Dönem : 22

Dönem : 22 Yasama Yılı : 3

T.B.M.M. (S. Sayısı : 819)

Mahallî İdare Birlikleri Kanunu Tasarısı ve İçişleri Komisyonu

Raporu (1/798)

Not: Tasarı; Başkanlıkça Plan ve Bütçe ile İçişleri Komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.
	Başbakanlık	26.4.2004
	Kanunlar ve Kararlar
	Genel Müdürlüğü
	Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-871/1897

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

İçişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 9.4.2004 tarihinde kararlaştırılan “Mahallî İdare Birlikleri Kanunu Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

GENEL GEREKÇE

Yeni Kamu yönetimi anlayışı, yönetimde etkinlik ve verimliği temel almaktadır. Geleceğin belirsizliklerine karşı hazırlıklı olma, hızlı karar alma ve sorunlara süratle uygun çözümler bulma, değişime uyum sağlamanın temel gerekleridir. Kamu yönetiminde yeniden yapılanma, mahallî idarelerde de bir dönüşüm ve değişimi gerekli kılmaktadır. Mahallî idarelerin çalışma yöntemleri ve süreçleri ile amaçları da değişimin konusu olacaktır. Bu idarelerde, aşırı bürokratik yapıların kaldırılması, etkin çalışan esnek ve daha küçük birimlerin oluşturulması, çalışma yöntem ve süreçlerinin sorgulanması gerekmektedir.

Esnek ve yatay örgütlenme yanında geleceği öngören stratejik yönetimin öne çıkması, kamunun girişimci ve rekabet edebilir olması gerektiğine vurgu yapılması ademi merkeziyetçilikle de uyumlu olan bir durumdur. Kamu hizmetlerinin sunumunda mahallî idarelere daha çok görev ve sorumluluk verilmesi, merkezî idare ve mahallî idareler arasındaki yetki ve kaynak dağılımının geleneksel yapısının değiştirilmesini de zorunlu kılmaktadır.

Demokrasinin yaygınlaşması, refah artışı, teknolojik gelişmeler ve demografik yapıdaki değişmeler, ihtiyaç ve taleplerin artmasına ve çeşitlenmesine neden olmuştur. Bu durum mahallî idarelerin mahallî müşterek hizmetleri gereği gibi yerine getirebilmek açısından kendi aralarında işbirliği yapmalarını zorunlu kılmaktadır. Birlikler, üyelerine göre daha büyük nüfus grupları ve coğrafî alana hizmet götürmeleri nedeniyle, hizmetlerin etkili ve verimli bir şekilde sunulmasında önemli bir işleve sahiptir. İl özel idareleri, belediyeler ve köylerin, kanunlarla kendilerine verilen görevler kapsamında sunacakları hizmetlerden bir veya birkaçını ortaklaşa yerine getirebilmek için kendi aralarında işbirliği yapmalarına imkân veren yasal düzenlemeler ülkemizde uzun bir geçmişe sahip olmasına rağmen, uygulamada bunların hizmetleri kendi aralarında ortaklaşa görmelerini sağlayacak mekanizmalar yeterince gelişmemiştir.

Anayasanın 127 nci maddesinde mahallî idarelerin kendi aralarında birlik kurabilecekleri öngörülmüştür. Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartında da mahallî idarelerin aralarında işbirliği yapabilecekleri ve bu amaçla birlikler kurabilecekleri belirtilmektedir. Birlik kurma yoluyla kurumsal nitelik kazanan bu uygulama, aynı zamanda günümüzde ulusal sınırları aşarak mahallî idarelerin sınır ötesi işbirliğinde bulunmak için kullandıkları araçlardan biri haline de gelmiştir.

Ülkemizde mahallî idare birliklerinin sayısında son yıllarda hızlı bir artış olmuştur. Ancak, birlik uygulamasının çoğu zaman amacından uzaklaştığı ve yerel hizmetlerin sunumunda bir karışıklığa yol açtığı gözlemlenmektedir. Bu nedenle, Tasarıyla, mahallî idarelerin bütün görev ve yetkilerini kapsayacak şekilde genel amaçlı veya amacı açıkça belirlenmemiş birlik kurulamayacağı hükme bağlanmaktadır.

Ayrıca, su, atık su, katı atık ve benzeri alt yapı hizmetleriyle çevre ve ekolojik dengenin korunması konularında uygulanacak projelerin zorunlu kılması durumunda; Bakanlar Kurulunun, ilgili mahallî idarelerin bu konuda kurulmuş birliklere katılmasına karar verebilmesi öngörülmek suretiyle daha önce uygulamada yer almayan bir yöntem getirilmektedir.

Mahallî idarelerin menfaatlerinin korunması, gelişmelerine yardımcı olunması, personelinin eğitilmesi ve mahallî idarelere ilişkin olarak hazırlanacak kanunlarla ilgili görüş bildirilmesi amacıyla il özel idareleri, belediyeler ve köyler için ülke çapında sadece birer birlik kurulabilecektir.

Diğer taraftan, 2000 yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre yaklaşık olarak 23 milyon vatandaşımızın yaşadığı kırsal alanda kalkınmayı sağlamak, göç nedeniyle meydana gelen olumsuzlukları önlemek, köylere yönelik hizmetlerin artırılmasını ve iyileştirilmesini temin etmek amacıyla, ilçelerde bütün köylerin katılımı ile birlikler kurulabilmesi hükme bağlanmakta; köy birlikleri için diğer birliklerden farklı bir teşkilât yapısı ve bunlara il özel idarelerinin bütçe gelirlerinden ek kaynaklar tahsis edilmesi öngörülmektedir. Böylece, köylerde yaşayanların hizmetlerine yönelik olarak daha fazla kaynak ayrılması amaçlanmaktadır.

Tasarı kanunlaştığında mahallî idareler arasındaki işbirliği artacak, ortak hizmet sunmaları daha kolay hale gelecek, mahallî müşterek hizmetlerin daha verimli, etkili ve kaliteli bir şekilde sunulması mümkün olacaktır.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1.- Madde Kanunun amacını, mahallî idare birliklerinin hukukî statüsünün, kuruluşunun organlarının, yönetiminin, görevlerinin, yetkilerinin, sorumluluklarının ve çalışma usul ve esaslarının açıklanması şeklinde belirtmektedir.

Madde 2.- Kanun, mahallî idare birliklerini kapsamaktadır.

Madde 3.- Kanunun daha iyi anlaşılmasını sağlamak amacıyla metinde geçen bazı kavramlar açıklanmaktadır.

Madde 4.- Birliğin, birlik tüzüğünün kesinleşmesinden sonra Anayasanın 127 nci maddesi hükmüne istinaden Bakanlar Kurulunun izni ile kurulacağı, mahallî idarelerin birliklere üyeliği veya üyelikten ayrılmasının ise ilgili mahallî idare meclisinin kararı ile olacağı hükme bağlanmaktadır. Mahallî idarelerin kurulmuş bir birliğe katılması için ayrıca Bakanlar Kurulunun izninin aranmayacağı belirtilmektedir.

Ancak, su, atık su, katı atık ve benzeri alt yapı hizmetleri ile çevre ve ekolojik dengenin korunması konularında uygulanacak projenin zorunlu kılması durumunda, ilgili mahallî idarelerin üyeliği, Bakanlar Kurulu kararıyla zorunlu hale getirilmektedir. Maddede geçen “ilgili mahallî idareler” ibaresi, proje kapsamına giren veya projeden etkilenen mahallî idareleri ifade etmektedir. Bu şekilde kurulan birlik üyeliğinden ayrılma da yine Bakanlar Kurulu kararına bağlanarak projenin hayata geçirilmesi aşamasında bazı üyelerin birlikten ayrılmasının önlenmesi amaçlanmaktadır.

Ayrıca, Anayasada mahallî idare birliklerinin “belirli” kamu hizmetlerinin görülmesi amacıyla kurulacağı belirtildiğinden, birlik amaçlarının tüzükte somut olarak belirlenmesi öngörülerek kanunlarla mahallî idarelere verilmiş bütün görev ve hizmetleri yerine getirmek amacıyla veya belirli bir kamu hizmetinin yerine getirilmesini öngörmeyen birlik kurulamayacağı hüküm altına alınmaktadır.

Madde 5.- Birlik tüzüğünün, mahallî idare meclislerinde meclis üye tam sayısının üçte iki çoğunluğuyla kabul edildikten sonra, birlik aynı il sınırları içindeki mahallî idarelerden oluşuyor ise valinin, birden fazla ildeki mahallî idarelerden oluşuyorsa İçişleri Bakanının onayı ile kesinleşmesi öngörülmektedir. Ayrıca, birlik tüzüğünde bulunması gereken hususlar da ayrıntılı olarak sayılmaktadır.

Madde 6.- Mahallî idare birliklerinin, birlik tüzüğünde birliğe devredilmesi öngörülen mahallî müşterek nitelikli hizmetlerin yürütülmesi konusunda, üye mahallî idarelerin sahip olduğu yetkileri haiz olduğu belirtilmektedir.

Madde 7.- Birlik organlarının, mahallî idarelerin organlarına paralel olarak birlik meclisi, birlik encümeni ve birlik başkanından oluşması öngörülmektedir.

Madde 8.- Birlik meclislerinin nasıl oluşacağı düzenlenmekte, birliğe üye mahallî idarelerin üst yöneticileri olan vali, belediye başkanı ve köy muhtarının birlik meclisine doğal üye olarak katılması ve oy kullanması öngörülmekte; vali ve büyükşehir belediye başkanı yerine meclis toplantılarına, bunların yetki vereceği bir meclis üyesinin katılmasına imkân sağlanmaktadır. Birlik meclisi üyeliklerinde boşalma olması halinde, ilgili mahallî idarenin yedek üyelerinin göreve çağrılması, o mahallî idarenin yedek üyelerin hepsinin çağrılmasından sonra ilgili mahallî idarece üye seçimi yapılması öngörülmektedir.

Bunlara ilâve olarak; üye mahallî idarelerdeki görevleri sona erenlerin birlik meclis üyeliğinin sona ereceği; ayrıca meclisin feshi veya meclis üyeliğinin düşmesini gerektiren bir sebeple birlik meclis üyeliği sona erenlerin, takip eden dönemde birlik meclis üyeliğine tekrar seçilemeyeceği hükmü getirilmektedir.

Diğer taraftan, birlik başkanının aynı zamanda birlik meclisinin de başkanı olduğu ve birlik tüzüğüyle, mahallî idarelerin birlik meclisinde nüfus veya katılım payı oranına göre temsil edilmesine dair esas getirileceği belirtilmektedir.

Madde 9.- Birlik meclisinin görev ve yetkileri ayrıntılı şekilde sayılmaktadır.

Madde 10.- Birlik meclisinin, Bakanlar Kurulunun izninden itibaren en geç iki ay içinde birlik merkezinin bulunduğu mahallîn mülkî idare amiri tarafından birlik merkezinde toplantıya davet edilmesi, meclisin en yaşlı üyenin başkanlığında toplanarak meclis başkanı, meclis başkan vekilleri ile kâtip üyelerin seçilmesi ve meclis başkanlık divanı seçiminin üç gün içinde tamamlanması öngörülmek suretiyle meclisin kısa süre içinde çalışmaya başlaması amaçlanmaktadır.

Ayrıca, birlik meclisi başkanlığı ve başkan vekilliği ile ilgili düzenlemeler yapılmaktadır.

Madde 11.- Birlik meclislerinin yılda ikiden az olmamak üzere toplanacağı ve toplantı zamanlarının tüzükte düzenleneceği; birlik meclisi toplantılarının belediye ve il genel meclislerinin toplantıları gibi sık ve düzenli şekilde yapılmayacağı dikkate alınarak önemli ve acil durumlarda, birlik başkanının birlik meclisini olağanüstü toplantıya çağırabileceği; olağanüstü toplantılarda, çağrıyı gerektiren konuların dışında bir iş görüşülemeyeceği hükme bağlanmaktadır.

Ayrıca, birlik meclisinin toplantıları, kararları, çalışma esas ve usulleri, bilgi edinme ve denetim yolları, feshi, üyelerin üyeliklerinin sona ermesi ile yükümlülükleri hakkında bu Kanunda hüküm bulunmayan durumlarda belediye meclislerine ilişkin hükümlere atıf yapılmaktadır.

Madde 12.- Birlik encümeni yeniden düzenlenmektedir. Yeni düzenlemeyle encümenin seçilmiş üyelerden oluşması öngörülmektedir. Madde ile birlik başkanının encümenin de başkanı olduğu ve birlik meclisinin feshi durumunda, yeni meclis oluşuncaya kadar birlik meclisi ve encümeni görevinin nasıl yürütüleceği açıklanmaktadır.

Madde 13.- Encümenin görev ve yetkileri belirlenerek yürütme organı olma niteliği daha netleştirilmekte ve belediyelere ilişkin hükümlerle tutarlılık içinde yeniden düzenlenmektedir.

Madde 14.- Birlik idaresinin başı olarak başkanın hukukî statüsü tanımlanmakta ve birlik başkanının görev ve yetkileri düzenlenmektedir. Ayrıca, birlik başkanlığının sona ermesinde belediye başkanlığının göreve devamsızlık dışındaki sebeplerle sona ermesine ilişkin hükümlerin uygulanması öngörülmektedir.

Madde 15.- Birlik tüzüğünde üye mahallî idareler tarafından birliğe devredilmesi öngörülen hizmetlerin ihtiyaçlara uygun şekilde yürütülmesine yetecek gelir kaynaklarının sağlanması öngörülmektedir. Ayrıca, Tasarı ile özel olarak düzenlenen köy birlikleri için diğer birliklerden farklı olarak ilâve gelir kaynakları öngörülerek köylerin kalkındırılmasına daha fazla kaynak tahsis edilmesi amaçlanmaktadır.

Madde 16.- Birliğin giderleri ayrıntılı olarak sayılmaktadır.

Madde 17.- İlçelerde; köylere ait hizmetlerin yürütülmesine yardımcı olmak, gerektiğinde bu hizmetleri bizzat yapmak ve kırsal kalkınmayı katılımcı bir anlayışla sağlamak üzere, tüm köylerin iştiraki ile ilçenin adını taşıyan köy birlikleri kurulması öngörülerek bu konuda genel izin vermeye Bakanlar Kurulu yetkili kılınmaktadır. Böylece, köylerin sorunlarının demokratik, katılımcı ve işbirliğine dayalı bir yapı içerisinde hızlı bir şekilde çözümlenmesi amaçlanmaktadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarının köylere yönelik hizmetlerde birlikler ile işbirliği, koordinasyon ve yardımlaşma içinde çalışmaları öngörülerek hizmet yürütümünde etkinlik ve verimliliğin artırılması amaçlanmaktadır. Ayrıca, bu kuruluşların personelinin birlik hizmetlerinde vali ve kaymakamlarca görevlendirilmesine imkân sağlanarak, birliklerin personel istihdamında tasarruf öngörülmektedir.

Madde ile ayrıca, köy birliklerine il özel idaresi bütçe gelirlerinden pay ayrılması öngörülmektedir.

Madde 18.- Birliğin sorumlu olduğu hizmetleri yerine getirebilmesi için üye mahallî idarelerin, birliğe karşı malî yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerekmektedir. Ancak, uygulamada malî yükümlülüklerin yerine getirilmesinde gerekli özen gösterilmemekte ve bu durum hizmetlerde aksamalara sebep olmaktadır. Bu sebeple, üye mahallî idarelerin birliğe olan borçlarının ödenmemesi durumunda, borç tutarının İller Bankası tarafından ilgili mahallî idareye genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamı üzerinden ayrılan paydan kesilerek ödenmesi öngörülmektedir.

Madde 19.- Mahallî idarelerin menfaatlerinin korunması, gelişmelerine yardımcı olunması, personelinin eğitilmesi, mahallî idarelerle ilgili kanun hazırlıklarında görüş bildirilmesi amacıyla, ülke düzeyinde il özel idarelerini, belediyeleri ve köyleri temsil etmek üzere sadece birer birlik kurulması öngörülmektedir.

Madde 20.- İl özel idareleri ve belediyelerden farklı olarak mahallî idare birliklerinin şirket kuramayacakları veya kurulmuş olan ticarî ortaklıklara katılamayacakları hükme bağlanmaktadır.

Madde 21.- Bu Kanunda hükmü bulunmayan durumlarda birlik tüzüğü ile birliğe devredilen hizmetlerle sınırlı olmak üzere, Belediyeler Kanunu hükümlerinin uygulanacağı konular belirlenmektedir. Ayrıca, birlik meclisi ve encümeni üyelerine ödenecek huzur hakları düzenlenmektedir.

Geçici Madde 1.- Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kurulmuş olan mahallî idare birliklerinin durumlarını en geç altı ay içinde bu Kanun hükümlerine uygun hale getirmesi öngörülmekte ve bu suretle bütün birliklerin aynı standartlara uygun olarak faaliyette bulunmaları amaçlanmaktadır.

Madde 22.- Yürürlük maddesidir.

Madde 23.- Yürütme maddesidir.

İçişleri Komisyonu Raporu

	Türkiye Büyük Millet Meclisi
	İçişleri Komisyonu	21.2.2005
	Esas No.:1/798
	Karar No.:6

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

İçişleri Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca 26. 4 2004 tarihinde TBMM Başkanlığına sunulan, "Mahallî İdare Birlikleri Kanunu Tasarısı", 4. 5. 2004 tarihinde esas komisyon olarak Komisyonumuza, tali komisyon olarak da Plan ve Bütçe Komisyonuna havale edilmiştir. Komisyonumuz 2. 6. 2004 tarihli 32 nci toplantısında Tasarıyı gündemine almış ve Tasarının olgunlaştırılması amacıyla bir alt komisyon kurulmasını kararlaştırmıştır. Alt komisyon çalışmalarına başlamış, ancak ikinci yasama yılının sonunda Komisyonun yenilenmesi nedeniyle çalışmalarını tamamlayamamıştır. Komisyonumuz, 3.11.2004 tarihli toplantısında alt komisyonun yenilenmesini ve çalışmaların kaldığı yerden sürdürülmesi kararlaştırılmıştır. Bu amaçla Alt Komisyon üyeliklerine seçilen Adana Milletvekili Ali Küçükaydın, Hatay Milletvekili Fuat Geçen, İzmir Milletvekili Hakkı Ülkü, İstanbul Milletvekili Recep Koral, Sivas Milletvekili Nurettin Sözen ve Sivas Milletvekili Selami Uzun, alt komisyon başkanlığına Sivas Milletvekili Selami Uzun'u seçerek çalışmalarına başlamış ve 30.12.2004 tarihinde çalışmalarını tamamlayarak raporunu Komisyonumuza sunmuştur. Alt Komisyon toplantılarına İçişleri, Adalet, Maliye ve Çevre bakanlıkları ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü temsilcileri, Türkiye Belediyeler Birliği, Marmara Boğazlar Belediyeler Birliği, Ege Belediyeler Birliği, Akdeniz Belediyeler Birliği, Doğu Karadeniz Belediyeler Birliği, GAP Belediyeler Birliği, Doğu Batı Trakya Belediyeler Birliği, İç Anadolu Belediyeler Birliği, Konya Belediyeler Birliği, Vilayetler Hizmet Birliği, Türk İdareciler Derneği temsilcileri ve turizm işletmecileri çağrılarak dinlenmiştir. Alt Komisyon ayrıca Dışişleri Bakanlığı kanalıyla yaklaşık 20 ülkedeki birliklerle ilgili bilgileri derlemiş, üniversitelerin ilgili bölümlerinden görüşler almış ve bu bilgiler ışığında Tasarıyı sonuçlandırmıştır. Komisyonumuz 16.2.2004 tarihli altıncı toplantısında yukarıda belirtilen kurum temsilcilerinin de katılımıyla Alt Komisyon Raporunu inceleyip görüşmüştür. Görüşmelerde Alt Komisyonun hazırladığı metin esas alınmıştır.

Alt Komisyonun Tasarı üzerindeki incelemeleri ana hatlarıyla beş noktada yoğunlaşmıştır:

1. Mahallî idareler ile özel kişiler arasında birlik kurulup kurulamayacağı.

2. Mahallî idare birliklerinin şirket kurup kuramayacakları.

3. Temsil ve eğitim dışında hizmet sunmayan bölgesel mahallî idare birliklerinin kurulup kurulamayacağı.

4. Zorunlu birlik kurulup kurulamayacağı.

5. Ülke düzeyinde kurulacak birliğin kimlerden oluşturulacağı.

1. Mahallî idareler ile özel kişiler arasında birlik kurulup kurulamayacağı:

Alt Komisyondaki görüşmeler sırasında, mahallî idareler ile özel kişiler arasında işbirliği yapmanın zorunluluğundan hareketle düzenleme yapma gereğinden söz edilmiştir. Özellikle turizm bölgeleri ile sulama işi yapılan bölgelerde bu zorunluluk kendini açıkça göstermektedir. Turizm bölgelerindeki işletmeciler, turizmin geliştirilmesi amacıyla çeşitli yatırımlar yapmak istediklerini, ancak tek başlarına yapacakları yatırımların bir işe yaramayacağını, mahallî idarelerin öncülüğünde bu yöndeki yatırımların birleştirilebileceğini ifade etmişlerdir. Ancak bu tür bir yapılanmada kendilerinin de söz hakkı sahibi olmalarının zorunlu olduğunu belirtmişlerdir.

Diğer taraftan halen mahallî idarelerin öncülüğünde sürdürülen sulama birlikleri ve süt birlikleri gibi birlikler, köy birliklerinin devreden çıkmasıyla dağılma tehlikesiyle karşı karşıya kalacaklardır.

Alt Komisyonumuz, diğer ülkelerdeki durumu belge üzerinde incelemiş ve mahallî idareler ile özel kişilerin oy verme hakkına sahip oldukları mahallî idare birliği bulunmadığını saptamıştır. Öte yandan Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartını inceleyen Alt Komisyonumuz Şartın 3 üncü maddesindeki,

"Bu hak, doğrudan, eşit ve genel oya dayanan gizli seçim sistemine göre serbestçe seçilmiş üyelerden oluşan ve kendilerine karşı sorumlu yürütme organlarına sahip olabilen meclisler veya kurul toplantıları tarafından kullanılacaktır. Bu hüküm, mevzuatın olanak verdiği durumlarda, vatandaşlardan oluşan meclislere, referandumlara veya vatandaşların doğrudan katılımına olanak veren öteki yöntemlere başvurulabilmesini hiç bir şekilde etkilemeyecektir."

Hükmüne dayanarak özel kişilerin yerel yönetimlerin karar organlarında oy hakkına sahip olamayacağı sonucuna ulaşmıştır. Nitekim Anayasanın 127 nci maddesi de mahallî idarelerin karar organlarının seçmenler tarafından seçilerek oluşturulacağını öngörmektedir. Üniversitelerden alınan görüşlerde de, özel kişiler ile mahallî idarelerin ancak şirketler kurarak işbirliği yapabileceği, özel kişilerin mahallî idare birliklerinin karar organlarında oy kullanamayacakları belirtilmektedir.

Alt komisyonumuz bu çerçevede mahallî idare birliklerinin özel kişilerle organik işbirliğini öngören önerileri kabul etmemiştir. Ancak bu konuda ara bir çözüm olarak, mahallî idare meclisinden seçilecek üye sayısının üçte birini geçmemek ve belediye meclis üyeliğine seçilme yeterliliğine sahip kişiler arasından birlik meclisi üyeliğine seçilmeyi öngören bir düzenlemeyi kabul etmiştir. Alt Komisyon, ayrıca, sulama birlikleri ile ilgili olarak özel bir düzenleme yapmayı kararlaştırmıştır. 5272 sayılı Belediyeler Kanununun yürürlüğe girmesiyle yürürlükten kaldırılan 1580 sayılı Belediye Kanunu, sulama birliklerinin örgütlenmesine olanak verir tarzda yorumlanmakta ve sulama birlikleri 1580 sayılı Kanun hükümlerine göre faaliyetlerini sürdürmekteydi. Oysa 5272 sayılı Kanunda bu tarzda bir hüküm bulunmadığından bir kanunî boşluk doğmuş durumdadır. Alt Komisyonumuz bu boşluğun doldurulması amacıyla sulama birliklerini mevcut Tasarıya eklemeyi kararlaştırmıştır. Yeni düzenlemeye göre sadece sulama amaçlı olarak kurulan mahallî idare birliklerinde, birlik meclisi, doğal üyeler ile birliğin sulama faaliyetinden faydalanan ve belediye meclisi üyeliğine seçilme şartlarına sahip olan çiftçiler arasından birlik tüzüğünde gösterilen sayıda seçilecek üyelerden oluşacaktır. Seçim, üye mahallî idare sınırları içinde oturan ve birliğin sulama faaliyetinden faydalanan çiftçilerin katılımıyla o mahallî idare meclisinin gözetiminde yapılacaktır. Böylece belediye meclisi üyesi olmayan çiftçilerin birlik meclisine seçiminde "belediye meclisi üyeliğine seçilme şartlarına sahip olma" koşulu getirilerek ve bu üyelerin seçiminin "ilgili mahallî idare meclisinin gözetiminde" yapılması zorunlu kılınarak ortaya çıkabilecek aykırılıkların giderilmesine çalışılmıştır.

Komisyonumuz Alt komisyonun yaptığı bu değişiklikleri benimsemiştir.

2. Mahallî idare birliklerinin şirket kurup kuramayacakları:

Alt Komisyonumuzdaki görüşmelerde ileri sürülen önerilerden biri de belediye birliklerinin şirket kurmalarına olanak tanınmasıdır. 5272 sayılı Belediye Kanununda, belediyelerin şirket kurmalarına olanak tanınmıştır. Belediyeler, gerekli görürlerse şirket kurma yolunu seçerek hizmeti yürütebileceklerdir. Birlik kurulduğunda, şirket yerine yeni bir örgütlenme yolu seçilmiş demektir. Kurulan birliğin şirket kurması, şirket kurmak amacıyla birlik oluşturması anlamına gelir ki, bu doğru bir uygulama değildir. Alt Komisyonumuz bu amaçla, birliklerin şirket kurmasını engelleyen Tasarının 20 nci maddesini 22 nci madde olarak aynen kabul etmiştir.

Komisyonumuzdaki görüşmeler sırasında, mahallî idare birliklerinin, mahallî idare birimlerinin işlemesinde çok etkili bir işleve sahip olacakları ve zaman içinde mahallî idarelerin hizmetlerini mahallî idare birliği kurarak sunacakları belirtilmiştir. Komisyonumuzda, bu amaçla, mahallî idare birliklerinin etkin işleyişine olanak tanıyan düzenlemelerin yer alması gerektiği belirtilmiş ve etkin işleyiş için şirket kurmanın zorunlu olduğu görüşü dile getirilmiştir. Mahallî idare birlikleri, birlik biçiminde örgütlenerek yapamayacakları önemli bazı hizmetleri şirketler aracılığıyla yürüteceklerdir. Diğer bir anlatımla şirketler mahallî idare birliklerinin daha rahat hareket etmeleri ve daha etkili hizmet sunmalarında önemli bir araç olacaklardır. Ayrıca mahallî idare birimlerine şirket kurma hakkı tanınmışken, mahallî idare birliklerine bu hakkın tanınmaması bir eksiklik olarak değerlendirilmiştir. Komisyonumuz bu gerekçeyle şirket kurma yasağına ilişkin 22 nci maddeyi, kabul edilen bir önergeyle Tasarı metninden çıkarmıştır. Böylece mahallî idare birliklerinin şirket kurmaları olanaklı hale gelmiştir.

Komisyonumuzda aynı anlayışla 6 ncı maddede de bir değişiklik yapılmıştır. Tasarının 6 ncı maddesi mahallî idarelerin yetkilerini düzenlemektedir. Oysa "yetki" kavramı, "hak" kavramını içermemektedir. Dolayısıyla mahallî idare birliklerinin, mahallî idare birimlerinin sahip oldukları yetkilerin yanında, bu birimlerin sahip oldukları haklara da sahip olmaları, bu birliklerin olanaklarını ve dolayısıyla hizmet sunma yeteneklerini artırmış olacaktır. Örneğin belediyelerin sahip olduğu çeşitli vergi muafiyetine ilişkin haklarından, belediye birliklerinin de yararlanması söz konusu olacaktır. Komisyonumuz bu amaçla verilmiş olan ve 6 ncı madde başlığı ile metnine "hak" sözcüğünü ekleyen bir önergeyi kabul etmiş ve 6 ncı maddeyi önergede öngörülen değişiklikle birlikte kabul etmiştir.

3. Temsil ve eğitim dışında hizmet sunmayan bölgesel mahallî idare birliklerinin kurulup kurulamayacağı:

Tasarıyla getirilen yeniliklerden birisi, mahallî idarelerin ülke düzeyinde temsil amaçlı tek bir birlik kurmaları, bölgesel düzeyde temsil amaçlı olan ve bir hizmetin yürütülmesine yönelik olmayan birliklerin kaldırılmasıdır. Alt Komisyonda bu birliklerin mahallî idare bilincinin gelişmesinde ve personelin eğitiminde çok önemli işlevler üstlendikleri ve bu nedenle bu birliklerin sürmesinin gerekli olduğu belirtilmiştir. Ancak Alt Komisyonda ülke düzeyinde her mahallî idare birimi için oluşturulacak güçlü bir birliğin eğitim ve temsil faaliyetlerini daha iyi sunacağı, ayrıca bölgesel düzeyde birlik kurulmasının kaynak israfına yol açacağı gerekçesiyle Tasarıdaki düzenlemenin korunması gerektiği ifade edilmiştir. Sonuçta ara bir yöntem olarak, ülke düzeyinde her mahallî idare birimi için bir birlik kurulması ve mahallî idarelerin bu birliklerin doğal üyeleri olmaları; aynı amaçlarla ülke düzeyinde olmamak üzere birlikler kurulabileceği kuralı getirilmiştir. Böylece mahallî idare birimleri ülke düzeyinde olmamak koşuluyla kendi aralarında birlikler kurabileceklerdir.

Komisyonumuz, Alt Komisyonun bu düşüncesini benimsemiştir.

4. Zorunlu birlik kurulup kurulamayacağı:

Tasarının 4 üncü maddesine göre mahallî idare birliği, kural olarak, birlik tüzüğünün kesinleşmesinden sonra Bakanlar Kurulunun izni ile kurulmakta ve tüzel kişilik kazanmaktadır. Kurulmuş bir birliğe üyelik ise, üye olmak isteyen mahallî idare meclisinin kararı ve buna dayalı başvuru üzerine, birlik meclisinin kabulü ile olmaktadır. Birliğe sonradan üye olma durumunda Bakanlar Kurulunun izni aranmamakta ve birlikten ayrılmada da ilgili mahallî idare meclisinin kararı yeterli olmaktadır. Ancak; su, atık su, katı atık ve benzeri alt yapı hizmetleri ile çevre ve ekolojik dengenin korunmasına ilişkin projelerin zorunlu kılması durumunda; Bakanlar Kurulu, ilgili mahallî idarelerin, bu amaçla kurulmuş birliğe katılmasına karar verebilmektedir. Bu durumda birliklerden ayrılmada da Bakanlar Kurulunun izni aranmaktadır.

Alt Komisyon, Bakanlar Kurulu kararıyla zorunlu üyeliğin, belirli konularla sınırlandırıldığını ve kamu yararı amacını taşıdığını düşünerek düzenlemenin Anayasaya aykırılık taşımadığı sonucuna ulaşmıştır. Bu nedenle Tasarıdaki düzenlemenin korunması gerektiğine karar vermiştir.

Diğer taraftan mahallî idare birliği üyesinin birlikten ayrılmaya kalkması halinde, birliğin faaliyeti rasyonel olmaktan çıkabilir ve birliğin diğer üyelerinin kaynakları heba edilmiş olur. Bu nedenle, üyelikten ayrılmada, birliğin onayının aranması zorunlu hale gelmektedir. Alt Komisyon bu amaçla, Tasarıdaki bu düzenlemenin de korunması gerektiği sonucuna ulaşmıştır.

Komisyonumuz Alt Komisyonun bu düşüncesini benimsemiştir.

5. Ülke düzeyinde kurulacak birliğin kimlerden oluşturulacağı:

Tasarının 19 uncu maddesi mahallî idarelerin ülke düzeyinde birer birlik oluşturmalarına olanak tanımakta ancak bu birliğin oluşumuna yönelik bir hüküm taşımamaktadır. Alt Komisyonumuz bu birliğin oluşumunun Kanunla düzenlenmesinin zorunlu olduğunu düşünerek, 19 uncu maddeye birliğin oluşum yöntemini eklemiştir. Alt Komisyon, bu düzenlemeyi yaparken iki sakıncanın oluşmasının önüne geçmeye çalışmıştır. Bu sakıncalardan birincisi, birliğin karar alamayacak ve etkin çalışamayacak kadar fazla üyeden oluşmasıdır. Örneğin her belediyenin Türkiye Belediyeler Birliğinde temsil edilmesi halinde, 3000' in üzerinde üyesi olacaktır ki, bu kadar kalabalık bir kurulun toplanarak karar alması son derece güçtür. Diğer taraftan mahallî idarelerin, birliğe üye olan birimlerinin, oluşturulacak birlikte temsil edilmemesi de, temsilde adalet ilkesine aykırı olacaktır. Alt Komisyon bu amaçla her iki sakıncayı da taşımayan ara bir çözüm üretmiştir. Alt komisyon bu çözümü üretirken ayrıca, büyük nüfuslu belediyelerin birlik meclisinde temsiline olanak tanırken, meclisin sadece başkanlardan oluşmasına da izin vermemiştir. Düzenlemeye göre, belediye birliklerinin birlik meclisi,

(1) Büyükşehir, il merkezi ve nüfusu yüzbin ve daha fazla olan yerlerin belediye başkanları,

(2) Her ilden belediye başkanı ve belediye meclis üyeleri arasından o ilin milletvekili sayısı kadar seçilecek üyelerden oluşacaktır.

Milletvekili sayısının hesaplanması bilinen bir yöntem olduğundan, her ilden milletvekili sayısı kadar belediye meclisi üyesi birlik meclisi üyeliğine seçilecektir.

İl özel idarelerine ait olan birlik meclisi de belediye birliğine paralel olarak, il valileri ile her ilin il genel meclisinin kendi üyeleri arasından o ilin milletvekili sayısı kadar seçeceği kimselerden oluşacaktır.

Köylere ait olan birlik meclisi ise yirmibeş ve daha fazla köyü olan ilçelerin kaymakamları ile her ilden her yüz köy için seçilecek bir köy muhtarından oluşacaktır.

Yeni düzenlemeye göre ayrıca il özel idaresi birliklerinin başkanlarının valiler, köy birlikleri başkanlarının kaymakamlar olması öngörülmüştür.

Komisyonumuz bu düzenlemeyi de uygun bulmuştur.

Komisyonumuzda yapılan görüşmeler sırasında, yukarıda belirtilenler dışında maddeler üzerinde de önergeler verilmiştir.

Önergelerden birisi Alt komisyon metninin 12 nci maddesinde değişiklik öngörmektedir. Madde, birlik meclislerinin feshine ilişkindir ve bütün birlik meclislerini aynı kategoride değerlendirmektedir. Oysa düzenlemelerde ülke düzeyinde birlik kurulmasına olanak tanınmıştır. Dolayısıyla ülke düzeyinde kurulacak birliğinin feshi halinde farklı kurumların oluşturulması zorunludur. Önergeyle ülke düzeyinde kurulacak birlikler için meclisin feshi durumunda, meclis ve encümen görevinin, İçişleri Bakanlığınca oluşturulacak heyet tarafından yerine getirilmesi öngörülmektedir. Önerge, Komisyonumuzca kabul edilmiş ve 12 nci madde önergede öngörülen değişiklikle birlikte kabul edilmiştir.

Önergelerden altı tanesi 18 inci maddede değişiklik öngörmektedir.

18 inci maddede değişiklik öngören önergelerden ilki, ikinci fıkrada değişiklik öngörmektedir. Fıkrada köy birlikleri başkanlarının kaymakam olduğu belirtilmektedir. Ancak merkez ilçelerde kaymakam bulunmadığından, buralarda kimin başkan olacağı belli değildir. Önergeyle bu boşluk giderilmekte ve merkez ilçelerde birlik başkanının vali veya görevlendireceği vali yardımcısı olduğu hüküm altına alınmaktadır.

18 inci maddeye ilişkin ikinci önerge, ikinci fıkraya ilişkindir. Fıkranın son cümlesine göre, köy birliklerinin meclis ve encümeninin başkan ve üyelerine huzur hakkı ödenmeyecektir. Komisyonumuzda bu düzenlemenin haksızlığa yol açacağı, kaymakamların birlik başkanı olarak çok önemli işler yaptıkları ve bu nedenle huzur hakkı almamalarının haksızlık olacağı ifade edilmiştir. Komisyonumuzda ayrıca, diğer encümen ve meclis üyelerine de huzur hakkı ödenmesi gerektiği ifade edilmiştir. Komisyonumuz bu amaçla huzur hakkı ödenecek kişileri belirleme yerine, "ödenmez" ibaresini, "ödenebilir" biçiminde değiştirmeyi uygun görmüştür. Böylece huzur hakkı ödenip ödenmemesini, ödenecekse kimlere ödeneceğini birliğin kendi organları kararlaştıracaktır.

18 inci maddeye ilişkin üçüncü önerge de ikinci fıkrada değişiklik öngörmektedir. İkinci fıkra da köy birliği organlarının yapısını düzenlemektedir. Fıkraya göre birlik encümeni, birlik başkanının başkanlığında meclisin kendi üyeleri arasından seçeceği dört üyeden oluşmaktadır. Meclisin üyeleri ise köy muhtarları ile ilçelerden seçilen il genel meclisi üyelerinden oluşmaktadır. Komisyonumuzdaki görüşmeler sırasında, birlik encümeninde il genel meclisi üyelerinden en az bir kişi bulunması gerektiği ifade edilmiş ve bu amaçla bir önerge verilmiştir.

18 inci maddeye ilişkin dördüncü önerge, dördüncü fıkrada değişiklik öngörmektedir. Fıkradaki bir düzenlemeye göre vali ve kaymakamlar idari ve mali işleri yürütmek üzere kamu kurum ve kuruluşlarından personel görevlendirebilecektir. Komisyonumuzdaki görüşmeler sırasında, birliğin sadece idari ve mali işler için değil, diğer işler için de elemana gereksinim duyabileceği ve bu nedenle buradaki idari ve mali sınırlamasının kaldırılması gerektiği yönünde bir önerge verilmiştir.

18 inci maddeye ilişkin beşinci önerge, kamu kurum ve kuruluşlarından görevlendirilecek olan kişilere yapılacak ödemeyi düzenlemektedir. Komisyonumuzda verilen bir önerge ile bu ödemelerin hesaplanmasında ortaya çıkabilecek olan sorunlar giderilmeye çalışılmaktadır.

18 inci maddeye ilişkin son önerge, beşinci fıkrada değişiklik öngörmektedir. Fıkraya göre il özel idaresi bütçe gelirlerinin %10'una kadar olan kısmı köy birliklerine aktarılacaktır. Madde üzerinde iki görüş ileri sürülmüştür. Birinci görüşe göre, %10 sınırı hizmetlerin yerine getirilmesini güçleştirecektir. Çünkü il özel idarelerinin en önemli görevlerinden biri köylere yardım edilmesidir. Kurulan bir birlikle bu hizmetlerin görülmesi halinde, %10 sınırı nedeniyle, hizmetlerin aksayacağı kuşkusuzdur. Bu nedenle birlik yoluyla hizmet yürütülmesinin önü kapatılmış olacaktır. Komisyonumuzda ileri sürülen bu görüşe göre, üst sınırın değil alt sınırın %10 olması gerekir. İl özel idarelerinin yatırımlarının en büyük bölümü köylere ilişkin olduğuna göre her durumda %10'un köy birliklerine aktarılması yararlı olacaktır. Hizmetlerin çoğunun birlik aracılığıyla yerine getirilmesi halinde, bütçenin diğer bölümünün de köy birliğine aktarılmasına olanak tanınmalıdır. Bu görüşe karşı ileri sürülen diğer bir görüşte, bu olanağın tanınması halinde bazı kötü niyetli uygulamaların ortaya çıkabileceği ve bu nedenle % 10'un üst sınır olması gerektiği ifade edilmiştir. Örneğin bir il özel idaresinin bütçesinin %90'ını köy birliğine aktarması olanaklı olacaktır. Komisyonumuz her iki görüşü de dikkate alarak ara bir çözüm üretmiştir. Verilen bir önergeyle %10 sınırı kaldırılmakta ve bunun yerine köy birliğine aktarılacak miktarı belirleme yetkisi il genel meclisine bırakılmaktadır. Böylece hem %10 sınırının aşılması olanaklı hale gelmekte, hem de gereğin üstünde miktarın, il özel idaresi bütçesinden köy bütçesine aktarılmasının önü kesilmiş olmaktadır.

Bu önergeler Komisyonumuzca kabul edilmiş ve 18 inci madde, bu altı önerge doğrultusunda kabul edilmiştir.

Alt Komisyon metninin 22 nci maddesi, yukarıda belirtildiği gibi bir önergeyle madde metninden çıkarıldığından, madde sıralaması yeniden yapılmıştır. Alt Komisyon metninin 23 ncü maddesi Komisyonumuzca 22 nci madde olarak kabul edilmiştir. Madde üzerinde verilen bir önergeyle, uygulanacak kanunlar konusunda kanuni bir boşluk doğmasını engellemek amacıyla verilmiştir. Madde, önerge doğrultusunda değiştirilerek kabul edilmiştir.

Alt komisyon metninin geçici 1 inci maddesi, mevcut mahallî idare birliklerinin kendilerini yeni kanuni duruma uydurmalarıyla ilgili geçiş hükümleri taşımaktadır. Ancak 3335 sayılı Kanun kapsamındaki uluslararası faaliyette bulunan mahallî idare birlikleri ile ilgili geçiş hükmü bulunmamaktadır. Komisyonumuzda verilen bir önerge ile bu tür birliklerin geçiş döneminde nasıl bir işleme tabi tutulacakları konusu düzenlenmektedir. Komisyonumuz bu önergeyi kabul etmiş ve önergedeki düzenlemeyi geçici 1 inci maddeye üçüncü fıkra olarak eklemiştir.

Komisyonumuzda verilen son önerge, mahallî idare birliklerine olan kişi borçlarının akıbeti ile ilgilidir. Komisyonumuz bu önergeyi kabul ederek alt komisyon metnine geçici 2 nci madde olarak eklemiştir.

Komisyonumuzda ayrıca Türk Lirası cinsinden ifade edilen tutarlar, Yeni Türk Lirasına çevrilerek yazılmıştır.

Komisyonumuz Alt Komisyon metninin 19 uncu maddesine madde başlığı yazıldığının unutulduğunu görerek maddeye "Sulama birlikleri" başlığını koymuştur.

Alt komisyon metninin diğer maddeleri Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurula sunulmak üzere arz olunur.

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
Tevfik Ziyaeddin Akbulut	Ali Sezal	Şükrü Önder
Tekirdağ	Kahramanmaraş	Yalova
Kâtip	Üye	Üye
Sinan Özkan	Ali Küçükaydın	Şevket Gürsoy
Kastamonu	Adana	Adıyaman
Üye	Üye	Üye
Nur Doğan Topaloğlu	Şevket Orhan	Ali Yüksel Kavuştu
Ankara	Bursa	Çorum
Üye	Üye	Üye
Ali Ayağ	Muharrem Tozçöken	Fuat Geçen
Edirne	Eskişehir	Hatay
Üye	Üye	Üye
Sıdıka Sarıbekir	Ali Oksal	Nurettin Sözen
İstanbul	Mersin	Sivas
Üye	Üye
Selami Uzun	Mehmet Kartal
Sivas	Van

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

MAHALLÎ İDARE BİRLİKLERİ

KANUNU TASARISI

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1.- Bu Kanunun amacı; mahallî idare birliklerinin hukukî statüsünü, kuruluşunu, organlarını, yönetimini, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2.- Bu Kanun mahallî idare birliklerini kapsar.

Tanımlar

MADDE 3.- Bu Kanunun uygulanmasında;

a) Mahallî idare: İl özel idaresi, belediye ve köyü,

b) Mahallî idare birliği: Birden fazla mahallî idarenin, yürütmekle görevli oldukları hizmetlerden bazılarını birlikte görmek üzere kendi aralarında kurdukları kamu tüzel kişisini,

c) Birlik: Mahallî idare birliğini,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Birliğin Kuruluşu, Tüzüğü, Görev ve Yetkileri

Kuruluş

MADDE 4.- Birlik, birlik tüzüğünün kesinleşmesinden sonra Bakanlar Kurulunun izni ile kurulur ve tüzel kişilik kazanır.

Kurulmuş bir birliğe üyelik, üye olmak isteyen mahallî idare meclisinin kararı ve buna dayalı başvuru üzerine, birlik meclisinin kabulü ile olur. Bu durumda Bakanlar Kurulunun izni aranmaz. Ayrılmada ilgili mahallî idare meclisinin kararı yeterlidir.

Su, atık su, katı atık ve benzeri alt yapı hizmetleri ile çevre ve ekolojik dengenin korunmasına ilişkin projelerin zorunlu kılması durumunda; Bakanlar Kurulu, ilgili mahallî idarelerin, bu amaçla kurulmuş birliğe katılmasına karar verebilir. Bu fıkrada belirtilen birliklerden ayrılma da Bakanlar Kurulunun iznine bağlıdır.

Mahallî idarelerin bütün görevlerini kapsayacak şekilde genel amaçlı veya amacı açıkça belirlenmemiş birlik kurulamaz.

Birlik tüzüğü

Birlik tüzüğünde aşağıdaki hususların bulunması zorunludur:

a) Birliğin adı ve amacı,

b) Birlik üyesi mahallî idarelerin adları,

c) Birliğin merkezi,

d) Birliğin görev süresi, sona ermesi ve tasfiyesi,

e) Birliğe devredilen görev ve hizmetler,

f) Birlik meclisinin toplantı dönemleri,

g) Birlik üyesi mahallî idarelerin her birinin birlik meclisinde kaç üye ile temsil edileceği ve seçilen üyelerin görev süreleri,

h) Birlik üyelerinin, birliğin kuruluş ve faaliyet giderlerine katılma payları ve bu payların tespit yöntemi,

i) Birliğin gelirleri, giderleri, bütçe ve çalışma programlarına ilişkin hususlar,

j) Birlik üyesi mahallî idarelerin ve bu idarelerin hizmet alanında yaşayanların birlik hizmetlerinden yararlanma usulleri,

k) Tüzük değişikliğinin nasıl yapılacağı.

Birliğin yetkileri

MADDE 6.- Mahallî idare birlikleri, tüzükte birliğe devredilmesi öngörülen mahallî müşterek nitelikli hizmetlere ilişkin olarak üye mahallî idarelerin yetkilerine sahiptir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Birliğin Organları

Birliğin organları

MADDE 7.- Birliğin organları; birlik meclisi, birlik encümeni ve birlik başkanıdır.

Birlik meclisi

MADDE 8.- Birlik meclisi, birliğin karar organıdır ve birlik üyesi mahallî idarelerin meclislerinin kendi üyeleri arasından, birlik tüzüğünde belirlenen sayıda ve gizli oyla seçecekleri üyelerden oluşur. Asıl üye sayısının yarısı kadar yedek üye seçilir.

Birliğin üyesi olan il özel idaresi için vali, belediye için belediye başkanı ve köy için muhtar birlik meclisinin doğal üyesidir. Birlik meclisinde bunların dışında doğal üye bulunmaz. Meclis üye tam sayısına doğal üyeler de dâhildir. Vali ve büyükşehir belediye başkanı birlik meclisinde kendisini temsil etmek üzere meclis üyelerinden birine yetki verebilir.

Üye mahallî idarelerden herhangi birinin birlik meclisindeki asıl üyeliklerinde boşalma olursa, birlik başkanı o mahallî idarenin yedek üyelerini göreve çağırır. Çağrılacak yedek üye kalmadığı takdirde üye mahallî idarelerin meclisleri, ilk toplantılarında yeniden yedek üye seçimi yapar. Birlik meclisinin feshedilmesi durumunda yeniden asıl ve yedek üye seçimi yapılır. Bu üyeler kalan süreyi tamamlar.

İl özel idaresi, belediye ve köy idarelerindeki görevleri sona erenlerin birlik meclisi üyeliği de sona erer.

Birlik meclisi üyeliği fesih veya üyeliğin düşmesini gerektiren bir sebeple sona erenler, bir sonraki dönemde birlik meclisi üyeliğine seçilemezler.

Birlik tüzüğünde, üye mahallî idarelerin birlik meclisinde nüfus veya katılım payı oranına göre temsil edilmesine dair esas getirilir.

Birlik başkanı aynı zamanda birlik meclisinin de başkanıdır.

Meclisin görev ve yetkileri

MADDE 9.- Birlik meclisinin görev ve yetkileri şunlardır:

a) Yatırım planı ve çalışma programını görüşmek ve kabul etmek,

b) Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yapılan birimler ile fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak,

c) Borçlanmaya karar vermek,

d) Taşınmaz mal alımına, satımına ve takasına karar vermek,

e) Birlik tarafından yürütülecek hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek,

f) Şartlı bağışları kabul etmek,

g) Dava konusu olan ve miktarı iki milyardan on milyar Türk Lirasına kadar birlik alacaklarının sulhen halline karar vermek,

h) Birlik yatırımlarının yap-işlet veya yap-işlet-devret modeli ile yapılmasına karar vermek,

i) Encümen üyelerini seçmek,

j) Birlik tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul etmek,

k) Birlik başkanıyla encümen arasındaki anlaşmazlıkları karara bağlamak.

Meclis başkanlık divanı

MADDE 10.- Birlik meclisi, birliğin kuruluşundan itibaren otuz gün içinde birlik merkezinin bulunduğu mahallin mülkî idare amiri tarafından birlik merkezinde toplantıya davet edilir. Meclis en yaşlı üyenin başkanlığında toplanarak ilk iki yıl için görev yapmak üzere, üyeleri arasından ve gizli oyla birlik başkanını, meclis birinci ve ikinci başkan vekili ile kâtip üyeleri seçer. İlk iki yıldan sonra seçilecek başkanlık divanı üyeleri yapılacak ilk mahallî idareler seçimine kadar görev yapar.

Meclis başkanlık divanı seçimi üç gün içinde tamamlanır.

Birlik meclisine birlik başkanı, bulunmaması durumunda meclis birinci başkan vekili, onun da bulunmaması durumunda ikinci başkan vekili başkanlık eder. Ancak yıllık faaliyet raporunun görüşüldüğü meclis toplantısı meclis başkan vekilinin başkanlığında yapılır.

Başkanlık divanında boşalma olması durumunda kalan süreyi tamamlamak üzere yeni üye seçilir.

Meclis başkanı, meclis çalışmalarında düzeni sağlamakla yükümlüdür.

Meclis toplantısı

MADDE 11.- Meclis toplantıları, üye mahallî idarelerin kanunlarında belirtilen toplantı dönemleri dikkate alınarak yılda ikiden az olmamak üzere birlik tüzüğünde gösterilen zamanlarda yapılır. Yılın ilk toplantısı dönem başı toplantısıdır.

Birlik başkanı, üye mahallî idare meclislerinden birinin talebi, birlik meclisi üyelerinin üçte birinin gerekçeli teklifi veya acil durumlarda kendisinin lüzum görmesi üzerine birlik meclisini olağanüstü toplantıya çağırır. Olağanüstü toplantı çağrısı ve gündem en az üç gün önceden meclis üyelerine yazılı olarak duyurulur ve ayrıca ilân edilir.

Olağanüstü toplantılarda, çağrıyı gerektiren konuların dışında bir iş görüşülemez.

Birlik meclisinin toplantıları, kararları, çalışma esas ve usulleri, bilgi edinme ve denetim yolları, feshi, meclis üyeliğinin sona ermesi ile üyelerin yükümlülükleri hakkında bu Kanunda hüküm bulunmayan durumlarda, Belediyeler Kanununun belediye meclislerine ilişkin hükümleri uygulanır.

Birlik encümeni

MADDE 12.- Birlik encümeni, birlik başkanı ile birlik meclisinin dönem başı toplantısında kendi üyeleri arasından bir yıllığına görev yapmak üzere, gizli oyla seçeceği dört üyeden oluşur ve on beş günde bir toplanır. Birlik başkanı, encümenin de başkanıdır.

Herhangi bir sebeple yıl içinde seçilen encümen, dönem başına kadar görev yapar. Birlik meclisi üyeliği sona erenlerin birlik encümeni üyeliği de sona erer.

Üye sayısı dört veya daha fazla olan mahallî idare birliklerinde, encümen üyelerinin ayrı ayrı mahallî idarelerin meclis üyeleri arasından seçilmesi zorunludur.

Birlik meclisinin feshi durumunda, yeni meclis oluşuncaya kadar birlik meclisi ve encümeni görevi, birlik merkezinin bulunduğu yer mülkî idare amirince kamu görevlileri arasından biri başkan olmak üzere görevlendirilecek beş kişi tarafından yürütülür.

Encümenin görev ve yetkileri

MADDE 13.- Birlik encümeninin görev ve yetkileri şunlardır:

a) Yatırım planı ve çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip birlik meclisine görüş bildirmek,

b) Kamulaştırma işlemlerinin gerektirdiği kamu yararı kararını almak,

c) Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek,

d) Bütçede fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapmak,

e) Kanunlarda öngörülen cezaları vermek,

f) İki milyar Türk Lirasına kadar olan davaların sulhen halline karar vermek,

g) Taşınmaz mal satımına ve takasına ilişkin meclis kararlarını uygulamak.

Birlik encümeninin toplantıları, kararları ile çalışma esas ve usulleri hakkında bu Kanunda hüküm bulunmayan durumlarda, Belediyeler Kanununun belediye encümenine ilişkin hükümleri uygulanır.

Birlik başkanı

MADDE 14.- Birlik başkanı, birlik idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Birlik başkanının görev ve yetkileri şunlardır:

a) Birliği yönetmek ve birliğin hak ve menfaatlerini korumak,

b) Yatırım planı ve çalışma programı ile bütçeyi ve kesin hesabı hazırlamak, uygulamak, izlemek, değerlendirmek ve bunlarla ilgili olarak hazırlayacağı yıllık faaliyet raporunu meclise sunmak,

c) Birliği temsil etmek veya vekil tayin etmek,

d) Birlik meclisine ve birlik encümenine başkanlık etmek,

e) Birliğin taşınır ve taşınmaz mallarını idare etmek,

f) Birliğin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek,

g) Yetkili organların kararını almak şartıyla sözleşme yapmak,

h) Birlik meclisi ve encümeni kararlarını uygulamak,

i) Meclis ve encümenin yetkisi dışında kalan diğer ödenek aktarmalarını yapmak,

j) Birlik personelini atamak,

k) Birliği denetlemek,

l) Şartsız bağışları kabul etmek,

m) Kanunlarla birliğe verilen ve birlik meclisi veya birlik encümeni kararını gerektirmeyen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.

Birlik bütçesinin harcama yetkilisi birlik başkanıdır. Birlik başkanı bu yetkisini birlik müdürüne devredebilir.

Birlik başkanlığının sona ermesi ile ilgili olarak Belediyeler Kanununun belediye başkanlığının göreve devamsızlık dışındaki sebeplerle sona ermesine ilişkin hükümleri uygulanır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Malî Hükümler

Birliğin gelirleri

MADDE 15.- Birliğin gelirleri şunlardır:

a) Birlik üyelerinin, birliğin kuruluş ve faaliyet giderlerine katılma payları,

b) Birlik meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karşılığı ücretler,

c) Diğer kamu kurum ve kuruluşlarından aktarılacak ödenekler,

d) Taşınır ve taşınmaz malların kira, satış ve başka suretle değerlendirilmesinden elde edilecek gelirler,

e) Kira ve faiz gelirleri,

f) Bağışlar,

g) Köy birlikleri için il özel idaresi bütçesinden ayrılacak pay,

h) Diğer gelirler.

Birliğin giderleri

MADDE 16.- Birliğin giderleri şunlardır:

a) Birlik hizmetlerinin yürütülmesi için yapılacak giderler,

b) Birliğin personeline ve seçilmiş organlarının üyelerine ödenen maaş, ücret, ödenek, huzur hakkı, yolluk, hizmete ilişkin eğitim harcamaları ile diğer giderler,

c) Hizmet karşılığı alınacak ücretler ve diğer gelirlerin takip ve tahsili için yapılacak giderler,

d) Birliğin hizmet binaları ve tesislerinin temini, bakımı ve onarımı için yapılan giderler,

e) Faiz, borçlanmaya ilişkin diğer ücretler ile sigorta giderleri,

f) Dava takip ve icra giderleri,

g) Avukatlık, danışmanlık ve denetim ücretleri,

h) Kamu ve özel sektör kuruluşlarıyla yapılan ortak hizmetler ve diğer proje giderleri.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

Köy birlikleri

MADDE 17.- İlçelerde; köylere ait hizmetlerin yürütülmesine yardımcı olmak, tarım ürünlerinin üretim ve pazarlanması hariç, gerektiğinde bu hizmetleri bizzat yapmak ve kırsal kalkınmayı sağlamak üzere, tüm köylerin iştiraki ile o ilçenin adını taşıyan köy birlikleri kurulabilir. Bakanlar Kurulu, bu konuda genel izin vermeye yetkilidir.

Köy birliğinin meclisi, kaymakam, birliğe üye köylerin muhtarları ve o ilçeden seçilen il genel meclisi üyelerinden oluşur. Köy birliğinin encümeni birlik başkanının başkanlığında meclisin kendi üyeleri arasından gizli oyla seçeceği dört üyeden oluşur. Köy birliklerinin meclis ve encümeninin başkan ve üyelerine huzur hakkı ödenmez.

İl özel idareleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşları, köye yönelik hizmetlerine ilişkin yapım, bakım ve onarım işlerini aralarında yapacakları anlaşmaya göre köy birlikleri aracılığıyla gerçekleştirebilir. Bu takdirde, gerekli kaynak bu birliklere aktarılır ve söz konusu iş, birliğin tâbi olduğu esas ve usullere göre sonuçlandırılır.

Köy birlikleri, ihtiyaca göre hizmet akdiyle personel istihdam edebilir. Ancak, köy birliklerinin yıllık toplam personel giderleri, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin Vergi Usul Kanununda belirlenen yeniden değerleme katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarın yüzde 10’unu aşamaz. Vali ve kaymakamlar birlik muhasebe ve idarî işlerini yürütmek üzere diğer kurum ve kuruluşlardan personel görevlendirebilir. Bu şekilde görevlendirilenlere birlik bütçesinden, her türlü ödemeler dâhil kurumundan almakta olduğu brüt maaşının üçte birini aşmamak üzere ödenek verilir.

İl özel idaresi bütçe gelirlerinin yüzde 10’una kadar olan kısmı, köy birliklerinin sunacağı yatırım planı, yıllık çalışma programı ve uygulama projelerine göre köy birliklerine aktarılır. Bu oran, İstanbul İli için binde 5 olarak uygulanır.

Köy birliklerinin bütçesine ilişkin esas ve usuller ile muhasebe ve raporlama standartları, harcama esas ve usulleri, çerçeve hesap planı ile düzenlenecek raporların şekil, süre ve türleri Maliye Bakanlığının görüşü alınarak İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Birlik üyelerinin yükümlülükleri

MADDE 18.- Birliğe karşı malî yükümlülüklerini yerine getirmeyen üye mahallî idarelerin ödemeleri gerekli miktar, birliğin başvurusu üzerine bu idarelere genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamı üzerinden ayrılan paydan, İller Bankası tarafından kesilerek alacaklı birliğe ödenir.

Ülke düzeyinde birlik kurulması

MADDE 19.- Mahallî idarelerin menfaatlerinin korunması, gelişmelerine yardımcı olunması, personelinin eğitilmesi ve mahallî idarelerle ilgili kanun hazırlıklarında görüş bildirilmesi amacıyla il özel idarelerini, belediyeleri ve köyleri temsil etmek üzere ülke düzeyinde sadece birer birlik kurulabilir.

Şirket kurma yasağı

MADDE 20.- Mahallî idare birlikleri şirket kuramaz veya kurulmuş ticarî ortaklıklara katılamaz.

Ortak hükümler

MADDE 21.- Çalışma programı, yetki devri, birlik ile birlik başkanının ihtilaflı olması, birlik organlarının veya bunların üyelerinin görevden uzaklaştırılması, teşkilât, personel istihdamı, denetim, yıllık faaliyet raporu, bütçe ve diğer malî konular, tahvil ihracı hariç borçlanma, bütçe içi işletme tesisi, borç ve alacakların mahsubu, yurt dışı ilişkileri, diğer kuruluşlarla ilişkiler, yazışma ve yeniden değerleme oranının birliklerde uygulanması konularında, bu Kanunda hüküm bulunmayan durumlarda birlik tüzüğü ile birliğe devredilen hizmetlerle sınırlı olmak üzere, Belediyeler Kanunu hükümleri uygulanır.

Birlik meclisi ve encümeni üyelerine, katıldıkları meclis ve encümen toplantılarının her günü için, Devlet memurlarının maaşlarının hesabında uygulanan maaş katsayısının 1.500 gösterge rakamı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere, birlik meclisince tespit edilecek miktarda huzur hakkı ödenebilir. Ancak, meclis ve encümen başkan ve üyeleri için huzur hakkı ödenecek toplantı günü sayısı, bir yıl içinde yirmidördü geçemez.

GEÇİCİ MADDE 1.- Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kurulmuş olan mahallî idare birlikleri, durumlarını en geç altı ay içinde bu Kanun hükümlerine uygun hâle getirirler.

Birinci fıkrada belirtilen süre içinde durumlarını bu Kanuna uygun hâle getirmeyen birlikler, İçişleri Bakanlığı tarafından iki ay ek süre verilerek uyarılır. Bu süre içinde de gerekli değişiklikleri yapmayan birlikler kendiliğinden dağılmış sayılır ve tüzüklerindeki hükümlere göre tasfiye edilir.

Yürürlük

MADDE 22.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 23.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

İÇİŞLERİ KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

MAHALLÎ İDARE BİRLİKLERİ

KANUNU TASARISI

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç

Kapsam

MADDE 2.- Bu Kanun mahallî idare birliklerini kapsar.

Tanımlar

MADDE 3.- Bu Kanunun uygulanmasında;

a) Mahallî idare: İl özel idaresi, belediye ve köyü,

b) Mahallî idare birliği: Birden fazla mahallî idarenin, yürütmekle görevli oldukları hizmetlerden bazılarını birlikte görmek üzere kendi aralarında kurdukları kamu tüzel kişisini,

c) Birlik: Mahallî idare birliğini,

İfade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Birliğin Kuruluşu, Tüzüğü, Görev ve Yetkileri

Kuruluş

MADDE 4.- Birlik, birlik tüzüğünün kesinleşmesinden sonra Bakanlar Kurulunun izni ile kurulur ve tüzel kişilik kazanır.

Mahallî idarelerin bütün görevlerini kapsayacak şekilde genel amaçlı veya amacı açıkça belirlenmemiş birlik kurulamaz.

Birlik tüzüğü

MADDE 5.- Birlik tüzüğü, birliği kuracak mahallî idarelerin meclislerinde üye tam sayısının üçte iki çoğunluğuyla kabul edildikten sonra valinin; birlik birden fazla ildeki mahallî idarelerin katılımı ile kuruluyorsa İçişleri Bakanının onayı ile kesinleşir. Tüzük değişikliğinin nasıl yapılacağı birlik tüzüğünde gösterilir ve onaylanması hakkında tüzüğün onaylanmasına ilişkin usul uygulanır.

Birlik tüzüğünde aşağıdaki hususların bulunması zorunludur:

a) Birliğin adı ve amacı.

b) Birlik üyesi mahallî idarelerin adları.

c) Birliğin merkezi.

d) Birliğin görev süresi, sona ermesi ve tasfiyesi.

e) Birliğe devredilen görev ve hizmetler.

f) Birlik meclisinin ve birlik encümeninin toplantı dönemleri.

g) Birlik üyesi mahallî idarelerin her birinin birlik meclisinde kaç üye ile temsil edileceği ve seçilen üyelerin görev süresi ve birlik encümeni üye sayısı.

h) Birlik üyelerinin, birliğin kuruluş ve faaliyet giderlerine katılma payları ve bu payların tespit yöntemi.

i) Birliğin gelirleri, giderleri, bütçe ve çalışma programlarına ilişkin hususlar.

j) Birlik üyesi mahallî idarelerin ve bu idarelerin hizmet alanında yaşayanların birlik hizmetlerinden yararlanma usulleri.

k) Tüzük değişikliğinin nasıl yapılacağı.

Birliğin hak ve yetkileri

MADDE 6.- Mahallî idare birlikleri, tüzükte birliğe devredilmesi öngörülen mahallî müşterek nitelikli hizmetlere ilişkin olarak üye mahallî idarelerin hak ve yetkilerine sahiptir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Birliğin Organları

Birliğin organları

MADDE 7.- Birliğin organları; birlik meclisi, birlik encümeni ve birlik başkanıdır.

Birlik meclisi

MADDE 8.- Birlik meclisi, birliğin karar organıdır ve birlik üyesi mahallî idarelerin meclislerinin kendi üyeleri veya belediye meclis üyeliğine seçilmeye haiz kişiler arasından, birlik tüzüğünde belirlenen sayıda ve gizli oyla seçecekleri üyelerden oluşur. Ancak dışarıdan seçileceklerin sayısı mahalli idare meclisinden seçileceklerin üçte birini geçemez. Asıl üye sayısının yarısı kadar yedek üye seçilir.

Birliğin üyesi olan il özel idaresi için vali, belediye için belediye başkanı ve köy için muhtar birlik meclisinin doğal üyesidir. Birlik meclisinde bunların dışında doğal üye bulunmaz. Meclis üye tam sayısına doğal üyeler de dâhildir. Vali ve belediye başkanı birlik meclisinde kendisini temsil etmek üzere meclis üyelerinden birine yetki verebilir.

İl özel idaresi, belediye ve köy idarelerindeki görevleri sona erenlerin birlik meclisi üyeliği de sona erer.

Birlik meclisi üyeliği, üyeliğin düşmesini gerektiren bir sebeple sona erenler, bir sonraki dönemde birlik meclisi üyeliğine seçilemezler.

Birlik tüzüğünde, üye mahallî idarelerin birlik meclisinde nüfus ve katılım payı oranına göre temsil edilmesine dair esas getirilebilir.

Birlik başkanı aynı zamanda birlik meclisinin de başkanıdır.

Meclisin görev ve yetkileri

MADDE 9.- Birlik meclisinin görev ve yetkileri şunlardır:

a) Yatırım planı ve çalışma programını görüşmek ve kabul etmek.

b) Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yapılan birimler ile fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak.

c) Borçlanmaya karar vermek.

d) Taşınmaz mal alımına, satımına, kiralanmasına ve takasına karar vermek.

e) Birlik tarafından yürütülecek hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek.

f) Şartlı bağışları kabul etmek.

g) Dava konusu olan ve miktarı iki milyardan on bin Yeni Türk Lirasına kadar birlik alacaklarının sulhen halline karar vermek.

h) Birlik yatırımlarının yap-işlet veya yap-işlet-devret modeli ile yapılmasına karar vermek.

i) Birlik başkanlık divanını, birlik encümen üyelerini ve meclis ihtisas komisyonu üyelerini seçmek.

j) Birlik teşkilâtına ait birimlerin kurulmasına karar vermek.

k) Birlik tüzüğünde öngörülmesi halinde tüzük değişikliğini kabul etmek.

l) Birlik tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul etmek.

m) Birlik başkanıyla birlik encümeni arasındaki anlaşmazlıkları karara bağlamak.

Meclis başkanlık divanı

MADDE 10.- Birlik meclisi, birliğin kuruluşundan mahalli idare genel seçim sonuçlarının Yüksek Seçim Kurulunca ilanından itibaren otuz gün içinde birlik merkezinin bulunduğu mahallin mülkî idare amiri tarafından birlik merkezinde toplantıya davet edilir. Meclis en yaşlı üyenin başkanlığında toplanarak ilk iki yıl için görev yapmak üzere, üyeleri arasından ve gizli oyla birlik başkanını, meclis birinci ve ikinci başkan vekili ile kâtip üyeleri seçer. İlk iki yıldan sonra seçilecek başkanlık divanı üyeleri yapılacak ilk mahallî idareler seçimine kadar görev yapar. Üyelerinin tamamı il özel idarelerinden oluşan birliklerde birlik başkanı, birlik merkezinin bulunduğu ilin valisidir.

Meclis başkanlık divanı seçimi üç gün içinde tamamlanır.

Başkanlık divanında boşalma olması durumunda kalan süreyi tamamlamak üzere yeni üye seçilir.

Meclis başkanı, meclis çalışmalarında düzeni sağlamakla yükümlüdür.

Meclis toplantısı

Birlik meclisinde plan ve bütçe komisyonunun dışında birliğin faaliyet konularında olmak üzere ihtisas komisyonları kurulabilir. İhtisas komisyonları meclis üyeleri arasından birlik meclisinin kararıyla kurulur ve komisyon üye sayısı beşi geçemez. Komisyon üyelerinin ayrı mahalli idare temsilcileri arasından seçilmesi esastır.

Olağanüstü toplantılarda, çağrıyı gerektiren konuların dışında bir iş görüşülemez.

Birden çok ili kapsayan mahalli idare birliklerinde mahalli idare birlik meclisinin kararları o birliğin merkezinin olduğu yer mülki idare amirine gönderilir.

Birlik meclisinin toplantıları, kararları, çalışma esas ve usulleri, bilgi edinme ve denetim yolları, feshi, meclis üyeliğinin sona ermesi, ihtisas komisyonu üyelerinin seçimi ile meclis üyelerinin yükümlülükleri hakkında bu Kanunda hüküm bulunmayan durumlarda, Belediyeler Kanununun belediye meclislerine ilişkin hükümleri uygulanır.

Birlik encümeni

MADDE 12.- Birlik encümeni, birlik başkanı ile sayısı yediyi geçmemek üzere birlik tüzüğünde gösterilecek sayıda meclis üyesinden oluşur. Ülke düzeyinde kurulan birliklerde bu sayı iki kat olarak uygulanır. Bu üyeler, birlik meclisince, dönem başı toplantısında kendi üyeleri arasından gizli oyla bir yıllığına görev yapmak üzere seçilir. Birlik başkanı, encümeninin de başkanıdır.

Birlik encümeni birlik tüzüğünde belirtilen sürelerle toplanır. Bu süre bir ayı aşamaz.

Herhangi bir sebeple yıl içinde seçilen encümeni, dönem başına kadar görev yapar. Birlik meclisi üyeliği sona erenlerin birlik encümeni üyeliği de sona erer.

Üye sayısı dört veya daha fazla olan mahallî idare birliklerinde, encümen üyelerinin ayrı ayrı mahallî idarelerin meclis üyeleri arasından seçilmesi zorunludur.

Birlik meclisinin feshi durumunda, yeni meclis oluşuncaya kadar birlik meclisi ve birlik encümenine ait görevler, ulusal düzeyde kurulan birlikler için İçişleri Bakanlığınca, diğer birlikler için birlik merkezinin bulunduğu yer mülkî idare amirince kamu görevlileri arasından biri başkan olmak üzere görevlendirilecek beş kişilik bir heyet tarafından yürütülür.

Encümenin görev ve yetkileri

MADDE 13.- Birlik encümeninin görev ve yetkileri şunlardır:

a) Yatırım planı ve çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip birlik meclisine görüş bildirmek.

b) Kamulaştırma işlemlerinin gerektirdiği kamu yararı kararını almak.

c) Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek.

d) Bütçede fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapmak.

e) Kanunlarda öngörülen cezaları vermek.

f) İkibin Yeni Türk Lirasına kadar olan davaların sulhen halline karar vermek.

g) Taşınmaz mal alımına, satımına, kiralanmasına ve takasına ilişkin meclis kararlarını uygulamak.

Birlik encümeninin toplantıları, kararları ile çalışma esas ve usulleri hakkında bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde, Belediye Kanununun belediye encümenine ilişkin hükümleri uygulanır.

Birlik başkanı

MADDE 14.- Birlik başkanı, birlik idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Birlik başkanının görev ve yetkileri şunlardır:

a) Birliği yönetmek ve birliğin hak ve menfaatlerini korumak.

c) Birliği temsil etmek veya vekil tayin etmek.

d) Birlik meclisine ve birlik encümenine başkanlık etmek.

e) Birliğin taşınır ve taşınmaz mallarını idare etmek.

f) Birliğin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek.

g) Yetkili organların kararını almak şartıyla sözleşme yapmak.

h) Birlik meclisi ve birlik encümeni kararlarını uygulamak.

i) Birlik meclisi ve birlik encümeninin yetkisi dışında kalan diğer ödenek aktarmalarını yapmak.

j) Birlik personelini atamak.

k) Birliği denetlemek.

l) Şartsız bağışları kabul etmek.

m) Kanunlarla birliğe verilen ve birlik meclisi veya birlik encümeni kararını gerektirmeyen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.

Birlik bütçesinin harcama yetkilisi birlik başkanıdır. Birlik başkanı bu yetkisini birlik genel sekreterine veya birlik müdürüne devredebilir.

Birlik başkanlığının sona ermesi ile ilgili olarak Belediyeler Kanununun belediye başkanlığının göreve devamsızlık dışındaki sebeplerle sona ermesine ilişkin hükümleri uygulanır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Malî Hükümler

Birliğin gelirleri

MADDE 15.- Birliğin gelirleri şunlardır:

a) Birlik üyelerinin, birliğin kuruluş ve faaliyet giderlerine katılma payları.

b) Birlik meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karşılığı ücretler.

c) Diğer kamu kurum ve kuruluşlarından aktarılacak ödenekler.

d) Taşınır ve taşınmaz malların kira, satış ve başka suretle değerlendirilmesinden elde edilecek gelirler.

e) Kira ve faiz gelirleri.

f) Bağışlar.

g) Köy birlikleri için il özel idaresi bütçesinden ayrılacak pay.

h) Diğer gelirler.

Birliğin giderleri

MADDE 16.- Birliğin giderleri şunlardır:

a) Birlik hizmetlerinin yürütülmesi için yapılacak giderler.

b) Birliğin personeline ve seçilmiş organlarının üyelerine ödenen maaş, ücret, ödenek, huzur hakkı, yolluk, hizmete ilişkin eğitim harcamaları ile diğer giderler.

c) Hizmet karşılığı alınacak ücretler ve diğer gelirlerin takip ve tahsili için yapılacak giderler.

d) Birliğin hizmet binalarının, tesislerinin, araç ve gereçlerinin temini, yapımı, bakımı ve onarımı için yapılan giderler.

e) Faiz, borçlanmaya ilişkin diğer ücretler ile sigorta giderleri.

f) Dava takip ve icra giderleri.

g) Avukatlık, danışmanlık ve denetim ücretleri.

h) Kamu ve özel sektör kuruluşlarıyla yapılan ortak hizmetler ve diğer proje giderleri.

i) Temsil, tören ve ağırlama giderleri.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

Teşkilât

MADDE 17.- Norm kadroya uygun olarak birlik teşkilâtı birlik müdürü, yazı işleri, mali işler birimleriyle birliğin faaliyet alanına göre kurulacak teknik işler biriminden oluşur.

Ülke düzeyinde kurulan birliklerle üye sayısı yüzden fazla olan birliklerde teşkilât, norm kadroya uygun olarak genel sekreter, yazı işleri ve mali işler birimleriyle birliğin faaliyet alanında olmak ve sayısı üçü geçmemek üzere birlik meclisinin kararıyla kurulacak diğer birimlerden oluşur.

Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan memurlar, 5272 sayılı ve 7.12.2004 tarihli Belediye Kanununun 49 uncu maddesinin beşinci fıkrasında belirtilen esas ve usullere göre birlik genel sekreteri veya diğer üst yönetici kadrolarında görevlendirilebilir. Bu tür görevlendirmelerde ilgilinin kendi kurumundan aldığı her türlü mali ve sosyal hakları kesilmez, ancak kurumundan aldığı aylık ve diğer ödemelerin toplam tutarını geçmemek üzere birlik encümeni kararıyla ek ödeme yapılabilir.

Köy birlikleri

MADDE 18.- İlçelerde, köylere ait hizmetlerin yürütülmesine yardımcı olmak, tarım ürünlerinin üretim ve pazarlanması hariç, gerektiğinde bu hizmetleri bizzat yapmak ve kırsal kalkınmayı sağlamak üzere, tüm köylerin iştiraki ile o ilçenin adını taşıyan köy birliği kurulabilir. Bakanlar Kurulu, bu konuda genel izin vermeye yetkilidir.

Birlik başkanı merkez ilçelerde vali veya görevlendireceği vali yardımcısı, diğer ilçelerde kaymakamdır. Köy birliğinin meclisi, kaymakamın başkanlığında , birliğe üye köylerin muhtarları ve o ilçeden seçilen il genel meclisi üyelerinden oluşur. Köy birliğinin encümeni birlik başkanının başkanlığında meclisin kendi üyeleri arasından gizli oyla seçeceği en az biri il genel meclisi üyesi olmak üzere dört üyeden oluşur. Köy birliklerinin meclis ve encümeninin başkan ve üyelerine huzur hakkı ödenebilir.

Köy birlikleri, ihtiyaca göre hizmet akdiyle personel istihdam edebilir. Ancak, köy birliklerinin yıllık toplam personel giderleri, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin Vergi Usul Kanununda belirlenen yeniden değerleme katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarın yüzde 10'unu aşamaz. Vali ve kaymakamlar birlik hizmetlerini yürütmek üzere diğer kamu kurum ve kuruluşlarından personel görevlendirebilir. Bu şekilde görevlendirilenlere birlik bütçesinden karşılanmak üzere, 5000 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunan tutarda aylık ödeme yapılır. Görevlendirmelerde 30 günden kısa süreler için kıst hesaplama yapılır.

İl özel idaresi bütçe gelirlerinin ne kadarının köy birliklerine aktarılacağı, köy birliklerinin sunacağı yatırım planı, yıllık çalışma programı ve uygulama projelerine göre il genel meclisince kararlaştırılır.

Köy birliklerinin bütçesine ilişkin esas ve usuller ile muhasebe ve raporlama standartları, harcama esas ve usulleri, çerçeve hesap planı ile düzenlenecek raporların şekil, süre ve türleri ile bu birliklerin yapacakları ihalelere ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığının görüşü alınarak İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Sulama birlikleri

MADDE 19.- Sadece sulama amaçlı olarak kurulan mahalli idare birliklerinde birlik meclisi, 8 inci maddede belirtilen doğal üyeler ile birliğin sulama faaliyetinden faydalanan ve belediye meclisi üyeliğine seçilme şartlarına sahip olan çiftçiler arasından birlik tüzüğünde gösterilen sayıda seçilecek üyelerden oluşur. Seçim üye mahalli idare sınırları içinde oturan ve birliğin sulama faaliyetinden faydalanan çiftçilerin katılımıyla o mahalli idare meclisinin gözetiminde yapılır.

Ülke düzeyinde birlik kurulması

MADDE 20.- Mahallî idarelerin menfaatlerinin korunması, gelişmelerine yardımcı olunması, personelinin eğitilmesi ve mahallî idarelerle ilgili kanun hazırlıklarında görüş bildirilmesi amacıyla il özel idarelerini, belediyeleri ve köyleri temsil etmek üzere ülke düzeyinde sadece birer birlik kurulabilir. Bu durum ülke düzeyinde olmaksızın bu amaçlarla başka mahalli idare birliği kurulmasına engel oluşturmaz. İl özel idareleri, belediyeler ve köyler ülke düzeyinde kurulan birliklerden kendilerine ait olanın doğal üyesidirler.

Ülke düzeyinde kurulan birlikler birinci fıkrada belirtilen amaçların yanında mahalli idarelere rehberlik etmek; mahalli idareler arasında yardımlaşma ve işbirliğini, teknik ve idari deneyim bilgi değişimini teşvik etmek; iyi uygulama örneklerinin yaygınlaşmasına yardım etmek konularında da faaliyette bulunabilir.

Birinci fıkrada belirtilen birliklerden belediyelere ait olanın birlik meclisi, büyükşehir, il merkezi ve nüfusu yüz bin ve daha fazla olan yerlerin belediye başkanları ile her ilden belediye başkanı ve belediye meclis üyeleri arasından o ilin milletvekili sayısı kadar seçilecek üyelerden oluşur. Seçim, Birlik başkanlığının talebi üzerine büyükşehir olan yerlerde büyükşehir belediye başkanlığı, diğer yerlerde il belediye başkanlığınca tespit edilen gün ve yerde o il içindeki belediyelerin başkanları ve belediye meclis üyelerinin katılımıyla yapılır. Seçime katılacaklar kendilerini temsilen oy kullanmak üzere başka bir üyeye yazılı olarak yetki verebilirler.

Birinci fıkrada belirtilen birliklerden il özel idarelerine ait olanın birlik meclisi, il valileri ile her ilin il genel meclisinin, kendi üyeleri arasından o ilin milletvekili sayısı kadar seçeceği kimselerden oluşur.

Üçüncü ve dördüncü fıkrada belirtilen birliklere üye mahalli idarelerin birliğe ödemeleri gereken üyelik bedeli bu idarelerin en son kesinleşmiş bütçelerinin birlik meclisince belirlenen oranı olarak tespit edilir ve birliğin talebi üzerine bu mahalli idarelere genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan paylardan bu payların dağıtımını yapan kuruluşça kesilerek birliğe ödenir.

Birinci fıkrada belirtilen birliklerden köylere ait olanın birlik meclisi yirmibeş ve daha fazla köyü olan ilçelerin kaymakamları ile her ilden her yüz köy için seçilecek bir köy muhtarından oluşur. Köy sayısı yüzden az olan illerde bir temsilci seçilir. Yüze ulaşmayan diğer kesirler dikkate alınmaz. Birlik üyelerinin ödeyecekleri üyelik bedeli ve ödenmesine ilişkin hususlar birlik tüzüğünde gösterilir.

Birlik üyelerinin yükümlülükleri

MADDE 21.- Birliğe karşı malî yükümlülüklerini yerine getirmeyen üye mahallî idarelerin ödemeleri gerekli miktar, birliğin başvurusu üzerine bu idarelere genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamı üzerinden ayrılan paydan, bu payların dağıtımını yapan kuruluş tarafından kesilerek alacaklı birliğe ödenir.

Ortak hükümler

MADDE 22.- Birliklerde, çalışma programı, yetki devri, birlik ile birlik başkanının ihtilaflı olması, birlik organının veya bunların üyelerinin görevden uzaklaştırılması, denetim, yıllık faaliyet raporu, bütçe ve diğer malî konular, tahvil ihracı hariç borçlanma, bütçe içi işletme tesisi, borç ve alacakların mahsubu, yurt dışı ilişkileri, diğer kuruluşlarla ilişkiler, yazışma ve yeniden değerleme oranının birliklerde uygulanması konularında, bu Kanunda hüküm bulunmayan durumlarda birlik tüzüğü ile birliğe devredilen hizmetlerle sınırlı olmak üzere, Belediye Kanunu hükümleri uygulanır.

Birliklerde, teşkilât ve personel istihdamı konularında bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde Belediye Kanunu ile Belediye Kanununa aykırı olmamak kaydıyla birlik tüzüğü hükümleri uygulanır.

Birlik meclisi ile birlik encümeninin başkan ve üyelerine meclis ve encümen toplantılarına katıldıkları her günü için, 1.500 gösterge rakamının Devlet memurları için belirlenen aylık katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı geçmemek üzere, birlik meclisi tarafından belirlenecek miktarda huzur hakkı ödenebilir. Ancak, huzur hakkı ödenecek gün sayısı, bir yıl içinde 24 günü geçemez.

GEÇİCİ MADDE 1.- Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kurulmuş olan mahallî idare birlikleri, durumlarını en geç altı ay içinde bu Kanun hükümlerine uygun hâle getirirler.

Bu Kanunun yayımlanmasından önce Bakanlar Kurulunun izni ile kurulan ancak 26.3.1987 tarihli ve 3335 sayılı Uluslararası Teşekküllerin Kurulması Hakkında Kanunda belirtilen nitelikte uluslararası faaliyette bulunan ve en az yedi üyeye sahip olan mahalli idare birliklerinden uluslararası teşekkül sayılma talebinde bulunanlar hakkında birinci ve ikinci fıkra hükümleri uygulanmaz. Uluslararası teşekkül sayılma talebi, birlik encümen kararına dayalı olarak bu Kanunun yayımlanmasından itibaren en geç üç ay içinde; birlik meclisince kabul edilecek olan uluslararası teşekkül statüsü ise en geç bir yıl içinde İçişleri Bakanlığına sunulur. İçişleri Bakanlığı uluslararası teşekkül statüsünü Dışişleri Bakanlığının görüşünü alarak iki ay içinde onaylar veya Kanuna uygun hale getirilmesi için en fazla iki ay süre vererek iade eder. Uluslararası teşekkül statüsünün onaylanmasıyla birlikte mahalli idare tüzelkişiliği sona erer ve bu birlikler başka bir işleme gerek kalmaksızın 3335 sayılı Kanuna göre kurulmuş uluslararası teşekkül statüsü kazanarak aynı Kanun uyarınca faaliyetlerine devam ederler. Uluslararası teşekkül sayılma talebinde bulunan ancak statüsünü belirtilen süre içinde teslim etmeyen veya Kanuna uygun hale getirmeyen mahalli idare birlikleri, bu sürelerin sonunda kendiliğinden dağılmış sayılır. Uluslararası teşekkül sayılma talebinde bulunmayan veya en az yedi üyeye sahip olmadığı için bulunamayan bu nitelikteki mahalli idare birlikleri hakkında birinci fıkra hükümleri uygulanır.

GEÇİCİ MADDE 2.- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce mahalli idare birlikleri personeli hakkında çeşitli sebeplerden dolayı çıkarılmış kişi borçları, birlik meclisinin alacağı kararla sonuçlandırılır. Bu karara karşı birlik merkezinin bulunduğu yer mülki idare amiri veya hakkında kişi borcu çıkarılanlar on gün içinde idari yargıya başvurabilirler.

Yürürlük

MADDE 23.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 24.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
A. Gül	A. Şener	M. A. Şahin
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
B. Atalay	A. Babacan	M. Aydın
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı V.	Adalet Bakanı
G. Akşit	A. Coşkun	C. Çiçek
Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı	Maliye Bakanı
M. V. Gönül	A. Aksu	K. Unakıtan
Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı
H. Çelik	Z. Ergezen	R. Akdağ
Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı
B. Yıldırım	S. Güçlü	M. Başesioğlu
Sanayi ve Ticaret Bakanı	En. ve Tab. Kay. Bakanı	Kültür ve Turizm Bakanı
A. Coşkun	M. H. Güler	E. Mumcu
	Çevre ve Orman Bakanı
	O. Pepe