UZAYA FIRLATILAN CİSİMLERİN TESCİLİ
SÖZLEŞMESİNE
KATILMAMIZIN UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN
Kanun No. 5151 |
|
Kabul Tarihi : 28.4.2004 |
MADDE 1. - 12 Kasım 1974 tarihinde Birleşmiş Milletler
Genel Kurulu’nun 3235/29 sayılı Kararıyla kabul edilen “Uzaya Fırlatılan
Cisimlerin Tescili Sözleşmesi”ne beyanda bulunulmak suretiyle katılmamız uygun
bulunmuştur.
MADDE 2. - Bu Kanun
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3. - Bu Kanun
hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
UZAYA FIRLATILAN CİSİMLERİN TESCİLİ SÖZLEŞMESİ
Bu Sözleşmeye Taraf Devletler,
Uzayın keşfini ve barışçı amaçlarla
kullanımını geliştirmenin tüm insanlığın ortak çıkarına olduğunu kabul ederek,
27 Ocak 1967 tarihli; Ay ve Diğer Gök
Cisimleri Dahil, Uzayın Keşif ve Kullanılmasında Devletlerin Faaliyetlerini
Yöneten İlkeler Hakkında Anlaşmanın Devletlerin kendi ulusal faaliyetleri
kapsamında uzayda yaptıkları çalışmalardan dolayı uluslararası sorumluluk
taşıyacaklarını ve bu sorumluluğun uzaya fırlatılan cismin tescil işlemlerini
yapan Devlete ait olduğunu beyan ettiğini hatırlayarak,
22 Nisan 1968 tarihli, Astronotların
Kurtarılması, Astronotların ve Uzaya Fırlatılmış Olan Araçların Geri
Verilmeleri Hakkında Anlaşmaya göre, uzaya cisim fırlatan makamların, ülke
sınırları dışında bulunmuş olan uzay cisminin geri verilmesinden önce, talep
üzerine, tamamlayıcı her türlü bilgiyi sağlayacaklarını hatırda tutarak,
29 Mart 1972 tarihli, Uzay Cisimlerinin
Verdiği Zarardan Dolayı Uluslararası Sorumluluk Hakkında Sözleşmenin, uzay
cisimlerinin neden olduğu zarardan dolayı fırlatan Devletlere yüklediği
sorumlulukları belirleyen uluslararası kural ve usulleri tespit ettiğini de
hatırlayarak,
Ay ve Diğer Gök Cisimleri Dahil, Uzayın
Keşif ve Kullanılmasında Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten İlkeler Hakkında
Anlaşmanın ışığı altında, uzaya fırlatılan uzay cisimlerinin, ulusal tescil
işleminin bu cismi uzaya fırlatan Devletler tarafından yapılmasını arzu ederek,
Uzaya fırlatılan cisimlerin tescili için
Birleşmiş Milletler Genel Sekreterince zorunlu bir merkezi tescil sistemi
oluşturulmasını ve bunun devam ettirilmesini arzu ederek,
Ayrıca, uzay cisimlerinin
tanımlanmasında Taraf Devletlere yardımcı olmak üzere ilave imkân ve
yöntemlerin sağlanmasını arzu ederek,
Uzaya fırlatılan cisimler için zorunlu
tescil sistemi getirilmesinin, özellikle cisimlerin tanımlanmasına yardımcı
olacağına ve uzayın kullanılması ve araştırılması için uluslararası hukukun
uygulanması ve geliştirilmesine katkıda bulunacağına inanarak,
Aşağıdaki hususlar üzerinde anlaşmışlardır:
MADDE I
Bu sözleşmede yer alan:
a) “Fırlatan Devlet” terimi:
i. Bir uzay cismini uzaya fırlatan ya da fırlattıran Devleti,
ii. Ülke sınırları içinden veya tesislerinden uzay cismi
fırlatılan Devleti,
ifade eder.
b) “Uzay cismi” terimi, bir uzay cisminin
parçalarını olduğu kadar, onu gönderen uzay aracı ve onun parçalarını da
kapsar.
c) “Tescil eden Devlet” terimi, Madde II’ye uygun olarak uzaya fırlatılan cismin tescil işlemini
yapan Devleti ifade eder.
MADDE II
1. Bir uzay cismi dünya etrafında bir
yörüngeye girmek veya daha uzağa gitmek üzere fırlatıldığında, cismi uzaya
fırlatan Devlet, kayıtların tutulduğu tescil sistemine kaydettirmek suretiyle
cismin tescil işlemini yapacaktır. Uzaya cisim fırlatan her Devlet, böyle bir
tescil işlemi yapıldığını Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine bildirecektir.
2. Bir uzay cismi ile ilgili olarak,
cismi fırlatan iki veya daha fazla Devlet sözkonusu
olduğunda, Ay ve Diğer Gök Cisimleri Dahil, Uzayın Keşif ve Kullanılmasında
Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten İlkeler Hakkında Anlaşmanın VIII. Maddesi
hükümleri gözönüne alınarak ve uzaya cisim fırlatan
Devletler arasında uzay cisminin ve ilgili personelin yetki ve kontrolüne
ilişkin yapılmış veya yapılacak ilgili anlaşmalara herhangi bir halel
getirilmeksizin, bu maddenin 1. paragrafı uyarınca cismin tescil işlemini kimin
yapacağını, bu Devletler müştereken belirleyecektir.
3. Her bir tescil işleminin kapsamı ve
hangi şartlar altında sürdürüleceği, tescili yapan ilgili Devlet tarafından
belirlenecektir.
MADDE III
1. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri,
VI. Madde uyarınca verilen bilgilerin kaydedileceği bir Tescil Sistemini
muhafaza edecektir.
2. Bu Tescil Sistemindeki bilgilere tam
ve açık erişim mümkün olacaktır.
MADDE IV
1. Tescil eden her Devlet, Birleşmiş
milletler Genel Sekreterine mümkün olan en kısa sürede, kendi tescil
sistemindeki her uzay cismi ile ilgili olarak aşağıdaki bilgileri verecektir.
a. Uzaya cisim fırlatan Devlet veya
Devletlerin isimleri,
b. Uzay cismini tanıtan uygun bir isim
veya tescil numarası,
c. Fırlatılış tarihi ile fırlatılış
bölge veya yeri,
d. Aşağıdakiler dahil olmak üzere temel
yörünge parametreleri,
i. Yörüngenin ekvator düzlemini kestiği
noktalar arasındaki süre,
ii. Yörüngenin eğimi,
iii. Dünyadan en uzak noktası,
iv. Dünyaya en yakın noktası,
e. Uzay cisminin genel fonksiyonu.
2. Tescil eden her Devlet, Birleşmiş
Milletler Genel Sekreterine zaman zaman kendi kayıt
sistemindeki bir uzay cismine ilişkin ilave bilgi verebilir.
3. Tescil eden her Devlet, hakkında daha
önce bilgi verdiği dünya etrafındaki bir yörüngeye yerleştirilmiş ancak artık
yörüngede olmayan uzay cisimleriyle ilgili olarak, mümkün olan en geniş şekilde
ve mümkün olan en kısa sürede Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine bilgi
verecektir.
MADDE V
Dünya etrafındaki veya daha uzaktaki bir
yörüngeye yerleştirilen bir uzay cismi, ismiyle veya Madde IV, paragraf 1
(b)’de belirtilen isim veya tescil numarasıyla veya her ikisiyle birlikte
tanımlandığında, tescili yapan Devlet, IV. Madde uyarınca uzay cismine ilişkin
bilgileri Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine gönderirken bu durumu da
bildirecektir. Böyle bir durumda, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri bu
bildirimi Tescil Sisteminde kayda geçirecektir.
MADDE VI
Bu Sözleşme hükümlerinin uygulanması esnasında
bir Taraf Devlet, kendisine veya hakikî veya hükmî şahıslarına zarar veren veya
tehlikeli veya zararlı olabilecek mahiyetteki bir uzay cismini teşhis edemez
ise, diğer Taraf Devletler, özellikle uzayı gözleme ve izleme tesislerine sahip
Devletler, ellerindeki imkânları en iyi şekilde kullanmak suretiyle, o Taraf
Devlet veya onun adına Genel Sekreter aracılığı ile yapılacak istek üzerine,
cismin teşhisi için adil ve makul şartlarla yardım sağlayacaklardır. Böyle bir
talepte bulunan Taraf Devlet, imkânların elverdiği ölçüde, talebe neden olan
olayların zamanı, mahiyeti ve ayrıntıları ile ilgili bilgileri sunacaktır. Bu
tür yardımların ne şekilde yapılacağına ilişkin düzenlemeler, ilgili tarafların
anlaşmalarına bağlı olacaktır.
MADDE VII
1. Bu Sözleşmenin XII. maddesi dahil, VIII’den XII’ye kadar olan
Maddeleri hariç tutulmak üzere, bu Sözleşmede Devletlere yapılan atıflar, uzay
faaliyetlerinde bulunan her uluslararası hükümetlerarası
kuruluşa, bu kuruluşun Sözleşmeden doğan hak ve yükümlülükleri kabul ettiğini
bildirmesi ve kuruluşa üye devletlerin çoğunluğunun bu Sözleşmeye ve Ay ve
Diğer Gök Cisimleri Dahil, Uzayın Keşif ve Kullanılmasında Devletlerin
Faaliyetlerini Yöneten İlkeler Hakkında Anlaşmaya taraf olması halinde
uygulanacaktır.
2. Böyle bir kuruluşa üye ve bu
Sözleşmeye taraf olan Devletler, kuruluşun bu Maddenin 1. paragrafına göre bir
bildirim yapmasını temin amacıyla her türlü uygun tedbirleri alacaklardır.
MADDE VIII
1. Bu Sözleşme, New York’taki Birleşmiş
Milletler Merkezinde bütün Devletlerin imzalarına açık tutulacaktır. Bu
Sözleşmeyi, bu Maddenin 3. paragrafına göre yürürlüğe girmeden önce imzalamamış
olan her Devlet, her zaman ona katılabilir.
2. Bu Sözleşme, imzalayan Devletlerin
onayına tâbi olacaktır. Onay ve katılım belgeleri, Birleşmiş Milletler Genel
Sekreterine tevdi edilecektir.
3. Bu Sözleşme, onay belgelerini
Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine tevdi eden Devletler bakımından beşinci
onay belgesinin tevdi edildiği tarih itibariyle yürürlüğe girecektir.
4. Bu Sözleşmenin yürürlüğe girmesinden
sonra onay veya katılım belgelerini tevdi eden Devletler için Sözleşme, sözkonusu onay veya katılım belgelerinin tevdi edildiği
tarihte yürürlüğe girecektir.
5. Genel Sekreter, bu Sözleşmeyi
imzalayan veya bu Sözleşmeye katılan devletleri, Sözleşmeyle ilgili her imza
tarihi, onay ve katılım belgelerinin tevdi tarihi, yürürlüğe giriş tarihi ve
diğer bildirimler konusunda derhal bilgilendirecektir.
MADDE IX
Bu Sözleşmeye Taraf her Devlet,
Sözleşmede değişiklik yapılmasını önerebilir. Bu değişiklikler, bunları kabul
eden Sözleşmeye Taraf her Devlet bakımından Sözleşmeye Taraf Devletlerin
çoğunluğunca kabul edildikleri an, daha sonra Sözleşmeye Taraf Diğer
Devletlerin her biri bakımından, kabul edildikleri tarihte yürürlüğe girer.
MADDE X
Bu Sözleşmenin yürürlüğe girmesinden on
yıl sonra, Sözleşmenin geçen zaman içindeki uygulaması dikkate alınarak,
Sözleşmede değişiklik yapılmasının gerekli olup olmadığını inceleyebilmek
bakımından, Sözleşmenin gözden geçirilmesi hususu, Birleşmiş Milletler Genel
Kurulunun geçici gündemine alınacaktır. Bununla beraber, Sözleşmenin beş yıl
yürürlükte kalmasından sonra herhangi bir tarihte, Taraf Devletlerin üçte
birinin teklifi ve Taraf Devletlerin çoğunluğunun mutabakatı ile bu Sözleşmenin
gözden geçirilmesi için bir konferans düzenlenecektir. Böyle bir gözden
geçirmede, Uzay cisimlerinin teşhisi dahil her türlü teknolojik gelişmeler
dikkate alınacaktır.
MADDE XI
Bu Sözleşmeye Taraf her Devlet,
yürürlüğe girmesinden bir yıl sonra, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine
yapacağı yazılı bildirim ile Sözleşmeden çekildiğini bildirebilir. Böyle bir
çekilme, bu bildirimin alındığı tarihten bir yıl sonra yürürlüğe girer.
MADDE XII
Arapça, Çinçe,
İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca metinleri aynı şekilde geçerli olan
bu Sözleşmenin aslı, onaylanmış örneklerini tüm imzacı ve katılımcı Devletlere
gönderecek olan Birleşmiş Milletler Genel Sekreterince saklanacaktır.
Yukarıdaki hususları tasdiken,
hükümetleri tarafından usulüne uygun şekilde yetkili kılınmış aşağıda imzası
bulunan kişiler, bindokuzyüzyetmişbeş yılının ondört Ocak tarihinde New York’ta imzaya açılan bu
Sözleşmeyi imzalamışlardır.
BEYAN
Uzaya
Fırlatılan Cisimlerin Tescili Sözleşmesine katılma sırasında Türkiye
Cumhuriyeti tarafından yapılan beyanın metni.
Türkiye Cumhuriyeti, işbu Sözleşmenin
hükümlerini yalnızca diplomatik ilişkisi bulunan Taraf Devletlere karşı
uygulayacağını beyan eder.