GELİR VERGİSİ KANUNU, VERGİ USUL KANUNU, KURUMLAR VERGİSİ
KANUNU, VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ KANUNU, 4306 SAYILI
KANUN, 4481 SAYILI KANUN VE 4562 SAYILI KANUNDA
DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN
|
Kanun No. 4775 |
|
Kabul Tarihi : 19.12.2002 |
MADDE 1. – 31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir
Vergisi Kanununun 1 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Madde 1. – Gerçek kişilerin
gelirleri gelir vergisine tâbidir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı
içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.
MADDE 2. – 193 sayılı Kanunun 2 nci maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
Madde 2. – Gelire giren kazanç
ve iratlar şunlardır :
1. Ticarî kazançlar,
2. Ziraî kazançlar,
3. Ücretler,
4. Serbest meslek kazançları,
5. Gayrimenkul sermaye iratları,
6. Menkul sermaye iratları,
7. Diğer kazanç ve iratlar.
Bu Kanunda aksine hüküm
olmadıkça, yukarıda yazılı kazanç ve iratlar gelirin tespitinde gerçek ve safi
miktarları ile nazara alınır.
MADDE 3. – 193 sayılı Kanunun 80 inci maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
Madde 80. – Aşağıda yazılı olup geçen bölümlerin dışında kalan kazanç ve iratlar bu bölümdeki hükümlere göre vergiye tâbi gelire dahildir :
1. Değer artışı kazançları,
2. Arızî kazançlar.
MADDE 4. - 193 sayılı Kanunun mülga mükerrer 80 inci
maddesi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Mükerrer Madde 80. - Aşağıda
yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı
kazançlarıdır.
1. İvazsız olarak iktisap
edilenler ile üç ay süreyle elde tutulan ve Türkiye’de kurulu menkul kıymet
borsalarında işlem gören hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin elden
çıkarılmasından sağlanan kazançlar.
2. 70 inci maddenin birinci
fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı hakların (ihtira beratları hariç) elden
çıkarılmasından doğan kazançlar.
3. Telif haklarının ve ihtira
beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanunî mirasçıları dışında
kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
4. Ortaklık haklarının veya
hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
5. Faaliyeti durdurulan bir
işletmenin kısmen veya tamamen elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
6. İktisap şekli ne olursa olsun
(ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70 inci maddenin birinci fıkrasının
(1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde yazılı mal (gerçek usulde vergiye
tâbi çiftçilerin ziraî istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve
hakların, iktisap tarihinden başlayarak dört yıl içinde elden çıkarılmasından
doğan kazançlar (Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis
ettikleri gayrimenkulleri tahsis tarihinde ortak tarafından satın alınmış
sayılır.).
Bu maddede geçen “elden çıkarma”
deyimi, yukarıda yazılı mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir
ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi,
ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade eder.
Bir takvim yılında elde edilen
değer artışı kazancının on milyar liralık kısmı gelir vergisinden müstesnadır.
Faaliyetine devam eden ticarî
bir işletmenin kısmen veya tamamen satılmasından veya ticarî işletmeye dahil
amortismana tâbi iktisadî kıymetlerle birinci fıkrada yazılı hakların elden
çıkarılmasından doğan kazançlar ticarî kazanç sayılır ve bunlara ticarî kazanç
hakkındaki hükümler uygulanır.
MADDE 5. – 193 sayılı Kanunun 81 inci maddesi başlığıyla
birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Vergilendirilmeyecek değer
artışı kazançları
Madde 81. – Aşağıdaki yazılı
hallerde değer artışı kazancı hesaplanmaz ve vergilendirilmez :
1. Ferdi bir işletmenin sahibinin
ölümü halinde, kanunî mirasçılar tarafından işletmenin faaliyetine devam
olunması ve mirasçılar tarafından işletmeye dahil iktisadî kıymetlerin kayıtlı
değerleriyle (bilanço esasına göre defter tutuluyorsa bilançonun aktif ve
pasifiyle bütün halinde) aynen devir alınması.
2. Kazancı bilanço esasına göre
tespit edilen ferdi bir işletmenin bilançosunun bir sermaye şirketine aktif ve
pasifiyle bütün halinde devrolunması, devir alan şirketin bilançosuna aynen
geçirilmesi ve devredilen ferdi işletmenin sahip veya sahiplerinin şirketten,
devir bilançosuna göre hesaplanan öz sermayesi tutarında ortaklık payı alması
(Bu ortaklık payını temsil eden hisse senetlerinin nama yazılı olması
şarttır.).
3. Kollektif ve adi komandit
şirketlerin bu maddenin (2) numaralı bendinde yazılı şartlar dahilinde nev’i
değiştirerek sermaye şirketi haline dönüşmesi (Kollektif ve adi komandit
şirketlerin şekil değiştirerek anonim şirket haline dönüşmesi halinde şekil
değiştiren kollektif ve adi komandit şirketlerin ortaklarının anonim şirketteki
ortaklık paylarını gösteren hisse senetlerinin nama yazılı olması şarttır.).
MADDE 6. – 193 sayılı Kanunun mülga mükerrer 81 inci
maddesi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Mükerrer Madde 81. – Değer
artışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla
sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden
çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla
yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların
indirilmesi suretiyle bulunur. Hâsılatın ayın ve menfaat olarak sağlanan
kısmının tutarı Vergi Usul Kanununun değerleme ile ilgili hükümlerine göre
tayin ve tespit olunur.
Maliyet bedelinin mükelleflerce
tespit edilememesi halinde maliyet bedeli yerine; Vergi Usul Kanunu hükümlerine
göre, takdir komisyonlarınca tespit edilecek bedel, kazancı bilanço veya
işletme hesabı esasına göre tespit edilen işletmelerde ise son bilançoda veya
envanter kayıtlarında gösterilen değer esas alınır.
İşletmeye dahil amortismana tâbi
iktisadî kıymetlerin elden çıkarılması halinde, iktisadî kıymetlerin maliyet
bedeli yerine amortismanlar düşüldükten sonra kalan net değeri esas alınır.
Menkul kıymetlerin elden
çıkarılmasında, iktisap bedelinin tevsik edilememesi halinde Vergi Usul
Kanununun 266 ncı maddesinde yazılı itibari değer iktisap bedeli olarak kabul
edilir.
Dar mükelleflerin (kurumlar
dahil), yabancı sermaye mevzuatına göre ilgili mercilerden izin almak
suretiyle, Türkiye’ye bizzat getirdikleri nakdî veya aynî sermaye karşılığında
iktisap ettikleri menkul kıymetler ile iştirak hisselerini elden
çıkarmalarından doğan değer artışı kazançlarının hesabında, kur farkından doğan
kazançlar dikkate alınmaz. Şu kadar ki, bu mükelleflerin Türkiye’de elde
ettikleri kazançların, münhasıran bu menkul kıymet veya iştirak hisseleri
dolayısıyla elde edilen menkul sermaye iratlarından ve bu kıymet veya
hisselerin elden çıkarılmasından doğan değer artışı kazançlarından ibaret
olması şarttır. Bu mükelleflerin, Türkiye’de menkul kıymet alım satımıyla
devamlı olarak uğraşmaları halinde, kur farkından doğan kazançlar da ticarî
kazancın hesabında dikkate alınır.
Kur farkından doğan kazançların
hesabında, menkul kıymet veya iştirak hisselerinin iktisabına tahsis edilen
yabancı sermayenin bu kıymet veya hisselerin iktisap tarihindeki Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruna göre hesaplanan Türk Lirası
karşılığı ile bu kıymet veya hisselerin elden çıkarılması tarihindeki aynı
miktar yabancı sermayenin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruna
göre hesaplanan Türk Lirası karşılığı arasındaki fark esas alınır.
Mal ve hakların elden
çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden
çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Devlet İstatistik Enstitüsünce belirlenen
toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında artırılarak tespit edilir.
MADDE 7. – 193 sayılı Kanunun 82 nci maddesi başlığıyla
birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Arızi kazançlar
Madde 82. – Vergiye tâbi arızi
kazançlar şunlardır :
1. Arızi olarak ticarî
muamelelerin icrasından veya bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen
kazançlar.
2. Ticarî veya ziraî bir
işletmenin faaliyeti ile serbest meslek faaliyetinin durdurulması veya terk
edilmesi, henüz başlamamış olan böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale,
artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hâsılat.
3. Gayrimenkullerin tahliyesi
veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ile
peştemallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların tahliye ve devri sırasında
kiralayan veya yeni kiracıya devrinde doğan kazançlar dahil).
4. Arızi olarak yapılan serbest
meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hâsılat.
5. Gerçek usulde vergiye tâbi
mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri
kazançlar (zarar yazılan değersiz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli
alacakların tahsili dahil).
6. Dar mükellefiyete tâbi
olanların 45 inci maddede yazılı işleri arızi olarak yapmalarından elde
ettikleri kazançlar.
Bir takvim yılında (1), (2), (3)
ve (4) numaralı bentlerde yazılı olan kazançlar (henüz başlamamış olan ticarî,
ziraî veya meslekî bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve
eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç)
toplamının on milyar liralık kısmı gelir vergisinden müstesnadır.
Bu maddede geçen “hâsılat”
deyimi alınan para ve ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve para ile temsil
edilebilen menfaatleri ifade eder.
Arızi kazançların safi miktarı
aşağıdaki şekilde tespit olunur:
1. Bu maddenin birinci
fıkrasının (1) numaralı bendinde yazılı işlerde satış bedelinden maliyet bedeli
ve satış dolayısıyla yapılan giderler indirilir.
2. Bu maddenin birinci
fıkrasının (2), (3), (4) ve (5) numaralı bentlerinde yazılı işlerde elde edilen
hâsılattan tevsik edilmek kaydıyla yapılan giderler indirilir.
3. Bu maddenin birinci
fıkrasının (6) numaralı bendinde yazılı işlerde, 45 inci madde hükümleri
uygulanır.
MADDE 8. - 31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir
Vergisi Kanununun;
1. Geçici 46 ncı maddesinin (1) numaralı fıkrasında yer alan “beş yıldan fazla” ve “beş yıllık süre” ibareleri sırasıyla “dört yıldan fazla” ve “dört yıllık süre”, (2) numaralı fıkrasında yer alan “2003 yılı” ibaresi “2002 yılı”,
2. Geçici 55 inci maddesinde yer
alan “1.1.1999 - 31.12.2002 tarihleri arasında” ibaresi “1.1.1999 - 31.12.2003
tarihleri arasında”,
3. Geçici 59 uncu maddesinde yer
alan “31.12.2004 tarihine kadar,”, “26.7.2001 - 31.12.2002 tarihleri arasında”
ve “80 inci” ibareleri sırasıyla “31.12.2005 tarihine kadar,”, “26.7.2001 -
31.12.2003 tarihleri arasında” ve “mükerrer 80 inci”,
Şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 9. – 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul
Kanununun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasının (7) numaralı bendi yürürlükten
kaldırılmıştır.
MADDE 10. – 3.6.1949
tarihli ve 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 28 inci maddesinde yer
alan “1.1.1999 - 31.12.2002 tarihleri arasında...” ibaresi “1.1.1999 -
31.12.2003 tarihleri arasında...” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 11. – 8.6.1959 tarihli ve 7338 sayılı Veraset ve
İntikal Vergisi Kanununun;
a) 7 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “... Spor-Toto Teşkilâtı...” ibaresi “... futbol müsabakaları ve at yarışları üzerine müşterek bahis düzenleyenler...” şeklinde,
b) 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde yer alan
“... futbol müsabakalarına...” ibaresi “... futbol müsabakalarına ve at
yarışlarına...” şeklinde,
c) 16 ncı maddesinin son fıkrasında yer alan “... Futbol
müsabakalarına...” ibaresi “... Futbol müsabakalarına ve at yarışlarına...”
şeklinde, aynı fıkrada yer alan “... % 20...” ibaresi “... % 10...” şeklinde,
d) 19 uncu maddesinin birinci fıkrasının parantez içinde yer alan “... Spor-Toto Teşkilâtınca futbol müsabakalarına ait...” ibaresi “... futbol müsabakalarına ve at yarışlarına ait...” şeklinde,
Değiştirilmiştir.
MADDE 12. – 16.8.1997
tarihli ve 4306 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu, Millî Eğitim Temel Kanunu,
Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu, Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilât ve
Görevleri Hakkında Kanun ile 24.3.1988 Tarihli ve 3418 Sayılı Kanunda
Değişiklik Yapılması ve Bazı Kâğıt ve İşlemlerden Eğitime Katkı Payı Alınması
Hakkında Kanunun geçici 1 inci maddesinin (A) fıkrasının (3) numaralı bendi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve aynı fıkranın (1), (4), (5), (7) ve (9)
numaralı bentlerinde yer alan işlem ve kâğıtlar için 2002 yılında uygulanan
maktu tutarlar kanuni tutarlar olarak yeniden belirlenmiştir.
3. a) Süper Toto, Skor-Toto, Gol
7 ve benzeri oyunlarda her bir kolon için 10 000 lira,
b) Sayısal Loto, Şans Topu, On
Numara ve benzeri oyunlarda her bir kolon için 20 000 lira,
c) At yarışlarında oynanan her
bir bilet bedelinin yüzde 5’i oranında hesaplanacak tutar, (Bu suretle
hesaplanan tutar 40 000 liradan az olamaz).
MADDE 13. - 26.11.1999 tarihli ve 4481 sayılı 17.8.1999
ve 12.11.1999 Tarihlerinde Marmara Bölgesi ve Civarında Meydana Gelen Depremin
Yol Açtığı Ekonomik Kayıpları Gidermek Amacıyla Bazı Mükellefiyetler İhdası ve
Bazı Vergi Kanunlarında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 23.11.2000
tarihli ve 4605 sayılı Kanunla değişik 8 ve 9 uncu maddelerinde yer alan
“31.12.2002” tarihleri “31.12.2003” olarak değiştirilmiştir
MADDE 14. - 26.11.1999 tarihli ve 4481 sayılı Kanunun
4605 sayılı Kanunla değişik 15 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Madde 15. - Radyo ve Televizyon
Üst Kurulu, Rekabet Kurumu, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Sermaye Piyasası
Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Telekomünikasyon Kurumu,
Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu, Enerji
Piyasası Düzenleme Kurumu, Şeker Kurumu ile Kamu İhale Kurumunun elde ettikleri
gelirlerinin (faiz, repo, pay, alım-satım farkı ve sair adlarla elde edilen her
türlü gelir dahil) 31.12.2002 tarihine kadar birikmiş tutarları ile bu tarihten
31.12.2003 tarihine kadar birikecek tutarları üzerinden Maliye Bakanının
teklifi ve Başbakanın onayı ile kurum ve kuruluşlar itibariyle belirlenecek
oranlara göre hesaplanacak kısmı bütçenin (B) işaretli cetveline gelir
kaydedilmek üzere Maliye Bakanı tarafından belirlenecek süre içinde Maliye
Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğünün Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
nezdindeki hesabına yatırılır. Söz konusu kuruluşların periyodik olarak
kasalarında oluşan nakit fazlaları bu kuruluşların görüşü alınmak suretiyle bu
fıkrada belirlenen esaslara göre kesilebilir.
Yukarıda belirtilen kurum ve
kuruluşlar 31.12.2002 tarihine kadar birikmiş gelir tutarları ile kasa ve banka
mevcutlarını 15.1.2003 tarihine kadar; her ayın gelir ve giderleriyle kasa ve
banka mevcutlarını gösterir malî bilgileri ise izleyen ayın yedinci günü sonuna
kadar Maliye Bakanlığına bildirir. Bu maddede belirtilen tutarların süresi
içinde ödenmemesi halinde, ödenmeyen tutarlar 6183 sayılı Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre gecikme zammı da uygulanmak suretiyle takip ve tahsil
edilir.
MADDE 15. - 12.4.2000 tarihli ve 4562 sayılı Organize
Sanayi Bölgeleri Kanununun 28 inci maddesinde yer alan “31.12.2002” tarihi
“31.12.2003” olarak değiştirilmiştir.
MADDE 16. - Bu Kanunun;
- 15 inci maddesi 31.12.2002
tarihinden geçerli olmak üzere yayımı,
- 11 inci maddesi 1.2.2003,
- Diğer maddeleri 1.1.2003,
Tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 17. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.