Dönem : 22 Yasama Yılı : 1

T.B.M.M. (S. Sayısı : 80)

Avrupa Konseyinin İmtiyaz ve Muafiyetlerine Müteallik Umumi Anlaşmaya Ek 6 Numaralı Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve

Dışişleri Komisyonu Raporu (1/366)

Not :Tasarı Başkanlıkça; Adalet ve Dışişleri Komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.
Başbakanlık	10.1.2003
Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü
Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-571/255

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 27.12.2002 tarihinde kararlaştırılan “Avrupa Konseyinin İmtiyaz ve Muafiyetlerine Müteallik Umumi Anlaşmaya Ek 6 Numaralı Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Abdullah Gül

Başbakan

GEREKÇE

1 Kasım 1998 tarihinde yürürlüğe giren “Avrupa Konseyinin İmtiyaz ve Muafiyetlerine Müteallik Umumi Anlaşmaya Ek 6 Numaralı Protokol”, Avrupa Konseyinin İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerinin Korunması Sözleşmesine Ek 11 Numaralı Protokol uyarınca aynı tarihte faaliyete başlayan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin yargıçlarının görevlerini ifa etmeleri sırasında ve görevlerini ifa etmek üzere yaptıkları seyahatlerde sahip olacakları ayrıcalık ve dokunulmazlıkları düzenlemektedir.

Ülkemiz, Avrupa Konseyinin İmtiyaz ve Muafiyetlerine Müteallik Umumi Anlaşmaya 7 Ocak 1960, Avrupa Konseyinin İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerin Korunması Sözleşmesine Ek 11 Numaralı Protokole ise 1 Kasım 1998 tarihi itibariyle taraf olmuştur.

Avrupa Konseyinin İmtiyaz ve Muafiyetlerine Müteallik Umumi Anlaşmaya Ek 6 Numaralı Protokol, Genel Anlaşmanın yanısıra, Avrupa konseyi Şartının 40 ve Avrupa Konseyinin İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerin Korunması Sözleşmesinin 51 inci maddelerinde esasen belirlenmiş bulunan ayrıcalık ve bağışıklıkların genişletilerek Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yargıçlarına teşmilini öngörmektedir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin, Avrupa Konseyinin İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerin Korunması Sözleşmesine Ek 11 Numaralı Protokolün yürürlüğe girmesi ile 1 Kasım 1998 tarihinde faaliyete geçmiş bulunduğu cihetle, anılan Mahkemenin yargıçları için öngörülen ayrıcalık ve dokunulmazlıkları düzenleyen Avrupa Konseyinin İmtiyaz ve Muafiyetlerine Müteallik Umumi Anlaşmaya Ek 6 Numaralı Protokolün onaylanması önem arzetmektedir.

Dışişleri Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi
Dışişleri Komisyonu	11.3.2003
Esas No. :1/366
Karar No. :34

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Avrupa Konseyinin İmtiyaz ve Muafiyetlerine Müteallik Umumi Anlaşmaya Ek 6 Numaralı Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı, Komisyonumuzun 6 Mart 2003 tarihli 5 inci toplantısında Dışişleri Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı temsilcilerinin katılmalarıyla görüşülmüştür.

Avrupa Konseyinin İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerin Korunması Sözleşmesine Ek 11 Numaralı Protokol uyarınca aynı tarihte faaliyete başlayan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin yargıçlarının görevlerini ifa etmeleri sırasında ve görevlerini ifa etmek üzere yaptıkları seyahatlerde yararlanacakları ayrıcalık ve dokunulmazlıkları düzenleyen Protokol, Komisyonumuzca benimsenmiş ve Tasarı aynen kabul edilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Başkanlığa saygı ile arz olunur.

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
Mehmet Dülger	Emin Şirin	Eyyüp Sanay
Antalya	İstanbul	Ankara
Kâtip	Üye	Üye
Hüseyin Kansu	Mehmet Özyol	Nur Doğan Topaloğlu
İstanbul	Adıyaman	Ankara
Üye	Üye	Üye
Mehmet Güner	Mustafa Dündar	V. Haşim Oral
Bolu	Bursa	Denizli
Üye	Üye	Üye
Mehmet Eraslan	Halil Akyüz	Mehmet B. Denizolgun
Hatay	İstanbul	İstanbul
Üye	Üye	Üye
Onur Öymen	Fikret Ünlü	Ufuk Özkan
İstanbul	Karaman	Manisa
Üye	Üye	Üye
Osman Seyfi	Süleyman Gündüz	A. Müfit Yetkin
Nevşehir	Sakarya	Şanlıurfa
	Üye
	Emin Koç
	Yozgat

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

AVRUPA KONSEYİNİN İMTİYAZ VE MU-AFİYETLERİNE MÜTEALLİK UMUMİ ANLAŞMAYA EK 6 NUMARALI PROTOKOLÜN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA

DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1. – Avrupa Konseyi tarafından 5 Mart 1996 tarihinde imzaya açılan ve Türkiye Cumhuriyeti adına 15 Şubat 1999’da Strazburg’da imzalanan “Avrupa Konseyinin İmtiyaz ve Muafiyetlerine Müteallik Umumi Anlaşmaya Ek 6 Numaralı Protokol”ün onaylanması uygun bulunmuştur.

MADDE2. – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE3. – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

DIŞİŞLERİ KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

AVRUPA KONSEYİNİN İMTİYAZ VE MU-AFİYETLERİNE MÜTEALLİK UMUMİ ANLAŞMAYA EK 6 NUMARALI PROTOKOLÜN

ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA

DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1. – Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2. – Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3. – Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Abdullah Gül
Başbakan
Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak.ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
A. Şener	M. A. Şahin	E. Yalçınbayır
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
M. Aydın	B. Atalay	A. Babacan
Devlet Bakanı	Adalet Bakanı	Millî Savunma Bakanı
K. Tüzmen	C. Çiçek	V. Gönül
İçişleri Bakanı	Dışişleri Bakanı	Maliye Bakanı
A. Aksu	Y. Yakış	K. Unakıtan
Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı V.
E. Mumcu	Z. Ergezen	H. Çelik
Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bak.
B. Yıldırım	S. Güçlü	M. Başesgioğlu
Sanayi ve Ticaret Bakanı	En. ve Tab. Kay. Bakanı	Kültür Bakanı
A. Coşkun	M. H. Güler	H. Çelik
Turizm Bakanı	Orman Bakanı	Çevre Bakanı
G. Akşit	O. Pepe	İ. Sütlüoğlu

AVRUPA KONSEYİNİN İMTİYAZ VE MUAFİYETLERİNE MÜTEALLİK

UMUMİ ANLAŞMAYA EK 6 NUMARALI PROTOKOL

Avrupa Konseyinin bu Protokol’de imzası bulunan üye ülkeleri,

4 Kasım 1950 tarihinde Roma’da imzalanan İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerin Korunması Sözleşmesi’ni (bundan böyle “Sözleşme” olarak anılacaktır) dikkate alarak;

11 Mayıs 1994 tarihinde Strazburg’da imzalanan ve denetim mekanizmasını yeniden yapılandırarak Avrupa Komisyonu ve İnsan Hakları Mahkemesi’nin yerine daimî bir Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (bundan böyle “Mahkeme” olarak anılacaktır) tesis eden Sözleşme’nin 11. Protokolünü (bundan böyle “Sözleşme’ye Ek 11 Numaralı Protokol” olarak anılacaktır) dikkate alarak;

Aynı zamanda, yargıçların vazifelerinin icrası esnasında Avrupa konseyi İçtüzüğü’nün 40. maddesi ile kendilerine sağlanan ayrıcalık ve dokunulmazlıklardan yararlanma hakları olduğuna işaret eden Sözleşme’nin 51. maddesini dikkate alarak;

2 Eylül 1949 tarihinde Paris’te imzalanan Avrupa Konseyi’nin İmtiyaz ve Muafiyetlerine Müteallik Umumî Anlaşma’yı (bundan böyle “Genel Anlaşma” olarak anılacaktır) ve bunun ikinci, dördüncü ve beşinci Protokollerini göz önünde tutarak;

Mahkeme yargıçlarına ayrıcalık ve dokunulmazlıkların uygulanması için Genel Anlaşma’ya yeni bir Protokol’ün eklenmesinin yerindeliğini göz önünde tutarak;

Aşağıdaki maddeler üzerinde anlaşmaya varmışlardır :

Madde 1

Genel Anlaşma’nın 18. maddesinde belirtilen ayrıcalık ve dokunulmazlıklara ek olarak, yargıçlara, kendisini ilgilendirdiği ölçüde, eşleri ve yetişkin olmayan çocuklarıyla ilgili olarak uygulanacak ayrıcalık ve dokunulmazlıklar, muafiyet ve tanınan kolaylıklar, uluslararası hukuka uygun olarak, diplomatik delegelere uygulandığı şekilde olacaktır.

Madde 2

Bu Protokol’ün tatbiki için “yargıç” terimi, fark gözetmeksizin Sözleşme’nin 22. maddesi gereğince seçilen yargıçları ve Sözleşme’nin 27. maddesinin 2. fıkrası gereğince ilgili Devlet tarafından atanan “ad hoc” yargıçları içerir.

Madde 3

Yargıçlara, görevlerinin ifası sırasında tam bir söz hürriyeti ve tam bir bağımsızlık sağlamak amacıyla, görevlerinin ifası sırasında kendilerinden sâdır olacak söz, yazı veya eylemler dolayısıyla tanınan yargısal dokunulmazlık, görevlerinin son bulmasından sonra da tanınmaya devam edecektir.

Madde 4

Ayrıcalıklar ve dokunulmazlıklar, yargıçların kişisel çıkarları için değil, görevlerini bağımsız olarak yapabilmelerini güvence altına almak amacıyla verilmiştir. Yargıçların dokunulmazlıklarını kaldırmaya yetkili tek merci Mahkeme Genel Kurulu’dur; dokunulmazlığın adaletin yerine getirilmesine engel oluşturduğu ve dokunulmazlığın kaldırılmasının dokunulmazlığın tanınma nedeni olan amaca zarar vermeyeceği görüşünde olduğu bütün durumlarda, dokunulmazlığın kaldırılması Mahkeme için yalnızca bir hak değil, aynı zamanda görevdir.

Madde 5

1. Bu Protokol’ün 1, 3 ve 4. maddeleri hükümleri Mahkeme’nin Yazıişleri Müdürüne ve Sözleşme’ye taraf Devletlere resmen bildirilen Yazıişleri Müdürü Yardımcısına uygulanacaktır.

2. Bu Protokol’ün 3. maddesi ve Genel Anlaşma’nın 18. maddesi hükümleri Mahkemenin Yazıişleri Müdürü Yardımcısına uygulanacaktır.

3. Bu maddenin 1. ve 2. paragraflarında öngörülen ayrıcalık ve dokunulmazlıklar Yazıişleri Müdürü ve Yazıişleri Müdürü Yardımcısına şahsî çıkarları için değil, görevlerinin icrasını kolaylaştırmak amacıyla tanınmıştır. Yazıişleri Müdürü ile Yazıişleri Müdürü Yardımcısının dokunulmazlıklarını kaldırmaya yetkili tek merci Mahkeme Genel Kurulu’dur; dokunulmazlığın adaletin yerine getirilmesine engel oluşturduğu ve dokunulmazlığın kaldırılmasının dokunulmazlığın tanınma nedeni olan amaca zarar vermeyeceği görüşünde olduğu bütün durumlarda, dokunulmazlığın kaldırılması Mahkeme için yalnızca bir hak değil, aynı zamanda görevdir.

4. Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, Mahkeme Başkanı’nın onayıyla, Mahkeme kaleminin diğer üyelerinin dokunulmazlıklarını Genel Anlaşma’nın 19. maddesi hükümlerini ve 3. paragraftaki hususları da dikkate alarak kaldırmaya yetkilidir.

Madde 6

1. Mahkeme’nin, yargıçların ve Mahkeme kaleminin belge ve evrakları, Mahkeme’nin faaliyetleriyle ilgili olduklarında, dokunulmazlığı haizdirler.

2. Mahkeme’nin, yargıçların ve Mahkeme kaleminin resmi yazışmaları ve diğer resmî tebligatı alıkonamaz veya sansür edilemez.

Madde 7

1. Bu Protokol,

a. onay, kabul veya uygun bulma kaydına bağlı olmaksızın imzalama, veya

b. onay, kabul veya uygun bulma kaydıyla imzalama, ve bu imzalamayı takiben

onay, kabul veya uygun bulma

suretiyle Protokol ile bağlanma muvafakatlerini beyan edecek Genel Anlaşma’da imzası bulunan Avrupa Konseyi’ne üye Devletlerin imzasına açık olacaktır.

2. Onay, kabul veya uygun bulma belgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne tevdi edilecektir.

Madde 8

1. Bu Protokol, üç üye Devletin bu Protokol ile bağlanmaya muvafakat ettiklerini 7. maddenin veya Sözleşme’ye Ek 11 Numaralı Protokol’ün yürürlüğe girdiği tarihteki (hangisi daha sonra ise) hükümlerine göre beyan ettikleri tarihle başlayan bir aylık sürenin tamamlanmasını izleyen ayın ilk günü yürürlüğe girecektir.

2. Bu Protokol, Protokol’ü daha sonra, onay, kabul veya uygun bulma kaydı olmaksızın imzalayan veya onaylayan, kabul eden veya uygun bulan Genel Anlaşma’ya taraf her Devlet için imza tarihinden veya onay, kabul veya uygun bulma belgesinin tevdi edildiği tarihten bir ay sonra yürürlüğe girer.

Madde 9

1. Her Devlet, onay kaydı olmaksızın imzalama, onaylama esnasında veya daha sonraki bir tarihte, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne, bildirim yoluyla, bu Protokol’ün uluslararası ilişkilerinden sorumlu olduğu ülke veya bu ülkelerden herhangi birinde ve Sözleşme ve Protokollerinin uygulandığı yerlerde uygulanacağını bildirebilir.

2. Protokol, bildirimde belirtilen ülke veya ülkelerde, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’nin bu bildirimi aldığı tarihten itibaren otuz gün sonra uygulamaya konur.

3. 1. fıkraya uygun olarak herhangi bir ülkeyle ilgili olarak yapılan her türlü beyan Genel Sekreterliğe yönelik bir bildirimle geri alınabilir veya değiştirilebilir.Geri alma veya değiştirme işlemi Genel Sekreter tarafından bilidirimin alındığı tarihten sonraki bir aylık süreyi izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.

Madde 10

Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, Konsey üyesi Devletlere;

a) her imzalamayı;

b) her onay, kabul veya uygun bulma belgesinin tevdiini;

c) Protokol’ün 8. ve 9. maddelerine göre her yürürlüğe giriş tarihini; ve

d) Bu Protokol ile ilgili her işlem, ihbar veya bildirimi tebliğ edecektir.

Yukarıdaki hükümlerin kabulu için yetkili kılınmış aşağıda imzası bulunanlar bu Protokol’ü imzalamışlardır.

Aynı geçerlilikte İngilizce ve Fransızca iki metin halinde Avrupa Konseyi arşivlerine konacaktek nüsha olarak 5 Mart 1996 tarihinde Strazburg’da düzenlenmiştir.Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, Avrupa Konseyi üyesi Devletlerin her birine bu Protokol’ün aslına uygun tasdikli bir örneğini iletecektir.