HUKUKİ VEYA
TİCARİ KONULARDA YABANCI ÜLKELERDE DELİL
SAĞLANMASI
HAKKINDA SÖZLEŞMENİN ONAYLANMASININ
UYGUN
BULUNDUĞUNA DAİR KANUN
|
Kanun No. 5128 |
|
Kabul Tarihi : 7.4.2004 |
MADDE 1. - Türkiye
tarafından 13 Aralık 2000 tarihinde Lahey’de imzalanan “Hukuki veya Ticari
Konularda Yabancı Ülkelerde Delil Sağlanması Hakkında Sözleşme”nin ekli çekince
ve beyanlar ile onaylanması uygun bulunmuştur.
MADDE
2. -
Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE
3. -
Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
HUKUKÎ
VEYA TİCARÎ KONULARDA
YABANCI
ÜLKELERDE DELİL SAĞLANMASI HAKKINDA SÖZLEŞME
İşbu Sözleşmeyi imza eden Devletler,
İstinabe taleplerinin iletilmesi ve yerine
getirilmesi işlemlerini kolaylaştırmak ve bu amaçla kullandıkları farklı
yöntemlerin uyumlaştırılmasını sağlamak arzusu ile,
Hukukî ve ticarî konularda karşılıklı adlî
işbirliğinin güçlendirilmesi arzusunu taşıyarak,
Bu hususta bir sözleşme akdine karar vermişler
ve aşağıdaki hükümlerde mutabık kalmışlardır.
KISIM I - İSTİNABE TALEBİ
MADDE l
Hukukî veya ticarî konularda bir Âkit Devletin
adlî makamı, kendi Devletinin kanun hükümleri gereğince istinabe yolu ile,
diğer Âkit Tarafın yetkili makamından delil sağlanmasını veya diğer adlî bir
işlemin yerine getirilmesini talep edebilir.
İstinabe, başlanmış veya başlanacak olan adlî
dâvalarda kullanılması amacını taşımayan delilin elde edilmesi için
kullanılmayacaktır.
"Diğer hukukî işlem" ifadesi, adlî
belgelerin tebliğini veya icra ve infaz konusu ara kararları veya hükümleri
yahut geçici veya koruyucu nitelikte tedbir kararlarını muhtevi tebligatı
içermez.
MADDE 2
Her bir Âkit Taraf, diğer Âkit Tarafın adlî
makamından gelen istinabe taleplerini kabul etmek ve bunları işleme koymak
üzere yetkili makamına iletmekle görevli bir Merkezi Makam tayin eder. Her
Devlet, Merkezi Makamını kendi mevzuat hükümlerine göre oluşturur.
İstinabe evrakı, yerine getirecek olan devletin
Merkezi Makamına, bu Devletin diğer herhangi makamı vasıta kılınmaksızın
doğrudan gönderilecektir.
MADDE 3
Bir istinabe talebi aşağıdaki hususları ihtiva
eder;
a) İstinabenin yerine getirilmesini talep eden
makam ve eğer talep eden makamca bilinmekte ise, yerine getirilmesi talep
edilen makamı,
b) Davayla, ilgili tarafların ve eğer mevcutsa
temsilcilerinin isim ve adresleri,
c) Talep konusu delilin sağlanmasını gerekli
kılan davanın niteliği, bu konuyla ilgili verilmesi gerekli bütün bilgiler,
d) Sağlanacak delil veya yerine getirilecek
diğer adlî işlem. İstinabe, mümkün olduğu ölçüde, aşağıdaki bilgileri de
kapsar.
e) İfadelerine başvurulacak kişilerin isimleri
ve adresleri,
f) İfadelerine başvurulacak kişilere
yöneltilmesi öngörülen sorular veya söz konusu kişilerin ifade verecekleri
konunun esası hakkında bir açıklama,
g) İncelenmesi istenen belgeler veya kişisel ya
da gayrimenkul diğer mal varlığı,
h) İfadenin yeminle veya onaylanmak suretiyle
alınması ve kullanılacak herhangi özel usule ilişkin talebi,
i) 9 uncu maddeye göre, takip edilecek herhangi
bir özel yöntem veya usulü,
İstinabe ayrıca ll inci maddenin uygulanması
için gerekli görülen herhangi bilgiye de yer verilebilir.
Ayrıca onaylanması veya benzeri bir işleme tâbi
tutulması istenmez.
MADDE 4
İstinabe evrakı, yerine getirilmesi talep edilen
makamın dilinde düzenlenecek veya bu dilde yapılmış bir tercümesi eklenecektir.
Bununla birlikte, bir Âkit Devlet 33 üncü
maddede öngörülen çekinceyi koymamış ise, İngilizce veya Fransızca dilinde
düzenlenmiş yahut bu dillerden birinde tercümesi eklenmiş olan bir istinabeyi
kabul edecektir.
Birden fazla resmi dili olan ve iç mevzuatı sebebiyle
bu dillerden birinde düzenlenmiş bir istinabeyi ülkesinin tümü için kabul
edemeyen bir Âkit Devlet, beyanda bulunmak suretiyle istinabenin ülkesinin
muayyen bölümlerinde yerine getirilmesi için düzenleneceği veya tercümesinin
yapılacağı dili belirleyecektir.
Haklı bir sebep olmaksızın işbu beyanda
uyulmaması durumunda gerekli tercüme masrafları talep eden Devlet tarafından
karşılanacaktır.
Herbir Âkit Devlet, beyan suretiyle kendi
Merkezi Makamına gönderilecek istinabe evrakının bir önceki paragrafta
belirtilmiş olanların dışında düzenleneceği dil veya dilleri belirleyebilir.
İstinabeye eklenmiş her bir tercümenin
doğruluğu, ya bir diplomatik memur veya konsolosluk görevlisi ya da yeminli
tercüman veya her iki Devlette bu konuda yetkili kılınmış olan diğer bir kişi
tarafından onaylanır.
MADDE 5
Eğer Merkezi Makam söz konusu talebin işbu
Sözleşme hükümlerine uygun olmadığı kanaatinde ise, talebe yönelik itirazlarını
da belirtmek suretiyle, durumu derhal istinabe evrakını göndermiş olan menşe
Devletin makamına bildirir.
MADDE 6
İstinabe talebinin gönderildiği makam, bunu
yerine getirmeye yetkili değilse, istinabe evrakı aynı Devletin kanun
hükümlerine göre yerine getirmekle yetkili bulunan makamına iletilir. \
MADDE 7
Talepte bulunan makamın istemesi durumunda,
ilgili tarafların, ve eğer varsa temsilcilerinin hazır bulunabilmeleri için,
istinabenin yapılacağı tarih ve yer hakkında bilgi verilir. Gönderen Devlet
makamının talebi üzerine bu bilgi doğrudan taraflara veya temsilcilerine
iletilir.
MADDE 8
Herbir Âkit Devlet talepte bulunan diğer Âkit
Devlet makamının yargı mensuplarının bir istinabe talebinin yerine getirilmesi
sırasında hazır bulunabileceklerini beyan edebilir. Beyanda bulunan Devletin
atamış olduğu yetkili makam tarafından önceden izin verilmesi gerekli
görülebilir.
MADDE 9
İstinabe talebini yerine getirecek olan adlî
makam, takip edilecek yöntem ve usul bakımından kendi ülkesinin kanun
hükümlerini uygular.
Bununla birlikte, söz konusu makam, talepte
bulunan makamın istemi üzerine, yerine getiren Devletin iç hukukuna aykırı
olmaması veya iç usul ve uygulaması yahut uygulamadan kaynaklanan güçlükler
sebebiyle yerine getirilmesinin olanaksız bulunmaması kaydıyla, özel bir usul
veya yöntem takip eder.
İstinabe talebi en seri şekilde yerine getirilecektir.
MADDE 10
Talep edilen makam bir istinabe talebinin yerine
getirilmesinde, iç hukukunun adlî işlemler sebebiyle kendi ülkesinin
makamlarınca çıkartılan yerine getirme emirleri veya tarafların bu amaçla
yaptıkları başvuruları yerine getirmek için öngördüğü zorlayıcı tedbirleri aynı
ölçü ve biçimde uygulayacaktır.
MADDE 11
Bir istinabe talebinin yerine getirilmesi
sırasında, ifade vermekten çekinmesini gerektiren bir ayrıcalığa veya göreve
sahip bulunan ilgili kişi aşağıdaki hallerde ifade vermeyi reddedebilir.
a) Uygulayıcı Devletin kanun hükümlerine göre;
yahut
b) Menşe Devletin kanun hükümlerine göre ve
ayrıcalık veya görevi istinabede belirtilmiş veya talep edilen makamın isteği
üzerine talepte bulunan makam tarafından sözü edilen makama, başka suretle
teyit edilmiş ise.
Her bir Âkit Devlet buna ilave olarak beyanda
bulunmak suretiyle Uygulayıcı Devlet ile Menşe Devlet dışında başka devletlerin
de kanunlarında mevcut ayrıcalık ve görevlere, işbu beyanında belirlenen
kapsamda riayet edeceğini bildirebilir.
MADDE 12
Bir istinabenin yerine getirilmesine ilişkin
talep ancak aşağıdaki durumlarda reddedilebilir;
a) Uygulayıcı Devlette, istinabenin yerine
getirilmesi adli makamların yetkisine girmemekte ise,
b) İstinabenin yerine getirileceği Muhatap Devlet,
bunun egemenliğine veya güvenliğine zarar verebilecek nitelikte olduğu kanısını
taşımakta ise,
Yerine getirme, sırf Uygulayıcı Devletin iç
mevzuatı uyarınca dava konusunun münhasır yargı yetkisine girdiği veya iç
hukukunun bunun için bir dava hakkı kabul etmediği gerekçesine dayanılarak
reddedilemez.
MADDE 13
İstinabe talebinin yerine getirildiğini tespit
eden belgeler, talep edilen makamca, talepte bulunan makama bu sonuncunun
kullanmış olduğu aynı kanaldan gönderilecektir.
İstinabenin tamamen veya kısmen yerine
getirilmediği durumlarda, talep eden makam aynı kanaldan, sebepleri de
bildirilmek suretiyle derhal haberdar edilecektir.
MADDE 14
İstinabe talebinin yerine getirilmesi her ne
mahiyette olursa olsun hiçbir vergi, harç veya masraf ödenmesine yol açmaz.
Bununla birlikte, talepte bulunulan Devlet,
talep eden Devletten bilirkişi ve tercümanlara ödenen ücretler ile bu Devletin
9 uncu maddenin 2 nci paragrafına göre, talep ettiği özel bir usulün
uygulanmasından doğan masrafları istemek hakkına sahiptir.
Talepte bulunulan makamın mevzuatı uyarınca
delilleri sağlama yükümlülüğünün taraflara ait olması ve istinabeyi bizzat
yerine getirecek durumda bulunmaması halinde, talep eden makamın muvafakatını
aldıktan sonra, uygun gördüğü bir kimseyi istinabeyi yapmak üzere
görevlendirebilir. Talepte bulunulan makam bu izni isterken, söz konusu usulden
dolayı doğabilecek tahmini masrafları da bildirir. Talep eden makamın izni, bu
masrafların ödenmesi borcunu üstlenmesini de tazammun eder. İznin mevcut
olmaması halinde talep eden makam bu masraflardan dolayı sorumlu değildir.
KISIM II- DELİLLERİN DİPLOMATİK MEMURLAR,
KONSOLOSLAR
VE ÖZEL MEMURLAR TARAFINDAN ELDE EDİLMESİ
MADDE 15
Hukukî ve ticarî konularda bir Âkit Devletin
konsolosluk görevlisi veya diplomatik memuru diğer Âkit Devletin ülkesinde ve
görev yaptığı bölge sınırları içinde, temsil ettiği Devletin mahkemelerinde
açılmış olan davalarda kullanılmak üzere temsil ettiği Devletin
vatandaşlarından zor kullanmaksızın delil sağlayabilir.
Her bir Âkit Devlet beyanda bulunmak suretiyle,
bir diplomatik memur veya konsolosluk görevlisinin, kendisi tarafından bizzat
veya kendi adına yapılan başvuru üzerine beyanda bulunan Devletin yetkili
makamınca izin verilmesi koşuluna bağlı olarak delil elde edilebileceğini
bildirebilir.
MADDE 16
Bir Âkit Devletin diplomatik memuru yahut
konsolosluk görevlisi, ayrıca diğer bir Âkit Devletin ülkesinde ve görev
yaptığı bölge sınırları içinde, temsil ettiği Devletin mahkemelerinde açılmış
bulunan davalarda kullanılmak üzere, görev yaptığı Devletin veya üçüncü bir
Devletin vatandaşlarından aşağıdaki hallerde zor kullanmaksızın delil elde
edebilir. Eğer;
a) Ülkesinde görev yapmakta olduğu Devlet
tarafından atanmış bulunan yetkili bir makam genel veya muayyen bir vaka için
izin vermiş ise,
b) Yetkili makamın izin verirken belirlemiş
olduğu şartlara riayet ederse,
Her bir Âkit Devlet bu maddeye göre kendisinin
önceden verilmiş izni olmaksızın delil elde edilebileceğini beyan edebilir.
MADDE 17
Hukukî veya ticarî konularda usulüne uygun
olarak sırf bu iş için memur edilmiş bir kimse, bir Âkit Devletin ülkesinde,
diğer bir Âkit devletin mahkemelerinde açılmış bulunan davalarda kullanılmak
üzere, aşağıdaki hallerde, zor kullanmaksızın delil elde edebilir. Eğer;
a) Delil elde edilecek Devlet tarafından atanmış
bulunan yetkili bir makam genel veya muayyen bir vaka için izin vermiş ise,
b) Yetkili makamın izin verirken belirtmiş
olduğu şartlara riayet ederse,
Her bir Âkit Devlet bu maddeye göre kendisinin
önceden verilmiş izni olmaksızın delil elde edilebileceğini beyan edebilir.
MADDE 18
Her bir Âkit Devlet 15 inci, 16 ncı ve 17 nci
maddeler gereğince delil elde etmek için yetkili kılınmış bir diplomatik
memurun, konsolosluk görevlisinin veya özel memurun zorlayıcı surette delil
elde etmesine gerekli yardımın sağlanması için, kendi atamış olduğu yetkili
makamına başvurabileceğini beyan edebilir. Bu beyan, beyanda bulunan Devletin,
kabul edilmesini uygun gördüğü bütün şartları kapsayabilir.
İşbu makam, başvuruyu yerinde görürse, kendi
hukukunda iç adlî işlemlerinde kullanılmak üzere öngörülmüş ve uygun bulunan
zorlayıcı tedbirleri uygular.
MADDE 19
Yetkili makam 15 inci, 16 ncı veya 17 nci
maddelerde belirtilen izni verirken veya 18 inci maddede belirtilen başvuruyu
kabul ederken, delilin elde edileceği yer ve tarihi gibi kabul edilmesini uygun
gördüğü şartları da belirleyebilir. Yine aynı şekilde, delilin elde edileceği
yer ve tarihin önceden, makul bir süre içinde kendisine bildirilmesini
isteyebilir. Böyle bir durumda, sözü geçen makamın bir temsilcisi delilin
sağlanması sırasında hazır bulunmak için yetkilendirilir.
MADDE 20
İşbu Kısmın herhangi bir maddesine göre, delilin
sağlanması sırasında ilgili kimse yasal olarak temsil edilebilir.
MADDE 21
15 inci, 16 ncı veya 17 nci maddelere göre delil
elde etmek için yetkili kılınan bir diplomatik memur, konsolosluk görevlisi
veya özel memur;
a) Delilin sağlandığı Devletin hukukuna
uyumsuzluk teşkil etmeyen veya yukarıda değinilen maddeler uyarınca verilmiş
bir izne aykırı bulunmayan her çeşit delili toplayabilir ve aynı şartlar
altında yemin veya doğruluğunu teyit ettirmek suretiyle ifade almak yetkisini
haizdir.
b) Bir kimsenin hazır bulunması veya ifade
vermesi için yapılacak tebligat, muhatabın davanın görüldüğü Devletin vatandaşı
olmaması durumunda, delilin elde edileceği yerin dilinde düzenlenecek veya bu
dilde yapılmış bir tercümesi eklenecektir.
c) Tebligatta, söz konusu kimsenin yasal olarak
temsil edilebileceği ve ayrıca bu kimsenin 18 inci maddedeki beyanı yapmamış
olan bir Devlette, hazır bulunmak veya ifade vermek mecburiyetinde olmadığı
bildirilecektir.
d) Delilin elde edileceği Devletin hukukunun
yasaklamamış olması şartıyla, davanın görüldüğü mahkemede uygulanan hukukun
öngördüğü usule uygun olarak, delil toplanabilir.
e) İfadesine başvurması istenen bir kimse, 11
inci madde kapsamında ifade vermekten çekinmesini gerektirecek ayrıcalık ve
görevlerini ileri sürebilir.
MADDE 22
İşbu Kısımda öngörülen usule göre yapılan delil
toplanması girişiminin, bir kimsenin ifade vermeyi reddetmesi sebebiyle
sonuçsuz kalmış olması durumu, daha sonra I inci Kısma, uygun olarak delil elde
edilmesi için başvuruda bulunulmasını engellemez.
KISIM III - GENEL HÜKÜMLER
MADDE 23
Her bir Âkit Devlet, imza, onay ve katılma
anında Common Law ülkelerinde tanınan bir usul olan belgelerin duruşma öncesi
ortaya çıkarılmasını sağlamak amacına yönelik istinabe taleplerini yerine
getirmeyeceği hususunda beyanda bulunabilir.
MADDE 24
Her bir Âkit Devlet "Merkezi Makam"
dışında buna ilave olarak yetkilerinin derecesini tespit edeceği, başka
makamlar da tayin edebilir. Ancak istinabe talepler her zaman Merkezi Makama
gönderilebilecektir.
Federal Devletler birden fazla Merkezi Makam
tayin etmek serbestisine sahiptir.
MADDE 25
Ülkesinde birden fazla hukuk sisteminin mevcut
olduğu her Âkit Devlet, bu sistemlerden birinin makamlarını işbu Sözleşme
uyarınca istinabe taleplerinin yerine getirilmesinde münhasır yetkiyi haiz
olmak üzere atayabilir.
MADDE 26
Her bir Âkit devlet anayasal sınırlamalar
yüzünden zorunlu bulunmakta ise, ifade verecek kişinin celbi için gerekli
tebliğ ve ihtar işlemleri, bu kişilerin getirtilmesi masrafları ile, ifadenin
tutanağa geçirilmesi masraflarına ilişkin olarak istinabe talebinin yerine
getirilmesi ile ilgili ücret ve masrafların Menşe Devlet tarafından geri
ödenmesini talep edebilir.
Bir Devlet, yukarıda değinilen paragraf uyarınca
bir talepte bulunmuş ise, diğer her bir Âkit Devlet, bu Devletten aynı şekilde
ücret ve masrafların geri ödenmesini talep edebilir.
MADDE 27
İşbu sözleşmenin hükümleri Âkit bir Devletin;
a) İstinabe taleplerinin, 2 nci maddede
öngörülmüş olanların dışında başka kanallar aracılığı ile adli makamlarına
intikal ettirilebileceği hususunda beyanda bulunmasına,
b) İç hukukunun veya uygulamasının, işbu
Sözleşmede belirtilen bir işlemin daha az kısıtlayıcı şartlar altında yerine
getirilmesine olanak tanımasına,
c) İç hukukunun veya uygulamasının işbu
sözleşmede belirtilmiş olanların dışında başka delil elde edilmesi yöntemlerine
de olanak tanımasına,
Engel teşkil etmeyecektir.
MADDE 28
İşbu Sözleşme iki veya daha fazla Âkit
Devletlerin;
a) İstinabe taleplerinin iletilmesi usullerine
ait 2 nci madde hükümlerine,
b) Kullanılacak dillere dair 4 üncü madde
hükümlerine,
c) İstinabenin yerine getirilmesi esnasında
yargı mensuplarının hazır bulunmasına ilişkin 8 inci madde hükümlerine,
d) Tanıkların ifade vermekten çekinmelerini
gerektirecek ayrıcalık ve görevleri hakkında 11 inci madde hükümlerine,
e) İstinabenin yerine getirilmesinden sonra
talep eden makama iadesi usullerine ait 13 üncü madde hükümlerine,
f) Ücret ve masraflara ilişkin 14 üncü madde
hükümlerine,
g) II nci Kısım hükümlerine,
İstisna teşkil edecek hükümler koymak üzere
aralarında anlaşmalarına engel teşkil etmeyecektir.
MADDE 29
İşbu Sözleşmeye taraf olup aynı zamanda 17
Temmuz 1905 ve l Mart 1954 tarihlerinde Lahey'de imzalanan Hukuk Usulüne Dair
Sözleşmelere katılmış bulunan Taraflar arasında, bu Sözleşme, daha önceki
Sözleşmelerin 8 inci-16 ncı maddelerinin yerini alacaktır.
MADDE 30
İşbu sözleşme, 1905 tarihli Sözleşmenin 23 üncü
maddesi ile 1954 tarihli sözleşmenin 24 üncü maddesinin uygulanmasına halel
getirmeyecektir.
MADDE 31
Taraflar arasında 1905 ve 1954 tarihli
Sözleşmelere ek olarak akdedilen anlaşmalar, Tarafların başka türlü anlaşmış
olmaları hali müstesna, işbu Sözleşmeye eşit olarak uygulanabilir
addedilecektir.
MADDE 32
İşbu sözleşme 29 uncu ve 31 inci maddeleri
hükümlerine halel gelmemek üzere, işbu Sözleşmenin içerdiği konularla ilgili
hükümler ihtiva etmekte olup Âkit Devletlerin taraf bulundukları veya
katılacakları sözleşmelerin uygulanmasına engel teşkil etmez.
MADDE 33
Her Devlet, imza, onay veya katılım sırasında,
II nci Kısım ile 4 üncü maddenin 2 nci Paragraf hükümlerini kısmen veya tamamen
sözleşmenin uygulanması dışında bırakma hakkını saklı tutabilir. Başka hiçbir
çekince kabul edilmeyecektir.
Her Âkit Devlet koymuş olduğu bir çekinceyi her
zaman geri alabilir. Çekincenin geçerliliği geri alma bildiriminden altmış gün
sonra ortadan kalkacaktır.
Bir Devlet bir çekince koymuş ise, bundan
etkilenen diğer bir Devlet, çekinceyi koyan devlete karşı aynı kuralı
uygulayabilir.
MADDE 34
Her Devlet yapmış olduğu bir beyanı her zaman
geri alabilir veya değiştirebilir.
MADDE 35
Her bir Âkit Devlet, onay veya katılma
belgesinin tevdii sırasında veya daha sonraki bir tarihte, 2 nci, 8 inci, 24
üncü ve 25 inci maddelerine uygun olarak belirlenen makamları Hollanda
Dışişleri Bakanlığına bildirecektir.
Âkit Devletlerden her biri gerektiğinde
aşağıdaki hususları aynı şekilde adı geçen Bakanlığa bildirecektir;
a) Diplomatik memurlar ve konsolosluk
görevlileri tarafından, delil toplanmasında istenebilecek yardımı sağlamak ve
talep edilmesi halinde izin vermek üzere sırasıyla 15 inci, 16 ncı ve 18 inci
maddelerde öngörülen makamların tayinini;
b) Özel memurlar tarafından delil toplanmasında,
17 nci maddeye uygun olarak, talep edilmesi halinde izin vermek ve 18 inci
maddede öngörülen yardımı sağlamak üzere makamların tayinini,
c) 4 üncü, 8 inci, 1l inci, 15 inci, 16 ncı, 17
nci, 18 inci, 23 üncü ve 27 nci maddelerde öngörülen beyanları;
d) Yukarıda değinilen tayin ve beyanların
herhangi surette geri alınmasını veya değiştirilmesini;
e) Herhangi bir çekincenin geri alınmasını.
MADDE 36
İşbu sözleşmenin uygulanması ile ilgili olarak
Âkit Devletler arasında doğabilecek sorunlar diplomatik kanaldan
çözümlenecektir.
MADDE 37
İşbu sözleşme, Lahey Milletlerarası Özel Hukuk
Konferansının Onbirinci Oturumunda temsil edilmiş bulunan Devletlerin imzasına
açıktır.
Sözleşme onaylanacak ve onay belgeleri Hollanda
Dışişleri Bakanlığına tevdi edilecektir.
MADDE 38
İşbu sözleşme, 37 nci maddenin ikinci
paragrafında öngörülen üçüncü onay belgesinin tevdiini takiben altmışıncı günü
yürürlüğe girecektir.
Sözleşme, daha sonra onaylayan her imzacı Devlet
için, onay belgesinin tevdiini takiben altmışıncı günü yürürlüğe girecektir.
MADDE 39
Lahey Milletlerarası özel Hukuk Konferansının
Onbirinci Oturumunda temsil edilmemiş olmakla birlikte, bu Konferansın veya
Birleşmiş Milletler Örgütünün ya da bu örgütün uzman bir kuruluşunun üyesi
bulunan veya Milletlerarası Adalet Divanının Statüsüne taraf olan her Devlet,
işbu Sözleşmeye 38 inci maddenin birinci paragrafı uyarınca katılabilir.
Katılma belgesi, Hollanda Dışişleri Bakanlığına
tevdi edilecektir.
Sözleşme, katılan Devlet yönünden, katılma
belgesinin tevdiini takip eden altmışıncı günde yürürlüğe girecektir.
Katılma sadece, katılan Devlet ile bu katılmayı
kabul ettiğini beyan eden Âkit devletler arasındaki ilişkiler bakımından
geçerli olacaktır. Böyle bir beyan Hollanda Dışişleri Bakanlığına
bildirilecektir. Bu Bakanlık, beyanın onaylanmış bir örneğini diplomatik
kanaldan Âkit devletlerin her birine gönderecektir.
Sözleşme katılan Devletle, bu katılmayı kabul
ettiğini beyan eden devlet arasında kabul beyanının tevdiini takip eden
altmışıncı günde yürürlüğe girecektir.
MADDE 40
Her bir devlet, imza, onay veya katılma
sırasında, işbu sözleşmenin, uluslararası ilişkilerinden sorumlu olduğu
ülkelerin tümünü veya onlardan bir veya birkaçını kapsamına alacağını beyan
edebilir. Bu beyan ilgili Devlet yönünden yürürlüğe girdiği tarihte geçerli
olacaktır.
Bundan sonra yapılacak bu nitelikteki kapsam
beyanları Hollanda Dışişleri Bakanlığına bildirilecektir.
Sözleşme, söz konusu kapsama alınan ülkeler
yönünden, bir önceki paragrafta belirtilen bildirimin yapılmasını takip eden
altmışıncı günde yürürlüğe girecektir.
MADDE 41
İşbu sözleşme, daha sonra onaylamış veya
katılmış bulunan Devletler için dahi, 38 inci maddenin birinci paragrafı
uyarınca yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş yıl geçerli olacaktır.
Sözleşme, feshedilmedikçe, her beş yılda bir
zımnen yenilenmiş olacaktır.
Fesih, beş yıllık sürenin sona ermesinden en az
altı ay önce Hollanda Dışişleri Bakanlığına bildirilecektir.
Fesih, Sözleşmenin uygulandığı ülkelerin bir
kısmıyla sınırlı tutulabilir.
Fesih, sadece bunu bildiren Devlet açısından
hüküm ifade edecektir. Sözleşme diğer Âkit Devletler için yürürlükte
kalacaktır.
MADDE 42
Hollanda Dışişleri Bakanlığı, 37 nci maddede
belirtilmiş olan devletlere veya 39 uncu maddeye göre katılmış bulunan
devletlere aşağıdaki hususları bildirecektir;
a) 37 nci maddede değinilen imza ve onaylar,
b) 38 inci maddenin birinci paragrafına göre,
işbu Sözleşmenin yürürlüğe gireceği tarih,
c) 39 uncu maddede sözü edilen katılmalar ve
hüküm ifade edecekleri tarih,
d) 40 ıncı maddede değinilen kapsam bildirimleri
ile bunların hüküm ifade edeceği tarih,
e) 33 üncü ve 35 inci maddelerde değinilen
tayin, çekince ve beyanlar,
f) 41 inci maddenin üçüncü paragrafında
değinilen fesihler,
Bunu teyiden, usulüne uygun olarak yetkili
kılınmış aşağıdaki imza sahipleri, işbu Sözleşmeyi imzalamışlardır.
Fransızca ve İngilizce dillerinde, ikisi de aynı
derecede geçerli olmak üzere tek nüsha halinde 18 Mart 1970 tarihinde Lahey'de
düzenlenmiş olup bu nüsha Hollanda Hükümetinin arşivlerine tevdi olunacak ve
onaylı bir örneği Lahey Milletlerarası Özel Hukuk Konferansının Onbirinci
Oturumunda temsil edilmiş bulunan devletlerin her birine diplomatik kanaldan
gönderilecektir.
ÇEKİNCE VE BEYANLAR
1. Sözleşmenin 33. maddesi uyarınca, Türkiye
Cumhuriyeti Sözleşmenin 4. maddesinin 2. fıkrası hükümlerini uygulamamak
hakkını saklı tutar. Sözleşmenin I. Kısmına göre yerine getirilecek istinabe
talepleri, 4. maddenin 1. ve 5. maddelerine uygun olarak Türkçe düzenlenmesi
veya bu dilde yapılmış bir çevirisinin eklenmesi zorunlu bulunmaktadır.
2. Sözleşmenin 35. maddesi uyarınca, Türkiye
Cumhuriyeti;
Sözleşmenin 16. ve 17. maddeleri hükümlerine
göre, söz konusu maddelerde öngörülen izni vermeye yetkili makam olarak Adalet
Bakanlığının tayin edildiğini; ve
Sözleşmenin 23. maddesine göre, Common Law
ülkelerinde tanınan bir usul olan belgelerin dava öncesi ortaya çıkarılmasını
sağlamak amacına yönelik istinabe taleplerini yerine getirmeyeceğini beyan
eder.