KARAYOLU TAŞIMACILIĞINDA ÇALIŞMA SAATLERİ VE DİNLENME
SÜRELERİNE İLİŞKİN 153 SAYILI SÖZLEŞMENİN ONAYLANMASININ
UYGUN BULUNDUĞU HAKKINDA KANUN
|
Kanun No. 4933 |
|
Kabul Tarihi : 15.7.2003 |
MADDE 1. -
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün 1979 yılında Cenevre’de yapılan 65 inci
konferansında kabul edilen “Karayolu Taşımacılığında Çalışma Saatleri ve
Dinlenme Sürelerine İlişkin 153 Sayılı Sözleşme”nin onaylanması uygun
bulunmuştur.
MADDE 2. - Bu Kanun
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3. - Bu Kanun
hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
153 SAYILI SÖZLEŞME
Karayolu Taşımacılığında Çalışma Saatleri ve Dinlenme Sürelerine
İlişkin Sözleşme
Uluslararası Çalışma Örgütü Yönetim Kurulu tarafından
Cenevre’de toplantıya çağrılan ve 6 Haziran 1979 tarihinde toplanan
Uluslararası Çalışma Örgütü Genel Konferansı altmış beşinci oturumunda,
Oturum gündeminin beşinci maddesini oluşturan,
karayolu taşımacılığında çalışma ve dinlenme sürelerine ilişkin çeşitli
önerilerin kabulüne karar verdikten sonra,
Bu önerilerin uluslararası bir Sözleşme biçimini
almasına karar vererek,
Çalışma ve Dinlenme Süreleri (Karayolu Taşımacılığı)
Sözleşmesi, 1979 olarak adlandırılacak olan aşağıdaki Sözleşmeyi bin dokuz yüz
yetmiş dokuz yılının Haziran ayının bu yirmi yedinci gününde kabul etmiştir:
Madde 1
1. Bu Sözleşme, üçüncü taraflar için taşımacılık
yapan işletmelerin veya kendi adına yük veya yolcu taşıma işleri yapan
işletmelerin, ulusal ya da uluslararası karayolu ile yük veya yolcu taşıma
işlerinde profesyonel olarak kullanılan motorlu araçlarında ücretli olarak
çalışan sürücülere uygulanır.
2. Bu Sözleşme aksine bir hüküm içermiyor ise,
karayolu taşımacılığını meslek edinmiş motorlu araç sahiplerine ve sürücü
olarak çalıştıkları zamanlarda onların ücretsiz çalışan aile bireylerine
uygulanır.
Madde 2
1. Her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu,
aşağıdaki işleri yapan araçlarda çalışan sürücüleri bu Sözleşme hükümlerinin
veya bazı hükümlerinin kapsamı dışında tutabilir:
a) yerel koşullar ve özel teknik çalışma koşuları
nedeniyle kent taşımacılığı veya kent taşımacılığının bazı biçimleri,
b) traktörler veya yerel tarım ve ormancılık
faaliyetlerine tahsis edilen diğer araçlar tarafından yapıldığı sürece ve
münhasıran bu işletmelerin işleri için kullanılmak kaydıyla, tarım veya
ormancılık işletmelerinin taşıma işleri,
c) hasta ve yaralı taşıma, kurtarma ve tahliye amaçlı
taşıma ve itfaiye hizmetlerinin ulaşımı,
d) polis hizmetleri ve ulusal savunma amaçlı taşıma
ve üçüncü taraflar için taşımacılık yapan işletmelerle rekabete girmemek
koşuluyla, diğer temel kamu hizmetlerini yerine getirmek amacıyla yapılan
taşıma,
e) taksi ile yapılan taşıma, veya
f) kullanılan araç türü, araçların yolcu veya yük
taşıma kapasitesi, sınırlı güzergahları veya izin verilen azami hız nedeniyle
çalışma ve dinlenme sürelerine ilişkin özel düzenleme yapılmasını
gerektirmediği öngörülen taşıma işleri.
2. Her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu, bu
maddenin 1. paragrafı gereğince, bu Sözleşme hükümlerinin veya bu hükümlerin
bazılarının uygulanma kapsamı dışında bırakılan sürücülerin çalışma sürelerine
ilişkin uygun standartlar belirler.
Madde 3
Bu Sözleşme hükümlerinin kapsadığı herhangi bir
konuda karar alınmadan önce, her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu
tarafından temsil yetkisine sahip ilgili işçi ve işveren kuruluşları ile
danışmalarda bulunacaktır.
Madde 4
1. Bu Sözleşmenin uygulanması bakımından “çalışma
süreleri” deyimi ücretle çalışan sürücülerin
a) aracın çalışır durumda olduğu sürede araç
kullanarak ve diğer işler yaparak, ve
b) araçla, yolcuları veya yüküyle ilgili yardımcı
işler yaparak geçirdikleri süre anlamına gelir.
2. Sürücülerin araçta veya işyerinde hazır durumda
bekleyip iş yapmaksızın geçen ve fakat diledikleri gibi kullanma serbestliğine
sahip olmadıkları süreler, her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşları
tarafından, toplu sözleşmeler veya ulusal teamüle uygun diğer yollarla
belirlenen ölçüde, çalışma süreleri olarak kabul edilebilir.
Madde 5
1. Hiçbir sürücünün mola vermeksizin ve devamlı
olarak dört saatten fazla araç kullanmasına izin verilmez.
2. Her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu, özel
ulusal koşulları dikkate alarak, bu maddenin 1. paragrafında sözü geçen süreyi
bir saatten fazla olmamak üzere artırabilir.
3. Bu maddede sözü geçen molanın uzunluğu ve uygun
olduğu takdirde, bu molanın ne şekilde bölünebileceği her ülkenin yetkili makam
ya da kuruluşu tarafından belirlenir.
4. Her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu, tarifede
öngörülen durmalar veya işin niteliği gereği aralıklarla yapılıyor olması
nedeniyle yeterli molaya sahip sürücüler için bu madde hükümlerinin
uygulanamayacağı durumları belirler.
Madde 6
1. Fazla mesai dahil, azami toplam araç kullanma
süresi günde dokuz, haftada 48 saati aşamaz.
2. Bu maddenin 1. paragrafında sözü geçen toplam araç
kullanma süreleri her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu tarafından, birkaç
günün veya haftanın bir ortalaması olarak hesaplanabilir.
3. Bu maddenin 1. paragrafında sözü geçen toplam araç
kullanma süreleri, taşıma işinin çok güç koşullar altında yapıldığı durumda
azaltılır. Her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu bu işleri tanımlar ve
ilgili sürücülere uygulanacak toplam araç kullanma sürelerini belirler.
Madde 7
1. Ücretle çalışan her sürücü, bu Sözleşmenin 4 üncü
maddesinin 1 inci paragrafında tanımlandığı biçimde beş saatlik sürekli
çalışmadan sonra bir molaya hak kazanır.
2. Bu maddenin 1 inci paragrafında sözü geçen molanın
uzunluğu ve uygun olduğu takdirde, bu molanın ne şekilde bölünebileceği her
ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu tarafından belirlenir.
Madde 8
1. Sürücülerin günlük dinlenme süresi, işgününün
başlamasından itibaren 24 saatlik bir süre içinde aralıksız asgari on saattir.
2. Günlük dinlenme süresi, hiçbir şekilde sekiz
saatten az olmamak ve bir haftada iki defadan fazla sekiz saate indirilmemek
kaydıyla her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu tarafından belirlenecek
sürelerin ortalaması olarak hesaplanabilir.
3. Her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu, bu
maddenin asgari sürelere ilişkin 1 ve 2 nci paragraf hükümlerine uyulması
koşuluyla, yapılan işin yolcu veya yük taşıma işi olmasına ve dinlenme
süresinin evde veya başka bir yerde kullanılmasına göre farklı uzunlukta günlük
dinlenme süreleri belirleyebilir.
4. Her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu, iki sürücüsü
olan araçlar ile bir feribot veya trenden yararlanan araçlar söz konusu
olduğunda, günlük dinlenme sürelerinin uzunluğuna ve bu dinlenme sürelerinin
kullanılması usulüne ilişkin olarak, bu maddenin 1 ve 2 nci paragraf
hükümlerine istisnalar getirebilir.
5. Aracın ve yükünün güvenliğini sağlayacak gerekli
önlemleri almış ise, günlük dinlenme süresini kullanmakta olan sürücüden aracın
içinde veya yakınında kalması istenemez.
Madde 9
1. Her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu, işin
hayati kısmının yürütülmesi için gerekli oranda olmak kaydıyla
a) kaza, bozulma, önceden tahmin edilemeyen gecikme,
hizmetin durması veya trafik akışının kesintiye uğraması durumlarında ,
b) mücbir sebep bulunduğunda, ve
c) kamu yararına olan hizmetlerin görülmesini sağlamak
için acil ve istisnai bir zorunluluk olması durumunda,
bu Sözleşmenin 5, 6, 7 ve 8 inci maddelerinde
öngörülen günlük dinlenme sürelerinde azaltma yapmaya, araç kullanma ve devamlı
çalışma sürelerini uzatmaya geçici istisnalar olarak izin verebilir.
2. Karayolu taşımacılığının tabi olduğu ulusal ve
yerel koşullar bu Sözleşmenin, 5, 6, 7 ve 8 inci maddelerinin tam olarak
uygulanmasına imkân vermediği durumlarda, her ülkenin yetkili makam ya da
kuruluşu, bu maddelerde öngörülen dinlenme sürelerinde azaltma yapmaya, araç
kullanma ve devamlı çalışma sürelerini uzatmaya ve bu Sözleşmenin 1 inci
maddesinin 2 nci paragrafı kapsamına giren sürücülere 5, 6 veya 8 inci
maddelerin uygulanmasına ilişkin olarak istisnalara izin verebilir. Bu durumda
ilgili üye ülke, onay belgesine ekleyeceği bir bildirimle, bu ulusal veya yerel
koşulları bu paragraf gereğince izin verdiği uzatma, azaltma veya istisnalarla
birlikte tarif eder. Bu durumdaki herhangi bir üye ülke, Uluslararası Çalışma
Örgütü Anasözleşmesinin 22 nci maddesi gereğince göndereceği raporlarda, bu
Sözleşmenin 5, 6, 7 ve 8 inci maddelerinin daha dar veya geniş kapsamlı
uygulanmasına yönelik olarak kaydedilen gelişmeleri belirtir ve müteakip bir
bildirimle bu bildirimi iptal edebilir.
Madde 10
1. Her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu,
a) bireysel kontrol belgesi düzenler ve bu belgenin
verilmesine ilişkin koşulları, içeriğini ve sürücüler tarafından tutulması
usulünü belirtir, ve
b) bu Sözleşmenin 9 uncu maddesi 1 inci paragrafı
uyarınca çalışılan sürenin ve bu süreyi gerektiren koşulların bildirim usulünü
belirler.
2. Her işveren,
a) her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşunca kabul
edilen şekle uygun olarak, istihdam ettiği her sürücünün çalışma ve dinlenme
sürelerini gösteren bir kayıt tutar, ve
b) her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşunca
belirlenen usule göre, bu kaydı denetim makamlarının incelemesine sunar.
3. Bu maddenin 1 ve 2 nci paragraflarında söz konusu
geleneksel denetim yolları, şayet bazı ulaştırma biçimleri açısından gereklilik
arz ediyor ise, her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşunca belirlenen
kurallara uygun olarak takograf gibi modern yöntemlerle mümkün olduğunca
desteklenir veya ikame edilir.
Madde 11
Her ülkenin yetkili makam ya da kuruluşu
a) işletmelerde ve karayollarında gerçekleştirilecek
yeterli bir teftiş sistemi sağlar ve
b) bu Sözleşme hükümlerinin ihlaline karşı uygun
cezalar öngörür.
Madde 12
Toplu sözleşme veya hakem kararları ya da ulusal
teamüle uygun başka usul ile yürürlüğe konulduğu durumlar hariç, bu Sözleşme
hükümlerine yasa veya diğer mevzuat düzenlemeleriyle işlerlik kazandırılır.
Madde 13
Bu Sözleşme 1939 tarihli Çalışma ve Dinlenme Süreleri
(Karayolu Taşımacılığı) Sözleşmesini revize eder.
Madde 14
Bu Sözleşmenin kesin onama belgeleri Uluslararası
Çalışma Örgütü Genel Müdürüne gönderilir ve onun tarafından kaydedilir.
Madde 15
1. Bu Sözleşme, ancak onama belgeleri Genel Müdür
tarafından kaydedilmiş olan Uluslararası Çalışma Örgütü üyelerini bağlar.
2. Bu Sözleşme iki üyenin onama belgesi Genel Müdür
tarafından kaydedildiği tarihten oniki ay sonra yürürlüğe girer.
3. Daha sonra bu Sözleşme, onu onayan her üye için,
onama belgesi kaydedildiği tarihten oniki ay sonra yürürlüğe girer.
Madde 16
1. Bu Sözleşmeyi onaylayan her üye, onu, ilk
yürürlüğe girdiği tarihinden itibaren on yıllık bir süre sonunda, Uluslararası
Çalışma Örgütü Genel Müdürüne göndereceği ve Genel Müdürün kaydedeceği bir
belge ile feshedebilir. Fesih, kayıt tarihinden ancak bir yıl sonra geçerli
olur.
2. Bu Sözleşmeyi onamış olup da onu bundan önceki
fıkrada sözü edilen on yıllık sürenin bitiminden itibaren bir yıl süresince bu
madde gereğince feshetmek seçeneğini kullanmayan her üye yeniden on yıllık, bir
süre için bağlanmış olur ve bundan sora bu Sözleşmeyi, her on yıllık süre bitiminde,
bu maddenin içerdiği koşullar içinde feshedebilir.
Madde 17
1. Uluslararası Çalışma Örgütü Genel Müdürü, Örgüt
üyeleri tarafından kendisine bildirilen bütün onama ve fesihlerin
kaydedildiğini Uluslararası Çalışma Örgütünün bütün üyelerine duyurur.
2. Genel Müdür, kendisine gönderilen Sözleşmenin
ikinci onama belgesinin kaydedildiğini Örgüt üyelerine duyururken bu
Sözleşmenin yürürlüğe gireceği tarih hakkında örgüt üyelerinin dikkatini çeker.
Madde 18
Uluslararası Çalışma Örgütü Genel Müdürü, yukarıdaki
maddeler gereğince, kaydetmiş olduğu bütün onama ve fesihlere ilişkin tam
bilgileri, Birleşmiş Milletler Antlaşmasının 102 nci maddesi uyarınca
kaydedilmek üzere, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine ulaştıracaktır.
Madde 19
Uluslararası Çalışma Örgütü Yönetim Kurulu, gerekli
gördüğü zaman bu Sözleşmenin uygulanması hakkındaki bir raporu Genel Konferansa
sunar ve onun tamamen veya kısmen değiştirilmesi konusunun Konferans gündemine
alınması gereği hakkında karar verir.
Madde 20
1. Konferansın bu Sözleşmeyi tamamen veya kısmen
değiştiren yeni bir Sözleşme kabul etmesi halinde ve yeni Sözleşme aksini
öngörmediği takdirde:
a) değiştirici yeni Sözleşmenin bir üye tarafından
onanması durumu, yukarıdaki 9 uncu madde dikkate alınmaksızın ve değiştirici
yeni Sözleşme yürürlüğe girmiş olmak kayıt ve şartı ile, bu Sözleşmenin derhal
ve kendiliğinden feshini gerektirir.
b) değiştirici yeni Sözleşmenin yürürlüğe girmesi
tarihinden itibaren bu Sözleşme üyelerin onamasına açık bulundurulamaz.
2. Bu Sözleşme, onu onayıp da Değiştirici Sözleşmeyi
onamamış bulunan üyeler için her halde şimdiki şekil ve içeriğiyle geçerli
olmaya devam eder.
Madde 21
Bu Sözleşmenin Fransızca ve İngilizce metinleri aynı
şekilde muteberdir.