KARAYOLU TAŞIMA KANUNU
|
Kanun No. 4925 |
|
Kabul Tarihi : 10.7.2003 |
BİRİNCİ KISIM
Başlangıç Hükümleri
BİRİNCİ
BÖLÜM
Amaç,
Kapsam ve Tanımlar
MADDE 1. - Bu Kanunun
amacı; karayolu taşımalarını ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlemek,
taşımada düzeni ve güvenliği sağlamak, taşımacı, acente ve taşıma işleri
komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri
hizmetlerin şartlarını belirlemek, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin
niteliklerini, haklarını ve sorumluluklarını saptamak, karayolu taşımalarının,
diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı olarak hizmet
vermesini ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasını
sağlamaktır.
Kapsam
MADDE 2. - Bu Kanun
kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını,
taşımacıları, taşıma acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat
ambarı ve kargo işletmecilerini, taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda
yararlanılan her türlü taşıt, araç, gereç, yapıları ve benzerlerini kapsar.
Ancak, özel otomobillerle ve bunların römorklarıyla yapılan taşımalar,
genel ve katma bütçeli dairelerle, il özel idareleri, belediyeler,
üniversiteler ve kamu iktisadî teşebbüslerine ait otomobillerle yapılan
taşımalar, Türk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların römorkları
ile yapılan taşımalar, lastik tekerlekli traktörlerle çekilen römorklarla
yapılan taşımalar bu Kanun hükümlerine tâbi değildir.
İl sınırları içerisindeki taşımalar ile yüz kilometreye kadar olan
şehirlerarası taşımaların düzenlenmesi il ve ilçe trafik komisyonları ile
işbirliği yapılmak suretiyle ilgili valiliklere, belediye sınırları
içerisindeki şehiriçi taşımalar belediyelere bu Kanuna göre düzenlenecek
yönetmelik esasları dahilinde bırakılabilir.
Uluslararası anlaşmalar ile savaş hali, sıkıyönetim, olağanüstü hal ve
doğal afet durumlarında uygulanacak hükümler saklıdır.
Tanımlar
MADDE 3. - Bu Kanunda
geçen;
Bakanlık : Ulaştırma Bakanlığını,
Taşıma işleri : Taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu,
nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliğini,
Taşıma işleri işletmecisi : Taşıma işlerinde faaliyette bulunacak
taşımacı, acente, taşıma işleri komisyoncusu, nakliyat ambarı ve kargo
işletmecisini,
Sorumluluk sigortası : Bu Kanunun 18 inci maddesiyle ihdas edilen
zorunlu karayolu taşımacılık malî sorumluluk sigortasını,
Taşıma : Yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın taşımacıya teslim edildiği
yerden varış noktasına götürülmesini,
Taşımacı : Taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına
taşımayı bir ücret karşılığı üstlenen gerçek veya tüzel kişiyi,
Eşya (yük) : İnsandan başka taşınabilen canlı veya cansız her türlü
nesneyi,
Kalkış noktası : Yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın taşımacıya teslim
edildiği yeri,
Varış noktası : Yolcu bileti veya taşıma senedinde gösterilen, yolcu
veya eşyanın götürülmek istendiği yeri,
Gönderen : Eşyayı taşımacıya teslim eden, gönderileni belirleyen ve
taşıma senedini imzalayan kişiyi,
Gönderilen : Sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi ve taşıma senedinde
belirtilen eşyanın teslim edileceği kişiyi,
Acente : Ticarî mümessil, ticarî vekil, satış memuru veya müstahdem gibi
bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir sözleşmeye dayanarak belirli bir yer veya
bölge içinde daimî surette bir veya birden fazla taşımacıyı ilgilendiren
sözleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar adına taşıma sözleşmesi yapmayı meslek
edinen kişiyi,
Taşıma işleri komisyoncusu : Ücreti karşılığında kendi namına ve bir
müvekkil hesabına eşya taşıtmayı meslek edinmiş kişiyi,
Nakliyat ambarı : Bir veya birden fazla gönderenden toplu veya parça
başı eşyanın teslim alınarak işletmecinin gözetimi ve denetimi altında yükleme,
boşaltma, depolama, istifleme, aktarma ve gönderilene teslim gibi hizmetlerin
yapıldığı yeri,
Nakliyat ambarı işletmecisi : Bağımsız bir işyerinin kullanma hakkına
sahip olan ve eşyayı teslim alarak kendi gözetim ve denetimi altında; yükleme,
boşaltma, depolama, istifleme, aktarma ve gönderilene teslim gibi hizmetleri
yerine getiren, taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu
üstlenen kişiyi,
Kargo : Tek parçada en fazla yüz kilogramı geçmeyen genellikle ambalaj
ve kap içerisinde olan küçük boyutlu koli, sandık, paket gibi parça eşyayı,
Kargo işletmecisi : Bağımsız bir işyerinin kullanma hakkına sahip olan
ve kargoyu teslim alarak kısa sürede gönderilene ulaştırmak amacıyla kendi
gözetimi ve denetimi altında yükleme, boşaltma, depolama, istifleme, aktarma ve
gönderilene teslim gibi hizmetleri yerine getiren, taşımayı yapan veya yaptıran
ve bundan doğacak sorumluluğu üstlenen kişiyi,
Yolcu : Taşıtı kullanan sürücü ile hizmetliler dışında taşıtta bulunan
kişileri,
Tehlikeli yük : Bu Kanuna göre düzenlenecek yönetmelikte tehlikeli
olarak kabul edilen yükü,
Parça başına taşıma : Bir veya birden çok gönderenin aynı veya birbirinden
ayrı gönderilene ait eşyaların taşınmasını,
Yolcu bileti : Yolcunun taşınması yükümlülüğünü içeren, yönetmelikte
öngörülen şekil ve şartları ihtiva eden ve yolcuya verilmesi zorunlu belgeyi,
Şehirlerarası taşıma : Herhangi bir ilin herhangi bir noktasından veya
yerleşim biriminden başlayıp diğer bir ilin herhangi bir noktasında veya
yerleşim biriminde biten taşımaları,
Uluslararası taşıma : Türkiye'den veya Türkiye'ye karayoluyla;Türkiye
üzerinden karayoluyla transit, Türkiye'ye denizyolu, demiryolu ve havayolu ile
gelip karayolundan üçüncü ülkelere yapılan taşımaları,
Düzenli sefer : Belirli bir zaman ve ücret tarifesine göre, tespit
edilmiş bir güzergâhta önceden açıklanmış yerleşme birimleri arasında yapılan
taşımaları,
Arızî sefer : Aynı taşıtla bütün güzergâh boyunca aynı yolcu grubunun
taşınması ve kalkış noktasına geri getirilmesi şeklindeki kapalı kapı seferleri
ile gidişi dolu, dönüşü boş veya gidişi boş, dönüşü dolu seferleri,
Mekik sefer : Birden fazla gidiş ve dönüş seferinde aynı kalkış yerinden
aynı varış yerine önceden gruplandırılmış yolcuların taşınmasını,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Taşımada Genel Kurallar
Genel kural
MADDE 4. - Taşımalar;
ekonomik, seri, elverişli, güvenli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını
gözetecek tarzda serbest rekabet ortamında gerçekleştirilir.
Yetki belgesi alma zorunluluğu
ve taşıma hizmeti
MADDE 5. -
Taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve
kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınması zorunludur.
Taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat
ambarı ve kargo işletmeciliği yetki belgesi alınabilmesi için taşıma işleri
işletmecilerinin meslekî saygınlık, malî yeterlilik ve meslekî yeterliliğe
sahip olması gerekmektedir. Bu maddeye ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle
belirlenir. 18.1.1954 tarihli ve 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu
hükümleri saklıdır.
Taşımacılara, yetki belgesinden ayrı olarak taşımalarda kullanılacak
taşıtların niteliğini ve sayısını gösteren taşıt belgesi ile taşımacının taşıt
belgesinde kayıtlı her taşıt için düzenlenen ve taşıtta bulunması gereken taşıt
kartı verilir.
Taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi,
taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlık, yetki
belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebilir.
Tehlikeli yük taşıyan taşıtlar ve bunların bağlı olduğu taşımacılar,
taşıyacakları yüklerin özelliğine uygun olduğunu gösteren bilgi ve belgelere
dayanarak birinci fıkrada belirtilen yetki belgesinden ayrı olarak ilgili
mercilerden ayrıca izin almakla yükümlüdürler.
Taşımacılar, taşıma hizmetlerini kabul edilebilir bir neden olmaksızın
veya zorunlu haller dışında yapmaktan kaçınamazlar ve taşıma hizmetinden
herkesin her zaman yararlanmasını sağlamak zorundadırlar.
Taşımalar, diğer taşımacılar veya üçüncü şahıslar tarafından
engellenemez.
Taşımacının sorumluluğu
MADDE 6. - Yolcu ve
eşya taşımaları, kanunlara ve taşımacı ile yolcu ve gönderen arasındaki
sözleşmelere uygun olarak yapılır. Yolcu taşımaları biletsiz veya taşıma
sözleşmesiz, eşya taşımaları taşıma senetsiz yapılamaz.
Taşımacı, acentesinin acentelik sıfatıyla yapmış olduğu bu Kanun
kapsamındaki faaliyet ve işlemlerden müteselsilen sorumludur.
Taşımacı, yolcu ve eşyanın güvenlik içinde taşınmasından sorumludur.
Yolcu ve gönderenler de taşımacının güvenlik yönünden almış olduğu tedbirlere
uymak zorundadırlar.
Taşımacı, çevre kirliliğini önleme, çevre ve insan sağlığını koruma
amacıyla yürürlüğe konulan mevzuat hükümlerine uymak zorundadır.
Taşımacının yükümlülüğü
MADDE 7. - Taşımacı,
yolcuların sağlıklı, rahat ve güvenli bir yolculuk yapmasını sağlayacak
tedbirleri almak, yolcu ve eşyayı taahhüt ettiği yere kadar götürmekle
yükümlüdür.
İlgili mevzuat hükümlerine uygun bir taşıtı, nitelikli şoför ve hizmetli
personeli sefere göndermek, şoförlerin sürücü belgelerinin bulunup
bulunmadığını araştırmak, teknik şartlara uymayan taşıtların trafiğe çıkmasına
engel olmak, güzergâh mesafesini dikkate alarak yeteri kadar şoför bulundurmak,
taşıt kartları olmayan ve bu Kanunda öngörülen sorumluluk sigortası bulunmayan
taşıtları trafiğe çıkarmamak hususunda taşımacı gereken özeni ve duyarlılığı
göstermek zorundadır.
Karayolları alt yapısı, işletilmesi, trafiği, doğal afetler, meteorolojik
şartlar ile arıza ve kaza hali dahil, beklenmeyen sebeplerle ilgili olarak
ortaya çıkan ve taşımanın devamına engel olan sebeplerin, belirsiz bir
beklemeyi mecburî kılması veya varış noktasına kadar gerekli zamanın bir
katından daha fazla beklemeyi gerektirmesi halinde, imkân olduğu takdirde
taşımacı bir başka güzergâhı
izleyerek taşımayı tamamlamak,
aksi halde yolcuyu
güzergâh üzerinde yolcunun dilediği bir yere kadar götürmek
veya yolcu ve eşyayı hareket noktasına geri getirmekle yükümlüdür.
Bu gibi hallerde, yolcunun ve eşya sahibinin bütün hakları saklı olup,
taşımacılar herhangi bir ek ödeme veya benzeri talepte bulunamazlar.
Eşya için taşıma senedindeki hükümler uygulanır.
Taşımacılar altışar aylık süre ile yılda en az iki kez şoförlerinin ceza
puanı durumunu Emniyet Genel Müdürlüğünden öğrenmek ve ceza puanı yüksek olan
şoförlerle ilgili, eğitim ve iç denetim yönünden gerekli tedbirleri almak
zorundadırlar.
Gönderenin sorumluluğu
MADDE 8. - Gönderen,
eşyanın varış noktası, cinsi, miktarı ve nitelikleri ile diğer önemli bilgileri
tam ve doğru olarak taşımacıya bildirmek zorundadır. Yanlış ve eksik
bildirmelerden doğacak her türlü sorumluluk gönderene aittir. Taşımacı, bir
ihbar veya şüphe halinde yetkili ve görevlilerin huzurunda eşyayı kontrol
ettirebilir.
Acente, taşıma işleri
komisyonculuğu, nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapanların sorumluluğu
MADDE 9. - Acenteler
ve taşıma işleri komisyoncuları bu sıfatla yapmış oldukları faaliyet ve
işlemlerden taşımacı ile müştereken ve müteselsilen sorumludur. Nakliyat ambarı
ve kargo işletmeciliği yapanlar, eşyayı teslim aldığı andan teslim edinceye
kadar, eşyanın tamamı ve kısmen kaybından ve vuku bulacak hasarından, korunması
ve taşınmasından, güvenliği ve düzenliliğini sağlamaktan, çevre kirliliğini
önleme ve insan sağlığını koruma konusundaki kurallara uymaktan sorumludur.
Taşıma yasağı
MADDE 10. - Acentelik
ve taşıma işleri komisyonculuğu yetki belgesine sahip olanlar taşımacı yetki
belgesi almadan kendi nam ve hesaplarına taşıma yapamaz ve yaptıramazlar.
Taşıma işleri komisyoncularının, kendi namlarına eşya taşıtabilmeleri
için bu taşımaları bir müvekkil hesabına yapmaları zorunludur.
Yolcu taşımacılığında komisyonculuk yapılamaz.
Ücret ve zaman tarifeleri
MADDE 11. - Düzenli
yolcu ve eşya taşımaları, nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ücret
tarifeleri, yetki belgesi sahiplerince geçerlilik süresi de belirtilmek
suretiyle hazırlanır ve Bakanlığa bildirilir.
Ücret tarifelerine uyulması ve bu tarifelerin görülebilecek şekilde
işyeri, terminal ve bilet satış yerlerine asılması ve taşıtlarda bulundurulması
zorunludur.
Yolcu ve eşya taşıma, yükleme, boşaltma, depolama ve aktarma hizmetleri
de dahil olmak üzere ücret tarifelerinin, ülke ekonomisi ve kamu yararı
aleyhine sonuç vermesi ve aşırı ücret uygulanması veya rekabet ortamının
bozulması halinde ve gerektiğinde taban ve tavan ücretleri Bakanlıkça tespit
edilebilir.
Ücret tarifeleri başlangıç ve bitiş noktaları arasında gidiş ve dönüşte
aynı şekilde düzenlenir. Değişik fiyat tarifesi uygulanamaz.
Düzenli yolcu ve eşya taşımaları zaman tarifesine tâbidir. Taşımacılar
tarafından geçerlilik süresi de belirtilmek suretiyle hazırlanan zaman
tarifeleri, Bakanlıkça onaylandıktan sonra yürürlüğe girer.
Taşımacılar zaman tarifelerine uymak ve tarifelerini görülebilecek
şekilde işyeri, terminal ve bilet satış yerlerinde bulundurmak zorundadırlar.
Ücretsiz ve tarife altı uygulamalarına ilişkin esaslar yönetmelikte
düzenlenir.
İKİNCİ
KISIM
Uluslararası
Taşımalar
BİRİNCİ BÖLÜM
Uluslararası Taşımaların Kapsamı ve Taşıma
Yetkisi
Uluslararası taşımaların kapsamı
MADDE 12. -
Uluslararası yolcu ve eşya taşımaları;
a)
Türkiye'ye karayoluyla veya demiryoluyla herhangi bir hudut kapısından giren
veya Türkiye'nin herhangi bir limanına denizyolu ile gelen karayolu taşıtlarıyla
yapılan transit taşımaları,
b) Türkiye'ye demiryolu, denizyolu veya havayoluyla gelen ve varış
noktasından karayolu taşıtlarıyla üçüncü ülkelere yapılan taşımaları,
c) Türkiye'den karayolu taşıtları ile diğer ülkelere yapılan taşımaları,
d) Diğer ülkelerden karayolu taşıtları ile Türkiye'ye yapılan
taşımaları,
Kapsar.
Taşıma yetkisi
MADDE 13. - 12 nci
maddenin (a) bendindeki taşımaları, uluslararası ikili ve çok taraflı karayolu
taşıma anlaşmalarına göre taşıma yapmaya yetkili veya Bakanlıkça izin verilmiş
yabancı plâkalı taşıtlar ile uluslararası taşımalar için Bakanlıktan yetki
belgesi almış taşımacılara ait taşıtlarla yapılabilir.
12 nci maddenin (b) bendindeki taşımalar, Bakanlıktan uluslararası
taşımacı yetki belgesi almış taşımacılar tarafından yapılır. Yabancı plâkalı
taşıtlara ise Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile taşıma
yetkisi verilebilir.
Yukarıdaki fıkralarda taşıma yetkisi verilen taşıtların, hangi ülkelere
hangi kara hudut kapısı, deniz limanı, hava alanı veya limanı, demiryolu
istasyonu veya garından taşıma yapacağı Bakanlıkça belirlenir.
12 nci maddenin (c) ve (d) bentlerindeki taşımalar uluslararası taşımacı
yetki belgesine sahip taşımacılar ile ikili ve çok taraflı karayolu taşıma
anlaşmalarına göre izin verilmiş veya Bakanlıkça özel izin belgesi verilmiş
yabancı taşımacılara ait taşıtlarla yapılabilir.
Yabancı plâkalı taşıtlar, Türkiye sınırları dahilindeki iki nokta
arasında taşıma yapamazlar.
İKİNCİ BÖLÜM
Yasak Haller, Taşımaların Düzenlenmesi, Geçiş
Ücretleri
Yasak haller
MADDE 14. - Zorunlu
hallerde sınır mülkî idare amirince verilecek izin dışında, ilgili kanunlara ve
taşımacı ile yolcu ve gönderen arasındaki sözleşmelere aykırı olarak, yolcu ve
eşya sınır kapılarına taşınamaz, buralarda aktarmaları yapılamaz, eşya
depolanamaz ve yolcular sınır kapısından yaya geçerek başka bir taşıta
binemezler.
Taşımaların düzenlenmesi
MADDE 15. - Türkiye'ye
veya Türkiye üzerinden karayoluyla yapılacak transit taşımalarda, yurt içi
taşımaları aksatmamak ve Türkiye üzerinden yapılan uluslararası taşımaları daha
düzenli ve süratli kılmak amacıyla, gerektiğinde diğer taşıma sistemleri ile
birlikte ve tamamlayıcı olmak üzere alt yapının fiziksel sınırları,
güzergâhların belirlenmesine ilişkin mevzuat çerçevesinde, kota sistemi uygulanabilir.
Karayolu taşıma anlaşması olmayan ülkelerin taşımada kullanacağı
taşıtlar Bakanlıkça verilecek izne tâbidir.
Geçiş ücretleri
MADDE 16. -
Karayolunun bakımı, korunması ile karayolu ve taşımanın yönetimine ilişkin
giderlere katkıda bulunmak üzere yabancı plâkalı araçlardan geçiş ücretleri
alınır.
Köprü, tünel ve otoyol ücreti gibi karayolu alt yapısının
kullanılmasından alınan ücret ile eşya ve taşıtlar için yapılan hizmetlerin
ücretleri, bu geçiş ücretlerine dahil değildir.
Bakanlık, geçiş ücretlerini tespit etmeye, artırmaya, indirmeye veya
kaldırmaya yetkilidir.
Ülkemizin taraf olduğu uluslararası anlaşmaların hükümleri saklıdır.
ÜÇÜNCÜ
KISIM
Sorumluluk
ve Sigorta
BİRİNCİ BÖLÜM
Yolcu Taşımalarında Sigorta, Sigorta
Zorunluluğu, Sigorta Tarifeleri
Sorumluluk
MADDE 17. -
Şehirlerarası ve uluslararası yolcu taşımacıları; duraklamalar dahil olmak
üzere yolcunun kalkış noktasından, varış noktasına kadar geçecek süre içinde
meydana gelecek bir kaza nedeniyle yolcunun ölümü, yaralanması ya da eşyasının
zarara uğramasından dolayı sorumludur.
Zorunlu karayolu taşımacılık
malî sorumluluk sigortası
MADDE 18. -
Taşımacılar, yolcuya gelebilecek bedenî zararlar için bu Kanunun 17 nci
maddesinden doğan sorumluluklarını sigorta ettirmek zorundadır. Ancak, Hazine
Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık gerekli gördüğü takdirde, tespit edeceği
yabancı ülkelerde ortaya çıkabilecek zararları teminat kapsamı dışında
tutabilir.
Zorunlu karayolu taşımacılık malî sorumluluk sigortasını yaptırmakla
yükümlü olan taşımacı; kendisinin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu
kişilerin kusuru bulunmaksızın ve araçtaki bir bozukluk kazayı etkilemiş
olmaksızın, kazanın bir mücbir sebepten veya hak sahibinin veya bir üçüncü
kişinin ağır kusurundan ileri geldiğini ispat ederse sorumluluktan kurtulur.
Sorumluluktan kurtulamayan taşımacı, kazanın oluşunda zarar görenin
kusurunun bulunduğunu ispat ederse, durum ve şartlara göre tazminattan indirim
yapılabilir.
Sorumluluk sigortasına ilişkin sigorta genel şartları Hazine
Müsteşarlığınca onaylanır. Sorumluluk sigortası tarife ve talimatları Hazine
Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlıkça tespit edilir ve Resmî Gazetede
yayımlanır. Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık tarifeyi serbest
bırakmaya yetkilidir.
Bu Kanunda öngörülen karayolu taşımacılık malî sorumluluk sigortası
Türkiye'de karayolu motorlu araçlar zorunlu malî sorumluluk sigortası branşında
ruhsatı bulunan sigorta şirketleri tarafından yapılır.
Hak sahiplerinin çokluğu ve
zorunlu malî sorumluluk sigortası
MADDE 19. - Hak sahiplerinin
tazminat alacakları, sigorta sözleşmesinde öngörülen teminattan fazla ise hak
sahiplerinden her birinin sigortacıya karşı yöneltebileceği tazminat talebi,
teminat tutarının tazminat alacakları toplamına olan oranına göre indirime tâbi
tutulur.
Başka tazminat taleplerinin bulunduğunu bilmeksizin hak sahiplerinden
birine veya birkaçına kendilerine düşecek olandan fazla ödemede bulunan
iyiniyetli sigortacı, yaptığı ödeme çerçevesinde diğer hak sahiplerine karşı da
borcundan kurtulmuş sayılır.
Meydana gelen zarar öncelikle taşımacının sorumluluk sigortasından
karşılanır. Bu sorumluluk sigortası ile karşılanamayan zararlar için 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre yapılması zorunlu olan malî sorumluluk
sigortasına müracaat edilir.
Tazminatın azaltılması veya
kaldırılması sonucunu doğuran haller
MADDE 20. - Sigorta
sözleşmesinden veya sigorta sözleşmesine ilişkin kanun hükümlerinden doğan ve
tazminat yükümlülüğünün kaldırılması veya miktarının azaltılması sonucunu
doğuran haller hak sahiplerine karşı ileri sürülemez.
Ödemede bulunan sigortacı, sigorta sözleşmesine ve bu sözleşmeye ilişkin
kanun hükümlerine göre, tazminatın kaldırılmasını veya azaltılmasını
sağlayabileceği oranda taşımacıya rücu edebilir.
Doğrudan doğruya talep hakkı
MADDE 21. - Hak
sahipleri, sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde doğrudan doğruya
sigortacıya karşı talepte bulunabilirler.
Kaza sonucu ihbar ve zararların
ödenmesi
MADDE 22. - Sorumluluk
sigortası tazminatına yol açan olay, sigorta ettiren veya hak sahibi tarafından
öğrenildiği tarihten itibaren otuz iş günü, olay yurt dışında meydana gelmişse
altmış işgünü içinde sigorta şirketine ihbar edilir.
Sigorta ettiren; kazaya, zarara veya olayla ilgili olarak açılacak
davalara ilişkin bilgi ve belgeleri sigorta şirketine vermekle yükümlüdür.
Sigortacılar, hak sahibinin kaza veya zarara ilişkin belgeleri
sigortacıya ilettiği tarihten itibaren, sekiz iş günü içinde sorumluluk
sigortası sınırları içinde kalan miktarı hak sahibine ödemek zorundadır.
Sigortanın ispatı
MADDE 23. - Sigorta
şirketleri, şekli ve kapsamı Bakanlığın uygun görüşü ve Hazine Müsteşarlığının
bağlı bulunduğu Bakanlığın onayı ile belirlenip Türkiye Sigorta ve Reasürans
Şirketleri Birliğince bastırılacak sorumluluk sigortası belgesini, poliçe ile
birlikte sigorta ettirene vermek zorundadır. Poliçede araçların plâka
numaraları belirtilir ve her araç için sorumluluk sigortası belgesi düzenlenir.
Taşımacılar sorumluluk sigortası belgelerini araçlarında bulundurmak
zorundadır. Sorumluluk sigortası belgesi bulunmayan araçlar sigorta teminatı
sağlanıncaya kadar trafikten men edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Zamanaşımı, Yetkili Mahkemeler ve İcra
Daireleri
Zamanaşımı
MADDE 24. - Bu Kanuna
göre yapılan sorumluluk sigortası sözleşmelerinden doğan her türlü tazminat
davası, hak sahibinin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten
itibaren iki yıl ve her halde zarara neden olan olay tarihinden itibaren on yıl
sonra zamanaşımına uğrar.
Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğmakta ve 765 sayılı Türk Ceza
Kanununda bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmekte ise
tazminat davasında bu ceza zamanaşımı uygulanır.
Sorumlu kişi hakkındaki zamanaşımını kesen sebepler, sigorta şirketi
hakkında da uygulanır. Sigorta şirketi hakkında zamanaşımını kesen sebepler
sorumlu kişi hakkında da uygulanır.
Sorumluluk sigortasında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu
hakları kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek
kimseyi öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.
Yetkili mahkeme ve icra
daireleri
MADDE 25. - Sigorta
sözleşmesinden doğan anlaşmazlıklar, tazminat ve rücu talepleri nedeni ile
açılacak davalarda ve icra takiplerinde yetkili mahkeme veya icra daireleri;
sigorta şirketinin veya şubesinin, sigorta sözleşmesini yapan acentenin,
sigortalının, hak sahibinin, rücu edilenin ikametgâhındaki veya zarara yol açan
olayın meydana geldiği yerdeki mahkeme ve icra daireleridir.
DÖRDÜNCÜ
KISIM
Çeşitli
Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Cezalar
İdarî para cezaları
MADDE 26. - Bu
Kanunun;
a) 5 inci
maddesine göre yetki belgesi almadan taşıma işinde faaliyette bulunanlara
beşmilyar lira,
5 inci maddesinin beşinci fıkrasına aykırı davranan taşımacılara
beşyüzmilyon lira,
5 inci maddesinin altıncı fıkrasına göre taşıma hizmetini yapmaktan kaçınan
taşımacılara dörtyüzmilyon lira,
5 inci maddesinin yedinci fıkrasına aykırı davranarak bir taşımacının
diğer bir taşımacının taşıma faaliyetini engellemesi halinde dörtmilyar lira,
b) Bilette tayin edilen yeri başka bir kimseye verenler veya 6 ncı maddesine
aykırı davranarak yolcu taşıyanlardan, her yolcu için taşıma ücretinin beş katı
tutarı, taşıma senedi olmaksızın eşya taşıyanlardan birmilyar lira,
c) 6 ncı maddesinin birinci fıkrasına aykırı davranan taşımacılara
üçyüzmilyon lira, üçüncü ve dördüncü fıkralarına aykırı davranan taşımacılara
beşyüzmilyon lira,
d) 7 nci maddesinin birinci fıkrasına aykırı davranan yolcu
taşımacılarına birmilyar lira, ikinci fıkrasına aykırı davranan taşımacılara
beşyüzmilyon lira, altıncı fıkrasına aykırı davranan taşımacılara üçyüzmilyon
lira,
e) 10 uncu maddesine aykırı davranan acente ve taşıma işleri
komisyoncularına üçmilyar lira ,
f) 11 inci maddesine aykırı davranarak ücret tarifesi düzenlemeyenlere
beşyüzmilyon lira, ücret tarifelerine uymayan veya değişik ücret tarifeleri
uygulayanlara beşyüzmilyon lira, bunun dışında ikinci fıkraya aykırı
davrananlara ikiyüzmilyon lira,
Zaman tarifesine uymayanlara ikiyüzmilyon lira, zaman tarifelerini
görülebilecek şekilde işyeri, terminal ve bilet satış yerlerinde bulundurmayanlara
yüzmilyon lira,
g) 13 üncü maddesine aykırı olarak yabancı plâkalı taşıtların Türkiye
sınırları dahilindeki iki nokta arasında taşıma yapması halinde, taşıt sahibine
veya şoförüne birmilyar lira,
h) 14 üncü maddesine aykırı davrananlara beşyüzmilyon lira,
ı) 18 inci maddesi hükümlerine göre sorumluluk sigortası yaptırmayan
taşımacılara birmilyar lira,
18 inci madde hükümlerine göre sorumluluk sigortası yapmaktan kaçınan
sigorta şirketlerine, ödenmesi gereken sigorta priminin on katı tutarında,
i) 22 nci maddesinin ikinci fıkrasına uymayan ve yükümlülükleri yerine
getirmeyen taşımacılara beşyüzmilyon lira,
j) 31 inci maddesinin ikinci fıkrasında sayılan belgeler üzerinde
tahrifat yapan taşımacılara beşmilyar lira,
k) 32 nci maddesine aykırı olarak terminal ve ara durak dışında yolcu
indirip bindiren taşımacılara üçyüzmilyon lira,
Para cezası verilir.
Ceza uygulaması
MADDE 27. - Eylemin
başka bir suç teşkil etmesi halinde, 26 ncı madde ile verilen para cezaları,
diğer kanunlardaki suçların takibine ve cezaların uygulanmasına; bu Kanunda ve
yönetmelikte düzenlenen uyarma, geçici durdurma ve iptal gibi idarî
müeyyidelerin uygulanmasına engel teşkil etmez.
Birden fazla suçun bir arada işlenmesi halinde her suç için ayrı ceza
uygulanır.
Suç ve ceza tutanakları
MADDE 28. - Bu Kanunda
yazılı suçlara ilişkin idarî para cezalarına dair tutanakların düzenlenmesi ve
tahsiline ait usul ve esaslar Maliye Bakanlığının görüşü alınarak hazırlanacak
yönetmelikle düzenlenir.
Para cezalarının ödenme süresi
MADDE 29. -
Tahsilatlar derhal yapılmadığı takdirde para cezalarının tutanağın tebliği
tarihinden itibaren otuz gün içinde ödenmesi gerekir. Otuz gün içerisinde
ödenmeyen cezalar iki katına çıkar ve ödeme süresi on gün daha uzar, bu süre
içinde ödenmeyen cezalar üç katına çıkar.
Süresinde ödenmeyen para cezaları için 6183 sayılı Âmme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
Bu para cezaları, Maliye Bakanlığının sayman mutemetlerine, mal
sandıklarına veya Bakanlıkça yetkili kılınmış personele ödenebileceği gibi
banka, posta çeki veya kredi kartı ile de ödenebilir. Maliye Bakanlığı kredi
kartı ile tahsilat yapılmasına izin vermeye, tahsilatın saymanlık hesaplarına
aktarılmasına ilişkin süreleri ve diğer usul ve esasları belirlemeye
yetkilidir.
Para cezalarına itiraz ve
suçlarda tekerrür
MADDE 30. - Para
cezalarına karşı tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yetkili idare
mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.
Bu Kanunda belirtilen suçların işlendiği tarihten itibaren bir yıl
içinde aynı nitelikte üç defa suç işlediği tespit edilen gerçek ve tüzel
kişilere, işlediği suçların cezalarının toplamının on katı para cezası verilir
ve taşıt şoförünün yurt içi taşımalarda ticarî araç kullanım belgesi, yurt dışı
taşımalarda da uluslararası sürücü sertifikası bir yıl süreyle askıya alınır.
İKİNCİ BÖLÜM
İdarî Müeyyideler
Belge alma şartlarının
kaybedilmesi ve tahrifat
MADDE 31. - Yetki
belgesi alma şartlarından herhangi birinin taşınmadığının sonradan anlaşılması
veya faaliyet sırasında bu şartlardan herhangi birinin kaybedilip de verilen
süre içerisinde giderilmemesi halinde yetki belgeleri iptal edilir.
Yetki belgeleri, taşıt belgeleri veya taşıt kartı üzerinde tahrifat
yapan yetki belgesi sahiplerine idarî para cezası verilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Son Hükümler
Terminal
MADDE 32. - Düzenli
seferli yolcu taşımalarında kalkış ve varışların bir terminalden yapılması
esastır. Ancak yeri ve zamanı önceden belirlenen ve nitelikleri yönetmelikte
tespit edilen ara duraklarda da yolcu indirmesi ve bindirmesi yapılabilir.
Yolcu taşımacılarının, en az bir yolcu terminaline bağımsız olarak veya
birlikte sahip olmaları veya bu terminalin kullanma hakkını haiz olmaları
zorunludur. Aynı terminalden, nitelik ve niceliğine göre birden fazla taşımacı
yararlanabilir. Eşya taşımacılığında terminal bulundurma zorunluluğu aranmaz.
Terminallerin özellikleri yönetmelikle belirlenir.
Ücretler
MADDE 33. - Verilecek
yetki belgeleri ve taşıt kartlarından ücret alınır. Ücreti alınmadan yetki
belgeleri ve taşıt kartları verilmez. Yetki belgesinin yenilenmesinde ve
zayiinde ücretin % 50'si alınır. Unvan değişikliği, adres değişikliği ve
benzeri nedenlerle süresi bitmeden yenilenen belgelerden ücret alınmaz.
Bu ücretler, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 213
sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükmü uyarınca tespit ve
ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır.
Bakanlık, görev alanına giren hizmetleri yerine getirmek için, merkezde Bakanın onayı ile döner sermaye işletmesi kurabilir. Döner sermaye miktarını belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. İşletmenin görevleri, gelirleri, işleyişi, denetimi ve diğer hususlar yönetmelikle belirlenir.
Yönetmelik
MADDE 34. - Bu Kanunun
yürürlüğe girmesinden itibaren altı ay içinde;
a)
Taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve
kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar,
verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan
taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal
hizmetlerinde öngörülecek hususları,
b) Belgelerin geçerlilik süreleri, geri alınması ve uygulanacak idarî
müeyyideleri,
c) Taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı
ve kargo işletmeciliği yapacakların yükümlülükleri, bagaj ve taşımanın yardımcı
hizmetleri,
d) Zaman ve fiyat tarifelerinin düzenlenmesi, yolcu bileti ve taşıma
senedinin şekil ve muhtevasını,
e) Taşıma işlerinde çalışan şoför ve diğer görevlilerde aranacak şartlar
ve nitelikleri,
f) Taşıma hizmetlerinin denetimi ve belge taleplerinin incelenmesi ile
ilgili esasları,
g) Ücretsiz ve tarife altı uygulama esasları,
h) Kanunun uygulanmasıyla ilgili diğer esas ve usulleri,
Düzenleyen yönetmelikler Bakanlıkça hazırlanarak Resmî Gazetede
yayımlanır.
Yetki devri
MADDE 35. - Bakanlık,
bu Kanun gereğince yerine getirmekle yükümlü olduğu görev ve yetkilerinin
tamamını veya bir kısmını devredebilir. Devirle ilgili usul ve esaslar
çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Bu Kanunda hüküm bulunmayan
hallerde uygulanacak mevzuat
MADDE 36. - Bu Kanunda
hüküm bulunmayan hallerde, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 2918 sayılı
Karayolları Trafik Kanunu, 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu ve diğer ilgili
mevzuat hükümleri uygulanır.
GEÇİCİ MADDE 1. - Bu
Kanuna göre yürürlüğe konulacak yönetmeliklerin yürürlüğe girdiği tarihten önce
yetki belgesi almış olanlar hariç, şehirlerarası eşya taşımacılığı konusunda
taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve
kargo işletmeciliği yapan gerçek ve tüzel kişiler başvurudaki şartlar
aranmaksızın yönetmeliklerin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl
içerisinde yetki belgesi almak zorundadırlar. Zorunluluk halinde bu süre
Bakanlıkça altı aylık dönemlerle en fazla bir yıl uzatılabilir.
İlk defa yetki belgesi almak isteyenlerin talep ettikleri yetki belgesi
ile ilgili faaliyette bulunduklarını belgelemeleri gerekmektedir. Belge alma
süresi bitiminden sonra müracaat edenlere bu Kanun ve bu Kanuna göre çıkarılacak
yönetmelik hükümleri uygulanır.
GEÇİCİ MADDE 2. -
Geçici 1 inci maddede öngörülen süre içerisinde yetki belgesi alan taşımacılar,
acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği yapanlar yetki belgesi aldığı tarihten itibaren iki yıl
içerisinde durumlarını bu Kanun ve bu Kanuna göre çıkarılacak yönetmeliğe
uydurmak zorundadırlar.
GEÇİCİ MADDE 3. - Bu
Kanunun yayımından önce ayrı terminal izni alan veya ayrı terminal işleten
gerçek veya tüzel kişiler mevcut terminallerini işletmeye devam edebilirler.
Ancak, yönetmelikte bulunan şartları bir yıl içerisinde yerine getirmek
zorundadırlar.
Yürürlük
MADDE 37. - Bu Kanun
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 38. - Bu Kanun
hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.