AİLE
MAHKEMELERİNİN KURULUŞ, GÖREV VE
YARGILAMA USULLERİNE DAİR KANUN
|
Kanun No. 4787 |
|
Kabul Tarihi : 9.1.2003 |
Amaç ve kapsam
MADDE 1. - Bu Kanunun amacı, aile mahkemelerinin
kuruluş, görev ve yargılama usullerini düzenlemektir.
Bu Kanun, aile hukukundan doğan
dava ve işleri görmek üzere kurulan aile mahkemelerine dair hükümleri kapsar.
Aile mahkemelerinin kuruluşu
MADDE 2. - Aile mahkemeleri, Adalet Bakanlığınca
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak her ilde ve merkez
nüfusu yüzbinin üzerindeki her ilçede, tek hâkimli ve asliye mahkemesi
derecesinde olmak üzere kurulur. Aile mahkemelerinin yargı çevresi, kurulduğu
il ve ilçenin mülkî sınırlarıyla belirlenir. Ancak yargı çevresi, Adalet
Bakanlığının teklifi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca
değiştirilebilir.
Gerektiğinde birinci fıkradaki
usule göre bir yerdeki aile mahkemesinin birden çok dairesi kurulabilir. Bu
durumda daireler numaralandırılır.Aile mahkemesi kurulamayan yerlerde bu Kanun
kapsamına giren dava ve işlere, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca
belirlenen Asliye Hukuk Mahkemesince bakılır.
Aile mahkemelerinde bir yazı
işleri müdürü ile yeteri kadar personel bulunur.
Aile mahkemeleri hâkimlerinin nitelikleri ve atanmaları
MADDE 3. - Aile mahkemelerine, atanacakları bölgeye veya
bir alt bölgeye hak kazanmış, adlî yargıda görevli, evli ve çocuk sahibi, otuz
yaşını doldurmuş ve tercihan aile hukuku alanında lisansüstü eğitim yapmış olan
hâkimler arasından Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca atama yapılır.
Aile mahkemelerinin görevleri
MADDE 4. - Aile mahkemeleri, aşağıdaki dava ve işleri
görürler:
1. 22.11.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun İkinci Kitabı ile 3.12.2001 tarihli ve 4722 sayılı Türk Medenî Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanuna göre aile hukukundan doğan dava ve işler,
2. 20.5.1982 tarihli ve 2675
sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanuna göre aile
hukukuna ilişkin yabancı mahkeme kararlarının tanıma ve tenfizi,
3. Kanunlarla verilen diğer
görevler.
Aile mahkemeleri bünyesinde bulunan uzmanlar
MADDE 5. - Her aile mahkemesine,
1. Davanın esasına girilmeden
önce veya davanın görülmesi sırasında, mahkemece istenen konular hakkında
taraflar arasındaki uyuşmazlık nedenlerine ilişkin araştırma ve inceleme yapmak
ve sonucunu bildirmek,
2. Mahkemenin gerekli gördüğü
hallerde duruşmada hazır bulunmak, istenilen konularla ilgili çalışmalar yapmak
ve görüş bildirmek,
3. Mahkemece verilecek diğer
görevleri yapmak,
Üzere Adalet Bakanlığınca, tercihan;
evli ve çocuk sahibi, otuz yaşını doldurmuş ve aile sorunları alanında
lisansüstü eğitim yapmış olanlar arasından, birer psikolog, pedagog ve sosyal
çalışmacı atanır.
Bu görevlilerin bulunmaması, iş
durumlarının müsait olmaması veya görevin bunlar tarafından yapılmasında hukukî
veya fiilî herhangi bir engel bulunması ya da başka bir uzmanlık dalına ihtiyaç
duyulması hallerinde, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlar veya
serbest meslek icra edenlerden yararlanılır.
Bu uzmanlar, 18.6.1927 tarihli
ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda düzenlenen hâkimin reddi
sebeplerine göre reddolunabilir.
Koruyucu, eğitici ve sosyal önlemler
MADDE 6. - Aile mahkemesi, diğer kanunlardaki hükümler
saklı kalmak üzere görev alanına giren konularda:
1. Yetişkinler hakkında;
a) Evlilik birliğinden doğan
yükümlülükleri konusunda eşleri uyararak, gerektiğinde uzlaştırmaya,
b) Ailenin ekonomik varlığının korunması veya evlilik birliğinden doğan malî yükümlülüklerin yerine getirilmesine ilişkin gerekli önlemleri almaya,
c) Resmî veya özel sağlık veya
sosyal hizmet kurumlarına, huzur evlerine veya benzeri yerlere yerleştirmeye,
d) Bir meslek edinme kursuna
veya uygun görülecek bir eğitim kurumuna vermeye,
2. Küçükler hakkında;
a) Bakım ve gözetime yönelik nafaka
yükümlülüğü konusunda gerekli önlemleri almaya,
b) Bedensel ve zihinsel
gelişmesi tehlikede bulunan veya manen terk edilmiş halde kalan küçüğü, ana ve
babadan alarak bir aile yanına veya resmî ya da özel sağlık kurumuna veya
eğitimi güç çocuklara mahsus kuruma yerleştirmeye,
c) Çocuk mallarının yönetimi ve
korunmasına ilişkin önlemleri almaya,
d) Genel ve katma bütçeli
daireler, mahallî idareler, kamu iktisadî teşebbüsleri ve bankalar tarafından
kurulmuş teşekkül, müessese veya işletmelere veya benzeri işyerlerine yahut
meslek sahibi birinin yanına yerleştirmeye,
Karar verebilir.
Aile mahkemesince verilen bu
kararların takip ve yerine getirilmesinde 5 inci maddeye göre atanan
uzmanlardan biri veya birkaçı görevlendirilebilir. Bu kararlara uyulmaması
halinde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 113/A maddesi uygulanır.
Usul hükümleri
MADDE 7. - Aile mahkemeleri, önlerine gelen dava ve
işlerin özelliklerine göre, esasa girmeden önce, aile içindeki karşılıklı
sevgi, saygı ve hoşgörünün korunması bakımından eşlerin ve çocukların karşı
karşıya oldukları sorunları tespit ederek bunların sulh yoluyla çözümünü,
gerektiğinde uzmanlardan da yararlanarak teşvik eder. Sulh sağlanamadığı
takdirde yargılamaya devam olunarak esas hakkında karar verilir.
Bu Kanunun uygulamasında,
vesayet makamı olarak aile mahkemesince verilen kararlara karşı, Türk Medenî
Kanununun 397 nci maddesinde belirtilen denetim makamı görevi, varsa bir
sonraki numaralı aile mahkemesince, yoksa o yerdeki asliye hukuk mahkemesince,
asliye mahkemesi derecesinde başka mahkeme yoksa en yakın yerdeki aile
mahkemesi veya 2 nci maddenin ikinci fıkrasına göre görevlendirilen Asliye
Hukuk Mahkemesince yerine getirilir.
Özel kanunlardaki hükümler saklı
kalmak kaydıyla, bu Kanunda hüküm bulunmayan konularda Türk Medenî Kanununun
aile hukukuna ilişkin usul hükümleri ile Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
hükümleri uygulanır.
Kadrolar
MADDE 8. - Adalet Bakanlığı taşra teşkilâtında
kullanılmak üzere ekli (1) ve (2) sayılı listede yer alan kadrolar ihdas
edilerek 13.12.1983 tarihli ve 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I)
ve (II) sayılı cetvelin ilgili bölümlerine eklenmiştir.
MADDE 9. – 1) 14.1.1998 tarihli ve 4320 sayılı
Ailenin Korunmasına Dair Kanunun 1 inci maddesinin birinci fıkrasındaki “Sulh
Hâkimi” ibaresi “Aile Mahkemesi Hâkimi” olarak değiştirilmiştir.
2) 18.6.1927 tarihli ve 1086
sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 8 inci maddesinin (II) numaralı
bendinin (4) numaralı alt bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, (5) numaralı
alt bendi yürürlükten kaldırılmış ve mevcut (6) numaralı alt bendi (5) numaralı
alt bent olarak teselsül ettirilmiştir.
4. Borçlar Kanununun 91, 92 nci
maddelerinde mahkeme veya hâkime verilen işleri,
GEÇİCİ MADDE 1. - Aile mahkemesi kurulan yerlerde bu mahkemeler
faaliyete geçtiğinde, yargı çevresi içerisinde ve görev alanına giren
sonuçlanmamış dava ve işler, yetkili ve görevli aile mahkemesine
devredilir.
Yürürlük
MADDE 10. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 11. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
(1) SAYILI LİSTE
KURUMU :
ADALET BAKANLIĞI
TEŞKİLÂTI : TAŞRA
(I)
SAYILI CETVEL
İHDAS EDİLEN KADROLARIN
|
SINIFI
|
UNVANl
|
DERECESİ
|
SERBEST
KADRO ADEDİ
|
TOPLAM
|
|
GİH |
Yazı İşleri Müdürü |
1 |
30 |
30 |
|
GİH |
Yazı İşleri Müdürü |
2 |
30 |
30 |
|
GİH |
Yazı İşleri Müdürü |
3 |
30 |
30 |
|
GİH |
Yazı İşleri Müdürü |
4 |
30 |
30 |
|
GİH |
Yazı İşleri Müdürü |
5 |
37 |
37 |
|
GİH |
Zabıt Kâtibi |
5 |
60 |
60 |
|
GİH |
Zabıt Kâtibi |
6 |
60 |
60 |
|
GİH |
Zabıt Kâtibi |
7 |
60 |
60 |
|
GİH |
Zabıt Kâtibi |
8 |
60 |
60 |
|
GİH |
Zabıt Kâtibi |
9 |
60 |
60 |
|
GİH |
Zabıt Kâtibi |
10 |
60 |
60 |
|
GİH |
Zabıt Kâtibi |
11 |
60 |
60 |
|
GİH |
Zabıt Kâtibi |
12 |
51 |
51 |
|
SH |
Psikolog |
4 |
30 |
30 |
|
SH |
Psikolog |
5 |
30 |
30 |
|
SH |
Psikolog |
6 |
30 |
30 |
|
SH |
Psikolog |
7 |
30 |
30 |
|
SH |
Psikolog |
8 |
37 |
37 |
|
SH |
Pedagog |
4 |
30 |
30 |
|
SH |
Pedagog |
5 |
30 |
30 |
|
SH |
Pedagog |
6 |
30 |
30 |
|
SH |
Pedagog |
7 |
30 |
30 |
|
SH |
Pedagog |
8 |
37 |
37 |
|
SH |
Sosyal Çalışmacı |
4 |
30 |
30 |
|
SH |
Sosyal Çalışmacı |
5 |
30 |
30 |
|
SH |
Sosyal Çalışmacı |
6 |
30 |
30 |
|
SH |
Sosyal Çalışmacı |
7 |
30 |
30 |
|
SH |
Sosyal Çalışmacı |
8 |
37 |
37 |
|
YH |
Mübaşir |
8 |
30 |
30 |
|
YH |
Mübaşir |
9 |
30 |
30 |
|
YH |
Mübaşir |
10 |
30 |
30 |
|
YH |
Mübaşir |
11 |
30 |
30 |
|
YH |
Mübaşir |
12 |
37 |
37 |
|
YH |
Hizmetli |
8 |
30 |
30 |
|
YH |
Hizmetli |
9 |
30 |
30 |
|
YH |
Hizmetli |
10 |
30 |
30 |
|
YH |
Hizmetli |
11 |
30 |
30 |
|
YH |
Hizmetli |
12 |
37 |
37 |
|
|
|
|
______ |
______ |
(2) SAYILI LİSTE
KURUMU :
ADALET BAKANLIĞI
TEŞKİLÂTI : TAŞRA
(II) SAYILI CETVEL
İHDAS EDİLEN KADROLARIN
(MESLEK MENSUPLARI)
|
|
UNVANI
|
DERECESİ
|
SERBEST KADRO ADEDİ |
TOPLAM
|
|
|
Hâkim ve Savcı |
1 |
40 |
40 |
|
|
Hâkim ve Savcı |
2 |
40 |
40 |
|
|
Hâkim ve Savcı |
3 |
40 |
40 |
|
|
Hâkim ve Savcı |
4 |
37 |
37 |
|
|
|
|
______ |
______ |