Dönem : 22 Yasama Yılı : 1

T.B.M.M. (S. Sayısı : 233)

Kuzey Atlantik Antlaşmasına Estonya Cumhuriyetinin Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve Dışişleri Komisyonu

Raporu (1/620)

Not. : Tasarı, Başkanlıkça Millî Savunma ve Dışişleri komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.
Başbakanlık	10.6.2003
Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü
Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-641/2599

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 16.5.2003 tarihinde kararlaştırılan “Kuzey Atlantik Antlaşmasına Estonya Cumhuriyetinin Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

GEREKÇE

NATO’nun genişlemesi, Soğuk Savaş sonrası özgür, demokratik ve bütünleşmiş bir Avrupa hedefinin gerçekleştirilmesi yolunda atılan en önemli adımlardan birini oluşturmaktadır. Soğuk savaş sonrasında serbest pazar ekonomisi ile desteklenen demokrasi ve insan hakları gibi ülkemizin de bağlı bulunduğu değerlerin Avrupa-Atlantik bölgesinde temel kazanabilmesi için Orta ve Doğu Avrupa ve eski Sovyet coğrafyasındaki ülkeler için çeşitli programlar geliştirilmiştir.

Bunlar, İttifaka katılma perspektifi olan ülkeleri NATO üyeliğine hazırlayan Üyelik Eylem Planı, eski Varşova Paktı coğrafyasında yer alan bütün ülkeleri müttefiklerle bir araya getiren bir istişare forumu olan Avrupa-Atlantik Konseyi, sözkonusu ülkeleri askerî alanda NATO ile işbirliğine sevk eden Barış İçin Ortaklık Programları, Rusya ve Ukrayna ile özel ortaklık ilişkileri ve işbirliğini düzenleyen NATO-Rusya Konseyi ve NATO-Ukrayna Komisyonu ile Güneydoğu Avrupa ülkeleri ve Akdeniz ülkeleriyle geliştirilen bölgesel ortaklık çalışmalarıdır.

Bu programların ilk başarılı sonucu 1999’da alınmış ve Polonya, Çek Cumhuriyeti ile Macaristan NATO’ya üye olmuşlardır.

21-22 Kasım 2002 tarihlerinde gerçekleştirilen NATO’nun Prag Zirvesinde, soğuk savaş sonrası ikinci genişleme kararı alınmış ve Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya ve Slovenya, İttifak ile katılım müzakerelerine başlamaya davet edilmişlerdir. Sözkonusu ülkelerle katılım müzakereleri sonucunda hazırlanan Katılım Protokolleri 26 Mart 2003 tarihinde Brüksel’de gerçekleştirilen bir törende imzalanmıştır.

Bu çerçevede, NATO’nun bu genişlemesinin 2004 yılında fiilen gerçekleşmesi öngörülmekte olup, genişleme, soğuk savaş sonrasında özgürlük ve bağımsızlıklarını kazanan yedi Orta ve Doğu Avrupa ülkesi için NATO üyeliği büyük değer taşımakta ve aday ülkelerin dış ve savunma politikalarında bir önceliği oluşturmaktadır.

Avrupa’nın birleşmesinde daha sağlam bir yer almayı arzu eden ülkemiz açısından NATO’nun genişlemesi Avrupa entegrasyon sürecinin önemli bir veçhesi olarak görülmüş ve tarafımızdan desteklenmiştir. Genişlemenin, stratejik bağlamda ülkemizi üç açıdan olumlu etkileyeceği düşünülmektedir : İlk olarak; Güneydoğu Avrupa ülkeleri Romanya ve Bulgaristan’ın üyeliğiyle yaratılacak stratejik derinlik ile NATO’nun askerî harekât gereksinimleri açısından önemli kolaylıklar sağlanacaktır. Bunun yanı sıra, İttifakın Doğu ve Güneydoğu Avrupaya doğru genişlemesiyle Avrupa-Atlantik güvenlik alanının Doğu cephesi Baltıklar ve Türkiye’ye doğru kayacak ve mevcut tehdit ve risk ortamında Türkiye’nin Atlantik ötesi güvenlik ilişkilerinde stratejik önemi artacaktır. Ayrıca, İttifakın, Balkanlar ve Karadeniz’e doğru genişlemesiyle, ilgi alanının, Türkiye’nin önem verdiği Karadeniz, Kafkaslar, Orta Asya bölgesine yönelmesi ve bu bölgelerdeki ülkelerin Avrupa-Atlantik yapılarıyla bütünleşme imkânlarının artması söz konusu olacaktır.

Söz konusu mülahazalar ışığında, ülkemiz, Prag Zirvesinde ortaya çıkan genişleme kararına katılmıştır.Bu politikamız çizgisinde, Prag’da İttifaka katılmaya davet edilen mezkûr yedi ülkenin Katılım Protokollerinin onaylanması yerinde olacaktır.

Tasarı, anılan 7 ülkeden biri olan Estonya’nın Kuzey Atlantik Antlaşmasına katılımına ilişkin Protokolün onaylanmasının uygun bulunması amacıyla hazırlanmıştır.

Dışişleri Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi
Dışişleri Komisyonu	15.7.2003
Esas No. : 1/620
Karar No. : 118

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Kuzey Atlantik Antlaşmasına Estonya Cumhuriyetinin Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı, Komisyonumuzun 10 Temmuz 2003 tarihli 18 inci toplantısında Dışişleri Bakanlığı ile Milli Savunma Bakanlığı temsilcilerinin katılmalarıyla görüşülmüştür.

Ülkemiz, Soğuk Savaş sonrasında özgürlük ve bağımsızlıklarını kazanan yedi Baltık, Orta ve Doğu Avrupa Ülkesinin NATO üyeliğine, NATO'nun askerî harekât gereksinimleri açısından önemli kolaylıklar sağlanacağı, Türkiye'nin, Atlantikötesi güvenlik ilişkilerinde stratejik önemini artıracağı ve İttifakın ilgi alanının Balkanlar, Karadeniz, Kafkaslar, Orta Asya bölgesine yönelmesi ile bu bölgelerdeki ülkelerin Avrupa-Atlantik yapılarıyla bütünleşme imkânlarını artıracağı şeklindeki mülahazalarla olumlu bakmaktadır.

Komisyonumuzca; Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Slovakya, Slovenya ve Romanya'nın NATO Üyeliğine kabulüne ilişkin yasa tasarılarının görüşülmesi sırasında bazı hususların Hükümetimizin dikkatine sunulması kararlaştırılmıştır.

- NATO belgelerinde de kabul edildiği gibi NATO ve AB genişlemesi birbirinden ayrı süreç değildir.

- AB bir savunma ve güvenlik boyutu kazandığından bu ilişki önem kazanmıştır.

- Adı geçen yedi ülkenin NATO üyeliği ülkemizin çıkarlarına uygun düşmektedir. Ancak, bu ülkelerin ülkemizle ekonomik ve ticari alanlarda rekabeti doğaldır. Ayrıca AB'nin mali kaynaklarından yararlanma konusunda da bir rekabet söz konusu olabilecektir.

- NATO'ya üye olacak yeni ülkelerin gelecekte ülkemizin AB üyeliğine karşı çıkmaları söz konusu olabilir. Bu nedenle ülkemiz bu ülkeler nezdinde ivedi olarak üst düzey siyasi girişimlerde bulunarak AB üyelik girişimimiz konusunda destek sağlanması önemlidir.

- NATO genişleme süreci sonunda ittifak içinde bazı düzenleme ve yapılanmalara gidebilir. Bu durumda, Türkiye çıkarlarının korunmasında özellikle şu hususlara dikkat etmelidir;

1. İttifakın oybirliği sisteminin ve NATO ile AB arasında yapılacak işbirliği 1999 NATO-
Washington zirvesinde Türkiye'nin elde ettiği avantajlar aşındırılmamalıdır.

2. Kıbrıs ve Ege konularında AB öncülüğündeki operasyonlara Türkiye'nin davet edilmesinde Kıbrıslı Rumlara veto hakkının verilmemesine özen gösterilmelidir.

3. Türkiye, ABD ve İngiltere arasında mutabakata varılan Ankara Belgesinde saptanan hususların gerisine gidilmemelidir.

4. Türkiye'nin NATO içindeki stratejik öneminin azalmasına yol açacak gelişmelerin ortaya çıkmasına ve ABD-Avrupa arasındaki dengelerin bozulmasına müsaade edilmemelidir.

Komisyonumuzca Tasarının aynen kabul edilmesine ve konunun önemi göz önünde bulundurularak, Tasarının, İçtüzüğün 52 nci maddesine göre öncelikle görüşülmesine karar verilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Başkanlığa saygı ile arz olunur.

Başkanvekili	Sözcü	Kâtip
Emin Şirin	Eyyüp Sanay	Hüseyin Kansu
İstanbul	Ankara	İstanbul
Üye	Üye	Üye
Mehmet Özyol	Nur Doğan Topaloğlu	Mehmet Güner
Adıyaman	Ankara	Bolu
Üye	Üye	Üye
Mustafa Dündar	V. Haşim Oral	Abdülbaki Türkoğlu
Bursa	Denizli	Elazığ
Üye	Üye	Üye
Mehmet Eraslan	Halil Akyüz	Mehmet B. Denizolgun
Hatay	İstanbul	İstanbul
Üye	Üye	Üye
Şükrü Mustafa Elekdağ	Onur Öymen	Nihat Eri
İstanbul	İstanbul	Mardin
Üye		Üye
Osman Seyfi		Süleyman Gündüz
Nevşehir		Sakarya

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

KUZEY ATLANTİK ANTLAŞMASINA ESTONYA CUMHURİYETİNİN KATILI-MINA İLİŞKİN PROTOKOLÜN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA

DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1. - 26 Mart 2003 tarihinde Brüksel’de imzalanan, “Kuzey Atlantik Antlaşmasına Estonya Cumhuriyetinin Katılımına İlişkin Protokol”ün onaylanması uygun bulunmuştur.

MADDE 2. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3. - Bu Kanun hükümlerini BakanlarKurulu yürütür.

DIŞİŞLERİ KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

KUZEY ATLANTİK ANTLAŞMASINA ESTONYA CUMHURİYETİNİN KATILI-MINA İLİŞKİN PROTOKOLÜN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA

DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1. - Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2. - Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3. - Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
A.Gül	A. Şener	M. A. Şahin
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı V.
B. Atalay	A. Şener	M. A. Şahin
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Adalet Bakanı
G. Akşit	K. Tüzmen	C. Çiçek
Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı	Maliye Bakanı
M. V. Gönül	A. Aksu	K. Unakıtan
Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı
H.Çelik	Z. Ergezen	R. Akdağ
Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı
B. Yıldırım	S. Güçlü	M. Başesgioğlu
Sanayi ve Ticaret Bakanı	En. ve Tab. Kay. Bakanı	Kültür ve Turizm Bakanı
A. Coşkun	M. H. Güler	E. Mumcu
	Çevre ve Orman Bakanı
	O. Pepe

Kuzey Atlantik Antlaşmasına Estonya Cumhuriyeti’nin

Katılımına İlişkin Protokol

4 Nisan 1949 tarihinde Waşhington’da imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşmasına taraf ülkeler,

Estonya Cumhuriyetinin bu Antlaşmaya katılımıyla Kuzey Atlantik bölgesindeki güvenliğin pekiştirileceğinden emin olarak,

Şu hususlar üzerinde anlaşmışlardır :

Madde I

Bu protokolün yürürlüğe girmesiyle, Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilâtının Genel Sekreteri, tüm taraflar adına, Kuzey Antlaşmasına katılımı için Estonya Cumhuriyeti Hükümetine davette bulunacaktır. Antlaşmanın 10 uncu Maddesi uyarınca Estonya Cumhuriyeti, katılım belgesini Amerika Birleşik Devletleri Hükümetine tevdi ettiği gün Taraf ülke olacaktır.

Madde II

Mevcut Protokol, Kuzey Atlantik Antlaşmasına Taraf her bir ülkenin Protokolü kabul ettiğini Amerika Birleşik Devletleri Hükümetine duyurmasıyla yürürlüğe girecektir. Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti, Kuzey Atlantik Antlaşmasının tüm Taraflarına bu tür her bir bildirimin alındığı tarihi ve işbu Protokolün yürürlüğe giriş tarihini bildirecektir.

Madde III

İngilizce ve Fransızca metinleri aynı derecede geçerli olan işbu Protokol, Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti arşivlerinde muhafaza edilecektir. Protokolün onaylanmış örnekleri bu Hükümet tarafından Kuzey Atlantik Antlaşmasına Taraf tüm ülkelerin Hükümetlerine iletilecektir.

İşbu Protokol, yukarıdaki hususları doğrulamak üzere aşağıda imzaları bulunan tam yetkililer tarafından imzalanmıştır.

2003 Mart ayının 26 ncı günü Brüksel’de imzalanmıştır.

Belçika Krallığı Adına	:
Kanada Adına	:
Çek Cumhuriyeti Adına	:
Danimarka Krallığı Adına	:
Fransa Cumhuriyeti Adına	:
Almanya Federal Cumhuriyeti Adına	:
Yunanistan Cumhuriyeti Adına	:
Macaristan Cumhuriyeti Adına	:
İzlanda Cumhuriyeti Adına	:
İtalya Cumhuriyeti Adına	:
Lüksemburg Büyük Dükalığı Adına	:
Hollanda Krallığı Adına	:
Norveç Krallığı Adına	:
Polonya Cumhuriyeti Adına	:
Portekiz Cumhuriyeti Adına	:
İspanya Krallığı Adına	:
Türkiye Cumhuriyeti Adına	:
Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik
Krallığı Adına	:
Amerika Birleşik Devletleri Adına	:

Estonya Cumhuriyetinin Kuzey Atlantik Antlaşmasında katılımına dair Protokolün orijinalinin onaylanmış örneğidir.

Mühür : Kuzey Atlantik Örgütü Adlî Danışmanı	İmza : Baldwin DE VİDTS
		NATO Adlî Danışmanı
		27 Mart 2003