Dönem : 22

Dönem : 22 Yasama Yılı : 2

T.B.M.M. (S. Sayısı : 651)

Dernekler Kanunu Tasarısı ve İçişleri Komisyonu Raporu (1/854)

Not: Tasarı, Başkanlıkça; Adalet ve İçişleri komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.

Başbakanlık

Kanunlar ve Kararlar

Genel Müdürlüğü 12.7.2004

Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-919/3359

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

İçişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 12.7.2004 tarihinde kararlaştırılan “Dernekler Kanunu Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

GENEL GEREKÇE

Demokratik ülkelerde sivil toplum örgütlerinin varlığı kaçınılmazdır. Günümüzde demokratik siyasal sistemlerin kurumlaştırılmasında sivil toplum kuruluşlarının rolleri giderek artmaktadır. Yönetimler ve siyasal örgütler, örgütlenmenin bu yöndeki gelişmesine değer vermek ve dikkate almak zorundadır.

Bilindiği üzere çağdaş yönetim biliminin temel kavramlarından biri yönetişimdir. Yönetişim, kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları arasında ilişkinin çok yönlü ve sürekli olduğu bir yapıyı tanımlar. Sivil toplum kuruluşlarının yönetimle ilgili kararların alınmasına, bu kararların uygulanmasına ve uygulanan kararların denetimine katılması çağımızın egemen düşüncesidir.

Avrupa Birliği genişleme sürecinde, Türkiye ve diğer aday ülkelerdeki sivil toplum kuruluşları ile işbirliğini artırmıştır. Aday ülkelerde sivil toplumun gelişmesine önem verilmektedir.

Aralık 2004'de yapılan değerlendirmede, Türkiye'nin Kopenhag siyasî kriterlerini yerine getirmiş olduğuna karar verilmesi halinde, Türkiye ile katılım müzakerelerinin gecikmeksizin başlatılacağı taahhüdünde bulunulmuştur. Güncelleştirilmiş 2003 Ulusal Programında da, siyasî kriterlere uyuma yönelik kanunî düzenlemelerin Türkiye Büyük Millet Meclisinin 22 nci Yasama Dönemi 1 inci Yasama Yılı içinde tamamlanacağı taahhüt edilmiştir. Siyasî kriterlere ilişkin eksikliklerin değerlendirilmesinde Katılım Ortaklığı Belgesi, Yıllık İlerleme Raporları, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları, taraf olduğumuz uluslararası insan hakları sözleşmeleri ile üye olduğumuz kuruluşlar tarafından geliştirilen normlar ve Avrupa Birliği Komisyonu raporları dikkate alınmaktadır. Tasarı, örgütlenme hakkının ve derneklerle ilgili düzenlemelerin Anayasa değişikliklerine ve Ulusal Programa uyumlaştırılması amacıyla hazırlanmıştır.

Tasarıyla, Avrupa Birliğine aday ülke olarak dernek kurma ve üyelik konusundaki kısıtlamaların azaltılması, dernek faaliyetlerine serbestlik sağlanması, derneklere uygulanan yaptırımların ve bürokrasinin azaltılması amaçlanmıştır.

2908 sayılı Dernekler Kanunu genelde örgütlenme özgürlüğüne, özelde ise dernek kurma hakkına bir güvenlik sorunu olarak yaklaştığı için devlet ile sivil toplum kuruluşları arasında derin bir güven bunalımına yol açmıştır.

Bu Tasarıyla, demokratik meşruiyetin bir gereği olarak, devlet ile sivil toplum kuruluşları arasındaki güven ortamının tesisi ve işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla, bu kuruluşlarla kamu kurum ve kuruluşlarının işbirliği yapmasına ve bu kuruluşlara destek sağlanmasına imkan verilmektedir.

Bu amaçla;

- Yardım toplama işlemlerinin kolluk kuvvetlerinden alınarak sivil birimlere devredilmesi,

- Uluslararası Çocuk Haklarına Dair Sözleşme gereğince çocukların dernek kurabilmesine imkan tanınması,

- Dernek kurma hakkının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 11 inci maddesi paralelinde düzenlenmesi,

- Yargı mensuplarının derneklere üye olmasındaki izin esasının kaldırılması,

- Derneklerin işlemlerinin basitleştirmesi ve devletle ilişkilerinde bürokrasinin azaltılması,

- Sivil toplum anlayışına uygun olarak kendilerini kontrol etmesi amacıyla iç denetimin güçlendirilmesi,

- Yurt dışına temsilci gönderilmesi veya yurt dışından temsilci davet edilmesinde tamamen serbestleşmeye gidilmesi,

- Derneklerin taşınmaz mal edinmesindeki sınırlamanın kaldırılması,

- Derneklerin temsilcilik açabilmesine imkan tanınması,

- Derneklerin diğer sivil toplum kuruluşları ile birlikte geçici olarak platform adı altında birliktelikler oluşturabilmesine imkan tanınması,

- Kolluk kuvvetlerinin dernekler üzerindeki yetkisinin kısıtlanması,

- Derneklerin denetiminde çok başlılığın kaldırılarak yeknesaklığın sağlanması,

- Dernekler ile kamu kurum ve kuruluşları arasında ortak proje uygulamalarının ve kaynak aktarımının düzenlenmesi,

- Yurt dışından yardım alınmasındaki izin esasının kaldırılması,

Konularında düzenlemeler yapılmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1. - Madde ile, Kanunun amaç ve kapsamı belirlenmiştir.

Madde 2. - Maddede, derneğin tanımı Türk Medenî Kanununa uygun olarak yapılmış ve Kanunda geçen terimlere açıklık getirilmiştir.

Madde 3. - Madde ile, dernek kurma hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 11 inci maddesi doğrultusunda düzenlenmiş ve onbeş ile onsekiz yaşlar arasındaki ayırt etme gücüne sahip küçüklerin Uluslararası Çocuk Haklarına Dair Sözleşme gereğince dernek kurmalarına olanak tanınmıştır.

Madde 4. - Madde ile, dernek tüzüklerinde yer alması gereken hususlar düzenlenmiştir.

Madde 5. - Madde ile, Türkiye'deki derneklerin uluslararası faaliyetleri ile yabancı derneklerin ülkemizdeki faaliyetleri düzenlenmiştir.

Madde 6. - Madde ile, tüzel kişilerin derneklere üye olması halinde nasıl temsil edilecekleri düzenlenmiştir.

Madde 7. - Madde ile, şube genel kurullarının merkez genel kurulu toplantısından önce yapılması ilkesi düzenlenmiştir.

Madde 8. - Madde ile, federasyon ve konfederasyonların üye sayısının asgarî sayının altına düşmesi halinde uygulanacak kural belirlenmiş ve federasyon ve konfederasyonların merkezleri dışında faaliyet gösterecek örgüt kuramamaları veya temsilcilik açamamaları kuralı getirilmiştir.

Madde 9. - Madde ile, dernekler için öncelikli olarak iç denetimin geçerli olduğu benimsenmiş ve iç denetim boyutu güçlendirilmiştir.

Madde 10. - Madde ile, derneklerin, benzer amaçlı dernekler, siyasî partiler, işçi ve işveren sendikaları ile meslekî kuruluşlardan yardım alması veya bu kuruluşlara yardımda bulunması düzenlenmiştir. Ayrıca, maddenin ikinci fıkrası ile merkezî ve yerel yönetimlerin derneklerle ortak proje yürütmesi ve proje maliyetlerine ne ölçüde katılacağı belirlenmiştir.

Madde 11. - Madde ile, derneklerin gelir ve giderlerinde uymak zorunda oldukları usuller ile derneklerin tutmak zorunda oldukları defterlerle ilgili esaslar belirlenmiştir. Bu kapsamda derneklerin defterlerini noter yerine dernekler biriminden onaylanması usulü getirilmiştir.

Madde 12. - Madde ile, derneklerin üyelerine yardım sağlamak ve ihtiyaçlarını karşılamak üzere sandık kurabilmeleri öngörülmüştür.

Madde 13. - Madde ile, dernek yönetim veya denetim kurulu üyelerine ücret alabilme imkanı tanınmış ve dernek hizmetlerinin gönüllüler eliyle yürütülebilmesine açıklık getirilmiştir.

Madde 14. - Madde ile, gençliğin boş zamanlarını değerlendirmek ve spor yapmasını sağlamak üzere kurulan derneklere ilişkin esaslar belirlenmiş ve bu tür derneklere kulüp adı verilerek bunların Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce de denetlenmesi ve tescili öngörülmektedir.

Madde 15. - Madde ile, derneklerin tasfiyesine ilişkin esas ve usuller belirlenmiştir. Yapılan düzenleme ile tüzükte tasfiyenin ne şekilde yapılacağının genel kurul kararına bırakıldığı hallerde, genel kurul tarafından bir karar alınmamış veya genel kurul toplanamamışsa, derneğin bütün para, mal ve haklarının mülkî idare amirinin kararıyla derneğin amacına en yakın ve kapatıldığı tarihte en fazla üyeye sahip derneğe devredilmesi esası getirilmiştir.

Madde 16. - Madde ile, derneklerin gelirlerini toplamada kullanacakları alındı belgelerini basan basımevlerinin yükümlülüğü belirlenmiştir.

Madde 17. - Madde ile, konusu suç teşkil etmeyen hata ve noksanlıkları bulunan derneklere ceza verilmesi yerine belirlenen süre içerisinde bu eksikliklerini giderme imkanı getirilmiştir. Verilen süre içerisinde eksikliklerin yerine getirilmemesi halinde cezaî müeyyide uygulanacaktır.

Madde 18. - Madde ile, bu Kanunla ilgili olarak bakılacak davalardaki muhakeme usulü belirtilmiştir.

Madde 19. - Madde ile, derneklerin faaliyet, gelir ve gider işlemlerini belirlenen süre içinde beyan etmeleri kuralı getirilmiş ve derneklerin denetimlerine ilişkin esas ve usuller belirlenmiştir.

Madde 20. - Madde ile, dernekler üzerinde kolluk kuvvetlerinin yetkileri ile ilgili esas ve usuller Anayasa hükümleri çerçevesinde düzenlenmiştir.

Madde 21. - Madde ile, derneklerin yurt dışından yardım almasına ilişkin sınırlamalar kaldırılarak bildirim esası getirilmiştir.

Madde 22. - Madde ile, derneklerin taşınmaz mal edinmesindeki sınırlamalar kaldırılmış ve derneklerin bu konuda serbestçe tasarrufta bulunmalarına imkan tanınmıştır.

Madde 23. - Madde ile, dernek genel kurul toplantıları ve organlarına seçilenlerin idareye bildirilmesi kuralına ilişkin esaslar belirlenmiştir.

Madde 24. - Madde ile, derneklerin temsilcilik açabilmelerine imkan getirilmiş ve temsilciliklerle ilgili esaslar belirlenmiştir.

Madde 25. - Madde ile, derneklerin kendi aralarında veya diğer sivil toplum kuruluşları ile birlikte geçici olarak platformlar oluşturabilmelerine imkan getirilmiş ve platformlara ilişkin esaslar belirlenmiştir.

Madde 26. - Madde ile, derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere kanunların dernekler tarafından yapılmasını yasaklamadığı eğitim ve öğretim faaliyetleri için yurt, pansiyon; sosyal yardım faaliyetleri için çocuk bakım yuvası, huzur evi ve aş evi; sportif faaliyetler için spor saha ve salonu ve meskûn yerler dışında kamp tesisleri kurmaları; üyeleri için lokal açmaları ve lokallerinde alkollü içki kullanılması ile ilgili esaslar belirlenmiştir.

Madde 27. - Madde ile, kamu yararına çalışma niteliğinin kazanılması, şartları, kaybedilmesi, denetimlerine ilişkin esaslar belirlenmiş ve kamuya yararlı derneklerin denetimi sonucu düzenlenecek raporlara istinaden, haklarında yargı kararı verilinceye kadar, organlarda bulunanların İçişleri Bakanınca görevden uzaklaştırılması düzenlenmiştir.

Ayrıca, Türk Kızılay Derneği ve Türk Hava Kurumunun tüzüklerinin, toplumumuzda atfedilen değere binaen Bakanlar Kurulu kararıyla onaylanması ve kamu yararına çalışan derneklerin mallarına karşı suç işleyenlerin Devlet malına karşı suç işlemiş gibi cezalandırılacağı ilkesi benimsenmiştir.

Madde 28. - Madde ile, dernek adlarında bazı kelimelerin izinle kullanılabilmesine ilişkin esaslar belirlenmiştir.

Madde 29. - Madde ile, derneklere konulması sakıncalı görülen ve yasaklanan adlar ile işaretler tespit edilmiştir.

Madde 30. - Madde ile, kurulması yasak olan dernekler ve yasak faaliyetler, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasındaki temel ilkelere ve Türk Ceza Kanunundaki yasaklara uygun olarak belirlenmiştir. Ayrıca, derneklerin tüzüklerinde belirtilen amaç dışında faaliyette bulunamayacakları ve askerliğe, millî savunma ve genel kolluk hizmetlerine yönelik çalışmalar yapamayacakları belirtilmiştir.

Madde 31. - Madde ile, Anayasamıza uygun olarak, derneklerin defter ve kayıtlarını Türkçe tutmaları ve resmî kurumlarla yapılan yazışmalarında Türkçe kullanmalarının zorunlu olduğu belirtilmiştir.

Madde 32. - Madde ile, kanunlara ve tüzüğe aykırı faaliyetlere ilişkin ceza hükümleri günümüz şartlarına uygun olarak yeniden düzenlenmiştir.

Madde 33. - Madde ile, Kanunda öngörülen cezaların çocuk dernekleri için tekrar etmesi halinde uygulanması esası getirilmiş ve idarî para cezaları ile ilgili hususlar düzenlenmiştir.

Madde 34. - Madde ile, bir kısım kanunlarla 3512 sayılı Cemiyetler Kanununa, 1630 ve 2908 sayılı Dernekler Kanunları ile bunların ek ve değişikliklerine atıflar yapılmıştır. 3512, 1630 ve 2908 sayılı Kanunlar ek ve değişiklikleri ile yürürlükten kaldırıldığı için mevzuatta boşluk meydana gelmesini önlemek üzere bu madde düzenlenmiştir.

Madde 35. - Madde ile, genel denetimi sağlamak amacıyla özel kanunlarında hüküm bulunmayan hallerde bu Kanunun sayılan hükümlerinin kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile işçi ve işveren sendikaları ve üst kuruluşları için uygulanması öngörülmüştür.

Madde 36. - Madde ile, bu Kanunun uygulanmasında, yabancı dernekler ve merkezleri yurt dışında bulunan dernek ve vakıf dışındaki kâr amacı gütmeyen kuruluşların Türkiye'deki şube veya temsilcilikleri dernek olarak değerlendirilmiş ve bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun hükümlerinin uygulanacağı benimsenmiştir.

Madde 37. - Madde ile, bu Kanunun düzenlenmesini yönetmeliklere bıraktığı konuların tek bir yönetmelikte İçişleri Bakanlığınca, kulüp adını alan derneklerle ilgili yönetmeliğin ise ayrı olarak Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça yürürlüğe konulmasına ilişkin usulleri düzenlenmiş ve anılan yönetmeliklerin çıkarılmasına kadar mevcut yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına ilişkin esas belirlenmiştir.

Madde 38. - Madde ile, değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler gösterilmiştir.

Madde 39. - Yürürlük maddesidir.

Madde 40. - Yürütme maddesidir.
İçişleri Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi

İçişleri Komisyonu

Esas No. : 1/854 14.7.2004

Karar No. : 76

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

İçişleri Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca, 12.7.2004 tarihinde Başkanlığınıza sunulan, "Dernekler Kanunu Tasarısı", Başkanlığınızca 13.7.2004 tarihinde Komisyonumuza havale edilmiş ve Komisyonumuz, 13.7.2004 tarihli otuzyedinci toplantısında, İçişleri ve Maliye Bakanlıkları temsilcilerinin de katılımıyla Tasarıyı inceleyip görüşmüştür.

Tasarı ile dernek kurma ve derneğe üye olma konusundaki kısıtlamaların azaltılmasına, derneklerin faaliyetlerinde serbestlik sağlanmasına, derneklere uygulanan yaptırımların ve bürokrasinin azaltılmasına ve bu suretle devlet ile sivil toplum kuruluşları arasında güven ortamı ve işbirliğinin geliştirilmesine çalışılmaktadır. Tasarı bu amaçla 2908 sayılı Dernekler Kanununu ve bu Kanunun, örgütlenme özgürlüğüne bir güvenlik sorunu olarak bakan anlayışını kaldırmakta, yerine devlet ile sivil toplumun kaynaşmasını kurumsallaştıran yeni bir düzenleme getirmektedir.

Tasarının tümü üzerinde yapılan görüşmeler sırasında hükümet temsilcisi tarafından,

- Derneklere ilişkin ilk düzenlemenin 3 Ağustos 1325 (1909) tarihli Cemiyetler Kanunu olduğunu ve dönemine göre oldukça özgürlükçü olan 19 maddelik bu Kanunun 1938 yılına kadar yürürlükte kaldığını,

- 1938 yılında Cemiyetler Kanununun çıkarıldığını ve bu Kanunun 1972 yılında 1630 sayılı Dernekler Kanunu ile değiştirildiğini,

- Bu Kanunun da 1983 yılına kadar uygulandığını ve 6.10.1983 tarihinde halen yürürlükte olan 2908 sayılı Dernekler Kanununun kabul edildiğini,

- Gerek 1630 sayılı Kanunun, gerekse 2908 sayılı Dernekler Kanununun, ara dönemlerde çıkarılmış olduklarını ve bu nedenle, sivil örgütlenmeye ilişkin çok sayıda yasak ve kısıtlamalar getirdiklerini,

- Sivil topluma güvensizliğin Dernekler Kanununun ruhuna ve lafzına hâkim olduğunu ve bu nedenle Dernekler Kanununda bir çok değişiklik yapılmasına rağmen, halen değişiklik ihtiyacının giderilemediğini,

- 3 Temmuz 1997 tarihli ve 4279 sayılı Kanunla Dernekler Kanununda önemli değişiklikler yapıldığını ve bu değişikliklerin demokratikleşme anlamında önemi küçümsenmeyecek adımlar olduğunu,

- Daha sonra Avrupa Birliği uyum yasaları çerçevesinde 2, 3, 4, 5 ve 7 nci uyum paketleri olarak bilinen değişiklikler çerçevesinde Dernekler Kanununda çok sayıda değişiklikler yapıldığını,

- 97 maddelik Kanunun yarısının değişikliğe uğradığını ve bazı maddelerinin 3-4 defa değiştirildiğini,

- Buna rağmen demokratikleşmenin sağlanabilmesi, sivil toplumun örgütlenebilmesi ve bu örgütlerin çok fazla bürokratik işlemlere tâbi olmaksızın çalışabilmesi için Kanunun 50'ye yakın maddesinde değişiklik yapılmasının zorunlu olduğunun tespit edildiğini,

- Ancak bu tespitler doğrultusunda değişiklikler yapılsa bile, Kanuna hâkim olan yasaklayıcı felsefe ve sivil topluma olan güvensizlik nedeniyle, hedeflenen düzenlemeye ulaşılmasının olanaklı olmadığının anlaşılmış olduğunu,

- Bu nedenle Kanunun yeni baştan düzenlenmiş olduğunu;

- Tasarıda, dernek kurma, derneğe üye olma ve dernek faaliyetleri hususlarında, zorunlu olanlar dışında yasaklardan kaçınıldığını,

- Dernek faaliyetlerinden izne tâbi olanların asgariye indirildiğini ve izne tâbi bazı faaliyetlerin bildirime tâbi tutulduğunu; örneğin, yurt dışından yardım alınması, gayri menkul edinilmesi gibi hususlarda izin yerine, bildirimin öngörüldüğünü,

- Tasarıda getirilen önemli bir yeniliğin, derneklerin maruz bulunduğu bürokratik işlemlerin mümkün olduğu kadar azaltılması olduğunu; bu amaçla, tüzük ve genel kurul toplantılarının ilan edilmesi, genel kurul toplantılarında hükümet komiseri bulundurulması, genel kurul toplantılarının izlenmesi gibi uygulamalara Tasarıda yer verilmediğini,

- Dernekler ve yöneticiler hakkında öngörülen suç ve cezaların oldukça hafifletilmiş olduğunu, bazı hapis cezalarının idarî para cezalarına dönüştürüldüğünü ve idarî para cezalarının düşürüldüğünü,

- Bu Tasarının, demokratik düzenin vazgeçilmez unsuru olan sivil toplumun güçlenmesi ve örgütlenmesine önemli katkı sağlayacağını,

İfade etmiştir.

Tasarının tümü üzerinde yapılan görüşmelerden sonra, Tasarı ile gerekçesi Komisyonumuzca benimsenerek maddelerin görüşülmesine geçilmesi kararlaştırılmıştır.

Komisyonumuzca, Tasarının 3, 13, 15, 22, 23, 26, 28, 32 ve 38 inci maddeleri önergelerle değiştirilerek, 18 inci maddesi redaksiyona tâbi tutularak, diğer maddeleri aynen kabul edilmiştir. Komisyonumuzca değiştirilen maddeler ve bu değişikliklerin gerekçeleri şunlardır:

m. 3

Tasarının 3 üncü maddesi dernek kurma hakkını düzenlemektedir. Komisyonumuzda maddenin görüşülmesi sırasında 15 yaşından küçük çocukların da derneklere üye olabilmesinin, demokratik toplumun kökleşmesinde çok önemli bir işleve sahip olacağı ve bu nedenle derneklere üye olma yaşının düşürülmesi gerektiği ifade edilmiştir. Cevaben yapılan açıklamalarda, dernek üyeliğinin fiil ehliyeti göz önünde bulundurularak düzenlendiği, fiil ehliyetine sahip olmayanların davranışlarından sorumlu tutulamayacakları ve bu nedenle dernek üyeliğinin 15 yaşın bitirilmesi ile sınırlandığı; 15 yaşını bitirenlerin de ancak çocuk derneklerine üye ve kurucu olabilecekleri belirtilmiştir. Bu açıklamalar doğrultusunda 12 yaşını bitirmiş olan küçüklerin derneklerin yönetim ve denetim kurullarında yer almaması koşuluyla derneklere üye olabilmeleri gerektiği ileri sürülmüştür. Yönetim ve denetim kurullarında yer almamak, fiil ehliyetine sahip olmayan ve dolayısıyla da eylemlerinden sorumlu olmayan küçüklerin suç işlemelerini önlemiş olacaktır. Bu düşüncelerle 12 yaşını bitirmiş küçüklerin derneklere üye olmalarında bir sakınca görülmemiştir. Bu doğrultuda hazırlanan önerge Komisyonumuzca kabul edilmiş ve 3 üncü madde önergede öngörülen değişiklikle birlikte kabul edilmiştir.

m. 13

Tasarının 13 üncü maddesi dernek görevlileri ile görevlilerin ücretlerine ilişkindir. Birinci fıkranın ikinci cümlesi ücretli ve gönüllülere dernek yönetim kurulunca tanıtım kartı verileceğini öngörmektedir. Komisyonumuzda bu kadar ayrıntıya ilişkin bir düzenlemenin kanunda yer almaması gerektiği düşüncesinden hareketle, bu cümleyi Tasarı metninden çıkaran bir önerge kabul edilmiştir. 13 üncü madde önergede öngörülen değişiklikle birlikte kabul edilmiştir.

m. 15

Tasarının 15 inci maddesiyle genel kurul kararı ile feshedilen, kendiliğinden sona erdiği tespit edilen ve mahkeme kararı ile feshedilen derneklerin para, mal ve haklarının tasfiyesi düzenlenmektedir. Maddeye göre, kural olarak, genel kurul kararı ile feshedilen, kendiliğinden sona erdiği tespit edilen derneklerin tasfiyesinin dernek tüzüğünde öngörülen esaslara göre yapılacağı belirtilmektedir. Tasfiye yöntemine ilişkin olarak genel kurul kararının gerekli olduğu ve genel kurulun karar almadığı ya da toplanamadığı durumlarda, derneğin bütün para, mal ve haklarının mülki idare amirinin kararıyla derneğin amacına en yakın ve kapatıldığı tarihte en fazla üyeye sahip olan derneğe devredilecektir. Böylece, derneğin kapatılmasına neden olan yöneticilerin kusurlarından dolayı dernek üyelerinin cezalandırılması uygulamasından vazgeçilmiş olmakta; kapatılan derneğin üyeleri mal, para ve hakların devredildiği derneğe üye olmak yoluyla yeniden hak sahibi olabilmektedirler. Ancak maddenin ikinci fıkrasında mahkeme kararıyla fesih halinde, aynı ilkenin korunmadığı ve para, mal ve haklarının hazineye devredildiği görülmektedir. Komisyonumuzda verilen bir önerge ile maddenin ikinci fıkrası metinden çıkarılmakta ve birinci fıkranın içine sokulmaktadır. Böylece her durumda derneğin para, mal ve hakları bir başka derneğe devredilmektedir. Ancak bu derneğin hangi dernek olacağına mülki amir değil mahkeme karar verecektir. Komisyon üyelerimiz bu şekilde dernek üyelerinin hiçbir halde mağdur olmayacağını ifade etmişlerdir. 15 inci madde önergede öngörülen bu değişiklikle birlikte kabul edilmiştir.

m. 18

Tasarının 18 inci maddesi muhakeme usulünü düzenlemektedir. Maddenin birinci fıkrasında, "muhakeme usulü"nü belirtmek üzere "yargılama usulü" ibaresi kullanılmıştır. Komisyonumuz maddede kavram birliğini sağlamak üzere başlıktaki "muhakeme usulü" ibaresini ", "yargılama usulü" olarak değiştirmiştir.

m. 22

Tasarının 22 nci maddesi derneklerin taşınmaz mal edinmeleri konusunu düzenlemektedir. Maddeye göre dernekler genel kurullarının yetki vermesi üzerine yönetim kurulu kararıyla bağış, vasiyet ve satın alma yoluyla taşınmaz mal edinebilir, bunları satabilir veya kiralayabilirler. Maddenin görüşülmesi sırasında bağış ve vasiyet yoluyla taşınmaz mal edinmenin ve taşınmazları kiraya vermenin yönetim kurulunun kararına bağlı olmasının gereksiz bir düzenleme olduğu ve derneklerin hareket kabiliyetini düşürdüğü belirtilmiştir. Bu nedenle, yönetim kurulu kararının gerekliliğini sadece taşınmaz mal satın almak ve satmakla sınırlayan bir önerge Komisyonumuzca kabul edilmiş ve 22 nci madde önergede öngörülen değişiklikle birlikte kabul edilmiştir.

m. 23

Tasarının 23 üncü maddesi genel kurul toplantısına ilişkindir. Maddenin birinci fıkrasına göre, dernekler, genel kurul toplantısının yapılacağı gün, saat, yer ile toplantı gündemini, toplantı gününden en az onbeş gün önce mülki idare amirliğine yazı ile bildirmek zorundadırlar. Bu zorunluluk aslında mevcut Dernekler Kanununun bir uzantısıdır. Çünkü mevcut Kanuna göre, genel kurul toplantılarını hükümet komiseri izlemektedir. Hükümet komiserinin genel kurul toplantısına gidebilmesi için toplantının ilgili makamlara bildirimi gerekmektedir. Oysa hükümet komiserinin dernek toplantılarını izlemesi, derneklerin özgürlüğüne gölge düşürdüğü için Tasarıda yer almamıştır. Dolayısıyla genel kurul toplantısının ilgili makamlara bildirilmesine de gerek kalmamıştır. Komisyonumuz bu amaçla maddenin birinci fıkrasını metinden çıkaran bir önergeyi kabul etmiş ve maddeyi önergedeki değişiklik doğrultusunda değiştirerek kabul etmiştir.

m. 26

Tasarının 26 ncı maddesi derneklerin izinle kurabileceği tesisleri düzenlemektedir. Madde derneklerin kurabileceği tesislerin çoğunun açılmasını mülki idare amirinden alınacak izin koşuluna bağlamıştır. Örneğin sığınma evi, huzur evi, spor sahası ve salonu açmak bile izne bağlanmıştır. Komisyonumuzda, eğitim ve öğretim faaliyetleri için yurt ve pansiyon gibi yerlerle alkollü içki kullanılan yerler dışında bu tür bir izne gerek olmadığı düşüncesinden hareketle, maddede bu tür yerler dışındaki yerler için mevcut bulunan sınırlamaları kaldırmıştır. Bu amaçla verilmiş olan bir önerge Komisyonumuzca kabul edilmiş ve 26 ncı madde önergedeki değişiklikle birlikte kabul edilmiştir.

m. 28

Tasarının 28 inci maddesi dernek adlarına ilişkin sınırlamaları düzenlemektedir. Buna göre dernek adlarında; Türk, Türkiye, Milli, Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa Kemal kelimeleri ile bunların baş ve sonlarına getirilen eklerle oluşturulan kelimeler İçişleri Bakanlığının izni ile kullanılabilecektir. Mevcut Kanunda kullanımları Bakanlar Kurulunun iznine bağlı olan tür adlar, maddeyle İçişleri Bakanının iznine bağlanmıştır. Komisyon üyelerimiz, Bakanlığa verilen bu yetkinin hem Bakanlığın iş yükünü artıracağı hem de bürokratik işlemleri artıracağı gerekçesiyle bu iznin mülki idare amirleri tarafından verilmesinin daha uygun olacağını ileri sürmüşlerdir. Bu amaçla verilmiş olan bir önerge Komisyonumuzca kabul edilmiş ve 28 inci madde önergedeki değişiklikle birlikte kabul edilmiştir.

m. 32

Tasarının 32 nci maddesi ceza hükümlerini düzenlemektedir. Maddenin (l) bendinde, çeşitli maddelerde öngörülmüş olan bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen yönetim kurulu başkanlarına veya yöneticilerine uygulanacak idarî para cezaları düzenlenmektedir. Tasarının 23 üncü maddesinde yapılan değişiklikle bildirim yükümlülüğü kaldırılmış olduğundan ve 25 inci maddesinde bildirim yükümlülüğü bulunmadığından, bu maddelere uymamaktan kaynaklanan idarî para cezalarının da kaldırılması gerekmektedir. Komisyonumuz maddeler arasında bu uyumu sağlayan bir önergeyi kabul etmiş ve 32 nci maddeyi önergedeki değişiklikle birlikte kabul etmiştir.

m. 38

Tasarının 38 inci maddesi, Tasarıdaki düzenlemelerin diğer kanunlarla uyumunu sağlamak için, bazı kanunlarda değişiklikler yapılmaktadır. Madde üzerinde iki önerge verilmiştir. Birinci önerge ile Türk Medeni Kanununun 74 üncü maddesinde değişiklik öngörülmektedir. Değişikliğe göre, genel kurul yapma zorunluluğu iki yıldan üç yıla çıkarılmaktadır. Böylece gereği yokken genel kurul yapma zorunluluğu kaldırılmakta maliyet ve zaman kaybının önüne geçilmektedir. İkinci önerge maddenin (D) bendindeki teşkilatlanmaya ilişkin bir düzenlemenin, yönetmelikle yapılacağına ilişkin hükmü, teşkilatlanmaya ilişkin düzenlemelerin ancak kanunla yapılabileceği gerekçesiyle madde metninden çıkarmaktadır. İki önerge de Komisyonumuzca kabul edilmiş ve 38 inci madde önergelerdeki değişikliklerle birlikte kabul edilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurula sunulmak üzere arz olunur.

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
Tevfik Ziyaeddin Akbulut	Ali Sezal	Şükrü Önder
Tekirdağ	Kahramanmaraş	Yalova
Kâtip	Üye	Üye
Muharrem Tozçöken	Ali Küçükaydın	Şevket Gürsoy
Eskişehir	Adana	Adıyaman
Üye	Üye	Üye
Reyhan Balandı	Şevket Orhan	Ali Yüksel Kavuştu
Afyon	Bursa	Çorum
Üye	Üye	Üye
Mehmet Soydan	Mehmet Sait Armağan	Sıdıka Sarıbekir
Hatay	Isparta	İstanbul
Üye	Üye	Üye
Nusret Bayraktar	Sinan Özkan	Mehmet Siyam Kesimoğlu
İstanbul	Kastamonu	Kırklareli
Üye	Üye	Üye
Ali Oksal	Selami Uzun	Şevket Arz
Mersin	Sivas	Trabzon
(11 inci maddeye muhalifim)

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

DERNEKLER KANUNU TASARISI

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç ve kapsam

MADDE 1. - Bu Kanunun amacı; dernekler, dernek şube veya temsilcilikleri, federasyonlar, konfederasyonlar ve yabancı dernekler ile merkezleri yurt dışında bulunan dernek ve vakıf dışındaki kâr amacı gütmeyen kuruluşların Türkiye'deki şube veya temsilciliklerinin yasak ve izne tabi faaliyetlerini, yükümlülüklerini, denetimlerini ve uygulanacak cezalar ile derneklere ilişkin diğer hususları düzenlemektir.

Tanımlar

MADDE 2. - Bu Kanunun uygulanmasında;

a) Dernek: Kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarını,

b) Derneğin yerleşim yeri: Derneğin yönetim faaliyetlerinin yürütüldüğü yeri,

c) Dernek merkezi: Derneğin yerleşim yerinin bulunduğu il veya ilçeyi,

d) Mülki idare amiri: Dernek merkezinin bulunduğu yerin vali veya kaymakamını,

e) Dernekler birimi: İllerde il dernekler müdürlüğünü, ilçelerde dernekler büro şefliğini,

f) Platform: Derneklerin kendi aralarında veya vakıf, sendika ve benzeri sivil toplum kuruluşlarıyla ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, girişim, hareket ve benzeri adlarla oluşturdukları tüzel kişiliği bulunmayan geçici nitelikteki birliktelikleri,

g) Üst kuruluş: Derneklerin oluşturduğu tüzel kişiliği bulunan federasyonları ve federasyonların oluşturduğu konfederasyonları,

h) Şube: Dernek faaliyetlerinin yürü-tülebilmesi için bir derneğe bağlı olarak açılan, tüzel kişiliği olmayan ve bünyesinde organları bulunan alt birimi,

i) Temsilcilik: Dernek faaliyetlerinin yürütülebilmesi için bir derneğe bağlı olarak açılan, tüzel kişiliği ve bünyesinde organları bulunmayan alt birimi,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler

Dernek kurma hakkı

MADDE 3. - Fiil ehliyetine sahip gerçek veya tüzel kişiler, önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir.

Ancak, Türk Silâhlı Kuvvetleri ve kolluk kuvvetleri mensupları ile kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri hakkında özel kanunlarında getirilen kısıtlamalar saklıdır.

Onbeş yaşını bitiren ayırt etme gücüne sahip küçükler; toplumsal, ruhsal, ahlaki, bedensel ve zihinsel yetenekleri ile spor, eğitim ve öğretim haklarını, sosyal ve kültürel varlıklarını, aile yapısını ve özel yaşantılarını korumak ve geliştirmek amacıyla yasal temsilcilerinin yazılı izni ile çocuk dernekleri kurabilir veya kurulmuş çocuk derneklerine üye olabilirler.

Çocuk derneklerine onsekiz yaşından büyükler kurucu veya üye olamazlar.

Dernek tüzüğü

MADDE 4. - Her derneğin bir tüzüğü bulunur. Bu tüzükte aşağıda gösterilen hususların belirtilmesi zorunludur:

a) Derneğin adı ve merkezi,

b) Derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek için dernekçe sürdürülecek çalışma konuları ve çalışma biçimleri ile faaliyet alanı,

c) Derneğe üye olma ve üyelikten çıkmanın şart ve şekilleri,

d) Genel kurulun toplanma şekli ve zamanı,

e) Genel kurulun görevleri, yetkileri, oy kullanma ve karar alma usul ve şekilleri,

f) Yönetim ve denetim kurullarının görev ve yetkileri, ne suretle seçileceği, asıl ve yedek üye sayısı,

g) Derneğin şubesinin bulunup bulunmayacağı, bulunacak ise, şubelerin nasıl kurulacağı, görev ve yetkileri ile dernek genel kurulunda nasıl temsil edileceği,

h) Üyelerin ödeyecekleri giriş ve yıllık aidat miktarının belirlenme şekli,

ı) Derneğin borçlanma usulleri,

j) Derneğin iç denetim şekilleri,

k) Tüzüğün ne şekilde değiştirileceği,

l) Derneğin feshi halinde mal varlığının tasfiye şekli.

Uluslararası faaliyet

MADDE 5. - Dernekler, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere uluslararası faaliyette veya işbirliğinde bulunabilir, yurt dışında temsilcilik veya şube açabilir, yurt dışında dernek veya üst kuruluş kurabilir veya yurt dışında kurulmuş dernek veya kuruluşlara katılabilirler.

Yabancı dernekler, Dışişleri Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle İçişleri Bakanlığının izniyle Türkiye'de faaliyette veya işbirliğinde bulunabilir, temsilcilik veya şube açabilir, dernek veya üst kuruluş kurabilir veya kurulmuş dernek veya üst kuruluşlara katılabilirler.

Tüzel kişilerin oy kullanması

MADDE 6. - Tüzel kişinin üye olması halinde, tüzel kişinin yönetim kurulu başkanı veya temsille görevlendireceği kişi oy kullanır. Bu kişinin başkanlık veya temsil görevi sona erdiğinde, tüzel kişi adına oy kullanacak kimse yeniden belirlenir.

Şube genel kurulları

MADDE 7. - Şube genel kurulları olağan toplantılarını merkez genel kurulu toplantısından en az iki ay önce bitirmek zorundadırlar.

Federasyon ve konfederasyonlar

MADDE 8. - Federasyonların üye sayısının beşten ve konfederasyonların üye sayısının üçten aşağı düştüğü ve bu durum üç ay içinde giderilmediği takdirde haklarında kendiliğinden sona erme hükümleri uygulanır.

Federasyon ve konfederasyonlar her ne ad altında olursa olsun, merkezleri dışında faaliyet gösterecek örgüt kuramazlar ve temsilcilik açamazlar.

İç denetim

MADDE 9. - Derneklerde iç denetim esastır. Genel kurul, yönetim kurulu veya denetim kurulu tarafından iç denetim yapılabileceği gibi, bağımsız denetim kuruluşlarına da denetim yaptırılabilir. Genel kurul, yönetim kurulu veya bağımsız denetim kuruluşlarınca denetim yapılmış olması, denetim kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.

Denetim kurulu; derneğin, tüzüğünde gösterilen amaç ve amacın gerçekleştirilmesi için sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları doğrultusunda faaliyet gösterip göstermediğini, defter, hesap ve kayıtların mevzuata ve dernek tüzüğüne uygun olarak tutulup tutulmadığını, dernek tüzüğünde tespit edilen esas ve usullere göre ve bir yılı geçmeyen aralıklarla denetler ve denetim sonuçlarını bir rapor halinde yönetim kuruluna ve toplandığında genel kurula sunar.

Denetim kurulu üyelerinin istemi üzerine, her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri, müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.

Yardım ve işbirliği

MADDE 10. - Dernekler, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere, benzer amaçlı derneklerden, siyasi partilerden, işçi ve işveren sendikalarından ve mesleki kuruluşlardan maddi yardım alabilir ve adı geçen kurumlara maddi yardımda bulunabilirler.

5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine Dair Kanun hükümleri saklı kalmak üzere, dernekler kamu kurum ve kuruluşları ile görev alanlarına giren konularda ortak projeler yürütebilirler. Bu projelerde kamu kurum ve kuruluşları, proje maliyetlerinin en fazla yüzde ellisi oranında ayni veya nakdi katkı sağlayabilirler.

Gelir ve giderlerde usul ile dernek defterleri

MADDE 11. - Dernek gelirleri alındı belgesi ile toplanır ve giderler harcama belgesi ile yapılır. Dernek gelirlerinin bankalar aracılığı ile toplanması halinde banka tarafından düzenlenen dekont veya hesap özeti gibi belgeler alındı belgesi yerine geçer. Alındı belgeleri ve harcama belgelerinin saklama süresi beş yıldır.

Dernek gelirlerinin toplanmasında kullanılacak alındı belgeleri yönetim kurulu kararı ile bastırılır. Alındı belgelerinin şekli, bastırılması, onaylanması ve kullanılması ile dernek gelirlerinin toplanmasında kullanılacak yetki belgesine ilişkin hususlar yönetmelikte düzenlenir.

Dernek gelirlerini toplayacak kişiler yönetim kurulu kararıyla belirlenir ve bunlar adına yetki belgesi düzenlenir.

Dernekler tarafından tutulacak defter ve kayıtlar ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikte düzenlenir. Bu defterlerin dernekler biriminden onaylı olması zorunludur.

Sandık kurma

MADDE 12. - Dernekler, tüzüklerinde yazılı olmak ve sağlanan kârı üyelerine paylaştırmamak, gelir, faiz veya başka adlarla üyelerine aktarmamak şartıyla üyelerinin, yiyecek, giyecek gibi zaruri ihtiyaç maddelerini ve diğer mal ve hizmetlerle kısa vadeli kredi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla sandık kurabilirler.

Bu sandıkların kuruluş ve çalışma esasları yönetmelikte düzenlenir.

Dernek görevlileri ve ücretleri

MADDE 13. - Dernek hizmetleri ücretli veya gönüllüler aracılığıyla yürütür. Bunlara dernek yönetim kurulunca tanıtım kartı verilir.

Dernek yönetim ve denetim kurulu başkan ve üyelerine ücret verilebilir. Verilecek ücret ile her türlü ödenek, yolluk ve tazminatlar genel kurul tarafından tespit olunur. Yönetim ve denetim kurulu üyeleri dışındaki üyelere ücret, huzur hakkı veya başka bir ad altında herhangi bir karşılık ödenemez.

Dernek hizmetleri için görevlendirilecek üyelere verilecek gündelik ve yolluk miktarları genel kurul tarafından tespit olunur.

Gençlik ve spor kulüpleri

MADDE 14. - Derneklerden başvurmaları halinde; spor faaliyetine yönelik olanlar spor kulübü, boş zamanları değerlendirme faaliyetine yönelik olanlar gençlik kulübü ve her iki faaliyeti birlikte amaçlayanlar gençlik ve spor kulübü adını alır. Bu kulüpler, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce tutulacak kütüğe kayıt ve tescil edilir.

Kulüplerin organları, bu organların görev ve yetkileri, kulüplerin Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce de denetlenmesi ve bunlara yapılacak yardımların şekil ve şartları, üst kuruluş oluşturmada uyulacak esas ve usuller, gençlik ve spor faaliyetlerini yürüteceklerin nitelikleri ve bunlara uygulanacak disiplin işlemleri, kulüplerin kayıt ve tesciline ilişkin esaslar İçişleri Bakanlığının uygun görüşü üzerine Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça yürürlüğe konulacak yönetmelikte düzenlenir.

Tasfiye

MADDE 15. - Genel kurul kararı ile feshedilen veya kendiliğinden sona erdiği tespit edilen derneğin para, mal ve haklarının tasfiyesi, tüzüğünde gösterilen esaslara göre yapılır. Tüzükte tasfiyenin ne şekilde yapılacağının genel kurul kararına bırakıldığı hallerde, genel kurul tarafından bir karar alınmamış veya genel kurul toplanamamışsa, derneğin bütün para, mal ve hakları, mülki idare amirinin kararıyla derneğin amacına en yakın ve kapatıldığı tarihte en fazla üyeye sahip derneğe devredilir.

Mahkeme kararı ile feshedilen derneklerin bütün para, mal ve hakları Hazineye intikal eder. Bu şekilde feshedilen derneklerin tasfiyesi ve mallarının Hazineye intikali mülki idare amirinin görevlendireceği maliye temsilcisinin gözetiminde yönetim kurulu üyelerinden oluşan tasfiye kurulunca yapılır. Bu işlemlere fesih veya kendiliğinden sona ermenin kesinleştiği tarihten itibaren başlanır.

Kendiliğinden sona erdiği tespit edilen veya feshine karar verilen derneklerin tasfiye ve devir işlemleri tamamlandıktan sonra dernekler kütüğündeki kayıtları silinir.

Feshedilmesi için hakkında soruşturma veya dava açılmış olan bir dernek, fesih ve buna bağlı olarak dernek mallarının devrine dair bir karar aldığı takdirde, soruşturma ve dava sonuçlanıncaya kadar devir işlemi yapılmaz.

Tasfiye işlemleri sonucu derneklerin defter ve belgelerinin saklanma usulü, süresi ve tasfiyeye ilişkin gerekli belgeler yönetmelikte düzenlenir.

Basımevlerinin sorumluluğu

MADDE 16. - Basımevleri, dernek gelirlerinin toplanmasında kullanılacak alındı belgelerini bastıktan sonra, bu belgelerin seri ve sıra numaralarını onbeş gün içinde mülki idare amirliğine bildirmek zorundadır.

Hata ve noksanlıkların giderilmesi

MADDE 17. - Derneklerin iş ve işlemlerinde, bu Kanun ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu ile bunlara dayanılarak çıkarılan yönetmeliklerin hükümlerine aykırılık tespit edilmesi halinde, konusu suç teşkil etmeyen hata ve noksanlıkların mülki idare amirinin yazılı istemi üzerine, ilgili dernek tarafından otuz gün içerisinde giderilmesi zorunludur.

Muhakeme usulü

MADDE 18. - Bu Kanunla ilgili olarak hukuk mahkemelerinde bakılacak davalarda basit yargılama usulü uygulanır.

Bu Kanun hükümlerine aykırı davranan failler hakkındaki soruşturma ve kovuşturma, yer ve zaman kaydı aranmaksızın 3005 sayılı Meşhud Suçların Muhakeme Usulü Kanunu hükümlerine göre yapılır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Denetim ve Bildirimler

Beyanname verme yükümlülüğü ve denetim

MADDE 19. - Dernekler, yıl sonu itibarıyla, faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin sonuçlarını düzenleyecekleri beyanname ile her yıl Nisan ayı sonuna kadar mülki idare amirliğine vermekle yükümlüdürler. Beyannamenin düzenlenmesine ilişkin esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.

Gerekli görülen hallerde, derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçlar doğrultusunda faaliyet gösterip göstermedikleri, defterlerini ve kayıtlarını mevzuata uygun olarak tutup tutmadıkları İçişleri Bakanı veya mülki idare amiri tarafından denetletilebilir. Bu denetimlerde kolluk kuvveti mensupları görevlendirilemez.

Denetim sırasında görevli memurlar tarafından istenecek her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri, müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.

Denetim sırasında, suç teşkil eden fiillerin tespit edilmesi hâlinde, mülkî idare amiri durumu derhal Cumhuriyet savcılığına bildirir.

Kolluk kuvvetlerinin yetkisi

MADDE 20. - Kamu düzeninin korunması veya suç işlenmesinin önlenmesi nedenlerinden birine bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça, yine bu nedenlere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda mülki idare amirinin yazılı emri bulunmadıkça, kolluk kuvvetleri dernek ve eklentilerine giremez, arama yapamaz ve buradaki eşyaya el koyamaz. Mülki idare amirinin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliğinden kalkar.

Yurt dışından yardım alınması

MADDE 21. - Dernekler mülki idare amirliğine önceden bildirimde bulunmak şartıyla yurt dışındaki kişi, kurum ve kuruluşlardan ayni ve nakdi yardım alabilirler. Bildirimin şekli ve içeriği yönetmelikte düzenlenir. Nakdi yardımların bankalar aracılığıyla alınması zorunludur.

Taşınmaz mal edinme

MADDE 22. - Dernekler genel kurullarının yetki vermesi üzerine yönetim kurulu kararıyla bağış, vasiyet ve satın alma yoluyla taşınmaz mal edinebilir, bunları satabilir veya kiralayabilirler. Dernekler edindikleri taşınmazları, tapuya tescilinden itibaren bir ay içinde mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlüdürler.

Genel kurul toplantısı ve organlara seçilenlerin idareye bildirilmesi

MADDE 23. - Dernekler, genel kurul toplantısının yapılacağı gün, saat, yer ile toplantı gündemini, toplantı gününden en az onbeş gün önce mülki idare amirliğine yazı ile bildirir.

Dernekler, genel kurulu izleyen onbeş gün içinde, yönetim kurulu ve denetim kurulu ile derneğin diğer organlarına seçilen asıl ve yedek üyeleri mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlüdür. Dernek organlarında ve yerleşim yerinde meydana gelen değişiklikler de aynı usule tabidir. Genel kurul sonuç bildiriminin şekli, içeriği ve gerekli belgeler yönetmelikte düzenlenir.

Temsilcilik

MADDE 24. - Dernekler, gerekli gördükleri yerlerde dernek faaliyetlerini yürütmek amacıyla temsilcilik açabilirler. Temsilcilikler, şube veya dernek genel kurullarında temsil edilmezler. Şubeler temsilcilik açamazlar. Temsilciliğin adresi, yönetim kurulu kararıyla temsilci olarak görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından o yerin mülki idare amirliğine yazılı olarak bildirilir.

Platform oluşturma

MADDE 25. - Dernekler, amaçları ile ilgisi bulunan ve kanunlarla yasaklanmayan alanlarda, kendi aralarında veya vakıf, sendika ve benzeri sivil toplum kuruluşlarıyla ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere ve yetkili organlarının kararı ile platformlar oluşturabilirler.

Platformlar, kanunların dernekler için yasakladığı amaç ve faaliyet konuları doğrultusunda kurulamazlar ve faaliyet gösteremezler. Bu yasağa aykırı hareket edenler hakkında, bu Kanun ve ilgili kanunların cezai hükümleri uygulanır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İzne Tabi Faaliyetler

Derneklerin izinle kurabileceği tesisler

MADDE 26. - Derneklerin, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere, kanunların dernekler tarafından yapılmasını yasaklamadığı eğitim ve öğretim faaliyetleri için yurt, pansiyon; sosyal yardım faaliyetleri için, sığınma evi, bakım evi, huzur evi, aş evi gibi tesisler; sportif faaliyetler için spor sahası veya salonu ve meskûn yerler dışında kamp tesisleri kurmaları; üyeleri için lokal açmaları ve lokallerinde alkollü içki kullanılması ile bu tesisleri işletmeleri mülkî idare amirinden izin almalarına bağlıdır. Bu tesislerin açılmaları, işletilmeleri, kapatılmaları, alkollü içki kullanılması, verilmesi ve düzenlenmesi gerekli belgeler ile diğer esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.

Kamu yararına çalışan dernekler

MADDE 27. - Kamu yararına çalışan dernekler, ilgili bakanlıkların ve Maliye Bakanlığının görüşü üzerine, İçişleri Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla tespit edilir. Bir derneğin kamu yararına çalışan derneklerden sayılabilmesi için, en az bir yıldan beri faaliyette bulunması ve derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek üzere giriştiği faaliyetlerin ülke çapında yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olması şarttır.

Kamu yararına çalışan dernek statüsünün kazanılması, kaybedilmesi ve gerekli belgeler ile diğer esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.

Kamu yararına çalışan dernekler en az iki yılda bir denetlenir. Yapılan denetimler sonucunda düzenlenen raporlar üzerine, kamu yararına çalışan derneklerin organlarında görev alan üyeler veya ilgili personel, ağır hapis veya ağır para cezası verilmesini gerektiren suçların işlendiğinin tespit edilmesi halinde, geçici bir tedbir olarak İçişleri Bakanınca görevden uzaklaştırılabilir. Görevden uzaklaştırılanların yerlerine, kesin hükme kadar, öncelikle dernek üyelerinden olmak üzere görevlendirme yapılır.

Kamu yararına çalıştıklarına karar verilen dernekler, denetimler sonunda bu niteliklerini kaybettikleri tespit edilirse, birinci fıkrada öngörülen usulle haklarında alınan kamu yararına çalışan derneklerden sayılma kararı kaldırılır.

Türkiye Kızılay Derneği ve Türk Hava Kurumunun tüzüklerini onaylamaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.

Kamu yararına çalışan derneklerin mallarına karşı suç işleyenler Devlet malına karşı suç işlemiş gibi cezalandırılır.

Dernek adları

MADDE 28. - Dernek adlarında; Türk, Türkiye, Milli, Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa Kemal kelimeleri ile bunların baş ve sonlarına getirilen eklerle oluşturulan kelimeler İçişleri Bakanlığının izni ile kullanılabilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Yasaklar

Bazı ad ve işaretleri kullanma yasağı

MADDE 29. - Derneklerin, mevcut veya mahkeme kararıyla kapatılmış veya feshedilmiş bir siyasî partinin, bir sendikanın veya üst kuruluşun, bir derneğin veya üst kuruluşun adını, amblemini, rumuzunu, rozetini ve benzeri işaretleri ya da başka bir ülkeye ve daha önce kurulmuş Türk devletlerine ait bayrak, amblem ve flamaları kullanmaları yasaktır.

Kurulması yasak olan dernekler ve yasak faaliyetler

MADDE 30. - Dernekler;

a) Tüzüklerinde gösterilen amaç ve bu amacı gerçekleştirmek üzere sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları dışında faaliyette bulunamazlar.

b) Anayasa ve kanunlarla açıkça yasaklanan amaçları veya konusu suç teşkil eden fiilleri gerçekleştirmek amacıyla kurulamaz.

c) Askerliğe, millî savunma ve genel kolluk hizmetlerine hazırlayıcı öğretim ve eğitim faaliyetlerinde bulunamaz, bu amaçları gerçekleştirmek üzere kamp veya eğitim yerleri açamazlar. Üyeleri için özel kıyafet veya üniforma kullanamazlar.

Kayıt ve yazışma dili

MADDE 31. - Dernekler, defterlerinde ve kayıtlarında ve Türkiye Cumhuriyetinin resmi kurumlarıyla yazışmalarında Türkçe kullanırlar.

ALTINCI BÖLÜM

Ceza Hükümleri

Ceza hükümleri

MADDE 32. - Bu Kanuna aykırı davranışlarda uygulanacak cezalar aşağıda belirtilmiştir:

a) Dernek kurma hakkına sahip olmadıkları halde dernek kuranlar veya derneklere üye olmaları kanunlarla yasaklandığı halde dernek üyesi olanlar ile derneklere üye olması kanunlarla yasaklanmış kişileri bilerek dernek üyeliğine kabul eden veya kaydını silmeyen veya dernek üyesi iken derneklere üye olma hakkını kaybeden kişileri dernek üyeliğinden silmeyen dernek yöneticileri beşyüzmilyon lira idari para cezası ile cezalandırılır.

b) Genel Kurul toplantılarını kanun ve tüzük hükümlerine aykırı olarak veya dernek merkezinin bulunduğu veya tüzüğünde belirtilen yer dışında yapan dernek yöneticileri beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır. Mahkemece, kanun ve tüzük hükümlerine aykırı olarak yapılan genel kurul toplantılarının iptaline de karar verilebilir.

c) Yurt dışı yardımı bankalar aracılığıyla almayan dernek yöneticilerine, bu şekilde alınan paranın yüzde beşi oranında idari para cezası verilir.

d) Derneğe ait tutulması gereken defter veya kayıtları tutmayan dernek yöneticileri birmilyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.

e) Genel kurul ve diğer dernek organlarında yapılan seçimler ve oylamalar ile oyların sayım ve dökümüne hile karıştıranlar ve defter veya kayıtları tahrif veya yok edenler veya gizleyenler, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde altı aydan iki yıla kadar hapis ve beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.

f) Her ne suretle olursa olsun kendisine tevdi olunan derneğe ait para veya para hükmündeki evrak, senet veya sair malları kendisinin veya başkasının menfaatine olarak sarf veya istihlak veya rehneden veya satan, gizleyen, imha, inkar, tahrif veya tağyir eden yönetim kurulu başkanı ve üyeleri veya denetçiler ile derneğin diğer personeli fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, altı aydan iki yıla kadar hapis ve beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.

g) Yetkili mercilerin izni olmaksızın yabancı derneklerin Türkiye'de temsilciliklerini veya şubelerini açanlar, faaliyetlerini yürütenler, bu derneklerle işbirliğinde bulunanlar veya bu dernekleri üye kabul edenler beşyüzmilyon liraya kadar para cezası ile cezalandırılır ve izinsiz açılan şube veya temsilciliğin de kapatılmasına karar verilir.

h) 16 ncı maddede belirtilen bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen basımevi yöneticileri beşyüzmilyon lira idari para cezası ile cezalandırılır.

ı) 17 nci maddede yer alan zorunluluğa uymayanlar yüzmilyon lira idari para cezası ile cezalandırılır.

j) 19 uncu maddede belirtilen beyannameyi bilerek gerçeğe aykırı olarak verenler üç aya kadar hapis ve üçmilyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.

k) 9 ve 19 uncu maddelerin üçüncü fıkralarındaki zorunluluğa uymayanlar üçmilyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır ve bu zorunluluğa uymamanın her tekrarında bir önceki ağır para cezası toplamının iki katı oranında ağır para cezası uygulanır.

l) 21, 22, 23, 24 ve 25 inci maddelerde belirtilen bildirim yükümlülüklerini, 19 uncu maddede belirtilen beyanname verme yükümlülüğünü yerine getirmeyen yönetim kurulu başkanı veya başkan belirlenmemişse dernek yöneticileri beşyüzmilyon lira idari para cezası ile cezalandırılır.

m) 26 ncı maddede belirtilen tesisleri izinsiz açan dernek yöneticileri, beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır ve tesisin kapatılmasına da karar verilebilir.

n) 29 uncu maddede belirtilen yasaklara yazılı olarak uyarılmalarına rağmen aykırı hareket eden dernek yöneticileri hakkında, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır ve derneğin feshine de karar verilir.

o) 30 uncu maddenin (a) bendinde belirtilen yasağa aykırı hareket eden dernek yöneticileri beşyüzmilyon liradan birmilyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır, tekerrürü halinde ağır para cezası yarı nispetinde artırılarak hükmolunur. Aynı maddenin (c) bendine aykırı faaliyette bulunan dernek yöneticileri, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, bir yıldan az olmamak üzere hapis cezası ile cezalandırılır ve tesisin kapatılmasına da karar verilir.

p) 30 uncu maddenin (b) bendinde belirtilen kurulması yasak dernekleri kuranlar ile bu bende aykırı harekette bulunan dernek yöneticileri fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır ve derneğin feshine de karar verilir.

r) 31 inci maddede öngörülen zorunluluğa uymayanlar birmilyar lira idari para cezası ile cezalandırılır.

Cezaların uygulanması

MADDE 33. - Bu Kanunda belirtilen cezalar çocuk dernekleri hakkında, yazılı olarak uyarılmasına rağmen tekrar edilmesi halinde uygulanır.

Bu Kanunda yazılı olan idarî para cezaları mülkî idare amiri tarafından verilir. Verilen idarî para cezalarına dair kararlar ilgililere 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir.

Bu cezalara karşı tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz. İtiraz üzerine verilen karar kesindir. İtiraz, zaruret görülmeyen hâllerde evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır.

Bu Kanuna göre verilen idarî para cezaları 6183 sayılı Âmme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.

YEDİNCİ BÖLÜM

Diğer Hükümler

Cemiyetler ve Dernekler Kanunlarına yapılan atıflar

MADDE 34. - Diğer kanunlarda, 3512 sayılı Cemiyetler Kanunu, 1630 sayılı Dernekler Kanunu veya 2908 sayılı Dernekler Kanunu ile bunların ek ve değişikliklerine veya belli maddelerine yapılan atıflar, bu Kanuna veya bu Kanunun aynı konuları düzenleyen madde veya maddelerine yapılmış sayılır. Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde aynı konuları düzenleyen 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun ilgili hükümlerine atıf yapılmış sayılır.

Kanunun mesleki kuruluşlara uygulanacak hükümleri

MADDE 35. - Bu Kanunun 19, 20, 23, 26, 28, 29, 30 ve 31 inci maddeleri özel kanunlarında hüküm bulunmamak kaydıyla kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile işçi ve işveren sendikaları ve üst kuruluşları için de ceza hükümleriyle birlikte uygulanır.

Uygulanacak hükümler

MADDE 36. - Bu Kanun hükümleri; yabancı dernekler ile merkezleri yurt dışında bulunan dernek ve vakıf dışındaki kâr amacı gütmeyen kuruluşların Türkiye'deki şube veya temsilcilikleri hakkında da ceza hükümleri ile birlikte uygulanır. Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun hükümleri uygulanır.

Yönetmelik

MADDE 37. - Bu Kanunun ilgili maddelerinde düzenlenmesi öngörülen yönetmelikler İçişleri Bakanlığınca, kulüp adını alan derneklerle ilgili yönetmelik ise Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça en geç altı ay içinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulur. Bu yönetmelikler çıkarılıncaya kadar mevcut yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur.

Değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler

MADDE 38. - A) 22.11.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 62 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Madde 62. - Dernekler, 60 ıncı maddenin son fıkrası gereğince yapılan yazılı bildirimi izleyen altı ay içinde ilk genel kurul toplantılarını yapmak ve zorunlu organlarını oluşturmakla yükümlüdürler."

B) 4721 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "yerleşim yeri, kurucuları,", 64 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "tüzükte başkaca bir düzenleme yoksa,", 77 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "yerel bir gazete ile ilan edilir ve aynı zamanda", 92 nci maddesinde yer alan "uluslararası alanda işbirliği yapılmasında yarar görülen hallerde ve karşılıklı olmak koşuluyla" ve 93 üncü maddesinde yer alan "karşılıklı olmak koşuluyla" ibareleri madde metinlerinden çıkarılmıştır.

C) 4721 sayılı Kanunun 61 inci maddesi ile 79 uncu maddesinin üçüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

D) 14.2.1985 tarihli ve 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanunun 13/A maddesinin (h) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

"H) 2860 sayılı Yardım Toplama Kanununa göre düzenlenecek yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemleri yürütmek."

"Bu dairenin merkez ve illerdeki teşkilatlanması, kuruluş, görev ve yetkileri ile dernekler kütüğünün şekli, düzenleme ve kayıt esasları yönetmelikle düzenlenir."

E) 8.6.1984 tarihli ve 227 sayılı Vakıflar Genel Müdürlüğünün Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 3 üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

"Vakıfların dış ülkelerdeki gerçek veya tüzel kişilerden veya diğer kuruluşlardan yardım alması, derneklere uygulanan hükümlere tabidir."

F) 23.6.1983 tarihli ve 2860 sayılı Yardım Toplama Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "gezi ve eğlenceler düzenlemek", 24 üncü maddesinin birinci fıkrasındaki "belirli yerlere kutu koymak" ibarelerinden sonra gelmek üzere "veya bilgileri otomatik ya da elektronik olarak işleme tabi tutmuş sistemler kullanmak" ibaresi eklenmiştir.

G) 2860 sayılı Kanunun 7 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Madde 7. -Yardım toplama faaliyeti bir ilin birden fazla ilçesini kapsıyorsa o ilin valisinden, bir ilçenin sınırları içinde ise o ilçenin kaymakamından izin alınır. Yardım toplama faaliyeti birden fazla ili kapsıyorsa yardım toplama faaliyetine girişecek gerçek veya tüzel kişilerin yerleşim yerinin bulunduğu ilin valisinden izin alınır ve izni veren valilik tarafından ilgili valiliklere ve İçişleri Bakanlığına bilgi verilir. Yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemler dernekler birimlerince yürütülür."

H) 6.10.1983 tarihli ve 2908 sayılı Dernekler Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

MADDE 39. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 40. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

İÇİŞLERİ KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

DERNEKLER KANUNU TASARISI

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam ve Tanımlar

MADDE 1. - Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2. - Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

İKİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler

Dernek kurma hakkı

MADDE 3. - Fiil ehliyetine sahip gerçek veya tüzel kişiler, önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir.

Oniki yaşını bitiren küçükler çocuk derneklerine üye olabilirler ancak yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar.

Çocuk derneklerine onsekiz yaşından büyükler kurucu veya üye olamazlar.

MADDE 4. - Tasarının 4 üncü maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 5. - Tasarının 5 inci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 6. - Tasarının 6 ncı maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 7. - Tasarının 7 nci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 8. - Tasarının 8 inci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 9. - Tasarının 9 uncu maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 10. - Tasarının 10 uncu maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 11. - Tasarının 11 inci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 12. - Tasarının 12 nci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

Dernek görevlileri ve ücretleri

MADDE 13. - Dernek hizmetleri ücretli veya gönüllüler aracılığıyla yürütür.

Dernek hizmetleri için görevlendirilecek üyelere verilecek gündelik ve yolluk miktarları genel kurul tarafından tespit olunur.

MADDE 14. - Tasarının 14 üncü maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

Tasfiye

MADDE 15. - Genel kurul kararı ile feshedilen veya kendiliğinden sona erdiği tespit edilen derneğin para, mal ve haklarının tasfiyesi, tüzüğünde gösterilen esaslara göre yapılır. Tüzükte tasfiyenin ne şekilde yapılacağının genel kurul kararına bırakıldığı hallerde, genel kurul tarafından bir karar alınmamış veya genel kurul toplanamamışsa, yahut dernek mahkeme kararı ile feshedilmişse, derneğin bütün para, mal ve hakları, mahkeme kararıyla derneğin amacına en yakın ve kapatıldığı tarihte en fazla üyeye sahip derneğe devredilir.

Kendiliğinden sona erdiği tespit edilen veya feshine karar verilen derneklerin tasfiye ve devir işlemleri tamamlandıktan sonra dernekler kütüğündeki kayıtları silinir.

Tasfiye işlemleri sonucu derneklerin defter ve belgelerinin saklanma usulü, süresi ve tasfiyeye ilişkin gerekli belgeler yönetmelikte düzenlenir.

MADDE 16. - Tasarının 16 ncı maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 17. - Tasarının 17 nci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

Yargılama usulü

MADDE 18. - Bu Kanunla ilgili olarak hukuk mahkemelerinde bakılacak davalarda basit yargılama usulü uygulanır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Denetim ve Bildirimler

MADDE 19. - Tasarının 19 uncu maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 20. - Tasarının 20 nci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 21. - Tasarının 21 inci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

Taşınmaz mal edinme

MADDE 22. - Dernekler genel kurullarının yetki vermesi üzerine yönetim kurulu kararıyla taşınmaz mal satın alabilir veya taşınmaz mallarını satabilirler. Dernekler edindikleri taşınmazları, tapuya tescilinden itibaren bir ay içinde mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlüdürler.

Genel kurul toplantısı ve organlara seçilenlerin idareye bildirilmesi

MADDE 23. - Dernekler, genel kurulu izleyen onbeş gün içinde, yönetim kurulu ve denetim kurulu ile derneğin diğer organlarına seçilen asıl ve yedek üyeleri mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlüdür. Dernek organlarında ve yerleşim yerinde meydana gelen değişiklikler de aynı usule tabidir. Genel kurul sonuç bildiriminin şekli, içeriği ve gerekli belgeler yönetmelikte düzenlenir.

MADDE 24. - Tasarının 24 üncü maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 25. - Tasarının 25 inci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İzne Tabi Faaliyetler

Derneklerin izinle kurabileceği tesisler

MADDE 26. - Derneklerin, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere, eğitim ve öğretim faaliyetleri için yurt, pansiyon; üyeleri için lokal açmaları ve lokallerinde alkollü içki kullanılması ile bu tesislerin işletilmesi mülki idare amirinden izin almalarına bağlıdır. Bu tesislerin açılması, işletilmesi ve kapatılmasına ilişkin esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.

MADDE 27. - Tasarının 27 nci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

Dernek adları

MADDE 28. - Dernek adlarında; Türk, Türkiye, Milli, Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa Kemal kelimeleri ile bunların baş ve sonlarına getirilen eklerle oluşturulan kelimeler mülki idare amirinin izni ile kullanılabilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Yasaklar

MADDE 29. - Tasarının 29 uncu maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 30. - Tasarının 30 uncu maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 31. - Tasarının 31 inci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

ALTINCI BÖLÜM

Ceza Hükümleri

Ceza hükümleri

MADDE 32. - Bu Kanuna aykırı davranışlara uygulanacak cezalar aşağıda belirtilmiştir:

c) Yurt dışı yardımı bankalar aracılığıyla almayan dernek yöneticilerine, bu şekilde alınan paranın yüzde beşi oranında idari para cezası verilir.

d) Derneğe ait tutulması gereken defter veya kayıtları tutmayan dernek yöneticileri birmilyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.

h) 16 ncı maddede belirtilen bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen basımevi yöneticileri beşyüzmilyon lira idari para cezası ile cezalandırılır.

ı) 17 nci maddede yer alan zorunluluğa uymayanlar yüzmilyon lira idari para cezası ile cezalandırılır.

j) 19 uncu maddede belirtilen beyannameyi bilerek gerçeğe aykırı olarak verenler üç aya kadar hapis ve üçmilyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.

l) 21, 22 ve 24 üncü maddelerde belirtilen bildirim yükümlülüklerini, 19 uncu maddede belirtilen beyanname verme yükümlülüğünü yerine getirmeyen yönetim kurulu başkanı veya başkan belirlenmemişse dernek yöneticileri beşyüzmilyon lira idari para cezası ile cezalandırılır.

m) 26 ncı maddede belirtilen tesisleri izinsiz açan dernek yöneticileri, beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır ve tesisin kapatılmasına da karar verilebilir.

n) 29 uncu maddede belirtilen yasaklara, yazılı olarak uyarılmalarına rağmen, aykırı hareket eden dernek yöneticileri, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır ve derneğin feshine de karar verilir.

r) 31 inci maddede öngörülen zorunluluğa uymayanlar birmilyar lira idari para cezası ile cezalandırılır.

MADDE 33. - Tasarının 33 üncü maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

YEDİNCİ BÖLÜM

Diğer Hükümler

MADDE 34. - Tasarının 34 üncü maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 35. - Tasarının 35 inci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 36. - Tasarının 36 ncı maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 37. - Tasarının 37 nci maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

Değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler

MADDE 38. - A) 22.11.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 62 nci maddesi ve 74 üncü maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Olağan genel kurul toplantılarının en geç üç yılda bir yapılması zorunludur."

C) 4721 sayılı Kanunun 61 inci maddesi ile 79 uncu maddesinin üçüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

D) 14.2.1985 tarihli ve 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanunun 13/A maddesinin (h) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"h) 2860 sayılı Yardım Toplama Kanununa göre düzenlenecek yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemleri yürütmek."

E) 8.6.1984 tarihli ve 227 sayılı Vakıflar Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 3 üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

"Vakıfların dış ülkelerdeki gerçek veya tüzel kişilerden veya diğer kuruluşlardan yardım alması, derneklere uygulanan hükümlere tabidir."

G) 2860 sayılı Kanunun 7 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Madde 7. - Yardım toplama faaliyeti bir ilin birden fazla ilçesini kapsıyorsa o ilin valisinden, bir ilçenin sınırları içinde ise o ilçenin kaymakamından izin alınır. Yardım toplama faaliyeti birden fazla ili kapsıyorsa yardım toplama faaliyetine girişecek gerçek veya tüzel kişilerin yerleşim yerinin bulunduğu ilin valisinden izin alınır ve izni veren valilik tarafından ilgili valiliklere ve İçişleri Bakanlığına bilgi verilir. Yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemler dernekler birimlerince yürütülür."

H) 6.10.1983 tarihli ve 2908 sayılı Dernekler Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 39. - Tasarının 39 uncu maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

MADDE 40. - Tasarının 40 ncı maddesi Komisyonumuzca başlığıyla birlikte aynen kabul edilmiştir.

Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
A. Gül	A. Şener	M. A. Şahin
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
B. Atalay	A. Babacan	M. Aydın
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Adalet Bakanı
G. Akşit	K. Tüzmen	C. Çiçek
Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı	Maliye Bakanı
M. V. Gönül	A. Aksu	K. Unakıtan
Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı
H. Çelik	Z. Ergezen	R. Akdağ
Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı
B. Yıldırım	S. Güçlü	M. Başesgioğlu
Sanayi ve Ticaret Bakanı V.	En. ve Tab. Kay. Bakanı	Kültür ve Turizm Bakanı
A. Aksu	M. H. Güler	E. Mumcu
	Çevre ve Orman Bakanı
	O. Pepe