İSKÂN KANUNU
|
Kanun No. 5543 |
|
Kabul Tarihi : 19/9/2006 |
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE
1- (1) Bu Kanunun amacı;
göçmenlerin, göçebelerin, yerleri kamulaştırılanlar ile millî güvenlik
nedeniyle yapılacak iskân çalışmalarını, köylerde fiziksel yerleşimin
düzenlenmesine ilişkin uygulamaya esas şartları ve alınacak tedbirleri, iskân
edilenlerin hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir.
Kapsam
MADDE
2- (1) Bu Kanun; yurt
dışından gelen göçmenlerin, yerleri kamulaştırılanların, göçebelerin ve millî
güvenlik nedeniyle yerlerinin değiştirilmesine karar verilenlerin iskânı ile
köylerin toplulaştırılmasına ve fiziksel yerleşimin düzenlenmesine ilişkin
uygulamaya esas alınacak tedbirlere dair hükümleri kapsar.
Tanımlar
MADDE
3- (1) Bu Kanuna göre;
a) Tarımsal iskân: Bir aileye projesinde
öngörülen miktarda tarım arazisi, işletme binası, konut, irat hayvanı, araç,
gereç, tezgah ve kredilerden bir veya birkaçının verilmesiyle yapılan iskândır.
b) Tarım dışı iskân: Bir aileye projesinde
öngörülen miktarda arsa, konut, araç, gereç, tezgah ve kredilerden bir veya
birkaçının verilmesiyle yapılan iskândır.
c) Fiziksel yerleşim: Bir aileye, yerleşim
yerinin elverişsizliği nedeniyle köylerin nakledilmesi veya dağınık yerleşim
birimleri ve afet sonucu parçalanmış köylerin toplulaştırılması amacıyla veya
köy gelişme alanından ihtiyaçlılara yapılacak arsa satışından sonra Bakanlıkça
belirlenecek kredi miktarı üzerinden verilecek kredi desteğiyle yapılan
iskândır.
ç) Göçebe: Yerleşik tarımsal faaliyetler
dışında kalmış, sabit ve daimi bir konuta bağlı olmadan geçimlerini göçer
hayvancılıkla sağlayan, tabiat ve iklim şartlarına göre yurt içinde yaylak ve
kışlaklar arasında göçen, bu hayat tarzını kadimden beri sürdüren, aralarında
hısımlık ilişkileri bulunan ve hayvancılık faaliyetlerini bir grup halinde
yürüten Türk vatandaşlarıdır.
d) Göçmen : Türk soyundan ve Türk kültürüne
bağlı olup, yerleşmek amacıyla tek başına veya toplu halde Türkiye'ye gelip bu
Kanun gereğince kabul olunanlardır.
e) Serbest göçmen : Türk soyundan ve Türk
kültürüne bağlı olup, yerleşmek amacıyla tek başına veya toplu halde Türkiye'ye
gelip, Devlet eliyle iskân edilmelerini
istememek şartıyla yurda kabul edilenlerdir.
f) İskânlı göçmen : Türk soyundan ve Türk
kültürüne bağlı olup, özel kanunlarla yurt dışından getirilen ve bu Kanun
hükümlerine göre taşınmaz mal verilerek iskânları sağlananlardır.
g) Münferit göçmen : Türk soyundan ve Türk
kültürüne bağlı olup, yurdumuza yerleşmek amacıyla bir aile olarak gelenlerdir.
ğ) Toplu göçmen : Türk soyundan ve Türk
kültürüne bağlı olup, iki ülke arasında yapılan anlaşmaya göre yurdumuza
yerleşmek amacıyla toplu olarak gelen ailelerdir.
h) Bakan : Bayındırlık ve İskân Bakanıdır.
ı) Bakanlık : Bayındırlık ve İskân
Bakanlığıdır.
İKİNCİ BÖLÜM
Göçmenlerin Kabulü
Göçmen
olarak kabul edilmeyecekler
MADDE
4- (1) Türk soyundan ve Türk
kültürüne bağlı olmayan yabancılar ile Türk soyundan ve Türk kültürüne bağlı
bulunup da sınır dışı edilenler ve güvenlik bakımından Türkiye'ye gelmeleri uygun görülmeyenler
göçmen olarak kabul edilmezler.
Münferit
göçmen kabulü
MADDE
5- (1) Türkiye'de yerleşmek
isteyen Türk soyundan ve Türk kültürüne bağlı bulunan kimselerden, Türk uyruklu
ve Türkiye'deki birinci veya ikinci derecede bir yakını tarafından referans
verilen veya bulundukları ülkedeki konsolosluk temsilciliklerimize bizzat
müracaat eden ve bu Kanun hükümlerine göre Dışişleri ve İçişleri
bakanlıklarınca yapılacak incelemelerden sonra uygun görülerek serbest göçmen
vizesi alanlar, Hükümetten hiçbir iskân yardımı istememeleri şartıyla İçişleri
Bakanlığınca serbest göçmen olarak kabul edilirler.
(2) Bu yolla geleceklerin pasaportlarına
gerekli açıklama yazılır ve haklarında 8 inci madde hükümlerine göre işlem
yapılır.
Toplu
göçmen kabulü
MADDE
6- (1) Yabancı ülkelerle
yapılan anlaşmalar gereğince Türkiye'ye gelmek isteyen Türk soyundan ve Türk kültürüne bağlı kimseler, anlaşma
hükümlerine göre ve Dışişleri Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca
verilecek karar uyarınca İçişleri Bakanlığınca serbest göçmen olarak kabul
olunurlar.
(2) Bunlar hakkında 8 inci madde hükümlerine
göre işlem yapılır.
Türk
soyundan olmanın ve Türk kültürüne bağlılığın tayin ve tespiti
MADDE
7- (1) Göçmen olarak kabul edilecekler bakımından Türk
soyundan olmanın ve Türk kültürüne bağlılığın tayin ve tespiti, ilgili
bakanlıkların görüşü alınarak Dışişleri Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile yapılır.
Geçici
barındırma, göçmen belgesi verilmesi ve vatandaşlığa kabul
MADDE
8- (1) 5 inci ve 6 ncı
maddeler uyarınca yurda toplu olarak kabul olunan göçmenler, sınırlarımızdan
girdikten sonra giriş noktalarındaki göçmen kabul merkezlerinde sağlık, gümrük,
idari ve nakil işlemleri tamamlanıncaya kadar misafir edilirler. Bu süre içinde
bakım, beslenme ve barınma ihtiyaçları Kızılay Derneğinin de yardımlarıyla
Bakanlıkça karşılıksız sağlanır.
(2) Bu
giderler için Maliye Bakanlığınca ivedilikle ödenek aktarılır.
(3) Özel
kanunlarla yurdumuza getirilen iskânlı
göçmenler, sınırlarımızdan yurda girdikten sonra geçici veya kesin iskânları
için belirlenen yerlerin, serbest göçmenler ise yerleştikleri yerlerin en büyük
mülki amirine müracaatla kendileri ve aile fertleri için "Vatandaşlığa
Girme Beyannamesi"ni imzalayarak "Göçmen Belgesi" almaya
mecburdur. Göçmen Belgesi, iki yıl için geçerli olup, geçici kimlik belgesi
olarak kullanılır. Bu belgede, göçmenin bu Kanunun hangi maddesi uyarınca yurda
kabul edildiği belirtilir.
(4)
Göçmen olarak kabul edilenler, gerekli işlemlerin ilgili kuruluşlarca
tamamlanmasından sonra Bakanlar Kurulu kararıyla vatandaşlığa alınırlar.
Küçükler; baba ve analarına, baba veya anaları yoksa kan ve kayın hısımlarına bağlı tutulurlar. Kimsesiz gelen
küçükler, yaşlarına bakılmaksızın vatandaşlığa alınırlar.
(5) 4
üncü maddede sayılan engellerden herhangi birini taşıdığı yurda girdikten sonra
tespit edilen şahısların, göçmenlik işlemleri iptal edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İskân Esasları
İskân
yardımları
MADDE
9- (1) Göçmen, göçebe,
yerleri kamulaştırılanlar ve millî güvenlik nedeniyle yerlerinin
değiştirilmesine karar verilenlerin iskânı; şehir, kasaba ve köylerde,
Bakanlıkça hazırlanacak plan ve projesine uygun olarak;
a) Öncelikle konut ve arsası,
b) Esnaf, sanatkâr ve tüccarlara, geçimlerini
sağlayacak işyeri ve arsası ile işletme kredisi,
c) Çiftçilere tarımsal projesinde öngörülen
arazi, gerekli tarımsal girdiler, tarımsal
yapılar veya arsası ile aynî ve nakdî işletme ve donatım kredileri,
ç) Hak sahiplerinin talepleri halinde, konut,
işyeri ve tarım arazisi kendileri
tarafından bulunarak teklif edilmesi ve Bakanlıkça uygun görülmesi
halinde toplu veya münferit olarak ailelere iskân kredileri,
verilmek suretiyle bu Kanun hükümlerine göre
borçlandırma yoluyla yapılır.
(2)
Tarımsal iskân projesinde öngörülen yıllık işletme ve donatım kredilerini,
tarım arazilerinin devrinden sonraki iki yıl içinde istemeyen ailelere bu
krediler kullandırılmaz.
(3) Bu
Kanun uyarınca yurda kabul edilen göçmenlerin, gümrükten muaf kullanılmış
eşyalarıyla birlikte sınırlarımızdan girişlerinden itibaren; yerleri
kamulaştırılanlarla, millî güvenlik nedeniyle iskân edilenlere ve göçebelere
yeni iskân alanına nakledilmeye başladıkları tarihten itibaren barındırma, yiyecek,
yakacak ve tedavi yardımları ile bunlardan muhtaç durumda olanlara bir defaya mahsus olmak üzere giyecek
yardımları ve ayrıca yerleri kamulaştırılanlara geçici iskân için karşılıksız
yardımlar yönetmelikte belirtilen süre, miktar ve şartlara göre yapılır.
(4) Yukarıda
sayılanların yeni iskân alanına nakilleri, hazırlanacak nakil projesine göre
Devlet tarafından karşılıksız olarak sağlanır.
İskânlı
göçmenlerin iskânı
MADDE
10- (1) Yurda kabul edilen
iskânlı göçmenler, şartların elverdiği yerlerde Bakanlıkça bu Kanun hükümlerine
göre iskân olunurlar. Ancak, Türkiye'ye geldikleri tarihten itibaren iki yıl
içinde iskânını istemeyen göçmenler, Bakanlıkça iskân edilemezler ve yapılmakta
olan karşılıksız yardımlar kesilir.
Göçebelerin
iskânı
MADDE
11- (1) Göçebeler, İçişleri
Bakanlığı ile gerektiğinde diğer ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının da
görüşleri alınmak suretiyle Bakanlıkça uygun görülecek yerlere bu Kanun
hükümlerine göre iskân edilirler. Ancak, iskân duyurusu tarihinin bitiminden
sonra yüzseksen gün içinde müracaat etmeyen aileler iskân edilemezler.
Yerleri
kamulaştırılanların iskânı
MADDE
12- (1) Kamu kurum ve
kuruluşlarınca yapılacak baraj, baraj mücavir alanı, koruma alanı, havaalanı,
karayolu, demiryolu, fabrika, ekonomi ve savunma ile ilgili diğer tesislerin
inşası, tarih ve tabiat kıymetlerinin korunması gibi amaçlar için veya özel
kanunların uygulanması sebebiyle;
a) Taşınmaz mallarının kısmen veya tamamen
kamulaştırılması sonucu yerlerini terk
etmek zorunda kalan aileler,
b) Yapılan iskân planlama etütlerinin
başladığı takvim yılı başlangıcından en az üç yıl önce kamulaştırma sahasında yerleşmiş olup da taşınmaz malı
olmayan aileler,
talep ettikleri takdirde Bakanlıkça
gösterilecek yerlerde bu Kanun hükümlerine göre iskân edilirler.
(2)
Ancak, iskân planlama etütlerinin başladığı tarihten önce yerini terk etmiş
olup kamulaştırılacak taşınmaz malı
bulunan aileler iskân edilmezler. Bu tarihten geriye doğru üç yıl içerisinde, taşınmaz mallarını
zorunlu hal olmadan ellerinden çıkaran ve yerine eşdeğerde veya daha fazla
değerde taşınmaz mal almayan aileler yerlerini terk etmemiş olsalar dahi iskân
edilmezler. Zorunlu haller yönetmelikle belirlenir.
(3) Kamu
kurum ve kuruluşlarınca kamulaştırılan alanlarda yerleşik olan ve
kamulaştırmadan etkilenen ailelerden Devlet eliyle başka yerde iskânını
istemeyenler, yazılı başvuruları üzerine, ilgili valiliğin teklifi ve İçişleri
Bakanlığının olumlu görüşü alınmak şartıyla Bakanlıkça kendi köy hudutları içinde
gösterilecek bir yerde iskân edilebilirler.
(4) Bu
madde kapsamına giren ve Devlet eliyle iskânlarını isteyen ailelerden; iskân
duyurusu tarihinin bitiminden sonra doksan gün içinde müracaat etmeyenler ile
aldıkları veya alacakları kamulaştırma bedelinin, Bakanlıkça belirlenen
miktarını; kamulaştırma bedelinin Bakanlıkça belirlenen miktardan az olması
halinde ise kamulaştırma ve tezyidi bedellerinin tamamını, Bakanlık Merkez
Muhasebe Birimi Hesabına yatırmayı taahhüt etmeyenler iskân edilmezler.
Millî
güvenlik nedeniyle iskân
MADDE
13- (1) Millî güvenlik
nedeniyle iskân edilecek yerleşim ünitelerinde yaşayan ailelerin iskânı, Milli
Güvenlik Kurulunun önerileri
doğrultusunda Bakanlar Kurulunca alınacak kararda belirtilecek şekil ve
şartlar çerçevesinde bu Kanun hükümlerine göre yapılır.
Gösterilen
yerde iskânı kabul etmeyenler
MADDE
14- (1) 10, 11, 12 ve 13 üncü
maddeler kapsamına giren hak sahibi ailelerin, Bakanlığın gösterdiği yerlerde
iskân edilmeyi kabul etmemeleri halinde hak sahiplilik durumları Mahalli İskân
Komisyonunca iptal edilir. Bu durumdaki aileler ikinci bir iskân talebinde
bulunamazlar.
İskân
duyurusu
MADDE
15- (1) 11, 12 ve 13 üncü
maddeler uyarınca iskân edileceklere, iskân şekli ve şartları bağlı
bulundukları köy, kasaba veya ilçe merkezlerinde duyurulur. İskân duyurusu ve
bu duyuru üzerine yapılacak müracaatların usûl ve esasları yönetmelikle
belirlenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Fiziksel Yerleşim Düzenlenmesi
Fiziksel
yerleşim
MADDE
16- (1) Kırsal alanda
fiziksel yerleşimin düzenlenmesi amacıyla;
a) Yerleşim yerinin elverişsizliği sebebiyle
yerinde kalkındırılmasına imkân olmayan köyler ile altyapı hizmetlerinin
pahalıya mal olacağı tespit edilen yerleşim birimlerinin daha elverişli bir
yerleşim yerine nakledilmesi,
b) Birden fazla istekli köy veya bir köy
hudutları içinde kalan mahalle, kom, mezra ve benzeri dağınık yerleşim
ünitelerinin mevcut yerleşim ünitelerinden birinde veya yeni bir yerleşim
yerinde toplulaştırılması,
c) Afet nedeniyle parçalanmış köylerde, afete
maruz kalmayan ailelerin talepleri halinde yeni yerleşim yerine ekleme
yapılması,
ç) Nakli, toplulaştırılması ve fiziksel
yerleşim iyileştirilmesi yapılacak köylerin imar planlarının yapılması,
onaylanması ve bu planlara uyulmasının sağlanması, ayrıca onaylanmış köy imar
planlarına göre ayrılan alanlardan istekli hak sahiplerine arsa satılması,
d) Çevrenin iklimine, sosyal ve ekonomik
şartlarına, yapı malzemesi imkânlarına uygun nitelikte konut, tarımsal işletme
binaları ve sosyal tesislerin tiplerinin ve uygun yerleşim modellerinin
araştırılması, teknik yardım niteliğindeki tip projelerin hazırlanarak istekli
köy veya köylülere verilmesi, gerektiği hallerde köylerde sosyal, kültürel,
idari, ekonomik yapı ve tesisler ile köy içi altyapılarının yapılması,
e) Nakil, toplulaştırma ve fiziksel yerleşim
iyileştirilmesi uygulamaları tamamlanan köylerde, daha sonraki yıllarda rezerv
arsalardan satın alan ailelere, kendi evini yapana yardım metodu ile kredi
açılması,
hizmetleri, imar mevzuatına uyularak
hazırlanacak plan ve projelere göre yapılır veya yaptırılır. Gerektiğinde,
yönetmelikte belirtilen esas ve usûller dahilinde hak sahibi ailelere
borçlanmaya tâbi olmak kaydıyla konut ve işletme binası için nakdi kredi
açılır.
(2) Ancak, birinci fıkranın (a) ve (b)
bentlerindeki hizmetlerin yapılabilmesi için köy seçmen listesinde kayıtlı
olanların yarıdan bir fazlasının, o yerin en büyük mülki amirliğine yazılı
müracaatı esastır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
İskânda Aile, İskân Komisyonları ve
İskân Tedbirleri
İskânda
aile kabul edilecekler
MADDE
17- (1) Bu Kanunun
uygulanmasında aile bir bütün olarak kabul edilir ve aşağıda sıralananlar aile
sayılır.
a) Karı ile koca,
b) Evlenmemiş çocuklar, ana ve baba ile veya
bunlardan sağ olanı ile birlikte,
c) Evli çocuklar, evli torunlar ile çocuksuz
erkek ve kadın dullar başlı başına,
ç) Anasız ve babasız kardeş çocuklar birlikte
ve eşit hisselerle,
bir aile olarak iskân edilirler.
Komisyonlar
MADDE
18- (1) Bakanlıkça ihtiyaç
duyulması halinde, Bakanın veya görevlendireceği kişinin başkanlığında, gerekli
görülecek diğer bakanlık ve kuruluşların temsilcilerinden oluşan bir Merkezi
İskân Komisyonu kurulur.
(2) Bu komisyon, göçebelerin, göçmenlerin,
yerleri kamulaştırılanların ve millî güvenlik nedeniyle iskân edilecek
ailelerin ekonomik, sosyal ve sağlık şartlarına göre yerleştirilecekleri
yerleri ve iskân programlarını tetkik etmek, iskâna yarayacak taşınmaz malları
araştırıp bulmak, iskân ödeneklerini sağlamak ve harcanmasını kararlaştırmak,
iskân konusunda görevli bakanlık ve kuruluşlarla işbirliği yapmak gibi
görevleri yerine getirir.
(3) Bu Kanun hükümlerine göre iskân
edilecekleri tespite ve taşınmaz mal tahsisine mahallin en büyük mülki amirinin
veya görevlendireceği kişinin başkanlığında; bayındırlık ve iskân, tapu,
maliye, tarım ve gerektiğinde ihtiyaç duyulacak konularda hizmet veren kamu
kurum ve kuruluşlarının görevlilerinden teşekkül edecek Mahalli İskân Komisyonu
yetkilidir.
(4) Bu komisyonlar, eldeki bilgi ve belgelere
göre iskân edileceklerin hak sahibi olup olmadıklarına dair karar alırlar.
(5) Bu maddede belirtilen komisyonların
çalışma usûl ve esasları, Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Temlik
ve tescil
MADDE
19- (1) Bu Kanun hükümlerine
göre verilen taşınmaz malların temlikine, vali ve kaymakamlar yetkilidir.
Dağıtım defter veya kararlarının vali veya kaymakamlarca onanması, temliktir.
Onaylı defter veya kararlardaki miktarlar geçerlidir.
(2) Verilen taşınmaz mallar, temlik tarihinde
yaşayan aile fertleri adına eşit hisselerle temlik ve tapuya tescil ettirilir.
Mülkiyete
ve bedele ilişkin ihtilaflar
MADDE
20- (1) Temlik edilmiş olan
taşınmaz mallar mülkiyetine ilişkin olarak açılacak davalarda, davalı yeni malik
ile birlikte tapudaki tescil durumuna göre Hazinedir.
(2) Temlik
tarihinden itibaren bir yıl geçtikten sonra malın kendisine ait olduğunu
iddia edenler tarafından, el koyma tarihindeki rayiç bedel üzerinden dava
açılabilir.
Devir,
takyit ve geri alma
MADDE
21- (1) Bu Kanuna göre
verilen taşınmaz mallar temlik tarihinden itibaren on yıl süre ile hiçbir
suretle satılamaz, bağışlanamaz, terhin edilemez, tapu kütüğüne satış vaadi
şerhi konulamaz ve haczolunamaz. Bu taşınmazların tapularına bu yolla kayıt düşülür.
(2) Bu Kanuna göre hak sahiplerine verilen
arazi, arsa, işyeri, konut ve tarımsal tesislerin; takyit süresi içinde
askerlik, tutukluluk, afet ve belgelendirilmiş uzun hastalık gibi geçerli bir
özrü olmaksızın kendileri tarafından işletilmediği, oturulmadığı veya
satıldığı, kiraya verildiği, gelir elde etmek maksadıyla üçüncü kişilere
kullandırıldığı tespit olunduğunda, Mahalli İskân Komisyonunca hak sahiplilik
durumu iptal edilir, iskân amaçlarında kullanılmak üzere tapu kaydının iptali
ile Hazine adına tescili mahkemeden istenir.
Taşınmazların
fuzuli işgalden korunması
MADDE
22- (1) Bu Kanunun
uygulanması amacıyla sağlanan veya hak sahiplerine verilecek yapılar, arsa ve
araziler; kimin işgali altında olursa olsun o yerin en büyük mülki amirinin yazılı
emirleriyle kolluk kuvvetlerince boşaltılır ve kendilerine teslim olunur.
Bunlara vuku bulacak tecavüzlerde de o yerin en büyük mülki amirleri kolluk
kuvvetlerini kullanarak tahliyeye yetkilidir.
İskân
işlerinin yürütülmesi
MADDE
23- (1) Bu Kanun hükümlerine
uygun olarak iskân edilenlerin istihkaklarının eksiksiz olarak vaktinde
dağıtılıp teslim olunmasına ve üretici hale getirilmesine ait işler ile diğer
iskân işleri Bakanlığın mahalli teşkilatınca yürütülür. Bakanlığa ait personel,
araç ve gerecin yetersiz olduğu yerlerdeki vali ve kaymakamlar; kendi il ve
ilçelerindeki yargı organları hariç, Devlet memurları, özel idare ve belediye personeli ile araç ve
gereçlerden uygun gördüklerini, iskân olunanları yerleştirmek, bunlara
verilecek yerleri ölçmek, dağıtmak ve inşaatları kontrol etmek gibi iskân ve
nakil işlerinde görevlendirmeye yetkilidir. Görevlendirilen personel öncelikle
bu işleri yapmaya zorunludur.
(2) Zaruri durumlarda Genelkurmay Başkanlığından izin alınmak kaydıyla
yukarıda belirtilen hizmetlerde Silahlı Kuvvetler personelinden de
yararlanılabilir.
Proje
kredisi
MADDE
24- (1) Bu Kanuna göre iskân
edilenlerin tespit edilecek hayat seviyesine kavuşabilmeleri için geliştirme,
yan gelir temini gibi tedbirler, Bakanlık ile diğer ilgili kurum ve
kuruluşlarca ortaklaşa hazırlanacak plan ve projelere göre yürütülür. Bu
projelerde yer alan tarım araç ve gereçleri, iskânlı ailelerin kooperatif
kurmaları şartıyla kullandırılır.
(2) Hayat seviyesinin tespitinde, kredi
verilmesinde ve bu kredilerin yerinde kullanılmaması halinde uygulanacak usûl
ve esaslar yönetmelikte belirtilir.
ALTINCI BÖLÜM
Malî Hükümler
Gelirler
MADDE
25- (1) İskâna ilişkin
olarak;
a) Resmî ve özel, yerli ve yabancı kurumlar
ile şahıslar ve milletlerarası göçmen
ve mülteci teşkilatları tarafından yapılacak maddi yardımlarla nakde çevrilecek
yardımlar,
b) Yabancı devletlerden göçmenler için
alınacak tazminatlar,
c) İskân amaçlı alınmış, tahsis edilmiş veya
inşa sonrası elde edilmiş ancak çeşitli nedenlerle hak sahiplerine
devredilememiş taşınmaz malların ihale usûllerine göre satışından elde edilen
gelirler,
ç) Hak sahiplerine yapılan arsa satışlarından
sağlanan gelirler,
d) Kamulaştırma bedelleri ile tezyidi bedel
davaları sonucunda alınan paralar,
e) Geri ödeme tahsilatlarından sağlanan
gelirler,
f) Diğer hibe, yardım ve gelirler,
genel bütçeye gelir kaydedilir.
Giderler
MADDE
26 - (1) İskâna ilişkin
giderler;
a) Arazi ve arsa satın alma veya kamulaştırma
bedellerini,
b) Borçlandırmaya tâbi bilumum tesis ve inşaat
harcamalarını,
c) Kredi ödemelerini,
ç) Barındırma giderlerini,
d) Bu Kanunun 9 uncu maddesine göre yapılacak
karşılıksız yardım giderlerini,
e) İskân hizmetlerinin gerektirdiği taşınır
ile taşınmaz mal kiralanması ve satın alınması giderlerini,
f) İskân hizmetleri için etüt, plan, proje,
harita ve araştırma yapma, yaptırma giderlerini,
g) Bu Kanun kapsamında yapılacak her türlü
bina, tesis ve donatıları ile altyapı yapım giderlerini,
ğ) Kamulaştırma bedellerinin iadesine ilişkin
giderleri,
h) Kırtasiye, yayın, büro malzemeleri,
haberleşme, ilan, sigorta, mahkeme, noter giderlerini,
ı) İskân hizmetlerinin gerektirdiği diğer
giderleri,
i) İskân hizmetleriyle ilgili olarak kamu
kurum ve kuruluşlarına yaptırılacak işlerin bedellerini,
kapsar.
(2) İskâna ilişkin giderler Bakanlık bütçesine
bu amaçla konulacak ödeneklerle karşılanır.
Borçlandırma,
teminat ve vadesinde ödenmeyen borçlar
MADDE
27 - (1) İskân ve fiziksel
yerleşim düzenlemelerinde hak sahipleri; kendilerine verilen taşınmazlardan
dolayı, kamulaştırılan ve satın alınan taşınmaz mallar için kamulaştırma veya
satın alma bedelleri, yapılar için maliyet bedelleri, Hazine arazileri için
rayiç bedelleri üzerinden borçlandırılırlar. Ancak, iskân amacıyla
kamulaştırılmış, satın alınmış, inşa edilmiş olup, çeşitli nedenlerle
tahsisleri bir yıl içinde yapılmamış taşınmaz mallar yeniden iskân uygulamasına
alındığı takdirde, yeni hak sahipleri bu taşınmaz malların rayiç bedelleri
üzerinden borçlandırılırlar.
(2)
Borçlandırma muameleleri, aile fertleri veya kendi başlarına iskân edilenlerin
adına yapılır.
(3)
Taşınmaz mallara ait borçlandırma bedelleri faizsiz olarak tahsil olunur. Bu
Kanun uyarınca açılacak işletme ve donatım kredileri ile fiziksel yerleşimi
düzenleme amacıyla yapılacak taksitli arsa satışları ve aileye verilen konut ve
işletme binası kredileri faize tâbidir.
(4) Taşınmaz malların borçlandırılmasında
ödemesiz süre ve vade, açılacak kredilerin ve arsa borçlarının faiz nispeti ve
vadeleri ile borçlandırma ve kredilendirmeye ait diğer hususlar yönetmelikte
belirtilir.
(5) Millî güvenlik nedeniyle iskâna tâbi
tutulan ailelerin veya fertlerin borçlandırılıp borçlandırılmayacağı,
borçlandırıldığı takdirde borçlanma usûl ve esasları Bakanlar Kurulu kararıyla
belirlenir.
(6) Bu
Kanun hükümlerine göre borçlandırma suretiyle yapılan iskân yardımlarının
tamamı için, verilecek taşınmaz mallarda Hazine lehine birinci derecede ve
birinci sırada ipotek tesis edilir.
(7)
Erteleme sebepleri dışında kalıp da muaccel hale gelen alacaklar, Bakanlıkça
millî bir bankayla yapılacak protokol çerçevesinde takip ve tahsil olunur.
Erteleme sebepleri yönetmelikle belirlenir.
(8) Borçlunun haczedilebilir taşınır malı
bulunmadığı veya borcuna yetmediği takdirde, borcun tamamı muacceliyet kesbeder
ve bu Kanuna göre verilen veya kredi açmak suretiyle sağlanan taşınmaz malların
tapu kayıtları mahkeme kararıyla Hazine adına tashihen tescil edilir ve bu
taşınmaz malların iade işlemleri 29 uncu madde hükümlerine göre yürütülür.
(9)
İskân edilen ailelere verilen taşınmaz mallar, gerek idarenin ve gerekse iskân
edilen ailelerin istek ve rızaları dışında geri alındığı takdirde, geri
alınmadan dolayı eksilen istihkaklarının karşılanması maksadı ile yapılacak
kamulaştırma ve satın alınmadan doğan ilave bedeller geri verilecek paralar
tertibinden karşılanır.
Borçlandırmadan
tenkis edilecek değerler
MADDE
28- (1) Bakanlık Merkez
Muhasebe Birimi Hesabına yatırılmış kamulaştırma bedelleri, borçlandırma
bedellerinden düşülür; fazlası iade edilir; eksik kaldığı takdirde bu Kanun
hükümlerine göre ilgililer borçlandırılır.
Yatırılmış kamulaştırma bedelleri, borçlandırma ve/veya iade tarihi
itibariyle güncelleştirilir.
Verilen
taşınmaz malların geri alınmasında iade işlemleri
MADDE
29- (1) Mahkeme kararı ile
taşınmaz malların geri alınması halinde, evvelce ödenen taksitler veya zaruri
ve faydalı giderler, geri verilecek paralar tertibinden iade edilir.
Borçlandırmasız
hizmetler, harcamalar
MADDE
30- (1) Bu Kanunun
uygulanmasına ilişkin olarak yapılacak; karşılıksız iskân yardımları, altyapı
tesisleri, sosyal, kültürel, idari, ekonomik ve diğer tesisler, imar planları
ve teknik yardım niteliğindeki tip projeler karşılıksız olarak yapılır veya
yaptırılır.
Sari
taahhüt yetkisi
MADDE
31- (1) Ödemesi yapılacak
proje, inşaat ve benzeri hizmetler
için, her yıl ödenecek miktarı yılı ödenek tutarının yüzde ellisini
geçmemek şartıyla beş yıla kadar gelecek yıllara sari taahhüde Bakan yetkilidir.
Kamulaştırma
bedelleri
MADDE
32- (1) 12 nci maddede
belirtilen nedenlerle veya özel kanunlar gereğince taşınmaz malları
kamulaştırılanlardan iskânını isteyenlerin kamulaştırma bedelleri ile tezyidi
bedel davası sonucu alacakları paralar, kamulaştırmayı yapan kuruluşça bu
taşınmaz mallarla ilgili her türlü vergi, resim ve harçlar kesildikten sonra,
Bakanlıkça tespit edilen miktar veya kamulaştırma bedeli ve tezyidi bedel kadar
iskân edilecekler adına Bakanlık Merkez Muhasebe Birimi Hesabına yatırılır. Vergi,
resim ve harçlar ise kamulaştırmayı yapan ilgili kuruluşlara ödenir.
(2)
İskân hakkı doğan aynı aile fertlerinin ayrı ayrı kamulaştırma bedeli
alacağının olması halinde ve aile fertlerinin tamamı iskân istedikleri
takdirde, ilgili kuruluşça bunlara ait kamulaştırma bedelleri toplu halde
Bakanlık Merkez Muhasebe Birimi Hesabına yatırılır.
Kamulaştırmayı
yapan kuruluş bütçesine gerekli iskân ödeneğinin konması
MADDE
33- (1) 12 nci madde
kapsamına giren ailelerin iskânı için ana projeyi yürüten kuruluşun bütçesinde
yeniden yerleşimi de kapsayacak şekilde gerekli ödenekler ile 13 üncü madde uyarınca iskânı
yapılacaklar için gerekli iskân ödeneği ve kamulaştırılacak taşınmaz malların
kamulaştırma ödenekleri, Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle kamulaştırmayı
yapacak kuruluşlar tarafından Bakanlık bütçesine transfer edilmek üzere bu
kuruluşların kendi bütçelerine konulur.
YEDİNCİ BÖLÜM
Muafiyetler
Gümrük
muafiyetlerinden yararlanma
MADDE
34 - (1) Bu Kanun hükümlerine
göre kabul edilen göçmenlerin, bir aile veya aile sayılan kişiler ile bir köy,
mahalle veya topluluk olarak yurda getirecekleri kullanılmış zati, mesleki ve
ev eşyaları bir defaya mahsus olmak üzere gümrük vergileri ile damga
vergisinden ve diğer her türlü resim, vergi ve harçlardan muaftır.
Muamelelerle
ilgili muafiyetler
MADDE
35- (1) Göçmenlerin
pasaportları üzerinde yapılacak vize muamelesi ile kendilerine verilecek eşya
belgeleri her türlü resim ve harçtan muaftır. Göçmen, göçebe, millî güvenlik
nedeniyle ve kamulaştırmadan etkilenen ailelerden iskân edilenlere bu Kanun
hükümleri gereğince yapılacak iskân yardımı gümrük ve vergi muafiyeti,
tabiiyet, nüfusa ve tapuya tescil ve nakil işlemleri dolayısıyla gerek
kendileri tarafından verilecek gerekse ilgili dairelerce düzenlenecek her türlü
evrak damga vergisi ile sair resim ve harçlardan muaftır.
İskân
yoluyla verilen taşınmaz malların vergilerden muafiyeti
MADDE
36- (1) Bu Kanun hükümlerine
göre temlik edilen arsa, arazi ve yapılardan bu temlik dolayısıyla veraset ve
intikal vergisi ve ferağ harcı alınmaz; noterlerce yapılacak iskân ile ilgili
taahhütname ve borçlanma senetleri ve bu konuda düzenlenen belgeler damga
vergisi ve harca tâbi değildir.
(2) Bu
Kanuna göre, gerek borçlandırılarak ve gerekse peşin bedelli olarak verilen
bütün arsa, arazi ve yapılar harçsız
tapuya tescil edilerek tapu senedi verilir. Temlik, tefviz, borçlandırma
ve ipotek işlemleri koyup kaldırma muameleleri, damga vergisi ve harca tâbi
tutulmaz.
(3) İskân hizmetlerine
ilişkin her türlü tapu muamelesinden döner sermaye katkı payı alınmaz.
Askerlik
muafiyeti
MADDE
37- (1) Göçmenlerin
askerlikle ilgili muafiyetleri ve bu muafiyetlerden yararlanma usûlleri,
21/6/1927 tarihli ve 1111 sayılı Askerlik Kanunundaki esaslara göre yürütülür.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Tahsis,
devir ve temlik edilecek arazi ve arsalar
MADDE
38- (1) Özel kanunlarda
yazılı hükümler saklı kalmak kaydıyla bu Kanun uygulamalarında kullanılabilecek
arsa ve araziler aşağıda belirtilmiştir:
a) Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan
araziler.
b) Devletin özel mülkiyetinde bulunup da kamu
hizmetlerine tahsis olunmamış ve kullanılmayan arazi ve arsalar.
c) Bir veya birkaç köy, kasaba ve şehir orta
malı olan ve tahsis amacı değiştirilmek suretiyle Hazine adına tescil ettirilen
araziler.
ç) Hazineden bedelsiz olarak belediyelere
devredilmiş ve maksada tahsis edilmemiş
olup 20/7/1966 tarihli ve 775 sayılı Gecekondu Kanunu amaçları dışında kalan
yerler.
d) İşlenmeye elverişli olmayan tuzlu, alkali,
taşlık ve benzeri topraklardan Devletçe
ıslah suretiyle elde edilen araziler.
e) Bakanlık tarafından gerçek ve tüzel
kişilerden satın alınacak veya kamulaştırılacak arsa ve araziler.
f) Köy tüzel kişiliğine ait arazi ve arsalar.
(2) (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde
belirtilen arsa ve araziler Maliye Bakanlığınca bu amaçla kullanılmak üzere
tahsis edildikten sonra; (ç), (e), (f) bentlerinde belirtilen arsa ve araziler
ise işlemleri sonuçlandıktan sonra iskân hizmetlerinde kullanılır.
Köy
tüzel kişiliğine ait arsa ve araziler
MADDE
39- (1) Köy tüzel kişiliğine
ait arsa ve araziler, köy ihtiyar heyetince karar verildiği takdirde bu Kanun
kapsamında kullanılabilir. Bu tür arsa ve arazilerin kıymet takdiri köy ihtiyar
heyetince yapılır, arsa ve arazinin hak sahiplerine satışından elde edilen para
köy bütçesine gelir kaydedilir.
Seçilemeyecek
arsa ve araziler
MADDE
40- (1) Bu Kanun kapsamında
kullanılacak arsa ve araziler, özel kanun hükümleri ve millî güvenlik nedeniyle
tahsis edilmiş veya 18/12/1981 tarihli ve 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve
Güvenlik Bölgeleri Kanunu hükümlerine göre tesis edilecek askeri yasak bölgeler
ve güvenlik bölgeleri sınırları kapsamında kalan yerlerden seçilmez.
(2) Ancak zorunlu hallerde söz konusu arsa ve
araziler ilgili kurumların uygun görüşü doğrultusunda kullanılabilir.
Ortak
tesis ve yapıların tescili
MADDE
41- (1) Bu Kanun hükümleri
uyarınca karşılıksız yapılan ortak tesis ve yapılar, kullanış amacına göre
ilgili tüzel kişilik adına tapuya tescil edilir.
(2) Bu ortak yapı ve tesislerin korunması,
bakım ve onarımı ile amacına uygun olarak kullanılmasından, adına tescil işlemi
yapılan tüzel kişilik sorumludur. Belirtilen hususların yerine getirilip
getirilmediği, mülki amirlerince kontrol edilir ve gerekli tedbirler alınır.
Gönüllü
katkı
MADDE
42- (1) Bu Kanunun
uygulamasına ilişkin hizmetlerin hızlandırılabilmesi için iskâna tâbi
kimselerin gönüllü katkılarından yararlanılır.
Devir
ve intikal eden hükümler
MADDE
43- (1) Bu Kanunun yürürlüğe
girmesinden önce iskân uygulamaları tamamlanmış olan aileler ile taahhütname
verenlerden işlemleri devam edenlerin hak ve mükellefiyetleri saklı olup bu
konuda ortaya çıkacak ihtilaflar, bu Kanundan önceki mevzuata göre çözümlenir.
Tahsil
imkânsızlığı sebebiyle terkin
MADDE
44- (1) Yapılacak takip
sonunda tahsili imkânsız veya tahsili için yapılacak giderlerin alacaktan fazla
olacağı anlaşılan sözleşmeye bağlanmış alacaklar ile gerçek ve tüzel kişilerden
olan alacaklardan 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkında Kanunun 106 ncı maddesindeki parasal miktara kadar olanları
terkin etmeye Bakan yetkilidir.
Bütçeye
ödenek konulması
MADDE
45- (1) Bu Kanunda yazılı
görevlerin gerektirdiği etüt, araştırma, planlama, projeleme ve uygulama işleri
Bakanlıkça yapılır veya yaptırılır.
(2) İskân işleriyle ilgili teknik ve idari
personel, hizmet içi eğitim yapılacak kamu yapı ve tesisleri giderleri,
Bakanlık bütçesine konulacak ödeneklerden karşılanır.
Yeni
yerleşim yerinde ilgili kurum ve kuruluşlarca yapılacak hizmetler
MADDE
46- (1) Bu Kanunun 10, 11, 12
ve 13 üncü maddeleri gereğince yapılacak iskânlarda elektrik, okul, sağlık evi
ve benzeri tesisler ile altyapı hizmetleri ilgili kurum ve kuruluşların
görüşleri doğrultusunda Bakanlıkça
yapılır veya yaptırılır.
Yönetmelik
düzenleme yetkisi
MADDE
47- (1) Bu Kanunla,
yönetmelikle düzenlenmesi öngörülen hususlar ile bu Kanunun uygulanmasına ait
diğer düzenlemeler, ilgili bakanlık ve kuruluşların da görüşleri alınarak
Bakanlıkça düzenlenecek ve altı ay içerisinde çıkarılacak yönetmelikle
belirlenir.
Yürürlükten
kaldırılan hükümler
MADDE
48- (1) 15/5/1959 tarihli ve
7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle
Yapılacak Yardımlara Dair Kanunun ek 7 nci maddesi ile 14/6/1934 tarihli ve
2510 sayılı İskân Kanunu ek ve değişiklikleri ile birlikte yürürlükten
kaldırılmıştır.
GEÇİCİ
MADDE 1- (1) Başbakan,
Bulgaristan'dan zorunlu göçe tâbi tutulup, Türkiye'ye gelerek yerleşmek isteyen
Türk soylu kişilerle ilgili olarak bu Kanun çerçevesinde yapılacak işlemler ile
alınacak kararların genel koordinasyonu ve bu kişiler için yapılan veya
yapılacak konutların proje, yapım, kontrol ve hak sahibi seçimi, tahsis ve
dağıtımı, kişiler adına temlik ve tapuda tescili ile borçlandırma konularında
Toplu Konut İdaresi Başkanını görevlendirebilir.
(2) Bu Kanun uyarınca hak sahibine tahsis
edilmiş olan konutun, takyit süresi içerisinde; işyeri, ticarethane ve sair
biçimde amacı dışında kullanılması ya da satış vaadi şerhi konulması,
devredilmesi, satılması veya terhin edilmesi hallerinden birinin ya da
birkaçının valiliklerce tespit edilmesi üzerine ya da konut bedelinin geri
ödenmesine ilişkin borçlanma taksitlerinin yatırılmamış olması gibi hallerde,
söz konusu taşınmazın, aynı durumdaki göçmenlerin hizmetinde kullanılmak
maksadıyla tapu kaydının iptali ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığı adına
tescili Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından mahkemeden istenir. Mahkemece
tapu kaydının iptaline ve Toplu Konut İdaresi Başkanlığı adına tesciline karar
verilen konutlar, Toplu Konut İdaresi
Başkanlığının talebi üzerine, bu Kanun
ve 4/12/1984 tarihli ve 3091
sayılı Taşınmaz Mal Zilyedliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanun
çerçevesinde valiliklerce tahliye edilir.
(3) Mahkeme kararı ile taşınmaz malların geri
alınması halinde, evvelce ödenen taksitler veya yapılan zaruri ve faydalı
giderlerle, taşınmaz maldan elde edilen intifaın bedelleri karşılıklı olarak
hesap edilir, değerlerdeki fazlalıklar taraflarca iade edilir. Bu işlemlerden
doğan bakiye alacaklar, Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca genel hükümlere göre
takip ve tahsil olunur.
(4) Bu madde kapsamında açılacak dava ve
takiplerde Toplu Konut İdaresi Başkanlığı her türlü vergi, resim ve harçtan
muaftır.
(5) Bulgaristan'dan zorunlu göçe tâbi tutulup,
Türkiye'ye gelerek yerleşmek isteyen Türk soylu kişilere yaptırılan konutlardan
almak üzere müracaat ederek para yatıranlardan konut sahibi olamayanların, bu
Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içerisinde müracaat etmeleri halinde
yatırdıkları bedel, yatırıldıkları tarihten itibaren işleyecek kanuni faizi ile
birlikte kendilerine ödenir. Görülmekte olan davalar da bu hükme göre
sonuçlandırılır. Süresi içerisinde müracaat etmeyen soydaşların yatırmış
oldukları bedel, göçmen konutları hesabına gelir kaydedilerek toplanmış bulunan
paralar bu şekilde tasfiye edilir. Bu fıkra hükümlerini uygulamaya ilişkin
gerekli düzenlemeleri yapmaya Toplu Konut İdaresi Başkanlığı yetkilidir.
GEÇİCİ
MADDE 2- (1) Bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2510 sayılı Kanun ve anılan Kanunun ek ve
tadilleri gereğince hak sahibi olup da iskân edilemeyen aileler bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak iki yıl içinde valiliklere ve Bakanlığa
yazılı olarak müracaat ettikleri takdirde, bunlara hak sahibi oldukları tarihte
yürürlükte olan Kanun hükümleri ve aşağıdaki esaslar dahilinde iskân yardımı
yapılır:
a) Bu
ailelerin halen muhtaç durumda olması gerekir. Ailelerin muhtaçlık durumlarının
tespiti için asgari ücretin yıllık tutarı esas alınır.
b) İlk
iskân kararında adı geçen ve halen yaşayan aile fertleri, bir bütün olarak bu
yardımdan yararlanırlar. Mirasçılara bu
hak tanınmaz.
c)
Evlenmek suretiyle aileden ayrılan kadın ve erkekler, müstakil aile olarak bu
yolda iskân yardımı isteyemezler.
ç) İlk
iskân kararının veriliş tarihi ile bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih arasında
taşınmaz mal edinen aileler, bu taşınmaz malları devir ve temlik etmiş olsalar
dahi bu yardımdan yararlanamazlar.
d) Bu
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içerisinde müracaat
etmeyenlerle Bakanlığın yapacağı iskân yardımını herhangi bir nedenle
istemeyenler, gösterilen yeri kabul etmeyenler ve iskân edildikleri yeri terk
edenler, ikinci bir iskân talebinde bulunamazlar ve iskân hakları kaybolur.
e)
Verilen taşınmaz mallar aile fertleri adına eşit hisselerle tapuya tescil
ettirilir. Taşınmaz mallar on yıl süreyle hiçbir şekilde satılamaz,
bağışlanamaz, terhin ve haczedilemez. Tapularına bu yolda kayıt düşülür.
(2) Bu madde hükümlerine göre yapılacak
harcamalar Bakanlık bütçesinden karşılanır.
GEÇİCİ
MADDE 3- (1) Bu Kanunun
öngördüğü yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar, mevcut tüzük ve
yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam
olunur.
Yürürlük
MADDE
49- (1) Bu Kanun yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE
50- (1) Bu Kanun hükümlerini
Bakanlar Kurulu yürütür.