Ünaldı Gürol
Ergin
Kayseri Konya Muğla
(Karşı oy yazımız eklidir.)
Üye Üye Üye
Kâzım Türkmen Erol Aslan Cebeci Faruk Nafız Özak
Ordu Sakarya Trabzon
(Karşı oy yazımız eklidir.)
Üye Üye Üye
Mehmet Akif Hamzaçebi Osman Coşkunoğlu Mustafa Zeydan
Trabzon Uşak Hakkâri
(Karşı oy yazısı ektedir.) (Karşı
oy yazımız eklidir.)
KARŞI OY YAZISI
Tasarı ile kurulması
öngörülen “sınır ticaret merkezleri”nin gümrük işlemlerinin yürütülmesi
bakımından Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi dışında sayılması ilk bakışta
ihracatı teşvik edici gibi gözükmekte ise de sınır ticaretinin özelliği dikkate
alındığında, gerçekte bu düzenleme ihracat açısından sorun yaratacaktır.
Serbest bölge uygulaması ve bunun sonrasında Katma Değer Vergisi Kanununun da
yapılan değişiklik ile antrepolara yapılan satışların da ihracat sayılması
mümkün iken buna ilave olarak Tasarı ile sınır ticaret merkezlerine yapılan
satışların da ihracat sayılmasının öngörülmesi vergi idaresini katma değer
vergisi iadesi açısından güç durumda bırakacaktır.
Ayrıca sınır ticareti
yoluyla serbest dolaşıma girecek eşyadan alınacak vergilerle ilgili olarak tek
ve maktu tarife uygulaması konusunda Bakanlar Kuruluna yetki veren düzenlemede
yetkinin üst sınırı belirtilirken alt sınırının belirtilmemesi Anayasa’nın 73
üncü maddesine aykırıdır.
Tasarının belirtilen
hususlardaki düzenlemelerine katılmıyoruz.
Ali Topuz Mehmet Akif Hamzaçebi Birgen Keleş
İstanbul Trabzon İstanbul
Ali Kemal Kumkumoğlu Osman Coşkunoğlu Hakkı Akalın
İstanbul Uşak İzmir
Kıvılcım Kemal
Anadol Mehmet Mesut Özakcan Gürol Ergin
İzmir Aydın Muğla
Kâzım Türkmen Osman Kaptan
Ordu Antalya
HÜKÜMETİN
TEKLİF ETTİĞİ METİN
GÜMRÜK
KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN
KANUN TASARISI
MADDE 1. - 27.10.1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük
Kanununun 172 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Madde 172. - Türkiye ile komşu ülkeler arasında coğrafî
durum ve bölge ihtiyaçları göz önünde bulundurularak yapılacak sınır
ticaretinin kapsamını belirlemeye, sınır ticareti yapılacak sınır ticaret
merkezlerinin kurulmasına ve buralardan yapılacak ihracat ve ithalatın usul ve
esaslarını belirlemeye veya sınır ticareti yoluyla serbest dolaşıma girecek
eşyadan alınacak vergileri göstermek üzere ilgili kanunlarda belirtilen azami
hadleri geçmemek şartıyla tek ve maktu bir tarife uygulamaya Bakanlar Kurulu
yetkilidir.
Sınır ticaret merkezleri, gümrük işlemlerinin yürütülmesinde
Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi dışında addedilir.
Sınır ticaretine ilişkin gümrük işlemleri Müsteşarlıkça belirlenir.”
MADDE 2. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONUNUN
KABUL
ETTİĞİ METİN
GÜMRÜK
KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN
KANUN TASARISI
MADDE 1. - Tasarının 1 inci maddesi aynen kabul edilmiştir.
MADDE 2. - Tasarının 2 nci maddesi aynen kabul edilmiştir.
MADDE 3. - Tasarının 3 üncü maddesi aynen kabul edilmiştir.
Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd. V. Devlet
Bak. ve Başb. Yrd. Devlet Bak. ve Başb.
Yrd.
M. V. Gönül A. Şener M.
A. Şahin
Devlet Bakanı Devlet Bakanı V. Devlet Bakanı
B. Atalay B. Atalay M.
Aydın
Adalet Bakanı Millî Savunma
Bakanı İçişleri Bakanı
C. Çiçek M. V. Gönül A.
Aksu
Maliye Bakanı Millî Eğitim
Bakanı Bayındırlık ve İskân Bakanı
K. Unakıtan H. Çelik Z.
Ergezen
Sağlık Bakanı Ulaştırma Bakanı Tarım ve Köyişleri Bakanı
R. Akdağ B. Yıldırım S.
Güçlü
Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı Sanayi
ve Ticaret Bakanı En. ve Tab. Kay. Bakanı
M. Başesgioğlu A. Coşkun M.
H. Güler
Kültür Bakanı Turizm Bakanı Orman Bakanı
E. Mumcu G. Akşit O.
Pepe
Çevre
Bakanı
K.
Tüzmen