Dönem : 22           Yasama Yılı : 1

 

              T.B.M.M.    (S. Sayısı : 148)

 

Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklaraİlişkin Uluslararası Sözleşmenin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler ve

Dışişleri Komisyonları Raporları (1/434)

 

                               

T.C.

 

 

 

Başbakanlık

 

 

Kanunlar ve Kararlar

 

 

Genel Müdürlüğü

20.1.2003

 

Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-391/392

 

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 23.12.2002 tarihinde kararlaştırılan “Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmenin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

                                   Abdullah Gül

                                       Başbakan

GEREKÇE

Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme, BM Genel Kurulunun 2200 A (XXI) sayılı kararı uyarınca 16 Aralık 1966 tarihinde imzaya açılmıştır. Sözleşme, 35 ülkenin onay belgelerini BM Genel Sekreterine tevdî etmesi üzerine 3 Ocak 1976 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ülkemiz Sözleşmeyi 15 Ağustos 2000 tarihinde imzalamıştır.

Sözleşmeye, BM üyesi olan 191 ülkeden 145’i taraf olmuştur. Bu 145 ülkeye, tüm AB üyesi ülkeler ile Türkiye’nin dışındaki tüm AB adayı ülkeler ve tüm Avrupa Konseyi üyesi ülkeler dahildir.

Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme, BM bünyesinde oluşturulan altı temel insan hakları sözleşmesinden biridir. Diğerleri ülkemizin taraf olduğu İşkence veya Diğer Zalimane, Gayriinsanî veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi, Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme, Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ve ülkemizin imzaladığı ancak onaylamadığı Medenî ve Siyasî Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmedir.

Son yıllarda insan haklarıyla ilgili konuların ülkemizin yasal çalışmaları içinde büyük bir önem kazanmış olması ışığında, uluslararası insan hakları sistemi içinde özel öneme sahip olan, ancak, bugüne kadar taraf olmadığımız temel sözleşmelere katılarak, bu konudaki yasal çerçeveyi tamamlama yönündeki çalışmalar hızlandırılmıştır. Bu çerçevede, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmeye ülkemizce taraf olunması, insan hakları konularına öncelik veren Hükümetimizin bu alanda aldığı kapsamlı önlemlerin yeni bir adımını oluşturacaktır.

Ekonomik,Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmeye taraf olmamız konusu da bu çerçevede değerlendirilmelidir. Nitekim, 19 Mart 2001 tarih ve 2001/2129 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına ekli, “Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı”nın “Siyasî Kriterler” başlığı altında, anılan Sözleşmeye taraf olunması orta vadeli hedefler arasında yer almaktadır.

Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu Raporu

 

Türkiye Büyük Millet Meclisi

 

 

Sağlık, Aile, Çalışma ve

 

 

Sosyal İşler Komisyonu

24.2.2003

 

Esas No. : 1/434

 

  Karar No. : 7

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Dışişleri Bakanlığınca hazırlanarak, Bakanlar Kurulunca Başkanlığınıza sunulan “Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmenin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair KanunTasarısı” Başkanlığınızca 23.1.2003 tarihinde Tali Komisyon olarak Komisyonumuza, Esas Komisyon olarak Dışişleri Komisyonuna havale edilmiştir.

Komisyonumuz 20.2.2003 tarih ve 5 inci birleşiminde Dışişleri, Sağlık ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıkları ile Denizcilik Müsteşarlığı temsilcilerinin de katılımlarıyla tasarıyı inceleyip görüşmüştür.

Tasarı ile; Birleşmiş Milletler tarafından 16 Aralık 1996 tarihinde imzaya açılan ve Türkiye Cumhuriyeti adına 15 Ağustos 2000 tarihinde New York’ta imzalanan Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmenin beyanlar ve çekince ile onaylanması uygun bulunmaktadır.

Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme, BM bünyesinde oluşturulan altı temel insan hakları sözleşmesinden biridir. Uluslararası insan hakları sistemi içinde özel öneme sahip olan, ancak bugüne kadar taraf olmadığımız temel sözleşmelere katılarak, bu konudaki yasal çerçeveyi tamamlama yönündeki çalışmalar ışığında söz konusu sözleşmeye taraf olunmuş ve bu konu tasarı gerekçesinde de belirtilmiştir.

Bununla birlikte tasarının komisyonumuzda görüşülmesi sırasında bazı milletvekillerimiz sözleşme ile ilgili bazı görüşler ileri sürmüşlerdir. Bu anlamda üyelerimiz “sözleşme”nin beyanlar ve çekince ile değil de tamamıyla onaylanmasının uygun olduğunu belirtmişlerdir.

Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmenin 13 üncü maddesine ilişkin olarak ülkemiz “Türkiye Cumhuriyeti, Sözleşmenin 13 üncü maddesinin (3) ve (4) üncü paragrafları hükümlerini, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 3, 14 ve 42 nci maddelerindeki hükümler çerçevesinde uygulama hakkını saklı tuttuğu” çekincesini koymuştur. Ancak üyelerimiz bu çekincenin kaldırılmasının sözleşmenin amacı doğrultusunda daha gerekli olduğunu belirtmişlerdir. Yapılan tartışmaların ardından Komisyonumuz bu durumun esas komisyon olan Dışişleri Komisyonunun dikkatine sunulmasına karar vermiştir.

Bu görüş ve düşüncelerle Tasarı ile gerekçesi Komisyonumuzca uygun bulunarak maddelerine geçilmiştir.

Tasarının 1 inci maddesi ile yürürlüğe ilişkin 2 ve yürütmeye ilişkin 3 üncü maddeleri Komisyonumuzca benimsenerek aynen kabul edilmiştir.

Raporumuz, Dışişleri Komisyonuna havale edilmek üzere, saygıyla arz olunur.

 

 

Başkan

Sözcü

Kâtip

 

Mahfuz Güler

Remziye Öztoprak

Bayram Özçelik

 

Bingöl

Ankara

Burdur

 

Üye

Üye

Üye

 

Muzaffer R. Kurtulmuşoğlu

Şerif Birinç

İrfan Riza Yazıcıoğlu

 

Ankara

Bursa

Diyarbakır

 

Üye

Üye

Üye

 

Sabri Varan

Lokman Ayva

Nükhet Hotar

 

Gümüşhane

İstanbul

İzmir

 

Üye

Üye

Üye

 

Enver Öktem

Nevzat Doğan

Hüseyin Tanrıverdi

 

İzmir

Kocaeli

Manisa

 

Üye

Üye

Üye

 

Mahmut Duyan

Hüseyin Güler

Ali Arslan

 

Mardin

Mersin

Muğla

 

Üye

Üye

Üye

 

Medeni Yılmaz

Feramus Şahin

Cevdet Erdöl

 

Muş

Tokat

Trabzon

 

 

Üye

 

 

 

Nurettin Sözen

 

 

 

Sivas

 

 

 

 

 

Dışişleri Komisyonu Raporu

 

Türkiye Büyük Millet Meclisi

 

 

Dışişleri Komisyonu

29.5.2003

 

Esas No. : 1/434

 

 

Karar No. : 64

 

 

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmenin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı Komisyonumuzun 22 Mayıs 2003 tarihli 10 uncu ve 27 Mayıs 2003 tarihli 11 inci toplantılarında Dışişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı temsilcileri ile Genel Kurmay Başkanlığı yetkililerinin katılmalarıyla görüşülmüştür.

Tasarı ile; BM bünyesinde oluşturulan altı temel insan hakları sözleşmesinden biri olan, 23 Mart 1976 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunan, Ülkemiz tarafından 15 Ağustos 2000 tarihinde imzalanan Sözleşmenin 3 beyan ve bir çekince ile onaylanması uygun bulunmaktadır.

Komisyonumuzca; Sözleşme ve buna bağlı olarak beyanlar ile çekince üzerinde yapılan görüşmelerde; Genel Kurmay Başkanlığı temsilcilerinin 1. Beyanı kuvvetlendirerek "Sözleşme hükümlerinin BM'nin amaç ve ilkeleri bağlamında, ulusal birlik ve bütünlüğe aykırı yorumlanamayacağı" şeklinde bir ibare eklenmesi önerisine, Dışişleri Bakanlığı temsilcileri, bunun, malûmun tekrarı olacağı, hatta muhtemel itirazlara meydan verebileceği düşüncesi ile katılmadıklarını belirtmişlerdir.

Komisyonumuz üyelerinin çoğunluğu bu fikre katılmakla birlikte, uzun süre terörle mücadele etmiş bir kurumun kaygılarını anlayışla karşıladıklarını ifade etmişlerdir.

Ancak Uluslararası insan hakları sistemi içinde özel öneme sahip temel sözleşmelere taraf olma sürecinin hızlandığı bir dönemde, Türkiye'nin teröre karşı yürüttüğü mücadelede başarı sağladığı, adı geçen Sözleşmeye nisbetle, zamanında getirdiği ilerlemeleri hesaba katan, çok daha ileri ölçüdeki taahhütleri ve onların müeyyidelerini içine alan anlaşmaları imzalamış olduğu keyfiyetini de göz önüne alarak ve anılan Sözleşmenin 5 inci maddesi ile yine bu Sözleşmeye konmuş bulunan beyanın ihtiyacı karşıladığı düşünülerek, Komisyonumuzca, Tasarının, aynen kabulüne karar verilmiştir.

Sözleşmenin insan hakları alanındaki önemi ve "Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı" nın, orta vadeli hedefleri arasında yer aldığı dikkate alınarak Komisyonumuzca, Tasarının, İçtüzüğün 52 nci maddesine göre öncelikle görüşülmesine karar verilmiştir.

Raporumuz Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Başkanlığa saygı ile arz olunur.

                       

Başkan

Başkanvekili

Sözcü

 

 

Mehmet Dülger

Emin Şirin

Eyyüp Sanay

 

Antalya

İstanbul

Ankara

 

 

(Çekincem var)

 

 

Üye

Üye

Üye

 

Nur Doğan Topaloğlu

Mehmet Güner

V. Haşim Oral

 

Ankara

Bolu

Denizli

 

 

 

(Çekincem vardır)

 

Üye

Üye

Üye

 

M. İhsan Arslan

Abdülbaki Türkoğlu

Halil Akyüz

 

Diyarbakır

Elazığ

İstanbul

 

Üye

Üye

Üye

 

Mehmet B. Denizolgun

Şükrü Mustafa Elekdağ

Fikret Ünlü

 

İstanbul

İstanbul

Karaman

 

 

(Çekincem ilişiktedir)

 

 

Üye

 

Üye

 

Nihat Eri

 

Süleyman Gündüz

 

Mardin

 

Sakarya

 

DIŞİŞLERİ KOMİSYONU BAŞKANLIĞINA

27.5.2003 tarihli toplantımızda kabul edilen Medenî ve Siyasî Haklara İlişkin Uluslararası Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (1/589) ile Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara Ait BM Sözleşmesine (1/434) konulması kararlaştırılan 1 numaralı beyana (T.C. Hükümeti işbu sözleşmeden doğan yükümlülüklerini BM Yasasının 1 inci ve 2 nci maddeleri çerçevesindeki yükümlülüklerine uygun olarak yerine getireceği), bu anlaşmanın hiçbir şekide 1.1. maddesinde zikredilen “halklar kendi kaderlerini tayin etme haklarına sahiptir” ibaresindeki “halklar” teriminin bir “self determination” iddiasına yol açamayacağı hususunda bir beyanın eklenmesi ve tasarının 1 inci maddesinde belirtilen beyanın genişletilmesi gerekirdi.

Hürmetlerimizle.                                             27.5.2003

Emin Şirin             Haşim Oral

           İstanbul                    Denizli

 

 

DIŞİŞLERİ KOMİSYONU BAŞKANLIĞINA

BM Medenî ve Siyasî Haklar Sözleşmesi ile Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin BM Sözleşmesinin, birinci maddelerindeki “Bütün halklar kendi siyasal statülerini özgürce kararlaştırırlar” ifadesine ilişkin çekincenin, Dışişleri ve Genel Kurmay uzmanlarınca üzerinde uzlaşacakları bir formül ile saptanmasının isabetine inandığımızdan söz konusu sözleşmeleri çekince ile kabul etmiş bulunuyoruz.

                                        27.5.2003

Şükrü Mustafa Elekdağ        Haşim Oral

           İstanbul                    Denizli

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

 

EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLARA İLİŞKİN ULUSLARARASI SÖZLEŞMENİN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN

TASARISI

MADDE 1. - Birleşmiş Milletler tarafından 16 Aralık 1966 tarihinde imzaya açılan ve Türkiye Cumhuriyeti adına 15 Ağustos 2000 tarihinde New York’ta imzalanan “Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme”nin, beyanlar ve çekince ile onaylanması uygun bulunmuştur.

MADDE 2. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

                       

DIŞİŞLERİ KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLARA İLİŞKİN ULUSLARARASI SÖZLEŞMENİN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN

TASARISI

MADDE 1. - Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

 

 

 

 

 

MADDE 2. - Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3. - Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

 

 

Abdullah Gül

 

 

 

 

Başbakan

 

 

 

 

Devlet Bak. ve Başb. Yrd.

Devlet Bak.ve Başb. Yrd.

Devlet Bak. ve Başb. Yrd.

 

 

A. Şener

M. A. Şahin

E. Yalçınbayır

 

 

Devlet Bakanı

Devlet Bakanı

Devlet Bakanı

 

 

M. Aydın

B. Atalay

A. Babacan

 

 

Devlet Bakanı V.

Adalet Bakanı

Millî Savunma Bakanı

 

 

M. Aydın

C. Çiçek

V. Gönül

 

 

İçişleri Bakanı

Dışişleri Bakanı

Maliye Bakanı

 

 

A. Aksu

Y. Yakış

K. Unakıtan

 

 

Millî Eğitim Bakanı

Bayındırlık ve İskân Bakanı

Sağlık Bakanı

 

 

E. Mumcu

Z. Ergezen

R. Akdağ

 

 

Ulaştırma Bakanı

Tarım ve Köyişleri Bakanı

Çal. ve Sos. Güv. Bakanı

 

 

B. Yıldırım

S. Güçlü

M. Başesgioğlu

 

 

Sanayi ve Ticaret Bakanı

En. ve Tab. Kay. Bakanı V.

Kültür Bakanı

 

 

A. Coşkun

B. Yıldırım

H. Çelik

 

 

Turizm Bakanı

Orman Bakanı

Çevre Bakanı

 

 

G. Akşit

O. Pepe

İ. Sütlüoğlu