Dönem: 22 Yasama Yılı: 4

TBMM (S. Sayısı: 1041)

Petrol Kanunu Tasarısı ile Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Raporu (1/835)

Not: Tasarı; Başkanlıkça Adalet; Plan ve Bütçe ile Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.

Başbakanlık 23.6.2004

Kanunlar ve Kararlar

Genel Müdürlüğü

Sayı: B.02.0.KKG.0.10/101-715/3000

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 31.5.2004 tarihinde kararlaştırılan “Petrol Kanunu Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

GENEL GEREKÇE

Petrol faaliyetleri ile ilgili ilk geniş kapsamlı yasal düzenleme 1954 yılında 6326 sayılı Petrol Kanunu ile yapılmıştır. Bu Kanun petrolün aranması, üretimi, iletimi, rafinajı, depolanması, toptan satışı ile ilgili hususları kapsamaktadır. Her ne kadar 1954 yılından beri çeşitli tarihlerde ihtiyaçlara göre Petrol Kanununda bazı değişiklikler yapılmış ise de, günümüzde Petrol Kanunu ile diğer mevzuatın uyumunun sağlanması ve petrol arama ve üretiminin artırılması için bazı ilave teşvik edici tedbirlerin getirilmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır.

Bugün gelinen noktada, ülkemizde enerji sektörünün yeniden yapılandırılması sürecinde, Elektrik Piyasası Kanunu ve Doğal Gaz Piyasası Kanunu çıkarılmıştır. Ayrıca petrolün arama ve üretimi dışındaki, depolama, rafineri, taşıma, iletim, dağıtım ve pazarlama faaliyetlerini düzenleyen Petrol Piyasası Kanunu ise 20.12.2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir.Bu Kanunun 6326 sayılı Petrol Kanunu içerisinde yer alan bazı faaliyetleri kendi bünyesine almış olması nedeniyle, Petrol Kanununun yeniden düzenlenmesi zarureti ortaya çıkmıştır.

Diğer yandan, Avrupa Birliğine aday ülke olduğumuz ve mevzuatımızda uyum çalışmalarının sürdürüldüğü bugünlerde petrol arama ve üretim sektörü ile ilgili yasal düzenlemelerin uyumlaştırılması gerekmektedir.

Uygulamada kazanılan tecrübeler ve talepler ışığında, dünyadaki benzerlerine uygun olacak şekilde, yerli ve yabancı sermayenin petrol arama ve üretim faaliyetlerine daha fazla katılımını sağlamak için; işlemlerin sadeleşmesi, maliyetinin azaltılması, yatırım indirimi ve vergi istisnası, transfer kolaylıkları gibi teşvik unsurlarını kapsayan, arama ve işletme hak ve yükümlülüklerini günün koşullarına göre düzenleyen yeni bir yasal düzenleme yapılması gerekliliği ortaya çıkmıştır.

Ayrıca, petrol arama ve üretim çalışmalarının çok az olduğu deniz alanlarımızda; bu aramaların karalardakine kıyasla daha maliyetli olması göz önüne alınarak, daha kapsamlı teşvik unsuru taşıyan düzenlemeler getirilmiştir.

Kanunun uygulanması ile ilgili, hızlı ve düzenli karar almak, sektördeki gelişmeleri takip edebilmek amacıyla, Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün görevleri ve gelirleri petrol endüstrisinin gereklerine göre yeniden düzenlenmiştir.

Arama ve üretim yatırımlarının yerli ve yabancı yatırımcılar için rekabetçi, şeffaf, güvenli ve istikrarlı bir ortam içerisinde yapılmasını, çalışmaların Kanundaki amaçlar doğrultusunda hızlı, sürekli ve etkili bir şekilde sürdürülerek, ülkemiz petrol kaynaklarının bir an önce değerlendirilmesini sağlamak amacıyla,

Petrol Kanunu Tasarısında;

- Arama ve üretim faaliyetlerinde, karasuları içinde yapılan aramalara karadaki hükümlerin uygulanması, petrol faaliyetlerini olumsuz yönde etkilediğinden ülkemizin kara ve deniz olmak üzere iki petrol bölgesine ayrılması,

- Petrol aramaları için sondaj öncesi veri alımı ve bu verilerin yatırımcılara pazarlanması imkânının sağlanması,

- Her ruhsat için verilen programla ilgili olarak yerine getirilmeyen kısım için parasal yaptırım uygulamasının getirilmesi,

- İşletme sahalarında üretim yapılan seviyenin altı ve üstü, eğer işletmeci tarafından aranmak istenmiyorsa, belli bir süre sonra bu seviyelerin aramaya açılması,

- Arama ruhsatlarından Devlet hakkı alınmaması ve işletme sahalarından alınacak Devlet hakkından indirimler yapılması,

-Devlet hissesinin üretim miktarlarına, üretimin cinsine, kara ve deniz sahalarına ve su derinliğine, gravitesine ve üretim metoduna göre kademeli ve indirimli olarak düzenlenmesi,

- Petrolün aranması ve üretiminde elde edilen verilerin daha etkili kullanımını sağlamak için, işletme ruhsatındaki gizli bilgilerin belirli bir süre sonunda sektörün ve talep edecek diğer kamu kurum ve kuruluşlarının ve kişilerin istifadesine sunulmak üzere açık bilgi haline getirilmesi,

- Sermaye ve kâr transferlerinde kolaylıklar sağlanması,

- Enflasyon muhasebesi sisteminin getirilmesi,

- Bazı vergi muafiyetlerinin getirilmesi,

- İdari para cezalarının günün koşullarına göre yeniden belirlenmesi,

- Petrol işlemi için gerekli personel, ekipman ve malzemelerin yurt içi ve yurt dışından temini ile ilgili kolaylıklar getirilmesi,

hususları düzenlenmiştir.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1.- Maddede Kanunun amaç ve kapsamı belirlenmektedir. Bu kapsamda, ülkemiz petrol potansiyelinin hızlı ve etkili bir şekilde aranıp geliştirilip, değerlendirilerek her geçen gün artan petrol ihtiyacımız içerisindeki yerli üretim payının artırılması ve teşvik edilmesi amaçlanmaktadır.

Madde 2.- Maddede, metinde kullanılan bazı terimlerin veya kısaltılmış ifadelerin anlamları ve açık ifadeleri yer almaktadır.

Madde 3.- Anayasanın 168 inci maddesinde tabii servetler ve kaynakların Devletin hüküm ve tasarrufu altında olduğu hükme bağlandığı için, maddede buna uygun düzenleme yapılmıştır.

Ayrıca, maddede, petrol hakkının kazanılması için yapılan başvuruda esas alınacak temel kıstaslar düzenlenmiştir.

Madde 4.- Maddede, Kanun kapsamındaki petrol işlemlerinin, ancak alınacak araştırma izni veya ruhsatla yapılabileceği belirtilmektedir.Yine bu madde kapsamında bu Kanuna göre, işlemi sona ermiş bulunan petrol hakkı sahibinin, araziyi ilk duruma getirmesi mükellefiyeti ile bu mükellefiyetin süresi belirlenmiş olup, petrol hakkı sahibi bu mükellefiyetini yerine getirmekten kaçınırsa, mükellefiyetin petrol hakkı sahibinin nam ve hesabına Genel Müdürlük tarafından yaptırılacağı, ayrıca petrol hakkı sahibinin işlemleri sırasında arazinin maliki veya kullanıcısına, araziye verdiği zararla birlikte mahrûm kalınan ürün bedelini veya işletme kazancını ödemek zorunda olduğu belirtilmiştir.

Ayrıca, bu Kanun hükümlerine uygun olmak kaydı ile yerli veya yabancı sermaye şirketlerine araştırma izni, arama ve işletme ruhsatnamesi verileceği, bu Kanunla verilmiş olan araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesinin, başka bir kanunla yasaklanan yerlere girme veya o yerlerde bulunma hakkını vermeyeceği, araştırma izni, arama veya işletme ruhsatları ile ilgili işlemler yapılırken, ortaya çıkabilecek zarar ve ziyanı karşılamak üzere alınacak teminat ve bu teminat miktarının belirlenmesi, belirlenen teminat miktarını petrol hakkı sahibinin ne şekilde tamamlayacağı, teminatın yatırılması ile ilgili hususlara uymayanların sahip oldukları araştırma izni, arama veya işletme ruhsatnamelerinin iptal edileceği hususu düzenlenmiştir. Madde ile, petrol hakkı sahibinin petrol işlemini tehdit eden şartlar oluştuğunda en hızlı şekilde kimlere bildirimde bulunacağı hususu ile, bu bildirimin kapsamı belirlenmiş olup, bundan başka petrol işlemini tehdit eden şartların ortadan kaldırılması hakkında uygulanan tedbirlerin Genel Müdürlükçe değerlendirileceği ve bu değerlendirme neticesinde alınan tedbirlerin yetersiz olduğunun tespit edilmesi halinde ilave tedbirlerin alınmasının istenebileceği hususları belirtilmektedir. Petrol hakkı kazanımı için müracaat edecek yabancı devletlerin doğrudan veya ortaklığı bulunan veya yabancı bir devlet namına hareket eden şahısların da 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tâbi olacağı, petrol hakkı sahibi olabilmek için sermaye şirketi statüsüne sahip olunması gerektiği, bundan başka yabancı devletler mevzuatına göre sermaye şirketi statüsünde olan özel hukuk tüzel kişilerinin Türk parasının kıymetini koruma hakkındaki mevzuata göre Türkiye' deki faaliyetleri bakımından yerleşik sayılacakları düzenlenmiştir.

Madde 5.- Maddede, bu Kanunda belirtilen görevlerin "özel bütçeli" tüzel kişiliği haiz Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütüleceği düzenlenerek Genel Müdürlüğe verilen görevler sayılmıştır.

Madde 6.- Maddede, Genel Müdürlüğün gelirlerini, petrol arama ve üretim faaliyetlerinden elde etmesi ve giderlerini bu suretle karşılayabilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda bu maddede Genel Müdürlüğün fonksiyonel faaliyet alanı da dikkate alınarak gelir kalemleri sayılmıştır. Faaliyetlerin sürekliliğini sağlamak amacıyla öngörülen bütçe yapısına uygun olarak gelirlerinin giderlerini karşılaması düzenlenmiştir.

Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün mal ve varlıklarının Devlet malı sayılacağı, haczedilemeyeceği ve rehnedilemeyeceği düzenlenmiştir.

Madde 7.- Maddede, Genel Müdürlüğün gelirlerine ilişkin olarak tâbi olacağı denetim mekanizması belirlenmiş, hizmet ve faaliyetlerini hızlı ve verimli bir şekilde yürütmesini sağlamak üzere Sayıştay'ın vize ve tesciline ilişkin hükümlerine tâbi olmadan bütçe planındaki hedeflerine uygun şekilde harcamalarını yapması öngörülmüştür.

Madde 8.- Maddede, Kanunun amacının gerçekleştirilebilmesi için konu ile ilgili işlerin zaman kaybetmeden çözümlenmesi gayesi ile konuya ilişkin taleplerin ilgili kurumlar tarafından öncelikle ve ivedilikle sonuçlandırması öngörülmektedir.

Madde 9.- Maddede, Genel Müdürlükçe alınan ve petrol hakkı sahiplerinin haklarını etkileyen kararlara karşı, bu kararların kendilerine tebliği tarihinden itibaren yirmi gün içinde Bakana İtirazda bulunabilmeleri hususu düzenlenmektedir. Bu kapsamda; Petrol Kanunu hükümlerine göre alınmış ve alınacak tüm araştırma izni, arama ve işletme ruhsatnamesinden doğan haklarda başvuru sahibi veya hak sahipleri arasında çıkacak ihtilafların Genel Müdürlük tarafından müzakere ve sulh yolu ile halledileceği, Genel Müdürlük aracılığı ile ihtilafların halledilmesinin mümkün olamadığı durumlarda ihtilaflı konunun Bakan tarafından çözüleceği belirtilmektedir.

Ayrıca, Bakan veya Genel Müdürün Petrol Kanununun kendilerine verdiği yetki çerçevesinde görevlerini yaparken veya yaptırırken gerekli gördükleri her türlü soruşturmayı yapmaya, petrol müesseselerinin bütün işlemlerini hesap ve kayıtlarını tetkike ve denetlemeye yetkili oldukları petrol hakkı ile ilgili kesinleşen kararların Resmi Gazetede ilân edilmesi zorunluluğu düzenlenmektedir.

Madde 10.- Maddede, Genel Müdürlüğün bir petrol sicili tutacağı ve bu petrol siciline hangi hususların kaydedileceği düzenlenmiştir. Araştırma izni, arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi ve bunlardan doğan petrol haklarının veya bunlar üzerindeki hakların devri ve bütün bunlar üzerine konulacak şartlar ve kısıtlara ilişkin kabul ve tescil talebinin Genel Müdürlükçe öncelikle değerlendirileceği ve altmış gün içinde karara bağlanacağı belirtilmektedir.

Madde kapsamında, petrol hakkı sahibi olabilmek için yapılacak başvuruların usul ve esasları, başvuruya eklenecek belgeler ve bu belgelerin nitelik ve kapsamı, kayıtlara ilişkin düzeltmelerin yapılmasının yönetmelikle düzenleneceği öngörülmektedir. Yine aynı maddede arama ve işletme ruhsatnameleri ve bunlardan doğan petrol haklarının, bu hakların arama veya işletme sahasının herhangi bir parçasına karşılık gelenlerinin, petrol siciline kaydedilmekle birlikte, gayrimenkuller üzerinde yapılabilecek satış, rehin ve benzeri akitlere konu olabileceği, bir petrol hakkının kullanılmasını icap ettiren ve usulüne uygun olarak petrol siciline tescil edilmiş bulunan bir hakkın sahibinin, kendi haklarının kapsamı nispetinde petrol hakkı sahibinin haklarına da sahip, aynı zamanda onun yükümlülükleri ile sorumlu olacağı hususu düzenlenmiştir.

Ayrıca bu madde kapsamında, yönetmelik ve tadilleri, bölgelerin tayin ve tadilleri, açık sahaların tespit, tadil ve kapanmaları, petrol hakkı sahipliği ile ilgili kararların ilan şekli düzenlenmektedir.

Madde 11.- Maddede, petrol hakkı talep eden hükmi şahısların, Türkiye'de adres göstermesine ve petrol hakkının elde edilmesinden itibaren temsilci, müşterek temsilci ve bunların kanuni ikametgâhlarını ve bunlarda husule gelecek değişiklikleri bildirmelerine ilişkin mükellefiyetler ile bu mükellefiyetlerin yerine getirilme süreleri belirlenmiştir. Tebligat Kanununa göre yerleşik temsilciye veya müşterek temsilciye yapılan tebligatın petrol hakkı sahibine yapılmış sayılacağı belirtilmektedir.

Madde 12. - Maddede, petrol hakkı sahiplerinin yapacakları petrol işleminin gerektirdiği bazı hesap ve kayıtları tutmaya, bazı belge ve numuneleri saklamaya mecbur oldukları düzenlenmektedir. Ayrıca kamu görevlilerinin petrol işlemini, işlem esnasında elde edilen verileri ve numuneleri, tüm belgeleri ve muhasebe kayıtlarını denetlemeye, kontrol etmeye ve gerekli gördüklerinin suretini almaya, incelemeler ve testler yapmaya yetkili oldukları belirtilmektedir. Kamu görevlilerinin, petrol işlemlerine ilişkin öğrendikleri mali ve teknik nitelikteki sırları, petrol hakkı sahibinin rızası olmadıkça gizli tutmak zorunda olduğu, ancak genel mahiyetteki teknik, mali ve jeolojik bilgilerle kuyu yerleri, sondaj kesitleri, muhafaza boruları kayıtları ile genel üretim ve satış rakamlarının sır sayılmayacağı öngörülmektedir. Bunların açık bilgi haline getirilerek sektörün, kişi ve kuruluşların istifadesine sunulması amaçlanmaktadır.

Madde 13.- Maddede, mevcut uygulamaya göre 18 petrol bölgesine ayrılmış olan ülkemizde, karasuları içinde yapılan aramalara, karadaki hükümlerin uygulanması, operasyonları olumsuz yönde etkilemektedir. Bu konuda bugüne kadar ki uygulamalarda görülen aksaklıklar da göz önüne alınarak, kara ve deniz sınırının kıyı çizgisi olarak belirlenip Türkiye'nin kara ve deniz bölgeleri olarak iki petrol bölgesine ayrılması benimsenmiştir. Bunun yanı sıra petrol aramacılığı yönünden özellik arz etmesi nedeniyle kapalı alanlarda petrol işlemi yapılabilmesi için kapalı alanın açılması, aramaya açık olan ve üzerinde bir hak bulunmayan alanın kapatılması ve karasuları dışındaki denizlerde sınırları uluslararası hukuka uygun biçimde belirlenmiş kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge alanları hariç, araştırma izni, arama ve işletme ruhsatnamesi verilmesi, devri ve süre uzatımı hususlarında Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır. Ayrıca askeri yasak ve güvenlik bölgelerinin özelliği nedeniyle bu alanların petrol aramasına açılmadan önce Genelkurmay Başkanlığının olumlu görüşünün alınması hususu öngörülmüştür.

Madde 14.- Maddede, bir hükmi şahsın arama ruhsatnameleri de dahil sınırları belirlenmiş alanlarda petrol varlığına yönelik sondaj hariç araştırmalar yapabilmesine ve topladığı verileri ticari amaçlı olarak ilgi duyanlara sunmasına olanak sağlanmıştır. Böylece bu araştırma izni kapsamında yapılacak etütler sonunda elde edilecek jeolojik ve jeofizik verilerle ruhsatname olarak verilecek alanların arama sondajları da dahil daha detay arama yapmaya hazır hale getirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, söz konusu çalışmalar neticesinde elde edilecek bilgilerin Genel Müdürlüğe de verilmesi ve Genel Müdürlüğün bu bilgileri gizli tutma süresi ile araştırma izni ile ilgili konulabilecek kayıt ve şartlar ve bu konulardaki usul ve esasları belirleyen yönetmelikler çıkarabileceği hususu düzenlenmiştir.

Madde 15.- Maddede, arama ruhsatnamesinin arayıcıya sağladığı haklar ile getirdiği yükümlülükler düzenlenmiştir. Ayrıca arama ruhsatnamesine başvuru ve değerlendirme şekilleri ve verilecek iş programına bağlı olarak yatırılacak teminatlar, kara ve denizlerdeki arama ruhsatlarının alanlarının büyüklüğü, arama ruhsatlarının en, boy ve diğer sahalarla komşuluğu ve birleşimi konuları düzenlenmiştir. Ayrıca arama ruhsatnamesi başvurularının minimum iş programı karşılığı bir teminatın yatırılması, iş programının gerçekleştirilmeyen kısmına tekabül eden mali yatırımın irat kaydedilmesi ile petrol hakkı sahiplerinin ruhsatname sürelerinin uzatımında uygulanacak usul ve esaslar ile arama ruhsatnamesindeki petrol bulgusundan sonra sahanın geliştirilmesine olanak sağlamak için verilecek ek süreler belirtilmiştir.

Madde 16.- Maddede, Genel Müdürlüğün arşivinde oluşmuş ve oluşacak açık bilgi haline gelen bilgi ve verilerin pazarlanması ile potansiyeli tespit edilmiş sahaların açık artırmaya çıkarılarak verilmesi düzenlenmektedir.

Madde 17.- Maddede, petrol aramalarına açık bir sahaya yapılan ilk arama ruhsatnamesini müteakip yapılacak başvurunun içeriğinin doksan gün gizli tutulacağı, söz konusu süreden sonra yapılacak başvuruların ise değerlendirmeye alınmayacağı, ayrıca arama sahalarının uzatım süreleri, hektarı ve yatırılacak teminatın miktarı düzenlenmektedir.

Madde 18.- Maddede, işletme ruhsatnamesinin işletmeciye sağladığı haklar ile işletmecinin yükümlülükleri, işletme sahasının en ve boy, diğer sahalarla komşuluğu ve birleşimi, üzerinde arama ve işletme hakkı bulunmayan bir sahanın müzayedeye çıkarılmasına ilişkin usul ve esaslar, işletme ruhsatlarının süre ve uzatımları ile sona eriş şekilleri düzenlenmektedir.

Madde 19.- Maddede, bir işletmecinin işletme ruhsatnamesinin yürürlüğe girmesini müteakip işletme sahası sınırlarının belirlenmesi, birleştirilmesi, değiştirilmesi ile ruhsat alanı için hektar başına ödenecek Devlet hakkı ve buna ilişkin esaslar düzenlenmektedir.

Madde 20.- Maddede, petrol hakkı sahibinin ürettiği petrolden cinsine, yerine, miktarına, kalitesine ve üretim metoduna göre yüzde 1 ila 12,5 arasında kademeli oranlarda Devlet hissesi alınması esası getirilmiştir. Bu şekilde değişik üretim sahalarında, üretim miktarlarının değişmesine karşılık üretim masraflarının değişmeyeceği noktasından hareketle az üretim yapan sahadan az, çok üretim yapan sahadan çok Devlet hissesi alınması esası benimsenmiştir. Bu kapsamda marjinal sahaların üretimlerinin sürekliliğinin sağlanması amacı ile Devlet hissesi sıfırlanmıştır. Denizlerde, su derinliğine göre, derin sulardaki operasyonların çok güç ve masraflı olması esasından hareketle alınacak Devlet hissesinden % 40'a varan indirim yapılması, düşük graviteli petrolün üretimi ve pazarlanması güçlüğü nedeniyle bu sahalardan da % 50 oranından daha az, ayrıca üretimi artırıcı yöntemler ile elde edilen ilave üretimden ise % 25 daha düşük oranda Devlet hissesi alınması esası getirilmiş ve bunların ödeme şekilleri düzenlenmiştir. Böylece arama faaliyetlerine yapılacak yatırımların özendirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca bu madde ile ülkemizde yeni bir uygulama şekli olan ve piyasa faaliyetleri için yer altı depolama sahası olarak kullanılacak üretim sahalarında, yerinde kalan üretilmeyen petrol ve doğal gazdan Devlet hissesinin alınmaması esası da düzenlenmiştir.

Madde 21.- Maddede, araştırma izni, arama veya işletme ruhsatnamesinin, kapsadığı arazinin malik veya zilyedine veya bu arazide petrol dışındaki madenlere ait haklarla bunlar üzerinde tesis edilmiş veya edilecek diğer hakları ihlal etmeyeceği düzenlenmiştir. Ayrıca, bir petrol hakkı sahibinin petrol işlemi için kendisine gerekli arazinin kullanma hakkını elde edebilmesi usulü düzenlenmiş, kamu yararı niteliğindeki kamulaştırma kararının Genel Müdürlükçe verilmesini müteakip, yapılacak işlemlerin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre yapılacağı, petrol hakkı sahibinin üzerinde kullanma hakkını elde ettiği arazi ve civarında petrol işlemleri için gerekli suyu arama ve bunların kullanılması hususu ile kullandıkları arazi üzerinde veya civarındaki gayrimenkul veya tesislere yaptığı zararı tazmin etmekle yükümlü oldukları düzenlenmiştir.

Madde 22.- Maddede, petrol hakkı sahibinin araştırma izni ve arama ruhsatnamesini en az bir ay evvelden, işletme ruhsatnamesini ise en az üç ay evvelden Genel Müdürlüğe bildirmek suretiyle terk edebileceği, arama ruhsatnamesine ilaveler yapabileceği, ayrıca kullanma hakkının sona ermesinden itibaren üç ay içinde kaldırılmayan tesislerin mülkiyetinin arazi sahibine intikal edeceği düzenlenmektedir.

Madde 23.- Maddede, petrol hakkı sahibinin, yürürlükte bulunan bütün vergi, resim ve harç kanunları ile Vergi Usul Kanunu hükümlerine, bunların ek ve tadillerine ve bunların yerine kaim olacak kanunlara tâbi olacağı, ancak, bunların safi kazançları üzerinden ödemekle mükellef bulundukları vergiler ve hissedarları adına yapmaları gereken gelir vergileri kesintisi toplamının yüzde kırk oranını geçemeyeceği düzenlenmiştir.

Ayrıca, petrol hakkı sahiplerinin petrol işlemleri yanında diğer faaliyetlerde de bulunması durumunda, petrol işlemlerine ilişkin faaliyetleri için ayrı sermaye tahsis ederek ayrı kayıt ve muhasebe uygulayabilecekleri, ayrı beyanname düzenleyerek vergilendirilecekleri, aralarında bir ortaklık oluştursalar bile ayrı ayrı vergiye tâbi olacakları, muhasebe kayıtlarını enflasyon muhasebesine göre tutâbilecekleri düzenlenmiştir. Yabancı şirketlerin ithal etmiş oldukları sermayelerini, getirdikleri döviz cinsinden, ancak transfer tarihindeki kur üzerinden transfer edinceye kadar elde ettikleri gelirlerini Devlet hissesi hariç kurumlar ve gelir vergilerinden istisna edebilecekleri, 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu gereğince kurum kazancının tespitinde mükellefler tarafından hasılattan indirilebilecek giderlerden başka, petrol hakkı sahiplerinin hangi indirimleri yapacağı, hangi giderlerin aktifleştirilmesinin petrol hakkı sahibinin tercihine bırakılacağı hususları düzenlenmektedir.

Madde 24.- Maddede, bir teşvik unsuru olarak petrol şirketlerinin kendi petrol işlemlerinde kullanmaya zorunlu oldukları, ancak yerli kaynaklardan temin edilemeyen malzemeyi, ekipmanı, akaryakıtı, kara, deniz, hava nakil vasıtalarını gümrük ve diğer ithal vergi ve resimlerinden, dahilde alınan her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olarak ithal edebilmeleri kolaylığı getirilmiştir. Bu kapsamda getirilen muaf malzemelerin bir başka petrol hakkı sahibine devredilmesi halinde de muafiyetin devam edeceği, yapılan devirlerde ekonomik ömrü bir yıldan az olan sarf malzemeleri dışında kalanların devir ve ihracı esnasındaki kıymet tespitinin esas alınacağı, bu malzemenin on yılını doldurması halinde de, ithal eden ve devralan petrol hakkı sahibinin gümrük ve diğer ithal vergi ve resimlerinden muaf olarak malzeme üzerinde her türlü tasarruf hakkına sahip olacağı, muaf olarak ithal edilen malzemenin ihraç vergi ve resimlerinden muaf olarak ihraç edilebileceği hususları düzenlenmiştir. Ayrıca petrol hakkı sahibinin, ürettiği petrolü her türlü ihraç vergi ve resimlerinden muaf olarak ihraç etmesine de imkân sağlanmıştır.

Madde 25.- Maddede, Hazine Müsteşarlığı ve Genel Müdürlük denetiminde; petrol hakkı sahibi tarafından ödenmesi gereken ve fakat ödenmemiş bulunan kanuni yükümlülükleri hariç tutularak, nakdi fonlar ile buna ilişkin haklarını ve sermaye mevcutları esasına dahil diğer iktisadi kıymetlerini nakden ve aynen vergiden muaf olarak harice transfer edilebileceği, petrol hakkı sahiplerinin ithal edilmiş tescilli sermayesine mahsuben her zaman transfer talebinde bulunabileceği, tescilli sermayesinin transferi tamamlandıktan sonra, transfer edilebilecek net kıymetlerini ise cari yıl içerisinde üçer aylık dönemlerde transfer edebileceği düzenlenmiştir. Bu madde kapsamında, transferlerin yıl sonu kesin bilançosunu beklemeden yıl içerisinde üçer aylık dönemlerde şirketin beyan edeceği geçici bilançolarına göre transfer esası getirilmiş olup, bu transferleri için takip eden yıl içinde kurumlar vergisi beyannamesi verildikten sonra mahsuplaşma sistemi getirilmiştir.

Madde 26.- Maddede, bir petrol hakkı sahibinin, petrol işlemi için gereken yabancı personeli, Genel Müdürlüğün uygun görüşü ve İçişleri Bakanlığının izni ile 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun hükümlerinden istisna ederek çalıştırabileceği düzenlenmiştir. Bunun yanında, işletmecilerin istihdam ettikleri yabancı şahıslar sayısının % 25'inden aşağı sayıda olmamak üzere Türk vatandaşlarının petrol işlemlerinin her safhasında ihtisas kazanmalarını sağlamak için yabancı memleketlerde veya Genel Müdürlükçe uygun görüldüğü oranda Türkiye'deki ilmi ve mesleki kurum ve işletmelerde eğitim ve staj görmelerini, masraflarını üzerlerine almak suretiyle, temin edeceklerini hükme bağlamıştır. Bu düzenlemeler ile petrol hakkı sahiplerinin petrol işlemlerini Kanunun maksadına ve endüstrinin gereklerine uygun olarak hızlı ve etkin bir şekilde yerine getirmelerinin önü açılırken, ülkemizde petrol endüstrisinin daha az gelişmiş alanlarında Türk vatandaşlarının yurt dışında ve yurt içinde eğitim ve tecrübe kazanmaları hedeflenmiştir.

Madde 27.- Maddede, mücbir sebeplerin petrol işlemine etkileri oranında petrol hakkı sahibinin hak ve sorumluluklarının mücbir sebebin devamı süresince ertelenmesi amaçlanmıştır.

Madde 28.- Maddede, araştırma izni ve ruhsat almadan araştırma ve petrol işlemi yapanlara, görevlilerin görevini engelleyenlere, mevzuat gereği istenilen her türlü bilgi ve belgeleri zamanında ve eksiksiz göndermeyenlere, gerçek dışı beyanda bulunanlara ve tehlikeli fiil yapanlara uygulanacak kanuni ve idari para cezalarının miktarı ile bu para cezaların yıllık artış şekli düzenlenmiştir.

Madde 29.- Maddede, petrol hakkı sahibi, bu Kanuna, yönetmeliğe, araştırma izni, arama ruhsatnamesi veya işletme ruhsatnamesinde yazılı şartlardan herhangi birine uymadığı takdirde, kendisine doksan gün süre içinde şartlara uymasının ihtar edileceği, uymaması durumunda hakkının feshedileceğinin bildirileceği, ek süreye ihtiyaç duyulması halinde ise altmış günlük ek süre verileceği veya hakkın feshedileceği düzenlenmiştir.

Madde 30.- Maddede, denizlerimizdeki petrol arama çalışmaları için dışarıdan gelmesi zorunlu gemilerin bu çalışmaları yapmasına imkân sağlamak amacıyla 815 sayılı Kanunun ilgili maddelerinde gerekli düzenlemeler yapılmıştır.

Madde 31.- Maddede, 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesinin birinci fıkrası; yazılı kazanç ve iratlardan yapılacak kesintiler ile ilgili olarak Petrol Kanunu hükümleri uyarınca petrol arama ve üretim faaliyetlerinden dolayı sağlanacak kazançlardan en fazla % 5 oranında vergi kesintisi yapılması şeklinde düzenlenmiştir.

Madde 32. - Madde ile, Teftiş Kurulunun ilga edilmesi öngörülmektedir.

Madde 33.- Maddede, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun Ek-2 sayılı Tablosuna petrol faaliyetleri ile ilgili anlaşmaların Damga Vergisinden muaf tutulması amacıyla bir fıkra eklenmiştir.

Madde 34.- Maddede, petrol arama ve üretim faaliyetlerine münhasır olmak üzere bu faaliyetleri yürütenlere yapılan hizmetler ile mal teslimlerinde petrol faaliyetlerini teşvik amacıyla, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 13 üncü maddesinin (c) bendi yeniden düzenlenmiştir.

Madde 35.- Bütün sektörlerde üretilen mal ve hizmetlerin piyasaya sunumunun sürdürülebilirliği o sektörün alt yapısı ile doğrudan ilgili ve hatta çoklukla ona bağımlıdır. Genellikle her sektörün piyasa ve faaliyetleri, risk unsuru taşımayan ve kâr marjı az çok önceden belirlenmiş olan faaliyetleri içermektedir. Bu nedenle entegre bir yapılanma içinde olmasalar bile her piyasa sektörü, özellikle yatırım bakımından risk unsuru içeren ve kendi varlık sebebi olan alt sektörünü doğrudan veya dolaylı olarak desteklemek ihtiyacını duymaktadır. Bütün dünyadaki örneklerinde olduğu gibi ülkemizde de petrol sektöründe, piyasa faaliyetleri olarak adlandırılan rafinaj, iletim, depolama ve dağıtım, pazarlama faaliyetlerini yürütenlerin doğrudan kendileri tarafından olmasa bile, dolaylı olarak bir teşvik unsuru olması bakımından petrol arama ve üretim faaliyetlerini desteklemeleri gerekmektedir. Bu amaçla madde ile arama ve üretim faaliyetlerini düzenleyen bu Kanunu yürütmekle görevli kılınan Genel Müdürlüğün "Özel Gelirleri" arasında, Enerji Piyasası Kurumunun elde edeceği, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında tanımlanmış olan katılım paylarından yıllık bazda elde edeceği gelirin % 5'lik kısmının Genel Müdürlüğe gelir olarak ayrılması öngörülmüştür.

Madde 36.- 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinde; petrol işleminde kullanılacak kara, deniz ve hava taşıtlarının, malzeme ve ekipmanın ithali veya ilk iktisabında Özel Tüketim Vergisinden muaf tutulması amacıyla bu madde düzenlenmiştir.

Madde 37.- Maddede, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun ekli (I) sayılı cetvelinde gösterilen Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, özel bütçeli statüye geçmesi nedeniyle aynı Kanunun (II) sayılı cetveline eklenmiştir.

Madde 38.- Maddede, Petrol Kanununun uygulanmasını göstermek üzere yönetmelikler düzenleneceği ve bu yönetmeliklerin Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içerisinde çıkarılması öngörülmektedir.

Madde 39.- Maddede, bu Kanunun yürürlüğe girmesiyle 6326 sayılı Petrol Kanununun yürürlükten kalkması, ancak Genel Müdürlüğün teşkilatı ile ilgili ayrıca bir kanununun olmaması nedeniyle de mülga 6326 sayılı Petrol Kanunundaki Genel Müdürlüğün teşkilatı ile ilgili olan maddenin yürürlükte kalması öngörülmüştür.

Geçici Madde 1.- Madde ile, mülga 6326 sayılı Petrol Kanununun mücbir sebepler ile ilgili 122 nci maddesi hükümleri saklı kalmak üzere, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce alınmış arama ve işletme ruhsatnamelerinin de, bu Kanun hükümlerine tâbi olacağı hususu düzenlenmiştir.

Ayrıca, denizlerde yapılan petrol arama ve üretim çalışmalarının özellik arz etmesi nedeniyle, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce verilmiş deniz ruhsatları ile ilgili geçiş süreci de düzenlenmiştir.

Geçici Madde 2.- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte başlamış olan ve mülga 6326 sayılı Kanun kapsamında alınan bir belge ile ilgili olarak, yapımı devam eden projeler tamamlanıncaya kadar ithalat, ihracat ve kamulaştırma haklarının yürürlüğünün devam edeceği düzenlenmektedir.

Geçici Madde 3.- Bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren, yeni yönetmelik ve diğer mevzuat yürürlüğe girinceye kadar, mevcut mevzuatın bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin Genel Müdürlükçe uygulanmasına devam edileceği belirtilmektedir.

Geçici Madde 4.- 6326 sayılı Petrol Kanununun 116 ncı maddesinin (3) numaralı fıkrası gereğince yapılan transfer işlemlerinden dolayı kişilere çıkarılan zimmetin 1995, 1996 ve 1997 yılları için kişi borçları hesabına alınarak terkini düzenlenmiştir.

Geçici Madde 5.- İlga edilen Teftiş Kurulunun Başkan ve müfettiş ve müfettiş yardımcılarının Devlet Personel Başkanlığına aktarılması öngörülmektedir.

Madde 40.- Yürürlük maddesidir.

Madde 41.- Yürütme maddesidir.

Sanayi, Ticaret, Enerji, Tâbiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Sanayi, Ticaret, Enerji, Tâbiî Kaynaklar,

Bilgi ve Teknoloji Komisyonu

Esas No.: 1/835 14.12.2005

Karar No.: 55

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Enerji ve Tâbiî Kaynaklar Bakanlığınca hazırlanarak, 23.6.2004 tarihinde Başkanlığınıza sunulan "Petrol Kanunu Tasarısı", Başkanlığınızca 29.6.2004 tarihinde tali komisyon olarak Adalet, Plan ve Bütçe komisyonlarına, esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilmiştir.

Komisyonumuz, 25.5.2005 tarihli toplantısında Adalet Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Enerji ve Tâbiî Kaynaklar Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanlığı, Türk Standartları Enstitüsü Başkanlığı, Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Maden Tetkik Arama Enstitüsü ve ilgili sivil toplum örgütleri temsilcilerinin katılımıyla Tasarıyı incelemeye başlamış ancak, Tasarının geniş kapsamlı olması nedeniyle bir alt komisyon kurularak incelenmesine karar vermiştir.

Kurulan Alt Komisyon 25.5.2005, 1.6.2005, 2.6.2005 ve 26.10.2005 tarihinde toplanarak Tasarı üzerindeki çalışmalarını tamamlamış ve yapılan değişiklikleri aşağıda belirtilen şekilde Komisyona sunmuştur.

Alt Komisyon Tasarı üzerinde yaptığı çalışmalarında ;

Tasarının başlığı olan "Petrol Kanunu Tasarısı" ibaresini, Kanun tekniği açısından "Petrol Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı" şeklinde düzeltmiştir.

Tasarının 1 inci maddesinde sehven yer almış olan "yönetilmesi" ibaresini, yanlış anlamalara sebebiyet vermemesi amacıyla "yönlendirilmesi" şeklinde düzeltmiştir.

Tasarının 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendine ( c ) alt bendi olarak denizlerimizdeki gaz hidrat birikimlerinin değerlendirilmesini teminen petrol tanımı içerisine "gaz hidrat" ibaresini dahil etmiştir. Tasarının ilk halinde (c) olan alt bendi (d) olarak teselsül ettirmiştir.

Tasarının 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (12) numaralı bendinin (b) alt bendinde yer alan "yer altına " ibaresini teknik deyimiyle "rezervuara" olarak değiştirmiştir.

Tasarının 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (14) numaralı bendinde sehven yazılan "5 santigrat " ve "15 santigrat "ibarelerini yanlış anlamalara sebebiyet vermemesi amacıyla "15, 5 santigrat " şeklinde değiştirmiştir.

Tasarının 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (15) numaralı bendinde "rafineriye" ibaresinden sonra gelmek üzere "veya doğal gazın serbest tüketiciye teslimine" ibaresini; doğal gaz üretiminde, üretim noktası ile serbest tüketiciyi doğrudan bağlamak mümkün olduğundan bu bağlantıların da petrol işlemi içinde olduğunun açıklığa kavuşturulması amacıyla eklemiştir.

Tasarının 3 üncü maddesini aynen kabul etmiştir.

Tasarının 4 üncü maddesinin yedinci fıkrasında yer alan "Toptan Eşya Fiyatları Endeksinin" ibaresini, 2005 yılından itibaren bu endeksin yerine Üretici Fiyatları Endeksinin kullanılmaya başlanması nedeniyle "Üretici Fiyatları Endeksinin (ÜFE)" şeklinde değiştirmiştir.

Tasarının üçüncü bölüm alt başlığında yer alan "Görevler, Gelirler, Bütçe ve Mal Varlığı, Denetim" ibaresini , kanun tekniği açısından, "Görevler, Gelirler, Bütçe ve Malvarlığı, Denetim ile Koordinasyon" olarak değiştirmiştir.

Tasarının 5 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "mülga 6326 sayılı Petrol Kanunu ile kurulmuş olan" ibaresini, kanun tekniği açısından, "bu Kanun ile yürürlükten kaldırılan 6326 sayılı Petrol Kanununa göre kurulmuş olan" şeklinde değiştirmiştir.

Tasarının 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 nci maddelerini aynen kabul etmiştir.

Tasarının 13 üncü maddesi karasuları dışında petrol hakkı verilmesi milli menfaatler yönünden önem taşıdığından bu hususta Bakanlar Kurulunun yetkili kılınması uygun görülerek ve 17 nci maddede belirlenmiş haklar da gözetilerek madde metninden "sınırları uluslararası hukuka uygun biçimde belirlenmiş kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge alanları hariç," ibaresini çıkartmış ve "17 nci maddede belirlenmiş haklardan az olmamak üzere" ibaresini eklemiştir.

Tasarının ikinci kısım birinci bölümün "Araştırma İzni, Arama Ruhsatnamesi, İşletme Ruhsatnamesi" şeklinde olan alt başlığını, kanun tekniği açısından, "Araştırma İzni, Arama Ruhsatnamesi, İşletme Ruhsatnamesi ile Devlet Hakkı " olarak değiştirmiştir.

Tasarının 14 üncü maddesinde yer alan "500 000 lira" ibaresini, 2005 yılından itibaren Yeni Türk Lirası (YTL) uygulamasına geçildiğinden "50 Yeni Kuruş" olarak değiştirmiştir.

Tasarının 15 inci maddesinin ikinci fıkrasının son cümlesindeki "dahilinde" ibaresinden sonra gelmek üzere, petrol şirketlerinin insana ve doğaya verdiği zararların baştan önlenmesinin, insana ve doğaya değer vermenin yanında toplum barışının da ön koşulu olması nedeniyle "yöre halkının yaşamını zora sokmayacak, doğaya ve çevreye zarar vermeyecek ve bunları tehlikeye atmayacak şekilde" ibaresini eklemiştir.

Tasarının 16 ncı maddesini aynen kabul etmiştir

Tasarının 17 nci maddesinin dördüncü fıkrasında, karasuları dışı denizlerde arama ve üretim faaliyetleri için uzun süreler gerektiğinden ve ihtiyaca göre süre verilebilmesi için ve madde metnini daha anlaşılır hale getirmek üzere bazı ibareleri silmiş ve bazı ibareleri eklemiştir.

Tasarının 18 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "İşletmeci söz konusu arazide jeolojik formasyonların petrol potansiyelini beş yıl içinde tespit etmekle yükümlüdür. Bu süre içinde yükümlülük yerine getirilmediği takdirde, işletme sahasındaki petrol üretilen seviyelerin altındaki ve üstündeki seviyeler Genel Müdürlükçe belirlenecek şartlar dahilinde ayrıca aramaya açılabilir." ibarelerini, aynı sahayı kapsayacak şekilde farklı şirketlere işletme ve arama ruhsatı verilmesinin, bu ruhsatlarda ayrı hak sahipleri tarafından yapılacak arama ve üretim faaliyetlerinde tedahüle sebep olacağı ve karmaşa yaratacağından hareketle madde metninden çıkarmıştır.

Tasarının 18 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "İşletme sahaları kara, karasuları, münhasır ekonomik bölge sınırları ve kıyı çizgileri dışında" ibaresini madde metnini daha anlaşılır hale getirmek üzere "Kara ve karasuları içinde işletme sahaları" şeklinde değiştirmiştir.

Tasarının 19 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan " 1 000 000 lira" ibaresi ile "Toptan Eşya Fiyatları Endeksinin" ibaresini, 2005 yılından itibaren Yeni Türk Lirası (YTL) uygulamasına geçildiğinden ve Toptan Eşya Fiyatları Endeksi yerine Üretici Fiyatları Endeksinin kullanılmaya başlanması nedeniyle sırasıyla "1 YTL" ve Üretici Fiyatları Endeksinin (ÜFE)" şeklinde değiştirmiştir.

Tasarının 20 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan devlet hissesi oranları aşağıdaki şekilde iken,

Karalarda:

	Üretim sahası bazında	Üretim sahası bazında
	Ham petrol üretimi	Doğal gaz üretimi
	(Varil/Gün)	(M3/Gün)
	0 - 300 için	% 1	0 - 50 000 için	% 1
	301 - 1 000 için	% 2	50 001 - 150 000 için	% 5
	1 001 - 5 000 için	% 5	150 001 - 750 000 için	% 7.5
	5 001 - 10 000 için	% 7,5	750 001 - 1 500 000 için	% 10
	10 000’den fazla için	% 10	1 500 000’den fazla için	% 12.5
Denizlerde:
	Üretim sahası bazında	Üretim sahası bazında
	Ham petrol üretimi	Doğal gaz üretimi
	(Varil/Gün)	(M3/Gün)
	0 - 20 000 için	% 1	0 - 5 000 000 için	% 1
	20 001 - 50 000 için	% 2	5 000 001 - 10 000 000 için	% 5
	50 001 - 100 000 için	% 5	10 000 001 - 20 000 000 için	% 7.5
	100 001 -150 000 için	% 7,5	20 000 001 - 30 000 000 için	% 10
	150 000’den fazla için	% 10	30 000 000’dan fazla için	% 12.5’dur.
Üretilen petrolden alınan Devlet hissesi oranları çok düşük görüldüğünden devlet gelirlerini artırmak amacıyla aşağıdaki şekilde yeniden düzenlemiştir.
Karalarda:
	Üretim sahası bazında	Üretim sahası bazında
	Ham petrol üretimi	Doğal gaz üretimi
	(Varil/Gün)	(M3/Gün)
	500'e kadar	% 2	85 000 ' e kadar	% 3
	501 - 2 000 için	% 4	85 001 - 340 000 için	% 6
	2 001 - 5 000 için	% 6	340 001 - 750 000 için	% 8
	5 001 - 10 000 için	% 8	750 001 - 1 500 000 için	% 10
	10 000’den fazla için	% 12	1 500 000’den fazla için	% 12
Denizlerde:
	Üretim sahası bazında	Üretim sahası bazında
	Ham petrol üretimi	Doğal gaz üretimi
	(Varil/Gün)	(M3/Gün)
	20 000 'e kadar	% 2	3 300 000'e kadar	% 3
	20 001 - 50 000 için	% 6	3 300 001 - 8 200 000 için	% 6
	50 001 - 100 000 için	% 8	8 200 001 - 16 400 000 için	% 8
	100 001 - 150 000 için	% 10	16 400 001 - 24 600 000 için	% 10
	150 000’den fazla için	% 12	24 600 000’den fazla için	% 12

Ayrıca aynı maddenin dördüncü fıkrasını yine Devlet gelirlerinin arttırılması bakımından "Su derinliği 0 m. ile 500 m. arasındaki sahalardan yapılan üretimden % 5, su derinliği 501-1000 m. arasındaki sahalardan yapılan üretimden % 10, su derinliği 1001 m. ile 1500 m. arasındaki sahalardan yapılan üretimden % 20, su derinliği 1500 m. den fazla olan sahalardan yapılan üretimden % 30 oranında daha az Devlet hissesi alınır." şeklinde yeniden düzenlemiştir.

Tasarının 21 ve 22 nci maddelerini aynen kabul etmiştir.

Tasarının ikinci kısım dördüncü bölümünün "Vergilendirme, İthalat, İhracat ve Transferler" şeklinde olan alt başlığını kanun tekniği açısından "Vergilendirme, İthalat ve İhracat ile Transferler" olarak değiştirmiştir.

Tasarının 23 üncü maddesinin beşinci fıkrasında yer alan "sermayenin geri alınmasına kadar," ibaresinden sonra gelmek üzere ve yerli şirketlerin yatırımlarının YTL üzerinden itfa edileceğini ayırt etmek bakımından, "yerli şirketler için ise yapılan yatırım miktarı itfa edilene kadar" ibaresini ilave etmiştir.

Tasarının 24 üncü maddesinin birinci fıkrasının son cümlesi olan "petrol hakkı sahibi, ithal etmiş bulunduğu malzemeyi ihraç vergi ve resimlerinden muaf olarak ihraç edebilir." ibaresi ile aynı maddenin son fıkrasında yeralan "Petrol hakkı sahibi, ürettiği petrolü her türlü ihraç vergi ve resimlerinden muaf olarak ihraç edebilir." ibaresini ihraca ilişkin herhangi bir vergi düzenlemesi bulunmaması, aksine bazı teşviklerin uygulanması nedeniyle madde metninden çıkarmıştır.

Tasarının 25 inci maddesini aynen kabul etmiştir.

Tasarının 26 ncı maddesine "devlet memurları hariç " ibaresini eklemiştir.

Tasarının 27 nci maddesini aynen kabul etmiştir.

Tasarının 28 inci maddesinin dördüncü, beşinci, altıncı, yedinci fıkralarında geçen, "100 milyar lira, 250 milyar lira, 350 milyar lira, 50 milyar lira, 500 milyar lira, 50 milyar lira,10 milyar lira, 10 milyar lira, 50 milyar lira " ibarelerini, 2005 yılından itibaren Yeni Türk Lirası (YTL) uygulamasına geçildiğinden sırasıyla "100 000 YTL., 250 000 YTL., 350 000 YTL., 50 000 YTL., 500 000 YTL.,50 000 YTL.,10 000 YTL., 10 000 YTL., 50 000 YTL." şeklinde değiştirmiştir.

Tasarının 29, 30, 31 ve 32 nci maddelerini aynen kabul etmiştir.

Tasarının TBMM'ye sevk edilmesinden sonra Damga Vergisi Kanununa ekli 2 sayılı Tablonun "IV- Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar "başlıklı bölümüne (31), (32), (33), (34) ve (35) numaralı fıkralar eklendiğinden, 33 üncü maddede geçen fıkra numarasını "(31)" yerine "(36)" olarak düzeltmiştir.

Tasarının TBMM'ne sevk edilmesinden sonra 3065 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinin (c) bendine ilaveler yapıldığından, 34 üncü maddenin (c) bendi "c) Altın, gümüş ve platin ile ilgili arama, işletme, zenginleştirme ve rafinaj faaliyetleri ile Petrol Kanunu hükümleri gereğince petrol arama ve üretim faaliyetlerine münhasır olmak üzere bu faaliyetleri yürütenlere yapılan hizmetler ile mal teslimleri," şeklinde yeniden düzenlemiştir.

Tasarının 35 inci maddesini aynen kabul etmiştir.

Tasarının 36 ncı maddesinde yer alan "7 nci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir." ibaresini, kanun tekniği bakımından, "7 nci maddesine aşağıdaki (8) numaralı bent eklenmiştir." şeklinde değiştirmiştir.

Tasarının 37 nci maddesinde yer alan "cetvelinin 51 inci sırasına eklenmiştir." ibaresini, kanun tekniği bakımından, "cetveline 51 inci sıra olarak eklenmiştir." şeklinde değiştirmiştir.

Tasarının 38 inci ve 39 uncu maddelerini aynen kabul etmiştir.

Tasarının geçici 1 inci maddesinin sonuna, 6326 sayılı Petrol Kanununa göre iktisap edilmiş arama ruhsatlarına ilişkin yükümlülüklerin Kanundaki yeni düzenlemelere uygun hale getirilebilmesi için belirli bir geçiş süresine ihtiyaç duyulduğundan," Bu işlemler Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra bir yıl içinde Genel Müdürlük tarafından tamamlanır." ibaresini ilave etmiştir. Ayrıca, kanun tekniği açısından madde metninde yer alan "mülga 6326 sayılı Petrol Kanununun" ibaresini "bu Kanun ile yürürlükten kaldırılan 6326 sayılı Petrol Kanununun" şeklinde değiştirmiştir. Ayrıca maddenin ikinci fıkrası ile son fıkrasının bir bütünlük arz etmesi açısından "bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce alınmış arama ve işletme ruhsatnameleri bu Kanun hükümlerine tâbidir. Ancak, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce denizlerde alınmış arama ve işletme ruhsatnameleri, bu kanunun yürürlüğe girmesinden sonra yapılacak ilk uzatım tarihinden itibaren bu Kanun hükümlerine tâbidir." şeklinde düzenlemiştir.

Yine aynı maddenin ikinci fıkrasının son cümlesi "Petrol hakkı sahiplerinin kendi petrolünü taşımak üzere bu Kanun ile yürürlükten kaldırılan 6326 sayılı Petrol Kanunu kapsamında almış olduğu boru hattı belgeleri işletme ruhsatlarının eki haline getirilir" şeklinde maddenin son fıkrası olarak kanun tekniğine uygun hale getirmek amacıyla yeniden düzenlemiştir.

Tasarının geçici 2 nci maddesinde yer alan "mülga 6326 sayılı Kanun" ibaresini, kanun tekniği açısından, "bu Kanun ile yürürlükten kaldırılan 6326 sayılı Kanun" şeklinde değiştirmiştir.

Tasarının geçici 3 üncü maddesini aynen kabul etmiştir.

Tasarının geçici 4 üncü maddesinde yer alan "Mülga" ibaresini, kanun tekniği açısından,"Bu Kanun ile yürürlükten kaldırılan " şeklinde değiştirmiştir.

Tasarının geçici 5 inci maddesi Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından daha önce yürütülen petrol ve akaryakıta ilişkin piyasa faaliyetleri 20.12.2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamına alındığından, genel müdürlüğün akaryakıtla ilgili teftiş faaliyetlerinin sona ermesi nedeniyle bu kadrolara ihtiyaç kalmamış olup, ilgili personelin özlük ve mali hakları da gözetilerek maddeyi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlemiştir:

"Geçici Madde 5.- Ekli (1) sayılı listede yer alan kadrolar iptal edilerek 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin eki Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne ait cetvelden çıkarılmıştır.

Kaldırılan bu kadroların yerine (2) ve (3) sayılı listelerde yer alan kadrolar ihdas edilerek 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (1) sayılı cetvelin Enerji ve Tâbiî Kaynaklar Bakanlığına ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne ait bölümlerine sırasıyla eklenmiştir.

Yukarıdaki listede yer verilen düzenlemeye göre Genel Müdürlükte Teftiş Kurulu Başkanlığında görevli Teftiş Kurulu Başkanı, Başmüfettiş, Müfettiş ve Müfettiş Yardımcılarının bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren en fazla üç ay içinde Genel Müdürlükteki her türlü ilişkileri kesilerek Bakanlık ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne atamaları yapılır.

Ancak yukarıdaki şekilde kadrosuna ataması yapılamayan söz konusu personel, yeni bir göreve ataması yapılıncaya kadar aylık, ek gösterge, her türlü zam ve tazminatları ile diğer mali haklarını şahıslarına bağlı olarak almaya devam eder. Bu durumda olup yeni bir göreve ataması yapılamayan personel ise; bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren en geç bir yıl içerisinde istihdam fazlası personel olarak 27.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 22 nci maddesi kapsamında işlem yapılmak üzere Devlet Personel Başkanlığına aktarılır. "

Tasarının 40 ıncı ve 41 inci maddelerini aynen kabul etmiştir.

Komisyonumuz 30.11.2005 tarihinde toplanmış olup, yapılan görüşmelerde alt komisyon metnini esas alarak çalışmaların sürdürülmesine karar vermiştir.

Alt komisyon metninin,

1 inci ve 2 nci maddeleri aynen kabul edilmiştir.

3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında bulunan "emsal iş tecrübesi" ibaresi yatırım, üretim ve istihdamı engelleyeceğinden, madde metninden çıkarılmıştır.

4 üncü maddesi aynen kabul edilmiştir.

5 inci maddesinin birinci fıkrası; daha önce katma bütçeli bir kurum olan Petrol İşleri Genel Müdürlüğü 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile genel bütçe kapsamına alındığından ve 2006 yılı bütçesinin de bu doğrultuda hazırlandığından, " Bu Kanunda belirtilen görevler, bu Kanun ile yürürlükten kaldırılan 6326 sayılı Petrol Kanunu ile kurulmuş olan ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda yapılan düzenleme ile genel bütçeli bir idare olarak belirlenen Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülür. Genel Müdürlüğün merkezi Ankara'dadır." şeklinde düzeltilmiştir.

6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde geçen " 12 nci maddenin" ibaresi maddelerin teselsül ettirilmesi nedeniyle "11 inci maddenin" şeklinde değiştirilmiştir.

7 nci maddesi; 23.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı "Kamu Mali Yönetimi Kontrol Kanunu" kapsamında Sayıştay'ın kamu kurum ve kuruluşlarının harcamalarında vize ve tescil işlemleri kaldırılmış olduğundan ve ayrıca böyle bir hüküm olmasa da 832 sayılı Sayıştay Kanununa göre Genel Müdürlük, Sayıştay denetimine tâbi olacağından metinden çıkarılmıştır. Bölüm başlığı buna göre yeniden düzenlenmiştir.

- 8 inci maddesi 7 nci madde olarak,

- 9 uncu " 8 inci " " ,

- 10 uncu " 9 uncu " " ,

- 11 inci " 10 uncu madde olarak,

Aynen kabul edilmiştir.

12 nci maddesi 11 inci madde olarak teselsül ettirilmiş olup, yeni 11 inci maddenin üçüncü fikrasında yer alan "2 nci maddenin birinci fıkrasının (16) numaralı bendinde tanımlanan izin" ibaresi tanımlarda yer aldığı şekilde kısaca "araştırma izni" şeklinde değiştirilmiştir.

13 üncü maddesi 12 nci madde olarak teselsül ettirilmiş olup; maddenin birinci fıkrasında geçen "17 nci maddede" ibaresi " 16 ncı maddede " olarak düzeltilmiştir.

14 üncü maddesi 13 üncü madde olarak aynen kabul edilmiştir.

15 inci maddesi 14 üncü madde olarak teselsül ettirilmiş olup; maddenin ikinci fıkrasında geçen "27 nci maddede" ibaresi "26 ncı maddede", üçüncü fıkrasında geçen "17 nci maddenin" ibaresi "16 ncı maddenin" olarak düzeltilmiştir.

16 ncı maddesi 15 inci madde olarak teselsül ettirilmiş olup; maddede geçen "12 nci maddenin" ibaresi "11 inci maddenin" olarak düzeltilmiştir.

17 nci maddesi 16 ncı madde olarak teselsül ettirilmiş olup; maddenin dördüncü fıkrasında geçen "15 inci maddenin" ibaresi "14 üncü maddenin" olarak düzeltilmiştir.

18 inci maddesi 17 nci madde olarak aynen kabul edilmiştir.

19 uncu maddesi 18 inci madde olarak aynen kabul edilmiştir.

20 nci maddesi 19 uncu madde olarak teselsül ettirilmiş olup, aynı maddenin dördüncü fıkrasında geçen "su derinliği" ibaresinin mükerrerliği dolayısıyla yeniden düzenlenmiştir. Ayrıca ülkemizdeki petrol üretiminin tamamına yakını, kalkınmada öncelikli iller arasında da ilk sırada sayılan illerimizin sınırları içerisinde bulunmaktadır. Bu illerimizin sosyo - ekonomik kalkınmasına etkin ve hızlı bir şekilde katkıda sağlayacak olması bakımından, devlet hissesi olarak ödenen meblağdan doğrudan bir pay verilmesi amaçlandığından, "Karalarda elde edilen Devlet hissesinin % 50 si işletme ruhsatının bulunduğu İlin İl Özel İdaresinin açtıracakları hesaba aktarılır." ibaresi eklenerek madde kabul edilmiştir.

- 21 inci maddesi 20 nci madde olarak,

- 22 nci maddesi 21 inci madde olarak,

Aynen kabul edilmiştir.

23 üncü maddesi 22 nci madde olarak teselsül ettirilmiş olup, dördüncü fıkrası, ülkemizde son yıllarda enflasyon oranlarının düşme eğiliminde olmasından dolayı madde metninden çıkarılarak kabul edilmiştir.

- 24 üncü maddesi 23 üncü madde olarak,

- 25 inci maddesi 24 üncü madde olarak,

- 26 ncı maddesi 25 inci madde olarak,

- 27 nci maddesi 26 ncı madde olarak,

Aynen kabul edilmiştir.

28 inci madde 27 nci madde olarak teselsül ettirilmiş olup, maddenin üçüncü fıkrası 1.6.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5326 sayılı Kabahatler Kanununa uygun olarak düzenlenmesi amacıyla "İdari para cezaları ilgililerine tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde ödenir. İdari para cezaları hakkında 5326 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanır. Kesinleşen ve süresinde ödenmeyen idari para cezaları ilgili vergi dairesi aracılığı ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun Hükümlerine göre tahsil edilir." şeklinde düzeltilmiş; ayrıca aynı maddenin son cümlesi uygulamada yanlış anlamaların önlenmesi amacıyla madde metninden çıkarılarak kabul edilmiştir.

29 uncu madde 28 inci madde olarak teselsül ettirilmiş olup, ikinci fıkrasında yer alan

"17 nci, 18 inci ve 19 uncu " ibareleri sırasıyla "16 ncı, 17 nci ve 18 inci " olarak düzeltilerek madde kabul edilmiştir.

Milletlerarası antlaşmaya dayanmayan ve kaynağı yurt dışında olan petrol ve doğal gazın boru hatları ile ülkemiz üzerinden ülkemiz milli menfaatleri göz önünde tutularak uluslararası pazara ulaştırılmasına veya Türkiye'ye gelişine imkân verilmesi, yönlendirilip, denetlenmesi amacıyla 29 uncu madde olarak metne yeni bir çerçeve madde eklenmiş ve altıncı bölüm başlığı da buna paralel olarak yeniden düzenlenmiştir.

30, 31, 32 ve 33 üncü maddeleri aynen kabul edilmiştir.

Petrol arama faaliyetleri Katma Değer Vergisi Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Katma Değer Vergisinden istisna edilmiştir. Ancak bir malın üretiminden tüketimine kadar her el değiştirme safhası üzerine planlanan Katma Değer Vergisinin petrolün üretim aşamasında uygulanmamasının bu verginin işleyişini olumsuz etkileyeceğinden 34 üncü madde metinden çıkarılmıştır. Diğer maddeleri yeniden teselsül ettirilmiştir.

- 35 inci madde 34 üncü madde olarak,

- 36 ncı madde 35 inci madde olarak,

Aynen kabul edilmiştir.

37 nci madde 36 ncı madde olarak teselsül ettirilmiş olup, Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, 5018 sayılı "Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa" ekli (I) sayılı cetvelde yer alan "Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri" arasında yer aldığından, bu madde metinden çıkarılmıştır.

Yeterli kalitede üretilen biyodizelin motorlarda hiç bir modifikasyona gerek duyulmadan fosil yakıtların yerine kullanılabilme, ulaşımdan kaynaklanan hava kirliliğinin azaltılmasına katkı sağlama, köy ve kent arasında yeni bir iş ortaklığı oluşturarak ulaşımda alternatif çözümler üretme ve kırsal alanlarda istihdam yaratma gibi olumlu etkileri bulunmaktadır.

- Bu sebeplerle, tarım sektörünün enerji sektörü ile entegre bir şekilde harekete geçirilmesi, yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılması ve çevrenin korunması çerçevesinde, yerli tarım ürünlerinden üretilen biyodizelin motorin ile en az yüzde iki oranında harmanlanabilmesi, rafinerici ve dağıtıcılar tarafından harmanlama yapılmaması halinde biyodizel üreticilerine lisans almak koşulu ile dağıtım ve satış yapabilme imkânları sağlanması,

- Ayrıca, çiftçilere kendi tarım araçlarında kullanılmak üzere ucuz yakıt teminine yönelik, tarım birlik ve kooperatifleri vasıtası ile biyodizel üreticilerine teslim ettikleri ürüne bağlı olarak ÖTV'den belirli oranda muaf olan saf veya harmanlanmış biyodizel alma imkânları sağlanırken, ihtiyaç fazlası biyodizel alma durumuna karşılık çiftçilerin piyasada satış yapmasının önlenmesi,

- Akaryakıt piyasasında arz/talep projeksiyonları ve yönetimi açısından biyodizel üreticilerinin yıl içinde piyasaya sürecekleri biyodizel miktarını ve üçer aylık dönemlerdeki gerçekleşme oranlarını EPDK'ya bildirmeleri ve harmanlama oranları ile ilgili denetimlerin EPDK tarafından yapılması, biyodizele uygulanacak ÖTV muafiyet oranlarına ilişkin Maliye Bakanlığınca düzenleme yapılabilmesi,

- Böylece,Türkiye'deki atıl durumda olan en az 1,4 milyon hektarlık ekilebilir alan üzerinde enerji tarımının yaygınlaşmasını kolaylaştırmak, atık bitkisel yağlar için alternatif uygulama imkânı getirmek, yılda yaklaşık 200.000 ton petrolün ithalatını önlemek ve AB uyumuna katkıda bulunmak,

Maksadıyla 36 ncı madde metne eklenmiştir.

5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununa bu Kanunun 36 ncı maddesi ile eklenen biyodizel kullanımına ilişkin maddeden dolayı 5015 sayılı Kanuna gerekli tanımlar ilave etmek amacıyla 37 nci madde metne eklenmiştir.

38 inci maddesi aynen kabul edilmiştir.

Transit taşımacılıkta tarife belirlenmesinin esas olarak firmaların kararlarına bağlı olduğu, düzenleyici kurumun tarife belirlemesinin şirketlerin fizibilitelerini olumsuz etkileyebileceği, ayrıca bağımsız düzenleyici kurumların iç piyasanın düzenlenmesi ile sorumlu olduğundan, devletin hükümranlık haklarının transit taşımacılıkla ilgili ticari ilişkilerde milli menfaatleri göz önünde tutacak şekilde kullanılmasını teminen Bakanlığın yetkili kılınması, ayrıca bu Kanunun yürürlüğe girmesi ile 6326 sayılı Petrol Kanununun yürürlükten kalkması, ancak Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün teşkilatı ile ilgili ayrıca bir kanun olmaması nedeniyle; 6326 sayılı Petrol Kanunundaki Genel Müdürlüğün teşkilatı ile ilgili olan 18 inci maddenin yürürlükte kalması amacıyla 39 uncu madde aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

"Madde 39.-a) 18.4.2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanununun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinin dördüncü paragrafı, b) 7.3.1954 tarihli ve 6326 sayılı Petrol Kanunu, 18 inci maddesi hariç olmak üzere, yürürlükten kaldırılmıştır."

Geçici madde1, geçici madde 2, geçici madde 3, geçici madde 4, geçici madde 5, 40 ve 41 inci maddeler aynen kabul edilmiştir.

İşbu raporumuz, gereği yapılmak üzere Yüksek Başkanlığa saygıyla sunulur.

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
Soner Aksoy	Hasan Ali Çelik	Hasan Angı
Kütahya	Sakarya	Konya
Kâtip	Üye	Üye
Fatma Şahin	Atilla Başoğlu	Tacidar Seyhan
Gaziantep	Adana	Adana
	(Muhalefet şerhim vardır)	(Muhalefet şerhimiz vardır)
Üye	Üye	Üye
Ahmet Rıza Acar	Mehmet Güner	Nejat Gencan
Aydın	Bolu	Edirne
		(Muhalefet şerhi vardır)
Üye	Üye	Üye
Mehmet Vedat Yücesan	Ahmet Uzer	İsmail Katmerci
Eskişehir	Gaziantep	İzmir
(Muhalefet şerhim vardır)
Üye	Üye	Üye
Selami Yiğit	Hasan Ören	Şükrü Ünal
Kars	Manisa	Osmaniye
	(Muhalefet şerhim vardır)
Üye	Üye	Üye
Mustafa Öztürk	Mehmet Özlek	Yekta Haydaroğlu
Sinop	Şanlıurfa	Van
	Üye
	Fazlı Erdoğan
	Zonguldak

MUHALEFET ŞERHİ

Görüşülmekte Olan 6326 Sayılı Petrol Kanununu Yeniden Düzenleyen Kanunla İlgili Olarak Eski Tasarıdan Çıkarılan Milli Menfaatlerin Korunması Başlıklı 12 nci Maddeye İlişkin Muhalefet Şerhidir.

6326 sayılı Petrol Kanununun 12. maddesi 1. fıkrasında yabancı devletlerin doğrudan doğruya veya idaresine hakim olacak şekilde mali ilgileri veya menfaatleri bulunan hükmü şahıslar ile yabancı devletler adına hareket eden şahısların, petrol hakkına sahip olmalarını, petrol ameliyesi yapmalarını, buna istinaden menkul ve gayri menkul satın almalarını yasaklayarak bu yasağa istisna tanıma hakkını bakanlar kuruluna veren madde tasarıdan çıkarılarak petrol arama ve üretim faaliyetinde bulunmak isteyen yabancı devletlerin taleplerinin milli menfaatlere uygun olarak değerlendirilmesi imkânı ortadan kaldırılmıştır. Bu anlayışla ülkemizde piyasa denetimi yapmak isteyen ve mevcut rezervlerin, stratejik olarak kendi siyasal anlayışına göre kontrol altında tutulmasını sağlamayı arzu eden yabancı devletlerin müracaatının değerlendirilmesi ortadan kaldırılmış, ülke yararını gözetme anlayışı terk edilmiştir. Yabancı ülkeler adına faaliyet gösteren şirketlerin ve şahısların diğer şirketler üzerinde siyasal ve ekonomik olarak etkin bir politika izlemesinin önü açılmıştır. Bu durumda kamu ve ülke menfaatlerini gözetmek anlayışından vazgeçildiği açıkça ortadadır. Stratejik öneme sahip bir konuda yabancı devletlerin belirleyici olmasının önündeki engeller ortadan kaldırılmış, ülke çıkarları ikinci plana atılmıştır.

Serbest rekabet ortamı hazırlama adı altında tüm kısıtlamaları ortadan kaldırarak milli menfaatlerimizin kendi ulusal sınırlarımız içerisinde yabancı devletlerin menfaatleri ile eşdeğer hatta vazgeçilir olarak değerlendirilmesi kabul edilemez bir anlayıştır. Stratejik önemi yakın coğrafyamızda yaşanan savaşlarla da bir kez daha kanıtlanmış olan petrol gibi önemli bir enerji hammaddesi üzerinde yabancı bir devletin veya onun adına hareket eden şirketlerin söz ve karar sahibi olmasının önüne geçmek, olağanüstü durumlarda yerli kaynaklarımızı kullanma hakkına sahip olabilmek amacıyla 6326 sayılı yasaya konulmuş bu maddelerin mevcut tasarıda da korunması gerekmektedir.

Bu nedenlerle 6326 sayılı Petrol Kanununun 12. maddesinin tasarıdan çıkarılmasına muhalefet ediyoruz.

Tacidar Seyhan	Nejat Gencan	Hasan Ören
Adana	Edirne	Manisa
Vedat Yücesan	Atilla Başoğlu
Eskişehir	Adana

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

PETROL KANUNU TASARISI

BİRİNCİ KISIM

Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç ve kapsam

MADDE 1- Bu Kanunun amacı, ülke petrol kaynaklarının hızlı, sürekli ve etkili bir şekilde aranmasını, geliştirilmesini ve üretilmesini sağlamaktır. Bu Kanun, Türkiye’de petrol arama ve üretim faaliyetlerinin düzenlenmesi, yönetilmesi, teşvik edilmesi, denetlenmesi, arama ve üretim için gerekli bilgilerin ve verilerin toplanması, değerlendirilmesi ve kullanıma sunulmasına ilişkin usul ve esasları kapsar.

Tanımlar

MADDE 2.- Bu Kanunun uygulanmasında;

1.- Devlet: Türkiye Cumhuriyeti Devletini,

2.- Bakanlık: Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığını,

3.- Bakan: Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanını,

4.- Genel Müdürlük: Petrol İşleri Genel Müdürlüğünü,

5.- Genel Müdür: Petrol İşleri Genel Müdürünü,

6.- Şahıs: Gerçek veya tüzel kişileri,

7.- a) Ham petrol: Yerden çıkan veya çıkarılabilen sıvı haldeki doğal hidrokarbonları,

b) Doğal gaz: Yerden çıkan veya çıkarı-labilen gaz halindeki doğal hidrokarbonları,

c) Petrol: (a) ve (b) alt bentlerinde tanımlanan doğal hidrokarbonları,

8.- Petrollü arazi: İşletmeye elverişli miktarda bir petrol varlığının belirlendiği arz parçasını,

9.- a) Petrol bulgusu: Yapılan arama faaliyetleri sırasında bir petrol varlığının tespit edilmesini,

b) Keşif: İşletmeye elverişli bir petrol birikiminin bulunmasını,

10.- a) Araştırma: Petrol aramak üzere arazinin, yerden ve havadan topografik, jeolojik, jeofizik, jeokimyasal ve benzer yöntemlerle veri toplanarak incelenmesi, arama sondajları hariç jeolojik bilgi edinmek için sondajlar yapılması işlemlerini,

b) Arama sondajı: Petrol bulmak amacıyla yapılan sondajları,

c) Tespit sondajı: Petrollü arazinin boyutunu tespit etmek üzere sınırlı sayıda yapılan sondajları,

d) Arama: (a), (b) ve (c) alt bentlerindeki faaliyetlerin hepsini,

11.- Geliştirme: Petrollü arazinin değerlendirilmesi için gerektiği kadar kuyu açılmasını, yer üstü tesislerinin, taşıma hatlarının ve yer üstü depolarının kurulmasını,

12.- a) Üretim sondajı: Petrollü arazide üretim amacıyla yapılan sondajları,

b) Atık su kuyusu: Petrollü araziden yapılan üretim sırasında ortaya çıkan atık suyun yer altına basılması için açılan veya bu amaçla kullanılan kuyuları,

c) Enjeksiyon kuyusu: Petrollü araziden yapılan üretimi artırmak üzere rezervuara gaz veya sıvı basılması için açılan veya bu amaçla kullanılan kuyuları,

d) Üretim: Üretim sondajı, atık su kuyusu, enjeksiyon kuyusu ile geliştirme faaliyetlerini ve petrolün çıkarılmasını, ön işlenmesi ile saha dahilinde veya civarında bulunan depolara, iletim hattına veya rafineriye boru hattı ve diğer vasıtalarla taşınmasını ve depolanmasını,

13.- Üretim artırma yöntemi: Üretim yapılan bir sahada, rezervuardaki petrolün akışkanlığını artırmak ve/veya, azalmakta olan rezervuar enerjisinin artırılması maksadıyla itim desteği sağlanarak ek üretim elde etmek üzere kullanılan metotları,

14.- Petrol birimi: 5 santigrat derecede ve 1 atmosfer basınç altında ölçülen 158.984 litre ham petrolü veya 15 santigrat derecede ve 1 atmosfer basınç altında ölçülen 1 metreküp doğal gazı,

15.- Petrol işlemi: Arama, üretim ile yurt içinde üretilen petrolün satılmasını, bu işlemlerden herhangi biri için lüzumlu enerji ve su tesisleri ile üretilen petrolün saha içinde veya ana iletim hattı veya yakınındaki rafineriye kadar taşınmasını sağlayan boru hatlarının, bina, kamp ve diğer tüm tesislerle teçhizatın inşasını, kurulmasını ve işletilmesini ve bu faaliyetlere ilişkin mali, ticari ve idari faaliyetleri,

16.- Araştırma izni: Sınırları belli bir alanda araştırma yapmak üzere Genel Müdürlükçe verilen izni,

17.- a) Arama ruhsatnamesi: Bu Kanuna göre verilen petrol arama ruhsatnamesini,

b) Arama sahası: Bir arama ruhsatnamesinin kapsadığı sahayı,

18.- a) İşletme ruhsatnamesi: Bu Kanuna göre verilen petrol üretim ruhsatnamesini,

b) İşletme sahası: Bir işletme ruhsatnamesinin kapsadığı sahayı,

c) Üretim sahası: İşletme sahası içindeki petrollü araziyi,

19.- Kullanma hakkı: Bir petrol işlemi ile ilgili araziyi kiralama ve bu arazi üzerinde tesisi mümkün olan intifa ve irtifak haklarını,

20.- Araştırıcı: Araştırma izni sahibini,

21.- Arayıcı: Arama ruhsatnamesi sahibini,

22.- İşletmeci: İşletme ruhsatnamesi sahibini,

23.- Operatör: Bir arama ruhsatnamesi veya işletme ruhsatnamesinde müştereken petrol hakkı sahibi olan şirketlerin aralarında yapacakları ve Genel Müdürlük tarafından da onaylanan bir anlaşmaya göre bu şirketlerden petrol işlemi yürütecek şirketi,

24.- Müşterek temsilci: Petrol hakkı sahibi şirketlerin birlikte göstereceği temsilciyi,

25.- Petrol hakkı: Bir araştırma izninden veya arama ruhsatnamesinden veya işletme ruhsatnamesinden doğan haklardan herhangi birini,

26.- Bölge: Bu Kanuna göre belirlenmiş bir petrol bölgesini,

27.- Açık saha: Bu Kanunun hükümleri çerçevesinde aramaya, işletmeye veya bunlar için başvuruya açık bulundurulan bir sahayı,

28.- Tehlikeli fiil: Bir işlemin yapılmasında, bunların yapıldığı mahalde veya yakınında bulunan bir kimsenin ölümüne, sakatlanmasına veya sağlığının bozulmasına, çevrenin kirlenmesine sebep olan veya olabilecek nitelikte bulunan bir fiil veya ihmali,

29.- Arazi: Türkiye Cumhuriyeti’nin topraklarını, iç sularını, kara sularını ve bunların ötesinde sınırları uluslararası hukuka uygun biçimde belirlenmiş kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge alanlarını,

30.- Kuyubaşı fiyatı: Ham petrolün ve doğal gazın, üretim yerinden piyasa fiyatının oluştuğu yere kadar getirilmesi için gerekli nakliye, depolama ve sigorta masrafları ile vergilerin; ham petrol için 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununda tanımlanan piyasa fiyatından, doğal gaz için ise toptan satış fiyatından düşülmesi ile elde edilen fiyatı,

31.- Arama giderleri: Ekonomik ömrü bir yıldan fazla olan malzeme ve tesisat giderleri hariç, arama faaliyetleri için yapılan masrafları,

32.- a) Sondaj fer'i giderleri: Ekonomik ömrü bir yıldan fazla olup tesis edilmemiş veya kullanılmamış olan veya tesisinden veya kullanılmasına başlanmasından itibaren bir sene sonunda kullanılabilecek durumda olan veya hurda halinde olan tesisat veya malzeme masrafları hariç olmak üzere kuyu açma, temizleme, derinleştirme, bitirme veya bu işlemlere hazırlık için ve bunlara ilişkin olarak yapılan tüm işçilik, yakıt, tamir, bakım, nakliye, ikmal, kira ve malzeme masraflarını,

b) Ülke ekonomisi yönünden verimi olmayan kuyuların açılma giderleri: Sondaj aletleri ve benzeri teçhizat hariç olmak üzere sondaj fer'i giderleri ile üretim bakımından ekonomik olmayan kuyuların açılmasında kullanılan veya gerekli olan herhangi bir maddi ekonomik değer için yapılan masrafları,

33.- Devlet hakkı: Bir işletme ruhsatnamesinde bir petrol işlemi yapma hakkına karşılık hektar başına Devlete ödenen meblağları,

34.- Devlet hissesi: Üretilen petrol üzerinden Devlete verilecek hisseyi,

35.- a) İktisadi kıymetler: Menkul ve gayrimenkul malları, sınai hakları, menkul kıymetleri ve bunlarla ilgili her türlü hak ve menfaatleri,

b) Sermaye mevcutları esası: Hak sahibinin, Türkiye'deki işlemi ile ilgili olarak kullanmaya tahsis ettiği sermaye mevcutlarının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre hesaplanmış kıymetini,

c) Sermaye mevcutları: 213 sayılı Vergi Usul Kanununda değerlendirme ölçüleri gösterilen ekonomik işletmelere dahil kıymetler ile ilgili petrol hakkı sahibinin aynı Kanun hükümleri gereğince sermaye hesabına alıp aktifleştirdiği arama giderleri, sondaj fer'i giderleri ve yurt ekonomisi yönünden verimi olmayan kuyuların açılma giderlerini,

36.- Malzeme: Petrol dahil, gerek ham, gerek yarı mamul yahut mamul tüm eşya, teçhizat, alet, edevat, makine, nakil vasıtaları, tüm diğer vasıtalar ve bunlara ait yedek parçaları,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Mülkiyet, Takdire Esas Olan Kıstaslar,

Yasaklar ve Özel Hükümler

Mülkiyet ve takdire esas olan kıstaslar

MADDE 3.- Türkiye’deki petrol kaynakları Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır.

Bir petrol hakkının elde edilmesi için yapılan başvurunun değerlendirilmesinde, başvurunun mevzuata uygunluğu, başvuranın emsal iş tecrübesi, mali yeterliliği, taahhüt edilen iş ve yatırım programının Kanunun amacını diğer başvurulara nazaran daha kısa sürede yerine getirme özelliği dikkate alınır. İş ve yatırım programı ile Kanunun amacını en kısa sürede yerine getirmeyi taahhüt eden başvuru kabul edilir.

Yasaklar ve özel hükümler

MADDE 4.- Bu Kanuna göre araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi alınmadan hiçbir petrol işlemi yapılamaz.

Başka bir kanuna göre alınmış herhangi bir hak, bu hakkın sahibine bir petrol işlemi yapma hakkını vermez.

Petrol işlemi sona ermiş bulunan petrol hakkı sahibi, petrol işlemi için kullandığı araziyi üç ay içerisinde ıslah etmekle yükümlüdür. Bu süre yetersiz kalırsa Genel Müdürlüğün onayı ile altı ay uzatılabilir. Petrol hakkı sahibi bu mükellefiyetini yerine getirmekten kaçınırsa, mükellefiyet, petrol hakkı sahibinin nam ve hesabına petrol hakkı sahibinin mevcut teminatından karşılanarak, teminatın yetmemesi halinde ise petrol hakkı sahibine rücu edilerek Genel Müdürlük tarafından yaptırılır.

Petrol hakkı sahibi, üzerinde işlem yaptığı arazinin maliki veya zilyedi bulunan şahsa, araziye verdiği zararı ve bu şahsın mahrum kaldığı ürün bedelini veya işletme kazancını ödemekle mükelleftir.

Bu Kanundaki esaslara uygun olmak şartıyla, sermaye şirketlerine veya yabancı devletler mevzuatına göre sermaye şirketi niteliğinde bulunan özel hukuk tüzel kişilerine araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi verilir. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı petrolle ilgili, araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi haklarını bizzat veya idaresine ve sermayesine hâkim olduğu uzman kuruluşlar aracılığı ile kullanır veya bu Kanun hükümleri dahilinde bu kuruluşlara devredebilir.

Araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi, sahibine bu Kanuna veya başka bir kanuna göre girilmesi veya bulunulması yasak olan bir yere girme veya o yerde bulunma hakkını vermez. Petrol hakkı sahibi, işleminde veya bu işlemi dolayısıyla tehlikeli fiil oluşturamaz, oluşmasına izin veremez.

Araştırma izni, arama veya işletme ruhsatlarının alınmasından önce, petrol işlemleri esnasında doğabilecek zarar ve ziyanı karşılamak üzere, Genel Müdürlükçe tespit edilecek teminatın verilmesi zorunludur. Teminat miktarları Genel Müdürlükçe Toptan Eşya Fiyatları Endeksinin yıllık artışı oranında her yıl Ocak ayında yeniden belirlenir. Petrol hakkı sahibi teminatını, yeni belirlenen tutarlara iki ay içinde tamamlar. Buna uymayan petrol hakkı sahibinin araştırma izni, arama ruhsatnamesi veya işletme ruhsatnamesi iptal edilir.

Bir petrol işlemini tehdit eden şartlar oluştuğunda, petrol hakkı sahibi Genel Müdürlüğü ve etkilenebilecek diğer petrol hakkı sahiplerini derhal haberdar eder ve tehdidin mahiyeti ile bunu önlemek üzere alınmakta olan tedbirleri bildirir. Genel Müdürlük alınmış ve alınacak olan tedbirleri yetersiz gördüğü takdirde, petrol hakkı sahibinden ilave tedbirler almasını isteyebilir.

Petrol hakkı sahibi olacak özel hukuk tüzel kişileri 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabidir. Türkiye’de petrol hakkı sahibi olacak ve yabancı devletler mevzuatına göre sermaye şirketi niteliğinde bulunan özel hukuk tüzel kişileri, Türk parasının kıymetini koruma hakkındaki mevzuata göre Türkiye’deki faaliyetleri bakımından Türkiye’de yerleşik sayılırlar.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Görevler, Gelirler, Bütçe ve Mal Varlığı ile Denetim

Görevler

MADDE 5.- Bu Kanunda belirtilen görevler, mülga 6326 sayılı Petrol Kanunu ile kurulmuş olan, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığına bağlı özel bütçeli tüzel kişiliği haiz Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülür. Genel Müdürlüğün merkezi Ankara’dadır.

Genel Müdürlüğün görevleri şunlardır:

a) Petrol faaliyetleri ile ilgili konularda ülke stratejisi ve politikalarını belirlemek için gerekli çalışmaları yapmak,

b) Bu Kanunda amaçlandığı şekilde ülkemiz petrol kaynaklarının ortaya çıkarılarak hızlı, sürekli ve etkili bir şekilde değerlendirilmesini sağlamak, petrol arama ve üretimi ile ilgili bilgileri toplamak, tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinde bulunmak,

c) Yerli ve yabancı girişimcilerin yatırım yapmalarını özendirecek ortamı sağlamak,

d) Yerli ve yabancı yatırımcıların petrol arama ve üretim yatırımlarını, bir program dahilinde, rekabetçi, şeffaf, güvenli ve istikrarlı bir ortam içerisinde yapmalarını temin etmek,

e) Petrol açısından potansiyel olarak tespit ettiği sahaları ilanla açık artırmaya çıkarıp arama ruhsatı vermek,

f) Ülkemizin üye ve taraf olduğu uluslararası örgüt ve organizasyonların getirdiği yükümlülüklere ilişkin, Genel Müdürlüğün faaliyet alanına giren konulardaki işlemleri yürütmek,

g) Şirketlerin petrol hakkı sahibi olmak için yapmış oldukları başvuruları incelemek,

h) Araştırma izni, arama ve işletme ruhsatnamesi vermek ve bunlarla ilgili diğer işlemleri yapmak,

ı) Petrol hakları ile ilgili petrol sicil kayıtlarını tutmak,

j) Petrol arama ve üretim faaliyetlerinin takip ve denetimini yapmak,

k) Petrol hakkı sahibi şirketlerin faaliyetleri ile ilgili her türlü bilgi ve verilerin Genel Müdürlük arşivlerine intikalini sağlayarak kullanıma açmak,

l) Devlet hakkı ve hissesi ile ilgili işlemleri yapmak,

m) Petrol hakkı sahibi şirketlerin petrol işlemlerinde kullandıkları malzeme ile ilgili ithalat, ihracat ve devir işlemlerini gerçekleştirmek,

n) Petrol hakkı sahipleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonu sağlamak,

o) Bu Kanun kapsamındaki diğer görevleri yapmak.

Gelirler, bütçe ve mal varlığı

MADDE 6.- Genel Müdürlüğün gelirleri şunlardır:

a) Bakanlık bütçesine bu amaçla konulacak ve Genel Müdürlüğe verilecek olan ödenek,

b) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun petrol piyasası faaliyetleri ile ilgili katılım payı ve lisanslandırma işlemlerinden elde ettiği yıllık gelirin yüzde beşi,

c) Petrol Araştırma Merkezi, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu ve benzeri araştırma ve test kurumlarıyla yapılan ortak çalışmalardan elde edilen gelirler,

d) Üretim, arama ve tespit kuyuları verileri ile jeofizik, detay jeolojik ve laboratuvar verileri ve 12 nci maddenin üçüncü fıkrasına göre açık hale gelen verilerin satış gelirleri,

e) Açık sahaların ruhsatlarının satış gelirleri,

f) Araştırma izni gelirleri,

g) Petrol şirketlerinin, ürettikleri ham petrol üzerinden Genel Müdürlükçe yapılan tahakkuka istinaden ödedikleri ve genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere genel bütçe saymanlıklarına aktarılan meblağdan, Genel Müdürlükçe petrol arama ve üretim faaliyetlerinin artırılması için yapılacak araştırma ve geliştirme projelerinin yürütülmesi ile petrol arama ve üretim faaliyetlerinin denetimi için, 4629 sayılı Bazı Fonların Tasfiyesi Hakkında Kanunun geçici 1 inci maddesinin (A) fıkrasının (c) bendi gereğince Genel Müdürlüğün bütçesinde açılacak özel tertiplere Maliye Bakanlığınca kaydedilecek özel ödenek tutarı,

h) Petrol sektörünün gelişimine dair etüt ve proje çalışmalarının finansmanında kullanılmak üzere kurum ve kuruluşlar tarafından verilen hibeler,

ı) İrat kaydedilen teminatlar,

j) Genel Müdürlüğün mevcutlarının faiz ve iratları.

Yukarıda (b), (c), (d), (e), (f), (g), (h), (ı) ve (j) bentlerinde sayılan gelirler, Genel Müdürlüğün özel gelirleri olup özel ödenek olarak kullanılır.

Genel Müdürlüğün gelirlerinin, giderlerini karşılaması esastır. Genel Müdürlüğün mal ve varlıkları Devlet malı sayılır, haczedilemez ve rehnedilemez.

Denetim

MADDE 7.- Genel Müdürlük, 832 sayılı Sayıştay Kanununun vize ve tescil işlemleri hariç, Sayıştay denetimine tabidir.

Koordinasyon

MADDE 8.- Genel Müdürlüğe yapılan bir başvuru, diğer bir kamu kurumunun yetki alanına giren bir hususu içeriyor ise, başvuru hakkında karar alınmadan önce ilgili kurumun onayı alınır. İlgili kurumlar, bu talepleri öncelik ve ivedilikle inceleyerek kırkbeş gün içinde sonuçlandırırlar. Bu süre içerisinde sonuçlandırılmayan taleplere muvafakat verilmiş sayılır. Ancak uygulamada çıkabilecek sair sorunların çözümü için ilgili bakanlıkların temsilcileri, Bakanlık Müsteşarı başkanlığında toplanarak 1 inci maddede yazılı amacı sağlamak için gerekli tedbirleri alır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İtiraz,Tahkikat Usulleri, Tescil ve İlan

İtiraz ve tahkikat usulleri

MADDE 9.- Bu Kanun hükümlerine göre alınmış veya alınacak olan tüm haklarda başvuru veya hak sahipleri arasında çıkacak ihtilafların Genel Müdürlük tarafından müzakere ve sulh yolu ile halline çalışılır. Başvuru ve petrol hakkı sahipleri, Genel Müdürlük tarafından alınan ve başvuru, araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesinden doğan haklarına tesir eden kararlara karşı bu Kanun hükümleri çerçevesinde kararın kendisine tebliğ tarihinden itibaren yirmi gün içinde Bakana itiraz edebilirler.

Bakan ve Genel Müdür bu Kanunun kendilerine verdiği görevi yaparken lüzumlu gördükleri her türlü soruşturmayı yapmaya veya yaptırmaya, delilleri tetkike ve soruşturma ile ilgili petrol müesseselerinin bütün işlem, hesap ve kayıtlarını tetkike, petrol işlemi ve tesisatını denetlemeye yetkilidirler. Tahkikatta takip edilecek usul ve esaslar yönetmelik ile belirlenir.

Bakan, kendisine itiraz yolu ile intikal eden ihtilafları en geç otuz gün içinde karara bağlar ve bu karar en çok onbeş gün içinde ilgililere tebliğ edilir. Bakan kararlarına karşı açılacak davalara Danıştayca bakılır. Danıştay bu davaları öncelikle karara bağlar.

Genel Müdürlüğün petrol hakkı ile ilgili kesinleşen kararlarının onbeş gün içinde Resmi Gazetede ilan edilmesi zorunludur.

Tescil ve ilan

MADDE 10.- Genel Müdürlük petrol sicili tutar ve petrol siciline yönetmelik hükümleri çerçevesinde aşağıdaki hususlar kaydedilir:

a) Araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi almak için bu Kanuna uygun olarak yapılan tüm başvurular,

b) Araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi verilişi ve bunlardaki değişiklikler, bunların ve araştırma izinlerinin her ne şekilde olursa olsun sona erişleri,

c) Arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi ve bunlardan doğan petrol hakları üzerinde tesis edilecek haklar,

d) Arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi ve bunlardan doğan petrol haklarının veya bunlar üzerindeki hakların devri ve bütün bunlar üzerine konulacak şartlar ve kısıtlar,

e) Yönetmelikte petrol siciline kaydedileceği gösterilen diğer hususlar.

Birinci fıkranın (c) ve (d) bentlerindeki hususların kabul ve tescili talebi, Genel Müdürlük tarafından öncelikle değerlendirilir ve başvuru tarihinden itibaren altmış gün içinde karara bağlanır. Petrol siciline kaydedilmesi gereken hususlar hakkında diğer kanunların sicile ve tescile ait hükümleri uygulanmaz. Petrol hakkı sahibi olmak için yapılacak başvuruların usulü başvuruya eklenecek belgelerin nitelik ve kapsamı, petrol sicilinin ne şekilde tutulacağı, tadil ve terkin edileceği gibi hususlar yönetmelikle düzenlenir. Yönetmeliğe uygun olmayan başvuru, itiraz, rapor ve belgeler sahibine herhangi bir hak sağlamaz.

Yönetmelik ve tadilleri, bölgelerin tayin ve tadilleri, açık sahaların tespit, tadil ve kapanmaları, araştırma izni kararları hariç başvurular hakkında verilen kararlar, bir arama veya işletme ruhsatnamesinin verildiği, tadil veya devri, sona erdiği, arama ve işletme ruhsatnameleri üzerinde tesis olunan diğer haklar ve kısıtlar, kanun ve yönetmeliğe göre ilanı gereken diğer hususlar Genel Müdürlük tarafından Resmi Gazetede ilan edilir. Resmi Gazetede ilan tebligat mahiyetindedir; ancak bu Kanunun veya yönetmeliğin özel tebligatı gerektiren hükümleri saklıdır.

Resmî Gazetede ilan edilen herhangi bir hususun yayım tarihi; bu ilanda aksine hüküm bulunmadıkça, yürürlük tarihi olarak kabul edilir. Kendilerine hususi tebligat yapılmamış şahıslar için arama veya işletme ruhsatnamelerinin başlangıç, uzatma, tadil, devir ve sona erme tarihleri de bu husustaki kararların yayım tarihleridir.

Arama ve işletme ruhsatnameleri ve bunlardan doğan petrol hakları ve bu petrol haklarının arama veya işletme sahasının herhangi bir parçasına karşılık gelenleri, petrol siciline kaydedilmekle birlikte, gayrimenkuller üzerinde yapılabilecek satış, rehin ve benzeri akitlere, bu Kanunda yazılı şartlar çerçevesinde konu olabilirler.

Bir petrol hakkının kullanılmasını gerektiren ve bu Kanun çerçevesinde tescil edilmiş bulunan bir hakkın sahibi, kendi hakkının oranında petrol hakkına sahip ve yükümlülükleriyle sorumlu olur. Bir arama veya işletme ruhsatnamesi veya bunlardan doğan petrol haklarından herhangi birinin hissedarları, hisseleri oranında bu Kanunun verdiği hak ve sorumluklara sahip olur.

Haciz ve ihtiyati tedbirler hariç olmak üzere birinci fıkranın (c) ve (d) bentlerindeki haklardan ve şartlardan hiçbiri Genel Müdürlükçe kabul edilip petrol siciline kaydedilmedikçe Genel Müdürlüğe ve üçüncü şahıslara karşı hüküm ifade etmez.

Beşinci ve altıncı fıkralardaki hükümlerin uygulanacağı petrol hakları ve altıncı fıkrada belirtilen hak sahiplerinin, hissedarları veya temsilcilerinden birinin sorumluluklarını yerine getirmemesinin diğer hak sahipleri ve hissedarlar hakkında oluşturacağı sonuçlara ait hükümler yönetmelik ile belirlenir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Tebligat, Kayıtlar, Raporlar ve Faaliyetlerin Denetimi, Bölgeler ve Açık Sahalar

Tebligat

MADDE 11.- Bu Kanuna göre hak talep eden şahıslar, Türkiye'de adres göstermeye mecburdur. Adres göstermeyenlere araştırma izni, arama ve işletme ruhsatnamesi verilmez.

Araştırıcı, arayıcı, işletmeci; araştırma izni, arama ve işletme ruhsatnamesini elde ettiği tarihten itibaren otuz gün içinde Türkiye'de yerleşik bir temsilci ve bunun kanuni ikametgahını, 2 nci maddenin birinci fıkrasının (24) numaralı bendinde tanımlanan müşterek temsilciyi ve kanuni ikametgahını ve bunlara ilişkin ikametgah ve temsilci değişikliklerini otuz gün içinde Genel Müdürlüğe bildirmeye mecburdur. Bu hususlar petrol siciline kaydedilerek tescil edilir. Petrol siciline tescil edilmiş adreste yerleşik temsilciye ve/veya müşterek temsilciye yapılan tebligat petrol hakkı sahibine yapılmış sayılır. Tebligatlar, Tebligat Kanununa göre yapılır.

Kayıtlar, raporlar ve faaliyetlerin denetimi

MADDE 12.- Petrol hakkı sahibi, yönetmeliğin gerektirdiği kayıtları ve hesapları tutmak, numuneleri yönetmelikte belirtilen şekillerde saklamak, işlemin kapsam ve sonuçlarına ait bilgileri numunelerle birlikte yönetmelikte belirlenen süre, şekil ve nitelikte Genel Müdürlüğe vermekle yükümlüdür.

Bu Kanunun uygulanması ile görevli kamu personeli veya bunların temsilcileri petrol işlemini, işlem esnasında elde edilen verileri ve numuneleri, tüm belgeleri ve muhasebe kayıtlarını denetlemeye, kontrol etmeye ve gerekli gördükleri verileri ve numuneleri ve herhangi bir kaydın, hesabın, raporun ve belgenin suretini almaya ve petrol işleminin normal seyrini aksatmaksızın incelemeler ve testler yapmaya yetkilidir. Petrol hakkı sahibi, bu fıkra gereğince yetkilerini kullandıkları sırada görevlilere yardım etmekle yükümlüdür. Bu konu ile ilgili çalışma usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.

Kamu görevlileri, kanunun verdiği yetkiler nedeniyle, işlemlere ilişkin öğrendikleri mali ve teknik nitelikteki sırları, petrol hakkı sahibinin rızası olmadıkça gizli tutmakla yükümlüdürler. Ancak, arama ruhsatnamesi sahasında açılan sondaj kuyularına ilişkin bilgi ve veriler ile jeofizik, detay jeolojik ve laboratuvar bilgi ve verileri ruhsatname süresinin sonunda, işletme ruhsatnamesi sahasında açılan sondaj kuyularına ilişkin bilgi ve veriler ruhsatnamenin yürürlük tarihinden itibaren beşinci yılın sonunda, 2 nci maddenin birinci fıkrasının (16) numaralı bendinde tanımlanan izin kapsamında elde edilen bilgiler ise sekizinci yılın sonunda açık hale gelir. Vergi Usul Kanunundaki özel hükümler saklıdır. Genel mahiyetteki teknik, mali ve jeolojik bilgilerle kuyu yerleri, sondaj kesitleri, muhafaza boruları kayıtları ve genel üretim ve satış rakamları sır sayılmaz.

Bölgeler ve açık sahalar

MADDE 13.- Türkiye arazisi, bu Kanun bakımından kara ve deniz bölgeleri olarak ikiye ayrılır. Kara ve deniz bölgelerini ayıran sınır kıyı çizgisidir. Deniz bölgeleri karasuları içi ve karasuları dışı olmak üzere ikiye ayrılır. Karasuları dışı denizlerde sınırları uluslararası hukuka uygun biçimde belirlenmiş kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge alanları hariç, araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi verilmesi, devri ve süre uzatımları Bakanlar Kurulunun iznine tabidir. Bu alanlar, Bakanlar Kurulu kararıyla tamamen veya kısmen aramaya ve işletmeye kapatılabilir, tadil edilebilir veya kapatılan bir alan tekrar açılabilir. Bu maddeye göre verilen kararlar müktesep hakları ihlal edemez. Askeri yasak bölgeler ile güvenlik bölgelerinde yapılacak işlemlerle ilgili izin verilmeden önce Genelkurmay Başkanlığının olumlu görüşü alınır.

İKİNCİ KISIM

Arama ve Üretim

BİRİNCİ BÖLÜM

Araştırma İzni, Arama Ruhsatnamesi ve

İşletme Ruhsatnamesi

Araştırma izni

MADDE 14.- Genel Müdürlük, araştırma izni için yapılan başvuruyu uygun bulduğu takdirde, belirli bir süreyi kapsamak üzere, talep edilen izni altmış gün içinde verir. İzin talep edilen sahanın bir kısmında araştırma izni, arama ruhsatnamesi veya işletme ruhsatnamesi verilmiş olması araştırma izni verilmesini engellemez. Ancak araştırıcı, işlem yapmakta olan diğer bir petrol hakkı sahibinin rızası olmadan sürmekte olan sondaj ve benzeri saha etütlerinin yapıldığı yerlere giremez. Araştırma izni sahibi, araştırma alanının hektarı başına bir defaya mahsus olmak ve ödeme şekilleri yönetmelikle belirlenmek üzere 500.000 lira ücret ödemekle yükümlüdür. Bu tutarlar her yıl Genel Müdürlükçe yeniden tespit edilir. Araştırma sonucu elde edilen bilgiler Genel Müdürlüğe de verilir ve Genel Müdürlük sekiz yıl süre ile bu bilgileri gizli tutar. Genel Müdürlük ve başvuru sahibi arasında bu Kanun hükümlerine aykırı olmamak üzere mutabık kalınan diğer hususlar, araştırma izninin bir ekini teşkil eder. Bu konuyla ilgili usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

Arama ruhsatnamesi

MADDE 15.- Bu Kanun hükümlerine göre bir arama ruhsatnamesi, sahibine arama sahasında; arama yapmak, petrol imkânlarını tespit amacıyla arama sahası dışında araştırmada bulunmak, keşif başvurusunda bulunmak üzere, bulduğu petrollü alanları geliştirerek bu sahadan petrol üretmek, bir keşfin Genel Müdürlükçe tescilinden sonra işletme ruhsatnamesi almak haklarını verir.

Bir arayıcı tespit ettiği bir petrol bulgusundan ve keşiften Genel Müdürlüğü haberdar etmeye mecburdur. İhbarın zamanı ve şekli yönetmelikte gösterilir. Bir arama sahasında yapılan bir keşiften sonra dördüncü fıkrada belirtilen yönetmelikte yer alan şartlar veya 27 nci maddede belirtilen şartlar gerçekleşmedikçe, arayıcı sahayı geliştirmek ve üretime başlamakla yükümlüdür. Bu takdirde arayıcı, üretilen petrol bakımından, bir işletmecinin tüm yükümlülüğüne tabidir. Arayıcı kendi arama sahaları dahilinde petrol işlemi için gerekli tesis ve ekipmanı kurabilir.

Arama ruhsatnamesi alınması için, yönetmelik hükümlerine uygun olarak Genel Müdürlüğe başvurulur. Ruhsatname süresince yıllar bazında gerçekleştirilecek minimum iş programı ve mali yatırım programı 17 nci maddenin birinci fıkrasında sözü edilen doksan günlük süre içinde Genel Müdürlüğe verilir.

Başvuru sahibi, ruhsat başvurusunda vermiş olduğu iş programı için gerekli mali yatırımın % 2’si kadar teminat verir. İş ve mali yatırım programının yıllık bazda gerçekleştirilmesi halinde buna karşılık gelen teminat tutarı petrol hakkı sahibine iade edilir. Bu konu ile ilgili usul ve esaslar yönetmelik ile düzenlenir. Ancak, taahhüt edilen programın bir sonraki yıl yerine getirilmesine izin vermek üzere, kabul edilebilecek meteorolojik ve teknik kısıtlamalar yönetmelikte belirtilir.

Arşiv bilgileri

MADDE 16 .- Genel Müdürlüğün arşivinde oluşmuş ve oluşacak ve 12 nci maddenin üçüncü fıkrasına göre açık hale gelen bilgi ve verilerin pazarlanması ve satışı işlemi ile bu bilgilere ve verilere bağlı olarak potansiyel tespit edilen ruhsatsız alanların açık artırma yoluyla ruhsatlandırılması işlemi Genel Müdürlükçe gerçekleştirilir. Arşiv bilgilerinin ücret karşılığı ilgililerin kullanımına sunulması ve açık artırma yoluyla ruhsatlandırılması işlemlerine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.

Başvuru ve ruhsatlandırma usulü

MADDE 17.- Petrol aramalarına açık bir sahaya yapılan ilk arama ruhsatnamesi başvurusunun kapsadığı alan ilan edilir. Bu ve sonraki başvuruların içeriği ilan tarihini takip eden doksan gün gizli tutulur. Bu süre içinde yapılan ve aynı arazi parçasını tamamen kapsayan başvurular, 3 üncü madde çerçevesinde birlikte değerlendirilir. Bu süre içinde yapılan ve aynı arazi parçasını kısmen kapsayan arama ruhsatnamesi başvuruları ile doksan günden sonra yapılan ve aynı arazi parçasını kısmen veya tamamen kapsayan arama ruhsatnamesi başvuruları değerlendirmeye alınmaz. Ancak, bu alanla kısmen çakışan müracaatların bu alan dışında kalan kısımları için yapılacak başvurular yukarıdaki gibi değerlendirilir. Reddedilen arama ruhsatnamesi başvuru sahasına veya terk edilen veya feshedilen bir arama sahasına, ret veya terk veya fesih keyfiyetinin kesinleşip Resmi Gazetede ilanını takiben yapılacak başvurular hakkında da bu hükümler uygulanır.

Doksan gün sonunda Genel Müdürlükçe değerlendirmeye alınan başvurular en geç altmış gün içinde sonuca bağlanır.

Bir arama sahası karalarda 100 000, denizlerde 1 000 000 hektardan fazla olamaz. Arama sahaları kara, karasuları, münhasır ekonomik bölge sınırları ve kıyı çizgileri dışında kuzey-güney ve doğu-batı istikametindeki doğru hatlarla çevrilir. Bu sahaların en ve boy oranı, diğer sahalarla komşuluğu ve birleşimi bakımından yönetmelik hükümlerine uygun olmalıdır.

Bir arama ruhsatnamesinin süresi, karalarda beş, denizlerde sekiz yıldır. Bir arama sahasında karada beş yıl ve denizde sekiz yıl sonunda, 15 inci maddenin üçüncü fıkrasına göre verilmiş olan minimum iş programının gerçekleştirilmeyen kısmına tekabül eden mali yatırımın % 2’si irat kaydedilir. Petrol hakkı sahibi tarafından Genel Müdürlüğe mali port-resi ve bunun % 2’si tutarında teminat ile birlikte en az bir sondaj programı sunulur ise, bir arama ruhsatnamesinin süresi ihtiyaca göre karalarda iki, denizlerde üç yılı aşmamak üzere uzatılır. Uzatma süresi sonunda verdiği sondaj programını yerine getirmeyen petrol hakkı sahibinin ruhsatı iptal edilerek verilen teminat irat kaydedilir. Sondaj programını yerine getiren bir petrol hakkı sahibinin arama süresini tekrar uzatma talebi, Genel Müdürlüğe ikinci bir sondaj programı sunması ve buna karşılık gelen mali yatırım programının % 2’sini teminat olarak vermesi halinde yukarıdaki şartlara göre yerine getirilir. Uzatma süresi sonunda verdiği sondaj programını yerine getirmeyen petrol hakkı sahibinin ruhsatı düşürülerek, verilen teminat irat kaydedilir. Bu madde hükümlerine göre yapılan uzatmalar dahil, bir arama ruhsatnamesinin süresi ilk yürürlük tarihinden itibaren karalarda dokuz yıl, karasuları dışı hariç, denizlerde ondört yıldan fazla olamaz.

Bir arama sahasında petrol bulgusuna rastlanır ise ve arama ruhsatnamesinin kalan süresi petrol bulgusunun geliştirilmesi ve keşif tescili için gerekli çalışmalara yetmediği durumlarda, uygun bir programla uzatma talebinde bulunulur. Bulgu tarihinden itibaren hesaplanmak üzere; karalarda üç, denizlerde on yılı aşmamak üzere arayıcının petrollü araziyi tespit etmesine imkân verecek yeterli bir zamana kadar ruhsatname süresi Genel Müdürlükçe uzatılabilir. Bu fıkraya göre yapılacak uzatmadan sonra dördüncü fıkraya göre tarif edilen uzatmalar verilmez. Bir arama sahasında açılmakta olan bir arama kuyusunun bitirilmesi için gerekli olan süre, arama ruhsatı süresini aşacak durumda ise, petrol hakkı sahibinin talebi üzerine Genel Müdürlük tarafından uygun bir ek süre verilir.

İşletme ruhsatnamesi

MADDE 18.- İşletme ruhsatnamesi, işletmeciye ruhsatname süresince arama ve üretim yapmak ve ürettiği petrolü satmak haklarını verir. Her bir işletme ruhsatnamesi, belirli bir petrollü arazi için verilir. İşletmeci söz konusu arazide jeolojik formasyonların petrol potansiyelini beş yıl içinde tespit etmekle yükümlüdür. Bu süre içinde yükümlülük yerine getirilmediği takdirde, işletme sahasındaki petrol üretilen seviyelerin altındaki ve üstündeki seviyeler Genel Müdürlükçe belirlenecek şartlar dahilinde ayrıca aramaya açılabilir.

İşletme sahaları kara, karasuları, münhasır ekonomik bölge sınırları ve kıyı çizgileri dışında kuzey-güney ve doğu-batı yönlerinde doğru hatlarla çevrilir. Bu sahaların en ve boy oranı, diğer sahalarla komşuluğu ve birleşimi bakımından yönetmelik hükümlerine uygun olmalıdır.

Keşif yapmış bulunan arayıcıya, arama ruhsatnamesinin verildiği tarihte geçerli olan şartlarla işletme ruhsatnamesi verilir. Başvuru dosyasında bu konu ile ilgili bulunacak bilgi ve belgelerin ayrıntıları yönetmelikte belirtilir. İşletme ruhsatnamesinden arta kalan arama ruhsatnamesi alanı arama ruhsatnamesi süresinin sonuna kadar devam eder.

Üzerinde arama veya işletme hakkı bulunmayan bir saha, işletme ruhsatnamesi verilmek üzere, Bakanlar Kurulu kararı ile müzayedeye çıkarılabilir. İşletme ruhsatnamesi evvelce müzayedeye çıkarılmış bulunan bir işletme sahasının tamamı veya bir kısmı yine Bakanlar Kurulu kararı ile müzayededen kaldırılabilir. Müzayede kararı kaldırılmadıkça, müzayedeye çıkarılan bir saha için arama ve işletme ruhsatnamesi verilemez. Müzayede, Genel Müdürlük tarafından yönetmeliğe göre yapılır. Bir sahanın müzayedeye çıkarılması, en fazla teklifte bulunana verilmesi veya herhangi bir teklifin kabul edilmesini gerektirmez. Müzayedenin usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.

Bir işletme ruhsatı, yönetmeliğe göre alınacak iş ve mali yatırım programı dikkate alınarak yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, başvuru sahibinin talebine göre otuz yıl için verilir. Ancak, üretimin iki yıldan fazla durması halinde ruhsat iptal edilir. İşletme ruhsatı, süresi sonunda üretim programının uygun görülmesi halinde, her seferinde onar yılı geçmemek üzere uzatılır.

Bu Kanuna göre işletme ruhsatnamesi sahibine talebi halinde işletme ruhsatnamesine eklenmek şartı ile ürettiği petrolü, boru hattı ve diğer nakil vasıtalarıyla taşıması için taşıma izni verilir.

Devlet hakkı

MADDE 19.- İşletmeci; hakkının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde, işletme sahasının sınırlarını yönetmelikte belirtildiği şekilde, sınır noktalarıyla işaretlemekle, işletme sahasının sınırlarının değiştirilmesi halinde, bu değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra dört ay içinde işletme sahasının yeni sınırlarını işaretlemekle ve işletme sahasının sınır noktalarını korumakla yükümlüdür.

İşletmeciler, her işletme ruhsatı için hektar başına yılda 1 000 000 lira Devlet hakkı ödemekle yükümlüdür. Denizlerde bu miktar dörtte bir oranında tahsil edilir. Bu miktarlar Genel Müdürlükçe Toptan Eşya Fiyatları Endeksinin yıllık artışı oranında her yıl Ocak ayında yeniden belirlenir.

İşletme sahaları kısmen veya tamamen aynı petrollü arazi içinde bulunan işletmecilerin, işlemlerini birleştirme talepleri ivedilikle karara bağlanır. Bu suretle birleşen işletmeciler birleşme haricinde kalan sahaları için ödemekle yükümlü oldukları Devlet hakkına ilaveten, birleştirilmiş petrollü arazi üzerinden aralarında tayin ve tespit edecekleri oranlarda Devlet hakkı ödemekle yükümlüdürler.

İKİNCİ BÖLÜM

Devlet Hissesi, Yüzey ve Su Hakları

Devlet hissesi

MADDE 20.- Bir arayıcı veya işletmeci, ürettiği petrolden, aşağıda belirlenen dilimler arasında aylık net üretimin gün sayısına bölünmesiyle bulunan günlük üretim miktarlarına göre tespit edilen oranlarda Devlet hissesi ödemekle yükümlüdür. Devlet hissesi;

Karalarda:
Üretim sahası bazında
Ham petrol üretimi
(Varil/Gün)
0 - 300 için	% 1
301 - 1 000 için	% 2
1 001 - 5 000 için	% 5
5 001 - 10 000 için	% 7,5
10 000’den fazla için	% 10
Üretim sahası bazında
Doğal gaz üretimi
(M3/Gün)
0 - 50 000 için	% 1
50 001 - 150 000 için	% 5
150 001 - 750 000 için	% 7,5
750 001 - 1 500 000 için	% 10
1 500 000’dan fazla için	% 12,5
Denizlerde:
Üretim sahası bazında
Ham petrol üretimi
(Varil/Gün)
0 - 20 000 için	% 1
20 001 - 50 000 için	% 2
50 001 - 100 000 için	% 5
100 001 - 150 000 için	% 7,5
150 000’den fazla için	% 10
Üretim sahası bazında
Doğal gaz üretimi
(M3/Gün)
0 - 5 000 000 için	% 1
5 000 001 - 10 000 000 için	% 5
10 000 001 - 20 000 000 için	% 7,5
20 000 001 - 30 000 000 için	% 10
30 000 000’dan fazla için	% 12,5’tur.

Su derinliği 0 m. ile 500 m. arasındaki sahalardan yapılan üretimden % 10, su derinliği 501-1000 m. arasındaki sahalardan yapılan üretimden % 20, su derinliği 1001 m. ile 1500 m. arasındaki sahalardan yapılan üretimden % 30, su derinliği 1500 m. den fazla olan sahalardan yapılan üretimden % 40 oranında daha az Devlet hissesi alınır.

Gravitesi 16 API dan az olan ham petrolden % 50 oranında daha az Devlet hissesi alınır.

Genel Müdürlük tarafından kabul edilecek üretimi artırma yöntemleri ile elde edilecek ilave üretimden % 25 oranında daha az Devlet hissesi alınır.

Arama veya işletme sahası ile ilgili olarak yapılan petrol işlemlerinde kullanılan petrolden Devlet hissesi alınmaz.

Yeraltı deposu olarak kullanılacak petrol rezervuarları, fiilen veya hesaben boşaltılmadan ve Genel Müdürlüğün görüşü alınmadan yeraltı deposu olarak kullanılamaz. Depolama için gerekli olduğu belirlenen sahada üretilmeyecek petrol bulunması halinde, bu petrolden Devlet hissesi alınmaz.

Petrol üreticisinin ödeyeceği Devlet hissesi nakden ödenir. Bu ödemenin tutarı kuyubaşı fiyatı üzerinden hesaplanır. Devlet hakkı ve hissesi Genel Müdürlüğün bulunduğu yer vergi dairesine ödenir.

Devlet hakkı ve hissesinin beyan, tarh, tahakkuk, ödeme usul, şekil ve zamanı ile ikmalen tarhiyata ait diğer hususlar yönetmelikle belirlenir.

Yüzey ve su hakları

MADDE 21.- Araştırma izni, arama veya işletme ruhsatnamesi, kapsadığı arazinin malik veya zilyedine veya bu arazide petrol dışındaki madenlere ait haklarla bunlar üzerinde tesis edilmiş veya edilecek diğer hakları ihlal etmez.

Bir petrol hakkı sahibi; arama veya işletme sahasında veya civarında petrol işlemi için gerekli arazinin kullanma hakkını, arazi özel mülkiyet konusu ise anlaşma veya kamulaştırma yoluyla, arazi Hazineye ait veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında ise Maliye Bakanlığından bedeli karşılığında kiralamak, irtifak veya kullanma hakkı almak ve ruhsatnamesine kaydedilmek suretiyle elde edebilir. Anlaşmaya dayanan kullanma hakkı üç yıldan fazla sürdüğü takdirde özel mülkiyet konusu arazinin kamulaştırılması, arazi sahibi veya petrol hakkı sahibi tarafından istenebilir.

Kamu yararı niteliğindeki kamulaştırma kararı, talep üzerine Genel Müdürlükçe verilir. İşlemler 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümleri çerçevesinde yapılır. Aynı Kanunun 27 nci maddesi hükümlerine göre acele kamulaştırma yapılabilir. Kamulaştırılan arazinin mülkiyeti Hazineye, kullanma hakkı kamulaştırma bedelini ödeyen petrol hakkı sahibine ait olur. Bu durumda, Maliye Bakanlığı tarafından petrol hakkı sahibi lehine bedelsiz olarak ve ruhsat süresi kadar irtifak hakkı tesis edilir. Bu madde hükümleri çerçevesinde elde edilen kullanma hakları arama ve işletme ruhsatnamesinin parçası olarak ruhsat süresince devam eder.

Petrol hakkı sahibi, petrol işlemleri için kullanma hakkına sahip olduğu arazi veya bunun üzerindeki tesisler ve civarındaki gayrimenkul veya tesislere yaptığı zararı tam olarak tazmin etmekle yükümlüdür. Bundan doğan tazminat alacakları haksız fiiller hakkındaki zamanaşımına tabidir.

Arayıcı veya işletmeci, arama veya işletme sahası içindeki ve civarındaki arazide, üzerindeki kullanma hakkını almak ve diğer kanunların hükümlerine uyma şartları ile sondaj dahil çeşitli yöntemlerle su aramak ve bulunan suları kullanmak, mevcut suların kendi işlemleri için gerekli miktarını başkalarının bu su üzerindeki haklarına tecavüz etmeden kullanmak hakkına sahiptir.

6831 sayılı Orman Kanununa göre orman sayılan yerlerdeki ve milli parklardaki ruhsat ve izin alanlarında, ilgili mevzuatına göre izin almak ve bedelleri ödenmek suretiyle petrol arama ve işletme faaliyetleri yapılabilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Terk, Sahaya İlave ve Tesislerin Kaldırılması

Terk, sahaya ilave ve tesislerin kaldırılması

MADDE 22.- Petrol hakkı sahibi, araştırma izni ve arama ruhsatnamesini en az bir ay önceden, işletme ruhsatnamesini ise en az üç ay önceden Genel Müdürlüğe başvurarak ve varsa saha ile ilgili kamu kuruluşunu haberdar ederek kısmen veya tamamen terk edebilir. Arama veya işletme ruhsatnamesinden doğan haklar, terk edilen kısım için başvuru tarihinde sona erer. Fakat sahanın tamamı için verdiği iş ve mali yatırım programı terk edilmeyen kısımda aynen uygulanır. Tamamen terk edilen bir arama ruhsatnamesi için, verilmiş olan iş ve mali yatırım programı dikkate alınır ve yerine getirilmeyen faaliyete karşılık gelen % 2 oranındaki meblağ irat kaydedilir. Petrol hakkı sahibinin bu tarihe kadar olan diğer yükümlülükleri yerine getirilmiş ise sorumlulukları sona erer.

Genel Müdürlük, başvuru halinde bu Kanunun yüzölçümü bakımından koyduğu kısıtlamalar çerçevesinde, arama sahalarına ilaveler yapabilir. Bu durumda, mevcut programa ilave olarak yeni bir minimum iş programı istenir.

Kullanma hakkının sona ermesinden itibaren üç ay içinde petrol hakkı sahibi tarafından araziden kaldırılmayan herhangi bir malın mülkiyeti, arazi sahibine intikal eder. Arazi sahibinin arazi üzerindeki herhangi bir malın devrini kabul etmemesi halinde 4 üncü maddenin dördüncü fıkrası hükümleri uygulanır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Vergilendirme, İthalat, İhracat ve Transferler

Vergilendirme

MADDE 23.- Petrol hakkı sahiplerinin, safi kazançları üzerinden ödemekle mükellef bulundukları vergiler ve hissedarları adına yapmaları gereken gelir vergileri kesintisi toplamı % 40 oranını geçemez. Bu Kanunda yazılı petrol işlemleri ile birlikte genel hükümlere bağlı diğer faaliyetlerde bulunan petrol hakkı sahiplerinin petrol işlemlerine ait faaliyetleri, diğer faaliyetlerinden ayrı olarak vergilendirilir.

Esas faaliyetleri bu Kanuna göre petrol işlemi olan iki veya daha fazla petrol hakkı sahibi, aralarında bir ortaklık oluşturmuş olsa bile ayrı ayrı vergiye tâbi olurlar.

3.6.1949 tarihli ve 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 12 nci maddesinin (1) numaralı bendinde yer alan parantez içindeki hüküm petrol işleminden elde edilen gelir ve kazanca uygulanmaz.

Petrol hakkı sahibi şirketler muhasebe kayıtlarını enflasyon muhasebesine göre tutmakta ve mali tablolarını buna göre düzenlemekte serbesttir.

Petrol hakkı sahibinin, petrol işlemi için yapmış olduğu yatırımlara tekabül eden sermayesine karşılık gelen üretimden elde edeceği gelirler, cari kur üzerinden sermayenin geri alınmasına kadar, Devlet hissesi hariç kurumlar ve gelir vergisinden istisnadır. Petrol hakkı sahiplerinin 6326 sayılı Kanuna göre geçmiş yıllarda yabancı para cinsinden ithal etmiş olduğu fakat halen transferi gerçekleşmemiş sermayeden kalan miktarlara da bu kural uygulanır.

5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 14 üncü maddesi gereğince kurum kazancının tespitinde mükellefler tarafından hasılattan indirilebilecek giderlerden başka petrol hakkı sahipleri aşağıdaki indirimleri de yaparlar;

a) Petrol hakkı sahiplerinin ödedikleri Devlet hakkı ve hissesi,

b) Petrol hakkı sahiplerinin ellerindeki sahanın terk edilmesi gereği olarak terkettikleri iktisadi kıymetlerin henüz itfa edilmemiş bakiye değerleri, aktifleştirmedikleri arama giderleri, sondaj fer'i giderleri ve üretim bakımından ekonomik olmayan kuyuların açılma giderleri,

c) Petrol hakkı sahibinin denizlerde yaptığı faaliyetlere ilişkin kurumlar vergisi beyannamelerinde her yılın zararı ayrı ayrı gösterilmek ve on yıldan fazla nakledilmemek koşuluyla geçmiş yılların mali bilançolarına göre meydana gelen zararları,

d) Tükenme payı; petrol hakkı sahibinin sermaye hesabına alarak aktifleştirdiği arama giderleri, sondaj fer'i giderleri ve üretim bakımından ekonomik olmayan kuyuların açılma giderleri toplamından ibaret olup, Vergi Usul Kanununun 316 ncı maddesi hükmüne kıyasla her saha için ayrı ayrı olmak üzere, Maliye Bakanlığı ile Genel Müdürlükçe müştereken belirlenecek oranlar üzerinden itfa edilir. Ancak, sahanın petrol üretiminden başka bir maksada tahsis edilmiş bulunan kısmının maliyet ve kıymeti ile petrol işleminin sona erdiği tarihte bu sahanın petrol hakkı sahibi bakımından haiz olduğu bakiye değer tükenme payından indirilir.

Genel Müdürlükçe onaylanan arama giderleri, sondaj fer’i giderleri ve ülke ekonomisi yönünden verimi olmayan kuyuların açılma giderlerinin aktifleştirilmesi ihtiyaridir.

Petrol hakkı sahibi tarafından aktifleştirilen arama giderleri, sondaj fer'i giderleri ve üretim bakımından ekonomik olmayan kuyuların açılma giderleri dışındaki ekonomik değerin maliyeti ile bu ekonomik değerin elde edilmesi ve üzerindeki tesisatın kurulmasına ait masraflar amortisman yolu ile itfa olunur, bunlara uygulanacak amortisman oranları rezerv durumu dikkate alınarak Maliye Bakanlığınca ayrıca tespit edilir.

İthalat ve ihracat

MADDE 24.- Bir petrol hakkı sahibi bizzat veya bir temsilci veya Genel Müdürlükçe kabul edilmiş bir müteahhidi vasıtasıyla kendi adına Türkiye'deki petrol işlemi için idari faaliyetleri ile bina tesislerinin ve teçhizatlarının inşası, kurulması ve işletmesine ait malzemeler hariç petrol işlemlerinde kullanılacak ve Genel Müdürlükçe onaylanan malzemeyi, ekipmanı, akaryakıtı ve kara, deniz, hava nakil vasıtalarını her türlü gümrük ve diğer ithal vergi ve resimlerden ve dahilde alınan her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olarak ithal edebilir. İthale konu olan malzemelerin dahilden temin edilmeleri halinde, dahilde alınan her türlü vergi, harç ve resim muafiyeti bunlara da uygulanır. Ancak, Bakanlar Kurulu, ithal edilen malzemelerle kıyası kabil nitelikte ve miktarda Türkiye'de üretimi bulunan maddelerin isimlerini içeren bir liste oluşturarak, bu listede gümrükten muaf olarak ithal edilmekte olan maddelerden hangilerinin gümrük vergisine ve diğer ithal vergisi ve resimlerine tâbi tutulacağını tayin ve tespit edebilir. Listeler Resmi Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer. Ancak, listenin yayımlandığı tarihten önce Genel Müdürlüğe verilmiş dilekçeler ile ithali istenilen maddeler, listenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde ithal edildikleri takdirde, muafiyetten faydalanırlar. Petrol hakkı sahibi, ithal etmiş bulunduğu malzemeyi ihraç vergi ve resimlerinden muaf olarak ihraç edebilir.

Petrol hakkı sahiplerinin petrol işlemlerinde kullanmak üzere Genel Müdürlükçe ithalatı uygun bulunan malzemeleri ile ilgili olarak Türk Standardları Enstitüsünün (TSE) uygunluk değerlendirmesi aranmaz.

Yukarıdaki fıkra gereğince tanınan gümrük ve diğer ithal vergi ve resimleri ve dahilde alınan her türlü vergi, harç ve resim muafiyeti, bu malzemenin bir petrol hakkı sahibinden petrol işleminde kullanılmak üzere başka bir petrol hakkı sahibine Genel Müdürlüğün izni ile devri halinde de devam eder. Söz konusu malzemeler petrol işlemi sayılmayan bir faaliyet yolu ile Türkiye dahilinde kullanılmak veya satılmak üzere devredildiği takdirde, devir tarihinde yürürlükte bulunan ithalde ve dahilde alınan vergi resim ve harçların tümüne tâbi tutulur.

Ekonomik ömrü bir yıldan az olan sarf malzemeleri hariç olmak üzere, diğer malzemelerin devri, devir ve ihraç sırasındaki kıymet tespit kararındaki kıymeti üzerinden yapılır.

Gümrük ve diğer ithal vergi ve resimlerinden muaf olarak ithal edilmiş olan malzeme, Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren on yılını doldurduğunda, ithal eden veya devralan petrol hakkı sahibi söz konusu malzeme üzerinde gümrük ve diğer ithal vergi ve resimlerinden muaf olarak her türlü tasarruf hakkına sahiptir.

Petrol hakkı sahibi, ürettiği petrolü her türlü ihraç vergi ve resimlerinden muaf olarak ihraç edebilir.

Transferler

MADDE 25.- Bir petrol hakkı sahibi, Hazine Müsteşarlığına ve Genel Müdürlüğe başvurarak, ödenmesi gereken fakat henüz ödenmemiş bulunan her türlü vergi, resim, harç, Devlet hakları ve Devlet hisselerinin ödenmesi için gereken meblağı hariç tutarak, nakdi fonlarla buna ilişkin haklarını ve sermaye mevcutları esasına dahil diğer iktisadi kıymetleri nakden veya aynen, vergiden muaf olarak harice transfer edebilir.

Petrol hakkı sahipleri, sermayelerine mahsuben her zaman transfer talebinde bulunabilir. Sermayesinin transferi tamamlandıktan sonra, transfer edilebilecek net kıymetlerini ise cari yıl içerisinde üçer aylık dönemler sonunda transfer edebilir. Mahsup işlemleri için kurumlar vergisi beyannamesinin verilişini takiben transfer beyannamesini verir.

Petrol hakkı sahibi ihraç ettiği petrolden sağladığı dövizi yurt dışında muhafaza edebilir. Bu döviz tutarı, Türkiye'ye ithal edilmiş sermaye ile bunu aşan net kıymetlerin transferinden mahsup edilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Yabancı Personel Çalıştırılması ve Mücbir Sebepler

Yabancı personel çalıştırılması

MADDE 26.- Bir petrol hakkı sahibi, petrol işlemi için gereken yabancı personeli, Genel Müdürlüğün uygun görüşü ve İçişleri Bakanlığının izni ile, 27.2.2003 tarihli ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun hükümlerine bağlı olmaksızın çalıştırabilir.

İşletmeciler, istihdam ettikleri yabancı şahıslar sayısının % 25’inden aşağı sayıda olmamak üzere Türk vatandaşlarının petrol işlemlerinin her safhasında ihtisas kazanmalarını sağlamak için yabancı memleketlerde veya Genel Müdürlükçe uygun görüldüğü oranda Türkiye'deki ilmi ve mesleki kurum ve işletmelerde eğitim ve staj görmelerini, masraflarını üzerlerine almak suretiyle temin ederler. Bu suretle eğitim ve staj görenler masraflarını üzerlerine alan petrol hakkı sahiplerine karşı mecburi hizmet veya iş mükellefiyeti ile bağlı değildirler.

Mücbir sebepler

MADDE 27.- Doğal afetler, harp, isyan, grev, lokavt ve toplumsal olaylar petrol işlemine etkileri oranında petrol hakkı sahibinin hak ve sorumluluklarını eşit sürede erteler.

ALTINCI BÖLÜM

İdari Para Cezaları, İdari Tedbirler

İdari para cezaları

MADDE 28.- Bu Kanuna göre yasaklanan fiiller, daha ağır cezayı gerektirmediği takdirde, bu madde hükümlerine göre idari para cezası ile cezalandırılır. Bu cezalar her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır. Ay içinde tahsil edilen idari para cezaları müteakip ayın yirminci işgünü sonuna kadar irat kaydedilmek üzere Hazineye devrolunur. Bu Kanuna göre idarî para cezalarının veya idarî yaptırımların uygulanması, bu Kanunun diğer hükümlerinin uygulanmasına engel oluşturmaz. Bu Kanuna göre verilen ceza ve alınacak tedbirler diğer kanunlar gereği yapılacak işlemleri engellemez.

İdari para cezalarında tüzel kişilerin sorumluluğu 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 65 inci maddesine göre tayin olunur.

İdari para cezalarının tahakkuk tarihini izleyen otuz gün içerisinde ödenmemesi halinde, cezanın ilgili vergi dairesi aracılığı ile tahsili sağlanır. Tahsilatta 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.

Bu Kanuna göre; araştırma izni ve ruhsatname almadan araştırma yapanlar 100 milyar lira idari para cezası ile, arama ruhsatnamesi veya işletme ruhsatnamesi almaksızın araştırma dışında petrol işlemlerini yapanlar 250 milyar lira idari para cezası ile cezalandırılırlar. Türk ilim ve araştırma kuruluşları ile Milli Savunma Bakanlığı tarafından bilimsel araştırma yapmak üzere Genel Müdürlüğe bildirilerek görevlendirilen şahıslara bu fıkra hükümleri uygulanmaz.

Genel Müdürlük, bir petrol işleminde veya bu işlem ile ilgili olarak tehlikeli fiil yapıldığını belirler ise, petrol hakkı sahibi 350 milyar lira idari para cezası ile cezalandırılır ve petrol işlemi durdurulur. Tehlikeli fiilin önlenmesi için Genel Müdürlüğün vermiş olduğu süre içinde, tehlikeli fiil önlenmezse, tehlikeli fiil ortadan kaldırılıncaya kadar, her geçen gün için 50 milyar lira idari para cezası uygulanır ve Genel Müdürlük, masrafı petrol hakkı sahibine ait olmak üzere, tehlikeli fiili önleyici tedbirleri alır, hasarı tamir ve tazmin ettirir. Bu amaçla öncelikle 4 üncü maddenin yedinci fıkrasında yer alan teminat kullanılır. Teminatın kullanılan kısmı otuz gün içinde petrol hakkı sahibine tamamlattırılır. Teminat yetmediği takdirde kalan miktar, petrol hakkı sahibinden onbeş gün içinde tahsil edilir. Tehlikeli fiil nedeniyle önemli ve tamiri mümkün olmayan bir hasar veya zarar meydana geldiği Genel Müdürlük tarafından belirlenirse, petrol hakkı sahibine 500 milyar lira idari para cezası uygulanır.

Bu Kanunun verdiği bir hakkın kullanılmasını veya Genel Müdürlüğün bir görevlisinin görevini yapmasını engelleyenlere 50 milyar lira idari para cezası uygulanır.

Kanun, yönetmelik ve diğer mevzuat gereği istenilen her türlü bilgi ve belgelerin bir takvim yılı içinde iki defa zamanında eksiksiz gönderilmemesi durumunda, petrol hakkı sahibi 10 milyar lira idari para cezası ile cezalandırılır. Bir takvim yılında ikiden fazla tekrarı halinde her tekrar için 10 milyar lira ayrıca idari para cezası uygulanır. Bu Kanuna göre yapılan başvurularda gerçek dışı beyanda bulunanlar 50 milyar lira idari para cezası ile cezalandırılırlar. Bu konuda mahkeme tarafından mahkum edilen bir şahsa verilmiş olan haklar Bakan tarafından feshedilir.

İdari tedbirler

MADDE 29.- Petrol hakkı sahibi bu Kanuna, yönetmeliğe, araştırma izni, arama ruhsatnamesi veya işletme ruhsatnamesinde yazılı şartlardan herhangi birine uymadığı takdirde, kendisine doksan gün süre içinde şartlara uyması ihtar edilir ve uymaması durumunda ilgili petrol hakkının feshedileceği bildirilir. Doksan günlük sürenin bitiminde petrol hakkı sahibinin şartlara uyabilmesi için ek süreye ihtiyaç var ise altmış günü geçmemek üzere ek süre verilir veya petrol hakkı feshedilir.

Arama veya işletme ruhsatnamesi sahibi 4 üncü maddenin dört, altı, yedi ve sekizinci, 17 nci maddenin dördüncü, 18 inci maddenin beşinci ve 19 uncu maddenin ikinci fıkralarında belirtilen hükümlerden herhangi birine uymadığı takdirde, hakkında doksan günlük süre verilmek suretiyle veya doğrudan doğruya fesih yaptırımı uygulanır.

Fesih kararı, Genel Müdürün teklifi üzerine Bakan tarafından verilir. Feshine karar verildiği takdirde, araştırma izninden, arama veya işletme ruhsatnamesinden doğan haklar, fesih tarihinden itibaren sona erer. Mevzuata uyma için verilen süreler içinde, şartlara uyum için gerekli çalışmalar, petrolün satışı ve tehlikeli fiilin önlenmesi dışında hiçbir işlem yapılamaz.

YEDİNCİ BÖLÜM

Bazı Kanunlarda Yapılan Değişiklikler

MADDE 30.- 19.4.1926 tarihli ve 815 sayılı Türkiye Sahillerinde Nakliyatı Bahriye (Kabotaj) ve Limanlarla Kara Suları Dahilinde İcrayı San’at ve Ticaret Hakkında Kanunun 3 üncü maddesine “bilumum deniz esnaflığı icrası” ibaresinden sonra gelmek üzere “(petrol arama ve üretim faaliyetleri hariç)” ibaresi ile 4 üncü maddesinin “ecnebi tahlisiye gemilerinin” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve petrol arama ve üretim faaliyetlerinde kullanılan deniz vasıtalarının” ibaresi eklenmiştir.

MADDE 31.- 3.6.1949 tarihli ve 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesinin birinci fıkrasındaki “% 25 nispetinde kurumlar vergisi tevkifatına tabidir” ibaresinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiştir.

“Ancak, Petrol Kanunu hükümleri uyarınca petrol arama ve üretim faaliyetlerine münhasır olmak üzere sağlanacak kazançların kurumlar vergisi tevkifatı % 5 olarak uygulanır.”

MADDE 32.- 7.3.1954 tarihli ve 6326 sayılı Petrol Kanununun 18 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “teftiş kurulu başkanı ve müfettişlerden;” ibaresi madde metninden çıkarılmıştır.

MADDE 33.- 1.7.1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı Tablonun “IV-Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümüne aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“31. Petrol Kanunu kapsamında petrol hakkı sahiplerinin petrol arama ve üretim faaliyetlerine ilişkin olarak yapmış oldukları sözleşmelere ilişkin kağıtlar. ”

MADDE 34.- 25.10.1984 tarihli ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 13 üncü maddesinin (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“c) Petrol Kanunu hükümleri gereğince petrol arama ve üretim faaliyetlerine münhasır olmak üzere bu faaliyetleri yürütenlere yapılan hizmetler ile mal teslimleri,”

MADDE 35.- 20.2.2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa 10 uncu maddesinin (C) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiştir.

“Kurumun petrol piyasası ile ilgili, katılım payı ve lisanslandırma işlemlerinden elde ettiği yıllık gelirlerinin yüzde 5’i Kurum tarafından Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne her yılın Ekim ayında ödenir.”

MADDE 36.- 6.6.2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“8. (II) sayılı listede yer alan mallardan petrol işleminde kullanılacağı Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce onaylanan kara, hava ve deniz taşıtlarının ithali veya ilk iktisabı,’’

MADDE 37.- 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I) sayılı “Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri” cetvelinin 48 inci sırasında sayılan “Petrol İşleri Genel Müdürlüğü” bu cetvelden çıkarılarak, aynı Kanuna ekli (II) sayılı “Özel Bütçe Kapsamındaki İdareler” cetvelinin 51 inci sırasına eklenmiştir.

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Geçici ve Son Hükümler

Yönetmelik

MADDE 38.- Bu Kanunun hükümlerinin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Genel Müdürlük tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir. Yönetmelikler bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içerisinde çıkarılır.

Yürürlükten kaldırılan mevzuat

MADDE 39.- 7.3.1954 tarihli ve 6326 sayılı Petrol Kanunu, 18 inci maddesi hariç olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.

GEÇİCİ MADDE 1.- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce alınmış arama ruhsatnameleri, mülga 6326 sayılı Petrol Kanununun 122 nci maddesi hükümleri saklı kalmak üzere, arama ruhsatlarına ilişkin olarak mevcut bulunan bölgesel veya ruhsat bazındaki sondaj mükellefiyetleri bu Kanuna göre düzenlenir ve söz konusu mükellefiyetlerle ilgili olarak alınmış olan teminatlar güncelleştirilir.

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce denizlerde alınmış arama ve işletme ruhsatnameleri, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra yapılacak ilk uzatım tarihinden itibaren bu Kanun hükümlerine tabidir. Petrol hakkı sahiplerinin kendi petrolünü taşımak üzere mülga 6326 sayılı Petrol Kanunu kapsamında almış olduğu boru hattı belgeleri işletme ruhsatlarının eki haline getirilir.

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce alınmış arama ve işletme ruhsatnameleri bu Kanun hükümlerine tabidir.

GEÇİCİ MADDE 2.- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte başlamış olan ve mülga 6326 sayılı Kanun kapsamında alınan bir belge ile ilgili olarak başlatılmış veya yapımı devam eden projeler tamamlanıncaya kadar ithalat, ihracat ve kamulaştırma haklarının yürürlüğü devam eder.

GEÇİCİ MADDE 3.- Bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren yeni yönetmelikler ve ilgili mevzuat düzenleninceye kadar, mevcut Petrol Tüzüğü ve ilgili mevzuatın bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.

GEÇİCİ MADDE 4.- Mülga 6326 sayılı Petrol Kanununun 116 ncı maddesinin (3) numaralı fıkrası gereğince yapılan transferler nedeniyle 1995, 1996 ve 1997 mali yılları bütçe kanunlarında yer alan “6326 Sayılı Petrol Kanunu Gereğince Ödenecek Kur Farkları” ve “Petrol Arama ve Petrolle ilgili Faaliyetleri Düzenleme Fonuna Ait Hizmetler” harcama kalemlerinden 1995, 1996 ve 1997 yıllarında yapılan kur farkı ödemeleri ilgililer adına kişi borçları hesabına alınarak terkin edilmiştir.

GEÇİCİ MADDE 5.- Petrol İşleri Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Başkanı, başmüfettişler, müfettişler ve müfettiş yardımcıları istihdam fazlası personel olarak 27.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 22 nci maddesi kapsamında işlem yapılmak üzere Devlet Personel Başkanlığına aktarılır.

Yürürlük

MADDE 40.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 41.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Recep Tayyip Erdoğan
	Başbakan
	Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd. V.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
	M. V. Gönül	A. Şener	M. A. Şahin
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı V.
	B. Atalay	A. Babacan	M. A. Şahin
	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Adalet Bakanı
	G. Akşit	K. Tüzmen	C. Çiçek
	Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı	Maliye Bakanı
	M. V. Gönül	A. Aksu	K. Unakıtan
	Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı
	H. Çelik	Z. Ergezen	R. Akdağ
	Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı
	B. Yıldırım	S. Güçlü	M. Başesgioğlu
	Sanayi ve Ticaret Bakanı	En. ve Tab. Kay. Bakanı	Kültür ve Turizm Bakanı
	A. Coşkun	M. H. Güler	E. Mumcu
		Çevre ve Orman Bakanı
		O. Pepe

SANAYİ, TİCARET, ENERJİ, TABİÎ KAYNAKLAR, BİLGİ VE TEKNOLOJİ KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN

PETROL KANUNU İLE BAZI KANUNLAR-DA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA

KANUN TASARISI

BİRİNCİ KISIM

Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç ve kapsam

MADDE 1.- Bu Kanunun amacı, ülke petrol kaynaklarının hızlı, sürekli ve etkili bir şekilde aranmasını, geliştirilmesini ve üretilmesini sağlamaktır. Bu Kanun, Türkiye'de petrol arama ve üretim faaliyetlerinin düzenlenmesi, yönlendirilmesi, teşvik edilmesi, denetlenmesi, arama ve üretim için gerekli bilgilerin ve verilerin toplanması, değerlendirilmesi ve kullanıma sunulmasına ilişkin usul ve esasları kapsar.

Tanımlar

MADDE 2.- Bu Kanunun uygulanmasında;

1.- Devlet: Türkiye Cumhuriyeti Devletini,

2.- Bakanlık: Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığını,

3.- Bakan: Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanını,

4.- Genel Müdürlük: Petrol İşleri Genel Müdürlüğünü,

5.- Genel Müdür: Petrol İşleri Genel Müdürünü,

6.- Şahıs: Gerçek veya tüzel kişileri,

7.- a) Ham petrol: Yerden çıkan veya çıkarılabilen sıvı haldeki doğal hidrokarbonları,

b) Doğal gaz: Yerden çıkan veya çıkarılabilen gaz halindeki doğal hidrokarbonları,

c) Gaz hidrat: Yerden çıkan veya çıkarılabilen metan gazını hapseden su buzundan oluşan doğal hidrokarbonları,

ç) Petrol: (a), (b) ve (c) alt bentlerinde tanımlanan doğal hidrokarbonları,

8.- Petrollü arazi: İşletmeye elverişli miktarda bir petrol varlığının belirlendiği arz parçasını,

9.- a) Petrol bulgusu: Yapılan arama faaliyetleri sırasında bir petrol varlığının tespit edilmesini,

b) Keşif: İşletmeye elverişli bir petrol birikiminin bulunmasını,

10.- a) Araştırma: Petrol aramak üzere arazinin, yerden ve havadan topografik, jeolojik, jeofizik, jeokimyasal ve benzer yöntemlerle veri toplanarak incelenmesi, arama sondajları hariç jeolojik bilgi edinmek için sondajlar yapılması işlemlerini,

b) Arama sondajı: Petrol bulmak amacıyla yapılan sondajları,

c) Tespit sondajı: Petrollü arazinin boyutunu tespit etmek üzere sınırlı sayıda yapılan sondajları,

ç) Arama: (a), (b) ve (c) alt bentlerindeki faaliyetlerin tümünü,

11.- Geliştirme: Petrollü arazinin değerlendirilmesi için gerektiği kadar kuyu açılmasını, yer üstü tesislerinin, taşıma hatlarının ve yer üstü depolarının kurulmasını,

12.- a) Üretim sondajı: Petrollü arazide üretim amacıyla yapılan sondajları,

b) Atık su kuyusu: Petrollü araziden yapılan üretim sırasında ortaya çıkan atık suyun rezervuara basılması için açılan veya bu amaçla kullanılan kuyuları,

c) Enjeksiyon kuyusu: Petrollü araziden yapılan üretimi artırmak üzere rezervuara gaz veya sıvı basılması için açılan veya bu amaçla kullanılan kuyuları,

ç) Üretim: Üretim sondajı, atık su kuyusu, enjeksiyon kuyusu ile geliştirme faaliyetlerini ve petrolün çıkarılmasını, ön işlenmesi ile saha dahilinde veya civarında bulunan depolara, iletim hattına veya rafineriye boru hattı ve diğer vasıtalarla taşınmasını ve depolanmasını,

13.- Üretim artırma yöntemi: Üretim yapılan bir sahada, rezervuardaki petrolün akışkanlığını artırmak ve/veya, azalmakta olan rezervuar enerjisinin artırılması maksadıyla itim desteği sağlanarak ek üretim elde etmek üzere kullanılan metotları,

14.- Petrol birimi: 15,5 santigrat derecede ve 1 atmosfer basınç altında ölçülen 158.984 litre ham petrolü veya 15,5 santigrat derecede ve 1 atmosfer basınç altında ölçülen 1 metreküp doğal gazı,

15.- Petrol işlemi: Arama, üretim ile yurt içinde üretilen petrolün satılmasını, bu işlemlerden herhangi biri için lüzumlu enerji ve su tesisleri ile üretilen petrolün saha içinde veya ana iletim hattı veya yakınındaki rafineriye veya doğal gazın serbest tüketiciye teslimine kadar taşınmasını sağlayan boru hatlarının, bina, kamp ve diğer tüm tesislerle teçhizatın inşasını, kurulmasını ve işletilmesini ve bu faaliyetlere ilişkin malî, ticarî ve idarî faaliyetleri,

16.- Araştırma izni: Sınırları belli bir alanda araştırma yapmak üzere Genel Müdürlükçe verilen izni,

17.- a) Arama ruhsatnamesi: Bu Kanuna göre verilen petrol arama ruhsatnamesini,

b) Arama sahası: Bir arama ruhsatnamesinin kapsadığı sahayı,

18.- a) İşletme ruhsatnamesi: Bu Kanuna göre verilen petrol üretim ruhsatnamesini,

b) İşletme sahası: Bir işletme ruhsatnamesinin kapsadığı sahayı,

c) Üretim sahası: İşletme sahası içindeki petrollü araziyi,

19.- Kullanma hakkı: Bir petrol işlemi ile ilgili araziyi kiralama ve bu arazi üzerinde tesisi mümkün olan intifa ve irtifak haklarını,

20.- Araştırıcı: Araştırma izni sahibini,

21.- Arayıcı: Arama ruhsatnamesi sahibini,

22.- İşletmeci: İşletme ruhsatnamesi sahibini,

23.- Operatör: Bir arama ruhsatnamesi veya işletme ruhsatnamesinde müştereken petrol hakkı sahibi olan şirketlerin aralarında yapacakları ve Genel Müdürlük tarafından da onaylanan bir anlaşmaya göre bu şirketlerden petrol işlemi yürütecek şirketi,

24.- Müşterek temsilci: Petrol hakkı sahibi şirketlerin birlikte göstereceği temsilciyi,

25.- Petrol hakkı: Bir araştırma izninden veya arama ruhsatnamesinden veya işletme ruhsatnamesinden doğan haklardan herhangi birini,

26.- Bölge: Bu Kanuna göre belirlenmiş bir petrol bölgesini,

27.- Açık saha: Bu Kanunun hükümleri çerçevesinde aramaya, işletmeye veya bunlar için başvuruya açık bulundurulan bir sahayı,

28.- Tehlikeli fiil: Bir işlemin yapılmasında, bunların yapıldığı mahalde veya yakınında bulunan bir kimsenin ölümüne, sakatlanmasına veya sağlığının bozulmasına, çevrenin kirlenmesine sebep olan veya olabilecek nitelikte bulunan bir fiil veya ihmali,

29.- Arazi: Türkiye Cumhuriyetinin topraklarını, iç sularını, kara sularını ve bunların ötesinde sınırları uluslararası hukuka uygun biçimde belirlenmiş kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge alanlarını,

30.- Kuyubaşı fiyatı: Ham petrolün ve doğal gazın, üretim yerinden piyasa fiyatının oluştuğu yere kadar getirilmesi için gerekli nakliye, depolama ve sigorta masrafları ile vergilerin; ham petrol için 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununda tanımlanan piyasa fiyatından, doğal gaz için ise toptan satış fiyatından düşülmesi ile elde edilen fiyatı,

31.- Arama giderleri: Ekonomik ömrü bir yıldan fazla olan malzeme ve tesisat giderleri hariç, arama faaliyetleri için yapılan masrafları,

32.- a) Sondaj fer'i giderleri: Ekonomik ömrü bir yıldan fazla olup tesis edilmemiş veya kullanılmamış olan veya tesisinden veya kullanılmasına başlanmasından itibaren bir sene sonunda kullanılabilecek durumda olan veya hurda halinde olan tesisat veya malzeme masrafları hariç olmak üzere kuyu açma, temizleme, derinleştirme, bitirme veya bu işlemlere hazırlık için ve bunlara ilişkin olarak yapılan tüm işçilik, yakıt, tamir, bakım, nakliye, ikmal, kira ve malzeme masraflarını,

b) Ülke ekonomisi yönünden verimi olmayan kuyuların açılma giderleri: Sondaj aletleri ve benzeri teçhizat hariç olmak üzere sondaj fer'i giderleri ile üretim bakımından ekonomik olmayan kuyuların açılmasında kullanılan veya gerekli olan herhangi bir maddi ekonomik değer için yapılan masrafları,

33.- Devlet hakkı: Bir işletme ruhsatnamesinde bir petrol işlemi yapma hakkına karşılık hektar başına Devlete ödenen meblağları,

34.- Devlet hissesi: Üretilen petrol üzerinden Devlete verilecek hisseyi,

35.- a) İktisadi kıymetler: Menkul ve gayrimenkul malları, sınai hakları, menkul kıymetleri ve bunlarla ilgili her türlü hak ve menfaatleri,

b) Sermaye mevcutları esası: Hak sahibinin, Türkiye'deki işlemi ile ilgili olarak kullanmaya tahsis ettiği sermaye mevcutlarının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre hesaplanmış kıymetini,

c) Sermaye mevcutları: 213 sayılı Vergi Usul Kanununda değerlendirme ölçüleri gösterilen ekonomik işletmelere dahil kıymetler ile ilgili petrol hakkı sahibinin aynı Kanun hükümleri gereğince sermaye hesabına alıp aktifleştirdiği arama giderleri, sondaj fer'i giderleri ve yurt ekonomisi yönünden verimi olmayan kuyuların açılma giderlerini,

36.- Malzeme: Petrol dahil, gerek ham, gerek yarı mamul yahut mamul tüm eşya, teçhizat, alet, edevat, makine, nakil vasıtaları, tüm diğer vasıtalar ve bunlara ait yedek parçaları,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Mülkiyet ve Takdire Esas Olan Kıstaslar ile Yasaklar ve Özel Hükümler

Mülkiyet ve takdire esas olan kıstaslar

MADDE 3.- Türkiye'deki petrol kaynakları Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır.

Bir petrol hakkının elde edilmesi için yapılan başvurunun değerlendirilmesinde, başvurunun mevzuata uygunluğu, başvuranın malî yeterliliği, taahhüt edilen iş ve yatırım programının Kanunun amacını diğer başvurulara nazaran daha kısa sürede yerine getirme özelliği dikkate alınır. İş ve yatırım programı ile Kanunun amacını en kısa sürede yerine getirmeyi taahhüt eden başvuru kabul edilir.

Yasaklar ve özel hükümler

MADDE 4.- Bu Kanuna göre araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi alınmadan hiçbir petrol işlemi yapılamaz.

Başka bir kanuna göre alınmış herhangi bir hak, bu hakkın sahibine bir petrol işlemi yapma hakkını vermez.

Petrol işlemi sona ermiş bulunan petrol hakkı sahibi, petrol işlemi için kullandığı araziyi üç ay içerisinde ıslah etmekle yükümlüdür. Bu süre yetersiz kalırsa Genel Müdürlüğün onayı ile altı ay uzatılabilir. Petrol hakkı sahibi bu mükellefiyetini yerine getirmekten kaçınırsa, mükellefiyet, petrol hakkı sahibinin nam ve hesabına petrol hakkı sahibinin mevcut teminatından karşılanarak, teminatın yetmemesi halinde ise petrol hakkı sahibine rücu edilerek Genel Müdürlük tarafından yaptırılır.

Petrol hakkı sahibi, üzerinde işlem yaptığı arazinin maliki veya zilyedi bulunan şahsa, araziye verdiği zararı ve bu şahsın mahrum kaldığı ürün bedelini veya işletme kazancını ödemekle mükelleftir.

Bu Kanundaki esaslara uygun olmak şartıyla, sermaye şirketlerine veya yabancı devletler mevzuatına göre sermaye şirketi niteliğinde bulunan özel hukuk tüzel kişilerine araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi verilir. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı petrolle ilgili, araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi haklarını bizzat veya idaresine ve sermayesine hâkim olduğu uzman kuruluşlar aracılığı ile kullanır veya bu Kanun hükümleri dahilinde bu kuruluşlara devredebilir.

Araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi, sahibine bu Kanuna veya başka bir kanuna göre girilmesi veya bulunulması yasak olan bir yere girme veya o yerde bulunma hakkını vermez. Petrol hakkı sahibi, işleminde veya bu işlemi dolayısıyla tehlikeli fiil oluşturamaz, oluşmasına izin veremez.

Araştırma izni, arama veya işletme ruhsatlarının alınmasından önce, petrol işlemleri esnasında doğabilecek zarar ve ziyanı karşılamak üzere, Genel Müdürlükçe tespit edilecek teminatın verilmesi zorunludur. Teminat miktarları Genel Müdürlükçe Üretici Fiyatları Endeksinin (ÜFE) yıllık artışı oranında her yıl ocak ayında yeniden belirlenir. Petrol hakkı sahibi teminatını, yeni belirlenen tutarlara iki ay içinde tamamlar. Buna uymayan petrol hakkı sahibinin araştırma izni, arama ruhsatnamesi veya işletme ruhsatnamesi iptal edilir.

Bir petrol işlemini tehdit eden şartlar oluştuğunda, petrol hakkı sahibi Genel Müdürlüğü ve etkilenebilecek diğer petrol hakkı sahiplerini derhal haberdar eder ve tehdidin mahiyeti ile bunu önlemek üzere alınmakta olan tedbirleri bildirir. Genel Müdürlük alınmış ve alınacak olan tedbirleri yetersiz gördüğü takdirde, petrol hakkı sahibinden ilave tedbirler almasını isteyebilir.

Petrol hakkı sahibi olacak özel hukuk tüzel kişileri 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tâbidir. Türkiye'de petrol hakkı sahibi olacak ve yabancı devletler mevzuatına göre sermaye şirketi niteliğinde bulunan özel hukuk tüzel kişileri, Türk parasının kıymetini koruma hakkındaki mevzuata göre Türkiye'deki faaliyetleri bakımından Türkiye'de yerleşik sayılırlar.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Görevler, Gelirler, Bütçe ve Malvarlığı ile Koordinasyon

Görevler

MADDE 5.- Bu Kanunda belirtilen görevler, Bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 6326 sayılı Petrol Kanunu ile kurulmuş olan ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununda yapılan düzenleme ile genel bütçeli bir idare olarak belirlenen Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülür. Genel Müdürlüğün merkezi Ankara'dadır.

Genel Müdürlüğün görevleri şunlardır:

a) Petrol faaliyetleri ile ilgili konularda ülke stratejisi ve politikalarını belirlemek için gerekli çalışmaları yapmak.

b) Bu Kanunda amaçlandığı şekilde ülkemiz petrol kaynaklarının ortaya çıkarılarak hızlı, sürekli ve etkili bir şekilde değerlendirilmesini sağlamak, petrol arama ve üretimi ile ilgili bilgileri toplamak, tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinde bulunmak.

c) Yerli ve yabancı girişimcilerin yatırım yapmalarını özendirecek ortamı sağlamak.

ç) Yerli ve yabancı yatırımcıların petrol arama ve üretim yatırımlarını, bir program dahilinde, rekabetçi, şeffaf, güvenli ve istikrarlı bir ortam içerisinde yapmalarını temin etmek.

d) Petrol açısından potansiyel olarak tespit ettiği sahaları ilanla açık artırmaya çıkarıp arama ruhsatı vermek.

e) Ülkemizin üye ve taraf olduğu uluslararası örgüt ve organizasyonların getirdiği yükümlülüklere ilişkin, Genel Müdürlüğün faaliyet alanına giren konulardaki işlemleri yürütmek.

f) Şirketlerin petrol hakkı sahibi olmak için yapmış oldukları başvuruları incelemek.

g) Araştırma izni, arama ve işletme ruhsatnamesi vermek ve bunlarla ilgili diğer işlemleri yapmak.

ğ) Petrol hakları ile ilgili petrol sicil kayıtlarını tutmak.

h) Petrol arama ve üretim faaliyetlerinin takip ve denetimini yapmak.

ı) Petrol hakkı sahibi şirketlerin faaliyetleri ile ilgili her türlü bilgi ve verilerin Genel Müdürlük arşivlerine intikalini sağlayarak kullanıma açmak.

i) Devlet hakkı ve hissesi ile ilgili işlemleri yapmak.

j) Petrol hakkı sahibi şirketlerin petrol işlemlerinde kullandıkları malzeme ile ilgili ithalat, ihracat ve devir işlemlerini gerçekleştirmek.

k) Petrol hakkı sahipleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonu sağlamak.

l) Bu Kanun kapsamındaki diğer görevleri yapmak.

Gelirler, bütçe ve malvarlığı

MADDE 6.- Genel Müdürlüğün gelirleri şunlardır:

a) Bakanlık bütçesine bu amaçla konulacak ve Genel Müdürlüğe verilecek olan ödenek.

b) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun petrol piyasası faaliyetleri ile ilgili katılım payı ve lisanslandırma işlemlerinden elde ettiği yıllık gelirin yüzde beşi.

c) Petrol Araştırma Merkezi, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu ve benzeri araştırma ve test kurumlarıyla yapılan ortak çalışmalardan elde edilen gelirler.

ç) Üretim, arama ve tespit kuyuları verileri ile jeofizik, detay jeolojik ve laboratuvar verileri ve 11 inci maddenin üçüncü fıkrasına göre açık hale gelen verilerin satış gelirleri.

d) Açık sahaların ruhsatlarının satış gelirleri.

e) Araştırma izni gelirleri.

f) Petrol şirketlerinin, ürettikleri ham petrol üzerinden Genel Müdürlükçe yapılan tahakkuka istinaden ödedikleri ve genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere genel bütçe saymanlıklarına aktarılan meblağdan, Genel Müdürlükçe petrol arama ve üretim faaliyetlerinin artırılması için yapılacak araştırma ve geliştirme projelerinin yürütülmesi ile petrol arama ve üretim faaliyetlerinin denetimi için, 4629 sayılı Bazı Fonların Tasfiyesi Hakkında Kanunun geçici 1 inci maddesinin (A) fıkrasının (c) bendi gereğince Genel Müdürlüğün bütçesinde açılacak özel tertiplere Maliye Bakanlığınca kaydedilecek özel ödenek tutarı.

g) Petrol sektörünün gelişimine dair etüt ve proje çalışmalarının finansmanında kullanılmak üzere kurum ve kuruluşlar tarafından verilen hibeler.

ğ) İrat kaydedilen teminatlar.

h) Genel Müdürlüğün mevcutlarının faiz ve iratları.

Yukarıda (b), (c), (ç), (d), (e), (f), (g), (ğ) ve (h) bentlerinde sayılan gelirler, Genel Müdürlüğün özel gelirleri olup özel ödenek olarak kullanılır.

Genel Müdürlüğün gelirlerinin, giderlerini karşılaması esastır. Genel Müdürlüğün mal ve varlıkları Devlet malı sayılır, haczedilemez ve rehnedilemez.

Koordinasyon

MADDE 7.- Genel Müdürlüğe yapılan bir başvuru, diğer bir kamu kurumunun yetki alanına giren bir hususu içeriyor ise, başvuru hakkında karar alınmadan önce ilgili kurumun onayı alınır. İlgili kurumlar, bu talepleri öncelik ve ivedilikle inceleyerek kırkbeş gün içinde sonuçlandırırlar. Bu süre içerisinde sonuçlandırılmayan taleplere muvafakat verilmiş sayılır. Ancak uygulamada çıkabilecek sair sorunların çözümü için ilgili bakanlıkların temsilcileri, Bakanlık Müsteşarı başkanlığında toplanarak 1 inci maddede yazılı amacı sağlamak için gerekli tedbirleri alır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İtiraz, Tahkikat Usulleri, Tescil ve İlan

İtiraz ve tahkikat usulleri

MADDE 8.- Bu Kanun hükümlerine göre alınmış veya alınacak olan tüm haklarda başvuru veya hak sahipleri arasında çıkacak ihtilafların Genel Müdürlük tarafından müzakere ve sulh yolu ile halline çalışılır. Başvuru ve petrol hakkı sahipleri, Genel Müdürlük tarafından alınan ve başvuru, araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesinden doğan haklarına tesir eden kararlara karşı bu Kanun hükümleri çerçevesinde kararın kendisine tebliğ tarihinden itibaren yirmi gün içinde Bakana itiraz edebilirler.

Bakan ve Genel Müdür bu Kanunun kendilerine verdiği görevi yaparken lüzumlu gördükleri her türlü soruşturmayı yapmaya veya yaptırmaya, delilleri tetkike ve soruşturma ile ilgili petrol müesseselerinin bütün işlem, hesap ve kayıtlarını tetkike, petrol işlemi ve tesisatını denetlemeye yetkilidirler. Tahkikatta takip edilecek usul ve esaslar yönetmelik ile belirlenir.

Bakan, kendisine itiraz yolu ile intikal eden ihtilafları en geç otuz gün içinde karara bağlar ve bu karar en çok onbeş gün içinde ilgililere tebliğ edilir. Bakan kararlarına karşı açılacak davalara Danıştayca bakılır. Danıştay bu davaları öncelikle karara bağlar.

Genel Müdürlüğün petrol hakkı ile ilgili kesinleşen kararlarının onbeş gün içinde Resmî Gazetede ilan edilmesi zorunludur.

Tescil ve ilan

MADDE 9.- Genel Müdürlük petrol sicili tutar ve petrol siciline yönetmelik hükümleri çerçevesinde aşağıdaki hususlar kaydedilir:

a) Araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi almak için bu Kanuna uygun olarak yapılan tüm başvurular.

b) Araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi verilişi ve bunlardaki değişiklikler, bunların ve araştırma izinlerinin her ne şekilde olursa olsun sona erişleri.

c) Arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi ve bunlardan doğan petrol hakları üzerinde tesis edilecek hakla.

ç) Arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi ve bunlardan doğan petrol haklarının veya bunlar üzerindeki hakların devri ve bütün bunlar üzerine konulacak şartlar ve kısıtlar.

d) Yönetmelikte petrol siciline kaydedileceği gösterilen diğer hususlar.

Birinci fıkranın (c) ve (ç) bentlerindeki hususların kabul ve tescili talebi, Genel Müdürlük tarafından öncelikle değerlendirilir ve başvuru tarihinden itibaren altmış gün içinde karara bağlanır. Petrol siciline kaydedilmesi gereken hususlar hakkında diğer kanunların sicile ve tescile ait hükümleri uygulanmaz. Petrol hakkı sahibi olmak için yapılacak başvuruların usulü başvuruya eklenecek belgelerin nitelik ve kapsamı, petrol sicilinin ne şekilde tutulacağı, tadil ve terkin edileceği gibi hususlar yönetmelikle düzenlenir. Yönetmeliğe uygun olmayan başvuru, itiraz, rapor ve belgeler sahibine herhangi bir hak sağlamaz.

Yönetmelik ve tadilleri, bölgelerin tayin ve tadilleri, açık sahaların tespit, tadil ve kapanmaları, araştırma izni kararları hariç başvurular hakkında verilen kararlar, bir arama veya işletme ruhsatnamesinin verildiği, tadil veya devri, sona erdiği, arama ve işletme ruhsatnameleri üzerinde tesis olunan diğer haklar ve kısıtlar, kanun ve yönetmeliğe göre ilanı gereken diğer hususlar Genel Müdürlük tarafından Resmî Gazetede ilan edilir. Resmî Gazetede ilan tebligat mahiyetindedir; ancak bu Kanunun veya yönetmeliğin özel tebligatı gerektiren hükümleri saklıdır.

Resmî Gazetede ilan edilen herhangi bir hususun yayım tarihi; bu ilanda aksine hüküm bulunmadıkça, yürürlük tarihi olarak kabul edilir. Kendilerine hususi tebligat yapılmamış şahıslar için arama veya işletme ruhsatnamelerinin başlangıç, uzatma, tadil, devir ve sona erme tarihleri de bu husustaki kararların yayım tarihleridir.

Arama ve işletme ruhsatnameleri ve bunlardan doğan petrol hakları ve bu petrol haklarının arama veya işletme sahasının herhangi bir parçasına karşılık gelenleri, petrol siciline kaydedilmekle birlikte, gayrimenkuller üzerinde yapılabilecek satış, rehin ve benzeri akitlere, bu Kanunda yazılı şartlar çerçevesinde konu olabilirler.

Bir petrol hakkının kullanılmasını gerektiren ve bu Kanun çerçevesinde tescil edilmiş bulunan bir hakkın sahibi, kendi hakkının oranında petrol hakkına sahip ve yükümlülükleriyle sorumlu olur. Bir arama veya işletme ruhsatnamesi veya bunlardan doğan petrol haklarından herhangi birinin hissedarları, hisseleri oranında bu Kanunun verdiği hak ve sorumluklara sahip olur.

Haciz ve ihtiyati tedbirler hariç olmak üzere birinci fıkranın (c) ve (ç) bentlerindeki haklar ve şartlar, Genel Müdürlükçe kabul edilip petrol siciline kaydedilmedikçe Genel Müdürlüğe ve üçüncü şahıslara karşı hüküm ifade etmez.

Beşinci ve altıncı fıkralardaki hükümlerin uygulanacağı petrol hakları ve altıncı fıkrada belirtilen hak sahiplerinin, hissedarları veya temsilcilerinden birinin sorumluluklarını yerine getirmemesinin diğer hak sahipleri ve hissedarlar hakkında oluşturacağı sonuçlara ait hükümler yönetmelik ile belirlenir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Tebligat, Kayıtlar, Raporlar ve Faaliyetlerin Denetimi, Bölgeler ve Açık Sahalar

Tebligat

MADDE 10.- Bu Kanuna göre hak talep eden şahıslar, Türkiye'de adres göstermeye mecburdur. Adres göstermeyenlere araştırma izni, arama ve işletme ruhsatnamesi verilmez.

Araştırıcı, arayıcı, işletmeci; araştırma izni, arama ve işletme ruhsatnamesini elde ettiği tarihten itibaren otuz gün içinde Türkiye'de yerleşik bir temsilci ve bunun kanunî ikametgahını, 2 nci maddenin birinci fıkrasının (24) numaralı bendinde tanımlanan müşterek temsilciyi ve kanunî ikametgahını ve bunlara ilişkin ikametgah ve temsilci değişikliklerini otuz gün içinde Genel Müdürlüğe bildirmeye mecburdur. Bu hususlar petrol siciline kaydedilerek tescil edilir. Petrol siciline tescil edilmiş adreste yerleşik temsilciye ve/veya müşterek temsilciye yapılan tebligat petrol hakkı sahibine yapılmış sayılır. Tebligatlar, 7201 sayılı Tebligat Kanununa göre yapılır.

Kayıtlar, raporlar ve faaliyetlerin denetimi

MADDE 11.- Petrol hakkı sahibi, yönetmeliğin gerektirdiği kayıtları ve hesapları tutmak, numuneleri yönetmelikte belirtilen şekillerde saklamak, işlemin kapsam ve sonuçlarına ait bilgileri numunelerle birlikte yönetmelikte belirlenen süre, şekil ve nitelikte Genel Müdürlüğe vermekle yükümlüdür.

Bu Kanunun uygulanması ile görevli kamu personeli veya bunların temsilcileri petrol işlemini, işlem esnasında elde edilen verileri ve numuneleri, tüm belgeleri ve muhasebe kayıtlarını denetlemeye, kontrol etmeye ve gerekli gördükleri verileri ve numuneleri ve herhangi bir kaydın, hesabın, raporun ve belgenin suretini almaya ve petrol işleminin normal seyrini aksatmaksızın incelemeler ve testler yapmaya yetkilidir. Petrol hakkı sahibi, bu fıkra gereğince yetkilerini kullandıkları sırada görevlilere yardım etmekle yükümlüdür. Bu konu ile ilgili çalışma usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.

Kamu görevlileri, kanunun verdiği yetkiler nedeniyle, işlemlere ilişkin öğrendikleri malî ve teknik nitelikteki sırları, petrol hakkı sahibinin rızası olmadıkça gizli tutmakla yükümlüdürler. Ancak, arama ruhsatnamesi sahasında açılan sondaj kuyularına ilişkin bilgi ve veriler ile jeofizik, detay jeolojik ve laboratuvar bilgi ve verileri ruhsatname süresinin sonunda, işletme ruhsatnamesi sahasında açılan sondaj kuyularına ilişkin bilgi ve veriler ruhsatnamenin yürürlük tarihinden itibaren beşinci yılın sonunda, araştırma izni kapsamında elde edilen bilgiler ise sekizinci yılın sonunda açık hale gelir. Vergi Usul Kanunundaki özel hükümler saklıdır. Genel mahiyetteki teknik, malî ve jeolojik bilgilerle kuyu yerleri, sondaj kesitleri, muhafaza boruları kayıtları ve genel üretim ve satış rakamları sır sayılmaz.

Bölgeler ve açık sahalar

MADDE 12.-Türkiye arazisi, bu Kanun bakımından kara ve deniz bölgeleri olarak ikiye ayrılır. Kara ve deniz bölgelerini ayıran sınır kıyı çizgisidir. Deniz bölgeleri karasuları içi ve karasuları dışı olmak üzere ikiye ayrılır. Karasuları dışı denizlerde araştırma izni, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi verilmesi, devri ve süre uzatımları 16 ncı maddede belirlenmiş haklardan az olmamak üzere Bakanlar Kurulunun iznine tâbidir. Bu alanlar, Bakanlar Kurulu kararıyla tamamen veya kısmen aramaya ve işletmeye kapatılabilir, tadil edilebilir veya kapatılan bir alan tekrar açılabilir. Bu maddeye göre verilen kararlar müktesep hakları ihlal edemez. Askerî yasak bölgeler ile güvenlik bölgelerinde yapılacak işlemlerle ilgili izin verilmeden önce Genelkurmay Başkanlığının olumlu görüşü alınır.

İKİNCİ KISIM

Arama ve Üretim

BİRİNCİ BÖLÜM

Araştırma İzni, Arama Ruhsatnamesi, İşletme Ruhsatnamesi ile Devlet Hakkı

Araştırma izni

MADDE 13.- Genel Müdürlük, araştırma izni için yapılan başvuruyu uygun bulduğu takdirde, belirli bir süreyi kapsamak üzere, talep edilen izni altmış gün içinde verir. İzin talep edilen sahanın bir kısmında araştırma izni, arama ruhsatnamesi veya işletme ruhsatnamesi verilmiş olması araştırma izni verilmesini engellemez. Ancak araştırıcı, işlem yapmakta olan diğer bir petrol hakkı sahibinin rızası olmadan sürmekte olan sondaj ve benzeri saha etütlerinin yapıldığı yerlere giremez. Araştırma izni sahibi, araştırma alanının hektarı başına bir defaya mahsus olmak ve ödeme şekilleri yönetmelikle belirlenmek üzere 50 Yeni Kuruş ücret ödemekle yükümlüdür. Bu tutarlar her yıl Genel Müdürlükçe yeniden tespit edilir. Araştırma sonucu elde edilen bilgiler Genel Müdürlüğe de verilir ve Genel Müdürlük sekiz yıl süre ile bu bilgileri gizli tutar. Genel Müdürlük ve başvuru sahibi arasında bu Kanun hükümlerine aykırı olmamak üzere mutabık kalınan diğer hususlar, araştırma izninin bir ekini teşkil eder. Bu konuyla ilgili usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

Arama ruhsatnamesi

MADDE 14.- Bu Kanun hükümlerine göre bir arama ruhsatnamesi, sahibine arama sahasında; arama yapmak, petrol imkânlarını tespit amacıyla arama sahası dışında araştırmada bulunmak, keşif başvurusunda bulunmak üzere, bulduğu petrollü alanları geliştirerek bu sahadan petrol üretmek, bir keşfin Genel Müdürlükçe tescilinden sonra işletme ruhsatnamesi almak haklarını verir.

Bir arayıcı tespit ettiği bir petrol bulgusundan ve keşiften Genel Müdürlüğü haberdar etmeye mecburdur. İhbarın zamanı ve şekli yönetmelikte gösterilir. Bir arama sahasında yapılan bir keşiften sonra dördüncü fıkrada belirtilen yönetmelikte yer alan şartlar veya 26 ncı maddede belirtilen şartlar gerçekleşmedikçe, arayıcı sahayı geliştirmek ve üretime başlamakla yükümlüdür. Bu takdirde arayıcı, üretilen petrol bakımından, bir işletmecinin tüm yükümlülüğüne tâbidir. Arayıcı kendi arama sahaları dahilinde yöre halkının yaşamını zora sokmayacak, doğaya ve çevreye zarar vermeyecek ve bunları tehlikeye atmayacak şekilde petrol işlemi için gerekli tesis ve ekipmanı kurabilir.

Arama ruhsatnamesi alınması için, yönetmelik hükümlerine uygun olarak Genel Müdürlüğe başvurulur. Ruhsatname süresince yıllar bazında gerçekleştirilecek minimum iş programı ve malî yatırım programı 16 ncı maddenin birinci fıkrasında sözü edilen doksan günlük süre içinde Genel Müdürlüğe verilir.

Başvuru sahibi, ruhsat başvurusunda vermiş olduğu iş programı için gerekli malî yatırımın % 2'si kadar teminat verir. İş ve malî yatırım programının yıllık bazda gerçekleştirilmesi halinde buna karşılık gelen teminat tutarı petrol hakkı sahibine iade edilir. Bu konu ile ilgili usul ve esaslar yönetmelik ile düzenlenir. Ancak, taahhüt edilen programın bir sonraki yıl yerine getirilmesine izin vermek üzere, kabul edilebilecek meteorolojik ve teknik kısıtlamalar yönetmelikte belirtilir.

Arşiv bilgileri

MADDE 15.- Genel Müdürlüğün arşivinde oluşmuş ve oluşacak ve 11 nci maddenin üçüncü fıkrasına göre açık hale gelen bilgi ve verilerin pazarlanması ve satışı işlemi ile bu bilgilere ve verilere bağlı olarak potansiyel tespit edilen ruhsatsız alanların açık artırma yoluyla ruhsatlandırılması işlemi Genel Müdürlükçe gerçekleştirilir. Arşiv bilgilerinin ücret karşılığı ilgililerin kullanımına sunulması ve açık artırma yoluyla ruhsatlandırılması işlemlerine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.

Başvuru ve ruhsatlandırma usulü

MADDE 16.- Petrol aramalarına açık bir sahaya yapılan ilk arama ruhsatnamesi başvurusunun kapsadığı alan ilan edilir. Bu ve sonraki başvuruların içeriği ilan tarihini takip eden doksan gün gizli tutulur. Bu süre içinde yapılan ve aynı arazi parçasını tamamen kapsayan başvurular, 3 üncü madde çerçevesinde birlikte değerlendirilir. Bu süre içinde yapılan ve aynı arazi parçasını kısmen kapsayan arama ruhsatnamesi başvuruları ile doksan günden sonra yapılan ve aynı arazi parçasını kısmen veya tamamen kapsayan arama ruhsatnamesi başvuruları değerlendirmeye alınmaz. Ancak, bu alanla kısmen çakışan müracaatların bu alan dışında kalan kısımları için yapılacak başvurular yukarıdaki gibi değerlendirilir. Reddedilen arama ruhsatnamesi başvuru sahasına veya terk edilen veya feshedilen bir arama sahasına, ret veya terk veya fesih keyfiyetinin kesinleşip Resmî Gazetede ilanını takiben yapılacak başvurular hakkında da bu hükümler uygulanır.

Doksan gün sonunda Genel Müdürlükçe değerlendirmeye alınan başvurular en geç altmış gün içinde sonuca bağlanır.

Bir arama sahası karalarda 100 000, denizlerde 1 000 000 hektardan fazla olamaz. Arama sahaları kara, karasuları, münhasır ekonomik bölge sınırları ve kıyı çizgileri dışında kuzey-güney ve doğu-batı istikametindeki doğru hatlarla çevrilir. Bu sahaların en ve boy oranı, diğer sahalarla komşuluğu ve birleşimi bakımından yönetmelik hükümlerine uygun olmalıdır.

Bir arama ruhsatnamesinin süresi, karalarda beş, denizlerde sekiz yıldır. Bir arama sahasında karada beş yıl ve denizde sekiz yıl sonunda, 14 üncü maddenin üçüncü fıkrasına göre verilmiş olan minimum iş programının gerçekleştirilmeyen kısmına tekabül eden yatırım tutarının % 2'si irat kaydedilir. Petrol hakkı sahibi tarafından Genel Müdürlüğe yeni yatırım tutarı ve bunun % 2'si tutarında teminat ile birlikte en az bir sondaj programı verilmesi halinde, bir arama ruhsatnamesinin süresi ihtiyaca göre karalarda iki, denizlerde üç yılı aşmamak üzere uzatılır. Uzatma süresi sonunda verdiği sondaj programını yerine getirmeyen petrol hakkı sahibinin ruhsatı iptal edilerek verilen teminat irat kaydedilir. Ancak, sondaj programına başlamış veya yerine getirmiş bir petrol hakkı sahibinin arama süresini tekrar uzatma talebi, Genel Müdürlüğe ikinci bir sondaj programı ve buna karşılık gelen malî yatırım programının % 2'sini teminat olarak vermesi halinde karalarda iki yıl, denizlerde üç yıl olarak yerine getirilir. Uzatma süresi sonunda verdiği sondaj programını yerine getirmeyen petrol hakkı sahibinin ruhsatı düşürülerek, verilen teminat irat kaydedilir. Bu madde hükümlerine göre yapılan uzatmalar dahil, bir arama ruhsatnamesinin süresi ilk yürürlük tarihinden itibaren karalarda dokuz yıl, karasuları içi denizlerde on dört yıldan fazla olamaz.

Bir arama sahasında petrol bulgusuna rastlanır ise ve arama ruhsatnamesinin kalan süresi petrol bulgusunun geliştirilmesi ve keşif tescili için gerekli çalışmalara yetmediği durumlarda, uygun bir programla uzatma talebinde bulunulur. Bulgu tarihinden itibaren hesaplanmak üzere; karalarda üç, denizlerde on yılı aşmamak üzere arayıcının petrollü araziyi tespit etmesine imkân verecek yeterli bir zamana kadar ruhsatname süresi Genel Müdürlükçe uzatılabilir. Bu fıkraya göre yapılacak uzatmadan sonra dördüncü fıkraya göre tarif edilen uzatmalar verilmez. Bir arama sahasında açılmakta olan bir arama kuyusunun bitirilmesi için gerekli olan süre, arama ruhsatı süresini aşacak durumda ise, petrol hakkı sahibinin talebi üzerine Genel Müdürlük tarafından uygun bir ek süre verilir.

İşletme ruhsatnamesi

MADDE 17.- İşletme ruhsatnamesi, işletmeciye ruhsatname süresince arama ve üretim yapmak ve ürettiği petrolü satmak haklarını verir. Her bir işletme ruhsatnamesi, belirli bir petrollü arazi için verilir.

Kara ve karasuları içinde işletme sahaları kuzey-güney ve doğu-batı yönlerinde doğru hatlarla çevrilir. Bu sahaların en ve boy oranı, diğer sahalarla komşuluğu ve birleşimi bakımından yönetmelik hükümlerine uygun olmalıdır.

Keşif yapmış bulunan arayıcıya, arama ruhsatnamesinin verildiği tarihte geçerli olan şartlarla işletme ruhsatnamesi verilir. Başvuru dosyasında bu konu ile ilgili bulunacak bilgi ve belgelerin ayrıntıları yönetmelikte belirtilir. İşletme ruhsatnamesinden arta kalan arama ruhsatnamesi alanı arama ruhsatnamesi süresinin sonuna kadar devam eder.

Üzerinde arama veya işletme hakkı bulunmayan bir saha, işletme ruhsatnamesi verilmek üzere, Bakanlar Kurulu kararı ile müzayedeye çıkarılabilir. İşletme ruhsatnamesi evvelce müzayedeye çıkarılmış bulunan bir işletme sahasının tamamı veya bir kısmı yine Bakanlar Kurulu kararı ile müzayededen kaldırılabilir. Müzayede kararı kaldırılmadıkça, müzayedeye çıkarılan bir saha için arama ve işletme ruhsatnamesi verilemez. Müzayede, Genel Müdürlük tarafından yönetmeliğe göre yapılır. Bir sahanın müzayedeye çıkarılması, en fazla teklifte bulunana verilmesi veya herhangi bir teklifin kabul edilmesini gerektirmez. Müzayedenin usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.

Bir işletme ruhsatı, yönetmeliğe göre alınacak iş ve malî yatırım programı dikkate alınarak yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, başvuru sahibinin talebine göre otuz yıl için verilir. Ancak, üretimin iki yıldan fazla durması halinde ruhsat iptal edilir. İşletme ruhsatı, süresi sonunda üretim programının uygun görülmesi halinde, her seferinde onar yılı geçmemek üzere uzatılır.

Bu Kanuna göre işletme ruhsatnamesi sahibine talebi halinde işletme ruhsatnamesine eklenmek şartı ile ürettiği petrolü, boru hattı ve diğer nakil vasıtalarıyla taşıması için taşıma izni verilir.

Devlet hakkı

MADDE 18.- İşletmeci; hakkının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde, işletme sahasının sınırlarını yönetmelikte belirtildiği şekilde, sınır noktalarıyla işaretlemekle, işletme sahasının sınırlarının değiştirilmesi halinde, bu değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra dört ay içinde işletme sahasının yeni sınırlarını işaretlemekle ve işletme sahasının sınır noktalarını korumakla yükümlüdür.

İşletmeciler, her işletme ruhsatı için hektar başına yılda 1 YTL Devlet hakkı ödemekle yükümlüdür. Denizlerde bu miktar dörtte bir oranında tahsil edilir. Bu miktarlar Genel Müdürlükçe Üretici Fiyatları Endeksinin (ÜFE) yıllık artışı oranında her yıl ocak ayında yeniden belirlenir.

İşletme sahaları kısmen veya tamamen aynı petrollü arazi içinde bulunan işletmecilerin, işlemlerini birleştirme talepleri ivedilikle karara bağlanır. Bu suretle birleşen işletmeciler birleşme haricinde kalan sahaları için ödemekle yükümlü oldukları Devlet hakkına ilaveten, birleştirilmiş petrollü arazi üzerinden aralarında tayin ve tespit edecekleri oranlarda Devlet hakkı ödemekle yükümlüdürler.

İKİNCİ BÖLÜM

Devlet Hissesi, Yüzey ve Su Hakları

Devlet hissesi

MADDE 19.- Bir arayıcı veya işletmeci, tek rezervuar olarak tanımlanmış üretim sahasından ürettiği petrolden, aşağıda belirlenen dilimler arasında aylık net üretimin gün sayısına bölünmesiyle bulunan günlük üretim miktarlarına göre tespit edilen oranlarda Devlet hissesi ödemekle yükümlüdür. Devlet hissesi aşağıda belirtilen oranlardadır:

Karalarda:

Üretim sahası bazında
Ham petrol üretimi
(Varil/Gün)
500'e kadar	% 2
501 - 2 000 için	% 4
2 001 - 5 000 için	% 6
5 001 - 10 000 için	% 8
10 000'den fazla için	% 12
Üretim sahası bazında
Doğal gaz üretimi
(M3/Gün)
85 000'e kadar	% 3
85 001 - 340 000 için	% 6
340 001 - 750 000 için	% 8
750 001 - 1 500 000 için	% 10
1 500 000' dan fazla için	% 12
Denizlerde:
Üretim sahası bazında
Ham petrol üretimi
(Varil/Gün)
20 000'e kadar	% 2
20 001 - 50 000 için	% 6
50 001 - 100 000 için	% 8
100 001 - 150 000 için	% 10
150 000'den fazla için	% 12
Üretim sahası bazında
Doğal gaz üretimi
(M3/Gün)
3 300 000' e kadar	% 3
3 300 001 - 8 200 000 için	% 6
8 200 001 - 16 400 000 için	% 8
16 400 001 - 24 600 000 için	% 10
24 600 000'den fazla için	% 12

Su derinliği; 0 metre ile 500 metre arasındaki sahalardan yapılan üretimden % 5, 501-1000 metre arasındaki sahalardan yapılan üretimden % 10, 1001 metre ile 1500 metre arasındaki sahalardan yapılan üretimden % 20, 1500 metreden fazla olan sahalardan yapılan üretimden % 30 oranında daha az Devlet hissesi alınır.

Gravitesi 16 API’dan az olan ham petrolden % 50 oranında daha az Devlet hissesi alınır.

Genel Müdürlük tarafından kabul edilecek üretimi artırma yöntemleri ile elde edilecek ilave üretimden % 25 oranında daha az Devlet hissesi alınır.

Arama veya işletme sahası ile ilgili olarak yapılan petrol işlemlerinde kullanılan petrolden Devlet hissesi alınmaz.

Yeraltı deposu olarak kullanılacak petrol rezervuarları, fiilen veya hesaben boşaltılmadan ve Genel Müdürlüğün görüşü alınmadan yeraltı deposu olarak kullanılamaz. Depolama için gerekli olduğu belirlenen sahada üretilmeyecek petrol bulunması halinde, bu petrolden Devlet hissesi alınmaz.

Petrol üreticisinin ödeyeceği Devlet hissesi nakden ödenir. Bu ödemenin tutarı kuyubaşı fiyatı üzerinden hesaplanır. Devlet hakkı ve hissesi Genel Müdürlüğün bulunduğu yer vergi dairesine ödenir. Devlet hakkı ve hissesinin beyan, tarh, tahakkuk, ödeme usul, şekil ve zamanı ile ikmalen tarhiyata ait diğer hususlar yönetmelikle belirlenir.

Karalarda elde edilen Devlet hissesinin % 50’si işletme ruhsatının bulunduğu ilin il özel idaresinin açtıracakları hesaba aktarılır.

Yüzey ve su hakları

MADDE 20.- Araştırma izni, arama veya işletme ruhsatnamesi, kapsadığı arazinin malik veya zilyedine veya bu arazide petrol dışındaki madenlere ait haklarla bunlar üzerinde tesis edilmiş veya edilecek diğer hakları ihlal etmez.

Bir petrol hakkı sahibi; arama veya işletme sahasında veya civarında petrol işlemi için gerekli arazinin kullanma hakkını, arazi özel mülkiyet konusu ise anlaşma veya kamulaştırma yoluyla, arazi Hazineye ait veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında ise Maliye Bakanlığından bedeli karşılığında kiralamak, irtifak veya kullanma hakkı almak ve ruhsatnamesine kaydedilmek suretiyle elde edebilir. Anlaşmaya dayanan kullanma hakkı üç yıldan fazla sürdüğü takdirde özel mülkiyet konusu arazinin kamulaştırılması, arazi sahibi veya petrol hakkı sahibi tarafından istenebilir.

Kamu yararı niteliğindeki kamulaştırma kararı, talep üzerine Genel Müdürlükçe verilir. İşlemler 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümleri çerçevesinde yapılır. Aynı Kanunun 27 nci maddesi hükümlerine göre acele kamulaştırma yapılabilir. Kamulaştırılan arazinin mülkiyeti Hazineye, kullanma hakkı kamulaştırma bedelini ödeyen petrol hakkı sahibine ait olur. Bu durumda, Maliye Bakanlığı tarafından petrol hakkı sahibi lehine bedelsiz olarak ve ruhsat süresi kadar irtifak hakkı tesis edilir. Bu madde hükümleri çerçevesinde elde edilen kullanma hakları arama ve işletme ruhsatnamesinin parçası olarak ruhsat süresince devam eder.

Petrol hakkı sahibi, petrol işlemleri için kullanma hakkına sahip olduğu arazi veya bunun üzerindeki tesisler ve civarındaki gayrimenkul veya tesislere yaptığı zararı tam olarak tazmin etmekle yükümlüdür. Bundan doğan tazminat alacakları haksız fiiller hakkındaki zamanaşımına tabidir.

Arayıcı veya işletmeci, arama veya işletme sahası içindeki ve civarındaki arazide, üzerindeki kullanma hakkını almak ve diğer kanunların hükümlerine uyma şartları ile sondaj dahil çeşitli yöntemlerle su aramak ve bulunan suları kullanmak, mevcut suların kendi işlemleri için gerekli miktarını başkalarının bu su üzerindeki haklarına tecavüz etmeden kullanmak hakkına sahiptir.

6831 sayılı Orman Kanununa göre orman sayılan yerlerdeki ve millî parklardaki ruhsat ve izin alanlarında, ilgili mevzuatına göre izin almak ve bedelleri ödenmek suretiyle petrol arama ve işletme faaliyetleri yapılabilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Terk, Sahaya İlave ve Tesislerin Kaldırılması

Terk, sahaya ilave ve tesislerin kaldırılması

MADDE 21.- Petrol hakkı sahibi, araştırma izni ve arama ruhsatnamesini en az bir ay önceden, işletme ruhsatnamesini ise en az üç ay önceden Genel Müdürlüğe başvurarak ve varsa saha ile ilgili kamu kuruluşunu haberdar ederek kısmen veya tamamen terk edebilir. Arama veya işletme ruhsatnamesinden doğan haklar, terk edilen kısım için başvuru tarihinde sona erer. Fakat sahanın tamamı için verdiği iş ve malî yatırım programı terk edilmeyen kısımda aynen uygulanır. Tamamen terk edilen bir arama ruhsatnamesi için, verilmiş olan iş ve malî yatırım programı dikkate alınır ve yerine getirilmeyen faaliyete karşılık gelen % 2 oranındaki meblağ irat kaydedilir. Petrol hakkı sahibinin bu tarihe kadar olan diğer yükümlülükleri yerine getirilmiş ise sorumlulukları sona erer.

Genel Müdürlük, başvuru halinde bu Kanunun yüzölçümü bakımından koyduğu kısıtlamalar çerçevesinde, arama sahalarına ilaveler yapabilir. Bu durumda, mevcut programa ilave olarak yeni bir minimum iş programı istenir.

Kullanma hakkının sona ermesinden itibaren üç ay içinde petrol hakkı sahibi tarafından araziden kaldırılmayan herhangi bir malın mülkiyeti, arazi sahibine intikal eder. Arazi sahibinin arazi üzerindeki herhangi bir malın devrini kabul etmemesi halinde 4 üncü maddenin dördüncü fıkrası hükümleri uygulanır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Vergilendirme, İthalat ve İhracat ile Transferler

Vergilendirme

MADDE 22.- Petrol hakkı sahiplerinin, safi kazançları üzerinden ödemekle mükellef bulundukları vergiler ve hissedarları adına yapmaları gereken gelir vergileri kesintisi toplamı % 40 oranını geçemez. Bu Kanunda yazılı petrol işlemleri ile birlikte genel hükümlere bağlı diğer faaliyetlerde bulunan petrol hakkı sahiplerinin petrol işlemlerine ait faaliyetleri, diğer faaliyetlerinden ayrı olarak vergilendirilir.

Esas faaliyetleri bu Kanuna göre petrol işlemi olan iki veya daha fazla petrol hakkı sahibi, aralarında bir ortaklık oluşturmuş olsa bile ayrı ayrı vergiye tabi olurlar.

3.6.1949 tarihli ve 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 12 nci maddesinin (1) numaralı bendinde yer alan parantez içindeki hüküm petrol işleminden elde edilen gelir ve kazanca uygulanmaz.

Petrol hakkı sahibinin, petrol işlemi için yapmış olduğu yatırımlara tekabül eden sermayesine karşılık gelen üretimden elde edeceği gelirler, cari kur üzerinden sermayenin geri alınmasına kadar, yerli şirketler için ise yapılan yatırım miktarı itfa edilene kadar Devlet hissesi hariç kurumlar ve gelir vergisinden istisnadır. Petrol hakkı sahiplerinin 6326 sayılı Kanuna göre geçmiş yıllarda yabancı para cinsinden ithal etmiş olduğu fakat halen transferi gerçekleşmemiş sermayeden kalan miktarlara da bu kural uygulanır.

Kurumlar Vergisi Kanununun 14 üncü maddesi gereğince kurum kazancının tespitinde mükellefler tarafından hasılâttan indirilebilecek giderlerden başka petrol hakkı sahipleri aşağıdaki indirimleri de yaparlar:

a) Petrol hakkı sahiplerinin ödedikleri Devlet hakkı ve hissesi.

b) Petrol hakkı sahiplerinin ellerindeki sahanın terk edilmesi gereği olarak terkettikleri iktisadi kıymetlerin henüz itfa edilmemiş bakiye değerleri, aktifleştirmedikleri arama giderleri, sondaj fer'i giderleri ve üretim bakımından ekonomik olmayan kuyuların açılma giderleri.

c) Petrol hakkı sahibinin denizlerde yaptığı faaliyetlere ilişkin kurumlar vergisi beyannamelerinde her yılın zararı ayrı ayrı gösterilmek ve on yıldan fazla nakledilmemek koşuluyla geçmiş yılların malî bilançolarına göre meydana gelen zararları.

ç) Tükenme payı; petrol hakkı sahibinin sermaye hesabına alarak aktifleştirdiği arama giderleri, sondaj fer'i giderleri ve üretim bakımından ekonomik olmayan kuyuların açılma giderleri toplamından ibaret olup, Vergi Usul Kanununun 316 ncı maddesi hükmüne kıyasla her saha için ayrı ayrı olmak üzere, Maliye Bakanlığı ile Genel Müdürlükçe müştereken belirlenecek oranlar üzerinden itfa edilir. Ancak, sahanın petrol üretiminden başka bir maksada tahsis edilmiş bulunan kısmının maliyet ve kıymeti ile petrol işleminin sona erdiği tarihte bu sahanın petrol hakkı sahibi bakımından haiz olduğu bakiye değer tükenme payından indirilir.

Genel Müdürlükçe onaylanan arama giderleri, sondaj fer'i giderleri ve ülke ekonomisi yönünden verimi olmayan kuyuların açılma giderlerinin aktifleştirilmesi ihtiyaridir.

Petrol hakkı sahibi tarafından aktifleştirilen arama giderleri, sondaj fer'i giderleri ve üretim bakımından ekonomik olmayan kuyuların açılma giderleri dışındaki ekonomik değerin maliyeti ile bu ekonomik değerin elde edilmesi ve üzerindeki tesisatın kurulmasına ait masraflar amortisman yolu ile itfa olunur, bunlara uygulanacak amortisman oranları rezerv durumu dikkate alınarak Maliye Bakanlığınca ayrıca tespit edilir.

İthalat ve ihracat

MADDE 23.- Bir petrol hakkı sahibi bizzat veya bir temsilci veya Genel Müdürlükçe kabul edilmiş bir müteahhidi vasıtasıyla kendi adına Türkiye'deki petrol işlemi için idarî faaliyetleri ile bina tesislerinin ve teçhizatlarının inşası, kurulması ve işletmesine ait malzemeler hariç petrol işlemlerinde kullanılacak ve Genel Müdürlükçe onaylanan malzemeyi, ekipmanı, akaryakıtı ve kara, deniz, hava nakil vasıtalarını her türlü gümrük ve diğer ithal vergi ve resimlerden ve dahilde alınan her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olarak ithal edebilir. İthale konu olan malzemelerin dahilden temin edilmeleri halinde, dahilde alınan her türlü vergi, harç ve resim muafiyeti bunlara da uygulanır. Ancak, Bakanlar Kurulu, ithal edilen malzemelerle kıyası kabil nitelikte ve miktarda Türkiye'de üretimi bulunan maddelerin isimlerini içeren bir liste oluşturarak, bu listede gümrükten muaf olarak ithal edilmekte olan maddelerden hangilerinin gümrük vergisine ve diğer ithal vergisi ve resimlerine tabi tutulacağını tayin ve tespit edebilir. Listeler Resmi Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer. Ancak, listenin yayımlandığı tarihten önce Genel Müdürlüğe verilmiş dilekçeler ile ithali istenilen maddeler, listenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde ithal edildikleri takdirde, muafiyetten faydalanırlar.

Petrol hakkı sahiplerinin petrol işlemlerinde kullanmak üzere Genel Müdürlükçe ithalatı uygun bulunan malzemeleri ile ilgili olarak Türk Standartları Enstitüsünün (TSE) uygunluk değerlendirmesi aranmaz.

Yukarıdaki fıkra gereğince tanınan gümrük ve diğer ithal vergi ve resimleri ve dahilde alınan her türlü vergi, harç ve resim muafiyeti, bu malzemenin bir petrol hakkı sahibinden petrol işleminde kullanılmak üzere başka bir petrol hakkı sahibine Genel Müdürlüğün izni ile devri halinde de devam eder. Söz konusu malzemeler petrol işlemi sayılmayan bir faaliyet yolu ile Türkiye dahilinde kullanılmak veya satılmak üzere devredildiği takdirde, devir tarihinde yürürlükte bulunan ithalde ve dahilde alınan vergi resim ve harçların tümüne tabi tutulur. Ekonomik ömrü bir yıldan az olan sarf malzemeleri hariç olmak üzere, diğer malzemelerin devri, devir ve ihraç sırasındaki kıymet tespit kararındaki kıymeti üzerinden yapılır.

Gümrük ve diğer ithal vergi ve resimlerinden muaf olarak ithal edilmiş olan malzeme, Türkiye'ye giriş tarihinden itibaren on yılını doldurduğunda, ithal eden veya devralan petrol hakkı sahibi söz konusu malzeme üzerinde gümrük ve diğer ithal vergi ve resimlerinden muaf olarak her türlü tasarruf hakkına sahiptir.

Transferler

MADDE 24.- Bir petrol hakkı sahibi, Hazine Müsteşarlığına ve Genel Müdürlüğe başvurarak, ödenmesi gereken fakat henüz ödenmemiş bulunan her türlü vergi, resim, harç, Devlet hakları ve Devlet hisselerinin ödenmesi için gereken meblağı hariç tutarak, nakdi fonlarla buna ilişkin haklarını ve sermaye mevcutları esasına dahil diğer iktisadî kıymetleri nakden veya aynen, vergiden muaf olarak harice transfer edebilir.

Petrol hakkı sahipleri, sermayelerine mahsuben her zaman transfer talebinde bulunabilir. Sermayesinin transferi tamamlandıktan sonra, transfer edilebilecek net kıymetlerini ise cari yıl içerisinde üçer aylık dönemler sonunda transfer edebilir. Mahsup işlemleri için kurumlar vergisi beyannamesinin verilişini takiben transfer beyannamesini verir.

Petrol hakkı sahibi ihraç ettiği petrolden sağladığı dövizi yurt dışında muhafaza edebilir. Bu döviz tutarı, Türkiye'ye ithal edilmiş sermaye ile bunu aşan net kıymetlerin transferinden mahsup edilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Yabancı Personel Çalıştırılması ve Mücbir Sebepler

Yabancı personel çalıştırılması

MADDE 25.- Bir petrol hakkı sahibi, petrol işlemi için gereken yabancı personeli, Genel Müdürlüğün uygun görüşü ve İçişleri Bakanlığının izni ile, 27.2.2003 tarihli ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun hükümlerine bağlı olmaksızın çalıştırabilir.

İşletmeciler, istihdam ettikleri yabancı şahıslar sayısının % 25'inden aşağı sayıda olmamak üzere Türk vatandaşlarının (Devlet memurları hariç) petrol işlemlerinin her safhasında ihtisas kazanmalarını sağlamak için yabancı memleketlerde veya Genel Müdürlükçe uygun görüldüğü oranda Türkiye'deki ilmi ve meslekî kurum ve işletmelerde eğitim ve staj görmelerini, masraflarını üzerlerine almak suretiyle temin ederler. Bu suretle eğitim ve staj görenler masraflarını üzerlerine alan petrol hakkı sahiplerine karşı mecburî hizmet veya iş mükellefiyeti ile bağlı değildirler.

Mücbir sebepler

MADDE 26.- Doğal afetler, harp, isyan, grev, lokavt ve toplumsal olaylar petrol işlemine etkileri oranında petrol hakkı sahibinin hak ve sorumluluklarını eşit sürede erteler.

ALTINCI BÖLÜM

İdarî Para Cezaları, İdarî Tedbirler ve Transit Boru Hatları

İdarî para cezaları

MADDE 27.- Bu Kanuna göre yasaklanan fiiller, daha ağır cezayı gerektirmediği takdirde, bu madde hükümlerine göre idarî para cezası ile cezalandırılır. Bu cezalar her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır. Ay içinde tahsil edilen idarî para cezaları müteakip ayın yirminci işgünü sonuna kadar irat kaydedilmek üzere Hazineye devrolunur. Bu Kanuna göre idarî para cezalarının veya idarî yaptırımların uygulanması, bu Kanunun diğer hükümlerinin uygulanmasına engel oluşturmaz. Bu Kanuna göre verilen ceza ve alınacak tedbirler diğer kanunlar gereği yapılacak işlemleri engellemez.

İdarî para cezalarında tüzel kişilerin sorumluluğu 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 65 inci maddesine göre tayin olunur.

İdarî para cezaları ilgililerine tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde ödenir. İdarî para cezaları hakkında 5326 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanır. Kesinleşen ve süresinde ödenmeyen idarî para cezaları ilgili vergi dairesi aracılığı ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.

Bu Kanuna göre; araştırma izni ve ruhsatname almadan araştırma yapanlar 100 000 YTL idarî para cezası ile, arama ruhsatnamesi veya işletme ruhsatnamesi almaksızın araştırma dışında petrol işlemlerini yapanlar 250 000 YTL idarî para cezası ile cezalandırılırlar. Türk ilim ve araştırma kuruluşları ile Millî Savunma Bakanlığı tarafından bilimsel araştırma yapmak üzere Genel Müdürlüğe bildirilerek görevlendirilen şahıslara bu fıkra hükümleri uygulanmaz.

Genel Müdürlük, bir petrol işleminde veya bu işlem ile ilgili olarak tehlikeli fiil yapıldığını belirler ise, petrol hakkı sahibi 350 000 YTL idarî para cezası ile cezalandırılır ve petrol işlemi durdurulur. Tehlikeli fiilin önlenmesi için Genel Müdürlüğün vermiş olduğu süre içinde, tehlikeli fiil önlenmezse, tehlikeli fiil ortadan kaldırılıncaya kadar, her geçen gün için 50 000 YTL idarî para cezası uygulanır ve Genel Müdürlük, masrafı petrol hakkı sahibine ait olmak üzere, tehlikeli fiili önleyici tedbirleri alır, hasarı tamir ve tazmin ettirir. Bu amaçla öncelikle 4 üncü maddenin yedinci fıkrasında yer alan teminat kullanılır. Teminatın kullanılan kısmı otuz gün içinde petrol hakkı sahibine tamamlattırılır. Teminat yetmediği takdirde kalan miktar, petrol hakkı sahibinden on beş gün içinde tahsil edilir. Tehlikeli fiil nedeniyle önemli ve tamiri mümkün olmayan bir hasar veya zarar meydana geldiği Genel Müdürlük tarafından belirlenirse, petrol hakkı sahibine 500 000 YTL idarî para cezası uygulanır.

Bu Kanunun verdiği bir hakkın kullanılmasını veya Genel Müdürlüğün bir görevlisinin görevini yapmasını engelleyenlere 50 000 YTL idarî para cezası uygulanır.

Kanun, yönetmelik ve diğer mevzuat gereği istenilen her türlü bilgi ve belgelerin bir takvim yılı içinde iki defa zamanında eksiksiz gönderilmemesi durumunda, petrol hakkı sahibi 10 000 YTL idarî para cezası ile cezalandırılır. Bir takvim yılında ikiden fazla tekrarı halinde her tekrar için 10 000 YTL ayrıca idarî para cezası uygulanır. Bu Kanuna göre yapılan başvurularda gerçek dışı beyanda bulunanlar 50 000 YTL idarî para cezası ile cezalandırılırlar.

İdarî tedbirler

MADDE 28.- Petrol hakkı sahibi bu Kanuna, yönetmeliğe, araştırma izni, arama ruhsatnamesi veya işletme ruhsatnamesinde yazılı şartlardan herhangi birine uymadığı takdirde, kendisine doksan gün süre içinde şartlara uyması ihtar edilir ve uymaması durumunda ilgili petrol hakkının feshedileceği bildirilir. Doksan günlük sürenin bitiminde petrol hakkı sahibinin şartlara uyabilmesi için ek süreye ihtiyaç var ise altmış günü geçmemek üzere ek süre verilir veya petrol hakkı feshedilir.

Arama veya işletme ruhsatnamesi sahibi 4 üncü maddenin dört, altı, yedi ve sekizinci, 16 ncı maddenin dördüncü, 17 nci maddenin beşinci ve 18 inci maddenin ikinci fıkralarında belirtilen hükümlerden herhangi birine uymadığı takdirde, hakkında doksan günlük süre verilmek suretiyle veya doğrudan doğruya fesih yaptırımı uygulanır.

Fesih kararı, Genel Müdürün teklifi üzerine Bakan tarafından verilir. Feshine karar verildiği takdirde, araştırma izninden, arama veya işletme ruhsatnamesinden doğan haklar, fesih tarihinden itibaren sona erer. Mevzuata uyma için verilen süreler içinde, şartlara uyum için gerekli çalışmalar, petrolün satışı ve tehlikeli fiilin önlenmesi dışında hiçbir işlem yapılamaz.

Transit boru hatları

MADDE 29.- Ham petrolün veya doğal gazın bir başka ülkeye tevcihen bir milletlerarası andlaşmaya dayanmaksızın Türkiye üzerinden transit geçişini veya Türkiye'ye gelişini sağlayacak bir boru hattı kurulmasına bu Kanunun 17 nci maddesinde belirtilen sürelerle Bakanlar Kurulunca izin verilir. Bu kapsamda verilen izinlere ilişkin hak ve mükellefiyetler ile kamulaştırma işlemleri; 22, 23 ve 24 üncü maddeleri hariç olmak üzere bu Kanunun ilgili hükümlerine tabidir. Gerektiğinde bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar hakkında karar almaya Bakanlık yetkilidir.

YEDİNCİ BÖLÜM

Bazı Kanunlarda Yapılan Değişiklikler

MADDE 30.- 19.4.1926 tarihli ve 815 sa-yılı Türkiye Sahillerinde Nakliyatı Bahriye (Kabotaj) ve Limanlarla Kara Suları Dahilinde İcrayı San'at ve Ticaret Hakkında Kanunun 3 üncü maddesine "bilumum deniz esnaflığı icrası" ibaresinden sonra gelmek üzere "(petrol arama ve üretim faaliyetleri hariç)" ibaresi ile 4 üncü maddesinin "ecnebi tahlisiye gemi-lerinin" ibaresinden sonra gelmek üzere "ve petrol arama ve üretim faaliyetlerinde kullanılan deniz vasıtalarının" ibaresi eklenmiştir.

MADDE 31.- 3.6.1949 tarihli ve 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesinin birinci fıkrasındaki "% 25 nispetinde kurumlar vergisi tevkifatına tabidir." ibaresinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiştir.

"Ancak, Petrol Kanunu hükümleri uyarınca petrol arama ve üretim faaliyetlerine münhasır olmak üzere sağlanacak kazançların kurumlar vergisi tevkifatı % 5 olarak uygulanır."

MADDE 32.- 7.3.1954 tarihli ve 6326 sayılı Petrol Kanununun 18 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "teftiş kurulu başkanı ve müfettişlerden;" ibaresi madde metninden çıkarılmıştır.

MADDE 33.- 1.7.1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı Tablonun "IV-Ticarî ve medenî işlerle ilgili kâğıtlar" başlıklı bölümüne aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

"36. Petrol Kanunu kapsamında petrol hakkı sahiplerinin petrol arama ve üretim faaliyetlerine ilişkin olarak yapmış oldukları sözleşmelere ilişkin kâğıtlar."

MADDE 34.- 20.2.2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa 10 uncu maddesinin (C) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiştir.

"Kurumun petrol piyasası ile ilgili, katılım payı ve lisanslandırma işlemlerinden elde ettiği yıllık gelirlerinin yüzde beşi Kurum tarafından Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne her yılın Ekim ayında ödenir."

MADDE 35.- 6.6.2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesine aşağıdaki (8) numaralı bent eklenmiştir.

"8. (II) sayılı listede yer alan mallardan petrol işleminde kullanılacağı Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce onaylanan kara, hava ve deniz taşıtlarının ithali veya ilk iktisabı,''

MADDE 36.- 4.12.2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununa aşağıdaki ek madde eklenmiştir.

"Biyodizel

EK MADDE 1. - Biyodizel üreticileri, EPDK tarafından çıkarılacak yönetmelikte belirlenen kalite standartlarına göre üretim yapmak üzere, yönetmelikle belirlenen usul ve esaslar dahilinde bedelsiz olarak üretim lisansı alırlar ve üretimlerini lisans kapsamında yaparlar. Kalite denetimleri EPDK tarafından yapılır veya yaptırılır.

Petrol piyasasında faaliyet gösteren rafinerici ve dağıtıcılar, tamamen yerli tarım ürünlerini kullanarak üretim yapan biyodizel üreticilerinden temin edecekleri biyodizeli akaryakıt ile en az yüzde iki oranında harmanlayabilirler. Harmanlama oranı ile harmanlama sonucu oluşan ürünün Özel Tüketim Vergisi Maliye Bakanlığı tarafından düzenlenir. Harmanlama oranları ile ilgili denetimler EPDK tarafından yapılır.

Biyodizel üreticileri her yıl, bir sonraki yıl için piyasaya sunabilecekleri üretim miktarını ve her üç aylık dönem gerçekleşmelerini yılı içinde EPDK'ya bildirir.

Biyodizel üreticileri sadece yerli tarım ürünlerinden üretilen saf biyodizel dağıtımı ve satışı yapmak için bu Kanunun 7 nci ve 8 inci maddelerindeki esaslara göre ve yıllık en az otuz bin ton saf biyodizel satış projeksiyonu vermek koşuluyla dağıtım lisansı ve bayi lisansı alabilir. Dağıtım ve bayi lisanslarının teknik ve ekonomik şartları EPDK tarafından, bu şekilde tüketiciye ulaşacak biyodizele uygulanacak Özel Tüketim Vergisi muafiyet oranları Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir.

Dağıtıcılar ve rafineriler, Tarım Birlik ve Kooperatifleri ile bu birlik ve kooperatiflerin biyodizel üreticilerine teslim ettiği yerli tarım ürünlerinden üretilebilecek miktarı geçmemek üzere, yerli tarım ürünü teslimi karşılığı bu birlik ve kooperatiflere ortaklarının tüketimleri miktarında Maliye Bakanlığının düzenlemeleri doğrultusunda Özel Tüketim Vergisi ve Katma Değer Vergisinden muaf biyodizel (saf veya harmanlanmış) verecek anlaşmalar yapabilir. Bu şekilde Tarım Birlik ve Kooperatiflerine verilen biyodizel, birlik ve kooperatif ortaklarına tüketim miktarları göz önünde bulundurularak dağıtılır. Ancak ortakların tüketimlerinden fazla olan miktarlar birlik veya kooperatifler tarafından dağıtıcılara satılır. Birlik ve kooperatif ortağı kişilerin piyasada biyodizel satışları yasaktır.

Bu maddenin birinci, ikinci ve dördüncü fıkralarına aykırı faaliyet gösterenlere bu Kanunun 19 uncu maddesinin (a) bendi hükümleri, üçüncü ve beşinci fıkralarına aykırı faaliyet gösterenlere bu kanunun 19 uncu maddesinin (b) bendi hükümleri ile genel hükümleri uygulanır.”

MADDE 37.- 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununun 2 nci maddesinin (5), (7) ve (44) numaralı bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki bentler eklenmiştir.

“5) Akaryakıt: Benzin türleri, nafta (hammadde, solvent nafta hariç), gazyağı, jet yakıtı, motorin türleri, biyodizel, fuel-oil türleri ile Kurum tarafından belirlenen diğer ürünleri,

7) Akaryakıtla harmanlanan ürünler: Metil tersiyer bütil eter (MTBE), denatüre biyoetanol, biyodizel ve benzeri (Maliye Bakanlığının belirlediği miktarlarda harmanlanan yerli tarım ürünlerinden üretilenlerin Özel Tüketim Vergisi muafiyet oranları Maliye Bakanlığınca düzenlenir) akaryakıt ile eşdeğer vergiye tâbi olan ve olacak ürünleri,

44) Ürün: Fiziksel veya kimyasal işlem, rafinaj veya diğer yöntemlerle elde edilen ürün veya ara ürün herhangi bir hidrokarbonu,

45) Biyodizel: Akaryakıt olarak veya akaryakıt ile harmanlanarak kullanılmak üzere, bitkisel ve hayvansal yağlar veya bitkisel ve hayvansal atık yağlardan elde edilen ürün türevi yağ asiti metil esterleri karışımını,

46) Biyoetanol: Akaryakıt ile harmanlanmak üzere şekerli, nişastalı bitkilerden, her türlü selülozik kaynaklardan ve biyokütle atık ve artıklarından üretilen denatüre etil alkolü,”

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Geçici ve Son Hükümler

Yönetmelik

MADDE 38.- Bu Kanunun hükümlerinin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Genel Müdürlük tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir. Yönetmelikler bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içerisinde çıkarılır.

Yürürlükten kaldırılan mevzuat

MADDE 39.- a) 18.4.2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanununun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinin dördüncü paragrafı,

b) 7.3.1954 tarihli ve 6326 sayılı Petrol Kanunu, 18 inci maddesi hariç olmak üzere,

yürürlükten kaldırılmıştır.

GEÇİCİ MADDE 1.- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce alınmış arama ruhsatnameleri, bu Kanun ile yürürlükten kaldırılan 6326 sayılı Petrol Kanununun 122 nci maddesi gereğince kazanılmış hakları saklı kalmak üzere, arama ruhsatlarına ilişkin olarak mevcut bulunan bölgesel veya ruhsat bazındaki sondaj mükellefiyetleri bu Kanuna göre düzenlenir ve söz konusu mükellefiyetlerle ilgili olarak alınmış olan teminatlar güncelleştirilir. Bu işlemler Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra bir yıl içinde Genel Müdürlük tarafından tamamlanır.

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce alınmış arama ve işletme ruhsatnameleri bu Kanun hükümlerine tabidir. Ancak, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce denizlerde alınmış arama ve işletme ruhsatnameleri, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra yapılacak ilk uzatım tarihinden itibaren bu Kanun hükümlerine tabidir.

Petrol hakkı sahiplerinin kendi petrolünü taşımak üzere bu Kanun ile yürürlükten kaldırılan 6326 sayılı Petrol Kanunu kapsamında almış olduğu boru hattı belgeleri işletme ruhsatlarının eki haline getirilir.

GEÇİCİ MADDE 2.- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte başlamış olan ve bu Kanun ile yürürlükten kaldırılan 6326 sayılı Kanun kapsamında alınan bir belge ile ilgili olarak başlatılmış veya yapımı devam eden projeler tamamlanıncaya kadar ithalat, ihracat ve kamulaştırma haklarının yürürlüğü devam eder.

GEÇİCİ MADDE 3.- Bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren yeni yönetmelikler ve ilgili mevzuat düzenleninceye kadar, mevcut Petrol Tüzüğü ve ilgili mevzuatın bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.

GEÇİCİ MADDE 4.- Bu Kanun ile yürürlükten kaldırılan 6326 sayılı Petrol Kanununun 116 ncı maddesinin (3) numaralı fıkrası gereğince yapılan transferler nedeniyle 1995, 1996 ve 1997 malî yılları bütçe kanunlarında yer alan "6326 Sayılı Petrol Kanunu Gereğince Ödenecek Kur Farkları" ve "Petrol Arama ve Petrolle ilgili Faaliyetleri Düzenleme Fonuna Ait Hizmetler" harcama kalemlerinden 1995, 1996 ve 1997 yıllarında yapılan kur farkı ödemeleri ilgililer adına kişi borçları hesabına alınarak terkin edilmiştir.

GEÇİCİ MADDE 5.- Ekli (1) sayılı listede yer alan kadrolar iptal edilerek 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin eki Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne ait cetvelden çıkarılmıştır.

Çıkarılan bu kadroların yerine (2) ve (3) sayılı listelerde yer alan kadrolar ihdas edilerek 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayılı cetvelin Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığına ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne ait bölümlerine sırasıyla eklenmiştir.

Yukarıdaki listede yer verilen düzenlemeye göre Genel Müdürlükte Teftiş Kurulu Başkanlığında görevli Teftiş Kurulu Başkanı, Başmüfettiş, Müfettiş ve Müfettiş Yardımcılarının bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren en fazla üç ay içinde Genel Müdürlükteki her türlü ilişkileri kesilerek Bakanlık ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne atamaları yapılır.

Ancak, yukarıdaki şekilde kadrosuna ataması yapılamayan söz konusu personel, yeni bir göreve ataması yapılıncaya kadar aylık, ek gösterge, her türlü zam ve tazminatları ile diğer malî haklarını şahıslarına bağlı olarak almaya devam eder. Bu durumda olup yeni bir göreve ataması yapılamayan personel ise; bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren en geç bir yıl içerisinde istihdam fazlası personel olarak 27.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 22 nci maddesi kapsamında işlem yapılmak üzere Devlet Personel Başkanlığına aktarılır.

Yürürlük

MADDE 40.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 41.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
SANAYİ, TİCARET, ENERJİ, TABİÎ KAYNAKLAR, BİLGİ VE TEKNOLOJİ KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METNE EKLİ LİSTELER

(1 SAYILI LİSTE)

İPTAL EDİLEN KADROLAR

KURUMU: PETROL İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

TEŞKİLÂTI: MERKEZ

			SERBEST	TUTULU
			KADRO	KADRO
SINIFI	UNVANI	DERECESİ	ADEDİ	ADEDİ	TOPLAM
GİH	Teftiş Kurulu Başkanı	1	1		1
GİH	Başmüfettiş	1	6		6
GİH	Müfettiş	1	6		6
GİH	Müfettiş	3	1		1
GİH	Müfettiş	5	1		1
GİH	Müfettiş (Özelleştirme)	1-7	10		10
GİH	Müfettiş Yardımcısı	9	1		1
	TOPLAM		26		26

(2 SAYILI LİSTE)

İHDAS EDİLEN KADROLAR

KURUMU: ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANLIĞI

TEŞKİLÂTI: MERKEZ

SINIFI	UNVANI	DERECESİ	KADRO ADEDİ
GİH	Başmüfettiş	1	4
GİH	Müfettiş	5	1
GİH	Müfettiş Yardımcısı	7	4
	TOPLAM		9

(3 SAYILI LİSTE)

İHDAS EDİLEN KADROLAR

KURUMU: DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

TEŞKİLÂTI: MERKEZ

SINIFI	UNVANI	DERECESİ	KADRO ADEDİ
GİH	Başmüfettiş	1	5
GİH	Müfettiş (Ö)	1-7	10
GİH	Müfettiş	3	1
GİH	Müfettiş
		5	1
	TOPLAM		17