Dönem : 22 Yasama Yılı : 2
T.B.M.M. (S. Sayısı : 302)
Bütçe Komisyonu Raporu (1/692)
|
T.C. |
|
|
|
|
Başbakanlık |
|
|
|
Kanunlar ve
Kararlar |
|
|
|
Genel Müdürlüğü |
23.10.2003 |
|
|
Sayı :
B.02.0.KKG.0.10/101-464/4735 |
|
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Maliye Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı
Bakanlar Kurulunca 6.10.2003 tarihinde kararlaştırılan “Kamu Malî Yönetimi ve
Kontrol Kanunu Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.
Gereğini arz ederim.
Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
GENEL GEREKÇE
Kamu malî yönetim
sistemimiz 1927 yılında çıkarılan 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunuyla
düzenlenmiş, söz konusu Kanun az sayıda değişiklikle bugüne kadar yürürlükte
kalmış ve kamu malî yönetimini düzenleyen temel kanun olma niteliğini sürdürmüştür.
1927 yılından bu yana kamu malî yönetiminde, kamu idarelerinin sayı, nitelik ve
teşkilatlanmalarına bağlı olarak önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Diğer
yandan Dünyada kamu malî yönetimi ve kontrol sistemi konusunda önemli
gelişmeler yaşanmıştır.
Halen ülkemizde
konsolide bütçeyi oluşturan genel ve katma bütçeli kuruluşların yanı sıra
bunlara bağlı döner sermayeler ve fonlar ile mahalli idare bütçeleri ve
kanunlarla kurulan kamu tüzel kişiliğini haiz idarelerin bütçeleri olmak üzere
değişik bütçe türleri bulunmaktadır. Bunlardan sadece genel ve katma bütçeler,
Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilerek kanunla yürürlüğe
konulmakta, diğer bütçeler ise yetkili idari merciler tarafından onaylanarak
yürürlüğe girmektedir. Ayrıca, anılan bütçelerin uygulama usul ve esasları da
önemli farklılıklar arz etmektedir.
Kalkınma planları ile
bütçeler arasında sıkı bir bağ kurulamaması, bazı malî işlemlerin bütçelerde
yer almaması, bütçe uygulamalarının malî yılla sınırlı olması ve çok yıllı
bütçeleme sisteminin olmaması sistemin başlıca eksiklikleri olarak ön plana
çıkmaktadır. Mevcut bütçe sınıflandırması ve muhasebe sistemi, kamu gelir ve
giderleri konusunda, hem malî yönetime hem de kamuoyuna istenilen bilgilerin
ayrıntılı olarak sunulmasına teknik olarak imkân vermemektedir.
Kamu Malî Yönetimi ve
Kontrol Kanunu Tasarısıyla, mevcut sistemin değiştirilerek daha etkin olması,
Ulusal Program ve Politika Belgesi'nde de yer aldığı üzere uluslararası
standartlara ve Avrupa Birliği normlarına uygun bir kamu malî yönetim ve
kontrol sisteminin oluşturulması amaçlanmaktadır.
Diğer taraftan bu
Kanun tasarısıyla, bütçe kapsamının genişletilmesi suretiyle bütçe hakkının en
iyi şekilde kullanılması, bütçe hazırlama ve uygulama sürecinde etkinliğin
arttırılması, malî yönetimde şeffaflığın sağlanması, sağlıklı bir hesap verme
mekanizması ile harcama sürecinde yetki-sorumluluk dengesinin yeniden
kurulması, etkin bir iç kontrol sisteminin oluşturulması ve bu suretle çağdaş
gelişmelere uygun yeni bir kamu malî yönetim sisteminin oluşturulması
öngörülmektedir.
Bütçe hakkının en iyi
şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla, Türkiye Büyük Millet Meclisinin
onayına sunulacak Merkezi İdare Bütçe Kanunuyla, bütçenin kapsamı
genişletilmekte ve aşağıda belirtilen yeni düzenlemeler getirilmektedir:
- Bütçe türleri
uluslararası standartlara uygun olarak yeniden tanımlanmakta ve
sınıflandırılmaktadır. Bu çerçevede katma bütçe kaldırılmakta ve bu kapsamda
yer alan kamu idareleri idari ve malî statüsüne göre genel bütçeli ya da özel
bütçeli idare haline getirilmektedir. Ayrıca, döner sermaye işletmeleri ve
fonların gelir ve giderlerinin ilgili oldukları idare bütçesine dahil edilmesi
sağlanmakta; bunların belirli bir süre sonunda tasfiye edilmesi öngörülmektedir.
- Kamu idarelerinin
tüm gelir ve giderlerinin bütçelerinde yer alması sağlanmakta, bütçe dışında
gelir elde edilmesi ve gider yapılması önlenmektedir.
- Genel idareye dahil
kamu idarelerinin son iki yıla ait bütçe gerçekleşmeleri ile izleyen iki yıla
ait gelir ve gider tahminlerinin Merkezi İdare Bütçe Kanununun ekinde yer
alması esası öngörülmektedir.
- Mahallî idareler ve
sosyal güvenlik kurumlarının bütçe büyüklükleri Türkiye Büyük Millet Meclisinin
bilgisine sunulmaktadır.
- Düzenleyici ve
denetleyici kurumlar, Kanunda sayılan sınırlı sayıdaki maddeye tâbi olmakla birlikte
genel olarak Kanun kapsamı dışında tutulmakta; malî özerkliklerini zedeleyecek
herhangi bir hükme yer verilmemektedir.
- Vergi muafiyeti,
istisnası ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen kamu
gelirleri cetveli Merkezi İdare Bütçe Kanununa eklenmektedir.
Bütçe hazırlama ve
uygulama sürecinde etkinliğin arttırılması amacıyla, bütçe hazırlama
çalışmalarına daha erken başlanılmakta, kamu idarelerinin bütçeleri üzerinde
daha ayrıntılı hazırlık ve sağlıklı tahmin yapması sağlanmakta ve malî
yönetimde çok yıllı bütçeleme sistemine geçilmektedir. Bu çerçevede, plan-bütçe
ilişkisi güçlendirilerek kamu idarelerinin stratejik plan hazırlamaları ve
bütçelerini bu plana dayandırmaları öngörülmekte, amaçların ve hedeflerin bütçe
büyüklükleri ve sürdürülebilir finansman planı düzeyinde hangi ekonomik
koşullarda gerçekleştirileceğine ilişkin olarak kamu idarelerine orta vadeli
program ve malî plan ile yol gösterilmektedir.
Diğer taraftan
uluslararası ve Avrupa Birliği standartlarına uygun bir iç kontrol sistemi
oluşturulmakta ve kamu idarelerinin bütçe uygulama sürecindeki inisiyatifleri
artırılmaktadır. Kamu idarelerine bütçe hazırlama ve uygulamaya ilişkin
görevlerine ek olarak, harcama öncesi kontrol yetkisi verilmekte ve iç
denetçilik müessesesi oluşturulmaktadır.
Kamu malî yönetiminde
görev, yetki ve sorumluluklar açık bir şekilde ortaya konulmakta ve
yetki-sorumluluk dengesi yeniden kurulmaktadır. Buna göre, kamu idarelerinin
malî işlemleri, kurulacak malî hizmetler birimleri tarafından yapılacak, bütçe
sınıflandırmasında ödenek tahsis edilen yöneticiler harcama yetkilisi olarak
karar vermeye yetkili olacak, iş ve işlemler harcama yetkilisi tarafından
verilen harcama talimatı üzerine gerçekleştirme görevlileri tarafından yerine
getirilecektir. Saymanların ödeme aşamasındaki uygunluk denetimi yapma
görevleri sona erdirilerek, bunun yerine kamu idaresi başkanına bağlı olarak
çalışacak malî kontrol yetkilisine, harcama sürecinin belirli aşamalarında
kontrol görevi verilmektedir.
Tasarı ile malî
yönetimde şeffaflığın sağlanması ve sağlıklı bir hesap verme mekanizmasının
kurulması, kamu kaynaklarının elde edilmesi ve kullanılması sırasında gerekli
bilginin gerekli zamanda verilmesi suretiyle kamuoyu denetiminin sağlanması,
kamu hesaplarının uluslararası standartlara uygun bir muhasebe düzenine göre
tutulması sağlanmaktadır. Diğer taraftan, kamu idarelerince idare faaliyet
raporu, mahalli idareler için İçişleri Bakanlığınca değerlendirme raporu ve
Maliye Bakanlığınca genel faaliyet raporu düzenlenmesi öngörülmekte, ayrıca
diğer yöntemlerle malî yönetim verilerinin ve malî istatistiklerin düzenli
olarak kamuoyuna açıklanması sağlanmaktadır.
Sayıştayın harcama
öncesi vize ve tescil işlemleri kaldırılmakta, konumu uluslararası standartlara
uygun hale getirilmekte, Maliye Bakanlığınca yapılan taahhüt ve sözleşme
tasarılarının vizesi işlemi ise yönetsel sorumluluk ve malî kontrol yetkisinin
paylaştırılması ilkesi çerçevesinde kamu idarelerine bırakılmaktadır. Böylece
bir yandan bütçe işlemlerine hız kazandırılırken, diğer yandan Sayıştay'ın dış
denetim organı olarak sadece harcama sonrası denetime odaklanmasına imkân
tanınmaktadır. Ayrıca genel idareye dahil kamu idarelerinin tamamı, dış denetim
kapsamına alınmaktadır.
MADDE GEREKÇELERİ
Madde 1.- Bu maddede,
Kanunun amacı, çağdaş kamu malî yönetim sistemlerinin ana unsurları olan
etkililik, verimlilik, malî saydamlık ve hesap verebilirlik esas alınarak kamu
malî yönetiminin yapısını, işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanması ve
uygulanmasını, malî işlemlerin muhasebeleştirilmesi, raporlanması ve kontrolünü
düzenlemek olarak belirtilmektedir.
Madde 2.- Bu
maddeyle, uluslararası standartlara ve yaklaşımlara uygun olarak, Kanunun
kapsamı genel idare olarak öngörülmüş; genel bütçe kapsamındaki idareler, özel
bütçe kapsamındaki idareler, mahalli idareler ve sosyal güvenlik kurumlarının
malî yönetim ve kontrol işlemleri Kanun kapsamına alınmıştır.
Buna karşılık Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası ile kamu iktisadî teşebbüsleri ve kamuya ait
şirketler Kanun kapsamı dışında tutulmuş; malî özerkliklerinin korunması
amacıyla düzenleyici ve denetleyici kurumların Kanunun sadece belirli
maddelerine tâbi olmaları hükme bağlanmıştır.
Madde 3.- Bu maddede,
Kanunda geçen temel kavramlar tanımlanmış ve kavramlarda anlam birliği
sağlanmak suretiyle herhangi bir tereddüdün ortaya çıkması ihtimalinin bertaraf
edilmesi amaçlanmıştır.
Madde 4.- Maddede,
kamu maliyesinin kapsamı belirlenmiş ve kamu maliyesinin merkezi ve mahalli
idare esaslarına göre yürütülmesi öngörülmüştür.
Madde 5.- Bu maddede,
kamu maliyesinin yürütülmesinde esas alınacak temel ilkeler sayılmıştır. Temel
ilkeler, modern kamu malî yönetim anlayışına uygun olarak belirlenmiştir.
Madde 6.- Maddede, merkezi idarenin yönetiminde
hazine birliğinin sağlanacağı öngörülmüş; ayrıca, borçlanma ve nakit planlaması
işlemlerinin bu konuda çıkarılmış özel kanunlara göre yürütüleceği
belirtilmiştir.
Madde 7.- Malî
saydamlık, çağdaş kamu malî yönetiminin temel ilkelerindendir. Saydam bir kamu
malî yönetim sisteminin oluşturulması, malî verilerin zamanında kamuoyuna
açıklanması ve raporlanmasıyla mümkündür. Maddede, malî saydamlığın sağlanması
amacıyla dikkate alınacak ilkeler belirtilmiştir. Malî saydamlığın
gerçekleştirilmesine yönelik olarak öngörülen temel mekanizmalara ise, Kanunun
değişik maddelerinde yer verilmiştir.
Madde 8.- Çağdaş kamu
malî yönetim sisteminin önemli unsurlarından biri olan hesap verebilirlik,
kendilerine kamu gücü kullanma görev ve yetkisi verilenlerin bu yetkiyi yasal
sınırlar içinde kullanıp kullanmadıklarının hesabını vermeleri anlamına
gelmektedir. Bu çerçevede, kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir
şekilde elde edilmesi ve kullanılması, muhasebeleştirilmesi ve raporlanmasının
sağlanması, ayrıca kötüye kullanımın önlenmesi için görevli ve yetkili
olanların gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu tutulması ve yetkili kılınmış
mercilere bu Kanun hükümleri çerçevesinde hesap vermeleri öngörülmüştür.
Madde 9.- Bu Madde
ile, Türk kamu malî yönetim sisteminde stratejik planlama ve performans esaslı
bütçeleme anlayışının uygulamaya konulması amaçlanmıştır. Madde, son yıllarda
hızla uygulama alanı bulan iki anlayışın Türk malî sisteminde uygulanmasını
öngörmek suretiyle hesap verebilirlik ve kamu kaynaklarının kullanımında
etkinlik ve verimliliğin sağlanması açısından önemli bir aşama oluşturmaktadır.
Madde 10.- Bu
maddede, bakanların kamu malî yönetimindeki rolü yeniden tanımlanmış, Kanunun
uygulanmasında bakanlarla üst yöneticiler arasındaki ilişki yeniden düzenlenmiş
ve bakanların kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılması
konusunda Başbakana ve Türkiye Büyük Millet Meclisine karşı sorumlu oldukları
belirtilmiştir.
Madde 11.- Bu
maddede, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinde kendilerine önemli bir
rol verilen üst yöneticilerin sistemdeki rolü tanımlanmış ve sorumluluklarının
kapsamı belirlenmiştir. Kamu idarelerinin memur statüsündeki en üst
yöneticileri, üst yönetici olarak tanımlanmıştır.
Madde 12.- Maddede,
bütçe türleri uluslararası standartlara uygun olarak tanımlanmış ve genel idare
bütçesi kapsamında merkezi idare bütçesi, mahalli idare bütçesi ve sosyal
güvenlik kurumları bütçeleri olmak üzere üç tür bütçe öngörülmüştür.
Diğer taraftan,
maddede tanımlanan bütçe türleri dışında kamu idarelerince herhangi bir ad
altında bütçe oluşturulması önlenerek bütçe disiplinini bozacak herhangi bir
bütçe uygulamasına gidilmesi ihtimali ortadan kaldırılmıştır.
Madde 13.- Bu maddede
bütçelerin hazırlanması, uygulanması ve kontrolünde uyulacak ilkeler sayılmıştır.
Klasik bütçe ilkelerinin yanı sıra çağdaş bütçe ilkelerine de yer verilmek
suretiyle kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde
kullanımının sağlanması amaçlanmıştır.
Madde 14.- Madde,
malî disiplinin bozulmasına yol açacak uygulamalara başvurulmasını önlemeyi
amaçlamaktadır. Maddede, bütçe gelirlerinin azalmasına ya da giderlerin
artmasına neden olacak kanun tasarı ve tekliflerinin gerekçelerinde, tasarı ve
tekliflerin malî sonuçlarına ilişkin bilgilerin yer alması öngörülmüştür.
Madde 15.- Maddenin
birinci fıkrasında, Merkezi İdare Bütçe Kanununun, merkezi idareye dahil kamu
idarelerinin bütçelerini kapsayacak şekilde hazırlanacağı ve uygulanacağı
belirtilmiş, ikinci fıkrasında da Kanunda yer alacak hususlara yer verilmiştir.
Madde 16.- Madde,
Merkezi İdare Bütçe Kanunu Tasarısının hazırlanması sürecinin başlatılması
amacıyla ilgili kurumların yapması gereken işlemleri belirtmektedir. Bu
çerçevede, bütçe hazırlık sürecine Bakanlar Kurulunca kabul edilecek orta
vadeli program ile Maliye Bakanlığınca hazırlanıp Yüksek Planlama Kurulunca
kabul edilecek orta vadeli malî planın yön vermesi öngörülmüştür.
Madde 17.- Maddede,
Merkezi İdare Bütçe Kanununun hazırlanmasına esas olmak üzere, gelir ve gider
tekliflerinin hazırlanmasında uyulması gereken esas ve usullere yer
verilmektedir. Bu Kanunla getirilen yenilikler çerçevesinde, gelir ve gider
tekliflerinin orta vadeli program ile malî plana, çok yıllı bütçeleme
anlayışına, stratejik planlama ve performans hedeflerine uygun olarak hazırlanması
öngörülmüştür.
Düzenleyici ve
denetleyici kurumların bütçelerinin, sözkonusu kurumlarca Maliye Bakanlığına
gönderilmesi ve adı geçen Bakanlıkça Merkezi İdare Bütçe Kanunu Tasarısına
dahil edilmesi esası getirilmiştir.
Madde 18.- Maddede,
Merkezi İdare Bütçe Kanunu Tasarısının hangi eklerle ve ne zaman Türkiye Büyük
Millet Meclisine sunulacağı belirlenmiştir. Madde, Merkezi İdare Bütçe Kanun
Tasarısına vergi harcamaları ile merkezi idare bütçesinden yardım alan kurum ve
kuruluşların listesinin de eklenmesini öngörmek suretiyle malî saydamlığın
sağlanmasında önemli yenilikler getirmektedir.
Madde 19.- Bu
maddede, Türkiye Büyük Millet Meclisinde Merkezi İdare Bütçe Kanununun
görüşülme şekli ve kabul edilen Merkezi İdare Bütçe Kanunu ve bu Kanuna uygun
olarak hazırlanacak Kamu Yatırım Programının ne zaman Resmi Gazetede yayımlanacağı
belirtilmektedir. Madde, Merkezi İdare Bütçesi Kanununun zorunlu nedenlerle
süresinde yürürlüğe konulamaması halinde Geçici Bütçe Kanunu çıkarılması
esasını öngörmek suretiyle şimdiye kadar mevzuatımızda bulunan bir hukuki boşluğu
gidermektedir.
Madde 20.- Maddede,
bu Kanun kapsamına dahil kamu idarelerinin bütçelerinin uygulanması aşamasında
ödeneklerin kullanımına ilişkin hususlar düzenlenmiştir. Madde, malî disiplinin
sağlanması amacıyla ilgili idarelerin gerçekleştirmeleri gereken işlemleri
belirlemiştir. Ayrıca, millî güvenlik gereklerinin ortaya çıkması halinde
ödeneklerin kullanımında ne tür önlemler alınacağı hususuna da yer verilmiştir.
Madde 21.- Madde,
merkezi idare kapsamındaki kamu idarelerinin bütçeleri arasındaki ödenek
aktarmalarının kanunla yapılabileceği esasını öngörmek suretiyle, malî
disiplinin sağlanması ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin bütçe üzerindeki
yasama yetkisinin güçlendirilmesine yönelik düzenleme getirmektedir. Kamu
idarelerine tertipler arasında belirli bir orana kadar aktarma yetkisi verilmek
suretiyle de bütçe uygulamasında harcamacı kuruluşlara tanınan esneklik genişletilmektedir.
Ayrıca, aktarma yetkisine bazı harcama kalemleri açısından sınır
getirilmektedir.
Madde 22.- Bu
maddede, kamu idarelerinin merkez dışı birimlerine ödenek tahsisinin kim
tarafından ve nasıl yapılacağı gösterilmiştir.
Madde 23.- Bütçe
hazırlığı sırasında öngörülmeyen giderleri karşılamak veya yılı içindeki ödenek
yetersizliği sorununu gidermek amacıyla, genel bütçe kapsamındaki kamu
idarelerinin bütçelerine aktarılmak üzere Maliye Bakanlığı bütçesine yedek
ödenek konulabilmesine imkân tanınmaktadır. Ancak, konulacak yedek ödenek
tutarına sınır getirilmekte ve yedek ödenekten yapılacak aktarmalar konusunda
kamuoyunun bilgilendirilmesi esası öngörülmektedir.
Madde 24.- Gizlilik
ve haber almayı gerektiren işler için Başbakanlık ve ilgili kamu idarelerinin
bütçelerine konulacak örtülü ödenek ve kullanım esasları düzenlenmiştir.
Madde 25.- Madde,
kamu yatırım projelerinin hazırlanması ve bunlara ilişkin ödeneklerin
belirlenmesine ilişkin esaslar ile bu konuda yetkili kuruluşları
göstermektedir.
Madde 26.- Kamu
idarelerince yüklenmeye girişilmesine ilişkin ilke ve esasları düzenlemektedir.
Madde 27.- Maddede,
niteliği itibariyle malî yılla sınırlı tutulamayan ve sürekliliği bulunan iş ve
hizmetler için ertesi yıla geçen yüklenmelere girişilebilmesine imkân
tanınmaktadır. Böylece yeni malî yılda yüklenmeye girişilinceye kadar geçecek
zaman içinde hizmetlerin aksamadan yürütülebilmesi ve ihalelerin daha sağlıklı
yapılabilmesi sağlanmaktadır.
Ancak, ertesi yıla
geçen yüklenmeye girişilebilecek iş ve hizmetler maddede sayılanlarla sınırlı
tutulmaktadır.
Madde 28.- Madde ile kamu idarelerine gelecek
yıllara yaygın yüklenmelere girişme konusunda önemli esneklikler getirilmiş;
sadece, Dışişleri Bakanlığının yurt dışında belirli işler için gelecek yıllara
yaygın yüklenmeye girişmesi Maliye Bakanlığının iznine tâbi kılınmıştır.
Madde 29.- Maddede,
genel idare kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinden kamu yararı gözetilmek
suretiyle yardım yapılması hususu, yardımların kullandırılmasına ilişkin esas
ve usuller ile yardımların kullanımının denetimine ilişkin esaslar
düzenlenmektedir. Madde, yardımların amacına uygun olarak kullanımını
sağlayacak önlemler de öngörmektedir.
Madde 30.- Genel malî
yönetim ve eşgüdüm görevleri çerçevesinde, merkezi idare bütçesinin
hazırlanması ve uygulanması, malî disiplinin sağlanması, kamu malî yönetim
sisteminin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesi amacıyla Maliye Bakanına
yetki verilmiştir.
Malî yönetim ve
denetim sisteminin izlenmesi görevi çerçevesinde, Maliye Bakanına ilgili kamu
idareleri ve merkezi idare bütçesinden yardım alan kuruluşlardan gerekli
bilgileri temin etme, bu bilgilerin verilmemesi ya da bütçe disiplinine aykırı
işlemlerin ortaya çıkması halinde ilgili idare ve kuruluşlar hakkında gerekli
önlemleri alma yetkisi verilerek kurulan sistemin sağlıklı bir şekilde
işletilmesi amaçlanmıştır.
Diğer taraftan,
Merkezi İdare Bütçe Kanununun ilk altı aylık uygulama sonuçlarının, ekonomik ve
malî duruma ilişkin gelişmelerin, ikinci altı aya ilişkin beklentiler, hedefler
ile faaliyetleri kapsayan bilgilerin ilgili idareler tarafından kamuoyuna
açıklanması yükümlülüğü getirilmekte ve kamuoyunun malî yönetimin performansı
konusunda bilgilendirilmesi sağlanmaktadır.
Madde 31.- Bu
maddede, harcama yapma yetkisi ve bu yetkiyi kullanacak görevlilere ilişkin
esaslar öngörülmektedir. Ayrıca, genel idare kapsamındaki idarelerdeki harcama
yetkililerinin görev unvanları itibariyle tespiti konusunda Maliye Bakanlığına
yetki verilmektedir.
Madde 32.- Maddede,
harcama yapılması için gerekli harcama talimatının nasıl düzenleneceği ve bu
talimatta hangi bilgilerin yer alacağı hususu ile harcama yetkililerinin
harcama talimatı ile ilgili sorumluluklarının ne olacağı belirtilmektedir.
Madde 33.- Maddede,
giderin gerçekleştirilmesi ve buna ilişkin sorumluluk düzenlenmiştir. Harcama
yetkilisinin verdiği harcama talimatıyla başlayan süreç, mal veya hizmetin
belirlenmiş esas ve usullere uygun olarak alındığının veya işin
yaptırıldığının, görevli kişi veya komisyonlarca onaylanması, gerekli
belgelerin düzenlenmesi ve harcama yetkilisinin ödeme emri vermesiyle
tamamlanacaktır.
Maddenin ikinci
fıkrasında, gerçekleştirme görevlileri tanımlanmakta, son fıkrasında da,
bunların sorumlulukları belirlenmektedir.
Madde 34.- Nakit yetersizliği, hak sahibinin
başvurmaması veya başka nedenlerle ödenemeyen giderler hakkında yapılacak
işlemler hüküm altına alınmıştır.
Madde 35.- Kural
olarak ödemenin yapılabilmesi için işin yaptırılmış, mal veya hizmetin teslim
alınmış olması gerekmektedir. Bu maddede, bu kuralın istisnası olarak hangi
hallerde ön ödeme yapılabileceği düzenlenmiştir.
Madde 36.- Gelir
politikasının temel ilkeleri sayılmıştır.
Madde 37.-
Anayasamızdaki düzenlemeye paralel olarak kamu gelirlerinin kanunla
konulabileceği, değiştirilebileceği, kaldırılabileceği ve ayrıca gelirlerin
kanuni dayanaklarının bütçelerde gösterileceği öngörülmektedir. Ayrıca, genel
bütçe gelirlerinin tarh, tahakkuk, takip ve tahsilinin Maliye Bakanlığınca,
diğer kamu idarelerinin gelirlerinin tarh, tahakkuk, takip ve tahsilinin ise
ilgili kamu idareleri tarafından yapılacağı öngörülmektedir.
Madde 38.- Kamu
gelirlerinin tahakkuk, takip ve tahsilinde sorumluluk konusu düzenlenmekte ve
görevliler, gelirlerin zamanında ve eksiksiz olarak toplanmasından sorumlu
tutulmaktadır.
Madde 39.- Maddede,
özel gelirlerin karşılığı olan ödeneklerin ilgili idarelerin bütçelerinde
gösterilmesi hüküm altına alınmaktadır. Özel gelirlerin bütçe içine alınması
ile bütçenin kapsamı genişletilmekte ve malî disiplinin sağlanmasında önemli
bir adım atılmaktadır.
Madde 40.- Maddede,
kamu gücü kullanılarak bağış ya da yardım toplanması hususunun yasaklanması
suretiyle kamunun itibarının korunması ve kötüye kullanılmasının önlenmesi
amaçlanmaktadır. Maddede, ayrıca kamu idarelerine yapılan şartlı ve şartsız
bağışların kaydı, izlenmesi ve kullanılmasına ilişkin esaslar da
öngörülmektedir.
Madde 41.- Kamuoyunu
ve yasama organını, yürütmenin faaliyet sonuçları konusunda bilgilendirme,
yönetsel hesap verme sorumluluğunun en önemli gereklerinden birisidir. Bu
mekanizma, kamu hizmetlerini yürütenlerin daha fazla sorumluluk hissetmelerine
ve daha sonuç odaklı çalışmalarına, kamu hizmetlerinden yararlananların
ödedikleri vergilerin nasıl kullanıldığı ve kamu idarelerinin performansları
konusunda bilgi sahibi olmalarına ve yasama denetiminin güçlendirilmesine
katkıda bulunmaktadır. Bu amaçla, harcama yetkililerince faaliyet raporu, üst
yöneticilerce idare faaliyet raporu, İçişleri Bakanlığınca mahalli idare
faaliyetlerine ilişkin Değerlendirme Raporu, Maliye Bakanlığınca Genel Faaliyet
Raporu düzenlenmesi esası getirilmiş; Sayıştayın söz konusu raporlardan
hareketle kendi değerlendirmelerini de yapmak suretiyle Türkiye Büyük Millet
Meclisini bilgilendirmesi öngörülmüştür.
Madde 42.- Yasama
organı, bütçe kanunları ile yürütme organına verdiği vergileri toplama ve
harcamaları yapma izninin nasıl kullanıldığını kesin hesap kanunu ile
denetlemektedir. Bu maddeyle, hükümetin hesap verme yükümlülüğünün bir sonucu
olarak merkezi idareye dahil kamu idarelerinin bir yıllık döneme ilişkin bütçe
uygulamalarının kesin hesap kanunu ile onanması düzenlenmekte ve kesin hesap
kanununa eklenecek rapor ve belgeler belirlenmektedir. Merkezi idare dışındaki
kamu idarelerinin bütçe uygulama sonuçlarının kesin hesaba bağlanmasının ise,
özel kanunlarındaki düzenlemelere göre yapılacağı hüküm altına alınmaktadır.
Madde 43.- Merkezi
idare kapsamındaki kamu idarelerinin malî işlemlerinin raporlandığı Kesin Hesap
Kanun Tasarısının ve kamu hesaplarının uygunluğunun karara bağlanmasında
Türkiye Büyük Millet Meclisine yardımcı olmak üzere, Sayıştay tarafından genel
uygunluk bildirimi hazırlanması ve Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulması
öngörülmektedir. Genel uygunluk bildiriminin hazırlanmasında, genel faaliyet
raporu, idare faaliyet raporları ve Sayıştayın denetim raporları da dikkate
alınacaktır. Ayrıca, genel uygunluk bildirimi verilmiş olmasının, malî işlemler
üzerinde devam eden Sayıştay denetimini engellemeyeceği hüküm altına
alınmaktadır.
Madde 44.- Genel idareye giren kamu
idarelerinin malik bulundukları taşınır
ve taşınmaz malların edinimi, yönetimi, elden çıkarılması, taşınmaz
malların işgallere karşı korunmaları, işgalli taşınmaz malların boşaltılması,
taşınır ve taşınmaz malların kaydının tutulması vb. konularda mevzuatımızda bir
karışıklık yaşanmaktadır. Bu karışıklığı gidermek, uygulamada birlik ve
beraberliği sağlamak, değişen koşullara hızla uyum sağlayabilmek amacıyla
konunun Maliye Bakanlığınca çıkarılacak bir tüzükle düzenlenmesi öngörülmüştür.
Madde 45.- Bu Madde ile, kamu idarelerinin
taşınır ve taşınmaz mal edinimleri kamu hizmeti gereğine dayandırılmakta,
taşınmaz mal satın alma ve kamulaştırma işlemlerinin yetki devri yoluyla diğer
bir kamu idaresi tarafından yürütülmesine imkân tanınmaktadır.
Genel bütçeye dahil olup da bu Kanuna ekli I
sayılı cetvelde yer alan tüzel kişiliği haiz kurumlar hariç diğer kamu
idarelerinin edindiği taşınmaz malların Maliye Hazinesi adına, diğer kamu
idarelerine ait taşınmaz malların ise tüzel kişilikleri adına tapu sicilinde
tescil olunması öngörülmüştür.
Madde 46.- Maddede, genel bütçeli dairelerin
ihtiyaç fazlası taşınır ve taşınmaz mallarının Maliye Bakanlığınca satılarak
bedellerinin bütçeye gelir kaydedilmesi öngörülmekte; değeri yüksek taşınmaz
malların satışının ise ancak Bakanlar Kurulu Kararıyla mümkün olabileceği
belirtilmektedir.
Madde 47.- Kamu idareleri arasında bedelsiz
olarak taşınmaz mal tahsisi düzenlenmekte; taşınmaz malın tahsis amacı dışında
kullanılamayacağı öngörülmektedir.
Madde 48.- Maddede,
taşınmaz malların kullanımında etkinliği sağlamaya dönük hükümlere yer
verilmekte; oluşan zararlardan dolayı malın teslim edildiği görevlilere
sorumluluk getirilmektedir. İlgili kamu idarelerine de, oluşan zararların
sorumlularına ödettirilmesini sağlama yükümlülüğü öngörülmektedir.
Madde 49.- Maddede,
muhasebe sisteminin kurulması ve yürütülmesinde göz önüne alınacak ilkelere yer
verilmekte ve devlet muhasebesi ve malî raporların uluslararası standartlara
uygun olarak hazırlanmasından Türk Muhasebe Standartları Kurulunun sorumlu
olması hüküm altına alınmaktadır.
Genel idare
kapsamındaki kamu idarelerinin hesaplarının birleştirilebilmesi, konsolide
edilmiş malî raporların ve devlet malî istatistiklerinin oluşturulabilmesi için
çerçeve bir hesap planının oluşturulması ve kamu idarelerinin de bu çerçeve
hesap planına uygun olarak kendi hesap planlarını Maliye Bakanlığı ile birlikte
hazırlamaları öngörülmektedir.
Ayrıca maddede, kamu hesaplarının hangi temel
amaçlara hizmet etmek üzere tutulacağı da gösterilmiştir.
Madde 50.- Maddenin
birinci fıkrasıyla tahakkuk esaslı muhasebe sisteminin kullanılması ve her
muhasebe kaydının bir belgeye dayanması öngörülmüştür. İkinci ve üçüncü fıkrada
ise malî işlemlerin gerçekleştirilmesi ve muhasebeleştirilmesinde standart bir
belge sisteminin oluşturulması amaçlanmış ve bu konuda sorumlu olacak
kuruluşlar belirlenmiştir.
Madde 51.- Maddede,
tahakkuk esaslı muhasebe sisteminin gereği olarak gelir ve giderlerin tahakkuk
ettirildikleri yılın hesaplarında gösterilmesi, bütçe işlemlerinin ise nakit
esasında muhasebeleştirilmesi hüküm altına alınmış; ayrıca, kamu hesaplarının
malî yıl itibariyle tutulması, yılı içinde yapılmakla birlikte henüz
sonuçlandırılmamış işlemlerin malî yılı izleyen bir aylık mahsup dönemi içinde
tamamlanması öngörülmüştür.
Madde 52.- Genel
idare kapsamına dahil tüm kamu idarelerinin malî verilerini içeren malî
istatistiklerin düzenlenmesinde uyulacak ilkeler gösterilmiştir. Böylece genel
idare kapsamına dahil kamu idarelerinin malî istatistiklerin derlenerek, bu
konuda Avrupa Birliği ve uluslararası malî kuruluşlarca belirlenmiş
standartlarda devlet malî istatistiklerinin oluşturularak kamu malî yönetiminde
hesap verebilirliğin ve saydamlığın sağlanması amaçlanmıştır. Devlet malî
istatistiklerinin belirlenen standartlara uygun olarak hazırlanabilmesi için,
ayrıca, kamu idarelerine gerekli kurumsal çevrenin oluşturulması konusunda
sorumluluk yüklenmiştir.
Madde 53.- Devlet
malî istatistiklerinin hazırlanmasından ilke olarak tek bir merkezi birimin
sorumlu olması hususu, uluslararası standart niteliğini almıştır. Bu amaçla,
genel idareye dahil kamu idarelerinin malî istatistiklerini hazırlama görevi
Maliye Bakanlığına verilmektedir.
Dünyada kamu
kesiminde malî istatistiklerinin yayımlanması konusundaki standart, merkezi
idareye dahil kamu idarelerinin malî istatistiklerinin aylık olarak, genel
idareye dahil kamu idarelerin malî istatistiklerinin ise üçer aylık dönemler
itibariyle yayımlanmasıdır. Bu amaçla, maddede merkezi idareye ait malî
istatistiklerin aylık olarak
yayımlanması, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelere ait malî
istatistikler ile merkezi idare kapsamındaki kamu idarelerine ait malî
istatistiklerin ise birleştirilmek suretiyle üçer aylık dönemler itibarıyla
kamuoyunun bilgisine sunulması hüküm altına alınmaktadır.
Madde 54.- Maliye
Bakanlığınca hazırlanan malî istatistiklerin belirlenen standartlara uygunluk
açısından Sayıştay tarafından değerlendirilmesi esası getirilmektedir.
Madde 55.- Bu
maddede, uluslararası standartlara ve Avrupa Birliği uygulamalarına uygun bir
iç kontrol tanımı yapılmakta ve malî yönetim ve harcama öncesi kontrol
süreçleri ile iç denetime ilişkin standart ve yöntemleri belirleyecek merciler
tayin edilmektedir. Buna göre, malî yönetim ve kontrol sistemleri konusunda
Maliye Bakanlığı Bütçe ve Malî Kontrol Genel Müdürlüğü, iç denetim sistemleri
konusunda ise İç Denetim Koordinasyon Kurulu yetkili olacaktır.
Madde 56.- Madde, iç
kontrolün amaçlarını saymaktadır. İç kontrolün her aşamasında bu amaçların
gözetilmesi öngörülmektedir.
Madde 57.- Maddede,
kamu idarelerinde yeterli ve etkin bir kontrol sistemi oluşturulması amacıyla
aranacak kriterler ile üst yöneticileri ile diğer yöneticiler tarafından
alınması gereken önlemlere ilişkin esaslar belirtilmiş; ayrıca, kontrol
sisteminde rol alan görevlilerin yeterli mesleki bilgiye sahip olmalarını
sağlamak üzere eğitime tâbi tutulmaları esası getirilmiştir.
Madde 58.- Harcama
öncesi kontrol, kurulan yeni kamu iç malî kontrol sisteminin en önemli
unsurlarından birisini oluşturmaktadır. Bu çerçevede, maddede, harcama
öncesinde yapılacak malî kontrol görevi düzenlenmektedir. Malî kontrol görevi,
malî kontrol yetkilisi tarafından yürütülecektir. Maddede, ayrıca harcama
öncesi kontrol işleminin kapsamı, malî kontrol yetkilisinin sorumlulukları,
harcama öncesi kontrol sürecinde uygun görülmeyen ya da vize edilmeyen işlemler
karşısında harcama yetkilisinin durumuna ilişkin düzenlemeler de yer
almıştır.
Madde 59.- Malî
kontrol yetkililerinde aranacak şartlar sayılmış, bunların atama ve görevden
alınmalarına ilişkin hususlar düzenlenmiştir. Ayrıca, malî kontrol
yetkililerinin çalışma esas ve usullerinin yönetmelikle belirlenmesi öngörülmüştür.
Madde 60.- Malî
hizmetler biriminin görevleri sayılmış, bu birimlerin çalışma esas ve
usullerinin bir yönetmelikle belirlenmesi öngörülmüştür.
Madde 61.- Maddede,
muhasebe hizmeti tanımlanmış ve muhasebe yetkililerinin bu hizmete ilişkin
sorumlulukları gösterilmiştir. Ayrıca, 4059 sayılı Kanun hükümleri saklı kalmak
kaydıyla genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin muhasebe hizmetlerinin
Maliye Bakanlığınca yürütüleceği hüküm altına alınarak genel bütçe uygulama
sonuçları ile muhasebe işlemlerinin, ödenek dağıtım ve kullanımlarının sürekli
gözlenerek raporlanması ve bu suretle kamu malî yönetimine gerekli bilgi
desteğinin sağlanması, borçlanma gereksiniminin kısa dönemler itibariyle tespit
edilerek borçlanma maliyetlerinin azaltılması hedeflenmiştir.
Madde 62.- Devlet
muhasebesini tutan ve derleyen memurların nitelikleri ve mesleki bilgileri
devlet malî istatistiklerinin sağlıklı bir şekilde üretilmesi ve güvenilirliği
konusunda önem taşımaktadır. Maddede, muhasebe yetkilisi olacaklarda aranacak
nitelikler belirlenmiş, kimler tarafından atanacakları ile bunların atanmaları,
görevden alınmaları, çalışma usul ve esaslarının çıkarılacak bir yönetmelikle
düzenlenmesi öngörülmüş ve devlet muhasebesinin belli nitelikleri ve mesleki
bilgileri olan memurlarca tutulması ve raporlanması teminat altına alınmıştır.
Madde 63.- Kamu
idarelerinde yapılacak iç denetim tanımlanmakta ve ne şekilde yürütüleceği
açıklanmaktadır. Bu şekilde, Türk kamu iç kontrol sisteminde uluslararası
standartlar ve Avrupa Birliği uygulamalarına uygun iç denetim müessesesi
kurulmaktadır.
Madde 64.- Bu
maddede, iç denetçilerin görevleri sayılmış ve iç denetçilerin İç Denetim
Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen standartlara uygun bir şekilde
denetim yapmaları esası getirilmiş ve ayrıca iç denetçiler tarafından düzenlenen
raporlar üzerine üst yöneticilerce yapılacak işlemlere değinilmiştir.
Madde 65.- Maddede,
iç denetçilerde aranacak şartlar sayılmış, iç denetçilerin eğitime tâbi
tutulmaları esası getirilmiş ve iç denetçilerin hangi konularda eğitime tâbi
tutulacakları konusunda belirlemeler yapılmıştır.
Madde 66.- Bu madde, uluslararası standartlar
ve Avrupa Birliği uygulamalarına uygun olarak, iç denetçilerin eğitimi ve iç
denetim standartlarının belirlenmesi amacıyla Maliye Bakanlığına bağlı olarak
İç Denetim Koordinasyon Kurulu oluşturulmasını öngörmektedir. Madde, ayrıca
Kurulun toplantı esasları ile Kurul üyelerine yapılacak ücret ödemelerini de
düzenlemektedir.
Madde 67.- Maddede,
İç Denetim Koordinasyon Kurulunun görevleri sayılmıştır. İç Denetim
Koordinasyon Kurulunun görevleri, denetim standartlarının belirlenmesine, iç
denetim faaliyetlerinin kolaylaştırılmasına ve iç denetçilerin eğitim programlarının
düzenlenmesine yöneliktir.
Madde 68.- Sayıştay
tarafından yapılacak denetimin amacı, kapsamı, işleyişi ve raporlanmasına
ilişkin genel esaslar belirtilmekte; dış denetim ve hesapların hükme
bağlanmasına ilişkin diğer hususlar için ilgili kanununa atıf yapılmaktadır.Bu
maddede, Sayıştay denetiminin kapsamı genişletilmekte, genel idare kapsamındaki
tüm kamu idarelerinin harcama sonrası dış denetiminin Sayıştay tarafından
gerçekleştirilmesi sağlanmaktadır.
Madde 69.- Sayıştayın
denetimine ilişkin hususlar düzenlenmektedir. Buna göre, Sayıştay'ın
denetiminin Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı tarafından görevlendirilecek
gerekli mesleki niteliklere sahip denetim elemanlarından oluşan bağımsız bir
komisyon marifetiyle gerçekleştirilmesi öngörülmüştür.
Madde 70.- Bu
maddede, kamu zararı oluşturmadığı halde ödenek üstü harcama talimatı veren
harcama yetkilileri için para cezası uygulanması öngörülmektedir. Bu tür bir
ceza getirilmesinin temel amacı, harcama yetkilerinin ödenek üstü harcama
yaparak malî disiplini bozucu eylemde bulunmalarını önlemektir.
Madde 71.- Maddede,
kamu zararı tanımlanmış ve kamu zararının belirlenmesinde esas alınacak
kriterler belirtilmiştir. Ayrıca, kamu zararının oluşması halinde ne tür
işlemlerin yapılacağı konusu da hükme bağlanmıştır.
Madde 72.- Bu
maddede, yetkisiz olarak kamu adına tahsilat ya da ödeme yapılması
yasaklanarak, buna aykırı olarak gerçekleştirilecek tahsilatlarda yapılacak
işlemler açıklanmıştır. Bu düzenleme, kamu itibarının korunmasını ve kamu gücünün
kötüye kullanılmasını önlemeyi amaçlamaktadır.
Madde 73.- Madde, bu
Kanunun değişik maddelerinde öngörülen para cezalarını verecek mercii
belirlemektedir. Üst yöneticilere verilen bu yetki bunların kamu kaynaklarının
kullanımındaki rolünü güçlendirmektedir. Herhangi bir hüküm alınmasına gerek
olmaksızın ilgililerin aylıklarından kesinti yapılması suretiyle tahsil
edilmesi öngörülerek süreç hızlandırılmış olmaktadır.
Madde 74.- Bu madde,
kamu zararları ile para cezalarının tahsil ve takibi konusunda uygulanacak
zamanaşımı sürelerini düzenlemektedir. Kamu zararının meydana geldiği ve para
cezasının verilmesini gerektiren fiilin işlendiği yılı izleyen malî yılın başı,
zamanaşımının başlangıç tarihi olarak kabul edilmiştir.
Madde 75.- Madde,
kamu iç kontrol sisteminin etkili bir şekilde yürütülmesi ve ortaya çıkabilecek
aksaklıkların giderilmesi amacıyla Maliye Bakanlığınca yürütülecek hizmetleri
belirlemektedir. Birinci fıkra, harcama öncesi kontrol sisteminin sağlıklı bir
şekilde işlemesi için Maliye Bakanlığınca alınabilecek önlemleri sayarken,
ikinci fıkrada kamu malî yönetimi ve kontrol sisteminde çıkabilecek zaafların
giderilmesi ve sistemin etkili bir şekilde işlemesi için Maliye Bakanına denetim
yaptırma yetki ve görevi verilmektedir. Maddede öngörülen hususlar, tümüyle
yeni ilke ve esaslara dayanan kamu iç malî kontrol sisteminin işleyişinin
teminat altına alınmasını amaçlamaktadır.
Madde 76.- Maddede,
malî karar ve işlemlere ilişkin her türlü kayıt, bilgi ve belgelerin düzenli
olarak muhafaza edilmesi ve görevli denetim elemanlarına ibraz edilmesine
ilişkin esaslar öngörülmektedir.
Madde 77.- Sosyal
güvenlik kurumları ve mahalli idare bütçelerinin hazırlanması ve uygulanması
ile diğer malî işlemlerinin, bu Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ilgili
kanunlarındaki hükümlere tâbi olacağı belirtilmektedir. Maddede, ayrıca mahalli
idarelerde iç kontrol sisteminin etkinliğinin sağlanması konusunda İçişleri
Bakanlığına verilen yetkiler belirlenmektedir.
Madde 78.- Maddede,
kamu malı niteliğindeki baraj, liman, havalimanı, enerji santrali, tesis gibi
taşınmaz mal ve sair varlıklar işleten veya kullanan kamu iktisadî teşebbüsleri
ve kamu şirketlerinin gayri safi hasılatından, bu kullanım karşılığı bir
bedelin genel bütçeye gelir kaydedilmesi imkânı getirilmekte; bu çerçevede
bedel tahsil edilecek kurum ve kuruluşlar ile tahsil edilecek hasılat payı
oranları ile ödeme yeri ve zamanının Merkezi İdare Bütçe Kanununda gösterilmesi
hükme bağlanmaktadır.
Madde 79.- Zaruri ve
mücbir sebeplerle takip ve tahsil imkânı kalmayan kamu alacaklarının
silinmesine ilişkin düzenleme yapılmaktadır.
Madde 80.- Maddede,
Kanunun uygulanması sırasında çıkabilecek aksaklıkların giderilmesi amacıyla
Maliye Bakanlığına düzenleme yapma yetkisi verilmektedir.
Madde 81.- Kanunun
geçici maddelerdeki hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yürürlükten kaldırılması
öngörülen kanunlar, kanun maddeleri veya hükümleri gösterilmektedir.
Geçici Madde 1.-
Maddede, kamu idarelerinde bu Kanunda öngörülen malî yönetim ve kontrol
sistemleri kuruluncaya kadar yaşanacak geçiş döneminde bu Kanun uyarınca
yürütülmesi gereken görevlere ilişkin düzenlenmeler yer almaktadır.
Geçici Madde 2.-
Maddede, bu Kanun uyarınca çıkarılması öngörülen tüzük, yönetmelik ve benzeri
diğer düzenlemelerin en geç 31.12.2004 tarihine kadar yayımlanması gerektiği
belirtilmek suretiyle, Kanunun etkin bir şekilde işlemesi için gerekli ikincil
mevzuatın bir an önce çıkarılmasının sağlanması amaçlanmıştır.
Geçici Madde 3.-
Maddede, bu Kanunun 49 uncu maddesinde öngörülen Kurul tarafından belirleme
yapılıncaya kadar, genel idare kapsamındaki kamu idarelerinde uygulanacak
muhasebe standartlarının Maliye Bakanlığınca belirlenmesi öngörülmektedir.
Geçici Madde 4.- Bu
Kanunda öngörülen malî yönetim ve kontrol sistemine uyum sağlanması amacıyla
Türkiye Büyük Millet Meclisi İç Tüzüğünde gerekli değişikliklerin 31.12.2004;
genel bütçe kapsamındaki idarelerin, kamu görevi ve hizmeti dışında kalan ve
ilgili kanunlarında belirtilen faaliyetleri ile mal ve hizmet teslimlerinden
fiyatlandırılabilir nitelikte bulunanlardan sağlayacakları gelirleri düzenleyen
kanunun 30.6.2004 tarihine kadar yürürlüğe konması öngörülmektedir.
Geçici Madde 5.- Bu
Kanunda tanımlamış olan muhasebe yetkilileri ile malî kontrol yetkilileri ve iç
denetçiler yetişinceye kadar kamu idarelerinde belirli görevlerde bulunanların,
ilgili görevlinin isteği ve idaresinin muvafakati ile bu Kanunda öngörülen
unvanlara atanmaları imkânı getirilmektedir. Amaç, bu Kanunda öngörülen sisteme
bir an önce işlerlik kazandırılmasıdır.
Geçici Madde 6.-
Maddede, kamu idarelerine malî yönetim ve kontrol görev ve yetkilerinin
devredilmesine ve malî kontrol yetkilisi atanıncaya kadar, 26.5.1927 tarihli ve
1050 sayılı Kanunun 64 üncü maddesi uyarınca yapılacak vize işlemlerinin Maliye
Bakanlığınca yürütülmesine, gerektiğinde maliye başkanlıkları, bütçe dairesi
başkanlıkları ve il defterdarlıklarına kısmen veya tamamen devredilmesine imkân
tanınmaktadır.
Geçici Madde 7.-
Maddede, halihazırda belirli görevlerde bulunanların Malî Hizmetler Birimi
Başkanı olarak atanmalarına imkân tanınmaktadır.
Geçici Madde 8.-
Kanunun öngördüğü iç denetim sisteminin oluşturulması ve eğitim hazırlıklarına
bir an evvel başlanılabilmesi için bu Kanunun 66 ncı maddesinde oluşumu
düzenlenen İç Denetim Koordinasyon Kurulu başkan ve üyelerinin, bu Kanunun
yayımını izleyen bir ay içerisinde atanması öngörülmektedir.
Geçici Madde 9.-
Diğer kanunlarla 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununa yapılan atıfların bu
Kanuna yapılmış sayılacağı belirtilerek, söz konusu kanunlarla bu Kanunun
bağlantısı gerçekleştirilmektedir.
Geçici Madde 10.- Bu
Kanunla genel idare kapsamındaki bütün idarelerin Sayıştayın denetim kapsamına
girmesi sağlanmakla birlikte, bu maddede ilk kez Sayıştayın denetimine giren
düzenleyici ve denetleyici kurumlar ile özel bütçeli idarelerin dış denetiminin
31/12/2005 tarihine kadar ilgili kanunlarındaki hükümlere göre yürütülmeye
devam olunacağı hükme bağlanmıştır.
Geçici Madde 11.-
Madde ile, genel idare kapsamındaki kamu idarelerine bağlı olarak kurulan döner
sermaye ve fonların bütçeleri bağlı oldukları idarelerin bütçeleri içine
alınmakta ve bu suretle, bütçe kapsamı genişletilmekte ve malî disiplinin
sağlanmasında önemli bir adım atılmaktadır. Diğer taraftan, döner sermaye
işletmeleri ile fonların 31/12/2007 tarihine kadar tasfiye edilmeleri
öngörülmektedir.
Geçici Madde 12.-
Madde ile, bu Kanunun sağlıklı bir şekilde uygulamaya konulabilmesi ve
uygulamanın gereği gibi sürdürülebilmesi amacıyla, Bütçe ve Malî Kontrol Genel
Müdürlüğünün bazı kadroları iptal edilerek yerlerine ihtiyaç duyulan kadrolar
ihdas edilmektedir.
Madde 82.- Yürürlük
maddesidir.
Madde 83.- Yürütme
maddesidir.
Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu
|
Türkiye Büyük Millet
Meclisi |
|
|
|
|
Plan ve Bütçe
Komisyonu |
8.12.2003 |
|
|
Esas No. : 1/692 |
|
|
|
Karar No. : 62 |
|
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Maliye Bakanlığınca
hazırlanarak Bakanlar Kurulunca 23.10.2003 tarihinde Türkiye Büyük Millet
Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 24.10.2003 tarihinde Komisyonumuza
havale edilen 1/692 esas numaralı
"Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu Tasarısı",
Komisyonumuzun 20.11.2003 tarihinde yapmış olduğu 18 inci birleşiminde Hükümeti temsilen Maliye Bakanı
Kemal Unakıtan ve Devlet Bakanı Ali Babacan ile Maliye Bakanlığı, Devlet
Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığı temsilcilerinin
katılımlarıyla incelenip, görüşülmüştür.
Bilindiği gibi, kamu malî yönetim sistemimiz
1927 yılında 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu ile düzenlenmiş olup, bu temel kanun
az sayıda değişiklikle günümüze kadar yürürlükte kalmıştır. Bu dönem
içinde kamu malî yönetiminde ülkemizin ekonomik ve sosyal gelişimine paralel ve
kamu idarelerimizin sayı, nitelik ve teşkilatlanmalarına bağlı olarak
değişiklikler meydana gelmiştir. Diğer yandan, dünyada kamu malî yönetimi ve
kontrol sistemi konusunda önemli gelişmeler yaşanmıştır.
Kalkınma planları ile bütçeler arasında
gerekli bağın kurulamaması, bazı malî
işlemlerin bütçelerde yer almaması, bütçe uygulamalarının malî yılla sınırlı
olması ve çok yıllı bütçeleme sisteminin olmaması, mevcut sistemdeki başlıca eksikliklerdir. Ayrıca, devlet bütçe ve
muhasebe sistemi ile kamu gelir ve giderleri konusunda malî yönetime ve
kamuoyuna istenilen bilgilerin sunulmasına teknik olarak imkân bulunmamaktadır.
Bu nedenlerle; mevcut sistemin değiştirilerek daha etkin, Ulusal Program
ve Politika Belgesinde de yer aldığı
üzere uluslararası standartlara ve Avrupa Birliği normlarına uygun bir kamu
malî yönetim ve kontrol sisteminin oluşturulması ihtiyacı ortaya çıkmıştır.
Çağdaş gelişmeler ışığında yeni bir
kamu malî yönetim ve kontrol sisteminin oluşturulması için; bütçe kapsamının
genişletilmesi ile bütçe hakkının kullanımının güçlendirilmesi, bütçe hazırlama
ve uygulama sürecinde etkinliğin artırılması, malî yönetimde şeffaflığın
sağlanması, hesap verilebilir yönetim anlayışına uygun mekanizmanın
oluşturulması, harcama sürecinde yetki, sorumluluk ve görev dengesinin
kurulması ve iç kontrol sisteminin kurulması büyük önem taşımaktadır.
Tasarı ve gerekçesi
incelendiğinde;
- Genel bütçeli daireler ve katma bütçeli
idarelerle birlikte mahalli idareler, bağımsız bütçeli idareler ve döner
sermayeler ve fonlar kapsama alınarak kamu malî yönetimi sisteminin kapsamı
genişletilmekte,
- Konsolide bütçeyi oluşturan genel ve katma
bütçelerin yanısıra döner sermayeler, fonlar ve bağımsız bütçeli kamu
idarelerinin bütçelerinin birarada merkezi bütçe kanunu adı altında Türkiye
Büyük Millet Meclisinin onayına sunulması öngörülmekte, diğer yandan merkezi
idare bütçe kanununun ekinde mahalli idarelerin ve sosyal güvenlik kurumlarının
bütçe büyüklükleri de Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgisine sunularak
bütçenin kapsamı genişletilmekte,
- Bütçe hazırlık çalışmaları her yılın Nisan
ayında başlatılarak bütçe hazırlama süreci öne alınmakta,
- Kamu idarelerinin kalkınma planı, yıllık
programlar ve ekonomik imkânlar çerçevesinde stratejik plan hazırlamaları ve
bütçelerini stratejik planlarına dayandırmaları ve orta vadeli harcama programı
çerçevesinde hazırlanacak bütçelerde izleyen iki yılın bütçe tahminlerine de
yer verilmesi suretiyle çok yıllı bütçe sistemine geçiş imkânı sağlanmakta,
- Kamu idarelerine sınırları merkezi idare
bütçe kanununda belirtilen tür ve tutarda bütçeleri içerisinde ödenek aktarma
imkânı getirilmekte, ayrıca niteliği itibariyle malî yılla sınırlı tutulamayan
iş ve hizmetler için ilgili kamu idaresinin üst yöneticisinin onayıyla ertesi
yıla geçen yüklenmelere girişilebilmesine imkân tanınmakta; kamu idarelerinin
bütçe hazırlama ve uygulamaya ilişkin görevlerinin yanısıra harcama öncesi malî
kontrol yapma ve harcama sonrası iç denetimi gerçekleştirme görevleri verilerek
bütçe hazırlama ve uygulama sürecinde
inisiyatifi arttırılmakta, malî kontrol sistemi alanındaki görev, yetki
ve sorumluluklar yeniden düzenlenmekte,
- Malî yönetim alanında siyasi, idarî ve malî
sorumluluk birbirinden ayrılmakta, kamu idarelerinde malî iş ve hizmetlerin
kurulacak malî hizmetler birimi tarafından yapılması, harcama kararını harcama
yetkilisinin vermesi, harcama kararlarının
malî kontrol yetkilisi tarafından harcama öncesi kontrol edilmesi ve dönem
sonunda iç denetçiler tarafından
denetlenmesi öngörülmekte; harcama yetkilisinin, malî yönden yaptığı
harcamaların mevzuata uygunluğundan, yönetsel yönden ise verimlilik, etkinlik
ve tutumluluk ilkeleri çerçevesinde sorumluluğu düzenlenerek, görev, yetki ve
sorumluluklar açık bir şekilde ortaya konulmakta, yetki-sorumluluk dengesi
yeniden kurulmakta,
- Genel idare kapsamındaki kamu idarelerinin
aynı muhasebe sistemini kullanması öngörülerek kamuda muhasebe birliği
sağlanmakta,
- Sağlıklı tahminler yapılması ve kararlar
alınmasına yardımcı olmak üzere kamu maliyesine ilişkin malî istatistiklerin
hazırlanması ve kamuoyuna sunulması öngörülmekte,
- Sürekli ve düzenli bir malî denetim
yapılmasını sağlamak amacıyla, kamu idarelerinde harcama öncesi iç malî
denetimi gerçekleştirmek üzere üst yöneticiye karşı sorumlu iç denetçilerin
atanması öngörülmekte, bu konuda standartlar belirlenmesi, rehberlik
hizmetlerinin sunulması için Maliye Bakanlığı bünyesinde iç malî denetim
komitesinin oluşturulması öngörülmekte,
- Sayıştay tarafından halen yapılmakta olan
vize ve tescil gibi harcama öncesi denetimler kaldırılmakta, kanun kapsamına
dahil tüm kamu idareleri Sayıştay denetiminin kapsamına alınmakta,
- Kamu idarelerinin stratejik planlarının,
bütçelerinin, kamu hesaplarının, malî istatistiklerinin kamuoyuna açık olması,
diğer yandan kamu idarelerinin kesin hesap ve faaliyet raporlarının
düzenlenmesi suretiyle yetkili mercilerin ve kamuoyunun bilgilendirilmesi
öngörülerek kamu malî yönetiminde şeffaflık sağlanmakta,
- Düzenleyici ve denetleyici kurumlar sınırlı
sayıda maddeye tâbi tutularak genelde kanun kapsamı dışında bırakılmakta ve
malî özerkliklerini zedelemeyecek şekilde sisteme paralellikleri sağlanmakta,
- Vergi muafiyeti, istisnası ve indirimler ile
benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen kamu gelirleri cetveli Merkezi İdare
Bütçe Kanununa eklenmektedir.
Komisyonumuzda Tasarının geneli üzerine yapılan
müzakerelerde;
-Tasarının kamu
yönetimi temel kanunun çıkarılmasından sonra Devletin yeni oluşumuna paralel
olarak ele alınması gerektiği,
- Kamu finansmanı,
bütçe ve gelir birimlerinin tek çatı altında teşkilatlanmasının sistemin uyumlu
bir bütün olarak oluşturulması bakımından gerekli olduğu,
- Anayasa ile
tasarıda yer alan merkezi idare kavramları arasındaki farklılıkların
giderilmesi ve özel bütçeli idare kavramının Anayasada tanımlanması gerektiği,
- Stratejik yönetim,
risk yönetimi gibi bazı kavramların tanımlarının da açıklanmasında yarar
olduğu,
- I sayılı cetvelde sayılan kurumların devlet
tüzelkişiliği içinde tanımlanması gerektiği, II sayılı cetvelin homojen bir
özelliğe sahip olmadığı, idarelerin sınıflandırma esas ve kriterlerinin
standart bir nitelik göstermediği,
- Özellikle meslek ve
teknik liseler ile hastane işletmeciliği açısından büyük önem taşıyan döner
sermaye uygulamalarından vazgeçilmesinin önemli aksaklıklara yol açabileceği,
- Sayıştay
denetiminin performans denetimini de içerecek şekilde, uluslararası denetim
standartları çerçevesinde yeniden düzenlenmesinde yarar görüldüğü,
- Kamu
yönetiminde siyasî iradenin artırılması gerektiği, ancak burada bürokrasinin
güçlendirildiği,
- Ek bütçe yapma
zorunluluğunun ortadan kaldırılmasına imkân tanıyacak düzenlemelere yer
verilmesi gerektiği,
- Türk İş Kurumunun
sosyal güvenlik kurumlarının yer aldığı listede olmasının daha doğru olacağı,
- Kamu malî
yönetimimizde yapılan kapsamlı ve
reform niteliğinde bir düzenleme
olduğu,
- Malî disiplin,
kaynakların stratejik önceliklere göre tahsis edilmesi, kullanılan kaynağın
etkin ve verimli kullanımının sağlanması ve kullanılan kaynağın hesabının
verilmesi olmak üzere dört temel hedefi bulunan Tasarının büyük yenilikler
getirdiği,
- Tasarının kurumların performans bilgilerini
kamuoyuna açıklama gibi önemli yenilikleri
içerdiği,
- Kamu hizmetlerinin
fiyatlandırılması, kurumların performans bilgilerinin düzenli olarak kamuoyuna
açıklanması konusunda getirilen yeniliklerin çağdaş bir yaklaşım olduğu,
şeklindeki görüş,
eleştiri ve temennileri takiben Hükümet
adına yapılan tamamlayıcı açıklamalarda ise;
- 1927 yılından günümüze değin uygulanan
Muhasebei Umumiye Kanununun yerine, toplumun ihtiyaçlarını karşılayacak temel
ve önemli düzenlemeler içeren yeni bir kamu malî yönetim ve denetim anlayışının
getirildiği,
- Oluşturulan bir
çalışma grubunun yaptığı yoğun çalışmalar sonucu Tasarının hazırlandığı,
- İdari yapılanmayı
düzenleyecek Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısının kısa süre içinde Türkiye
Büyük Millet Meclisinin gündemine geleceği, iki Tasarı arasında birbirleri ile
çelişecek düzenlemeler bulunmadığı,
- Devlet Bütçesinin
kapsamının genişletildiği, aynı zamanda muhasebe sisteminin daha ayrıntılı
bilgilere ulaşılmasını sağlayacak şekilde oluşturulacağı,
- Üst yöneticinin denetiminin
Sayıştay ve Bakan tarafından yapılacağı,
- Harcama ve muhasebe
yetkilisi görevlerinin farklı kadrolarda bulunan görevliler tarafından yerine
getirilebileceği, kadro esaslı bir tanımlama yapılmadığı, bu nedenle personel kanunlarında bir değişikliğe gerek
olmadığı,
- Bütçe hazırlama
sürecinin öne alındığı,
- Kalkınma planı ile
bütçe arasında sıkı bir bağ kurulmasının amaçlandığı,
- Bütçe hazırlama ve
uygulama sürecinde kamu idarelerinin inisiyatifinin arttırıldığı; kamu
idarelerinin malî yönetim ve kontrol sistemi alanındaki görev, yetki ve
sorumluluklarının ve bu çerçevede, kamu malî yönetiminde siyasî ve idarî sorumlulukların
yeniden düzenlendiği; bütçe uygulama ve denetim sürecinde kamu idarelerinin üst
yöneticilerinin ön plana çıktığı, Bakanların gözetim ve koordinasyon
fonksiyonlarını üstlendiği,
- Kamuda muhasebe
birliği sağlandığı, kamu maliyesine ilişkin malî istatistiklerin hazırlanması
ve kamuoyuna düzenli olarak ve gerekli ayrıntıda sunulmasının öngörüldüğü,
- Etkin bir iç malî
kontrol sistemi kurulduğu, kamu idarelerinin münhasıran iç denetimini yapmak
üzere iç denetçilerin atanmasının öngörüldüğü, iç denetim sistemi ile
teftiş-soruşturma sisteminin
birbirinden ayrıldığı,
- İç denetim
standartlarını ve yöntemlerini belirlemek, iç denetçilerin çalışmaları arasında
eşgüdümü sağlamak ve bunları eğitmek üzere iç denetim koordinasyon kurulu
oluşturulacağı,
- Sayıştay
denetiminin kapsamının genişletilmesi suretiyle Parlamentonun denetim
yetkisinin güçlendirildiği,
- Kamu malî
yönetiminde saydamlığı sağlayacak
düzenlemeler yapıldığı,
-Tasarının yasalaşması ile birlikte,
Kanunun etkili bir şekilde uygulanmasını teminen ikincil mevzuatın
hazırlanacağı ve malî yönetim ve denetim alanında gerekli rehber el kitabı ve
kılavuzların çıkarılmasına yönelik çalışmaların hızlandırılacağı,
- Harcama öncesi kontrol uyumlaştırma birimi olarak Bütçe ve Malî
Kontrol Genel Müdürlüğü bünyesinde yeni bir örgütlenmeye gidileceği,
- İç denetçilere gerekli eğitimin verileceği,
- İç Denetim Koordinasyon Kurulunun
teşkilatlanmasının ve idarî açıdan güçlendirilmesinin sağlanacağı,
ifade edilmiştir.
Geneli üzerindeki
görüşmeleri takiben Tasarı ve gerekçesi Komisyonumuzca da benimsenerek
maddelerin görüşülmesine geçilmiştir. Ancak, konunun daha ayrıntılı bir şekilde
incelenebilmesi amacıyla bir alt komisyon oluşturulmasına ve alt komisyon
çalışmalarını takiben Tasarının maddelerine geçilmesine karar verilmiştir.
Alt Komisyon
2.12.2003-3.12.2003-4.12.2003 tarihlerinde yaptığı yoğun ve kapsamlı çalışmalar
sonucunda oluşturduğu metnin bir raporla birlikte Komisyonumuza sunulmasına karar vermiştir.
Tasarının;
- 2 nci maddesi; birinci fıkrası "merkezi
idare" kavramının "...merkezi yönetim..." olarak değiştirilmesi
ve tüm metnin bu şekilde redaksiyona tabi tutulması, Avrupa Birliği fonları ile
yurt içi ve yurt dışından sağlanan kaynakların uluslararası andlaşma hükümleri
saklı kalmak kaydıyla bu Kanuna tabi olacağına açıklık getiren bir hükmün metne
ikinci fıkra olarak ilave edilmesi, üçüncü fıkrası kanun kapsamı dışında
bulunan kurumlarla ilgili hükmün
metinden çıkarılması suretiyle,
- 3 üncü maddesi; (a) bendinin metinden
çıkarılması ve bentlerin teselsül ettirilmesi, (b) bendindeki "Genel
idare" ibaresinin "Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri"
olarak değiştirilmesi, (c) bendi "Merkezi idare" ibaresinin "Merkezi
yönetim kapsamındaki kamu idareleri" olarak değiştirilmesi, (d) ve (e)
bentleri düzenleyici ve denetleyici kurumlar ile, sosyal güvenlik kurumlarının
tanımlarının yapılması yerine ekli III ve IV sayılı cetvelde yer alan kurumlar
olarak belirtilmesi ve maddeye ekli I
ve II sayılı cetvellerin yeniden düzenlenmesi suretiyle,
- 4 üncü maddesi; ikinci fıkrası, kamu
maliyesinin merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına göre yürütüleceği
şeklinde yeniden düzenlenmesi, "...Merkezi idare ve mahalli
idarelerin..." ibaresinin "...Kamu idarelerinin..." olarak değiştirilmesi
suretiyle,
- 6 ncı maddesi; Kanuna ekli I sayılı cetvelde
yer alan kamu idarelerinin tüm gelir ve giderlerinin hazine veznelerine
gireceğine ve özel vezne açamayacaklarına dair hazine birliğini sağlamaya
yönelik bir hükmün metne ikinci fıkra olarak ilave edilmesi suretiyle,
- 7 nci maddesi; birinci fıkrası amacın daha
iyi ifade edilebilmesini teminen redaksiyona tabi tutulması, (c) bendi genel
yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından sağlanan teşvik ve
desteklerin kamuoyuna açıklanmasını
düzenleyen hükmün açıklama yapılacak belirli dönemin bir yılı geçmeyeceğine
açıklık getirecek şekilde yeniden düzenlenmesi, ikinci fıkrası malî saydamlığın sağlanmasının Maliye Bakanlığınca
gözetileceği şeklinde düzenlenmesi suretiyle,
- 9 uncu maddesi;
stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme ile ilgili hükmün yeniden
düzenlenmesi suretiyle,
- 10 uncu maddesi;
"...uyumunu..." ibaresinin
"... uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından..." olarak
değiştirilmesi, dördüncü fıkrası üst
yöneticiler ile ilgili hükmün üst yöneticileri düzenleyen 11 inci maddenin
ikinci fıkrasının sonuna taşınması suretiyle,
- 11 inci maddesi; birinci fıkrası "ilçelerde kaymakam" ibaresinin
çıkarılması, Geçici 1 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ve "Ancak, Milli Savunma Bakanlığında üst
yöneticinin Bakan olduğunu düzenleyen hükmünün fıkranın sonuna ilave edilmesi
suretiyle, üçüncü fıkrasında, "...gerçekleştirilir..." ibaresi
"...yerine getirirler..." olarak değiştirilmesi suretiyle,
- 12 nci maddesi;
ikinci fıkrası "...ve 3 üncü maddede tanımlanan..." üçüncü fıkrası "...genel idare esaslarına göre yönetilen..." ve
beşinci fıkrası, "...kamu tüzel kişiliğini haiz olarak..." ibarelerinin metinden çıkarılması suretiyle,
- 13 üncü maddesi;
(b) bendi "...Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul
edilen..." ibaresinin metinden çıkarılması, (m) bendinin "Kamu
idarelerinin tüm gelirleri ve harcamaları bütçelerinde gösterilir" olarak düzenlenmesi suretiyle,
- 14 üncü maddesi, gelir ve giderleri etkileyecek kanun tasarı ve tekliflerinin
hazırlama esaslarını düzenleyen hükmün yeniden düzenlenmesi suretiyle,
- 16 ncı maddesi; ikinci fıkrası, anlama açıklık kazandırmak amacıyla redaksiyona
tabi tutulması suretiyle,
- 17
nci maddesi; birinci fıkrası ile yedinci fıkrası "...ve bilgi için Eylül
ayının sonuna kadar Maliye Bakanlığına gönderirler." ibaresinin metinden
çıkarılması suretiyle,
- 18 inci maddesi; ikinci fıkrası, proje bazında
hazırlanmış yatırım programı taslağının yeni (e) bendi olarak ilave edilmesi,
üçüncü fıkrası düzenleyici ve denetleyici kurumlar bütçelerinin Eylül ayının
sonuna kadar Türkiye Büyük Millet Meclisine, bir örneğinin de Maliye
Bakanlığına gönderilmesini teminen
yeniden düzenlenmesi suretiyle,
- 19 uncu maddesi; ikinci fıkrası "...
Bakanlar Kurulu Kararıyla..." ibaresinin eklenmesi suretiyle,
- 21 inci maddesi; ikinci fıkrası kamu
idarelerinin bendi bütçeleri içinde ödenek aktarma yetkilerinin ilgili yıl
bütçe kanunlarında farklı bir oran belirlenmemesi halinde yüzde beşine kadar
olarak düzenlenmesi, ödenek aktarmalarına ilişkin diğer hususların Merkezi
İdare Bütçe Kanununda düzenleneceğine dair hükmün metne yeni dördüncü fıkra
olarak ilave edilmesi suretiyle,
- 23 üncü maddesi; birinci fıkrası
"...ikisini aşmamak üzere..." ibaresinin "...ikisine
kadar..." olarak redaksiyona tabi tutulması suretiyle,
- 24 üncü maddesi;
birinci fıkrası "...şahsi masrafları..." ibaresinin "...kişisel
harcamaları..." olarak redaksiyona tabi tutulması suretiyle,
- 25 inci maddesi;
ikinci fıkrası "...diğer bütçe ödenekleriyle ilişkisinin
kurulması..." ibaresinin "...bütçe bütünlüğünün sağlanması..."
olarak değiştirilmesi, üçüncü fıkrasının "Genel bütçe kapsamındaki
idarelerden yardım almayan..." ve
"... II sayılı cetvelde yer alan idareler ile ..." ibarelerinin metinden çıkarılması suretiyle,
- 28 inci maddesi; merkezi idare kapsamındaki
kamu idarelerinin bir malî yıl içinde tamamlanması mümkün olmayan yatırım
projeleri için gelecek yıllara yaygın yüklenmeye girişebilmeleri ile ilgili
düzenlemenin birinci fıkra olarak ilave edilmesi suretiyle,
- 29 uncu maddesi;
birinci fıkrası bütçelerden yardım yapılması ile ilgili hükmün birinci fıkra,
yardım yapılmasına ilişkin esas ve usullerin
bir yönetmelikle düzenlenmesine imkân sağlayan bir hükmün metne ikinci
fıkra olarak ilave edilmesi suretiyle,
- 30 uncu maddesi; ifade birliği sağlanması için
redaksiyona tabi tutulması suretiyle,
- 31 inci maddesi; birinci fıkrası üst yöneticilerin harcama yetkililerine harcama yetkisinin
devrini düzenleyen hükmün metinden
çıkarılması, üçüncü fıkrası ödenek üstü
harcama yapılması halinde uygulanacak yaptırımı düzenleyen hükmün metinden
çıkarılması suretiyle,
- 35 inci maddesi; ikinci fıkrası ilgili kanunların bütçe dışı avans
ödenmesine ilişkin hükümlerinin saklı olacağı şeklinde redaksiyona tabi
tutulması suretiyle,
- 36 ncı maddesi; (a) bendi
"...konusunda..." ibaresinden sonra "...ilkelerini..."
ibaresinin ilave edilmesi, (b) bendi "... ve önlemler alınır..." ibaresinin metinden çıkarılması suretiyle,
- 37 ve 38 inci maddeleri; genel bütçe
gelirlerinin takibi ibareleri metinden
çıkarılması ve redaksiyona tabi tutulması suretiyle,
- 39 uncu maddesi; birinci fıkrası
"...eklemesi yapılamaz..." ibaresinin "...eklenemez..."
olarak değiştirilmesi, ikinci fıkrası özel gelirlere ilişkin olarak
fiyatlandırılabilir mal ve hizmetlerin tarifelerinin ve uygulamaya yönelik usul
ve esasların Maliye Bakanlığının görüşü alınarak ilgili idarece belirlenmesine
imkân sağlayacak şekilde düzenlenmesi suretiyle,
- 40 ıncı maddesi; birinci fıkrası redaksiyona tabi tutulması ve metinde geçen
"Kamu İdaresi Başkanı" ibarelerinin,
"üst yönetici" olarak
değiştirilmesi suretiyle,
- 42 nci maddesi; beşinci fıkrası idareler
tarafından hazırlanan raporlar ile genel uygunluk bildiriminin Türkiye Büyük
Millet Meclisi komisyonlarında öncelikle görüşüleceğine yönelik olarak
düzenlenmesi suretiyle,
- 44 üncü maddesi; birinci fıkrası malların kaydı
ile malın yönetim hesabının verilmesine ilişkin usul ve esasların yönetmelikle,
diğer mal işlemlerinin ise ilgili kanunlarında belirleneceği şeklinde
düzenlenmesi suretiyle,
- 45 inci maddesi; birinci fıkrası "Genel
Bütçeye dahil olup da bu Kanuna ekli I sayılı cetvelde yer alan tüzel kişiliği
haiz kurumlar hariç" ibaresinin "Genel Bütçe kapsamındaki..."
olarak, "...Maliye Hazinesi..." ibaresinin "...Hazine..." olarak
değiştirilmesi, üçüncü fıkrası taşınmaz malların diğer kamu idarelerine ancak
tapu kütüğüne şerh konulmak kaydıyla bedelsiz devredebileceği olarak
düzenlenmesi suretiyle,
- 46 ncı maddesi; birinci fıkrası,
"...gereksinim fazlası veya hizmet dışı kalan..." ibaresinin metinden
çıkarılması, "yazılır" ibaresinin "...kaydedilir..." olarak
redaksiyona tâbi tutulması suretiyle,
- 48 inci maddesi; üçüncü fıkrası
"...davranışlardan..." ibaresinin "eylem ve
işlemlerden"olarak redaksiyona tâbi tutulması suretiyle,
- Üçüncü kısım başlığında ve maddelerde taşınır
ve taşınmaz mallar ibarelerinin taşınır ve taşınmazlar olarak redaksiyona tâbi
tutulması suretiyle,
- 49 uncu maddesi; ikinci fıkrası Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu yerine
Maliye Bakanlığı bünyesinde ilgili kuruluş temsilcilerinin katılımıyla
oluşturulacak bir kurulun oluşumuna imkân
sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmesi, Kurulun yapısının ve çalışma
esaslarının yönetmelikle düzenlenmesine yönelik bir hükmün metne ilave
edilmesi, kurulda görevlendirilenlere ödenecek toplantı ücretini düzenleyen bir
hükmün metne üçüncü fıkra olarak ilave edilmesi suretiyle,
- 50 nci maddesi; üçüncü fıkrası redaksiyona tâbi tutulması suretiyle,
- 55 inci maddesi; ikinci fıkrası "...Bütçe
ve Malî Kontrol Genel Müdürlüğünce..." ibaresinin metinden çıkarılması ve
kısım başlığının da "İç Kontrol Sistemi" olarak redaksiyona tâbi
tutulması suretiyle,
- 56 ncı
maddesi; (e) bendinde "...ve denetim..." ibaresinin metinden
çıkarılması suretiyle,
- 57 nci maddesi; ikinci fıkrası "...güçlü
ahlâki değerler..." ibaresinin, "...mesleki değerlere..." olarak
değiştirilmesi, "...cezalandırılması için yeterli tedbirlerin
alınması..." ibaresinin metinden çıkarılması, üçüncü fıkrası
"...başkanı veya müdürü..." ibaresinin "...yöneticisi...",
"...hizmetlerinde görevlendirilemez..." ibaresinin ise
"...kadrolarına atanamaz..." olarak redaksiyona tâbi tutulması
suretiyle,
- 58 inci maddesi; birinci fıkrası
"...kontrol..." ibaresinden sonra "...süreci ..."
ibaresinin ilave edilmesi ve fıkranın ikinci ve üçüncü cümlelerinin yeni ikinci
fıkra olarak düzenlenmesi suretiyle,
- 59 uncu maddesi; birinci fıkrası (a) bendi
dört yıllık yüksek öğrenim görmüş olmak şeklinde redaksiyona tâbi tutulması,
(c) bendi "...mesleğin..." ibaresinin "...görevin..."
olarak değiştirilmesi, üçüncü fıkrası "...atanmaları, görevden
alınmaları..." ibaresinin metinden çıkarılması suretiyle,
- 61 inci maddesi; ikinci fıkrası ikinci cümlesi
redaksiyona tâbi tutulması suretiyle,
- 62 nci maddesi; birinci fıkrası 59 uncu
maddede yapılan değişikliklere paralel olarak redaksiyona tâbi tutulması
suretiyle,
- 64 üncü maddesi; birinci fıkrası (b) bendi
metinden çıkarılması, buna göre bentlerin teselsül ettirilmesi, (e) bendi
"...bu konularda önerilerde bulunmak..." ibaresinin metne ilave
edilmesi suretiyle,
- 65 inci maddesi; 59 ve 62 nci maddelerde
yapılan değişikliklere paralel olarak redaksiyona tâbi tutulması ve (c)
bendine "... ehliyet..."
ibaresinin ilave edilmesi suretiyle,
- 66 ncı maddesi; maddelerin BİRİNCİ BÖLÜMÜN
devamı olmasını teminen İKİNCİ BÖLÜMÜN başlığı ile metinden çıkarılması,
birinci fıkrası "Başbakan tarafından önerilecek adayın malî yönetim ve
denetim konularında deneyimli olmak kaydıyla kamu idareleri dışından olması
gerekir", ibaresinin metinden çıkarılması, "...öğretim üyesi..."
ibaresinin "...öğretim üyeleri arasından..." olarak redaksiyona tâbi
tutulması suretiyle,
- 67 nci maddesi birinci fıkrası (e) bendi
"...kamu idarelerinin..." ibaresinin metinden çıkarılması ve (h)
bendi "...idarecilerin..."
"...ve kamuoyunu açıklamak..." ibarelerinin metne ilave
edilmesi (j) bendi "...usul ve esasları..." ibaresinin
"...usulleri..." olarak değiştirilmesi suretiyle,
- 68 inci maddesi; birinci fıkrası Sayıştay
tarafından yapılacak harcamaların denetimde
kanunlara uygunluk yönünden incelenmesinin önceliği nedeniyle metnin buna göre redaksiyona tâbi
tutulması suretiyle,
- 69 uncu maddesi; Sayıştay'ın Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık
Divanı tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi adına görevlendirilen bir
komisyonca denetlenmesini teminen
metnin yeniden düzenlenmesi suretiyle,
- 70 inci maddesi; "...iki katı
tutarında..." ibaresinin "...iki katı tutarına kadar..." olarak
değiştirilmesi suretiyle,
- 71 inci maddesi; ikinci fıkrası (e) bendi idare
gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde
yapılması olarak yeniden düzenlenmesi, üçüncü fıkrası "...kesin hükme
bağlama..." ibaresinin metne ilave edilmesi, dördüncü fıkrası "...iki katı tutarında..."
ibaresinin "...iki katı tutarına kadar..." olarak değiştirilmesi ,
beşinci fıkrası "...takip ve..." ibaresinin metinden çıkarılması
suretiyle,
- 75 inci maddesi; ikinci fıkrası
"Başbakanın..." ibaresinden önce "...doğrudan..."
ibaresinin ilave edilmesi suretiyle,
- 77 nci maddesi; ikinci fıkrası "...ilgili
vali veya..." ibaresinin
"..il özel idareleri için ilgili vali, belediyeler için
ilgili..." olarak değiştirilmesi suretiyle,
- 78 inci maddesi; birinci fıkrası
"...Baraj, liman, hava limanı, enerji santrali, tesis gibi taşınmaz mal ve
sair varlıklar işleten veya kullanan..." ibaresinin metinden çıkarılması,
"...bu kullanım karşılığında belirli..." ibaresinin "...yüzde
onbeşine kadar tutarak..." olarak değiştirilmesi ve ifadeye açıklık getirilmesini teminen
redaksiyona tâbi tutulması suretiyle,
- Geçici 1 inci maddesi; ikinci fıkrası
"Millî Savunma Bakanlığında üst yönetici Bakandır" ibaresinin 11 inci
maddede yer alması nedeniyle metinden çıkarılması suretiyle,
- Geçici 5 inci maddesi; 31.12.2004 - 31.12.2007
tarihleri arasında malî kontrol yetkilisi olarak atanabilecek olan meslek
gruplarına ortaya çıkabilecek kurumsal ihtiyaçlar dikkate alınarak bazı
unvanların ilave edilebilmesini teminen metnin yeniden düzenlenmesi suretiyle,
- Geçici 7 nci maddesi; birinci fıkrası
"Başkanı" ibaresinin "Yöneticisi" olarak değiştirilmesi,
ikinci fıkrası "ile döner sermaye
işletmeleri ve fonlar" ibaresinin
metinden çıkarılması suretiyle,
- Hazine adına tescil edilmesi gereken
taşınmazlardan ilgili kamu idaresinin tüzel kişiliğinin sona ermesi halinde
altı ay içinde tapuda resen Hazine adına tescil edilmesini düzenleyen bir
hükmün metne yeni Geçici 12 nci madde olarak ilave edilmesi suretiyle,
- Geçici 12 nci maddesi ekli kadro cetvellerinin
yeniden düzenlenmesi suretiyle,
- Yürürlüğe ilişkin
82 nci maddesi redaksiyona tâbi tutulması suretiyle,
- 1, 5, 8, 15, 20, 22, 26, 27, 32, 33, 34, 41,
43, 47, 51, 52, 53, 54, 60, 63, 72, 73, 74, 76, 79, 80, 81, Geçici 2, 3, 4, 6, 8, 9, 10, 11 inci
maddeler ile yürütmeye ilişkin 83 üncü maddeleri aynen
kabul edilmiştir.
Bu defa Komisyonumuz
5.12.2003 tarihinde Devlet Bakanı Ali BABACAN ile Maliye Bakanlığı, Sayıştay
Başkanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığı
temsilcilerinin katılımıyla yapmış olduğu 19 uncu birleşimde Alt Komisyon
tarafından hazırlanan metin üzerinden görüşmelere geçilmesini
kararlaştırmıştır.
Metnin;
- 3 üncü maddesi; ekli I sayılı cetvelde yer
alan Türkiye İş Kurumunun IV numaralı cetvele alınması suretiyle,
- 18 inci maddesi; ikinci fıkrası kamu yatırım
programının proje bazında dağılımının Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı ile
birlikte Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmasının mümkün olmaması nedeniyle
(e) bendinin metinden çıkarılması bentlerin buna göre teselsül ettirilmesi,
kanun kapsamında olmamakla birlikte, kapsamdaki idarelerin hizmet amaçları ile ilgili olan kurum ve
kuruluşların bütçe tahminlerinin Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgisine
sunulmasını düzenleyen bir hükmün metne yeni (b) bendi olarak ilave edilmesi
suretiyle,
- 25 inci maddesi; kamu proje tekliflerinin
sağlıklı fizibilite etütlerine dayandırılması ve incelenip onaylanmasından
sonra yatırım programına alınmasını düzenleyen bir hükmün metne yeni beşinci
fıkra olarak ilave edilmesi suretiyle,
- 46 ncı maddesi; birinci fıkrası taşınır ve taşınmazların satışına Maliye
Bakanlığının yetkili olduğuna açıklık getirmek amacıyla metnin redaksiyona tâbi
tutulması suretiyle,
- 49 uncu maddesi; ikinci fıkrası Kurulun
oluşumunda yer alacak kurumların belirtilmesi suretiyle,
- 66 ncı maddesi; birinci fıkrası iç denetim
koordinasyon kuruluna atanabileceklerin kurulun görevlerini yapabilecek
niteliklere sahip olmalarına yönelik
bir hükmün metne ilave edilmesi, ikinci fıkrası "...İç Denetim
Koordinasyon Kurulunun sekretarya hizmetleri Maliye Bakanlığınca sağlanır"
hükmünün metinden çıkarılması suretiyle,
- Geçici 5 inci maddesi; Muhasebe ve malî kontrol yetkilisi olarak
atanacaklarda mesleki eğitimden geçme ve yapılacak sınavda başarılı olmak
koşulunu düzenleyen hükmün metne dördüncü ve beşinci fıkralar olarak ilave
edilmesi suretiyle,
- Bu Kanunun yayımı tarihinden sonra kurulacak
kamu idarelerinin özel kanunlarında belirtilmemesi halinde bütçeleri nedeniyle
hangi cetvele dahil edileceğini Maliye Bakanlığınca belirleneceğine yönelik bir
hükmün metne Geçici 13 üncü madde olarak ilave edilmesi suretiyle,
- Geçici 13 üncü maddesi; ihdas edilen Başkan
Yardımcısı kadrosuna atama şekli ve haklarına açıklık getiren bir hükmün metne
ilave edilmesi suretiyle Geçici 14 üncü madde olarak ,
kabul edilmiştir.
Ayrıca,
metin kanun yapma tekniğine uygunluk, ifade birliği sağlanması ve yazım
kuralları açısından tümüyle redaksiyona tâbi tutulmuştur.
Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak
üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.
|
Başkan |
Başkanvekili |
Sözcü |
|
|
|
Sait Açba |
M. Altan Karapaşaoğlu |
Sabahattin Yıldız |
|
|
Afyon |
Bursa |
Muş |
|
|
Kâtip |
Üye |
Üye |
|
|
Mehmet Sekmen |
Mahmut Göksu |
Mehmet Melik Özmen |
|
|
İstanbul |
Adıyaman |
Ağrı |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ruhi Açıkgöz |
Bülent Gedikli |
Mehmet Zekai Özcan |
|
|
Aksaray |
Ankara |
Ankara |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Yakup Kepenek |
Osman Kaptan |
Mehmet Mesut Özakcan |
|
|
Ankara |
Antalya |
Aydın |
|
|
(Karşı
oy yazımız eklidir.) |
(Karşı
oy ektedir.) |
(Muhalefet
şerhi ektedir.) |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ali Osman Sali |
Ali Kemal Deveciler |
Aziz Akgül |
|
|
Balıkesir |
Balıkesir |
Diyarbakır |
|
|
|
(Muhalefet
şerhim ektedir.) |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ömer Abuşoğlu |
Mustafa Zeydan |
M. Emin Murat Bilgiç |
|
|
Gaziantep |
Hakkâri |
Isparta |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Nazım Ekren |
Alaattin Büyükkaya |
Birgen Keleş |
|
|
İstanbul |
İstanbul |
İstanbul |
|
|
|
|
(Karşı
oy yazım ektedir.) |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ali Kemal Kumkumoğlu |
Kemal Kılıçdaroğlu |
M. Mustafa Açıkalın |
|
|
İstanbul |
İstanbul |
İstanbul |
|
|
(Karşı
oy yazım ektedir.) |
(Karşı
oy yazısı ektedir.) |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Hakkı Akalın |
Mehmet Ceylan |
Y. Selahattin Beyribey |
|
|
İzmir |
Karabük |
Kars |
|
|
(Karşı
oy yazısı ektedir.) |
|
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Taner Yıldız |
Mustafa Ünaldı |
Ali Er |
|
|
Kayseri |
Konya |
Mersin |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Gürol Ergin |
Kazım Türkmen |
Erol Aslan Cebeci |
|
|
Muğla |
Ordu |
Sakarya |
|
|
(Ayrışık
oy yazım ektedir.) |
(Karşı
oy yazım ektedir.) |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Musa Uzunkaya |
Enis Tütüncü |
Faruk Nafiz Özak |
|
|
Samsun |
Tekirdağ |
Trabzon |
|
|
|
(Karşı
oy yazısı ektedir.) |
|
|
|
Üye |
Üye |
|
|
|
Mehmet Akif Hamzaçebi |
Osman Coşkunoğlu |
|
|
|
Trabzon |
Uşak |
|
|
|
(Ayrışık
oy yazısı ektedir.) |
(Karşı
oy yazımız ektedir.) |
|
AYRIŞIK OY
Tasarı ile 1927
yılında çıkarılan kamu malî sistemimizi düzenleyen 1050 sayılı Muhasebei
Umumiye Kanunu yürürlükten kaldırılmaktadır. Tasarının öngördüğü sistem ile
bütçe kapsamı genişletilmek suretiyle kamuya ait daha geniş bir alanın Türkiye
Büyük Millet Meclisinin bütçe hakkına uygun olarak yasama denetimi kapsamına
alınması öngörülmektedir. Kamu idarelerine harcama öncesi kontrol görevi
yanında iç denetim görevi de verilmek suretiyle inisiyatifleri artırılmaktadır.
Harcama birimlerinin performanslarının ölçülebilmesi de bir diğer önemli
değişikliktir. Bunlar tasarının olumlu yönleridir. Ancak tasarının aşağıdaki
konularda yeterli olmadığını düşünüyoruz.
1. Bütçenin
hazırlanması ve uygulanmasına ilişkin hususlar Anayasanın 161 ve devamı
maddelerinde düzenlenmiştir. Anılan maddelerde genel ve katma bütçe kanun
tasarılarından söz edilmektedir. Tasarı katma bütçe uygulamasına son vererek
genel bütçenin yanında “özel bütçe” adı altında yeni bir bütçe türü
oluşturmaktadır. Yine Anayasadaki “merkezî idare” kavramı ile ilgili olmaksızın
uluslararası sınıflamalardan hareketle genel ve özel bütçe kapsamındaki
idareler ile düzenleyici ve denetleyici kurumların bütçelerinden oluşan
“merkezî yönetim bütçesi” oluşturulmaktadır. Anılan bütçe tanımları uygun
olmakla birlikte doğru olan bütçe gibi temel bir yasaya ilişkin bu
düzenlemelerin öncelikle Anayasada yapılmasıdır. Anayasada sadece genel ve
katma bütçelerden söz edilirken tasarı katma bütçeyi kaldırmakta, içinde genel
bütçenin de olduğu üç grup bütçeyi kapsayan merkezi yönetim bütçesini
oluşturmaktadır. Böylesi önemli bir değişikliğin Anayasada da ifadesini bulması
gerekir.
2. Tasarının 5/a
maddesinde kamu malî yönetiminin uyumlu bir bütün olarak oluşturulup
yürütüleceği belirtilmektedir. Ancak diğer yandan 6, 61, ve 62 nci maddelerinde
“9.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla”
ifadesine yer vererek Hazine Müsteşarlığındaki muhasebe hizmetleri ve
yetkililerini sistem dışına çıkarmak suretiyle malî yönetimin bütünlüğünden
ayrılmaktadır. Bu durumda kamu malî yönetimindeki yetki dağınıklığı
giderilmemiş olmakta ve parçalanmış yapı devam etmektedir.
3. Yine 5/e maddesiyle “kamu malî
yönetimi Türkiye Büyük Millet Meclisinin bütçe hakkına uygun şekilde yürütülür”
hükmüne paralel olarak alt komisyon çalışmaları sırasında merkezî yönetim bütçe
kanunu tasarısına eklenmesi öngörülen “proje
bazında hazırlanmış yatırım programı taslağı” bendinin komisyon
görüşmeleri sırasında tasarı metninden çıkarılması uygun olmamıştır.
4. Kamu malî yönetiminin ve kontrol
sisteminin üst yönetici odaklı olması Anayasa ile uyumlu değildir.
Tasarıda malî kontrol ve bütçe
işlemleri ile ilgili olarak siyasî sorumlulukla yönetsel sorumluluk yeniden
tanımlanmış ve sistemde siyasî ve bürokratik roller değişime uğramıştır. Kamu
üst yöneticileri (Md. II) malî yönetim ve kontrol mekanizmasında ön plana
çıkmıştır.
Bütçelerin uygulanması başta olmak
üzere temel bazı konularda inisiyatif ve sorumluluk siyasî otoriteden
(Bakanlardan) alınarak bürokrat olan kamu üst yöneticilerine geçmektedir. Bu
tür bir kamu malî yönetimi ve kontrol sistemi ile sorumluluk anlayışı Anayasada
öngörülen kamu yönetimi ve sorumluluk kamu ile uyumlu değildir.
Komisyon çalışmaları sırasında konuya
ilişkin düzenlemeler Anayasayla uyumlu hale getirilmeye çalışılmışsa da
Anayasanın 112 nci maddesiyle tam bir paralellik sağlanmış değildir.
5. İç denetçilerin nitelikleri ve
atanması 65 inci maddede düzenlenmiştir. Geçiş dönemi düzenlemesi ise geçici 5
inci maddede yer almaktadır. İç denetçilerin atanmasında geçiş dönemi için
sınav şartı konulurken daimi düzenlemede sınav yapılmıyor olması tasarının
önemli bir eksikliğidir.
6. Kamu zararını düzenleyen 71 inci
maddenin (f) bendindeki “kamu kaynakları ile yükümlülüklerinin iyi
yönetilmemesi, değerlendirilmemesi, korunmaması veya kullanılmaması suretiyle
öz kaynağın azalması” hükmü sınırları belirsiz, subjektif yorumlara yol
açabilecek niteliktedir.
7. Tasarının 75 inci maddesi yeterli
değildir. 75 inci maddede teftiş kelimesinin yer alması uluslararası
standartlara ve Avrupa Birliği uygulamalarına uygundur. Zira buradaki teftiş
yolsuzlukla mücadele yaklaşımını yansıtmaktadır. Avrupa Birliği, yolsuzlukla
mücadeleyi malî kontrolün bir unsuru olarak kabul etmektedir. 75 inci maddede
yolsuzlukla mücadele ve bu kapsamda teftişin yer alması, bu açıdan uyumludur ve
gereklidir. Avrupa Birliği, her aday ve üye ülkede kendi komisyonu bünyesinde
yer alan Avrupa yolsuzlukla mücadele birimi OLAF’a benzer bir birimin muhatabı
olacak bir organın belirlenmesini istemektedir. Bu gereklilik, Avrupa
Komisyonunca bu yıl kabul edilen Katılım Ortaklığı Belgesi ile ülkemizin kabul
ettiği Ulusal Programda malî kontrol kısmında açıkça yer almamıştır. Kurulan
malî kontrol sistemi tümüyle yeni bir sistemdir. Uygulamaya girmemiştir. Bu
nedenle de henüz test edilmiş değildir. Maliye Bakanına, sistemin gözetleyicisi
olarak, malî kontrol sisteminde oluşacak zaafların giderilmesi ve yolsuzlukla
mücadele amacıyla yetki ve görev verilmesi gereklidir. Bunun kullanımının da
herhangi bir sınırlandırmaya tâbi tutulmaması gerekir. Nitekim Avrupa Birliği
de Maliye Bakanlığına bu tür bir yetkinin verilmesinden yanadır. Maddenin
Hükümet tasarısından önceki şekillerinde Maliye Bakanına yönelik herhangi bir
sınırlama yer almamış ve bu durum Avrupa Birliği tarafından da kabul
edilmişken, daha sonra bürokratik nedenlerle madde fiilen işlemez hale
getirilmiştir. Anılan nedenlerle 75 inci madde düzenlemesi yeterli değildir.
|
|
M. Akif Hamzaçebi |
Yakup Kepenek |
Osman Kaptan |
|
|
Trabzon |
Ankara |
Antalya |
|
|
M. Mesut Özakcan |
A. Kemal Deveciler |
Birgen Keleş |
|
|
Aydın |
Balıkesir |
İstanbul |
|
|
Ali Kemal Kumkumoğlu |
Kemal Kılıçdaroğlu |
Hakkı Akalın |
|
|
İstanbul |
İstanbul |
İzmir |
|
|
Gürol Ergin |
Kâzım Türkmen |
Enis Tütüncü |
|
|
Muğla |
Ordu |
Tekirdağ |
|
|
|
Osman Coşkunoğlu |
|
|
|
|
Uşak |
|
ALT KOMİSYON RAPORU
PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANLIĞINA
Komisyonumuzun 20.11.2003 tarihinde
Maliye Bakanı Kemal Unakıtan ile Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığı temsilcilerinin de katılımlarıyla yapmış
olduğu 19 uncu birleşiminde, 1/692 esas numaralı “Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol
Kanunu Tasarısı” üzerindeki görüşmelere başlanmıştır.
Tasarının geneli üzerindeki
görüşmeleri takiben, Tasarı ve gerekçesi Komisyonumuzca da benimsenerek
maddelerin görüşülmesine geçilmiştir. Ancak, konunun daha ayrıntılı bir şekilde
incelenebilmesi amacıyla bir alt komisyon oluşturulmasına ve alt komisyon
çalışmalarını takiben komisyon çalışmalarına devam edilmesine karar verilmiştir.
Alt Komisyonumuzun; 2.12.2003,
3.12.2003 ve 4.12.2003 tarihlerinde Maliye Bakanlığı, Sayıştay Başkanlığı,
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığı temsilcilerinin
de katılımlarıyla yapmış olduğu yoğun ve kapsamlı çalışmalar sonucunda
hazırlanan metin ekte sunulmuştur.
Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanlığına
saygı ile arz olunur.
|
Başkan |
Üye |
Üye |
|
|
|
Bülent Gedikli |
Yakup Kepenek |
Kemal Kılıçdaroğlu |
|
|
Ankara |
Ankara |
İstanbul |
|
|
(Tasarı, Alt Komisyon
çalışmaları |
(Tasarı, Alt Komisyon
çalışmaları |
|
|
|
sonucunda ana hatları ile olumlu
bir |
sonucunda ana hatları ile olumlu
bir |
|
|
|
yapıya kavuşmuş olmakla birlikte |
yapıya kavuşmuş olmakla birlikte |
|
|
|
bazı konularda eksiklikleri
bulunmaktadır.) |
bazı konularda eksiklikleri
bulunmaktadır.) |
|
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ali Osman Sali |
M. Emin Murat
Bilgiç |
Mustafa Açıkalın |
|
|
Balıkesir |
Isparta |
İstanbul |
|
|
|
Üye |
|
|
|
|
M. Akif Hamzaçebi |
|
|
|
|
Trabzon |
|
|
|
(Tasarı, Alt Komisyon çalışmaları |
|
|
|
|
sonucunda ana hatları ile olumlu bir |
|
|
|
|
yapıya kavuşmuş olmakla birlikte |
|
|
|
|
bazı konularda eksiklikleri bulunmaktadır.) |
|
|
ALT
KOMİSYON METNİ
KAMU MALÎ YÖNETİMİ VE
KONTROL KANUNU TASARISI
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
BİRİNCİ
BÖLÜM
Amaç,
Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1. - Bu Kanunun amacı, kalkınma
planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu
kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve
kullanılmasını, hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere, kamu
malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını,
uygulanmasını, tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve
malî kontrolü düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2. - Bu Kanun, merkezi yönetim,
sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim
kapsamındaki kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrolünü kapsar.
Avrupa Birliği fonları ile yurtiçi ve
yurtdışından kamu idarelerine sağlanan kaynakların kullanımı ve kontrolü de
uluslararası anlaşma hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu Kanun hükümlerine
tâbidir.
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar,
bu Kanunun sadece 3, 7, 8, 12, 15, 17, 18, 19, 25, 43, 47, 48, 49, 50, 51, 52,
53, 54, 68 ve 76 ncı maddelerine tâbidir.
Tanımlar
MADDE 3. - Münhasıran bu Kanunun
uygulanmasında;
a) Genel yönetim kapsamındaki kamu
idareleri: Uluslararası sınıflandırmalara göre belirlenmiş olan, merkezi
yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumları ve
mahallî idareleri,
b) Merkezi yönetim kapsamındaki kamu
idareleri: Bu Kanuna ekli I, II ve III sayılı cetvellerde yer alan kamu
idarelerini,
c) Düzenleyici ve denetleyici
kurumlar: Bu Kanuna ekli III sayılı cetvelde yer alan kurumları,
d) Sosyal Güvenlik Kurumları: Bu
Kanuna ekli IV sayılı cetvelde yer alan kamu kurumlarını,
e) Mahallî idare: Yetkileri belirli
bir coğrafi alan ve hizmetlerle sınırlı olarak kamusal faaliyet gösteren
belediye, il özel idaresi ve bunların kurdukları birlik ve idareyi,
f) Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir
ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne
uygun olarak yürürlüğe konulan belgeyi,
g) Kamu kaynakları: Borçlanma
suretiyle elde edilen imkânlar dahil
kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para,
alacak ve haklar ile her türlü değerleri,
h) Kamu gideri: Kanunlarına
dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik
katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma
araçlarının ıskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, malî ve sosyal
transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderleri,
i) Kamu geliri: Kanunlarına
dayanılarak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay veya benzeri
gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, taşınır ve taşınmazlardan elde edilen
her türlü gelirler ile hizmet karşılığı elde edilen gelirler, borçlanma
araçlarının primli satışı suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi
kesintileri, alınan bağış ve yardımlar ile diğer gelirleri,
j) Özel gelir: Genel bütçe
kapsamındaki idarelerin kamu görevi ve hizmeti dışında ilgili kanunlarında
belirtilen faaliyetlerinden ve fiyatlandırılabilir nitelikteki mal ve hizmet
teslimlerinden sağlanan ve genel bütçede gösterilen gelirleri,
k) Harcama birimi: Kamu idaresi
bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama
yetkisi bulunan birimi,
l) Kamu malî yönetimi: Kamu
kaynaklarının tanımlanmış standartlara uygun olarak etkili, ekonomik ve verimli
kullanılmasını sağlayacak yasal ve yönetsel sistem ve süreçleri,
m) Malî kontrol: Kamu kaynaklarının
belirlenmiş amaçlar doğrultusunda, ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uygun,
etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak için
oluşturulan kontrol sistemi ile kurumsal yapı, yöntem ve süreçleri,
n) Stratejik plan: Kamu idarelerinin
orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve
önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler
ile kaynak dağılımlarını içeren planı,
o) Malî yıl: Takvim yılını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamu Maliyesi
Kamu
maliyesi
MADDE 4. - Kamu maliyesi; gelirlerin
toplanması, harcamaların yapılması, açıkların finansmanı, kamunun varlık ve
borçları ile diğer yükümlülüklerinin yönetimini kapsar.
Kamu maliyesi, merkezden ve yerinden
yönetim esaslarına göre yürütülür. Kamu idarelerinin görevleri, ilgili
kanunlarında açık olarak belirlenir ve kaynakların dağıtımında esas alınır.
Kamu
maliyesinin temel ilkeleri
MADDE 5. - Kamu maliyesinin temel
ilkeleri şunlardır:
a) Kamu malî yönetimi uyumlu bir bütün
olarak oluşturulur ve yürütülür.
b) Kamu maliyesi, kamu görevlilerinin
hesap verebilmelerini sağlayacak şekilde uygulanır.
c) Maliye politikası, makroekonomik ve
sosyal hedefler ile uyumlu bir şekilde oluşturulur ve yürütülür.
d) Kamu malî yönetimi Türkiye Büyük
Millet Meclisinin bütçe hakkına uygun şekilde yürütülür.
e) Kamu malî yönetimi malî disiplini
sağlar.
f) Kamu malî yönetimi ekonomik, malî
ve sosyal etkinliği birlikte sağlayacak şekilde kamusal tercihlerin oluşması
için gerekli ortamı yaratır.
g) Kamu idarelerinin mal ve hizmet
üretimi ile ihtiyaçlarının karşılanmasında, ekonomik veya sosyal verimlilik
ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik ile gerekli görülen
diğer ekonomik ve sosyal analizlerin yapılması esastır.
İlgili kanunlardaki hükümler saklı
kalmak kaydıyla, kamu maliyesi ilkelerinin uygulanmasına ilişkin usul ve
esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir ve izlenir.
Hazine
birliği
MADDE 6. - Merkezî yönetim
kapsamındaki kamu idarelerinin gelir, gider, tahsilat, ödeme, nakit planlaması
ve borç yönetimi hazine birliğini sağlayacak şekilde yürütülür.
Bu Kanuna ekli I sayılı cetvelde yer
alan kamu idarelerinin tüm gelirleri Hazine veznelerine girer, giderleri bu
veznelerden ödenir. Bu idareler özel vezne açamaz.
Her türlü iç ve dış borçlanma,
yurtdışından hibe alınması, borç ve hibe verilmesi ve bunlara ilişkin geri
ödemeler, hazine garantileri, hazine alacakları, nakit yönetimi ve bunlarla
ilgili diğer hususlarda 9.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı, 28.3.2002 tarihli ve
4749 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kamu Kaynağının Kullanılmasının Genel
Esasları
Malî
saydamlık
MADDE 7. - Her türlü kamu kaynağının
elde edilmesi ve kullanılmasında denetimin sağlanması amacıyla kamuoyu
zamanında bilgilendirilir. Bu amaçla;
a) Görev, yetki ve sorumlulukların
açık olarak tanımlanması,
b) Hükümet politikaları, kalkınma
planları, yıllık programlar, stratejik planlar ile bütçelerin hazırlanması,
yetkili organlarda görüşülmesi, uygulanması ve uygulama sonuçları ile
raporların kamuoyuna açık ve ulaşılabilir olması,
c) Genel yönetim kapsamındaki kamu
idareleri tarafından sağlanan teşvik ve desteklemelerin bir yılı geçmemek üzere
belirli dönemler itibarıyla kamuoyuna açıklanması,
d) Kamu hesaplarının standart bir
muhasebe sistemi ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun bir
muhasebe düzenine göre oluşturulması
zorunludur.
Malî saydamlığın sağlanması için
gerekli düzenlemelerin yapılması ve önlemlerin alınmasından kamu idareleri
sorumlu olup, bu hususlar Maliye Bakanlığınca izlenir.
Hesap
verme sorumluluğu
MADDE 8. - Her türlü kamu kaynağının
elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların
etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden,
kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye
kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili
kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.
Stratejik
planlama ve performans esaslı bütçeleme
MADDE 9. - Kamu idareleri, kalkınma
planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler
çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler
saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda
ölçmek ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı
yöntemlerle stratejik plan hazırlarlar.
Kamu idareleri, kamu hizmetlerinin
istenilen düzeyde ve kalitede sunulabilmesi için bütçeleri ile program ve proje
bazında kaynak tahsislerini; stratejik planlarına, yıllık amaç ve hedefleri ile
performans göstergelerine dayandırmak zorundadırlar.
Stratejik plan hazırlamakla yükümlü
olacak kamu idarelerinin ve stratejik planlama sürecine ilişkin takvimin
tespitine, stratejik planların kalkınma planı ve programlarla
ilişkilendirilmesine yönelik esas ve usullerin belirlenmesine Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığı yetkilidir.
Kamu idareleri bütçelerini, stratejik
planlarında yer alan misyon, vizyon, stratejik amaç ve hedeflerle uyumlu ve
performans esasına dayalı olarak hazırlarlar. Kamu idarelerinin bütçelerinin
stratejik planlarda belirlenen performans göstergelerine uygunluğu ve
idarelerin bu çerçevede yürütecekleri faaliyetler ile performans esaslı
bütçelemeye ilişkin diğer hususları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığı ve ilgili kamu idaresi tarafından birlikte tespit
edilecek olan performans göstergeleri, kuruluşların bütçelerinde yer alır.
Performans denetimleri bu göstergeler çerçevesinde gerçekleştirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Bakanların ve Üst Yöneticilerin Hesap Verme
Sorumluluğu
Bakanlar
MADDE 10. - Bakanlar, hükümet
politikasının uygulanması ile bakanlıklarının ve bakanlıklarına bağlı, ilgili
veya ilişkili kuruluşların stratejik planları ile bütçelerinin kalkınma
planlarına, yıllık programlara uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, bu
çerçevede diğer bakanlıklarla koordinasyon ve işbirliğini sağlamaktan
sorumludur. Bu sorumluluk, Yükseköğretim Kurulu, üniversiteler ve yüksek
teknoloji enstitüleri için Millî Eğitim Bakanına, mahallî idareler için
İçişleri Bakanına aittir.
Bakanlar, kamu kaynaklarının etkili,
ekonomik ve verimli kullanılması konusunda Başbakana ve Türkiye Büyük Millet
Meclisine karşı sorumludurlar.
Bakanlar; idarelerinin amaçları,
hedefleri, stratejileri, varlıkları, yükümlülükleri ve yıllık performans
planları konusunda her malî yılın ilk ayı içinde kamuoyunu bilgilendirir.
Üst
yöneticiler
MADDE 11. - Bakanlıklarda müsteşar,
diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde
belediye başkanı üst yöneticidir. Ancak, Millî Savunma Bakanlığında üst
yönetici Bakandır.
Üst yöneticiler, idarelerinin
stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara,
kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun
olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların
etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan,
kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin
işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve bu Kanunda belirtilen görev ve
sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise
meclislerine karşı sorumludur.
Üst yöneticiler, bu sorumluluğun
gereklerini harcama yetkilileri, malî hizmetler birimi, malî kontrol yetkilisi
ve iç denetçiler ile muhasebe yetkilisi aracılığıyla yerine getirirler.
İKİNCİ KISIM
Kamu İdare Bütçeleri
BİRİNCİ
BÖLÜM
Genel Hükümler
Bütçe
türleri ve kapsamı
MADDE 12. - Genel yönetim kapsamındaki
idarelerin bütçeleri; merkezî yönetim bütçesi, sosyal güvenlik kurumları
bütçeleri ve mahallî idareler bütçeleri olarak hazırlanır ve uygulanır. Kamu
idarelerince bunlar dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamaz.
Merkezî yönetim bütçesi, bu Kanuna
ekli I, II ve III sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerinin bütçelerinden
oluşur.
Genel bütçe, Devlet tüzel kişiliğine
dahil olan ve bu Kanuna ekli I sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerinin
bütçesidir.
Özel bütçe, bir bakanlığa bağlı veya
ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis
edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma
esasları özel kanunla düzenlenen ve bu Kanuna ekli II sayılı cetvelde yer alan
her bir kamu idaresinin bütçesidir.
Düzenleyici ve denetleyici kurum
bütçesi, özel kanunlarla kurul, kurum veya üst kurul şeklinde teşkilatlanan ve
bu Kanuna ekli III sayılı cetvelde yer alan her bir düzenleyici ve denetleyici
kurumun bütçesidir.
Sosyal güvenlik kurumu bütçesi, sosyal
güvenlik hizmeti sunmak üzere, kanunla kurulan ve bu Kanuna ekli IV sayılı
cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir.
Mahallî idare bütçesi, mahallî idare
kapsamındaki kamu idarelerinin bütçesidir.
Bütçe ilkeleri
MADDE 13. - Bütçelerin hazırlanması,
uygulanması ve kontrolünde aşağıdaki ilkelere uyulur:
a) Bütçelerin hazırlanması ve
uygulanmasında, makroekonomik istikrarla birlikte sürdürülebilir kalkınmayı
sağlamak esastır.
b) Kamu idarelerine bütçeyle verilen
harcama yetkisi, kanunlarla düzenlenen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi
amacıyla kullanılır.
c) Bütçeler, kalkınma planı ve
programlarda yer alan politika, hedef ve önceliklere uygun şekilde, idarelerin
stratejik planları ile performans ölçütlerine ve fayda-maliyet analizine göre
hazırlanır, uygulanır ve kontrol edilir.
d) Bütçeler, stratejik planlar dikkate
alınarak izleyen iki yılın bütçe tahminleriyle birlikte görüşülür ve
değerlendirilir.
e) Bütçe, hükümetin malî işlemlerinin
kapsamlı ve saydam bir şekilde görünmesini sağlar.
f) Tüm gelir ve giderler gayri safi
olarak bütçelerde gösterilir.
g) Belirli gelirlerin belirli
giderlere tahsis edilmemesi esastır.
h) Bütçelerde gelir ve gider
denkliğinin sağlanması esastır.
i) Bütçeler, ait olduğu yıl başlamadan
önce Türkiye Büyük Millet Meclisi veya yetkili organlarca kabul edilmedikçe
veya onaylanmadıkça uygulanamaz.
j) Bütçelerde, bütçeyi ilgilendirmeyen
hususlara yer verilmez.
k) Bütçeler kurumsal, işlevsel ve
ekonomik sonuçların görülmesini sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca uluslararası
standartlara uygun olarak belirlenen bir sınıflandırmaya tâbi tutularak
hazırlanır ve uygulanır.
l) Bütçe gelir ve gider tahminleri ile
uygulama sonuçlarının raporlanmasında açıklık, doğruluk ve malî saydamlık esas
alınır.
m) Kamu idarelerinin tüm gelir ve
giderleri bütçelerinde gösterilir.
n) Kamu hizmetleri, bütçelere
konulacak ödeneklerle, mevzuatla belirlenmiş yöntem, ilke ve amaçlara uygun
olarak gerçekleştirilir.
o) Bütçelerde, ödenekler belirli
amaçları gerçekleştirmek üzere tahsis edilir.
Gelir
ve giderleri etkileyecek kanun tasarıları
MADDE 14. - Merkezî yönetim
kapsamındaki kamu idareleri; kamu gelirlerinin azalmasına veya kamu
giderlerinin artmasına neden olacak ve kamu idarelerini yükümlülük altına
sokacak kanun tasarılarının getireceği malî yükü, ödenek türleri itibarıyla
orta vadeli program ve malî plan çerçevesinde, en az üç yıllık dönem için
hesaplar ve tasarılara eklerler. Sosyal güvenliğe yönelik kanun tasarılarında
ise en az 20 yıllık aktueryal hesaplara yer verilir. Ayrıca, bu kanun
tasarılarına Maliye Bakanlığı ile, ilgisine göre Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığı veya Hazine Müsteşarlığının
görüşleri eklenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu
Merkezî
yönetim bütçe kanununun kapsamı
MADDE 15. - Merkezî yönetim bütçe
kanunu, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir ve gider
tahminlerini gösteren, bunların uygulanmasına ve yürütülmesine yetki ve izin
veren kanundur.
Merkezî yönetim bütçe kanununda; yılı
ve izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri, varsa bütçe açığının veya
fazlasının tutarı, açığın nasıl kapatılacağı veya fazlanın nasıl kullanılacağı,
vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle
vazgeçilen vergi gelirleri, borçlanma ve garanti sınırları, bütçelerin
uygulanmasında tanınacak yetkiler, bağlı cetveller, malî yıl içinde gelir ve
giderlere yönelik olarak uygulanacak ve kısmen veya tamamen uygulanmayacak
hükümler yer alır. Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin her birinin
gelir-gider tahminleri, merkezî yönetim bütçe kanununda ayrı bölüm veya
cetvellerde gösterilebilir.
Orta
vadeli program, malî plan ve bütçe hazırlama rehberi
MADDE 16. - Maliye Bakanlığı, merkezî
yönetim bütçe kanunu tasarısının hazırlanmasından ve bu amaçla ilgili kamu
idareleri arasında koordinasyonun sağlanmasından sorumludur.
Merkezî yönetim bütçesinin hazırlanma
süreci, Bakanlar Kurulunun Mayıs ayının sonuna kadar toplanarak kalkınma
planları, stratejik planlar ve genel ekonomik koşulların gerekleri
doğrultusunda makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge niteliğindeki
temel ekonomik büyüklükleri de kapsayacak şekilde Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığınca hazırlanan orta vadeli programı kabul etmesiyle başlar. Orta
vadeli program, aynı süre içinde Resmî Gazetede yayımlanır.
Orta vadeli program ile uyumlu olmak
üzere, gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminleri ile birlikte
hedef açık ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını
içeren ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan orta vadeli malî plan, Haziran
ayının onbeşine kadar Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara bağlanır ve
Resmî Gazetede yayımlanır.
Bu doğrultuda, kamu idarelerinin bütçe
tekliflerini ve yatırım programını hazırlama sürecini yönlendirmek üzere; Bütçe
Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberi Maliye Bakanlığınca, Yatırım Genelgesi
ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberi ise Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığınca hazırlanarak Haziran ayının sonuna kadar Resmî Gazetede
yayımlanır.
Bütçe Hazırlama Rehberi ile Yatırım
Programı Hazırlama Rehberi, bütçe tekliflerinin hazırlanmasına esas olmak
üzere, kamu idarelerince uyulması gereken genel ilkeleri, nesnel ve ölçülebilir
standartları, hesaplama yöntemlerini, bunlara ilişkin olarak kullanılacak
cetvel ve tablo örneklerini ve diğer bilgileri içerir.
Merkezî
yönetim bütçesinin hazırlanması
MADDE 17. - Gelir ve gider
tekliflerinin hazırlanmasında;
a) Orta vadeli program ve malî planda
belirlenen temel büyüklükler ile ilke ve esaslar,
b) Kalkınma planı ve yıllık program öncelikleri ile kurumun stratejik
planları çerçevesinde belirlenmiş ödenek tavanları,
c) Kamu idarelerinin stratejik
planları ile uyumlu çok yıllı bütçeleme anlayışı,
d) İdarenin performans hedefleri
dikkate alınır.
Kamu idareleri, merkez ve merkez dışı
birimlerinin ödenek taleplerini dikkate alarak gider tekliflerini hazırlar.
Genel bütçe gelir teklifi Maliye Bakanlığınca, diğer bütçelerin gelir
teklifleri ilgili idarelerce hazırlanır.
Gider teklifleri, ekonomik ve malî
analiz yapılmasına imkan verecek, hesap verilebilirliği ve saydamlığı
sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca belirlenmiş kurumsal, işlevsel ve
ekonomik sınıflandırma sistemine; gelir teklifleri ise ekonomik sınıflandırma
sistemine uygun olarak hazırlanır.
Kamu idareleri, stratejik planları ile
Bütçe Hazırlama Rehberinde yer alan esaslar çerçevesinde, bütçe gelir ve gider
tekliflerini gerekçeli olarak hazırlar ve yetkilileri tarafından imzalanmış
olarak Temmuz ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına gönderir. Kamu idarelerinin
yatırım teklifleri, değerlendirilmek üzere aynı süre içinde Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığına verilir.
Bütçe teklifleri Maliye Bakanlığına
verildikten sonra, kamu idarelerinin yetkilileriyle gider ve gelir teklifleri
hakkında görüşmeler yapılabilir.
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar,
bütçelerini üç yıllık bütçeleme anlayışı, stratejik planları ve performans
hedefleri ile kurumsal, işlevsel ve ekonomik sınıflandırma sistemine göre
hazırlarlar.
Merkezî
yönetim bütçe kanun tasarısının sunulması
MADDE 18. - Makro ekonomik göstergeler
ve bütçe büyüklüklerinin en geç Ekim ayının ilk haftası içinde Yüksek Planlama
Kurulunda görüşülmesinden sonra, Maliye Bakanlığınca hazırlanan merkezî yönetim
bütçe kanun tasarısı ile Millî bütçe tahmin raporu, malî yıl başından en az
yetmişbeş gün önce Bakanlar Kurulu tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine
sunulur.
Merkezî yönetim bütçe kanun
tasarısına, Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülmesi sırasında dikkate
alınmak üzere;
a) Orta vadeli malî planı da içeren
bütçe gerekçesi,
b) Yıllık ekonomik rapor,
c) Vergi muafiyeti, istisnası ve
indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen kamu gelirleri
cetveli,
d) Kamu borç yönetimi raporu,
e) Proje bazında hazırlanmış kamu
yatırım programı taslağı,
f) Genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin son iki yıla ait bütçe gerçekleşmeleri ile izleyen iki yıla ait
gelir ve gider tahminleri,
g) Mahallî idareler ve sosyal güvenlik
kurumlarının bütçe tahminleri,
h) Merkezî yönetim kapsamında olmayıp,
merkezî yönetim bütçesinden yardım alan kamu idareleri ile diğer kurum ve
kuruluşların listesi,
eklenir.
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar,
bütçelerini Eylül ayı sonuna kadar doğrudan Türkiye Büyük Millet Meclisine, bir
örneğini de Maliye Bakanlığına gönderirler.
Merkezî
yönetim bütçe kanun tasarısının görüşülmesi
MADDE 19. - Türkiye Büyük Millet
Meclisi, merkezî yönetim bütçe kanun tasarısının metnini maddeler, gider ve
gelir cetvellerini kamu idareleri itibarıyla görüşür ve bölümler halinde oylar.
Merkezî yönetim bütçe kanunu malî yıl başından önce Resmî Gazetede yayımlanır.
Kamu yatırım programı, merkezî yönetim
bütçe kanununa uygun olarak Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından
hazırlanır ve anılan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on beş gün
içinde Bakanlar Kurulu kararıyla Resmî Gazetede yayımlanır.
Zorunlu nedenlerle merkezî yönetim
bütçe kanununun süresinde yürürlüğe konulamaması halinde, geçici bütçe kanunu
çıkarılır. Geçici bütçe ödenekleri, bir önceki yıl bütçe başlangıç
ödeneklerinin belirli bir oranı esas alınarak belirlenir. Geçici bütçe
uygulaması altı ayı geçemez. Cari yıl bütçesinin yürürlüğe girmesiyle geçici
bütçe uygulaması sona erer ve o tarihe kadar yapılan harcamalar ve girişilen
yüklenmeler ile tahsil olunan gelirler cari yıl bütçesine dahil edilir.
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin bütçelerindeki ödeneklerin yetersiz kalması halinde veya
öngörülmeyen hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, karşılığı gelir
gösterilmek kaydıyla, kanunla ek bütçe yapılabilir.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Bütçelerin
Uygulama Esasları
Ödeneklerin
kullanılması
MADDE 20. - Bütçe ödeneklerinin
kullanılmasında aşağıda belirtilen esaslara uyulur:
a) Bütçe ödeneklerinin kullanımının
önceden planlanabilmesi amacıyla, bu Kanuna ekli I sayılı cetvelde yer alan
kamu idareleri ile genel bütçeden yardım alan ekli II sayılı cetvele dahil
idareler, ayrıntılı harcama programlarını hazırlar ve vize edilmek üzere Maliye
Bakanlığına gönderir. Bütçe ödenekleri, Maliye Bakanlığınca belirlenecek
esaslar çerçevesinde, nakit planlaması da dikkate alınarak vize edilen
ayrıntılı harcama programları ve serbest bırakma oranlarına göre kullanılır.
b) Genel bütçeden yardım almayan ekli
II sayılı cetvele dahil idareler, sürdürülebilir finansman durumlarını dikkate
alarak, ayrıntılı harcama programlarını hazırlar ve bir örneğini de merkezî
yönetim bütçe kanununun yürürlüğe girdiği ilk ay içinde Maliye Bakanlığına
gönderir. Bu idareler, aylık uygulama sonuçlarını da izleyen ay içinde Maliye
Bakanlığına göndermek zorundadır.
c) Sosyal güvenlik kurumları ile genel
bütçeden yardım alan ekli II sayılı cetvele dahil idareler, hizmetleriyle
ilgili aylık finansman programlarını vize edilmek üzere merkezî yönetim bütçe
kanununun yürürlüğe girdiği ilk ay içinde Maliye Bakanlığına gönderir. Bu
programlar Maliye Bakanlığınca vize edilmeden, bu idarelerin bütçelerine yardım
yapılamaz. Bu idareler, aylık uygulama sonuçlarını izleyen ay içinde Maliye
Bakanlığına göndermek zorundadır.
d) Kamu idareleri, bütçelerinde yer
alan ödeneklerin üzerinde harcama yapamaz. Bütçeyle verilen ödenekler, tahsis
edildikleri amaçlar doğrultusunda yılı içinde yaptırılan iş, satın alınan mal
ve hizmetler ile diğer giderlerin karşılanmasında kullanılır. Ancak, ait olduğu
malî yılda ödenemeyen ve emanet hesabına alınamayan zamanaşımına uğramamış
geçen yıllar borçları ile ilama bağlı borçlar, ilgili kamu idaresinin cari yıl
bütçesinden ödenir.
e) Cari yılda kullanılmayan ödenekler
yıl sonunda iptal edilir. Ancak, kamu idarelerinin bütçelerinde cari yıl içinde
kullanılmayan ödeneklerinden merkezî yönetim bütçe kanununda belirtilenler
ertesi yıla devredilebilir. Ödenek devir işlemlerini yapmaya, genel bütçe
kapsamındaki kamu idareleri için Maliye Bakanı, diğer kamu idareleri için üst
yönetici yetkilidir.
f) Genel veya kısmi seferberlik, savaş
ilanı veya Bakanlar Kurulu kararıyla zorunlu askerî hazırlıkların yapıldığı
olağanüstü hallerde Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve
Sahil Güvenlik Komutanlığı bütçelerindeki mevcut ödenekler, bu idarelerin
ödenek toplamları aşılmamak şartıyla, birleştirilerek kullanılabilir. Bu
durumda da mevcut ödeneklerin yeterli olmaması halinde toplam ödenek tutarının
yüzde on beşine kadar ek harcama yapılabilir. Yukarıda sayılan hallerde sevk ve
intikalle ilgili giderler için, harcama yetkililerinin onayıyla
görevlendirilecek mutemetlere gereken miktarda avans verilebilir ve
gönderilecek ödeneğe istinaden bir ay içinde mahsup edilir.
Ödenek
aktarmaları
MADDE 21. - Merkezî yönetim
kapsamındaki kamu idarelerinin bütçeleri arasındaki ödenek aktarmaları kanunla
yapılır.
Ancak, merkezî yönetim kapsamındaki
kamu idareleri, aktarma yapılacak tertipteki ödeneğin, yılı bütçe kanununda
farklı bir oran belirlenmedikçe yüzde beşine kadar kendi bütçeleri içinde
ödenek aktarması yapabilirler. Bu şekilde yapılan aktarmalar, yedi gün içinde
Maliye Bakanlığına bildirilir.
Personel giderleri tertiplerinden,
aktarma yapılmış tertiplerden ve yedek ödenekten aktarma yapılmış tertiplerden,
diğer tertiplere aktarma yapılamaz.
Ödenek aktarmalarına ilişkin diğer
hususlar merkezî yönetim bütçe kanununda düzenlenir.
Merkez
dışı birimlere ödenek gönderme
MADDE 22. - Kamu idarelerinin merkez
teşkilatı harcama yetkilileri, merkez dışı birimlere, ihtiyaçlarında
kullanılmak üzere Ödenek Gönderme Belgesi düzenlemek suretiyle ödenek
gönderirler.
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinde ödenek gönderilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye
Bakanı yetkilidir.
Yedek
ödenek
MADDE 23. - Merkezî yönetim bütçe kanununda
belirtilen hizmet ve amaçları gerçekleştirmek, ödenek yetersizliğini gidermek
veya bütçelerde öngörülmeyen hizmetler için, bu Kanuna ekli I sayılı cetvelde
yer alan idarelerin bütçelerine aktarılmak üzere, genel bütçe ödeneklerinin
yüzde ikisine kadar Maliye Bakanlığı bütçesine yedek ödenek konulabilir. Bu
ödenekten aktarma yapmaya Maliye Bakanı yetkilidir.
Malî yıl içinde yedek ödenekten
yapılan aktarmaların tür, tutar ve idareler itibarıyla dağılımı, yılın bitimini
takip eden onbeş gün içinde Maliye Bakanlığınca ilan edilir.
Örtülü
ödenek
MADDE 24. - Örtülü ödenek; kapalı
istihbarat ve kapalı savunma hizmetleri, Devletin millî güvenliği ve yüksek
menfaatleri ile Devlet itibarının gerekleri, siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar
ve olağanüstü hizmetlerle ilgili Hükümet icapları için kullanılmak üzere
Başbakanlık bütçesine konulan ödenektir. Kanunlarla verilen görevlerin
gerektirdiği istihbarat hizmetlerini yürüten diğer kamu idarelerinin
bütçelerine de örtülü ödenek konulabilir. Örtülü ödenek, bu amaçlar dışında
ve Başbakanın ve ailesinin kişisel
harcamaları ile siyasi partilerin idare, propaganda ve seçim ihtiyaçlarında
kullanılamaz. İlgili yılda bu amaçla tahsis edilen ödenekler toplamı, genel
bütçe başlangıç ödenekleri toplamının binde beşini geçemez.
Başbakanlık ve diğer ilgili idare
bütçelerinde yer alan örtülü ödeneklerin kullanılma yeri, giderin kimin
tarafından yapılacağı, hesapların tutulma ve kapatılma yöntemi, gideri yapanın
değişmesi halinde yeni yetkiliye hangi belgelerin aktarılacağı Başbakan
tarafından belirlenir.
Örtülü ödeneklere ilişkin giderler
Başbakan, Maliye Bakanı ve ilgili Bakan tarafından imzalanan kararname
esaslarına göre gerçekleştirilir ve ödenir.
Kamu
yatırım projeleri
MADDE 25. - Kamu yatırım projeleri
19.6.1994 tarihli ve 540 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, Yatırım Programı
Hazırlama Rehberi ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde hazırlanır,
uygulanır ve izlenir.
Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığı, merkezî idare kapsamındaki kamu idarelerinin yatırım programında
yer alan proje ödeneklerinin belirlenmesi sürecinde, bütçe bütünlüğünün
sağlanması açısından Maliye Bakanlığı ile işbirliği yapar.
Bu Kanuna ekli III sayılı cetvelde yer
alan idarelerin yatırım nitelikli projelerine, bilgi için yılı yatırım
programında yer verilir. Ayrıca, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî
idarelerin yatırımlarının uygulanması ve izlenmesine ilişkin usul ve esaslar
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca belirlenir.
Kamu yatırım projelerinin gerçekleşme
ve uygulama sonuçları, ilgili kamu idaresi tarafından izleyen yılın Mart ayı
sonuna kadar bir rapor halinde Sayıştay Başkanlığına, Maliye Bakanlığına ve
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına gönderilir.
Yüklenmeye
girişilmesi
MADDE 26. - Yüklenme, usulüne uygun
olarak düzenlenmiş sözleşme esaslarına veya kanun hükmüne dayanılarak iş
yaptırılması, mal veya hizmet alınması karşılığında geleceğe yönelik bir ödeme
yükümlülüğüne girilmesidir. Bütçede yeterli ödeneği bulunmayan işler için
yüklenmeye girişilemez. Yüklenme süresi malî yılla sınırlıdır. Harcama
yetkilileri, tahsis edilen ödenekler dahilinde yüklenmeye girebilirler.
Yüklenmeye girişilen tutara ait ödenekler saklı tutulur; başka iş yaptırılması,
mal veya hizmet alınması için kullanılamaz.
Ertesi
yıla geçen yüklenme
MADDE 27. - Niteliğinden dolayı malî
yılla sınırlı tutulamayan ve sürekliliği bulunan aşağıdaki iş ve hizmetler
için; her iş itibarıyla, bütçelerinde öngörülen ödeneklerin yüzde ellisini,
izleyen yılın Haziran ayını geçmemek ve yüklenme süresi on iki ayı aşmamak
üzere, ilgili üst yöneticinin onayıyla ertesi yıla geçen yüklenmelere
girişilebilir:
a) Türk Silahlı Kuvvetlerinin yapım,
onarım, etüt ve proje işleri, araştırma-geliştirme projeleri, giyecek ve
yiyecek alımları, makine-teçhizat, silah-mühimmat-teçhizat alımlarıyla bunların
bakım, onarım ve imalat işleri.
b) Yiyecek, yakacak, akaryakıt ve
madeni yağ ihtiyaçları.
c) Temini ve korunması güç olan ilaç,
aşı, serum ve tıbbi sarf malzemeleri.
d) Süreli yayın alımı, taşıma,
temizlik ve yemek hizmetleri.
e) Taşıtların zorunlu malî sorumluluk
sigortası.
f) Makine-teçhizat bakım ve onarım
işleri, bilgisayar sistem ve santralleri ile elektronik bilgi erişim
hizmetleri.
Gelecek
yıllara yaygın yüklenmeler
MADDE 28. - Merkezî yönetim
kapsamındaki kamu idareleri, bir malî yıl içinde tamamlanması mümkün olmayan
yatırım projeleri için Maliye Bakanlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığının görüşü üzerine, gelecek yıllara yaygın yüklenmeye girişebilir.
Dışişleri Bakanlığı, Maliye
Bakanlığının uygun görüşünü almak kaydıyla, yabancı ülkelerde dış temsilcilik
binası veya arsa satın alınması, bina yaptırılması veya kiralanması için
gelecek yıllara yaygın yüklenmelere girişebilir.
Bütçelerden
yardım yapılması
MADDE 29. - Gerçek veya tüzel kişilere
kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya
menfaat sağlanamaz. Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin
bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf,
birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir.
Bu yardımların yapılması,
kullanılması, izlenmesi, denetlenmesi ve kamuoyuna açıklanmasına ilişkin esas
ve usuller Maliye Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca çıkarılacak
yönetmelikle belirlenir.
Bütçe
politikası, gelir ve giderlerin izlenmesi
MADDE 30. - Maliye Bakanı, merkezî
yönetim bütçe kanununun uygulamasına ilişkin olarak; harcamalarda tasarrufu
sağlamak, tutarlı, dengeli ve etkili bir bütçe politikası yürütmek için gelir
ve giderlere ilişkin kanun, tüzük, yönetmelik ve kararnamelerle belirlenmiş
konularda uygulamaları düzenlemek üzere gerekli önlemleri almaya, standartları
belirlemeye, sınırlamalar koymaya, kamu istihdam politikasının belirlenmesine
ve uygulanmasına yön vermeye, bütçe harcama ve gerçekleşmelerini izlemeye,
ödeneklerin dağıtım ve kullanımını belirli esaslara bağlamaya ve bu hususlarda
kamu idareleri için uyulması zorunlu düzenlemeleri yapmaya yetkilidir.
Genel yönetimin tüm gelir ve giderleri
ile borç ve malî imkânlarının tespitinin ve takibinin yapılabilmesi amacıyla,
genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve merkezî yönetim bütçesinden yardım
alan kurum, kuruluş, vakıf ve dernekler ile benzeri teşekküller; gelir ve gider
tahminlerini, malî tablolarını, birbirleriyle olan borç ve alacak durumlarını,
personel giderlerine ilişkin her türlü bilgi ve belgeleri, istenilmesi halinde
Maliye Bakanlığına vermek zorundadırlar. Bilgi, belge ve hesap durumlarını
ibraz etmeyen veya uygun harcama yapmayan kamu idareleri ve diğer kuruluşlarla
ilgili olarak gerekli önlemleri almaya Maliye Bakanı yetkilidir.
Merkezî yönetim kapsamındaki idareler,
bütçelerine ilişkin ilk altı aylık uygulama sonuçlarını, ekonomik ve malî
duruma ilişkin gelişmeleri, ikinci altı aya ilişkin beklentilerini, hedefleri
ile faaliyetlerini kapsayan bilgileri, kamuoyuna açıklar.
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
Harcama
Yapılması
Harcama
yetkisi ve yetkilisi
MADDE 31. - Bütçeyle ödenek tahsis
edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.
Genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin merkez ve merkez dışı birimlerinde harcama yetkililerinin görev
unvanları itibarıyla tespitine ve harcama yetkisinin devredilmesine ilişkin
usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir. Harcama yetkisinin
devredilmesi, yetkiyi devredenin idari sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Harcama yetkilileri bütçede öngörülen
ödenekleri kadar, ödenek gönderme belgesiyle ödenek verilen harcama yetkilileri
ise tahsis edilen ödenek tutarında harcama yapabilir.
Harcama
talimatı ve sorumluluk
MADDE 32. - Bütçelerden harcama
yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür.
Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı,
süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle
görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır.
Harcama yetkilileri, harcama
talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile
diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli
kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden
sorumludur.
Giderin
gerçekleştirilmesi
MADDE 33. - Bütçelerden bir giderin
yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun
olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya
komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması
gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi harcama yetkilisinin ödeme emri
belgesini imzalaması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.
Gerçekleştirme görevlileri, harcama
talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya
ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli
belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.
Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun
çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar.
Ödenemeyen
giderler ve emanet hesapları
MADDE 34. - Kamu idarelerinin nakit
mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması halinde giderler, muhasebe kayıtlarına
alınma sırasına göre ödenir. Ancak, sırasıyla, kanunları gereğince diğer kamu
idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve
benzeri tutarlara, tarifeye bağlı ödemelere ve ödenmesi talep edilen emanet
hesaplarındaki tutarlara öncelik verilir.
Malî yıl içinde ödeme emrine
bağlandığı halde, hak sahibinin talep etmemesi veya başka nedenlerle ödenemeyen
tutarlar, bütçeye gider yazılarak emanet hesaplarına alınır ve buradan ödenir.
Ancak, hesaba alındığı malî yılı izleyen beşinci yıl sonuna kadar talep edilmeyen
emanet hesaplarındaki tutarlar bütçeye gelir kaydedilir. Gelir kaydedilen
tutarlar, mahkeme kararı üzerine ödenir.
İlgili olduğu malî yılın sonundan
başlayarak beş yıl içinde alacaklıları tarafından geçerli bir mazerete
dayanmaksızın, yazılı talep edilmediğinden veya belgeleri verilmediğinden
dolayı ödenemeyen borçlar zamanaşımına uğrayarak kamu idareleri lehine düşer.
Ön
ödeme
MADDE 35. - Harcama yetkilisinin uygun
görmesi ve karşılığı ödeneğin saklı tutulması kaydıyla; ilgili kanunlarda
öngörülen haller ile gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek
ivedi giderler ve her yıl merkezi yönetim bütçe kanununda belirlenecek
tutarların altında kalan giderler için avans vermek veya kredi açmak suretiyle
ön ödeme yapılabilir.
Sözleşmesinde belirtilmek ve yüklenme
tutarının yüzde otuzunu geçmemek üzere, yüklenicilere, teminat karşılığında
bütçe dışı avans ödenebilir. İlgili kanunların bütçe dışı avans ödenmesine
ilişkin hükümleri saklıdır.
Açılmış akreditiflere ilişkin kredi
artıkları ertesi yıla devredilmekle birlikte ödenekleri iptal olunur.
Devredilen kredi artıklarının karşılığı, genel bütçe kapsamındaki kamu
idarelerinde Maliye Bakanı, diğer kamu idarelerinde üst yönetici tarafından
ilgili idare bütçesinde açılacak özel bir tertibe ödenek kaydolunur.
Sözleşmelerin bitim tarihlerinde henüz
bir kısım hizmet yerine getirilememiş veya zorunlu nedenlerle sözleşmenin
uygulanmasına başlanılamamış ancak, ilgili idarece ek süre verilmiş ve bu süre
ertesi malî yıla taşmış ise; yıl sonunda yüklenme artığı devredilir ve bu
tutarlara ilişkin ödenekler hakkında akreditiflerle ilgili hükümler uygulanır.
Devredilen yüklenme artığı karşılığı hizmet ek süre içinde yerine getirilerek
kanıtlayıcı belgeleri verildiğinde, tutarı hizmetin yapıldığı yıl bütçesine
gider kaydıyla ödenir.
Her mutemet ön ödemelerden harcadığı
tutara ilişkin kanıtlayıcı belgeleri, ilgili kanunlarında belirtilmemiş olması
halinde avanslarda bir ay, kredilerde üç ay içinde muhasebe yetkilisine vermek
ve artan tutarı iade etmekle yükümlüdür. Süresi içerisinde mahsup edilmeyen
avanslar hakkında 21.7.1953 tarihli ve 6183 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinde ön ödeme şekilleri, devir ve mahsup işlemleri, yapılacak ön
ödemelerin idareler ve gider türleri itibarıyla miktarı ve oranlarının
belirlenmesi, mutemetlerin görevlendirilmesi ve diğer işlemlere ilişkin usul ve
esaslar Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulunca çıkarılacak
yönetmelikle düzenlenir. Diğer kamu idarelerinde ön ödemeye ilişkin usul ve
esaslar bu madde hükümleri dikkate alınmak suretiyle ilgili mevzuatlarında
düzenlenir.
2.7.1992 tarihli ve 3833 sayılı
Kanunun avans ve kredi işlemlerine ilişkin hükümleri saklıdır.
BEŞİNCİ
BÖLÜM
Gelirlerin
Toplanması
Gelir politikası ve
ilkeleri
MADDE 36. - Gelirlerin toplanmasında
aşağıdaki ilkelere uyulur:
a) Maliye Bakanlığı, gelir
politikaları ve uygulamaları konusunda ilkelerini, amaçlarını, stratejilerini
ve taahhütlerini her malî yıl başında
kamuoyuna duyurur.
b) Mükellef ve sorumlulara vergi,
resim, harç ve benzeri malî yükümlülüklerini kolayca yerine getirebilmeleri
için gerekli hizmetler sağlanır.
c) Mükellef ve sorumluların vergiye
uyumu teşvik edilir.
d) Hakların korunması ve yükümlülükler
konusunda mükelleflerin bilgilendirilmesi için ilgili idareler tarafından
gerekli önlemler alınır.
Gelirlerin
dayanakları
MADDE 37. - Vergi, resim, harç ve
benzeri malî yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.
Genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin gelirlerinin kanuni dayanakları bütçelerinde gösterilir.
Bütçelerde yer alan gelirler, ilgili kanunlarında belirtilen usullere göre
tarh, tahakkuk ve tahsil edilir. Genel bütçe gelirlerinin tarh, tahakkuk ve
tahsili Maliye Bakanlığı tarafından yapılır.
Genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin topladığı vergi, resim, harç ve benzeri gelirlerden diğer idare,
kurum ve kuruluşlara verilecek paylar, geliri toplayan kamu idaresi bütçesine
bu amaçla konulacak ödeneklerden karşılanır. Malî yıl içinde kullanılabilecek
ödenek miktarı, ilgili kanun hükümleri uyarınca tahsil edilen miktar dikkate
alınarak hesaplanacak pay miktarını geçemez. Hesaplanan pay tutarının, bu
amaçla tahsis edilen ödenek tutarını aşması halinde, aradaki farkı geçmemek
kaydıyla ödenek eklemesi yapmaya genel bütçe kapsamındaki idarelerde Maliye
Bakanı, diğer idarelerde üst yöneticiler yetkilidir.
Tahsili zamanaşımına uğrayan
gelirlerin silinmesine ilişkin usul ve esaslar, ilgili kanunlardaki hükümler
saklı kalmak üzere, Maliye Bakanlığınca belirlenir.
Gelirlerin toplanması sorumluluğu
MADDE 38. - Kamu gelirlerinin tarh,
tahakkuk, tahsiliyle yetkili ve görevli olanlar, ilgili kanunlarda öngörülen
tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin zamanında ve eksiksiz olarak
yapılmasından sorumludur.
Özel
gelirler
MADDE 39. - Özel gelirler karşılığında
idarelere tahsis edilen özel ödenek miktarları, ilgili idarelerin bütçelerinde
gösterilir. Malî yıl içinde kullanılabilecek özel ödenek miktarı, tahsil edilen
özel gelir tutarını geçemez. Tahsil edilen özel gelirlerin ödenek tutarını
aşması halinde, ödenek eklenemez.
Özel gelirlere ilişkin olarak ilgili
kanunlarında belirtilen fiyatlandırılabilir mal ve hizmetlerin tarifeleri ile
uygulamaya yönelik usul ve esaslar,
Maliye Bakanlığının görüşü alınarak ilgili kamu idarelerince belirlenir.
Özel gelirlerin ödenek kaydına,
gelecek yıla devrine, iptaline ilişkin yetki ve işlemler merkezi yönetim bütçe
kanununda gösterilir.
Bağış
ve yardımlar
MADDE 40. - Herhangi bir gerçek veya
tüzel kişi tarafından, kamu hizmetinin karşılığı olarak veya kamu hizmetleriyle
ilişkilendirilerek bağış veya yardım toplanamaz, benzeri adlar altında tahsilat
yapılamaz.
Kamu idarelerine yapılan her türlü
bağış ve yardımlar bütçelerine gelir kaydedilir. Nakdi olmayan bağış ve
yardımlar, ilgili mevzuatına göre değerlemeye tâbi tutularak kayıtlara alınır.
Kamu yararına kullanılmak üzere kamu
idarelerine yapılan şartlı bağış ve yardımlar, dış finansman kaynağından
sağlananlarda 28.3.2003 tarihli ve 4749 sayılı Kanun hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, hizmeti yapacak idarenin üst yöneticisi tarafından uygun görülmesi
halinde, bütçede açılacak bir tertibe gelir ve şart kılındığı amaca harcanmak
üzere açılacak bir tertibe ödenek kaydedilir. Bu ödenekten amaç dışında başka
bir tertibe aktarma yapılamaz.
Bu ödeneklerden malî yıl sonuna kadar
harcanmamış olan tutarlar, bağış ve yardımın amacı gerçekleşinceye kadar ertesi
yıl bütçesine devir olunarak ödenek kaydedilir. Ancak, bu ödeneklerden tahsis
amacı gerçekleştirilmiş olanlardan kalan tutarlar, tahsis amacının
gerçekleştirilmesi bakımından yetersiz olanlar ile yılı bütçesinde belirlenen
tutarı aşmayan ve iki yıl devrettiği halde harcanmayan ödenekleri iptal etmeye
genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde Maliye Bakanı, diğer kamu
idarelerinde üst yönetici yetkilidir.
Bağış ve yardımlar, kullanılmadığı
veya amaç dışı kullanıldığı için geri istenildiği takdirde, bütçeye gider
kaydıyla ilgilisine geri verilir. Şartlı bağış ve yardımın zamanında
kullanılmaması nedeniyle doğacak zararlar ile amaç dışı kullanım nedeniyle
yapılan harcamalar sorumluluğu tespit edilenlere ödettirilir.
ALTINCI
BÖLÜM
Faaliyet
Raporları ve Kesin Hesap
Faaliyet raporları
MADDE 41. - Üst yöneticiler ve
bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkilileri tarafından idari
sorumlulukları çerçevesinde her yıl faaliyet raporları düzenlenir. Bu raporlar,
stratejik planlama ve performans programları uyarınca yürütülen faaliyetleri,
belirlenmiş performans göstergelerine göre hedef ve gerçekleşme durumu ile
meydana gelen sapmaların nedenlerini açıklayacak şekilde hazırlanır.
Harcama yetkilisi, birim faaliyet
raporunu üst yöneticiye verir. Üst yönetici, birim faaliyet raporlarını esas
alarak, idaresinin faaliyet sonuçlarını gösteren idare faaliyet raporunu
hazırlar. İdare faaliyet raporu, Sayıştaya verilir ve üst yönetici tarafından
kamuoyuna açıklanır. Merkezî idare kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal
güvenlik kurumları, idare faaliyet raporlarının bir örneğini Maliye
Bakanlığına, mahallî idareler ise İçişleri Bakanlığına gönderir.
İçişleri Bakanlığı, mahallî idare
faaliyet raporları üzerine değerlendirme raporu hazırlar, Sayıştaya gönderir ve
kamuoyuna açıklar. Bu Raporun bir örneği de Maliye Bakanlığına gönderilir.
Merkezi yönetim kapsamındaki
idarelerin ve sosyal güvenlik kurumlarının bir malî yıldaki faaliyet sonuçları,
Maliye Bakanlığınca hazırlanacak Genel Faaliyet Raporunda gösterilir. İdare
faaliyet raporları da dikkate alınarak hazırlanacak bu Raporda;
a) Bütçe gelir ve gider hedefleri ve
gerçekleşmeleri ile meydana gelen sapmaların nedenleri,
b) Kamu borç yönetimi raporu
kapsamında borç stokundaki gelişmeler ve borçlanmaya ilişkin diğer bilgiler,
c) Yıl sonundaki varlık ve
yükümlülüklerin durumunu gösterir cetvel ile bunlara ilişkin bilgiler,
d) Ödenek aktarmaları ve diğer ödenek
işlemlerini gösteren cetvel,
e) Bütçenin uygulamasına ilişkin
olarak Maliye Bakanlığı tarafından yapılan faaliyetler,
f) İdarelerin stratejik planlama ve
performans programları uyarınca yürüttükleri faaliyetler ile belirlenmiş performans
kriterlerine göre hedef ve gerçekleşme durumları hakkında genel
değerlendirmeler,
g) mahallî idarelerin malî yapılarına
ilişkin değerlendirmeler,
h) Bütçeden yardım alan dernek, vakıf,
birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllerin faaliyetlerine ilişkin
değerlendirmeler
yer alır.
Maliye Bakanlığı, genel faaliyet
raporunu Sayıştaya gönderir ve aynı zamanda kamuoyuna açıklar. Sayıştay,
mahallî idarelerin raporları hariç idare faaliyet raporlarını, mahallî idareler
değerlendirme raporunu ve genel faaliyet raporunu, dış denetim sonuçlarını
dikkate alarak görüşlerini de belirtmek suretiyle Türkiye Büyük Millet
Meclisine sunar.
Türkiye Büyük Millet Meclisi bu
raporlar ve değerlendirmeler çerçevesinde, kamu kaynağının elde edilmesi ve
kullanılmasına ilişkin olarak kamu idarelerinin yönetim ve hesap verme
sorumluluklarını görüşür. Bu görüşmelere üst yönetici veya görevlendireceği
yardımcısının ilgili bakanla birlikte katılması zorunludur.
Faaliyet raporlarının düzenlenmesi,
ilgili idarelere verilmesi, bu işlemlere ilişkin süreler, diğer usul ve
esaslar, ilgili idareler ve Sayıştayın görüşü alınarak Maliye Bakanlığı
tarafından yönetmelikle belirlenir.
Kesin
Hesap Kanunu
MADDE 42. - Türkiye Büyük Millet
Meclisi, merkezi yönetim bütçe kanununun uygulama sonuçlarını onama yetkisini
kesin hesap kanunuyla kullanır.
Kesin hesap kanunu tasarısı, muhasebe
kayıtları dikkate alınarak, merkezi yönetim bütçe kanununun şekline uygun
olarak Maliye Bakanlığınca hazırlanır. Bu tasarı, bir yıllık uygulama
sonuçlarını karşılaştırmalı olarak gösteren değerlendirmeleri içeren
gerekçesiyle birlikte izleyen malî yılın Haziran ayı sonuna kadar Bakanlar
Kurulunca Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur ve bir örneği Sayıştaya
gönderilir.
Kesin hesap kanun tasarısının ekinde;
a) Genel mizan,
b) Bütçe gelirleri kesin hesap cetveli
ve açıklaması,
c) Bütçe giderleri kesin hesap
cetvelleri ve açıklaması,
d) Bütçe gelir ve giderlerinin iller
ve idareler itibarıyla dağılımı,
e) Devlet borçları ve hazine
garantilerine ilişkin cetveller,
f) Yılı içerisinde silinen kamu
alacakları cetveli,
g) Maliye Bakanlığı tarafından gerekli
görülen diğer belgeler
yer alır.
Kamu idareleri bütçelerinin kesin
hesabının düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca
belirlenir.
İdarelerin faaliyet raporları, genel
faaliyet raporu, dış denetim genel değerlendirme raporu ve kesin hesap kanunu
tasarısı ile merkezi yönetim bütçe kanunu tasarısı birlikte görüşülür. Ancak,
bu raporlar ile genel uygunluk bildirimi Türkiye Büyük Millet Meclisi
komisyonlarında öncelikle görüşülür.
Mahallî idare bütçeleri ile sosyal
güvenlik kurumları bütçelerinin uygulama sonuçlarının kesin hesaba bağlanması,
ilgili kanunlarındaki hükümlere göre yapılır.
Genel
uygunluk bildirimi
MADDE 43. - Sayıştay, merkezi yönetim
kapsamındaki kamu idareleri için düzenleyeceği genel uygunluk bildirimini,
kesin hesap kanun tasarısının verilmesinden başlayarak en geç yetmiş beş gün
içinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.
Genel uygunluk bildirimi; dış denetim
raporları, idare faaliyet raporları ve genel faaliyet raporu dikkate alınarak
hazırlanır.
Kesin hesap kanunu tasarısı ve genel
uygunluk bildiriminin Türkiye Büyük Millet Meclisine verilmiş olması, ilgili
yıla ait Sayıştayca sonuçlandırılmamış denetimleri önlemez ve hesapların kesin
hükme bağlandığı anlamına gelmez.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Taşınır ve
Taşınmazlar
Taşınır ve taşınmaz
işlemleri
MADDE 44. - Genel yönetim kapsamındaki
kamu idarelerince, taşınır ve taşınmaz edinilmesi, yönetilmesi, trampası, elden
çıkarılması, ecrimisilin tahsil ve takibinde izlenecek yöntem, Devletin hüküm
ve tasarrufu altındaki yerlerin yönetimi ve korunması, işgalli malların
tahliyesi gibi hususlar ilgili kanunlarında düzenlenir. Bu malların kaydı ile
mal yönetim hesabının verilmesine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca
hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Türk Silahlı Kuvvetlerinin elinde
bulunan taşınırların yönetim ve denetimi ilgili kanununda düzenlenir.
Taşınır
ve taşınmaz edinme
MADDE 45. - Genel yönetim kapsamındaki
kamu idareleri, kamu hizmetlerinin zorunlu kıldığı durumlarda gereken nicelikte
ve nitelikte taşınır ve taşınmazları, yurt içinde veya yurt dışında,
bedellerini peşin veya taksitle ödeyerek veya finansal kiralama suretiyle
edinebilirler. Kamu idareleri, taşınmaz mal satın alma veya kamulaştırma
işlemlerini yetki devri yoluyla bir başka kamu idaresi eliyle yürütebilir.
Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin edindiği taşınmazlar Hazine adına,
diğer kamu idarelerine ait taşınmazlar ise tüzel kişilikleri adına tapu
sicilinde tescil olunur. Hazine adına tescil edilen taşınmazlar Maliye
Bakanlığı tarafından yönetilir. Bu tescil işlemleri, adına tescil yapılan idarenin
taşınmazın bulunduğu yerdeki ilgili birimine bildirilir.
Kamu idarelerince üretilen malların
kendi tüketimlerinde kullanılması halinde bunların bedelleri, rayiç bedel
üzerinden ilgili ödenek tertibine gider ve karşılığı gelir kaydedilir.
Kamu idareleri, ihtiyaç fazlası
taşınırları ile görmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinde kullanılacağına ve
amacına uygun kullanılmaması halinde geri alınacağına dair tapu kütüğüne şerh
konulması kaydıyla taşınmazlarını diğer kamu idarelerine bedelsiz olarak
devredebilir. Devredilmeyecek taşınır ve taşınmazlar ile devir ve kayıt
işlemlerine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.
Kamu idareleri arasındaki
taşınmazların mülkiyetine ilişkin uyuşmazlıklar, görevli mahkemelerce
çözümlenir.
Taşınır
ve taşınmaz satışı
MADDE 46. - Genel bütçe kapsamındaki
kamu idarelerinin her türlü taşınır ve taşınmazları Maliye Bakanlığınca satılır
ve satış bedelleri genel bütçeye gelir kaydedilir. Diğer kamu idarelerine ait
taşınır ve taşınmazların elden çıkarılması özel kanunlarında belirtilen yetkili
organlarının kararıyla mümkündür.
Merkezi yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin taşınmazlarından değeri her yıl merkezi yönetim bütçe kanununda
belirtilen sınırın üzerinde olanlar, Bakanlar Kurulu kararıyla satılır.
Taşınmaz
tahsisi
MADDE 47. - Kamu idareleri,
kanunlarında belirtilen kamu hizmetlerini yerine getirebilmeleri için
mülkiyetlerinde bulunan taşınmazları kendi aralarında bedelsiz olarak tahsis
edebilir.
Tahsis, kamu hizmeti yerine
getirildiği süre için devam eder. Tahsis edilen taşınmaz, tahsis amacı dışında
kullanılamaz.
Mal
yönetiminde etkinlik ve sorumluluk
MADDE 48. - Kamu idareleri,
taşınırların yönetimi, kaydı, muhafazası ve kullanımından sorumludurlar.
Taşınırların özelliğinden veya olağan kullanımından kaynaklanan yıpranma ile
usulüne uygun olarak belirlenen firelerden dolayı sorumluluk aranmaz.
Kullanılmak üzere taşınır teslim
edilen görevliler, taşınırın korunmasından ve taşınıra verilen zararlardan
sorumludur. Kamu idareleri, verilen zararların sorumlularına ödettirilmesini
sağlamakla yükümlüdür.
Kamu idarelerine ait malları edinme,
kiralama, tahsis, yönetim, kullanma ve elden çıkarma işlemleri, mevzuatında
öngörülen kurallar dahilinde hizmetin amacına uygun olarak verimlilik ve
tutumluluk ilkesine göre yapılır. Bu ilkeye aykırı eylem ve işlemlerden doğacak
zararlardan, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenler
sorumludur.
DÖRDÜNCÜ
KISIM
Kamu
Hesapları ve Malî İstatistikler
BİRİNCİ BÖLÜM
Kamu Hesapları
Muhasebe
sistemi
MADDE 49. - Muhasebe sistemi; malî
raporların düzenlenmesi ve kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak ve karar,
kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkin çalışmasını sağlayacak şekilde
kurulur ve yürütülür.
Genel yönetim kapsamındaki idarelerde
uygulanacak muhasebe ve raporlama standartları, çerçeve hesap planı ile
düzenlenecek raporların şekil, süre ve türleri; uluslararası standartlara uygun
olarak ilgili idarelerin görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı bünyesinde
ilgili kuruluş temsilcilerinin katılımıyla oluşturulacak bir kurul tarafından
belirlenir ve Maliye Bakanlığının önerisi üzerine Bakanlar Kurulu Kararıyla
yürürlüğe konulur. Bu kurulun yapısı, çalışma usul ve esasları ile diğer
hususlar Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Bu kurulda görevlendirilenlerin asli
görevleri devam eder. Başkan ve üyelerine, ayda ikiden fazla olmamak üzere her
toplantı günü için (3000) gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı
sonucu bulunacak tutar üzerinden toplantı ücreti ödenir.
Merkezi yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin çerçeve hesap planına uygun detaylı hesap planları ilgili
idarelerin görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca; merkezi yönetim kapsamı
dışındaki kamu idarelerinin uygulayacakları hesap planları ise Maliye Bakanlığı
ile ilgili idareler tarafından birlikte hazırlanır.
Kamu hesapları, kamu idarelerinin
gelir, gider ve varlıkları ile malî sonuç doğuran ve öz kaynağın artmasına veya
azalmasına neden olan her türlü işlemler ile garantilerin ve yükümlülüklerin
belirlenmiş bir düzen içinde hesaplara kaydedilerek, yönetim ve denetim
yetkilileriyle kamuoyuna gerekli bilgilerin sağlanması amacıyla tutulur.
Kayıt
zamanı ve kullanılacak belgeler
MADDE 50. - Bir ekonomik değer
yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde,
el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir. Bütün malî işlemlerin
muhasebeleştirilmesi ve her muhasebe kaydının belgeye dayanması şarttır.
Kamu borç yönetimine ilişkin olanlarda
Hazine Müsteşarlığının uygun görüşünün alınması kaydıyla, merkezi yönetim
kapsamındaki kamu idarelerinde malî işlemlerin gerçekleştirilmesi ve
muhasebeleştirilmesinde kullanılacak belgelerle şekil ve türleri Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle
belirlenir.
Kullanılacak belgelerle ilgili
yönetmelikler mahallî idareler için İçişleri Bakanlığı, sosyal güvenlik
kurumları için bağlı veya ilgili oldukları bakanlıklar tarafından, Maliye
Bakanlığının uygun görüşü alınmak suretiyle hazırlanır ve uygulanır.
Kamu
gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup dönemi
MADDE 51. - Kamu gelir ve giderleri
tahakkuk ettirildikleri malî yılın hesaplarında gösterilir.
Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe
giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir.
Kamu hesapları malî yıl esasına göre
tutulur. Malî yılın bitimine kadar fiilen yapılmış olan ödemelerden mahsup
edilememiş olanların, ödenekleri saklı tutulmak suretiyle, mahsup işlemleri
malî yılın bitimini izleyen bir ay içinde yapılabilir. Zorunlu hallerde bu
süre, Maliye Bakanlığı tarafından bütçe giderleri için bir ay, diğer işlemlerde
beş ayı geçmemek üzere uzatılabilir.
İKİNCİ
BÖLÜM
Malî
İstatistikler
Kapsam, temel ilkeler
ve kurumsal çevre
MADDE 52. - Malî istatistikler, genel
yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin malî işlemlerini kapsar.
Malî istatistikler, uluslararası standartlara
uygun olarak bütünlük, güvenilirlik, kullanışlılık, yöntemsel geçerlilik ve
ulaşılabilirlik ilkeleri çerçevesinde; yeterli mesleki eğitimi almış personel
tarafından muhasebe kayıtlarındaki verilere dayanılarak ve istatistiksel
yöntemler kullanılarak hazırlanır.
Malî istatistiklerin hazırlanmasında
kamu idarelerinin yöneticileri uygun kurumsal çevrenin oluşturulması için
gerekli önlemleri alır.
Malî
istatistiklerin hazırlanması ve açıklanması
MADDE 53. - Genel yönetim kapsamındaki
kamu idarelerine ait malî istatistikler, Maliye Bakanlığınca derlenir. Merkezi
yönetim kapsamı dışındaki kamu idareleri malî istatistiklerini belirlenmiş
ilkelere uygun olarak hazırlar ve belirlenen süreler içinde Maliye Bakanlığına
gönderir.
Merkezi yönetim kapsamındaki kamu
idarelerine ait malî istatistikler, Maliye Bakanlığınca aylık olarak
yayımlanır. Sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelere ait malî
istatistikler ile merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait malî
istatistikler Maliye Bakanlığınca birleştirilerek, genel yönetim kapsamındaki
kamu idarelerine ait malî istatistikler elde edilir ve üçer aylık dönemler
itibarıyla yayımlanır.
Malî istatistiklerin anlaşılabilir ve
kullanıcılar için kolayca ulaşılabilir olması esastır.
Malî
istatistiklerin değerlendirilmesi
MADDE 54. - Bir yıla ait malî
istatistikler izleyen yılın Mart ayı içinde; hazırlanma, yayımlanma, doğruluk,
güvenilirlik ve önceden belirlenmiş standartlara uygunluk bakımından Sayıştay
tarafından değerlendirilir ve bu amaçla düzenlenen değerlendirme raporu Türkiye
Büyük Millet Meclisine ve Maliye Bakanlığına gönderilir. Bu raporda yer alan
değerlendirmelere ilişkin olarak Maliye Bakanı gerekli önlemleri alır.
BEŞİNCİ KISIM
İç Kontrol Sistemi
İç kontrolün tanımı
MADDE 55. - Kamu malî yönetiminin bir
unsuru olarak iç kontrol, kamu idarelerinin malî işlem ve faaliyetlerine
ilişkin tüm gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin amacına ve mevzuatına
uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi için uygulanan malî yönetim, harcama
öncesi kontrol ile harcama sonrası iç denetim faaliyetleridir.
Görev ve yetkileri çerçevesinde, malî
yönetim ve harcama öncesi kontrol süreçlerine ilişkin standartlar ve yöntemler
Maliye Bakanlığınca, iç denetime ilişkin standartlar ve yöntemler ise İç
Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenir, geliştirilir ve
uyumlaştırılır. Bunlar ayrıca, sistemlerin koordinasyonunu sağlar ve kamu
idarelerine rehberlik hizmeti verir.
İç
kontrolün amacı
MADDE 56. - İç kontrolün amacı;
a) Kamu gelir, gider, varlık ve
yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini,
b) Kamu idarelerinin kanunlara ve
diğer düzenlemelere uygun olarak faaliyet göstermesini,
c) Her türlü malî karar ve işlemlerde
usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesini,
d) Karar oluşturmak ve izlemek için
düzenli, zamanında ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini,
e) İç kontrol faaliyetlerinin nesnel
risk yönetim analizlerine göre belirlenmiş en riskli alanlar üzerinde
yoğunlaşmasını
sağlamaktır.
Kontrolün
yapısı ve işleyişi
MADDE 57. - Kamu idarelerinin malî
yönetim ve kontrol sistemleri; malî hizmetler, harcama öncesi kontrol ve
muhasebe hizmetlerinden oluşur.
Yeterli ve etkili bir kontrol
sisteminin oluşturulabilmesi için; mesleki değerlere ve dürüst yönetim
anlayışına sahip olunması, malî yetki ve sorumlulukların bilgili ve yeterli
yöneticilerle personele verilmesi, belirlenmiş standartlara uyulmasının
sağlanması, mevzuata aykırı faaliyetlerin önlenmesi ve kapsamlı bir yönetim
anlayışı ile uygun bir çalışma ortamının ve saydamlığın sağlanması bakımından
ilgili idarelerin üst yöneticileri ile diğer yöneticileri tarafından görev,
yetki ve sorumluluklar göz önünde bulundurulmak suretiyle gerekli önlemler
alınır.
Kamu idarelerinin malî hizmetler
birimi yöneticisi ile malî kontrol yetkilisi ve muhasebe yetkilisi olacak
görevliler, Maliye Bakanlığınca görevin niteliği dikkate alınarak mesleki
konularda eğitime tâbi tutulur ve bu eğitimi başarıyla tamamlayanlara sertifika
verilir. Sertifika alamayanlar kamu idarelerinde bu kadrolara atanamazlar.
Harcama
öncesi kontrol
MADDE 58. - Harcama öncesi kontrol
süreci; ödenek tahsis edilmesi, yüklenmeye girişilmesi, ihale yapılması,
sözleşme yapılması, mal veya hizmetin teslim alınması, işin gerçekleştirilmesi,
ödeme emri belgesi düzenlenmesi ve harcama yetkilisi tarafından alınacak
benzeri malî kararları kapsar.
Harcama öncesi kontrol görevi, ilgili
kamu idaresinin yönetim sorumluluğu çerçevesinde malî kontrol yetkilisi
tarafından yürütülür. Genel bütçe
kapsamındaki kamu idarelerinin merkez dışı birimlerinde harcama öncesi kontrol
görevi il defterdarlıkları tarafından yerine getirilir.
Malî kontrol yetkilisi, alınacak malî
kararların kullanılabilir ödenek tutarı, bütçe tertibi, ayrıntılı harcama
programı ile harcamanın bütçe ve gider mevzuatına uygunluğunu kontrol eder.
Malî kontrol yetkilisi tarafından vize edilen veya uygun görüş verilen malî
işlemler gerçekleştirilir.
Harcama öncesi kontrol sürecinde uygun
görülmeyen veya vize edilmeyen işlemlerin gerekçesi harcama yetkilisine yazılı
olarak bildirilir. Harcama yetkilisinin ısrarı halinde, malî kontrol
yetkilisine ve muhasebe yetkilisine yazılı olarak bildirilmiş olması kaydıyla
malî işlemler gerçekleştirilir. Bu durumda harcama yetkilisi, kişisel
sorumluluk üstlenmiş sayılır ve bu işlemler en geç beş iş günü içinde malî
kontrol yetkilisince ilgili üst yönetici ile Maliye Bakanlığına ve Sayıştaya
bildirilir.
Malî kontrol yetkilileri tarafından
kontrole tâbi tutulacak kararların kamu idarelerinin merkez ve merkez dışı
birimleri itibarıyla tutar ve türleri, kontrol, uygun görüş ve vize süreleri
ile bunlara ilişkin işlemlerin usul ve esasları, risk alanları dikkate alınarak
Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir.
Malî kontrol yetkilileri, harcama
talimatlarının kullanılabilir ödenek tutarına, tertibine ve ayrıntılı harcama
programına uygunluğuna ve harcamaların bütçe ve gider kanunları ile diğer
ilgili mevzuata uygunluğuna ilişkin yaptıkları vizelerden ve verdikleri uygun
görüşlerden dolayı sorumludur. Malî kontrol yetkililerinin bu Kanuna göre
yapacakları kontrollere ilişkin sorumlulukları, görevleri gereği incelemeleri
gereken belgelerle sınırlıdır.
Harcama yetkilisi, malî kontrol
yetkilisi veya muhasebe yetkilisi sıfat ve görevinden ikisi aynı kişide
birleşemez. Bu görevleri yürütenler, bu Kanunda belirtilen görev ve yetkileri
dışında harcama sürecinde başka görev alamazlar.
Malî
kontrol yetkilisinin nitelikleri ve atanması
MADDE 59. - Malî kontrol yetkilisi
olarak atanacakların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde
belirtilenler ile aşağıdaki şartları taşıması gerekir:
a) En az dört yıllık yüksek öğrenim
görmüş olmak.
b) Kamu idarelerinde müdür, eşiti veya
daha üst görevlerde en az dört yıl çalışmış olmak.
c) Görevin gerektirdiği bilgi ve
temsil yeteneğine sahip olmak.
Üst yönetici, malî kontrol
yetkilisinin atanmasına ve belediyeler dışında Maliye Bakanlığının;
belediyelerde ise belediye meclisinin uygun görüşü üzerine görevden alınmasına
yetkilidir. malî kontrol yetkilisi olarak atananlar, bu görevlerinden ayrılmaları
halinde daha önce görev yaptığı kamu idaresinde veya mümkün bulunduğu takdirde
Maliye Bakanlığında durumlarına uygun bir kadroya atanırlar.
Malî kontrol yetkililerinin çalışma
usul ve esasları, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu
tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Malî
hizmetler birimi
MADDE 60. - Kamu idarelerinde aşağıda
sayılan görevler, malî hizmetler birimi tarafından yürütülür:
a) Bütçeyi hazırlamak, izleyen iki
yılın bütçe tahminlerini yapmak, bütçe kayıtlarını tutmak.
b) Bütçe ilke ve esasları
çerçevesinde, ayrıntılı harcama programı ve hizmet gereksinimleri dikkate
alınarak, ödenek gönderme belgelerini düzenlemek.
c) Harcama yapılması ve gelir elde
edilmesine ilişkin malî işlemleri
yürütmek.
d) Bütçe uygulama sonuçlarına ilişkin
verileri toplamak, değerlendirmek ve bunların raporlanmasını sağlamak.
e) İdarenin bütçe kesin hesabını
hazırlamak.
f) Stratejik plan ve performans
programlarının hazırlanmasını koordine etmek ve sonuçlarının konsolide edilmesi
çalışmalarını yürütmek.
g) İdarenin mülkiyetinde veya
kullanımında bulunan taşınır ve taşınmazlara ilişkin kayıtları tutmak.
h) Malî kanunlar ile ilgili diğer
mevzuatın uygulanması konusunda harcama yetkililerine gerekli bilgileri
sağlamak.
Malî hizmetler birimlerinin çalışma
usul ve esasları, idarelerin teşkilat yapısı dikkate alınarak Maliye
Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle
belirlenir.
Muhasebe
hizmetleri
MADDE 61. - Gelirlerin tahsili,
giderlerin hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler
ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve
diğer tüm malî işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması muhasebe
hizmetidir.
Muhasebe yetkilisi, bu hizmetlerin
yapılmasından ve muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir
şekilde tutulmasından sorumludur. 9.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı Kanun
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin
muhasebe hizmetleri Maliye Bakanlığınca yürütülür. Muhasebe yetkilileri gerekli
bilgi ve raporları düzenli olarak kamu idarelerine verirler.
Muhasebe yetkilileri ödeme aşamasında,
ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde;
a) Yetkililerin imzasını,
b) Ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında
sayılan belgelerin tamam olmasını,
c) Maddi hata bulunup bulunmadığını,
d) Hak sahibinin kimliğine ilişkin
bilgileri
kontrol etmekle yükümlüdür.
Muhasebe yetkilileri, ilgili
mevzuatında düzenlenmiş belgeler dışında belge arayamaz. Yukarıda sayılan konulara
ilişkin hata veya eksiklik bulunması halinde ödeme yapamaz. malî kontrol
yetkilisine de bildirilmek şartıyla, belgesi eksik veya hatalı olan ödeme emri
belgeleri, düzeltilmek veya tamamlanmak üzere en geç bir iş günü içinde
gerekçeleriyle birlikte harcama yetkilisine yazılı olarak gönderilir. Hataların
düzeltilmesi veya eksikliklerin giderilmesi halinde ödeme işlemi
gerçekleştirilir.
Muhasebe yetkilileri işlemlerine
ilişkin defter, kayıt ve belgeleri muhafaza eder ve denetime hazır bulundurur.
Muhasebe yetkilileri, 34 üncü maddenin
birinci fıkrasındaki ödemeye ilişkin hükümler ile bu maddenin üçüncü fıkrasında
belirtilen ödemeye ilişkin kontrol yükümlülüklerinden dolayı sorumludur.
Muhasebe yetkililerinin bu Kanuna göre yapacakları kontrollere ilişkin
sorumlulukları, görevleri gereği incelemeleri gereken belgelerle sınırlıdır.
Muhasebe yetkilisi adına ve hesabına
para ve parayla ifade edilebilen değerleri geçici olarak almaya, vermeye ve
göndermeye yetkili olanlar muhasebe mutemedidir. Muhasebe mutemetleri doğrudan
muhasebe yetkilisine karşı sorumludur. Muhasebe mutemetlerinin
görevlendirilmeleri, yetkileri, denetimi, tutacakları defter ve belgeler ve
diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca çıkarılacak
yönetmelikle düzenlenir.
Muhasebe
yetkilisinin nitelikleri ve atanması
MADDE 62. - Muhasebe yetkilisi olarak
atanacakların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde
belirtilenler ile aşağıdaki şartları taşıması gerekir:
a) En az dört yıllık yüksek öğrenim
görmüş olmak.
b) Kamu idarelerinin muhasebe
hizmetlerinde en az dört yıl çalışmış olmak.
c) Görevin gerektirdiği bilgi ve
temsil yeteneğine sahip olmak.
9.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı Kanun
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde
muhasebe yetkilisi Maliye Bakanlığınca, diğer kamu idarelerinde üst yöneticiler
tarafından atanır.
Muhasebe yetkililerinin çalışma usul
ve esasları, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu tarafından
çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
İç
denetim
MADDE 63. - İç denetim, kamu
idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların
ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini
değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız ve nesnel güvence
sağlayan danışmanlık faaliyetidir. Bu faaliyetler, idarelerin yönetim ve
kontrol yapıları ile malî işlemlerinin risk yönetimi, yönetim ve kontrol
süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek yönünde sistematik,
sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla ve genel kabul görmüş standartlara uygun
olarak gerçekleştirilir. İç denetim, iç denetçiler tarafından yapılır.
İç
denetçinin görevleri
MADDE 64. - Kamu idarelerinin yıllık
iç denetim programı üst yöneticinin önerileri de dikkate alınarak iç denetçiler
tarafından hazırlanır ve üst yönetici tarafından onaylanır.
İç denetçi, aşağıda belirtilen görevleri yerine getirir:
a) Nesnel risk
analizlerine dayanarak kamu idarelerinin
yönetim ve kontrol yapılarını değerlendirmek.
b) Kaynakların etkili, ekonomik ve
verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve önerilerde bulunmak.
c) Harcama sonrasında yasal uygunluk
denetimi yapmak.
d) İdarenin harcamalarının, malî
işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve politikalara, kalkınma
planına, programlara, stratejik planlara ve performans programlarına
uygunluğunu izlemek ve değerlendirmek.
e) Malî yönetim ve kontrol
süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde bulunmak.
f) Denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere
yönelik önerilerde bulunmak.
g) Denetim sırasında veya denetim
sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlandığında,
ilgili idarenin en üst amirine bildirmek.
İç denetçi bu görevlerini, İç Denetim
Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen ve uluslararası kabul görmüş kontrol
ve denetim standartlarına uygun şekilde yerine getirir.
İç denetçi, görevinde bağımsızdır ve
iç denetçiye asli görevi dışında hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz.
İç denetçiler, raporlarını doğrudan
üst yöneticiye sunar. Bu raporlar üst yönetici tarafından değerlendirmek
suretiyle gereği için ilgili birimler ile malî hizmetler birimine verilir. İç
denetim raporları ile bunlar üzerine yapılan işlemler, üst yönetici tarafından
en geç iki ay içinde İç Denetim Koordinasyon Kuruluna gönderilir.
İç
denetçinin nitelikleri ve atanması
MADDE 65. - İç denetçi olarak
atanacakların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde
belirtilenler ile aşağıdaki şartları taşıması gerekir:
a) İlgili kamu idaresinin özelliği de
dikkate alınarak İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen alanlarda
en az dört yıllık yüksek öğrenim görmüş olmak.
b) Kamu idarelerinde denetim elemanı
olarak en az beş yıl veya İç Denetim Koordinasyon Kurulunca belirlenen
alanlarda en az sekiz yıl çalışmış olmak.
c) Mesleğin gerektirdiği bilgi,
ehliyet ve temsil yeteneğine sahip olmak.
d) İç Denetim Koordinasyon Kurulunca
gerekli görülen diğer şartları taşımak.
Kamu idarelerine iç denetçi olarak
atanacaklar, İç Denetim Koordinasyon Kurulu koordinatörlüğünde, Maliye
Bakanlığınca iç denetim eğitimine tâbi tutulur. Eğitim programı, iç denetçi
adaylarına denetim, bütçe, malî kontrol, kamu ihale mevzuatı, muhasebe,
personel mevzuatı, Avrupa Birliği mevzuatı ve mesleki diğer konularda yeterli
bilgi verilecek şekilde hazırlanır. Bu eğitimi başarıyla tamamlayanlara
sertifika verilir. İç denetçi adayları için uygulanacak eğitim programının
süresi, konuları ve eğitim sonucunda yapılacak işlemler ile diğer hususlar İç
Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından hazırlanarak Maliye Bakanlığınca
çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
İç denetçiler, üst yöneticiler
tarafından, sertifikalı adaylar arasından atanır. İç denetçilerin kamu
idareleri itibarıyla sayıları, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar İç
Denetim Koordinasyon Kurulunca hazırlanarak, Maliye Bakanlığının teklifi
üzerine Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
İç
Denetim Koordinasyon Kurulu
MADDE 66. - Maliye Bakanlığına bağlı
İç Denetim Koordinasyon Kurulu, yedi üyeden oluşur. Üyelerden biri Başbakanın,
biri Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın, biri
Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın, biri İçişleri Bakanının, başkanı
dahil üçü Maliye Bakanının önerisi üzerine beş yıl süre ile Bakanlar Kurulu
tarafından atanır. Maliye Bakanı tarafından önerilecek adaylardan birinin
ekonomi, maliye, muhasebe, işletme alanlarından birinde doktora derecesine
sahip öğretim üyeleri arasından olması şartı aranır. Üyeler, bu sürenin sonunda
yeniden atanabilirler.
Gerekli görülen hallerde İç Denetim
Koordinasyon Kurulu, oy hakkı olmamak kaydıyla teknik yardım almak ve danışmak
amacıyla uzman kişileri de toplantılara davet edebilir. İç Denetim Koordinasyon
Kurulunun sekretarya hizmetleri Maliye Bakanlığınca sağlanır. Kurulun çalışma
usul ve esasları ile diğer hususlar İç Denetim Koordinasyon Kurulunun önerisi
üzerine Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
İç Denetim Koordinasyon Kurulunda
görevlendirilenlerin asli görevleri devam eder. Başkan ve üyelerine, ayda
dörtten fazla olmamak üzere her toplantı günü için (3000) gösterge rakamının
memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutar üzerinden toplantı
ücreti ödenir.
İç
denetim koordinasyon kurulunun görevleri
MADDE 67. - İç Denetim Koordinasyon
Kurulu, kamu idarelerinin iç denetim
sistemlerini izlemek, bağımsız ve tarafsız bir organ olarak hizmet vermek üzere
aşağıdaki görevleri yürütür:
a) İç denetime ilişkin denetim ve
raporlama standartlarını belirlemek, denetim rehberlerini hazırlamak ve geliştirmek.
b) Uluslararası uygulamalar ve denetim
standartlarıyla uyumlu risk değerlendirme yöntemlerini geliştirmek.
c) Kamu idarelerinin denetim birimleri
ile işbirliğini sağlamak.
d) Yolsuzluk veya usulsüzlüklerin
ortadan kaldırılması için gerekli önlemlerin alınması konusunda önerilerde
bulunmak.
e) Risk içeren alanlarda iç
denetçilere program dışı özel denetim yaptırılması için kamu idarelerine
önerilerde bulunmak.
f) İç denetçilerin eğitim
programlarını düzenlemek.
g) İç denetçiler ile üst yöneticiler
arasında görüş ayrılığı bulunması halinde anlaşmazlığın giderilmesine yardımcı
olmak.
h) İdarelerin iç denetim raporlarını
değerlendirerek sonuçlarını konsolide etmek suretiyle yıllık rapor halinde
Maliye Bakanına sunmak ve kamuoyuna açıklamak.
i) İşlem hacimleri dikkate alınmak
suretiyle ilçe ve belde belediyeleri için iç denetçi atanıp atanmayacağına
karar vermek.
j) İç denetçilerin atanmasına ilişkin
diğer usulleri belirlemek.
k) İç denetçilerin uyacakları etik
kuralları belirlemek.
ALTINCI KISIM
Dış Denetim
Dış denetim
MADDE 68. - Sayıştay tarafından
yapılacak harcama sonrası dış denetimin amacı, genel idare kapsamındaki kamu
idarelerinin hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, yönetimin malî faaliyet,
karar ve işlemlerinin; kanunlara,
kurumsal amaç, hedef ve planlara uygunluk yönünden incelenmesi ve
sonuçlarının Türkiye Büyük Millet Meclisine raporlanmasıdır.
Dış denetim, genel kabul görmüş
uluslararası denetim standartları dikkate alınarak;
a) Kamu idaresi hesapları ve bunlara
ilişkin belgeler esas alınarak, malî tabloların güvenirliliği ve doğruluğuna
ilişkin malî denetimi ile kamu
idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilişkin malî işlemlerinin kanunlara ve
diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığının tespiti,
b) Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik
ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının belirlenmesi, faaliyet
sonuçlarının ölçülmesi ve performans bakımından değerlendirilmesi,
suretiyle gerçekleştirilir.
Dış denetim sırasında, kamu
idarelerinin iç denetçileri tarafından düzenlenen raporlar, talep edilmesi
halinde Sayıştay denetçilerinin bilgisine sunulur.
Denetimler sonucunda; ikinci fıkranın
(a) ve (b) bentlerinde belirtilen hususlarda düzenlenen raporlar, idareler
itibarıyla konsolide edilir ve bir örneği ilgili kamu idaresine verilerek üst
yönetici tarafından cevaplandırılır. Sayıştay, denetim raporları ve bunlara
verilen cevapları dikkate alarak düzenleyeceği dış denetim genel değerlendirme
raporunu Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.
Sayıştay tarafından hesapların hükme
bağlanması; genel idareye dahil kamu idarelerinin gelir, gider ve mal hesapları
ile bu hesaplarla ilgili işlemlerinin yasal düzenlemelere uygun olup
olmadığına karar verilmesidir.
Dış denetim ve hesapların hükme
bağlanmasına ilişkin diğer hususlar ilgili kanununda düzenlenir.
Sayıştayın
denetlenmesi
MADDE 69. - Sayıştayın denetlenmesi,
her yıl Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanlık Divanı tarafından görevlendirilen ve gerekli mesleki niteliklere
sahip denetim elemanlarından oluşan bir komisyon tarafından, hesaplar ve
bunlara ilişkin belgeler esas alınarak yapılır.
YEDİNCİ
KISIM
Yaptırımlar
ve Yetkili Merciler
Ödenek
üstü harcama
MADDE 70. - Kamu zararı oluşturmamakla
birlikte bütçelere, ayrıntılı harcama programlarına, serbest bırakma oranlarına
aykırı olarak veya ödenek gönderme belgelerindeki ödenek miktarını aşan harcama
talimatı veren harcama yetkililerine, her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat
dahil yapılan bir aylık net ödemeler toplamının iki katı tutarına kadar para
cezası verilir.
Kamu
zararı
MADDE 71. - Kamu zararı; mevzuata
aykırı karar, işlem, eylem veya ihmal sonucunda kamu kaynağında artışa engel
veya eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu zararının belirlenmesinde;
a) İş, mal veya hizmet karşılığı
olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,
b) Mal alınmadan, iş veya hizmet
yaptırılmadan ödeme yapılması,
c) Transfer niteliğindeki giderlerde,
fazla veya yersiz ödemede bulunulması,
d) İş, mal veya hizmetin rayiç
bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,
e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk
veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,
f) Kamu kaynakları ile
yükümlülüklerinin iyi yönetilmemesi, değerlendirilmemesi, korunmaması veya
kullanılmaması suretiyle öz kaynağın azalması,
g) Mevzuatında öngörülmediği halde
ödeme yapılması
esas alınır.
Kontrol, denetim, inceleme, kesin
hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, zararın
oluştuğu tarihten itibaren hesaplanacak kanuni faiziyle birlikte ilgililerden
tahsil edilir.
Alınmamış para, mal ve değerleri
alınmış; sağlanmamış hizmetleri sağlanmış; yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi
yapılmış veya bitmiş gibi gösteren gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle kamu
kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu gibi
kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar
hakkında Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunların bu fiillere ilişkin hükümleri
uygulanır. Ayrıca, bu fiilleri işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam,
tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarına kadar para
cezası verilir.
Kamu zararlarının tahsiline ilişkin
usul ve esaslar, Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından
çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Yetkisiz
tahsil ve ödeme
MADDE 72. - Kanunların öngördüğü
şekilde yetkili kılınmamış hiçbir gerçek veya tüzel kişi, kamu adına tahsilat
veya ödeme yapamaz.
Yetkisiz tahsilat veya ödeme yapılması,
kamu hizmeti karşılığında veya kamu hizmetleriyle ilişkilendirilerek bağış veya
yardım toplanması veya başka adlarla tahsilat veya ödeme yapılması hallerinde;
söz konusu tutarlar, yetkisiz tahsilat veya ödeme yapılanlardan alınarak,
ilgisine göre bütçeye gelir kaydedilir veya ilgililerine iade edilmek üzere
emanet hesaplarına kaydedilir. Ayrıca,
bunlar hakkında ilgili kanunları uyarınca adli ve idari yönden gerekli işlemler
yapılır.
Para
cezaları ve yetkili merciler
MADDE 73. - Bu Kanunda belirtilen para
cezaları, ilgili kamu idaresinin üst yöneticisi tarafından verilir. Para
cezaları, karar verilmesini izleyen ay başından başlamak üzere ve herhangi bir
hüküm almaya gerek kalmaksızın; ilgililerine yapılan her türlü aylık, ödenek,
zam, tazminat dahil bir aylık net ödemelerin dörtte biri oranında kesilerek
tahsil olunur.
Zamanaşımı
MADDE 74. - Kamu zararının meydana
geldiği ve bu Kanunda belirtilen para cezalarının verilmesini gerektiren fiilin
işlendiği yılı izleyen malî yılın başından başlamak üzere onuncu yılın sonuna
kadar tespit ve tahsil edilemeyen kamu zararları ile para cezaları zamanaşımına
uğrar.
SEKİZİNCİ KISIM
Diğer Hükümler
Maliye Bakanlığınca
yürütülecek hizmetler
MADDE 75. - Merkezî yönetim
kapsamındaki kamu idarelerinde harcama öncesi kontrolün gereği gibi yerine
getirilememesi, bu göreve atanacak nitelikte personel bulunamaması, kamu
idaresinin iç denetçileri veya Sayıştay denetçileri tarafından risk ve
usulsüzlüklerin arttığının veya kontrol sistemlerinin yetersiz kaldığının tespit
edilmesi durumunda; ilgili üst yöneticinin görüşü alınarak harcama öncesi
kontrol görevi, izleyen malî yılın sonuna kadar, geçici olarak Maliye Bakanlığınca
belirlenecek harcama öncesi kontrol yetkilisi tarafından yürütülür. Maliye
Bakanlığı, ilgili üst yöneticinin uygun görüşü alınarak bu yetkinin kullanma
süresini bir yıl daha uzatabilir.
Malî yönetim ve kontrol sisteminin
tümüyle zaafa uğradığı, belirgin yolsuzluk veya kamu zararına yönelik
emarelerin ortaya çıktığı durumlarda; ilgili bakanın talep etmesi veya doğrudan
Başbakanın onayı üzerine Maliye Bakanı, yetkili denetim elemanlarına, kamu
idarelerinin tüm malî yönetim ve kontrol sistemlerini, malî karar ve
işlemlerini mevzuata uygunluk yönünden teftiş ettirir. Bu teftişler sonucunda
düzenlenecek raporların bir örneği İç Denetim Koordinasyon Kuruluna, bir örneği
de gerekli işlemlerin yapılması için ilgili bakana gönderilir.
Kamu
idarelerinin sorumluluğu
MADDE 76. - Malî karar ve işlemlere
ilişkin her türlü kayıt, bilgi ve belgeler, kamu idareleri tarafından düzenli
olarak muhafaza edilir.
Kamu idareleri ve görevlileri; malî
yönetim ve kontrol sistemleri ile bütçenin hazırlanması, uygulanması,
sonuçlandırılması, muhasebeleştirilmesi, raporlanması işlemlerine ait bilgi ve
belgeleri denetimle görevlendirilmiş olanlara ibraz etmek, görevin sağlıklı
yapılmasını sağlayacak önlemleri almak ve her türlü yardım ve kolaylığı
göstermek zorundadır.
Sosyal
güvenlik kurumları ve mahallî idareler
MADDE 77. - Sosyal güvenlik kurumları
ve mahallî idare bütçelerinin hazırlanması ve uygulanması ile diğer malî
işlemleri, bu Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ilgili kanunlarındaki
hükümlere tâbidir. Ancak, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerin
ayrıntılı harcama programları ile finansman programları bütçeleriyle birlikte
hazırlanır, görüşülür ve onaylanır. Ödenekler de bu usul ve esaslara göre
kullanılır.
Malî yönetim ve kontrol sisteminin
tümüyle zaafa uğradığı, belirgin yolsuzluk veya kamu zararına yönelik
emarelerin ortaya çıktığı durumlarda; il özel idareleri için ilgili vali,
belediyeler için ilgili belediye başkanının talep etmesi veya doğrudan
Başbakanın onayı üzerine İçişleri Bakanı, yetkili denetim elemanlarına, ilgili
mahallî idarelerin tüm malî yönetim ve kontrol sistemlerini, malî karar ve
işlemlerini mevzuata uygunluk yönünden teftiş ettirir. Bu teftişler sonucunda
düzenlenecek raporların bir örneği İç Denetim Koordinasyon Kuruluna, bir örneği
de gerekli işlemlerin yapılması için ilgili vali veya belediye başkanına
gönderilir.
Kurumlardan
alınacak hasılat payı
MADDE 78. - Kamu iktisadi teşebbüsleri
ve kamu şirketlerinin gayrisafi hasılatının % 15'ine kadar tutarda bir bedel
tahsil edilerek genel bütçeye gelir kaydedilir. Bu kapsamda bedel tahsil
edilecek kurum ve kuruluşlar ile hasılat payı oranları, ödeme yeri ve zamanı
merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilir. Zamanında ödenmeyen hasılat
payları, merkezî yönetim bütçe kanununda belirtilen oranda zam uygulanmak
suretiyle 21.7.1953 tarihli ve 6183 sayılı Kanuna göre tahsil edilir. Hesaplanan
zam, kurum ve kuruluşun bu payları ödeme yetkisi verilmiş görevlilerinden
alınır. Ancak, Maliye Bakanlığınca verilmiş ek süreler için zam uygulanmaz.
Düzenleyici ve denetleyici kurumların
malî yıl sonunda oluşan gelir fazlaları, izleyen yılın Mart ayı içerisinde
genel bütçeye gelir kaydedilir.
Kamu
alacaklarının silinmesi
MADDE 79. - İdare hesaplarında kayıtlı
olup, zaruri veya mücbir sebeplerle takip ve tahsil imkânı kalmayan kamu
alacaklarından merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilen tutara kadar
olanların kayıtlardan çıkarılmasına genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde
Maliye Bakanı, diğer kamu idarelerinde üst yöneticiler yetkilidir. Bu tutarı
aşan kamu alacaklarından silinmesi öngörülenler merkezî yönetim bütçe kanununa
ekli cetvelde gösterilir.
Yetki
MADDE 80. - Bu Kanun hükümlerinin
uygulanmasına ilişkin gerekli düzenlemeleri yapmaya Maliye Bakanlığı
yetkilidir.
DOKUZUNCU
KISIM
Yürürlükten
Kaldırılan Hükümler, Geçici Maddeler ve Yürürlük
Yürürlükten
kaldırılan hükümler
MADDE 81. - Bu Kanunun geçici
maddelerindeki hükümler saklı kalmak kaydıyla;
a) 1050 sayılı Muhasebei Umumiye
Kanunu ile anılan Kanunda ek ve değişiklik yapan kanunlar,
b) 832 sayılı Sayıştay Kanununun 30,
32, 33, 36, 37 nci maddeleri ile diğer maddelerinin bu Kanuna aykırı hükümleri,
c) Bu Kanun kapsamındaki kamu
idarelerine ilişkin olarak, 4.1.1961 tarihli ve 211 sayılı Kanunun 98 - 106 ncı
maddeleri hariç olmak üzere, diğer kanunlarla 1050 sayılı Muhasebei Umumiye
Kanunu, 6245 sayılı Harcırah Kanunu ve 832 sayılı Sayıştay Kanununa tâbi
olunmadığına dair istisna veya muafiyet getiren hükümleri,
d) 28.3.2002 tarihli ve 4749 sayılı
Kanunun 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrası,
e) 26.11.1999 tarihli ve 4481 sayılı
Kanunun 15 inci maddesi,
f) Diğer kanunların bu Kanuna aykırı
hükümleri
yürürlükten kaldırılmıştır.
GEÇİCİ MADDE 1. - Bu maddenin
yürürlüğe girmesinden önce malî işlemleri Maliye Bakanlığı tarafından
yürütülmekte olan kamu idarelerinde, malî yönetim ve kontrol sistemi
kuruluncaya kadar, bu Kanun uyarınca yapılması gereken görevler, Maliye
Bakanlığının birimleri tarafından yürütülür. Maliye Bakanlığınca belirlenecek
kriterlerin yerine getirilmesi durumunda, bu kamu idarelerine yetki devri,
Maliye Bakanlığının önerisi üzerine idareler itibarıyla gerçekleştirilir.
Diğer kamu idarelerinde, bu Kanunun
öngördüğü malî yönetim ve kontrol sürecine ilişkin görevler, malî yönetim ve
kontrol sistemi kuruluncaya kadar, görev ve yetki bakımından benzeri birim ve
görevliler tarafından yürütülür. Bu kamu idarelerinde görev ve yetki bakımından
benzeri birim ve görevliler, Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine ilgili
üst yönetici tarafından belirlenir.
Maliye Bakanlığı, rehberlik ve
koordinasyon görevleri çerçevesinde, kamu idarelerinde malî yönetim ve kontrol
sistemlerinin oluşturulmasına yardımcı olur.
Geçiş dönemi 31.12.2007 tarihini
geçemez.
GEÇİCİ MADDE 2. - Bu Kanunda öngörülen
tüzük, yönetmelik ve diğer düzenlemeler en geç 31.12.2004 tarihine kadar
yayımlanır.
GEÇİCİ MADDE 3. - Bu Kanunun 49 uncu
maddesindeki Kurul tarafından belirleme yapılıncaya kadar, genel idare
kapsamındaki kamu idarelerinde uygulanacak muhasebe standartları Maliye
Bakanlığınca belirlenir.
GEÇİCİ MADDE 4. - Bu Kanunda öngörülen
malî yönetim ve kontrol sistemine uyum sağlanması amacıyla, Kanun kapsamındaki
idarelerle ilgili mevzuatta ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünde gerekli
değişiklikler, en geç 31.12.2004 tarihine kadar yapılır.
Genel bütçe kapsamındaki idarelerin,
kamu görevi ve hizmeti dışında kalan ve ilgili kanunlarında belirtilen
faaliyetleri ile mal ve hizmet teslimlerinden fiyatlandırılabilir nitelikte
bulunanlardan sağlayacakları gelirleri düzenleyen kanun, 31.12.2004 tarihine
kadar yürürlüğe konulur.
GEÇİCİ MADDE 5. - En geç 31.12.2004 tarihi itibarıyla;
a) Maliye Bakanlığı kadrolarında Bütçe
Dairesi Başkanı, Muhasebe Müdürü, Gelir Saymanlık Müdürü, Malmüdürü, Saymanlık
Müdürü, Vergi Dairesi Müdürü, Vergi Müdürü, Askeri Defterdar, Sayman, Devlet
Muhasebe Uzmanı ve Muhasebe Denetmeni olarak görev yapanlar ile daha önce en az
beş yıl bu görevlerde bulunanlar, kamu idarelerinde Muhasebe Yetkilisi; (Devlet
Muhasebe Uzman Yardımcıları ile Muhasebe Denetmen Yardımcıları hariç) bunların
yardımcıları ise Muhasebe Yetkilisi Yardımcısı,
Özel bütçeli idareler, mahallî
idareler ve sosyal güvenlik kurumlarının muhasebe birimlerinde, birinci
derecede sorumlu olarak çalışmakta olanlar ile daha önce bu görevi en az beş
yıl yapmış olanlar, anılan idarelerde Muhasebe Yetkilisi,
b) Maliye Bakanlığı kadrolarında,
Maliye Başkanı, Defterdar, Defterdar Yardımcısı, Bütçe Dairesi Başkanı,
Muhasebe Müdürü, Malmüdürü, Saymanlık Müdürü (Müdür unvanı bulunmayan saymanlar
hariç), Askeri Defterdar, Bütçe ve Malî Kontrol Genel Müdürlüğü ile Muhasebat
Genel Müdürlüğünde Şube Müdürü, Devlet Bütçe, Devlet Muhasebe, Devlet Gelir ve
Devlet Malları Uzmanları, Maliye Uzmanı,
Muhasebe, Vergi ve Millî Emlak Denetmeni olarak görev yapanlar ile daha
önce en az beş yıl bu görevlerde bulunanlar, kamu idarelerinde Malî Kontrol
Yetkilisi,
c) Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanlığı, Başbakanlık ile Devlet Planlama Teşkilatı, Hazine, Dış Ticaret ve
Gümrük Müsteşarlıklarının uzman kadrolarında görev yapanlar ile daha önce en az
beş yıl bu görevlerde bulunanlar idarelerinde Malî Kontrol Yetkilisi,
d) Sayıştay Denetçisi, Başbakanlık
Müfettişi, Yüksek Denetleme Kurulu Denetçisi, Maliye Müfettişi, Hesap Uzmanı,
Bütçe Kontrolörü, Muhasebat Kontrolörü, Gelirler Kontrolörü, Millî Emlak
Kontrolörü, Tasfiye İşleri ve Döner Sermaye İşletmeleri Kontrolörü, Hazine
Kontrolörü kadrolarında çalışmakta olanlar
ile daha önce en az beş yıl bu görevlerde bulunanlar, kamu idarelerinde
İç Denetçi,
Bakanlık, Müsteşarlık, Başkanlık ve
Genel Müdürlüklerde Müfettiş veya Kontrolör olanlar ile daha önce en az beş yıl
bu görevlerde bulunanlar, kendi idarelerinde, özel bütçeli idarelerde, mahallî
idarelerde ve sosyal güvenlik kurumlarında İç Denetçi,
Muhasebe, Millî Emlak ve Vergi
Denetmenleri, Belediye Müfettişi ve Hesap İşleri Murakıbı olanlar ile bu
görevlerde daha önce en az beş yıl bulunanlar, mahallî idarelerde İç Denetçi,
Olarak, Maliye Bakanlığınca iki aydan
az olmamak üzere verilecek mesleki eğitimden geçmeleri ve yapılacak sınavda
başarılı olmaları kaydıyla 31.12.2007 tarihine kadar atanabilirler. Atamalarda
ilgilinin ve idaresinin muvafakati alınır. Bu görevlere atananlar, bu Kanunun
öngördüğü sistemin uygulanmasına yönelik eğitime tâbi tutulurlar.
Bu şekilde anılan görevlere atananlar,
talepleri üzerine, önceki kurumlarında kariyerlerine veya mesleklerine uygun
kadrolara tekrar atanırlar.
Kamu idarelerinde Maliye Başkanlığı
veya Bütçe Dairesi Başkanlığı tarafından yürütülen işlemlerin, bu idarelerde
malî yönetim ve kontrol sistemleri kurularak kendileri tarafından yapılmaya
başlanması nedeniyle kapanacak olan Maliye Başkanlığı ve Bütçe Dairesi
Başkanlıklarında görev yapanlardan malî kontrol yetkilisi, muhasebe yetkilisi
ve yardımcısı görevlerinden birine atanmayanlar Maliye Bakanlığında durumlarına uygun başka bir kadroya atanırlar.
GEÇİCİ MADDE 6. - Geçici 1 inci madde
uyarınca kamu idarelerine malî yönetim ve kontrol görev ve yetkilerinin
devredilmesine ve malî kontrol yetkilisi atanıncaya kadar, 26.5.1927 tarihli ve
1050 sayılı Kanunun 64 üncü maddesi uyarınca taahhüt ve sözleşme tasarılarının
Maliye Bakanlığınca vize edilmesi işlemi devam eder. Maliye Bakanlığı bu süre içerisindeki vize işlemlerini,
belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde kısmen veya tamamen maliye başkanlıkları,
bütçe dairesi başkanlıkları ve il defterdarlıklarına yaptırabilir.
GEÇİCİ MADDE 7. - Kamu idarelerinde,
bu Kanun hükümlerine göre sertifika almış malî hizmetler birimi yöneticisi
atanıncaya kadar, bu idarelerde en az daire başkanı, eşiti ve daha üst yönetim
ve denetim kadrolarında asgari üç yıl çalışmış, mesleğin gerektirdiği bilgi ve
tecrübeye sahip olanlar malî hizmetler birimi yöneticisi olarak atanabilirler.
İlçe ve belde belediyeleri için bu
maddedeki daire başkanı unvanı müdür olarak uygulanabilir.
Bu şekilde atananların görev süreleri
en geç 31.12.2007 tarihine kadar devam edebilir.
GEÇİCİ MADDE 8. - İç Denetim
Koordinasyon Kurulu başkan ve üyeleri, bu Kanunun yayımını izleyen iki ay
içerisinde atanır.
GEÇİCİ MADDE 9. - Diğer kanunlarla
1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanununa yapılan atıflar, bu Kanuna yapılmış
sayılır.
GEÇİCİ MADDE 10. - İlk kez bu Kanunla
Sayıştay denetimine tâbi tutulan düzenleyici ve denetleyici kurumlar ile özel
bütçeli idarelerin 31.12.2005 tarihine kadar olan işlemlerinin dış denetimi
ilgili kanunlarındaki hükümlere göre yapılmaya devam edilir.
GEÇİCİ MADDE 11. - Genel yönetim
kapsamındaki kamu idarelerine bağlı olarak kurulan döner sermaye işletmeleri ve
fonların bütçeleri, ilgili idarelerin bütçeleri içinde yer alır.
Bu Kanun kapsamındaki kamu
idarelerinde kurulmuş döner sermaye işletmeleri ile fonlar, 31.12.2007 tarihine
kadar tasfiye edilir.
Bu süre sonuna kadar döner sermaye
işletmeleri ile fonların borç ve yükümlülüklerinin tasfiyesi için ilgili
idarelerce gerekli tedbirler alınır. Bu süre sonunda varlıkları ve kadroları
ilgili kamu idaresine devredilir.
Döner sermaye işletmeleri ve fonların
tasfiyesine ilişkin esas ve usuller, Maliye Bakanlığının teklifi üzerine
Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
GEÇİCİ MADDE 12. - 45 inci maddenin
birinci fıkrası uyarınca Hazine adına tescil edilmesi gereken taşınmazlardan,
ilgili kamu idarelerinin mülkiyetinde bulunanlar, bu idarelerin tüzel
kişiliğinin sona erdiği tarihi izleyen altı ay içinde herhangi bir işleme gerek
olmaksızın tapuda resen Hazine adına tescil edilir.
GEÇİCİ MADDE 13. - Bu Kanunla verilmiş
olan görevlerin gerektirdiği hizmetlerin etkili ve verimli bir şekilde yerine
getirilmesi amacıyla Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu, Bütçe ve Malî
Kontrol Genel Müdürlüğü ve Maliye Yüksek Eğitim Merkezi Başkanlığında
kullanılmak üzere, ekli (I) sayılı listede yer alan kadrolar ihdas edilerek 190
sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı cetvelin Maliye Bakanlığına
ait ilgili bölümlerine eklenmiş, ekli (II) sayılı listede yer alan kadrolar ise
iptal edilerek anılan Kararnameye ekli (I) sayılı cetvelin Maliye Bakanlığına
ait ilgili bölümünden çıkarılmıştır.
Yürürlük
MADDE 82. - Bu Kanunun;
a) 30, 66, 67 ve 80 inci maddeleri ile
geçici 2, 3, 4, 5, 7, 8, 10, 12, 13 ve 82 ile 83 üncü maddeleri yayımı,
b) 78 inci maddesinin ikinci
fıkrası, 81 inci maddesinin (e) bendi
ile geçici 6 ncı maddesi 1.1.2004,
c) Diğer hükümleri 1.1.2005
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 83. - Bu Kanun hükümlerini
Bakanlar Kurulu yürütür.
(I) SAYILI LİSTE
İHDAS EDİLEN KADROLAR
|
KADRO |
SERBEST |
TUTULU |
|
|
|
|
|
|
SINIFI |
UNVANI |
DERECESİ |
KADRO ADEDİ |
KADRO ADEDİ |
TOPLAM |
|
|
GİH |
Genel Müdür Yardımcısı |
1 |
1 |
- |
1 |
|
|
GİH |
Başkan Yardımcısı |
1 |
1 |
- |
1 |
|
|
GİH |
Daire Başkanı |
1 |
3 |
- |
3 |
|
|
GİH |
Eğitim Merkezi Müdürü |
1 |
1 |
- |
1 |
|
|
GİH |
Bilgi İşlem Merkezi Müdürü |
1 |
1 |
- |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
TOPLAM
|
7 |
- |
7 |
(II) SAYILI LİSTE
İPTAL EDİLEN KADROLAR
|
|
|
KADRO |
SERBEST |
TUTULU |
|
|
|
|
SINIFI |
UNVANI |
DERECESİ |
KADRO ADEDİ |
KADRO ADEDİ |
TOPLAM |
|
|
GİH |
Memur |
8 |
7 |
- |
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
TOPLAM
|
7 |
- |
7 |
I SAYILI CETVEL
GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ
|
1- |
Türkiye
Büyük Millet Meclisi |
|
2- |
Cumhurbaşkanlığı |
|
3- |
Başbakanlık
|
|
4- |
Anayasa
Mahkemesi |
|
5- |
Yargıtay
|
|
6- |
Danıştay
|
|
7- |
Sayıştay
|
|
8- |
Uyuşmazlık
Mahkemesi |
|
9- |
Yüksek
Seçim Kurulu |
|
10- |
Adalet
Bakanlığı |
|
11- |
Millî
Savunma Bakanlığı |
|
12- |
İçişleri
Bakanlığı |
|
13- |
Dışişleri
Bakanlığı |
|
14- |
Maliye
Bakanlığı |
|
15- |
Millî
Eğitim Bakanlığı |
|
16- |
Bayındırlık
ve İskân Bakanlığı |
|
17- |
Sağlık
Bakanlığı |
|
18- |
Ulaştırma
Bakanlığı |
|
19- |
Tarım
ve Köyişleri Bakanlığı |
|
20- |
Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı |
|
21- |
Sanayi
ve Ticaret Bakanlığı |
|
22- |
Enerji
ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı |
|
23- |
Kültür
ve Turizm Bakanlığı |
|
24- |
Çevre
ve Orman Bakanlığı |
|
25- |
Millî
Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği |
|
26- |
Millî
İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı |
|
27- |
Jandarma
Genel Komutanlığı |
|
28- |
Sahil
Güvenlik Komutanlığı |
|
29- |
Emniyet
Genel Müdürlüğü |
|
30- |
Diyanet
İşleri Başkanlığı |
|
31- |
Devlet
Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı |
|
32- |
Hazine
Müsteşarlığı |
|
33- |
Dış
Ticaret Müsteşarlığı |
|
34- |
Gümrük
Müsteşarlığı |
|
35- |
Denizcilik
Müsteşarlığı |
|
36- |
Avrupa
Birliği Genel Sekreterliği |
|
37- |
Başbakanlık
Yüksek Denetleme Kurulu |
|
38- |
Devlet
Personel Başkanlığı |
|
39- |
Özürlüler
İdaresi Başkanlığı |
|
40- |
Devlet
İstatistik Enstitüsü Başkanlığı |
|
41- |
Devlet
Su İşleri Genel Müdürlüğü |
|
42- |
Karayolları
Genel Müdürlüğü |
|
43- |
Köy
Hizmetleri Genel Müdürlüğü |
|
44- |
Tapu
ve Kadastro Genel Müdürlüğü |
|
45- |
Devlet
Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü |
|
46- |
Tarım
Reformu Genel Müdürlüğü |
|
47- |
Orman
Genel Müdürlüğü |
|
48- |
Petrol
İşleri Genel Müdürlüğü |
|
49- |
Sosyal
Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü |
|
50- |
Aile
Araştırma Kurumu Başkanlığı |
|
51- |
Kadının
Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü |
|
52- |
Sosyal
Güvenlik Kurumu Başkanlığı |
|
53- |
Basın-Yayın
ve Enformasyon Genel Müdürlüğü |
|
54- |
Darphane
ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü |
II
SAYILI CETVEL
ÖZEL
BÜTÇE KAPSAMINDAKİ İDARELER
|
1- |
Yükseköğretim
Kurulu |
|
2- |
Üniversiteler |
|
3- |
Yüksek
Teknoloji Enstitüleri |
|
4- |
Öğrenci
Seçme ve Yerleştirme Merkezi |
|
5- |
Vakıflar
Genel Müdürlüğü |
|
6- |
Hudut
ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü |
|
7- |
Gençlik
ve Spor Genel Müdürlüğü |
|
8- |
Türk
Akreditasyon Kurumu |
|
9- |
Türkiye
Radyo ve Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü |
|
10- |
Türk
Standartları Enstitüsü |
|
11- |
Millî
Prodüktivite Merkezi |
|
12- |
Türk
Patent Enstitüsü |
|
13- |
Küçük
ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı |
|
14- |
Türkiye
Atom Enerjisi Kurumu |
|
15- |
İhracatı
Geliştirme Etüt Merkezi |
|
16- |
Devlet
Tiyatroları Genel Müdürlüğü |
|
17- |
Devlet
Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü |
|
18- |
Türkiye
ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü |
|
19- |
Türkiye
Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu |
|
20- |
Türkiye
Bilimler Akademisi Başkanlığı |
|
21- |
Millî
Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü |
|
22- |
Türkiye
İş Kurumu |
|
23- |
Özel
Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı |
|
24- |
GAP
Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı |
|
25- |
Atatürk
Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı |
|
26- |
Atatürk
Araştırma Merkezi |
|
27- |
Atatürk
Kültür Merkezi |
|
28- |
Türk
Dil Kurumu Başkanlığı |
|
29- |
Türk
Tarih Kurumu Başkanlığı |
|
30- |
Kredi
ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğü |
|
31- |
Özelleştirme
İdaresi Başkanlığı |
|
32- |
Ekonomik
Kültürel Eğitim ve Teknik İşbirliği Başkanlığı |
|
33- |
Toplu
Konut İdaresi Başkanlığı |
|
34- |
Yakın
ve Ortadoğu Çalışma Eğitim Merkezi |
|
35- |
Kefalet
Sandıkları |
|
36- |
Spor-Toto
Genel Müdürlüğü |
|
37- |
Maden
Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü |
|
38- |
Doğal
Afet Sigortaları Kurumu |
|
39- |
Elektrik
İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü |
|
40- |
Arsa
Ofisi Genel Müdürlüğü |
|
41- |
Ceza
ve İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İş Yurtları Kurumu |
|
42- |
Millî
Savunma Bakanlığı Akaryakıt İkmal ve NATO POL Tesisleri İşletme Başkanlığı |
|
43- |
Savunma
Sanayi Müsteşarlığı |
|
44- |
Yüksek
İhtisas ve Araştırma Hastanesi |
|
45- |
Türkiye
Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü |
|
46- |
Türkiye
Muhasebe Standartları Kurulu |
|
47- |
Adli
Tıp Kurumu Başkanlığı |
|
48- |
Refik
Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı |
|
49- |
Türkiye
Adalet Akademisi Başkanlığı |
|
50- |
Ulusal
Bor Araştırma Enstitüsü |
|
51- |
Avrupa
Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı |
III SAYILI CETVEL
DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR
|
1- |
Sermaye
Piyasası Kurulu |
|
2- |
Rekabet
Kurumu |
|
3- |
Radyo
ve Televizyon Üst Kurulu |
|
4- |
Bankacılık
Düzenleme ve Denetleme Kurumu |
|
5- |
Enerji
Piyasası Düzenleme Kurulu |
|
6- |
Telekomünikasyon
Kurumu |
|
7- |
Kamu
İhale Kurumu |
|
8- |
Şeker
Kurumu |
|
9- |
Tütün,
Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu |
|
10- |
Tasarruf
Mevduatı Sigorta Fonu |
|
|
|
IV SAYILI CETVEL
SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI
|
1- |
T.C.
Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü |
|
2- |
Sosyal
Sigortalar Kurumu Başkanlığı |
|
3- |
Bağ-Kur
Genel Müdürlüğü |
|
4- |
Ereğli
Kömür Havzası Amele Birliği Biriktirme ve Yardım Sandığı Başkanlığı |
HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN
KAMU
MALÎ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU
TASARISI
BİRİNCİ
KISIM
Genel
Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1.- Bu Kanunun amacı, kalkınma
planları ve programlarda yer alan
politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve
verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verebilirliği ve
malî saydamlığı sağlamak üzere, kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini,
kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî işlemlerin
muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2.- Bu Kanun, merkezî idare,
sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel idarenin malî
yönetim ve kontrolünü kapsar.
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar,
bu Kanunun sadece 3, 7, 8, 12, 15, 17, 18, 19, 25, 43, 47, 48, 49, 50, 51, 52,
53, 54 ve 68 inci maddelerine tâbidir.
Kamu iktisadî teşebbüsleri ve kamuya
ait şirketler ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bu Kanun kapsamı
dışındadır.
Tanımlar
MADDE 3.- Münhasıran bu Kanunun
uygulanmasında;
a) Kamu idaresi: Bu Kanun kapsamındaki
daire, idare, kurum veya kuruluşu,
b) Genel idare: Merkezî idare, sosyal
güvenlik kurumları ve mahallî
idareleri,
c) Merkezî idare: Bu Kanuna ekli I, II
ve III sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerini,
d) Düzenleyici ve Denetleyici
Kurumlar: Özel kanunlarla kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kurul, kurum veya
üst kurul şeklinde teşkilatlanan, bütçelerinin hazırlanması ve uygulanmasında
bağımsız ve malî özerkliğe sahip olan kurumları,
e) Sosyal Güvenlik Kurumları: Bu
Kanuna ekli IV sayılı cetvelde yer alan, kanunla kurulan, katılmanın ve prim
ödemenin zorunlu olduğu ve iştirakçilerine sosyal güvenlik sağlayan kamu
kurumlarını,
f) Mahallî idare: Yetkileri belirli
bir coğrafi alan ve hizmetlerle sınırlı olarak kamusal faaliyet gösteren
Belediye, İl Özel İdaresi ve bunların kurdukları birlik ve idareyi,
g) Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir
ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve
usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgeyi,
h) Kamu kaynakları: Borçlanma
suretiyle elde edilen imkânlar dahil
kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmaz mallar, hesaplarda bulunan
para, alacak ve haklar ile her türlü değerleri,
i) Kamu gideri: Kanunlarına
dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik
katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma
araçlarının ıskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, malî ve sosyal
transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderleri,
j) Kamu geliri: Kanunlarına
dayanılarak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay veya benzeri
gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, taşınır ve taşınmaz mallardan elde
edilen her türlü gelirler ile hizmet karşılığı elde edilen gelirler, borçlanma
araçlarının primli satışı suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi
kesintileri, alınan bağış ve yardımlar ile diğer gelirleri,
k) Özel gelir: Genel bütçe
kapsamındaki idarelerin kamu görevi ve hizmeti dışında ilgili kanunlarında
belirtilen faaliyetlerinden ve fiyatlandırılabilir nitelikteki mal ve hizmet
teslimlerinden sağlanan ve genel bütçede gösterilen gelirleri,
l) Harcama birimi: Kamu idaresi
bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama
yetkisi bulunan birimi,
m) Kamu malî yönetim: Kamu
kaynaklarının tanımlanmış standartlara uygun olarak etkili, ekonomik ve verimli
kullanılmasını sağlayacak yasal ve yönetsel sistem ve süreçleri,
n) Malî kontrol: Kamu kaynaklarının
belirlenmiş amaçlar doğrultusunda, ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uygun,
etkin, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak için oluşturulan
kontrol sistemi ile kurumsal yapı, yöntem ve süreçleri,
o) Stratejik plan: Kamu kurum ve
kuruluşlarının orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını,
hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek
yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren planı,
p) Malî yıl: Takvim yılını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamu Maliyesi
Kamu
maliyesi
MADDE 4.- Kamu maliyesi; gelirlerin
toplanması, harcamaların yapılması, açıkların finansmanı, kamunun
yükümlülükleri ile varlık ve borçların yönetimini kapsar.
Kamu maliyesi, merkezî ve mahallî
idare esaslarına göre yürütülür. Merkezî idare ve mahallî idarelerin görevleri
ve hizmetleri ilgili kanunlarında açık olarak belirlenir ve kaynakların
dağıtımında esas alınır.
Kamu
maliyesinin temel ilkeleri
MADDE 5.- Kamu maliyesinin temel
ilkeleri şunlardır:
a) Kamu malî yönetimi uyumlu bir bütün
olarak oluşturulur ve yürütülür.
b) Kamu maliyesi, kamu görevlilerinin
hesap verebilmelerini sağlayacak şekilde yürütülür.
c) Maliye politikası, makroekonomik ve
sosyal hedefler ile uyumlu bir şekilde yürütülür.
d) Kaynak tahsisinin belirlenen
politikalarla uyumlu olması esastır.
e) Kamu malî yönetimi Türkiye Büyük
Millet Meclisinin bütçe hakkına uygun şekilde yürütülür.
f) Kamu malî yönetimi malî disiplini
sağlar.
g) Kamu malî yönetimi ekonomik, malî
ve sosyal etkinliği birlikte sağlayacak şekilde kamusal tercihlerin oluşması
için gerekli ortamı yaratır.
h) Kamu idarelerinin mal ve hizmet
üretimi ile ihtiyaçlarının karşılanmasında, ekonomik veya sosyal verimlilik
ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik ile gerekli görülen
diğer ekonomik ve sosyal analizlerin yapılması esastır.
İlgili kanunlardaki hükümler saklı
kalmak kaydıyla, kamu maliyesi ilkelerinin uygulanmasına ilişkin usul ve
esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir ve izlenir.
Hazine
birliği
MADDE 6.- Merkezî idarenin gelir,
gider, tahsilat, ödeme, nakit planlaması ve borç yönetimi hazine birliğini
sağlayacak şekilde yürütülür.
Her türlü iç ve dış borçlanma,
yurtdışından hibe alınması, borç ve hibe verilmesi ve bunlara ilişkin geri
ödemeler, hazine garantileri, hazine alacakları, nakit yönetimi ve bunlarla
ilgili diğer hususlarda 9.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı, 28.3.2002 tarihli ve
4749 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kamu Kaynağının Kullanılmasının Genel
Esasları
Malî
saydamlık
MADDE 7.- Her türlü kamu kaynağının
elde edilmesi ve kullanılmasında kamuoyunun zamanında bilgilendirilmesi ve
kamuoyu denetiminin sağlanması amacıyla;
a) Görev, yetki ve sorumlulukların
açık olarak tanımlanması,
b) Hükümet politikaları, kalkınma
planları, yıllık programlar, stratejik planlar ile bütçelerin hazırlanması,
yetkili organlarda görüşülmesi, uygulanması ve uygulama sonuçları ile
raporların kamuoyuna açık ve ulaşılabilir olması,
c) Genel idare kapsamındaki kamu
idareleri tarafından sağlanan teşvik ve desteklemelerin belirli dönemler
itibarıyla kamuoyuna açıklanması,
d) Kamu hesaplarının standart bir
muhasebe sistemi ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun bir
muhasebe düzenine göre oluşturulması
zorunludur.
Malî saydamlığın sağlanması için
gerekli düzenlemelerin yapılması ve önlemlerin alınmasından Maliye Bakanlığı ile görev ve yetki alanları
itibariyle diğer kamu idareleri sorumludur.
Hesap
verme sorumluluğu
MADDE 8.- Her türlü kamu kaynağının
elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların
etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden,
kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kaynakların
kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve
yetkili kılınmış mercilere hesap vermek
zorundadır.
Stratejik
yönetim ve performans esaslı bütçeleme
MADDE 9.- Kamu kurum ve kuruluşları,
hükümet politikaları, kalkınma planları, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel
ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin vizyon ve misyonlarını oluşturmak, bu vizyon doğrultusunda stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler
saptamak ve bu süreçte gerçekleştirilecek izleme ve değerlendirmeler yapmak
amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik yönetim uygular.
Kamu idareleri, kamu hizmetlerinin
istenilen düzeyde ve kalitede sunulabilmesi için bütçelerini stratejik
planlarına, yıllık amaç ve hedeflerine, performans ölçütlerine dayandırmak;
program ve proje bazında kaynak tahsislerini bu belgelerde ifade edilen
öncelikleri ile ilişkilendirmek zorundadırlar.
Bu kuruluşların faaliyet
performanslarının değerlendirilmesi ve denetlenmesi, stratejik planlarda ortaya
konulan hedeflere ne ölçüde ulaşıldığının sistematik şekilde izlenmesi ve
raporlanması suretiyle gerçekleştirilir.
Stratejik plan hazırlamakla yükümlü
olacak kamu idarelerinin kapsamının ve stratejik planlama sürecine ilişkin
takvimin belirlenmesine, makro politikalar, kalkınma planı, programlar ile
planların ilişkilendirilmesine ilişkin esas ve usullerin tespitinde, izleme ve
değerlendirme ile uygulamaya ilişkin diğer hususların belirlenmesinde Devlet
Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı yetkilidir.
Performans esaslı bütçeleme; kamu
idareleri tarafından hazırlanan stratejik planlarda yer alan misyon, vizyon,
stratejik amaç ve hedeflerle uyumlu bütçelerin oluşturulmasını öngören ve
kaynakların bu amaç ve hedefler doğrultusunda tahsisini ve kullanılmasını
sağlayan, stratejik planlarda belirlenen performans kriterlerinin bu bütçe
yapısı ile sağlanıp sağlanmadığını kontrol eden bir bütçeleme tekniğidir.
Kamu idareleri, bütçelerini stratejik
planlarında yer alan amaç ve hedeflerle uyumlu olarak hazırlarlar. İdarelerin
bütçelerinin stratejik planlarda belirlenen performans kriterlerine uygunluğu
ile idarelerin bu çerçevede yürütecekleri faaliyetlere ilişkin esas ve usulleri
belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Stratejik planlama kılavuzunda ortaya
konulan esas ve usuller çerçevesinde Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığı ve ilgili kamu idaresi tarafından birlikte tespit
edilecek olan performans gösterge ve kriterleri kuruluşların bütçelerinde yer
alır. Performans denetimleri bu kriterler çerçevesinde gerçekleştirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Bakanların ve Üst Yöneticilerin
Sorumlulukları
Bakanlar
MADDE 10.- Bakanlar, hükümet politikasının uygulanması ile
bakanlıklarının ve bakanlıklarına bağlı, ilgili veya ilişkili kuruluşların
stratejik planları ile bütçelerinin kalkınma planlarına, yıllık programlara
uyumunu ve bu çerçevede diğer bakanlıklarla koordinasyon ve işbirliğini
sağlamaktan sorumludur. Bu sorumluluk, Yükseköğretim Kurulu, üniversiteler ve
yüksek teknoloji enstitüleri için Millî Eğitim Bakanına, mahallî idareler için
İçişleri Bakanına aittir.
Bakanlar, kamu kaynaklarının etkili,
ekonomik ve verimli kullanılması konusunda Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne
karşı sorumludurlar.
Bakanlar; idarelerinin amaçları,
hedefleri, stratejileri, varlıkları, yükümlülükleri ve yıllık performans
planları konusunda her malî yılın ilk ayı içinde kamuoyunu bilgilendirir.
Üst yöneticiler, malî yönetim ve
kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve bu Kanunda belirtilen
görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana karşı sorumludurlar.
Üst
yöneticiler
MADDE 11.- Bakanlıklarda müsteşar,
diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali, ilçelerde
kaymakam ve belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir.
Üst yöneticiler, idarelerinin
stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara,
kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun
olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların
etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan,
kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden mahalli idareler dışında Bakana;
mahalli idarelerde ise
meclislerine karşı sorumludur.
Üst yöneticiler bu sorumluluğun
gereklerini, harcama yetkilileri, malî hizmetler birimi, malî kontrol yetkilisi
ve iç denetçiler ile muhasebe yetkilisi aracılığıyla gerçekleştirir.
İKİNCİ
KISIM
Kamu
İdare Bütçeleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Bütçe
türleri ve kapsamı
MADDE 12.- Genel idare kapsamındaki
idarelerin bütçeleri; merkezî idare bütçesi, sosyal güvenlik kurumları
bütçeleri ve mahallî idareler bütçeleri olarak hazırlanır ve uygulanır. Kamu
idarelerince bunlar dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamaz.
Merkezî İdare Bütçesi, bu Kanuna ekli
I, II ve III sayılı cetvellerde yer alan ve 3 üncü maddede tanımlanan kamu
idarelerinin bütçelerinden oluşur.
Genel bütçe, Devlet tüzel kişiliğine
dahil olan, genel idare esaslarına göre yönetilen ve bu Kanuna ekli I sayılı
cetvelde yer alan kamu idarelerinin bütçesidir.
Özel bütçe, bir bakanlığa bağlı,
ilgili veya ilişkili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan,
gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve
çalışma esasları özel kanunla düzenlenen ve bu Kanuna ekli II sayılı cetvelde
yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir.
Düzenleyici ve denetleyici kurum
bütçesi, özel kanunlarla kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kurul, kurum veya
üst kurul şeklinde teşkilatlanan ve bu Kanuna ekli III sayılı cetvelde yer alan
her bir düzenleyici ve denetleyici kurumun bütçesidir.
Sosyal güvenlik kurumu bütçesi, sosyal
güvenlik hizmeti sunmak üzere, kanunla kurulan ve bu Kanuna ekli IV sayılı
cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir.
Mahallî idare bütçesi, mahallî idare
kapsamındaki kamu idarelerinin bütçesidir.
Bütçe İlkeleri
MADDE 13.- Bütçelerin hazırlanması,
uygulanması ve kontrolünde aşağıdaki ilkelere uyulur:
a) Bütçelerin hazırlanması ve
uygulanmasında, makroekonomik istikrarla birlikte sürdürülebilir kalkınmayı
sağlamak esastır.
b) Kamu idarelerine Türkiye Büyük
Millet Meclisi tarafından kabul edilen bütçeyle verilen harcama yetkisi,
kanunlarla düzenlenen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla
kullanılır.
c) Bütçeler, kalkınma planı ve
programlarda yer alan politika, hedef ve önceliklere uygun şekilde, idarelerin
stratejik planları ile performans ölçütlerine ve fayda-maliyet analizine göre
hazırlanır, uygulanır ve kontrol edilir.
d) Bütçeler, stratejik planlar dikkate
alınarak izleyen iki yılın bütçe tahminleriyle birlikte görüşülür ve
değerlendirilir.
e) Bütçe, hükümetin malî işlemlerinin
kapsamlı ve saydam bir şekilde görünmesini sağlar.
f) Tüm gelir ve giderler gayri safi
olarak bütçelerde gösterilir.
g) Belirli gelirlerin belirli
giderlere tahsis edilmemesi esastır.
h) Bütçelerde gelir ve gider
denkliğinin sağlanması esastır.
i) Bütçeler, ait olduğu yıl başlamadan
önce Türkiye Büyük Millet Meclisi veya yetkili organlarca kabul edilmedikçe veya onaylanmadıkça uygulanamaz.
j) Bütçelerde, bütçeyi ilgilendirmeyen
hususlara yer verilmez.
k) Bütçeler kurumsal, işlevsel ve
ekonomik sonuçların görülmesini sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca
uluslararası standartlara uygun olarak belirlenen bir sınıflandırmaya tâbi
tutularak hazırlanır ve uygulanır.
l) Bütçe gelir ve gider tahminleri ile
uygulama sonuçlarının raporlanmasında açıklık, samimiyet, doğruluk ve malî
saydamlık esas alınır.
m) Kamu idarelerinin ilgili kanun
hükümleri uyarınca, faaliyet alanlarına veya kamu gücüne dayanarak elde edilen
bütün gelirleri ve bu gelirlerden yapılacak harcamaları, bu Kanun hükümlerine
uygun olarak hazırlanan bütçelerde gösterilir.
n) Kamu hizmetleri, bütçelere
konulacak ödeneklerle, mevzuatla belirlenmiş yöntem, ilke ve amaçlara uygun
olarak gerçekleştirilir.
o) Bütçelerde, ödenekler belirli
amaçları gerçekleştirmek üzere tahsis edilir.
Gelir
ve giderleri etkileyecek kanun tasarı ve teklifleri
MADDE 14.- Kamu gelirlerinin
azalmasına veya giderlerinin artmasına neden olacak, dolayısıyla cari ve
gelecek yıllar bütçelerine yük getirecek nitelikteki kanun tasarı ve
tekliflerinin gerekçelerinde; cari ve izleyen asgari iki yıllık dönemde gelir
ve/veya giderlerde beklenen değişmeler, artan giderler veya azalan gelirlerin
karşılanmasına ilişkin öneriler yer alır.
Acil ve zorunlu haller dışında,
gelirleri azaltan veya giderleri artıran nitelikteki kanunların, yayım ve
yürürlük tarihleri arasında üç aydan az süre olmamak şartıyla, yayımlandıkları
yılı izleyen malî yılda yürürlüğe girmesi esastır.
İKİNCİ BÖLÜM
Merkezî İdare Bütçe Kanunu
Merkezî
idare bütçe kanununun kapsamı
MADDE 15.- Merkezî idare bütçe kanunu,
merkezî idareye dahil kamu idarelerinin gelir ve gider tahminlerini gösteren,
bunların uygulanmasına ve yürütülmesine yetki ve izin veren kanundur.
Merkezî idare bütçe kanununda; yılı ve
izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri, varsa bütçe açığının veya
fazlasının tutarı, açığın nasıl kapatılacağı veya fazlanın nasıl kullanılacağı,
vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle
vazgeçilen vergi gelirleri, borçlanma ve garanti sınırları, bütçelerin
uygulanmasında tanınacak yetkiler, bağlı cetveller, malî yıl içinde gelir ve
giderlere yönelik olarak uygulanacak ve kısmen veya tamamen uygulanmayacak
hükümler yer alır. Merkezî idare kapsamındaki kamu idarelerinin her birinin
gelir-gider tahminleri, merkezî idare bütçe kanununda ayrı bölüm veya
cetvellerde gösterilebilir.
Orta
vadeli program, malî plan ve bütçe hazırlama rehberi
MADDE 16.- Maliye Bakanlığı, merkezî
idare bütçe kanunu tasarısının hazırlanmasından ve bu amaçla ilgili kamu
idareleri arasında koordinasyonun
sağlanmasından sorumludur.
Merkezî idare bütçesinin hazırlanma
süreci, Bakanlar Kurulunun Mayıs ayının sonuna kadar toplanarak kalkınma
planları, kuruluş stratejik planları ve genel ekonomik koşulların gerekleri
doğrultusunda temel makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge
niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri de içeren orta vadeli programı kabul
etmesiyle başlar. Orta vadeli program, aynı süre içinde Resmi Gazetede
yayımlanır.
Orta vadeli program ile uyumlu olmak
üzere, gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminleri ile birlikte
hedef açık ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını
içeren ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan orta vadeli malî plan, Haziran
ayının onbeşine kadar Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara bağlanır ve
Resmi Gazetede yayımlanır.
Bu doğrultuda, kamu idarelerinin bütçe
tekliflerini ve yatırım programını hazırlama sürecini yönlendirmek üzere; Bütçe
Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberi Maliye Bakanlığınca, Yatırım Genelgesi
ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberi ise Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığınca hazırlanarak Haziran ayının sonuna kadar Resmi Gazetede
yayımlanır.
Bütçe Hazırlama Rehberi ile Yatırım
Programı Hazırlama Rehberi, bütçe tekliflerinin hazırlanmasına esas olmak
üzere, kamu idarelerince uyulması gereken genel ilkeleri, nesnel ve ölçülebilir
standartları, hesaplama yöntemlerini, bunlara ilişkin olarak kullanılacak
cetvel ve tablo örneklerini ve diğer bilgileri içerir.
Merkezî
idare bütçesinin hazırlanması
MADDE 17.- Bütçe Hazırlama Rehberinin
duyurulmasından sonra, gider ve gelir tekliflerinin hazırlanmasına ilişkin
olarak gerekli görülmesi halinde, kamu idarelerinin bütçe hazırlamakla görevli
birimleri ile Maliye Bakanlığının ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının
ilgili birimleri arasında teknik düzeyde görüşmeler yapılır.
Gelir ve gider tekliflerinin
hazırlanmasında;
a) Orta vadeli program ve malî planda
belirlenen temel büyüklükler ile ilke ve esaslar,
b) Kalkınma planı ve yıllık program öncelikleri ile kurumun stratejik
planları çerçevesinde belirlenmiş ödenek tavanları,
c) Kamu idarelerinin stratejik
planları ile uyumlu çok yıllı bütçeleme anlayışı,
d) İdarenin performans hedefleri
dikkate alınır.
Kamu idareleri, merkez ve merkez dışı
birimlerinin ödenek taleplerini dikkate alarak gider tekliflerini hazırlar.
Genel bütçe gelir teklifi Maliye Bakanlığınca, diğer bütçelerin gelir
teklifleri ilgili idarelerce hazırlanır.
Gider teklifleri, ekonomik ve malî
analiz yapılmasına imkân verecek, hesap verilebilirliği ve saydamlığı
sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca belirlenmiş kurumsal, işlevsel ve
ekonomik sınıflandırma sistemine; gelir teklifleri ise ekonomik sınıflandırma
sistemine uygun olarak hazırlanır.
Kamu idareleri, stratejik planları ile
Bütçe Hazırlama Rehberinde yer alan esaslar çerçevesinde, bütçe gelir ve gider
tekliflerini gerekçeli olarak hazırlar ve yetkilileri tarafından imzalanmış
olarak Temmuz ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına gönderir. Kamu idarelerinin
yatırım teklifleri, değerlendirilmek üzere aynı süre içinde Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığına verilir.
Bütçe teklifleri Maliye Bakanlığına
verildikten sonra, kamu idarelerinin yetkilileriyle gider ve gelir teklifleri
hakkında görüşmeler yapılabilir.
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar,
bütçelerini üç yıllık bütçeleme anlayışı, stratejik planları ve performans
hedefleri ile kurumsal, işlevsel ve ekonomik sınıflandırma sistemine göre
hazırlarlar ve bilgi için Eylül ayının sonuna kadar Maliye Bakanlığına
gönderirler.
Merkezî
idare bütçe kanun tasarısının sunulması
MADDE 18.- Makro ekonomik göstergeler
ve bütçe büyüklüklerinin en geç Ekim ayının ilk haftası içinde Yüksek Planlama
Kurulunda görüşülmesinden sonra, Maliye Bakanlığınca hazırlanan merkezî idare
bütçe kanun tasarısı ile millî bütçe tahmin raporu, malî yıl başından en az
yetmişbeş gün önce Bakanlar Kurulu tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine
sunulur.
Merkezî idare bütçe kanun tasarısına,
Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülmesi sırasında dikkate alınmak üzere;
a) Orta vadeli malî planı da içeren
bütçe gerekçesi,
b) Yıllık ekonomik rapor,
c) Vergi muafiyeti, istisnası ve
indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen kamu gelirleri
cetveli,
d) Mahallî idareler ve sosyal güvenlik
kurumlarının bütçe tahminleri,
e) Kamu borç yönetimi raporu,
f) Genel idareye dahil kamu
idarelerinin son iki yıla ait bütçe gerçekleşmeleri ile izleyen iki yıla ait
gelir ve gider tahminleri,
g) Merkezî idare kapsamında olmayıp,
merkezî idare bütçesinden yardım alan kamu idareleri ile diğer kurum ve
kuruluşların listesi,
eklenir.
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar,
bütçelerini birinci fıkrada belirtilen süre içinde doğrudan Türkiye Büyük
Millet Meclisine gönderirler.
Merkezî
idare bütçe kanun tasarısının görüşülmesi
MADDE 19.- Türkiye Büyük Millet
Meclisi, merkezî idare bütçe kanun tasarısının metnini maddeler, gider ve gelir
cetvellerini kamu idareleri itibarıyla görüşür ve bölümler halinde oylar.
Merkezî idare bütçe kanunu malî yıl başından önce Resmi Gazetede yayımlanır.
Kamu yatırım programı, merkezî idare
bütçe kanununa uygun olarak Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından
hazırlanır ve anılan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on beş gün
içinde Resmi Gazetede yayımlanır.
Zorunlu nedenlerle merkezî idare bütçe
kanununun süresinde yürürlüğe konulamaması halinde, geçici bütçe kanunu
çıkarılır. Geçici bütçe ödenekleri, bir önceki yıl bütçe başlangıç
ödeneklerinin belirli bir oranı esas alınarak belirlenir. Geçici bütçe
uygulaması altı ayı geçemez. Cari yıl bütçesinin yürürlüğe girmesiyle geçici
bütçe uygulaması sona erer ve o tarihe kadar yapılan harcamalar ve girişilen
yüklenmeler ile tahsil olunan gelirler cari yıl bütçesine dahil edilir.
Merkezî idareye dahil kamu idareleri
bütçelerindeki ödeneklerin yetersiz kalması halinde veya öngörülmeyen
hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, karşılığı gelir gösterilmek kaydıyla,
kanunla ek bütçe yapılabilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bütçelerin Uygulama Esasları
Ödeneklerin
kullanılması
MADDE 20.- Bütçe ödeneklerinin
kullanılmasında aşağıda belirtilen esaslara uyulur:
a) Bütçe ödeneklerinin kullanımının
önceden planlanabilmesi amacıyla, bu Kanuna ekli I sayılı cetvelde yer alan
kamu idareleri ile genel bütçeden yardım alan ekli II sayılı cetvele dahil
idareler, ayrıntılı harcama programlarını hazırlar ve vize edilmek üzere Maliye
Bakanlığına gönderir. Bütçe ödenekleri, Maliye Bakanlığınca belirlenecek
esaslar çerçevesinde, nakit planlaması da dikkate alınarak vize edilen
ayrıntılı harcama programları ve serbest bırakma oranlarına göre kullanılır.
b) Genel bütçeden yardım almayan ekli
II sayılı cetvele dahil idareler, sürdürülebilir finansman durumlarını dikkate
alarak, ayrıntılı harcama programlarını hazırlar ve bir örneğini de merkezî
idare bütçe kanununun yürürlüğe girdiği ilk ay içinde Maliye Bakanlığına
gönderir. Bu idareler, aylık uygulama sonuçlarını da izleyen ay içinde Maliye
Bakanlığına göndermek zorundadır.
c) Sosyal güvenlik kurumları ile genel
bütçeden yardım alan ekli II sayılı cetvele dahil idareler, hizmetleriyle
ilgili aylık finansman programlarını vize edilmek üzere merkezî idare bütçe
kanununun yürürlüğe girdiği ilk ay içinde Maliye Bakanlığına gönderir. Bu
programlar Maliye Bakanlığınca vize edilmeden, bu idarelerin bütçelerine yardım
yapılamaz. Bu idareler, aylık uygulama sonuçlarını izleyen ay içinde Maliye
Bakanlığına göndermek zorundadır.
d) Kamu idareleri, bütçelerinde yer
alan ödeneklerin üzerinde harcama yapamaz. Bütçeyle verilen ödenekler, tahsis
edildikleri amaçlar doğrultusunda yılı içinde yaptırılan iş, satın alınan mal
ve hizmetler ile diğer giderlerin
karşılanmasında kullanılır. Ancak, ait olduğu malî yılda ödenemeyen ve
emanet hesabına alınamayan zamanaşımına uğramamış geçen yıllar borçları ile
ilama bağlı borçlar, ilgili kamu idaresinin cari yıl bütçesinden ödenir.
e) Cari yılda kullanılmayan ödenekler
yıl sonunda iptal edilir. Ancak, kamu idarelerinin bütçelerinde cari yıl içinde
kullanılmayan ödeneklerinden merkezî idare bütçe kanununda belirtilenler ertesi
yıla devredilebilir. Ödenek devir işlemlerini yapmaya, genel bütçe kapsamındaki
kamu idareleri için Maliye Bakanlığı, diğer kamu idareleri için üst yönetici
yetkilidir.
f) Genel veya kısmî seferberlik, savaş
ilanı veya Bakanlar Kurulu kararıyla zorunlu askerî hazırlıkların yapıldığı
olağanüstü hallerde Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve
Sahil Güvenlik Komutanlığı bütçelerindeki mevcut ödenekler, bu idarelerin
ödenek toplamları aşılmamak şartıyla, birleştirilerek kullanılabilir. Bu
durumda da mevcut ödeneklerin yeterli olmaması halinde toplam ödenek tutarının
yüzde on beşine kadar ek harcama yapılabilir. Yukarıda sayılan hallerde sevk ve
intikalle ilgili giderler için, harcama yetkililerinin onayıyla
görevlendirilecek mutemetlere gereken miktarda avans verilebilir ve
gönderilecek ödeneğe istinaden bir ay içinde mahsup edilir.
Ödenek
aktarmaları
MADDE 21.- Merkezî idare kapsamındaki
kamu idarelerinin bütçeleri arasındaki ödenek aktarmaları kanunla yapılır.
Merkezî idare kapsamındaki kamu idareleri,
aktarılan tertipteki ödeneğin yüzde ikisine kadar bütçeleri içinde ödenek
aktarması yapabilirler. Bu şekilde yapılan aktarmalar, yedi gün içinde Maliye
Bakanlığına bildirilir.
Personel giderleri tertiplerinden,
aktarma yapılmış tertiplerden ve yedek ödenekten aktarma yapılmış tertiplerden,
diğer tertiplere aktarma yapılamaz.
Merkez
dışı birimlere ödenek gönderme
MADDE 22.- Kamu idarelerinin merkez
teşkilatı harcama yetkilileri, merkez dışı birimlere, ihtiyaçlarında
kullanılmak üzere Ödenek Gönderme Belgesi düzenlemek suretiyle ödenek
gönderirler.
Merkezî idare kapsamındaki kamu
idarelerinde ödenek gönderilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye
Bakanı yetkilidir.
Yedek
ödenek
MADDE 23.- Merkezî idare bütçe
kanununda belirtilen hizmet ve amaçları gerçekleştirmek, ödenek yetersizliğini
gidermek veya bütçelerde öngörülmeyen hizmetler için, bu Kanuna ekli I sayılı
cetvelde yer alan idarelerin bütçelerine aktarılmak üzere, genel bütçe
ödeneklerinin yüzde ikisini aşmamak üzere Maliye Bakanlığı bütçesine yedek
ödenek konulabilir. Bu ödenekten aktarma yapmaya Maliye Bakanı yetkilidir.
Malî yıl içinde yedek ödenekten
yapılan aktarmaların tür, tutar ve kurumlar itibariyle mahiyeti, yılın bitimini
takip eden onbeş gün içinde Maliye Bakanlığınca ilan edilir.
Örtülü
ödenek
MADDE 24.- Örtülü ödenek; kapalı
istihbarat ve kapalı savunma hizmetleri, Devletin millî güvenliği ve yüksek
menfaatleri ile Devlet itibarının gerekleri, siyasî, sosyal ve kültürel amaçlar
ve olağanüstü hizmetlerle ilgili Hükümet icapları için kullanılmak üzere
Başbakanlık bütçesine konulan ödenektir.
Kanunlarla verilen görevlerin gerektirdiği istihbarat hizmetlerini
yürüten diğer kamu idarelerinin bütçelerine de örtülü ödenek konulabilir. Örtülü ödenek bu amaçlar dışında ve Başbakanın ve ailesinin şahsî masrafları ile
siyasî partilerin idare, propaganda ve seçim ihtiyaçlarında kullanılamaz.
İlgili yılda bu amaçla tahsis edilen ödenekler toplamı, genel bütçe başlangıç ödenekleri
toplamının binde beşini geçemez.
Başbakanlık ve diğer ilgili idare bütçelerinde yer alan örtülü
ödeneklerin kullanılma yeri, giderin kimin tarafından yapılacağı, hesapların
tutulma ve kapatılma yöntemi, gideri yapanın değişmesi halinde yeni yetkiliye
hangi belgelerin aktarılacağı Başbakan tarafından belirlenir.
Örtülü ödeneklere ilişkin giderler
Başbakan, Maliye Bakanı ve ilgili Bakan tarafından imzalanan kararname
esaslarına göre gerçekleştirilir ve ödenir.
Kamu
yatırım projeleri
MADDE 25.- Kamu yatırım projeleri
19.6.1994 tarihli ve 540 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, Yatırım Programı
Hazırlama Rehberi ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde hazırlanır,
uygulanır ve izlenir.
Devlet Planlama Teşkilâtı
Müsteşarlığı, merkezî idare kapsamındaki kamu idarelerinin yatırım programında
yer alan projelerinin ödeneklerinin belirlenmesi sürecinde, diğer bütçe
ödenekleriyle ilişkisinin kurulması açısından Maliye Bakanlığı ile işbirliği
yapar.
Genel bütçe kapsamındaki idarelerden
yardım almayan bu Kanuna ekli II sayılı cetvelde yer alan idareler ile III
sayılı cetvel kapsamındaki idarelerin yatırım nitelikli projelerine, bilgi için
yılı yatırım programında yer verilir. Ayrıca, sosyal güvenlik kurumları ve
mahallî idarelerin yatırımlarının uygulanması ve izlenmesine ilişkin usul ve
esaslar Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca belirlenir.
Kamu projelerinin gerçekleşme ve
uygulama sonuçları, ilgili kamu idaresi tarafından izleyen yılın Mart ayı
sonuna kadar bir rapor halinde Sayıştay Başkanlığına, Maliye Bakanlığına ve
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına gönderilir.
Yüklenmeye
girişilmesi
MADDE 26.- Yüklenme, usulüne uygun
olarak düzenlenmiş sözleşme esaslarına veya kanun hükmüne dayanılarak iş
yaptırılması, mal veya hizmet alınması karşılığında geleceğe yönelik bir ödeme
yükümlülüğüne girilmesidir. Bütçede yeterli ödeneği bulunmayan işler için
yüklenmeye girişilemez. Yüklenme süresi malî yılla sınırlıdır. Harcama
yetkilileri, tahsis edilen ödenekler dahilinde yüklenmeye girebilirler.
Yüklenmeye girişilen tutara ait ödenekler saklı tutulur; başka iş yaptırılması,
mal veya hizmet alınması için kullanılamaz.
Ertesi
yıla geçen yüklenme
MADDE 27.- Niteliğinden dolayı malî
yılla sınırlı tutulamayan ve sürekliliği bulunan aşağıdaki iş ve hizmetler
için; her iş itibarıyla, bütçelerinde öngörülen ödeneklerin yüzde ellisini, en
geç izleyen yılın Haziran ayını geçmemek ve yüklenme süresi on iki ayı aşmamak
üzere, ilgili üst yöneticinin onayıyla ertesi yıla geçen yüklenmelere
girişilebilir:
a) Türk Silahlı Kuvvetlerinin yapım,
onarım, etüt ve proje işleri, araştırma-geliştirme projeleri, giyecek ve
yiyecek alımları, makine-teçhizat, silah-mühimmat-teçhizat alımlarıyla bunların
bakım, onarım ve imalat işleri.
b) Yiyecek, yakacak, akaryakıt ve
madeni yağ ihtiyaçları.
c) Temini ve korunması güç olan ilaç,
aşı, serum ve tıbbî sarf malzemeleri.
d) Periyodik yayın alımı, taşıma,
temizlik ve yemek hizmetleri.
e) Taşıtların zorunlu malî sorumluluk
sigortası.
f) Makine-teçhizat bakım ve onarım
işleri, bilgisayar sistem ve santralleri ile elektronik bilgi erişim
hizmetleri.
Gelecek
yıllara sari yüklenmeler
MADDE 28.- Dışişleri Bakanlığı, Maliye
Bakanlığının uygun görüşünü almak kaydıyla, yabancı ülkelerde dış temsilcilik
binası veya arsa satın alınması, bina yaptırılması veya kiralanması için
gelecek yıllara sari yüklenmelere girişebilir.
Bütçelerden
yardım yapılması
MADDE 29.- Gerçek veya tüzel kişilere
kanunî dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz ve
menfaat sağlanamaz.
Ancak, genel idare kapsamındaki kamu
idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek
dernek, birlik, kurum, kuruluş, sandık, vakıf ve benzeri teşekküllere yardım
yapılabilir. Maliye Bakanlığı, bu yardımlarla gerçekleştirilecek hizmet ve
faaliyetleri gösteren plan ve iş programlarını isteyebilir, bunların
gerçekleşme durumlarını izleyebilir ve yardımlar hakkında inceleme
yaptırabilir. Bu izleme ve incelemelere
bağlı olarak gerektiğinde yardımlar taksitler halinde yapılabilir ve
durdurulabilir. Yapılan yardımlar, kullanılmaması veya amaç dışı kullanılması
halinde geri alınır.
Bütçe
politikası, gelir ve giderlerin izlenmesi
MADDE 30.- Maliye Bakanı, merkezî
idare bütçe kanununun uygulamasına ilişkin olarak; harcamalarda tasarrufu
sağlamak, tutarlı, dengeli ve etkili bir bütçe politikası yürütmek için gelir
ve giderlere ilişkin kanun, tüzük, yönetmelik ve kararnamelerle belirlenmiş
konularda uygulamaları düzenlemek üzere gerekli önlemleri almaya, standartları
belirlemeye, sınırlamalar koymaya, kamu istihdam politikasının belirlenmesine
ve uygulanmasına yön vermeye, bütçe harcama ve gerçekleşmelerini izlemeye,
ödeneklerin dağıtım ve kullanımını belirli esaslara bağlamaya ve bu hususlarda
kamu idareleri için uyulması zorunlu düzenlemeleri yapmaya yetkilidir.
Genel idarenin tüm gelir ve giderleri
ile borç ve malî imkanlarının tespitinin ve takibinin yapılabilmesi amacıyla,
genel idareye dahil kamu idareleri ve merkezî idare bütçesinden yardım alan
kurum, kuruluş, vakıf ve dernekler ile benzeri teşekküller; gelir ve gider
tahminlerini, malî tablolarını, birbirleriyle olan borç ve alacak durumlarını,
personel giderlerine ilişkin her türlü bilgi ve belgeleri, istenilmesi halinde
Maliye Bakanlığına vermek zorundadırlar. Bilgi, belge ve hesap durumlarını
ibraz etmeyen veya uygun harcama yapmayan kamu idareleri ve diğer kuruluşlarla
ilgili olarak gerekli önlemleri almaya Maliye Bakanı yetkilidir.
Merkezî idare bütçe kanununun ilk altı
aylık uygulama sonuçları, ekonomik ve malî duruma ilişkin gelişmeler, ikinci
altı aya ilişkin beklentiler, hedefler ile faaliyetleri kapsayan bilgiler,
ilgili idareler tarafından kamuoyuna açıklanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Harcama Yapılması
Harcama
yetkisi ve yetkilisi
MADDE 31.- Bütçeyle ödenek tahsis
edilen harcama birimlerinin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir. Üst
yöneticiler, 11 inci maddede belirtilen sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla
harcama yetkililerine harcama yetkisini devredebilirler.
Genel idare kapsamındaki kamu
idarelerinin merkez ve merkez dışı birimlerinde harcama yetkililerinin görev
unvanları itibarıyla tespitine ve harcama yetkisinin devredilmesine ilişkin
usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir. Harcama yetkisinin
devredilmesi, yetkiyi devredenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Harcama yetkilileri bütçede öngörülen
ödenekleri kadar, ödenek gönderme belgesiyle ödenek verilen harcama yetkilileri
ise tahsis edilen ödenek tutarında harcama yapabilir. Ödenek üstü harcama veya
kamu zararına neden olan harcama yetkililerine
70 ve 71 inci maddelerde belirtilen yaptırımlar uygulanır.
Harcama
talimatı ve sorumluluk
MADDE 32.- Bütçelerden harcama
yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür.
Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı,
süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle
görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır.
Harcama yetkilileri, harcama
talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile
diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli
kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden
sorumludur.
Giderin
gerçekleştirilmesi
MADDE 33.- Bütçelerden bir giderin
yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun
olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya
komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması
gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi harcama yetkilisinin ödeme emrini
imzalaması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.
Gerçekleştirme görevlileri harcama
talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya
ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli
belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.
Gerçekleştirme görevlileri bu Kanun
çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludur.
Ödenemeyen
giderler ve emanet hesapları
MADDE 34.- Kamu idarelerinin nakit
mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması halinde giderler, muhasebe kayıtlarına
alınma sırasına göre ödenir. Ancak, sırasıyla, kanunları gereğince diğer kamu
idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve
benzeri tutarlara, tarifeye bağlı ödemelere ve ödenmesi talep edilen emanet
hesaplarındaki tutarlara öncelik verilir.
Malî yıl içinde ödeme emrine
bağlandığı halde, hak sahibinin talep etmemesi veya başka nedenlerle ödenemeyen
tutarlar, bütçeye gider yazılarak emanet hesaplarına alınır ve buradan ödenir.
Ancak, hesaba alındığı malî yılı izleyen beşinci yıl sonuna kadar talep
edilmeyen emanet hesaplarındaki tutarlar bütçeye gelir kaydedilir. Gelir
kaydedilen tutarlar, mahkeme kararı üzerine ödenir.
İlgili olduğu malî yılın sonundan
başlayarak beş yıl içinde alacaklıları tarafından geçerli bir mazerete
dayanmaksızın, yazılı talep edilmediğinden veya belgeleri verilmediğinden
dolayı ödenemeyen borçlar zamanaşımına uğrayarak kamu idareleri lehine düşer.
Ön
ödeme
MADDE 35.- Harcama yetkilisinin uygun
görmesi ve karşılığı ödeneğin saklı tutulması kaydıyla; ilgili kanunlarda öngörülen
haller ile gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek ivedi
giderler ve her yıl merkezî idare bütçe kanununda belirlenecek tutarların
altında kalan giderler için avans vermek veya kredi açmak suretiyle ön
ödeme yapılabilir.
Sözleşmesinde belirtilmek ve yüklenme
tutarının yüzde otuzunu geçmemek üzere, yüklenicilere, teminat karşılığında
bütçe dışı avans ödenebilir. İlgili kanunlarında hüküm bulunması kaydıyla da
bütçe dışı avans ödenebilir.
Açılmış akreditiflere ilişkin kredi
artıkları ertesi yıla devredilmekle birlikte ödenekleri iptal olunur.
Devredilen kredi artıklarının karşılığı, genel bütçe kapsamındaki kamu
idarelerinde Maliye Bakanı, diğer kamu idarelerinde üst yönetici tarafından
ilgili idare bütçesinde açılacak özel bir tertibe ödenek kaydolunur.
Sözleşmelerin bitim tarihlerinde henüz
bir kısım hizmet yerine getirilememiş veya zorunlu nedenlerle sözleşmenin
uygulanmasına başlanılamamış ancak, ilgili idarece ek süre verilmiş ve bu süre
ertesi malî yıla taşmış ise; yıl sonunda yüklenme artığı devredilir ve bu
tutarlara ilişkin ödenekler hakkında akreditiflerle ilgili hükümler uygulanır.
Devredilen yüklenme artığı karşılığı hizmet ek süre içinde yerine getirilerek
kanıtlayıcı belgeleri verildiğinde, tutarı hizmetin yapıldığı yıl bütçesine
gider kaydıyla ödenir.
Her mutemet ön ödemelerden harcadığı
tutara ilişkin kanıtlayıcı belgeleri, ilgili kanunlarında belirtilmemiş olması
halinde avanslarda bir ay, kredilerde üç ay içinde muhasebe yetkilisine vermek
ve artan tutarı iade etmekle yükümlüdür. Süresi içerisinde mahsup edilmeyen
avanslar hakkında 21.7.1953 tarihli ve 6183 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
Merkezî idare kapsamındaki kamu
idarelerinde ön ödeme şekilleri, devir ve mahsup işlemleri, yapılacak ön
ödemelerin daireler ve gider türleri itibarıyla miktarı ve oranlarının
belirlenmesi, mutemetlerin görevlendirilmesi ve diğer işlemlere ilişkin usul ve
esaslar Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulunca çıkarılacak bir
yönetmelikle düzenlenir. Diğer kamu idarelerinde ön ödemeye ilişkin usul ve
esaslar bu madde hükümleri dikkate alınmak suretiyle ilgili mevzuatlarında
düzenlenir.
2.7.1992 tarihli ve 3833 sayılı
Kanunun avans ve kredi işlemlerine ilişkin hükümleri saklıdır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Gelirlerin Toplanması
Gelir
politikası ve ilkeleri
MADDE 36.- Gelirlerin toplanmasında
aşağıdaki ilkelere uyulur:
a) Maliye Bakanlığı, gelir
politikaları ve uygulamaları konusunda amaçlarını, stratejilerini, değerlerini
ve taahhütlerini her malî yıl başında
kamuoyuna duyurur.
b) Mükellefler ve sorumluların vergi
ve benzeri yükümlülüklerini kolayca yerine getirebilmeleri için gerekli
hizmetler sağlanır ve önlemler alınır.
c) Mükellefler ve sorumluların vergiye
uyumu teşvik edilir.
d) Hakların korunması ve yükümlülükler
konusunda mükelleflerin bilgilendirilmesi için ilgili idareler tarafından
gerekli önlemler alınır.
Gelirlerin
dayanakları
MADDE 37.- Vergi, resim, harç ve
benzeri yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.
Genel idareye dahil kamu idarelerinin
gelirlerinin kanunî dayanakları bütçelerinde gösterilir. Bütçelerde yer alan
gelirler, özel kanunlarında belirtilen usullere göre tarh, tahakkuk, tahsil ve
takip edilir.
Genel bütçe gelirlerinin tarh,
tahakkuk, tahsil ve takibi Maliye Bakanlığı tarafından yapılır.
Genel idare kapsamındaki kamu
idarelerinin topladığı vergi, resim, harç ve benzeri gelirlerden diğer idare,
kurum ve kuruluşlara verilecek paylar, geliri toplayan kamu idaresi bütçesine
bu amaçla konulacak ödeneklerden karşılanır. Malî yıl içinde kullanılabilecek
ödenek miktarı, ilgili kanun hükümleri uyarınca tahsil edilen miktar dikkate
alınarak hesaplanacak pay miktarını geçemez. Hesaplanan pay tutarının, bu
amaçla tahsis edilen ödenek tutarını aşması halinde, aradaki farkı geçmemek
kaydıyla ödenek eklemesi yapmaya genel bütçeli idarelerde Maliye Bakanı, diğer
idarelerde üst yöneticiler yetkilidir.
Tahsili zamanaşımına uğrayan
gelirlerin silinmesine ilişkin usul ve esaslar, ilgili kanunlardaki hükümler
saklı kalmak üzere, Maliye Bakanlığınca belirlenir.
Gelirlerin toplanması sorumluluğu
MADDE 38.- Kamu gelirlerinin tarh,
tahakkuk, tahsil ve takibiyle yetkili ve görevli olanlar, ilgili kanunlarda
öngörülen tarh, tahakkuk, tahsil ve takip işlemlerinin zamanında ve eksiksiz
olarak yapılmasından sorumludur.
Özel
gelirler
MADDE 39.- Özel gelirler karşılığında
idarelere tahsis edilen özel ödenek miktarları, ilgili idarelerin bütçelerinde
gösterilir. Malî yıl içinde kullanılabilecek özel ödenek miktarı, tahsil edilen
özel gelir tutarını geçemez. Tahsil edilen özel gelirlerin ödenek tutarını
aşması halinde, ödenek eklemesi yapılamaz.
İlgili kanununda belirtilen alt ve üst
sınırlar içinde kalmak kaydıyla, fiyatlandırılabilir mal ve hizmetlerin
tarifeleri ile uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, ilgili kamu idarelerinin
görüşü alınarak Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca
belirlenir. İlgili kanunlarda yer alan alt ve üst sınırlar ile Bakanlar
Kurulunca belirlenmiş tarifelerin yıllık artış oranları merkezî idare bütçe
kanununda gösterilir.
Özel gelirlerin ödenek kaydına,
gelecek yıla devrine, iptaline ilişkin yetki ve işlemler merkezî idare bütçe
kanununda gösterilir.
Bağış
ve yardımlar
MADDE 40.- Kamu gücü kullanılmak
suretiyle, kamu hizmetinin karşılığı olarak veya kamu hizmetleriyle
ilişkilendirilerek, herhangi bir gerçek veya tüzel kişi tarafından bağış veya
yardım toplanamaz, benzeri adlar altında tahsilat yapılamaz.
Kamu idarelerine yapılan her türlü
bağış ve yardımlar bütçelerine gelir kaydedilir. Nakdi olmayan bağış ve
yardımlar, ilgili mevzuatına göre değerlemeye tâbi tutularak kayıtlara alınır.
Kamu yararına kullanılmak üzere kamu
idarelerine yapılan şartlı bağış ve yardımlar, dış finansman kaynağından
sağlananlarda 28.3.2002 tarihli ve 4749 sayılı Kanun hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, hizmeti yapacak idarenin Kamu İdaresi Başkanı tarafından uygun
görülmesi halinde, bütçede açılacak bir tertibe gelir ve şart kılındığı amaca
harcanmak üzere açılacak bir tertibe ödenek kaydedilir. Bu ödenekten amaç
dışında başka bir tertibe aktarma yapılamaz.
Bu ödeneklerden malî yıl sonuna kadar
harcanmamış olan tutarlar, bağış ve yardımın amacı gerçekleşinceye kadar ertesi
yıl bütçesine devir olunarak ödenek kaydedilir. Ancak, bu ödeneklerden tahsis
amacı gerçekleştirilmiş olanlardan kalan tutarlar, tahsis amacının
gerçekleştirilmesi bakımından yetersiz olanlar ile yılı bütçesinde belirlenen
tutarı aşmayan ve iki yıl devrettiği halde harcanmayan ödenekleri iptal etmeye
genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde Maliye Bakanı, diğer kamu
idarelerinde Kamu İdaresi Başkanı yetkilidir.
Bağış ve yardımlar, kullanılmadığı
veya amaç dışı kullanıldığı için geri istenildiği takdirde, bütçeye gider
kaydıyla ilgilisine geri verilir. Şartlı bağış ve yardımın zamanında
kullanılmaması nedeniyle doğacak zararlar ile amaç dışı kullanım nedeniyle
yapılan harcamalar sorumluluğu tespit edilenlere ödettirilir.
ALTINCI BÖLÜM
Faaliyet Raporları ve Kesin Hesap
Faaliyet
raporları
MADDE 41.- Üst yöneticiler ve bütçeyle
ödenek tahsis edilen harcama yetkilileri tarafından yönetsel sorumlulukları
çerçevesinde her yıl faaliyet raporları düzenlenir. Bu raporlar, stratejik
planlama ve performans programları uyarınca yürütülen faaliyetleri, belirlenmiş
performans kriterlerine göre hedef ve gerçekleşme durumu ile meydana gelen
sapmaların nedenlerini açıklayacak şekilde hazırlanır.
Harcama yetkilisi, birim faaliyet
raporunu üst yöneticiye verir. Üst yönetici, birim faaliyet raporlarını esas
alarak, idaresinin faaliyet sonuçlarını gösteren idare faaliyet raporunu
hazırlar. İdare faaliyet raporu, Sayıştaya verilir ve üst yönetici tarafından
kamuoyuna açıklanır. Merkezî idare kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal
güvenlik kurumları, idare faaliyet raporlarının bir örneğini Maliye
Bakanlığına, mahallî idareler ise İçişleri Bakanlığına gönderir.
İçişleri Bakanlığı, mahallî idare
faaliyet raporları üzerine değerlendirme raporu hazırlar, Sayıştaya gönderir ve
kamuoyuna açıklar. Bu Raporun bir örneği de Maliye Bakanlığına gönderilir.
Merkezî idarenin ve sosyal güvenlik
kurumlarının bir malî yıldaki faaliyet sonuçları, Maliye Bakanlığınca
hazırlanacak Genel Faaliyet Raporunda gösterilir. İdare faaliyet raporları da
dikkate alınarak hazırlanacak bu Raporda;
a) Bütçe gelir ve gider hedefleri ve
gerçekleşmeleri ile meydana gelen sapmaların nedenleri,
b) Kamu Borç Yönetimi Raporu
kapsamında borç stokundaki gelişmeler ve borçlanmaya ilişkin diğer bilgiler,
c) Yıl sonundaki varlık ve
yükümlülüklerin durumunu gösterir cetvel ile bunlara ilişkin bilgiler,
d) Ödenek aktarmaları ve diğer ödenek
işlemlerini gösteren cetvel,
e) Bütçenin uygulamasına ilişkin
olarak Maliye Bakanlığı tarafından yapılan faaliyetler,
f) İdarelerin stratejik planlama ve
performans programları uyarınca yürüttükleri faaliyetler ile belirlenmiş
performans kriterlerine göre hedef ve gerçekleşme durumları hakkında genel
değerlendirmeler,
g) Mahallî idarelerin malî yapılarına
ilişkin değerlendirmeler,
h) Bütçeden yardım alan dernek,
birlik, kurum, kuruluş, sandık, vakıf ve benzeri teşekküllerin faaliyetlerine
ilişkin değerlendirmeler
yer alır.
Maliye Bakanlığı, genel faaliyet
raporunu Sayıştaya gönderir ve aynı zamanda kamuoyuna açıklar. Sayıştay,
mahallî idarelerin raporları hariç idare faaliyet raporlarını, mahallî idareler
değerlendirme raporunu ve genel faaliyet raporunu, dış denetim sonuçlarını
dikkate alarak görüşlerini de belirtmek suretiyle Türkiye Büyük Millet
Meclisine sunar.
Türkiye Büyük Millet Meclisi bu
raporlar ve değerlendirmeler çerçevesinde, kamu kaynağının elde edilmesi ve
kullanılmasına ilişkin olarak kamu idarelerinin yönetim ve hesap verme
sorumluluklarını görüşür. Bu görüşmelere üst yönetici veya görevlendireceği
yardımcısının ilgili bakanla birlikte katılması zorunludur.
Faaliyet raporlarının düzenlenmesi,
ilgili idarelere verilmesi, bu işlemlere ilişkin süreler, diğer usul ve
esaslar, ilgili idareler ve Sayıştayın görüşü alınarak Maliye Bakanlığı
tarafından bir yönetmelikle belirlenir.
Kesinhesap
kanunu
MADDE 42.- Türkiye Büyük Millet
Meclisi, merkezî idare bütçe kanununun uygulama sonuçlarını onama yetkisini
kesinhesap kanunuyla kullanır.
Kesin hesap kanunu tasarısı, muhasebe
kayıtları dikkate alınarak, merkezî idare bütçe kanununun şekline uygun olarak
Maliye Bakanlığınca hazırlanır. Bu tasarı, bir yıllık uygulama sonuçlarını
karşılaştırmalı olarak gösteren değerlendirmeleri içeren gerekçesiyle birlikte
izleyen malî yılın Haziran ayı sonuna kadar Bakanlar Kurulunca Türkiye Büyük
Millet Meclisine sunulur ve bir örneği Sayıştaya gönderilir.
Kesinhesap kanun tasarısının ekinde;
a) Genel mizan,
b) Bütçe gelirleri kesinhesap cetveli
ve açıklaması,
c) Bütçe giderleri kesinhesap
cetvelleri ve açıklaması,
d) Bütçe gelir ve giderlerinin iller
ve idareler itibarıyla dağılımı,
e) Devlet borçları ve hazine
garantilerine ilişkin cetveller,
f) Yılı içerisinde silinen kamu
alacakları cetveli,
g) Maliye Bakanlığı tarafından gerekli
görülen diğer belgeler
yer alır.
Kamu idareleri bütçelerinin
kesinhesabının düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca
belirlenir.
Kesinhesap kanunu tasarısı ile merkezî
idare bütçe kanunu tasarısı birlikte görüşülür. Ancak kesinhesap kanunu
tasarısının görüşülmesine öncelik verilir.
Mahallî idare bütçeleri ile sosyal
güvenlik kurumları bütçelerinin uygulama sonuçlarının kesin hesaba bağlanması,
ilgili kanunlarındaki hükümlere göre yapılır.
Genel
uygunluk bildirimi
MADDE 43.- Sayıştay, merkezî idare
kapsamındaki kamu idareleri için düzenleyeceği genel uygunluk bildirimini,
kesinhesap kanun tasarısının verilmesinden başlayarak en geç yetmiş beş gün
içinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.
Genel uygunluk bildirimi dış denetim
raporları, idare faaliyet raporları ve genel faaliyet raporu dikkate alınarak
hazırlanır.
Kesinhesap kanunu tasarısı ve genel
uygunluk bildiriminin Türkiye Büyük Millet Meclisine verilmiş olması, ilgili
yıla ait Sayıştayca sonuçlandırılmamış denetimleri önlemez ve hesapların kesin
hükme bağlandığı anlamına gelmez.
ÜÇÜNCÜ
KISIM
Taşınır
ve Taşınmaz Mallar
Mal
işlemleri
MADDE 44.- Genel idareye dahil kamu idarelerince,
taşınır ve taşınmaz mal edinilmesi, yönetilmesi, trampası, elden çıkarılması,
ecrimisilin tahsil ve takibinde izlenecek yöntem, Devletin hüküm ve tasarrufu
altındaki yerlerin yönetimi ve korunması, işgalli malların tahliyesi, bu
işlemlerin denetimi ve malların kaydı ile mal yönetim hesabının verilmesine
ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığının teklifi üzerine tüzükle belirlenir.
Türk Silahlı Kuvvetlerinin elinde
bulunan taşınır malların yönetim ve denetimi ilgili kanununda düzenlenir.
Mal
edinme
MADDE 45.- Genel idare kapsamındaki
kamu idareleri, kamu hizmetlerinin zorunlu kıldığı durumlarda gereken nicelikte
ve nitelikte taşınır ve taşınmaz malları, yurt içinde veya yurt dışında,
bedellerini peşin veya taksitle ödeyerek veya finansal kiralama suretiyle
edinebilirler. Kamu idareleri, taşınmaz mal satın alma ve kamulaştırma
işlemlerini yetki devri yoluyla bir başka kamu idaresi eliyle yürütebilir. Genel bütçeye dahil olup da bu Kanuna ekli I
sayılı cetvelde yer alan tüzel kişiliği haiz kurumlar hariç kamu idarelerinin
edindiği taşınmaz mallar Maliye Hazinesi adına, diğer kamu idarelerine ait
taşınmaz mallar tüzel kişilikleri adına tapu sicilinde tescil olunur. Bu tescil
işlemleri taşınmaz malın bulunduğu yerdeki adına tescil yapılan idarenin ilgili
birimine bildirilir.
Kamu idarelerince üretilen malların
kendi tüketimlerinde kullanılması halinde bunların bedelleri, rayiç bedel
üzerinden ilgili ödenek tertibine gider ve karşılığı gelir kaydedilir.
Kamu idareleri, ihtiyaç fazlası
taşınır ve taşınmaz mallarını diğer kamu idarelerine bedelsiz olarak
devredebilir. Devredilmeyecek taşınır ve taşınmaz mallar ile devir ve kayıt
işlemlerine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.
Kamu idareleri arasındaki taşınmaz
malların mülkiyetine ilişkin uyuşmazlıklar, görevli mahkemelerce
çözümlenir.
Taşınır
ve taşınmaz mal satışı
MADDE 46.- Genel bütçeli idarelerin
gereksinim fazlası veya hizmet dışı kalan her türlü taşınır ve taşınmaz malları
Maliye Bakanlığınca satılır ve satış
bedelleri genel bütçeye gelir yazılır. Diğer kamu idarelerine ait
taşınır ve taşınmaz malların elden çıkarılması
yetkili organlarının kararıyla mümkündür.
Merkezî idare kapsamındaki kamu
idarelerinin taşınmaz mallarından değeri her yıl merkezî idare bütçe kanununda
belirtilen sınırın üzerinde olanlar, Bakanlar Kurulu kararıyla satılır.
Tahsis
MADDE 47.- Kamu idareleri,
kanunlarında belirtilen kamu hizmetlerini yerine getirebilmeleri için
mülkiyetlerinde bulunan taşınmaz malları kendi aralarında bedelsiz olarak
tahsis edebilir.
Tahsis, kamu hizmeti yerine
getirildiği süre için devam eder. Tahsis edilen taşınmaz mal, tahsis amacı
dışında kullanılamaz.
Mal
yönetiminde etkinlik ve sorumluluk
MADDE 48.- Kamu idareleri, taşınır
malların yönetimi, kaydı, muhafazası ve kullanımından sorumludurlar. Taşınır
malların özelliğinden veya olağan kullanımından kaynaklanan yıpranma ile
usulüne uygun olarak belirlenen firelerden dolayı sorumluluk aranmaz.
Kullanılmak üzere taşınır mal teslim
edilen görevliler, malın korunmasından ve mala verilen zararlardan sorumludur.
Kamu idareleri, verilen zararların sorumlularına ödettirilmesini sağlamakla
yükümlüdür.
Kamu idarelerine ait malları edinme,
kiralama, tahsis, yönetim, kullanma ve elden çıkarma işlemleri, mevzuatında
öngörülen kurallar dahilinde hizmetin amacına uygun olarak verimlilik ve
tutumluluk ilkesine göre yapılır. Bu ilkeye aykırı davranışlardan doğacak
zararlardan, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenler
sorumludur.
DÖRDÜNCÜ
KISIM
Kamu
Hesapları ve Malî İstatistikler
BİRİNCİ BÖLÜM
Kamu Hesapları
Muhasebe
sistemi
MADDE 49.- Muhasebe sistemi; malî
raporların düzenlenmesi ve kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak ve karar,
kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkin çalışmasını sağlayacak şekilde
kurulur ve yürütülür.
Genel idare kapsamındaki idarelerde
uygulanacak muhasebe ve raporlama standartları, çerçeve hesap planı ile
düzenlenecek raporların şekil, süre ve türleri, uluslararası standartlara uygun
olarak ilgili idarelerin görüşü alınmak suretiyle Türkiye Muhasebe Standartları
Kurulu tarafından belirlenir ve ilgili bakanlığın önerisi üzerine Bakanlar
Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulur.
Merkezî idare kapsamındaki kamu
idarelerinin çerçeve hesap planına uygun detaylı hesap planları ilgili
idarelerin görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca; merkezî idare kapsamı dışındaki
kamu idarelerinin uygulayacakları hesap planları ise Maliye Bakanlığı ile
ilgili idareler tarafından birlikte hazırlanır.
Kamu hesapları, kamu idarelerinin
gelir, gider ve varlıkları ile malî
sonuç doğuran ve öz kaynağın artmasına veya azalmasına neden olan her türlü
işlemler ile garantilerin ve yükümlülüklerin belirlenmiş bir düzen içinde
hesaplara kaydedilerek, yönetim ve denetim yetkilileriyle kamuoyuna gerekli
bilgilerin sağlanması amacıyla tutulur.
Kayıt
zamanı ve kullanılacak belgeler
MADDE 50.- Bir ekonomik değer
yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde,
el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir. Bütün malî işlemlerin
muhasebeleştirilmesi ve her muhasebe kaydının belgeye dayanması şarttır.
Kamu borç yönetimine ilişkin olanlarda
Hazine Müsteşarlığının uygun görüşünün alınması kaydıyla, merkezî idareye dahil
kamu idarelerinde malî işlemlerin gerçekleştirilmesi ve muhasebeleştirilmesinde
kullanılacak belgelerin şekil ve türleri Maliye Bakanlığınca çıkarılacak
yönetmelikle belirlenir.
Mahallî idareler için İçişleri
Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumları için bağlı veya ilgili oldukları
bakanlıklar tarafından kullanılacak belgelerle ilgili yönetmelikler hazırlanır
ve Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınmak kaydıyla uygulanır.
Kamu
gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup dönemi
MADDE 51.- Kamu gelir ve giderleri
tahakkuk ettirildikleri malî yılın hesaplarında gösterilir.
Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe
giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir.
Kamu hesapları malî yıl esasına göre
tutulur. Malî yılın bitimine kadar fiilen yapılmış olan ödemelerden mahsup
edilememiş olanların, ödenekleri saklı tutulmak suretiyle, mahsup işlemleri
malî yılın bitimini izleyen bir ay içinde yapılabilir. Zorunlu hallerde, bu
süre, Maliye Bakanlığı tarafından bütçe giderleri için bir ay, diğer işlemlerde
beş ayı geçmemek üzere uzatılabilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Malî
İstatistikler
Kapsam,
temel ilkeler ve kurumsal çevre
MADDE 52.- Malî istatistikler, genel
idareye dahil kamu idarelerinin malî işlemlerini kapsar.
Malî istatistikler, uluslararası
standartlara uygun olarak bütünlük, güvenilirlik, kullanışlılık, yöntemsel
geçerlilik ve ulaşılabilirlik ilkeleri çerçevesinde; yeterli mesleki eğitimi
almış personel tarafından muhasebe kayıtlarındaki verilere dayanılarak ve
istatistiksel yöntemler kullanılarak hazırlanır.
Malî istatistiklerin hazırlanmasında
kamu idarelerinin yöneticileri uygun kurumsal çevrenin oluşturulması için
gerekli önlemleri alır.
Malî
istatistiklerin hazırlanması ve açıklanması
MADDE 53.- Genel idareye dahil kamu
idarelerine ait malî istatistikler, Maliye Bakanlığınca derlenir. Merkezî idare
kapsamı dışındaki kamu idareleri malî istatistiklerini belirlenmiş ilkelere
uygun olarak hazırlar ve belirlenen süreler içinde Maliye Bakanlığına gönderir.
Merkezî idareye ait malî
istatistikler, Maliye Bakanlığınca aylık olarak yayımlanır. Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelere ait
malî istatistikler ile merkezî idare kapsamındaki kamu idarelerine ait malî istatistikler
Maliye Bakanlığınca birleştirilerek, genel idareye ilişkin malî istatistikler
elde edilir ve üçer aylık dönemler itibarıyla yayımlanır.
Malî istatistiklerin anlaşılabilir ve
kullanıcılar için kolayca ulaşılabilir olması esastır.
Malî
istatistiklerin değerlendirilmesi
MADDE 54.- Bir yıla ait malî
istatistikler izleyen yılın Mart ayı içinde; hazırlanma, yayımlanma, doğruluk,
güvenirlilik ve önceden belirlenmiş standartlara uygunluk bakımından Sayıştay
tarafından değerlendirilir ve bu amaçla düzenlenen değerlendirme raporu Türkiye
Büyük Millet Meclisine ve Maliye Bakanlığına gönderilir. Bu raporda yer alan
değerlendirmelere ilişkin olarak Maliye Bakanı gerekli önlemleri alır.
BEŞİNCİ
KISIM
Kamu İç
Kontrolü
İç
kontrolün tanımı
MADDE 55.- Kamu malî yönetiminin bir
unsuru olarak iç kontrol, kamu idarelerinin malî işlem ve faaliyetlerine
ilişkin tüm gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin amacına ve mevzuatına
uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi için uygulanan malî yönetim, harcama
öncesi kontrol ile harcama sonrası iç
denetim faaliyetleridir.
Görev ve yetkileri çerçevesinde, malî
yönetim ve harcama öncesi kontrol süreçlerine ilişkin standartlar ve yöntemler,
Maliye Bakanlığı Bütçe ve Malî Kontrol Genel Müdürlüğünce, iç denetime ilişkin
standartlar ve yöntemler İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenir,
geliştirilir ve uyumlaştırılır. Bu birimler ayrıca, sistemlerin koordinasyonunu
sağlar ve kamu idarelerine rehberlik hizmeti verir.
İç
kontrolün amacı
MADDE 56.- İç kontrolün amacı;
a) Kamu gelir, gider, varlık ve
yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini,
b) Kamu idarelerinin kanunlara ve diğer
düzenlemelere uygun olarak faaliyet göstermesini,
c) Her türlü malî karar ve işlemlerde
usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesini,
d) Karar oluşturmak ve izlemek için
düzenli, zamanında ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini,
e) Kontrol ve denetim faaliyetlerinin
nesnel risk yönetim analizlerine göre belirlenmiş en riskli alanlar üzerinde
yoğunlaşmasını
sağlamaktır.
Kontrolün
yapısı ve işleyişi
MADDE 57.- Kamu idarelerinin malî
yönetim ve kontrol sistemleri, malî hizmetler, harcama öncesi kontrol ve
muhasebe hizmetlerinden oluşur.
Yeterli ve etkili bir kontrol
sisteminin oluşturulabilmesi için; güçlü ahlaki değerler ve dürüst yönetim
anlayışına sahip olunması, malî yetki ve sorumlulukların bilgili ve yeterli
yöneticilerle personele verilmesi, belirlenmiş standartlara uyulmasının
sağlanması, mevzuata aykırı faaliyetlerin önlenmesi ve cezalandırılması için
yeterli tedbirlerin alınması, kapsamlı bir yönetim anlayışı ile uygun bir
çalışma ortamının ve saydamlığın sağlanması bakımından ilgili idarelerin üst
yöneticiler ile diğer yöneticileri tarafından görev, yetki ve sorumluluklar
dikkate alınarak gerekli önlemler alınır.
Kamu idarelerinin malî hizmetler
birimi başkanı veya müdürü, malî kontrol yetkilisi ve muhasebe yetkilisi olacak
görevliler, Maliye Bakanlığınca görevin niteliği dikkate alınarak mesleki
konularda eğitime tabi tutulur ve bu eğitimi başarıyla tamamlayanlara sertifika
verilir. Sertifika alamayanlar kamu idarelerinin bu hizmetlerinde
görevlendirilemez.
Harcama
öncesi kontrol
MADDE 58.- Harcama öncesi kontrol;
ödenek tahsis edilmesi, yüklenmeye girişilmesi, ihale yapılması, sözleşme
yapılması, mal veya hizmetin teslim alınması, işin gerçekleştirilmesi, ödeme
emri düzenlenmesi ve harcama yetkilisi tarafından alınacak benzeri malî
kararları kapsar. Harcama öncesi
kontrol görevi, ilgili kamu idaresinin yönetim sorumluluğu çerçevesinde malî
kontrol yetkilisi tarafından yürütülür.
Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin merkez dışı birimlerinde
harcama öncesi kontrol görevi il defterdarlıkları tarafından yerine getirilir.
Malî kontrol yetkilisi, alınacak malî
kararların kullanılabilir ödenek tutarı, bütçe tertibi, ayrıntılı harcama
programı ile harcamanın bütçe ve gider mevzuatına uygunluğunu kontrol eder.
Malî kontrol yetkilisi tarafından vize edilen veya uygun görüş verilen malî
işlemler gerçekleştirilir.
Harcama öncesi kontrol sürecinde uygun
görülmeyen veya vize edilmeyen işlemlerin gerekçesi harcama yetkilisine yazılı
olarak bildirilir. Harcama yetkilisinin ısrarı halinde, malî kontrol
yetkilisine ve muhasebe yetkilisine yazılı olarak bildirilmiş olması kaydıyla
malî işlemler gerçekleştirilir. Bu durumda harcama yetkilisi, kişisel
sorumluluk üstlenmiş sayılır ve bu işlemler en geç beş iş günü içinde malî
kontrol yetkilisince ilgili üst yönetici ile Maliye Bakanlığına ve Sayıştaya
bildirilir.
Malî kontrol yetkilileri tarafından
kontrole tabi tutulacak kararların kamu idarelerinin merkez ve merkez dışı
birimleri itibarıyla tutar ve türleri, kontrol, uygun görüş ve vize süreleri
ile bunlara ilişkin işlemlerin usul ve esasları, risk alanları dikkate alınarak
Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir.
Malî kontrol yetkilileri, harcama
talimatlarının kullanılabilir ödenek tutarına, tertibine ve ayrıntılı harcama
programına uygunluğuna ve harcamaların bütçe ve gider kanunları ile diğer
ilgili mevzuata uygunluğuna ilişkin yaptıkları vizelerden ve verdikleri uygun
görüşlerden dolayı sorumludur. Malî kontrol yetkililerinin bu Kanuna göre
yapacakları kontrollere ilişkin sorumlulukları, görevleri gereği incelemeleri
gereken belgelerle sınırlıdır.
Harcama yetkilisi, malî kontrol
yetkilisi veya muhasebe yetkilisi sıfat ve görevinden ikisi aynı kişide
birleşemez. Bu görevleri yürütenler, bu Kanunda belirtilen görev ve yetkileri
dışında harcama sürecinde başka görev alamazlar.
Malî
kontrol yetkilisinin nitelikleri ve atanması
MADDE 59.- Malî kontrol yetkilisi
olarak atanacakların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde
belirtilenler ile aşağıdaki şartları taşıması gerekir:
a) Öğrenim durumu itibarıyla en az
lisans derecesine sahip olmak.
b) Kamu idarelerinde müdür, eşiti veya
daha üst görevlerde en az dört yıl çalışmış olmak.
c) Mesleğin gerektirdiği bilgi ve
temsil yeteneğine sahip olmak.
Üst yönetici, malî kontrol
yetkilisinin atanmasına ve belediyeler dışında Maliye Bakanlığının;
belediyelerde ise belediye meclisinin uygun görüşü üzerine görevden alınmasına
yetkilidir. Malî kontrol yetkilisi olarak atananlar, bu görevlerinden
ayrılmaları halinde daha önce görev yaptığı kamu idaresinde veya mümkün
bulunduğu takdirde Maliye Bakanlığında durumlarına uygun bir kadroya atanırlar.
Malî kontrol yetkililerinin
atanmaları, görevden alınmaları, çalışma usul ve esasları, Maliye Bakanlığınca
hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle
düzenlenir.
Malî
hizmetler birimi
MADDE 60.- Kamu idarelerinde aşağıda
sayılan görevler, malî hizmetler birimi tarafından yürütülür:
a) Bütçeyi hazırlamak, izleyen iki
yılın bütçe tahminlerini yapmak, bütçe kayıtlarını tutmak.
b) Bütçe ilke ve esasları
çerçevesinde, ayrıntılı harcama programı ve hizmet gereksinimleri dikkate
alınarak, ödenek gönderme belgelerini düzenlemek.
c) Harcama yapılması ve gelir elde
edilmesine ilişkin malî işlemleri
yürütmek.
d) Bütçe uygulama sonuçlarına ilişkin
verileri toplamak, değerlendirmek ve bunların raporlanmasını sağlamak.
e) İdarenin bütçe kesin hesabını
hazırlamak.
f) Stratejik plan ve performans
programlarının hazırlanmasını koordine etmek ve sonuçlarının konsolide edilmesi
çalışmalarını yürütmek.
g) İdarenin mülkiyetinde veya
kullanımında bulunan taşınır ve taşınmaz mallara ilişkin kayıtları tutmak.
h) Malî kanunlar ile ilgili diğer
mevzuatın uygulanması konusunda harcama yetkililerine gerekli bilgileri
sağlamak.
Malî hizmetler birimlerinin çalışma
usul ve esasları, idarelerin teşkilat yapısı dikkate alınarak Maliye
Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle
belirlenir.
Muhasebe
hizmetleri
MADDE 61.- Gelirlerin tahsili,
giderlerin hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler
ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve
diğer tüm malî işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması muhasebe
hizmetidir.
Muhasebe yetkilisi, bu hizmetlerin
yapılmasından ve muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir
şekilde tutulmasından sorumludur. 9.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı Kanun
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin
muhasebe hizmetleri Maliye Bakanlığınca yürütülür; bu kamu idarelerine ilgili
muhasebe yetkilisi tarafından gerekli bilgi ve raporlar düzenli olarak verilir.
Muhasebe yetkilileri ödeme aşamasında,
ödeme emri ve eki belgeler üzerinde;
a) Yetkililerin imzasını,
b) Ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında
sayılan belgelerin tamam olmasını,
c) Maddi hata bulunup bulunmadığını,
d) Hak sahibinin kimliğine ilişkin
bilgileri
kontrol etmekle yükümlüdür.
Muhasebe yetkilileri, ilgili
mevzuatında düzenlenmiş kanıtlayıcı belgeler dışında belge arayamaz. Yukarıda
sayılan konulara ilişkin hata veya eksiklik bulunması halinde ödeme yapamaz.
Malî kontrol yetkilisine de bildirilmek şartıyla, belgesi eksik veya hatalı
olan ödeme emirleri, düzeltilmek veya tamamlanmak üzere en geç bir iş günü
içinde gerekçeleriyle birlikte harcama yetkilisine yazılı olarak gönderilir.
Hataların düzeltilmesi veya eksikliklerin giderilmesi halinde ödeme işlemi
gerçekleştirilir.
Muhasebe yetkilileri işlemlerine
ilişkin defter, kayıt ve belgeleri muhafaza eder ve denetime hazır bulundurur.
Muhasebe yetkilileri, 34 üncü maddenin
birinci fıkrasındaki ödemeye ilişkin hükümler ile bu maddenin üçüncü fıkrasında
belirtilen ödemeye ilişkin kontrol yükümlülüklerinden dolayı sorumludur.
Muhasebe yetkililerinin bu Kanuna göre yapacakları kontrollere ilişkin
sorumlulukları, görevleri gereği incelemeleri gereken belgelerle sınırlıdır.
Muhasebe yetkilisi adına ve hesabına
para ve parayla ifade edilebilen değerleri geçici olarak almaya, vermeye ve
göndermeye yetkili olanlar muhasebe mutemedidir. Muhasebe mutemetleri doğrudan
muhasebe yetkilisine karşı sorumludur. Muhasebe mutemetlerinin
görevlendirilmeleri, yetkileri, denetimi, tutacakları defter ve belgeler ve
diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca çıkarılacak
yönetmelikle düzenlenir.
Muhasebe
yetkilisinin nitelikleri ve atanması
MADDE 62.- Muhasebe yetkilisi olarak
atanacakların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde
belirtilenler ile aşağıdaki şartları taşıması gerekir:
a) Öğrenim durumu itibarıyla en az lisans
derecesine sahip olmak.
b) Kamu idarelerinin muhasebe
hizmetlerinde en az dört yıl çalışmış olmak.
c) Mesleğin gerektirdiği bilgi ve
temsil yeteneğine sahip olmak.
9.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı Kanun
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde
muhasebe yetkilisi Maliye Bakanlığınca, diğer kamu idarelerinde üst yöneticiler
tarafından atanır.
Muhasebe yetkililerinin atanmaları,
görevden alınmaları, çalışma usul ve esasları, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak
ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.
ALTINCI
KISIM
Denetim
BİRİNCİ BÖLÜM
İç Denetim
İç
denetim
MADDE 63.- İç denetim, kamu idaresinin
çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik,
etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini
değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız ve nesnel güvence
sağlayan danışmanlık faaliyetidir. Bu faaliyetler, idarelerin yönetim ve
kontrol yapıları ile malî işlemlerinin risk yönetimi, yönetim ve kontrol
süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek yönünde sistematik,
sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla ve genel kabul görmüş standartlara uygun
olarak gerçekleştirilir. İç denetim, iç denetçiler tarafından yapılır.
İç
denetçinin görevleri
MADDE 64.- Kamu idarelerinin yıllık iç
denetim programı üst yöneticinin önerileri de dikkate alınarak iç denetçiler
tarafından hazırlanır ve üst yönetici tarafından onaylanır.
İç denetçi, aşağıda belirtilen görevleri yerine getirir:
a) Nesnel risk analizlerine dayanarak
kamu idarelerinin yönetim ve kontrol
yapılarını değerlendirmek.
b) Malî yönetim ve kontrol
sistemlerinin geliştirilmesine yönelik önerilerde bulunmak.
c) Kaynakların etkin, ekonomik ve
verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve önerilerde bulunmak.
d) Harcama sonrasında yasal uygunluk
denetimi yapmak.
e) İdarenin harcamalarının, malî
işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve politikalara, kalkınma
planına, programlara, stratejik planlara ve performans programlarına
uygunluğunu izlemek ve değerlendirmek.
f) Malî yönetim ve kontrol
süreçlerinin sistem denetimini yapmak.
g) Denetim sonuçları çerçevesinde
iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak.
h) Denetim sırasında veya denetim
sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlandığında,
ilgili idarenin en üst amirine bildirmek.
İç denetçi bu görevlerini, İç Denetim
Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen ve uluslararası kabul görmüş kontrol
ve denetim standartlarına uygun şekilde yerine getirir.
İç denetçi, görevinde bağımsızdır ve
iç denetçiye asli görevi dışında hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz.
İç denetçiler, raporlarını doğrudan
üst yöneticiye sunar. Bu raporlar üst yönetici tarafından değerlendirmek
suretiyle gereği için ilgili birimler ile malî hizmetler birimine verilir. İç
denetim raporları ile bunlar üzerine yapılan işlemler, üst yönetici tarafından
en geç iki ay içinde İç Denetim Koordinasyon Kuruluna gönderilir.
İç
denetçinin nitelikleri ve atanması
MADDE 65.- İç denetçi olarak
atanacakların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde
belirtilenler ile aşağıdaki şartları taşıması gerekir:
a) İlgili kamu idaresinin özelliği de
dikkate alınarak İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen alanlarda
en az lisans derecesine sahip olmak.
b) Kamu idarelerinde denetim elemanı
olarak en az 5 yıl veya İç Denetim Koordinasyon Kurulunca belirlenen alanlarda
en az 8 yıl çalışmış olmak.
c) Mesleğin gerektirdiği bilgi ve
temsil yeteneğine sahip olmak.
d) İç Denetim Koordinasyon Kurulunca
gerekli görülen diğer şartları taşımak.
Kamu idarelerine iç denetçi olarak
atanacaklar, İç Denetim Koordinasyon Kurulu koordinatörlüğünde, Maliye
Bakanlığınca iç denetim eğitimine tabi tutulur. Eğitim programı, iç denetçi
adaylarına denetim, bütçe, malî kontrol, kamu ihale mevzuatı, muhasebe,
personel mevzuatı, Avrupa Birliği mevzuatı ve mesleki diğer konularda yeterli
bilgi verilecek şekilde hazırlanır. Bu eğitimi başarıyla tamamlayanlara
sertifika verilir. İç denetçi adayları için uygulanacak eğitim programının
süresi, konuları ve eğitim sonucunda yapılacak işlemler ile diğer hususlar İç
Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından hazırlanarak Maliye Bakanlığınca
çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
İç denetçiler, üst yöneticiler tarafından, sertifikalı adaylar
arasından atanır. İç denetçilerin kamu idareleri itibariyle sayıları,
atanmaları, görevden alınmaları, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar İç
Denetim Koordinasyon Kurulunca hazırlanarak, Maliye Bakanlığının teklifi
üzerine Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
İç Denetimin Koordinasyonu
İç
denetim koordinasyon kurulu
MADDE 66.- Maliye Bakanlığına bağlı İç
Denetim Koordinasyon Kurulu, yedi üyeden oluşur. Üyelerden biri Başbakanın,
biri Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın, biri
Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın, biri İçişleri Bakanının, başkanı
dahil üçü Maliye Bakanının önerisi üzerine beş yıl süre ile Bakanlar Kurulu
tarafından atanır. Başbakan tarafından önerilecek adayın malî yönetim ve
denetim konularında deneyimli olmak kaydıyla kamu idareleri dışından olması
gerekir. İç Denetim Koordinasyon Kuruluna atanacakların 65 inci maddede
belirtilen nitelikleri taşımaları şarttır. Maliye Bakanı tarafından önerilecek
adaylardan birinin ekonomi, maliye, muhasebe, işletme alanlarından birinde
doktora derecesine sahip öğretim üyesi olması şartı aranır. Üyeler, bu sürenin
sonunda yeniden atanabilirler.
Gerekli görülen hallerde İç Denetim Koordinasyon
Kurulu, oy hakkı olmamak kaydıyla teknik yardım almak ve danışmak amacıyla
uzman kişileri de toplantılara davet edebilir. İç Denetim Koordinasyon
Kurulunun sekreterya hizmetleri Maliye Bakanlığınca sağlanır. Kurulun çalışma
usul ve esasları ile diğer hususlar İç Denetim Koordinasyon Kurulunun önerisi
üzerine Maliye Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.
İç Denetim Koordinasyon Kurulunda
görevlendirilenlerin asli görevleri devam eder. Başkan ve üyelerine, ayda
dörtten fazla olmamak üzere her toplantı günü için (3000) gösterge rakamının
memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutar üzerinden toplantı
ücreti ödenir.
İç
denetim koordinasyon kurulunun görevleri
MADDE 67.- İç Denetim Koordinasyon
Kurulu, kamu idarelerinin iç denetim
sistemlerini izlemek, bağımsız ve tarafsız bir organ olarak hizmet vermek üzere
aşağıdaki görevleri yürütür:
a) İç denetime ilişkin denetim ve
raporlama standartlarını belirlemek, denetim rehberlerini hazırlamak ve geliştirmek.
b) Uluslararası uygulamalar ve denetim
standartlarıyla uyumlu risk değerlendirme yöntemlerini geliştirmek.
c) Kamu idarelerinin denetim birimleri
ile işbirliğini sağlamak.
d) Yolsuzluk veya usulsüzlüklerin
ortadan kaldırılması için gerekli önlemlerin alınması konusunda önerilerde
bulunmak.
e) Kamu idarelerine, risk alanları
içeren konularda özel denetim yapılması için önerilerde bulunmak.
f) İç denetçilerin eğitim
programlarını düzenlemek.
g) İç denetçiler ile üst yöneticiler
arasında görüş ayrılığı bulunması halinde anlaşmazlığın giderilmesine yardımcı
olmak.
h) İç denetim raporlarını
değerlendirerek sonuçlarını konsolide
etmek ve yıllık rapor halinde Maliye Bakanına sunmak.
ı) İşlem hacimleri dikkate alınmak
suretiyle ilçe ve belde belediyeleri için iç denetçi atanıp atanmayacağına
karar vermek.
j) İç denetçilerin atanmasına ilişkin
diğer usul ve esasları belirlemek.
k) İç denetçilerin uyacakları etik
kuralları belirlemek.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Dış Denetim
Dış
denetim
MADDE 68.- Sayıştay tarafından
yapılacak harcama sonrası dış denetimin amacı, genel idare kapsamındaki kamu
idarelerinin hesap verme sorumluluğu çerçevesinde; yönetimin malî faaliyet,
karar ve işlemlerinin, kurumsal amaç, hedef ve planlara ve kanunlara uygunluk
yönünden incelenmesi ve sonuçlarının Türkiye Büyük Millet Meclisine
raporlanmasıdır.
Dış denetim, genel kabul görmüş
uluslararası denetim standartları dikkate alınarak;
a) Kamu idaresi hesapları ve bunlara
ilişkin belgeler esas alınarak, malî tabloların güvenirliliği ve doğruluğuna
ilişkin malî denetimi ile kamu
idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilişkin malî işlemlerinin kanunlara ve
diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığının tespiti,
b) Kamu kaynaklarının etkin, ekonomik
ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının belirlenmesi, faaliyet
sonuçlarının ölçülmesi ve performans bakımından değerlendirilmesi,
suretiyle gerçekleştirilir.
Dış denetim sırasında, kamu
idarelerinin iç denetçileri tarafından düzenlenen raporlar, talep edilmesi
halinde Sayıştay denetçilerinin bilgisine sunulur.
Denetimler sonucunda; (a) ve (b)
bentlerinde belirtilen hususlarda düzenlenen raporlar idareler itibarıyla
konsolide edilir ve bir örneği ilgili kamu idaresine verilir ve üst yönetici
tarafından cevaplandırılır. Sayıştay, denetim raporları ve bunlara verilen
cevapları dikkate alarak düzenleyeceği Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporunu
Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.
Sayıştay tarafından hesapların hükme
bağlanması; genel idareye dahil kamu idarelerinin gelir, gider ve mal hesapları
ile bu hesaplarla ilgili işlemlerinin yasal düzenlemelere uygun olup
olmadığına karar verilmesidir.
Dış denetim ve hesapların hükme
bağlanmasına ilişkin diğer hususlar ilgili kanununda düzenlenir.
Sayıştayın
denetlenmesi
MADDE 69.- Sayıştayın denetlenmesi,
her yıl Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı tarafından görevlendirilen ve
gerekli mesleki niteliklere sahip denetim elemanlarından oluşan bir komisyon
tarafından, hesaplar ve bunlara ilişkin belgeler esas alınarak, Türkiye Büyük
Millet Meclisi adına yapılır.
YEDİNCİ
KISIM
Yaptırımlar
ve Yetkili Merciler
Ödenek
üstü harcama
MADDE 70.- Kamu zararı oluşturmamakla
birlikte bütçelere, ayrıntılı harcama programlarına, serbest bırakma oranlarına
aykırı olarak veya ödenek gönderme belgelerindeki ödenek miktarını aşan harcama
talimatı veren harcama yetkililerine, her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat
dahil yapılan bir aylık net ödemeler toplamının iki katı tutarında para cezası
verilir.
Kamu
zararı
MADDE 71.- Kamu zararı; mevzuata
aykırı karar, işlem, eylem veya ihmal sonucunda kamu kaynağında artışa engel
veya eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu zararının belirlenmesinde;
a) İş, mal veya hizmet karşılığı
olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,
b) Mal alınmadan, iş veya hizmet
yaptırılmadan ödeme yapılması,
c) Transfer niteliğindeki giderlerde,
fazla veya yersiz ödemede bulunulması,
d) İş, mal veya hizmetin rayiç
bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,
e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk,
tahsil veya takip edilmemesi; tarh, tahakkuk veya tahsilatın eksik yapılması,
f) Kamu kaynakları ile
yükümlülüklerinin iyi yönetilmemesi, değerlendirilmemesi, korunmaması veya
kullanılmaması suretiyle öz kaynağın azalması,
g) Mevzuatında öngörülmediği halde
ödeme yapılması
esas alınır.
Kontrol, denetim, inceleme veya
yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, zararın oluştuğu tarihten
itibaren hesaplanacak kanunî faiziyle birlikte ilgililerden tahsil edilir.
Alınmamış para, mal ve değerleri
alınmış; sağlanmamış hizmetleri sağlanmış; yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi
yapılmış veya bitmiş gibi gösteren gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle kamu
kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu gibi
kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar
hakkında Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunların bu fiillere ilişkin hükümleri
uygulanır. Ayrıca, bu fiilleri işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam,
tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarında para cezası
verilir.
Kamu zararlarının takip ve tahsiline
ilişkin usul ve esaslar, Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu
tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Yetkisiz
tahsil ve ödeme
MADDE 72.- Kanunların öngördüğü
şekilde yetkili kılınmamış hiçbir gerçek veya tüzel kişi, kamu adına tahsilat
veya ödeme yapamaz.
Yetkisiz tahsilat veya ödeme
yapılması, kamu gücü kullanılmak suretiyle veya kamu hizmeti karşılığında veya
kamu hizmetleriyle ilişkilendirilerek bağış veya yardım toplanması veya başka
adlarla tahsilat veya ödeme yapılması hallerinde; sözkonusu tutarlar, yetkisiz
tahsilat veya ödeme yapılanlardan alınarak, ilgisine göre bütçeye gelir
kaydedilir veya ilgililerine iade edilmek üzere emanet hesaplarına kaydedilir. Ayrıca, bunlar hakkında ilgili
kanunları uyarınca adlî ve idarî yönden gerekli işlemler yapılır.
Para
cezaları ve yetkili merciler
MADDE 73.- Bu Kanunda belirtilen para
cezaları, üst yöneticiler tarafından verilir. Para cezaları, karar verilmesini
izleyen ay başından başlamak üzere ve herhangi bir hüküm almaya gerek
kalmaksızın; ilgililerine yapılan her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil
bir aylık net ödemelerin dörtte biri oranında kesilerek tahsil olunur.
Zamanaşımı
MADDE 74.- Kamu zararının meydana
geldiği ve bu Kanunda belirtilen para cezalarının verilmesini gerektiren fiilin
işlendiği yılı izleyen malî yılın başından başlamak üzere onuncu yılın sonuna
kadar tespit, tahsil ve takip edilemeyen kamu zararları ile para cezaları
zamanaşımına uğrar.
SEKİZİNCİ
KISIM
Diğer
Hükümler
Maliye
bakanlığınca yürütülecek hizmetler
MADDE 75.- Merkezî idareye dahil kamu
idarelerinde harcama öncesi kontrolün gereği gibi yerine getirilememesi, bu
göreve atanacak nitelikte personel bulunamaması, kamu idaresinin iç denetçileri
veya Sayıştay denetçileri tarafından risk ve usulsüzlüklerin arttığının veya
kontrol sistemlerinin yetersiz kaldığının tespit edilmesi durumunda; ilgili üst
yöneticinin görüşü alınarak harcama öncesi kontrol görevi, izleyen malî yılın
sonuna kadar, geçici olarak Maliye Bakanlığınca belirlenecek harcama öncesi
kontrol yetkilisi tarafından yürütülür. Maliye Bakanlığı, ilgili üst
yöneticinin uygun görüşü alınarak bu yetkinin kullanma süresini bir yıl daha
uzatabilir.
Malî yönetim ve kontrol sisteminin
tümüyle zaafa uğradığı, belirgin yolsuzluk veya kamu zararına yönelik
emarelerin ortaya çıktığı durumlarda; ilgili bakanın talep etmesi veya
Başbakanın onayı üzerine Maliye Bakanı, yetkili denetim elemanlarına, kamu
idarelerinin tüm malî yönetim ve kontrol sistemlerini, malî karar ve
işlemlerini mevzuata uygunluk yönünden teftiş ettirir. Bu teftişler sonucunda
düzenlenecek raporların bir örneği İç Denetim Koordinasyon Kuruluna, bir örneği
de gerekli işlemlerin yapılması için ilgili bakana gönderilir.
Kamu
idarelerinin sorumluluğu
MADDE 76.- Malî karar ve işlemlere ilişkin her türlü kayıt, bilgi ve
belgeler, kamu idareleri tarafından düzenli olarak muhafaza edilir.
Kamu idareleri ve görevlileri; malî
yönetim ve kontrol sistemleri ile bütçenin hazırlanması, uygulanması,
sonuçlandırılması, muhasebeleştirilmesi, raporlanması işlemlerine ait bilgi ve
belgeleri denetimle görevlendirilmiş olanlara ibraz etmek, görevin sağlıklı
yapılmasını sağlayacak önlemleri almak ve her türlü yardım ve kolaylığı
göstermek zorundadır.
Sosyal
güvenlik kurumları ve mahalli idareler
MADDE 77.- Sosyal güvenlik kurumları
ve mahalli idare bütçelerinin hazırlanması ve uygulanması ile diğer malî
işlemleri, bu Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ilgili kanunlarındaki
hükümlere tabidir. Ancak, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerin
ayrıntılı harcama programları ile finansman programları bütçeleriyle birlikte
hazırlanır, görüşülür ve onaylanır. Ödenekler de bu usul ve esaslara göre
kullanılır.
Malî yönetim ve kontrol sisteminin
tümüyle zaafa uğradığı, belirgin yolsuzluk veya kamu zararına yönelik
emarelerin ortaya çıktığı durumlarda; ilgili vali veya belediye başkanının
talep etmesi veya Başbakanın onayı üzerine İçişleri Bakanı, yetkili denetim
elemanlarına, mahalli idarelerin tüm malî yönetim ve kontrol sistemlerini, malî
karar ve işlemlerini mevzuata uygunluk yönünden teftiş ettirir. Bu teftişler
sonucunda düzenlenecek raporların bir örneği İç Denetim Koordinasyon Kuruluna,
bir örneği de gerekli işlemlerin yapılması için ilgili vali veya belediye
başkanına gönderilir.
Kurumlardan
alınacak hâsılat payı
MADDE 78.- Baraj, liman, havalimanı,
enerji santrali, tesis gibi taşınmaz mal ve sair varlıkları işleten veya
kullanan kamu iktisadî teşebbüsleri ve kamu şirketlerinin gayrisafi hâsılatından,
bu kullanım karşılığında belirli bir bedel tahsil edilerek genel bütçeye gelir
kaydedilir. Bu kapsamda bedel tahsil edilecek kurum ve kuruluşlar, hâsılat payı
oranları, ödeme yeri ve zamanı merkezî idare bütçe kanununda gösterilir.
Zamanında ödenmeyen hâsılat payları, merkezî idare bütçe kanununda belirtilen
zam oranında 21.7.1953 tarihli ve 6183 sayılı Kanuna göre tahsil edilir.
Hesaplanan zam, kurum ve kuruluşun bu payları ödeme yetkisi verilmiş
görevlilerinden alınır. Ancak, Maliye Bakanlığınca verilmiş ek süreler için zam
uygulanmaz.
Düzenleyici ve denetleyici kurumların
malî yıl sonunda oluşan gelir fazlaları, izleyen yılın Mart ayı içerisinde
genel bütçeye gelir kaydedilir.
Kamu
alacaklarının silinmesi
MADDE 79.- İdare hesaplarında kayıtlı
olup, zaruri veya mücbir sebeplerle takip ve tahsil imkanı kalmayan kamu
alacaklarından Merkezî İdare Bütçe Kanununda gösterilen tutara kadar olanların
kayıtlardan çıkarılmasına genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde Maliye
Bakanı, diğer kamu idarelerinde üst yöneticiler yetkilidir. Bu tutarı aşan kamu
alacaklarından silinmesi öngörülenler Merkezî İdare Bütçe Kanununa ekli
cetvelde gösterilir.
Yetki
MADDE 80.- Bu Kanun hükümlerinin
uygulanmasına ilişkin gerekli düzenlemeleri yapmaya Maliye Bakanlığı
yetkilidir.
DOKUZUNCU
KISIM
Yürürlükten
Kaldırılan Hükümler, Geçici Maddeler ve Yürürlük
Yürürlükten
kaldırılan hükümler
MADDE 81.- Bu Kanunun geçici
maddelerindeki hükümler saklı kalmak kaydıyla;
a) 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye
Kanunu ile anılan Kanunda ek ve değişiklik yapan kanunlar,
b) 832 sayılı Sayıştay Kanununun 30,
32, 33, 36, 37 nci maddeleri ile diğer maddelerinin bu Kanuna aykırı hükümleri,
c) Bu Kanun kapsamındaki kamu
idarelerine ilişkin olarak, 4.1.1961 tarihli ve 211 sayılı Kanunun 98-106 ncı
maddeleri hariç olmak üzere, diğer kanunlarla 1050 sayılı Muhasebei Umumiye
Kanunu, 6245 sayılı Harcırah Kanunu ve 832 sayılı Sayıştay Kanununa tabi
olunmadığına dair istisna veya muafiyet getiren hükümleri,
d) 28.3.2002 tarihli ve 4749 sayılı Kanunun
14 üncü maddesinin üçüncü fıkrası,
e) 26.11.1999 tarihli ve 4481 sayılı
Kanunun 15 inci maddesi,
f) Diğer kanunların bu Kanuna aykırı
hükümleri
yürürlükten kaldırılmıştır.
GEÇİCİ MADDE 1.- Bu maddenin yürürlüğe
girmesinden önce malî işlemleri Maliye Bakanlığı tarafından yürütülmekte olan
kamu idarelerinde, malî yönetim ve kontrol sistemi kuruluncaya kadar, bu Kanun
uyarınca yapılması gereken görevler, Maliye Bakanlığının birimleri tarafından
yürütülür. Maliye Bakanlığınca belirlenecek kriterlerin yerine getirilmesi
durumunda, bu kamu idarelerine yetki devri, Maliye Bakanlığının önerisi üzerine
idareler itibarıyla gerçekleştirilir.
Diğer kamu idarelerinde, bu Kanunun
öngördüğü malî yönetim ve kontrol sürecine ilişkin görevler, malî yönetim ve
kontrol sistemi kuruluncaya kadar, görev ve yetki bakımından benzeri birim ve
görevliler tarafından yürütülür. Bu kamu idarelerinde görev ve yetki bakımından
benzeri birim ve görevliler, Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine ilgili
üst yönetici tarafından belirlenir. Millî Savunma Bakanlığında üst yönetici Bakandır.
Maliye Bakanlığı, rehberlik ve
koordinasyon görevleri çerçevesinde, kamu idarelerinde malî yönetim ve kontrol
sistemlerinin oluşturulmasına yardımcı olur.
Geçiş dönemi 31.12.2007 tarihini
geçemez.
GEÇİCİ MADDE 2.- Bu Kanunda öngörülen tüzük, yönetmelik ve diğer
düzenlemeler en geç 31.12.2004 tarihine kadar yayımlanır.
GEÇİCİ MADDE 3.- Bu Kanunun 49 uncu
maddesindeki Kurul tarafından belirleme yapılıncaya kadar, genel idare
kapsamındaki kamu idarelerinde uygulanacak muhasebe standartları Maliye
Bakanlığınca belirlenir.
GEÇİCİ MADDE 4.- Bu Kanunda öngörülen
malî yönetim ve kontrol sistemine uyum sağlanması amacıyla, Kanun kapsamındaki
idarelerle ilgili mevzuatta ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünde gerekli
değişiklikler, en geç 31.12.2004 tarihine kadar yapılır.
Genel bütçe kapsamındaki idarelerin,
kamu görevi ve hizmeti dışında kalan ve ilgili kanunlarında belirtilen
faaliyetleri ile mal ve hizmet teslimlerinden fiyatlandırılabilir nitelikte
bulunanlardan sağlayacakları gelirleri düzenleyen kanun, 30.6.2004 tarihine
kadar yürürlüğe konulur.
GEÇİCİ MADDE 5.- Bu Kanunun
yayımlandığı tarihte;
a) Maliye Bakanlığı kadrolarında Bütçe
Dairesi Başkanı, Muhasebe Müdürü, Gelir Saymanlık Müdürü, Malmüdürü, Saymanlık
Müdürü, Vergi Dairesi Müdürü, Vergi Müdürü, Askeri Defterdar, Sayman, Devlet
Muhasebe Uzmanı ve Muhasebe Denetmeni olarak görev yapanlar ile daha önce en az
5 yıl bu görevlerde bulunanlar, kamu idarelerinde Muhasebe Yetkilisi; (Devlet
Muhasebe Uzman Yardımcıları ile Muhasebe Denetmen Yardımcıları hariç) bunların
yardımcıları, Muhasebe Yetkilisi Yardımcısı olarak,
Özel bütçeli idareler, mahalli
idareler ve sosyal güvenlik kurumlarının muhasebe birimlerinde, birinci
derecede sorumlu olarak çalışmakta olanlar ile daha önce bu görevi en az 5 yıl
yapmış olanlar, anılan idarelerde Muhasebe Yetkilisi,
b) Maliye Bakanlığı kadrolarında,
Defterdar, Maliye Başkanı, Defterdar Yardımcısı, Bütçe Dairesi Başkanı,
Muhasebe Müdürü, Malmüdürü, Saymanlık Müdürü (Müdür unvanı bulunmayan saymanlar
hariç), Askeri Defterdar, Bütçe ve Malî Kontrol Genel Müdürlüğü ile Muhasebat
Genel Müdürlüğünde Şube Müdürü, Devlet Bütçe Uzmanı, Devlet Muhasebe Uzmanı ve
Muhasebe Denetmeni olarak görev yapanlar ile daha önce en az 5 yıl bu
görevlerde bulunanlar, kamu idarelerinde Malî Kontrol Yetkilisi,
c) Sayıştay Denetçisi, Başbakanlık
Müfettişi, Yüksek Denetleme Kurulu Denetçisi, Maliye Müfettişi, Hesap Uzmanı,
Bütçe Kontrolörü, Muhasebat Kontrolörü, Gelirler Kontrolörü, Millî Emlak
Kontrolörü, Tasfiye İşleri ve Döner Sermaye İşletmeleri Kontrolörü, Hazine
Kontrolörü kadrolarında çalışmakta olanlar
ile daha önce en az 5 yıl bu görevlerde bulunanlar, kamu idarelerinde İç
Denetçi,
Bakanlık, Müsteşarlık, Başkanlık ve
Genel Müdürlüklerde Müfettiş veya Kontrolör olanlar ile daha önce en az 5 yıl
bu görevlerde bulunanlar, kendi idarelerinde, özel bütçeli idarelerde, mahalli
idarelerde ve sosyal güvenlik kurumlarında İç Denetçi,
Belediye Müfettişi ve Hesap İşleri
Murakıbı olanlar ile bu görevlerde daha önce en az 5 yıl bulunanlar, mahalli
idarelerde İç Denetçi, olarak 31.12.2007 tarihine kadar atanabilirler.
Atamalarda ilgilinin ve idaresinin muvafakati alınır. Bu görevlere atananlar,
bu Kanunun öngördüğü sistemin uygulanmasına yönelik eğitime tabi tutulurlar.
Bu şekilde anılan görevlere atananlar,
talepleri üzerine, önceki kurumlarında kariyerlerine veya mesleklerine uygun
kadrolara atanırlar.
Kamu idarelerinde Maliye Başkanlığı
veya Bütçe Dairesi Başkanlığı tarafından yürütülen işlemlerin, bu idarelerde
malî yönetim ve kontrol sistemleri kurularak kendileri tarafından yapılmaya
başlanması nedeniyle kapanacak olan Maliye Başkanlığı ve Bütçe Dairesi
Başkanlıklarında görev yapanlardan malî kontrol yetkilisi, muhasebe yetkilisi
ve yardımcısı görevlerinden birine atanmayanlar Maliye Bakanlığında durumlarına uygun başka bir kadroya atanırlar.
GEÇİCİ MADDE 6.- Geçici 1 inci madde
uyarınca kamu idarelerine malî yönetim ve kontrol görev ve yetkilerinin
devredilmesine ve malî kontrol yetkilisi atanıncaya kadar, 26.5.1927 tarihli ve
1050 sayılı Kanunun 64 üncü maddesi uyarınca taahhüt ve sözleşme tasarılarının
Maliye Bakanlığınca vize edilmesi işlemi devam eder. Maliye Bakanlığı bu süre içerisindeki vize işlemlerini,
belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde kısmen veya tamamen maliye başkanlıkları,
bütçe dairesi başkanlıkları ve il defterdarlıklarına yaptırabilir.
GEÇİCİ MADDE 7.- Kamu idarelerinde, bu
kanun hükümlerine göre sertifika almış Malî Hizmetler Birimi Başkanı atanıncaya
kadar, bu idarelerde en az Daire Başkanı, eşiti ve daha üst yönetim ve denetim
kadrolarında asgari 3 yıl çalışmış, mesleğin gerektirdiği bilgi ve tecrübeye
sahip olanlar Malî Hizmetler Birimi Başkanı olarak atanabilirler.
İlçe ve belde belediyeleri ile döner
sermaye işletmeleri ve fonlar için bu maddedeki Daire Başkanı unvanı müdür
olarak uygulanabilir.
Bu şekilde atananların görev süreleri
en geç 31.12.2007 tarihine kadar devam edebilir.
GEÇİCİ MADDE 8.- İç Denetim
Koordinasyon Kurulu başkan ve üyeleri, bu Kanunun yayımını izleyen bir ay
içerisinde atanır.
GEÇİCİ MADDE 9.- Diğer kanunlarla 1050
sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununa yapılan atıflar, bu Kanuna yapılmış sayılır.
GEÇİCİ MADDE 10.- İlk kez bu Kanunla
Sayıştay denetimine tabi tutulan düzenleyici ve denetleyici kurumlar ile özel
bütçeli idarelerin 31.12.2005 tarihine kadar olan işlemlerinin dış denetimi
ilgili kanunlarındaki hükümlere göre yapılmaya devam edilir.
GEÇİCİ MADDE 11.- Genel idare
kapsamındaki kamu idarelerine bağlı olarak kurulan döner sermaye işletmeleri ve
fonların bütçeleri, ilgili idarelerin bütçeleri içinde yer alır.
Bu Kanun kapsamına dahil kamu
idarelerinde kurulmuş döner sermaye işletmeleri ile fonlar, 31.12.2007 tarihine
kadar tasfiye edilir.
Bu süre sonuna kadar döner sermaye
işletmeleri ile fonların borç ve yükümlülüklerinin tasfiyesi için idarelerce
gerekli tedbirler alınır. Bu süre sonunda varlıkları ve kadroları ilgili kamu
idaresine devredilir.
Döner sermaye işletmeleri ve fonların
tasfiyesine ilişkin esas ve usuller, Maliye Bakanlığının teklifi üzerine
Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
GEÇİCİ MADDE 12.- Bu Kanunla verilmiş
olan görevlerin gerektirdiği hizmetlerin etkili ve verimli bir şekilde yerine
getirilmesi amacıyla Bütçe ve Malî Kontrol Genel Müdürlüğünde kullanılmak
üzere, ek (I) sayılı listede yer alan kadrolar ihdas edilerek 190 sayılı Kanun
Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı cetvelin Maliye Bakanlığına ait ilgili
bölümlerine eklenmiş, ek (II) sayılı listede yer alan kadrolar ise iptal
edilerek anılan Kararnameye ekli (I) sayılı cetvelin Maliye Bakanlığına ait
ilgili bölümünden çıkarılmıştır.
(I)
SAYILI LİSTE
İHDAS
EDİLEN KADROLAR
|
KADRO |
SERBEST |
TUTULU |
|
|
|
|
|
SINIFI |
UNVANI |
DERECESİ |
KADRO
ADEDİ |
KADRO
ADEDİ |
TOPLAM |
|
|
GİH |
Genel
Müdür Yardımcısı |
1 |
1 |
- |
1 |
|
|
GİH |
Daire
Başkanı |
1 |
3 |
- |
3 |
|
|
|
TOPLAM |
|
4 |
|
4 |
|
(II)
SAYILI LİSTE
İPTAL
EDİLEN KADROLAR
|
KADRO |
SERBEST |
TUTULU |
|
|
|
|
|
SINIFI |
UNVANI |
DERECESİ |
KADRO
ADEDİ |
KADRO
ADEDİ |
TOPLAM |
|
|
GİH |
Memur |
8 |
4 |
- |
4 |
|
|
|
TOPLAM |
|
4 |
|
4 |
|
Yürürlük
MADDE 82.- Bu Kanunun;
a) 30, 66, 67 ve 80 inci maddeleri ile
geçici 2, 3, 4, 5, 7, 8, 10, 12 ve 82 ile 83 üncü maddeleri yayımı,
b) 78 inci maddesinin ikinci
fıkrası, 81 inci maddesinin (e) bendi
ile geçici 6 ncı maddesi 1.1.2004,
c) Diğer hükümleri 1.1.2005
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 83.- Bu Kanun hükümlerini
Bakanlar Kurulu yürütür.
|
|
Recep Tayyip Erdoğan |
|
|
|
|
|
|
Başbakan |
|
|
|
|
|
|
Dışişleri
Bak. ve Başb. Yrd. |
Devlet
Bak. ve Başb. Yrd. |
Devlet
Bak. ve Başb. Yrd. |
|
|
|
|
A. Gül |
A. Şener |
M. A. Şahin |
|
|
|
|
Devlet
Bakanı |
Devlet
Bakanı |
Devlet
Bakanı |
|
|
|
|
B. Atalay |
A. Babacan |
M. Aydın |
|
|
|
|
Devlet
Bakanı |
Devlet
Bakanı |
Adalet
Bakanı |
|
|
|
|
G. Akşit |
K. Tüzmen |
C. Çiçek |
|
|
|
|
Millî
Savunma Bakanı |
İçişleri
Bakanı |
Maliye
Bakanı |
|
|
|
|
M. V. Gönül |
A. Aksu |
K. Unakıtan |
|
|
|
|
Millî
Eğitim Bakanı |
Bayındırlık
ve İskân Bakanı |
Sağlık
Bakanı |
|
|
|
|
H. Çelik |
Z. Ergezen |
R. Akdağ |
|
|
|
|
Ulaştırma
Bakanı |
Tarım
ve Köyişleri Bakanı |
Çalışma
ve Sos. Güv. Bakanı |
|
|
|
|
B. Yıldırım |
S. Güçlü |
M. Başesgioğlu |
|
|
|
|
Sanayi
ve Ticaret Bakanı |
En.
ve Tab. Kay. Bakanı |
Kültür
ve Turizm Bakanı |
|
|
|
|
A. Coşkun |
M. H. Güler |
E. Mumcu |
|
|
|
|
|
Çevre
ve Orman Bakanı |
|
|
|
|
|
|
O. Pepe |
|
|
|
HÜKÜMETİN TEKLİF
ETTİĞİ METNE EKLİ CETVELLER
I SAYILI CETVEL
GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ
|
1- Türkiye Büyük Millet Meclisi |
|
2- Cumhurbaşkanlığı |
|
3- Başbakanlık |
|
4- Anayasa Mahkemesi |
|
5- Yargıtay |
|
6- Danıştay |
|
7- Sayıştay |
|
8- Uyuşmazlık Mahkemesi |
|
9- Yüksek Seçim Kurulu |
|
10-
Adalet Bakanlığı |
|
11-
Millî Savunma Bakanlığı |
|
12-
İçişleri Bakanlığı |
|
13-
Dışişleri Bakanlığı |
|
14-
Maliye Bakanlığı |
|
15-
Millî Eğitim Bakanlığı |
|
16-
Bayındırlık ve İskân Bakanlığı |
|
17-
Sağlık Bakanlığı |
|
18-
Ulaştırma Bakanlığı |
|
19-
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı |
|
20-
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı |
|
21-
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı |
|
22-
Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı |
|
23-
Kültür ve Turizm Bakanlığı |
|
24-
Çevre ve Orman Bakanlığı |
|
25-
Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği |
|
26-
Millî İstihbarat Teşkilâtı Müsteşarlığı |
|
27-
Jandarma Genel Komutanlığı |
|
28-
Sahil Güvenlik Komutanlığı |
|
29-
Emniyet Genel Müdürlüğü |
|
30-
Diyanet İşleri Başkanlığı |
|
31-
Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlığı |
|
32-
Hazine Müsteşarlığı |
|
33-
Dış Ticaret Müsteşarlığı |
|
34-
Gümrük Müsteşarlığı |
|
35-
Denizcilik Müsteşarlığı |
|
36-
Avrupa Birliği Genel Sekreterliği |
|
37-
Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu |
|
38-
Devlet Personel Başkanlığı |
|
39-
Özürlüler İdaresi Başkanlığı |
|
40-
Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı |
|
41-
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü |
|
42-
Karayolları Genel Müdürlüğü |
|
43-
Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü |
|
44-
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü |
|
45-
Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü |
|
46-
Tarım Reformu Genel Müdürlüğü |
|
47-
Orman Genel Müdürlüğü |
|
48-
Petrol İşleri Genel Müdürlüğü |
|
49-
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü |
|
50-
Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı |
|
51-
Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü |
|
52-
Adli Tıp Kurumu Başkanlığı |
|
53-
Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı |
|
54-
Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü |
|
55-
Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü |
II
SAYILI CETVEL
ÖZEL
BÜTÇE KAPSAMINDAKİ İDARELER
|
1- Yükseköğretim Kurulu |
|
2- Üniversiteler |
|
3- Yüksek Teknoloji Enstitüleri |
|
4- Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi |
|
5- Vakıflar Genel Müdürlüğü |
|
6- Hudut ve Sahiller Sağlık Genel
Müdürlüğü |
|
7- Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü |
|
8- Türk Akreditasyon Kurumu |
|
9- Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu
Genel Müdürlüğü |
|
10-
Türk Standartları Enstitüsü |
|
11-
Millî Prodüktivite Merkezi |
|
12-
Basın İlan Kurumu |
|
13-
Türk Patent Enstitüsü |
|
14-
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı |
|
15-
Türkiye Futbol Federasyonu |
|
16-
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu |
|
17-
İhracatı Geliştirme Etüt Merkezi |
|
18-
Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü |
|
19-
Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü |
|
20-
Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü |
|
21-
Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu |
|
22-
Türkiye Bilimler Akademisi |
|
23-
Millî Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü |
|
24-
Türkiye İş Kurumu |
|
25-
Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı |
|
26-
GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı |
|
27-
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı |
|
28-
Atatürk Araştırma Merkezi |
|
29-
Türk Dil Kurumu |
|
30-
Türk Tarih Kurumu |
|
31-
Atatürk Kültür Merkezi |
|
32-
Atatürk Orman Çiftliği |
|
33-
Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğü |
|
34-
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı |
|
35-
Ekonomik Kültürel Eğitim ve Teknik İşbirliği Başkanlığı |
|
36-
Toplu Konut İdaresi Başkanlığı |
|
37-
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası |
|
38-
İstanbul Altın Borsası Başkanlığı |
|
39-
Yakın ve Ortadoğu Çalışma Eğitim Merkezi |
|
40-
İhracatçı Birlikleri |
|
41-
Kefalet Sandıkları |
|
42-
Spor-Toto Genel Müdürlüğü |
|
43-
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü |
|
44-
Doğal Afet Sigortaları Kurumu |
|
45-
Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü |
|
46-
Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü |
|
47-
Ceza ve İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İş Yurtları Kurumu |
|
48-
İller Bankası Genel Müdürlüğü |
|
49-
Millî Savunma Bakanlığı Akaryakıt İkmal ve NATO POL Tesisleri İşletme
Başkanlığı |
|
50-
Savunma Sanayi Müsteşarlığı |
|
51-
Yüksek İhtisas ve Araştırma Hastanesi |
|
52-
Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü |
|
53-
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu |
|
|
III SAYILI CETVEL
DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR
|
1- Sermaye Piyasası Kurulu |
|
2- Rekabet
Kurumu |
|
3- Radyo ve
Televizyon Üst Kurulu |
|
4- Bankacılık
Düzenleme ve Denetleme Kurumu |
|
5- Enerji
Piyasası Düzenleme Kurulu |
|
6-
Telekomünikasyon Kurumu |
|
7- Kamu İhale
Kurumu |
|
8- Şeker
Kurumu |
|
9- Tütün,
Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu |
|
10-Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu |
IV SAYILI CETVEL
SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI
|
1- T.C. Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü |
|
2- Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı |
|
3- Bağ-Kur Genel Müdürlüğü |
|
4- Ereğli Kömür Havzası Amele Birliği Biriktirme ve
Yardım Sandığı Başkanlığı |
PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ
METİN
KAMU
MALÎ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU
TASARISI
BİRİNCİ
KISIM
Genel
Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1.- Bu Kanunun amacı, kalkınma
planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu
kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve
kullanılmasını, hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere, kamu
malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını,
uygulanmasını, tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve
malî kontrolü düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2.- Bu Kanun, merkezi yönetim
kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden
oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrolünü
kapsar.
Avrupa Birliği fonları ile yurtiçi ve
yurtdışından kamu idarelerine sağlanan kaynakların kullanımı ve kontrolü de
uluslararası anlaşmaların hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu Kanun hükümlerine
tâbidir.
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar,
bu Kanunun sadece 3, 7, 8, 12, 15, 17, 18, 19, 25, 43, 47, 48, 49, 50, 51, 52,
53, 54, 68 ve 76 ncı maddelerine tâbidir.
Tanımlar
MADDE 3.- Münhasıran bu Kanunun
uygulanmasında;
a) Genel yönetim kapsamındaki kamu
idareleri: Uluslararası sınıflandırmalara göre belirlenmiş olan, merkezî
yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idareleri,
b) Merkezî yönetim kapsamındaki kamu
idareleri: Bu Kanuna ekli I, II ve III sayılı cetvellerde yer alan kamu
idarelerini,
c) Düzenleyici ve denetleyici
kurumlar: Bu Kanuna ekli III sayılı cetvelde yer alan kurumları,
d) Sosyal Güvenlik Kurumları: Bu
Kanuna ekli IV sayılı cetvelde yer alan kamu kurumlarını,
e) Mahallî idare: Yetkileri belirli
bir coğrafi alan ve hizmetlerle sınırlı olarak kamusal faaliyet gösteren
belediye, il özel idaresi ve bunların kurdukları birlik ve idareyi,
f) Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir
ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve
usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgeyi,
g) Kamu kaynakları: Borçlanma
suretiyle elde edilen imkânlar dahil
kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para,
alacak ve haklar ile her türlü değerleri,
h) Kamu gideri: Kanunlarına
dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik
katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma
araçlarının ıskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, malî ve sosyal
transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderleri,
i) Kamu geliri: Kanunlarına
dayanılarak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay veya benzeri
gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, taşınır ve taşınmazlardan elde edilen
her türlü gelirler ile hizmet karşılığı elde edilen gelirler, borçlanma
araçlarının primli satışı suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi
kesintileri, alınan bağış ve yardımlar ile diğer gelirleri,
j) Özel gelir: Genel bütçe
kapsamındaki idarelerin kamu görevi ve hizmeti dışında ilgili kanunlarında
belirtilen faaliyetlerinden ve fiyatlandırılabilir nitelikteki mal ve hizmet
teslimlerinden sağlanan ve genel bütçede gösterilen gelirleri,
k) Harcama birimi: Kamu idaresi
bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama
yetkisi bulunan birimi,
l) Kamu malî yönetimi: Kamu
kaynaklarının tanımlanmış standartlara uygun olarak etkili, ekonomik ve verimli
kullanılmasını sağlayacak yasal ve yönetsel sistem ve süreçleri,
m) Malî kontrol: Kamu kaynaklarının
belirlenmiş amaçlar doğrultusunda, ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uygun,
etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak için
oluşturulan kontrol sistemi ile kurumsal yapı, yöntem ve süreçleri,
n) Stratejik plan: Kamu idarelerinin
orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve
önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler
ile kaynak dağılımlarını içeren planı,
o) Malî yıl: Takvim yılını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamu Maliyesi
Kamu
maliyesi
MADDE 4.- Kamu maliyesi; gelirlerin
toplanması, harcamaların yapılması, açıkların finansmanı, kamunun varlık ve
borçları ile diğer yükümlülüklerinin yönetimini kapsar.
Kamu maliyesi, merkezden ve yerinden yönetim
esaslarına göre yürütülür. Kamu idarelerinin görevleri, ilgili kanunlarında
açık olarak belirlenir ve kaynakların dağıtımında esas alınır.
Kamu
maliyesinin temel ilkeleri
MADDE 5.- Kamu maliyesinin temel
ilkeleri şunlardır:
a) Kamu malî yönetimi uyumlu bir bütün
olarak oluşturulur ve yürütülür.
b) Kamu maliyesi, kamu görevlilerinin
hesap verebilmelerini sağlayacak şekilde uygulanır.
c) Maliye politikası, makroekonomik ve
sosyal hedefler ile uyumlu bir şekilde oluşturulur ve yürütülür.
d) Kamu malî yönetimi Türkiye Büyük
Millet Meclisinin bütçe hakkına uygun şekilde yürütülür.
e) Kamu malî yönetimi malî disiplini
sağlar.
f) Kamu malî yönetimi ekonomik, malî
ve sosyal etkinliği birlikte sağlayacak şekilde kamusal tercihlerin oluşması
için gerekli ortamı yaratır.
g) Kamu idarelerinin mal ve hizmet
üretimi ile ihtiyaçlarının karşılanmasında, ekonomik veya sosyal verimlilik
ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik ile gerekli görülen
diğer ekonomik ve sosyal analizlerin yapılması esastır.
İlgili kanunlardaki hükümler saklı
kalmak kaydıyla, kamu maliyesi ilkelerinin uygulanmasına ilişkin usul ve
esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir ve izlenir.
Hazine
birliği
MADDE 6.- Merkezî yönetim kapsamındaki
kamu idarelerinin gelir, gider, tahsilat, ödeme, nakit planlaması ve borç
yönetimi hazine birliğini sağlayacak şekilde yürütülür.
Bu Kanuna ekli I sayılı cetvelde yer
alan kamu idarelerinin tüm gelirleri Hazine veznelerine girer, giderleri bu
veznelerden ödenir. Bu idareler özel vezne açamaz.
Her türlü iç ve dış borçlanma,
yurtdışından hibe alınması, borç ve hibe verilmesi ve bunlara ilişkin geri
ödemeler, hazine garantileri, hazine alacakları, nakit yönetimi ve bunlarla
ilgili diğer hususlarda 9.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı, 28.3.2002 tarihli ve
4749 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kamu Kaynağının Kullanılmasının Genel
Esasları
Malî
saydamlık
MADDE 7.- Her türlü kamu kaynağının
elde edilmesi ve kullanılmasında denetimin sağlanması amacıyla kamuoyu zamanında
bilgilendirilir. Bu amaçla;
a) Görev, yetki ve sorumlulukların
açık olarak tanımlanması,
b) Hükümet politikaları, kalkınma
planları, yıllık programlar, stratejik planlar ile bütçelerin hazırlanması,
yetkili organlarda görüşülmesi, uygulanması ve uygulama sonuçları ile
raporların kamuoyuna açık ve ulaşılabilir olması,
c) Genel yönetim kapsamındaki kamu
idareleri tarafından sağlanan teşvik ve desteklemelerin bir yılı geçmemek üzere
belirli dönemler itibarıyla kamuoyuna açıklanması,
d) Kamu hesaplarının standart bir
muhasebe sistemi ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun bir
muhasebe düzenine göre oluşturulması,
zorunludur.
Malî saydamlığın sağlanması için
gerekli düzenlemelerin yapılması ve önlemlerin alınmasından kamu idareleri
sorumlu olup, bu hususlar Maliye Bakanlığınca izlenir.
Hesap
verme sorumluluğu
MADDE 8.- Her türlü kamu kaynağının
elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların
etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından,
muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için
gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap
vermek zorundadır.
Stratejik
planlama ve performans esaslı bütçeleme
MADDE 9.- Kamu idareleri, kalkınma
planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler
çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler
saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda
ölçmek ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı
yöntemlerle stratejik plan hazırlarlar.
Kamu idareleri, kamu hizmetlerinin
istenilen düzeyde ve kalitede sunulabilmesi için bütçeleri ile program ve proje
bazında kaynak tahsislerini; stratejik planlarına, yıllık amaç ve hedefleri ile
performans göstergelerine dayandırmak zorundadırlar.
Stratejik plan hazırlamakla yükümlü
olacak kamu idarelerinin ve stratejik planlama sürecine ilişkin takvimin
tespitine, stratejik planların kalkınma planı ve programlarla
ilişkilendirilmesine yönelik usul ve esasların belirlenmesine Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığı yetkilidir.
Kamu idareleri bütçelerini, stratejik
planlarında yer alan misyon, vizyon, stratejik amaç ve hedeflerle uyumlu ve
performans esasına dayalı olarak hazırlarlar. Kamu idarelerinin bütçelerinin
stratejik planlarda belirlenen performans göstergelerine uygunluğu ve
idarelerin bu çerçevede yürütecekleri faaliyetler ile performans esaslı
bütçelemeye ilişkin diğer hususları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığı ve ilgili kamu idaresi tarafından birlikte tespit
edilecek olan performans göstergeleri, kuruluşların bütçelerinde yer alır.
Performans denetimleri bu göstergeler çerçevesinde gerçekleştirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Bakanların ve Üst Yöneticilerin Hesap Verme
Sorumluluğu
Bakanlar
MADDE 10.- Bakanlar, hükümet
politikasının uygulanması ile bakanlıklarının ve bakanlıklarına bağlı, ilgili
ve ilişkili kuruluşların stratejik planları ile bütçelerinin kalkınma
planlarına, yıllık programlara uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, bu
çerçevede diğer bakanlıklarla koordinasyon ve işbirliğini sağlamaktan
sorumludur. Bu sorumluluk, Yükseköğretim Kurulu, üniversiteler ve yüksek
teknoloji enstitüleri için Millî Eğitim Bakanına, mahallî idareler için
İçişleri Bakanına aittir.
Bakanlar, kamu kaynaklarının etkili,
ekonomik ve verimli kullanılması konusunda Başbakana ve Türkiye Büyük Millet
Meclisine karşı sorumludurlar.
Bakanlar; idarelerinin amaçları,
hedefleri, stratejileri, varlıkları, yükümlülükleri ve yıllık performans
planları konusunda her malî yılın ilk ayı içinde kamuoyunu bilgilendirirler.
Üst
yöneticiler
MADDE 11.- Bakanlıklarda müsteşar,
diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve
belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir. Ancak, Millî Savunma
Bakanlığında üst yönetici Bakandır.
Üst yöneticiler, idarelerinin
stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara,
kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun
olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların
etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan,
kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin
işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve bu Kanunda belirtilen görev ve
sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise
meclislerine karşı sorumludurlar.
Üst yöneticiler, bu sorumluluğun
gereklerini harcama yetkilileri, malî hizmetler birimi, malî kontrol yetkilisi
ve iç denetçiler ile muhasebe yetkilisi aracılığıyla yerine getirirler.
İKİNCİ
KISIM
Kamu
İdare Bütçeleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Bütçe
türleri ve kapsamı
MADDE 12.- Genel yönetim kapsamındaki
idarelerin bütçeleri; merkezî yönetim bütçesi, sosyal güvenlik kurumları
bütçeleri ve mahallî idareler bütçeleri olarak hazırlanır ve uygulanır. Kamu
idarelerince bunlar dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamaz.
Merkezî yönetim bütçesi, bu Kanuna
ekli I, II ve III sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerinin bütçelerinden
oluşur.
Genel bütçe, Devlet tüzel kişiliğine
dahil olan ve bu Kanuna ekli I sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerinin
bütçesidir.
Özel bütçe, bir bakanlığa bağlı veya
ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis
edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma
esasları özel kanunla düzenlenen ve bu Kanuna ekli II sayılı cetvelde yer alan
her bir kamu idaresinin bütçesidir.
Düzenleyici ve denetleyici kurum
bütçesi, özel kanunlarla kurul, kurum veya üst kurul şeklinde teşkilatlanan ve
bu Kanuna ekli III sayılı cetvelde yer alan her bir düzenleyici ve denetleyici
kurumun bütçesidir.
Sosyal güvenlik kurumu bütçesi, sosyal
güvenlik hizmeti sunmak üzere, kanunla kurulan ve bu Kanuna ekli IV sayılı
cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir.
Mahallî idare bütçesi, mahallî idare
kapsamındaki kamu idarelerinin bütçesidir.
Bütçe ilkeleri
MADDE 13.- Bütçelerin hazırlanması,
uygulanması ve kontrolünde aşağıdaki ilkelere uyulur:
a) Bütçelerin hazırlanması ve
uygulanmasında, makroekonomik istikrarla birlikte sürdürülebilir kalkınmayı
sağlamak esastır.
b) Kamu idarelerine bütçeyle verilen
harcama yetkisi, kanunlarla düzenlenen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi
amacıyla kullanılır.
c) Bütçeler, kalkınma planı ve
programlarda yer alan politika, hedef ve önceliklere uygun şekilde, idarelerin
stratejik planları ile performans ölçütlerine ve fayda-maliyet analizine göre
hazırlanır, uygulanır ve kontrol edilir.
d) Bütçeler, stratejik planlar dikkate
alınarak izleyen iki yılın bütçe tahminleriyle birlikte görüşülür ve
değerlendirilir.
e) Bütçe, hükümetin malî işlemlerinin
kapsamlı ve saydam bir şekilde görünmesini sağlar.
f) Tüm gelir ve giderler gayri safi
olarak bütçelerde gösterilir.
g) Belirli gelirlerin belirli
giderlere tahsis edilmemesi esastır.
h) Bütçelerde gelir ve gider
denkliğinin sağlanması esastır.
i) Bütçeler, ait olduğu yıl başlamadan
önce Türkiye Büyük Millet Meclisi veya yetkili organlarca kabul edilmedikçe
veya onaylanmadıkça uygulanamaz.
j) Bütçelerde, bütçeyi ilgilendirmeyen
hususlara yer verilmez.
k) Bütçeler kurumsal, işlevsel ve
ekonomik sonuçların görülmesini sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca
uluslararası standartlara uygun olarak belirlenen bir sınıflandırmaya tâbi
tutularak hazırlanır ve uygulanır.
l) Bütçe gelir ve gider tahminleri ile
uygulama sonuçlarının raporlanmasında açıklık, doğruluk ve malî saydamlık esas
alınır.
m) Kamu idarelerinin tüm gelir ve
giderleri bütçelerinde gösterilir.
n) Kamu hizmetleri, bütçelere
konulacak ödeneklerle, mevzuatla belirlenmiş yöntem, ilke ve amaçlara uygun
olarak gerçekleştirilir.
o) Bütçelerde, ödenekler belirli
amaçları gerçekleştirmek üzere tahsis edilir.
Gelir
ve giderleri etkileyecek kanun tasarıları
MADDE 14.- Merkezî yönetim
kapsamındaki kamu idareleri; kamu gelirlerinin azalmasına veya kamu
giderlerinin artmasına neden olacak ve kamu idarelerini yükümlülük altına
sokacak kanun tasarılarının getireceği malî yükü, ödenek türleri itibarıyla
orta vadeli program ve malî plan çerçevesinde, en az üç yıllık dönem için
hesaplar ve tasarılara eklerler. Sosyal güvenliğe yönelik kanun tasarılarında
ise en az 20 yıllık aktueryal hesaplara yer verilir. Ayrıca, bu kanun
tasarılarına Maliye Bakanlığı ile, ilgisine göre Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığı veya Hazine Müsteşarlığının
görüşleri eklenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu
Merkezî
yönetim bütçe kanununun kapsamı
MADDE 15.- Merkezî yönetim bütçe
kanunu, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir ve gider
tahminlerini gösteren, bunların uygulanmasına ve yürütülmesine yetki ve izin
veren kanundur.
Merkezî yönetim bütçe kanununda; yılı
ve izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri, varsa bütçe açığının veya
fazlasının tutarı, açığın nasıl kapatılacağı veya fazlanın nasıl kullanılacağı,
vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle
vazgeçilen vergi gelirleri, borçlanma ve garanti sınırları, bütçelerin
uygulanmasında tanınacak yetkiler, bağlı cetveller, malî yıl içinde gelir ve
giderlere yönelik olarak uygulanacak ve kısmen veya tamamen uygulanmayacak
hükümler yer alır. Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin her birinin
gelir-gider tahminleri, merkezî yönetim bütçe kanununda ayrı bölüm veya
cetvellerde gösterilebilir.
Orta
vadeli program, malî plan ve bütçe hazırlama rehberi
MADDE 16.- Maliye Bakanlığı, merkezî
yönetim bütçe kanunu tasarısının hazırlanmasından ve bu amaçla ilgili kamu
idareleri arasında koordinasyonun sağlanmasından sorumludur.
Merkezî yönetim bütçesinin hazırlanma
süreci, Bakanlar Kurulunun Mayıs ayının sonuna kadar toplanarak kalkınma
planları, stratejik planlar ve genel ekonomik koşulların gerekleri
doğrultusunda makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge niteliğindeki
temel ekonomik büyüklükleri de kapsayacak şekilde Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığınca hazırlanan orta vadeli programı kabul etmesiyle başlar. Orta
vadeli program, aynı süre içinde Resmî Gazetede yayımlanır.
Orta vadeli program ile uyumlu olmak
üzere, gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminleri ile birlikte
hedef açık ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını
içeren ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan orta vadeli malî plan, Haziran
ayının onbeşine kadar Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara bağlanır ve
Resmî Gazetede yayımlanır.
Bu doğrultuda, kamu idarelerinin bütçe
tekliflerini ve yatırım programını hazırlama sürecini yönlendirmek üzere; Bütçe
Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberi Maliye Bakanlığınca, Yatırım Genelgesi
ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberi ise Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığınca hazırlanarak Haziran ayının sonuna kadar Resmî Gazetede
yayımlanır.
Bütçe Hazırlama Rehberi ile Yatırım
Programı Hazırlama Rehberi, bütçe tekliflerinin hazırlanmasına esas olmak
üzere, kamu idarelerince uyulması gereken genel ilkeleri, nesnel ve ölçülebilir
standartları, hesaplama yöntemlerini, bunlara ilişkin olarak kullanılacak
cetvel ve tablo örneklerini ve diğer bilgileri içerir.
Merkezî
yönetim bütçesinin hazırlanması
MADDE 17.- Gelir ve gider
tekliflerinin hazırlanmasında;
a) Orta vadeli program ve malî planda
belirlenen temel büyüklükler ile ilke ve esaslar,
b) Kalkınma planı ve yıllık program öncelikleri ile kurumun stratejik
planları çerçevesinde belirlenmiş ödenek tavanları,
c) Kamu idarelerinin stratejik
planları ile uyumlu çok yıllı bütçeleme anlayışı,
d) İdarenin performans hedefleri,
dikkate alınır.
Kamu idareleri, merkez ve merkez dışı
birimlerinin ödenek taleplerini dikkate alarak gider tekliflerini hazırlar.
Genel bütçe gelir teklifi Maliye Bakanlığınca, diğer bütçelerin gelir
teklifleri ilgili idarelerce hazırlanır.
Gider teklifleri, ekonomik ve malî
analiz yapılmasına imkân verecek, hesap verilebilirliği ve saydamlığı
sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca belirlenmiş kurumsal, işlevsel ve
ekonomik sınıflandırma sistemine; gelir teklifleri ise ekonomik sınıflandırma
sistemine uygun olarak hazırlanır.
Kamu idareleri, stratejik planları ile
Bütçe Hazırlama Rehberinde yer alan esaslar çerçevesinde, bütçe gelir ve gider
tekliflerini gerekçeli olarak hazırlar ve yetkilileri tarafından imzalanmış
olarak Temmuz ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına gönderir. Kamu idarelerinin
yatırım teklifleri, değerlendirilmek üzere aynı süre içinde Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığına verilir.
Bütçe teklifleri Maliye Bakanlığına
verildikten sonra, kamu idarelerinin yetkilileriyle gider ve gelir teklifleri
hakkında görüşmeler yapılabilir.
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar,
bütçelerini üç yıllık bütçeleme anlayışı, stratejik planları ve performans
hedefleri ile kurumsal, işlevsel ve ekonomik sınıflandırma sistemine göre
hazırlarlar.
Merkezî
yönetim bütçe kanun tasarısının sunulması
MADDE 18.- Makro ekonomik göstergeler
ve bütçe büyüklüklerinin en geç Ekim ayının ilk haftası içinde Yüksek Planlama
Kurulunda görüşülmesinden sonra, Maliye Bakanlığınca hazırlanan merkezî yönetim
bütçe kanun tasarısı ile millî bütçe tahmin raporu, malî yıl başından en az
yetmiş beş gün önce Bakanlar Kurulu tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine
sunulur.
Merkezî yönetim bütçe kanun
tasarısına, Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülmesi sırasında dikkate
alınmak üzere;
a) Orta vadeli malî planı da içeren
bütçe gerekçesi,
b) Yıllık ekonomik rapor,
c) Vergi muafiyeti, istisnası ve
indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen kamu gelirleri
cetveli,
d) Kamu borç yönetimi raporu,
e) Genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin son iki yıla ait bütçe gerçekleşmeleri ile izleyen iki yıla ait
gelir ve gider tahminleri,
f) Mahallî idareler ve sosyal güvenlik
kurumlarının bütçe tahminleri,
g) Kamu iktisadi teşebbüsleri ile kamu
şirketi niteliğindeki kuruluşlar hariç olmak üzere, merkezî yönetim
kapsamındaki idarelerin, hizmet amaçlarıyla ilgili olan diğer kurum ve
kuruluşlarından Maliye Bakanlığınca belirlenecek olanların bütçe tahminleri,
h) Merkezî yönetim kapsamında olmayıp,
merkezî yönetim bütçesinden yardım alan kamu idareleri ile diğer kurum ve
kuruluşların listesi,
eklenir.
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar,
bütçelerini Eylül ayı sonuna kadar doğrudan Türkiye Büyük Millet Meclisine, bir
örneğini de Maliye Bakanlığına gönderirler.
Merkezî
yönetim bütçe kanun tasarısının görüşülmesi
MADDE 19.- Türkiye Büyük Millet
Meclisi, merkezî yönetim bütçe kanun tasarısının metnini maddeler, gider ve
gelir cetvellerini kamu idareleri itibarıyla görüşür ve bölümler halinde oylar.
Merkezî yönetim bütçe kanunu malî yıl başından önce Resmî Gazetede yayımlanır.
Kamu yatırım programı, merkezî yönetim
bütçe kanununa uygun olarak Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından
hazırlanır ve anılan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on beş gün
içinde Bakanlar Kurulu kararıyla Resmî Gazetede yayımlanır.
Zorunlu nedenlerle merkezî yönetim
bütçe kanununun süresinde yürürlüğe konulamaması halinde, geçici bütçe kanunu
çıkarılır. Geçici bütçe ödenekleri, bir önceki yıl bütçe başlangıç
ödeneklerinin belirli bir oranı esas alınarak belirlenir. Geçici bütçe
uygulaması altı ayı geçemez. Cari yıl bütçesinin yürürlüğe girmesiyle geçici
bütçe uygulaması sona erer ve o tarihe kadar yapılan harcamalar ve girişilen
yüklenmeler ile tahsil olunan gelirler cari yıl bütçesine dahil edilir.
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin bütçelerindeki ödeneklerin yetersiz kalması halinde veya
öngörülmeyen hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, karşılığı gelir
gösterilmek kaydıyla, kanunla ek bütçe yapılabilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bütçelerin Uygulama Esasları
Ödeneklerin
kullanılması
MADDE 20.- Bütçe ödeneklerinin
kullanılmasında aşağıda belirtilen esaslara uyulur:
a) Bütçe ödeneklerinin kullanımının
önceden planlanabilmesi amacıyla, bu Kanuna ekli I sayılı cetvelde yer alan
kamu idareleri ile genel bütçeden yardım alan ekli II sayılı cetvele dahil
idareler, ayrıntılı harcama programlarını hazırlar ve vize edilmek üzere Maliye
Bakanlığına gönderir. Bütçe ödenekleri, Maliye Bakanlığınca belirlenecek
esaslar çerçevesinde, nakit planlaması da dikkate alınarak vize edilen
ayrıntılı harcama programları ve serbest bırakma oranlarına göre kullanılır.
b) Genel bütçeden yardım almayan ekli
II sayılı cetvele dahil idareler, sürdürülebilir finansman durumlarını dikkate
alarak, ayrıntılı harcama programlarını hazırlar ve bir örneğini de merkezî
yönetim bütçe kanununun yürürlüğe girdiği ilk ay içinde Maliye Bakanlığına
gönderir. Bu idareler, aylık uygulama sonuçlarını da izleyen ay içinde Maliye Bakanlığına
göndermek zorundadır.
c) Sosyal güvenlik kurumları ile genel
bütçeden yardım alan ekli II sayılı cetvele dahil idareler, hizmetleriyle
ilgili aylık finansman programlarını vize edilmek üzere merkezî yönetim bütçe
kanununun yürürlüğe girdiği ilk ay içinde Maliye Bakanlığına gönderir. Bu
programlar Maliye Bakanlığınca vize edilmeden, bu idarelerin bütçelerine yardım
yapılamaz. Bu idareler, aylık uygulama sonuçlarını izleyen ay içinde Maliye
Bakanlığına göndermek zorundadır.
d) Kamu idareleri, bütçelerinde yer
alan ödeneklerin üzerinde harcama yapamaz. Bütçeyle verilen ödenekler, tahsis
edildikleri amaçlar doğrultusunda yılı içinde yaptırılan iş, satın alınan mal
ve hizmetler ile diğer giderlerin karşılanmasında kullanılır. Ancak, ait olduğu
malî yılda ödenemeyen ve emanet hesabına alınamayan zamanaşımına uğramamış
geçen yıllar borçları ile ilama bağlı borçlar, ilgili kamu idaresinin cari yıl
bütçesinden ödenir.
e) Cari yılda kullanılmayan ödenekler
yıl sonunda iptal edilir. Ancak, kamu idarelerinin bütçelerinde cari yıl içinde
kullanılmayan ödeneklerinden merkezî yönetim bütçe kanununda belirtilenler
ertesi yıla devredilebilir. Ödenek devir işlemlerini yapmaya, genel bütçe
kapsamındaki kamu idareleri için Maliye Bakanı, diğer kamu idareleri için üst
yönetici yetkilidir.
f) Genel veya kısmi seferberlik, savaş
ilanı veya Bakanlar Kurulu kararıyla zorunlu askeri hazırlıkların yapıldığı
olağanüstü hallerde Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve
Sahil Güvenlik Komutanlığı bütçelerindeki mevcut ödenekler, bu idarelerin
ödenek toplamları aşılmamak şartıyla, birleştirilerek kullanılabilir. Bu
durumda da mevcut ödeneklerin yeterli olmaması halinde toplam ödenek tutarının
yüzde on beşine kadar ek harcama yapılabilir. Yukarıda sayılan hallerde sevk ve
intikalle ilgili giderler için, harcama yetkililerinin onayıyla
görevlendirilecek mutemetlere gereken miktarda avans verilebilir ve
gönderilecek ödeneğe istinaden bir ay içinde mahsup edilir.
Ödenek
aktarmaları
MADDE 21.- Merkezî yönetim kapsamındaki
kamu idarelerinin bütçeleri arasındaki ödenek aktarmaları kanunla yapılır.
Ancak, merkezî yönetim kapsamındaki
kamu idareleri, aktarma yapılacak tertipteki ödeneğin, yılı bütçe kanununda
farklı bir oran belirlenmedikçe yüzde beşine kadar kendi bütçeleri içinde
ödenek aktarması yapabilirler. Bu şekilde yapılan aktarmalar, yedi gün içinde
Maliye Bakanlığına bildirilir.
Personel giderleri tertiplerinden,
aktarma yapılmış tertiplerden ve yedek ödenekten aktarma yapılmış tertiplerden,
diğer tertiplere aktarma yapılamaz.
Ödenek aktarmalarına ilişkin diğer
hususlar merkezî yönetim bütçe kanununda düzenlenir.
Merkez
dışı birimlere ödenek gönderme
MADDE 22.- Kamu idarelerinin merkez
teşkilatı harcama yetkilileri, merkez dışı birimlere, ihtiyaçlarında
kullanılmak üzere Ödenek Gönderme Belgesi düzenlemek suretiyle ödenek
gönderirler.
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinde ödenek gönderilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye
Bakanı yetkilidir.
Yedek
ödenek
MADDE 23.- Merkezî yönetim bütçe
kanununda belirtilen hizmet ve amaçları gerçekleştirmek, ödenek yetersizliğini
gidermek veya bütçelerde öngörülmeyen hizmetler için, bu Kanuna ekli I sayılı
cetvelde yer alan idarelerin bütçelerine aktarılmak üzere, genel bütçe
ödeneklerinin yüzde ikisine kadar Maliye Bakanlığı bütçesine yedek ödenek
konulabilir. Bu ödenekten aktarma yapmaya Maliye Bakanı yetkilidir.
Malî yıl içinde yedek ödenekten
yapılan aktarmaların tür, tutar ve idareler itibarıyla dağılımı, yılın bitimini
takip eden on beş gün içinde Maliye Bakanlığınca ilan edilir.
Örtülü
ödenek
MADDE 24.- Örtülü ödenek; kapalı
istihbarat ve kapalı savunma hizmetleri, Devletin millî güvenliği ve yüksek
menfaatleri ile Devlet itibarının gerekleri, siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar
ve olağanüstü hizmetlerle ilgili Hükümet icapları için kullanılmak üzere
Başbakanlık bütçesine konulan ödenektir. Kanunlarla verilen görevlerin
gerektirdiği istihbarat hizmetlerini yürüten diğer kamu idarelerinin
bütçelerine de örtülü ödenek konulabilir. Örtülü ödenek, bu amaçlar dışında
ve Başbakanın ve ailesinin kişisel
harcamaları ile siyasi partilerin idare, propaganda ve seçim ihtiyaçlarında
kullanılamaz. İlgili yılda bu amaçla tahsis edilen ödenekler toplamı, genel
bütçe başlangıç ödenekleri toplamının binde beşini geçemez.
Başbakanlık ve diğer ilgili idare
bütçelerinde yer alan örtülü ödeneklerin kullanılma yeri, giderin kimin
tarafından yapılacağı, hesapların tutulma ve kapatılma yöntemi, gideri yapanın
değişmesi halinde yeni yetkiliye hangi belgelerin aktarılacağı Başbakan
tarafından belirlenir.
Örtülü ödeneklere ilişkin giderler
Başbakan, Maliye Bakanı ve ilgili Bakan tarafından imzalanan kararname
esaslarına göre gerçekleştirilir ve ödenir.
Kamu
yatırım projeleri
MADDE 25.- Kamu yatırım projeleri
19.6.1994 tarihli ve 540 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, Yatırım Programı
Hazırlama Rehberi ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde hazırlanır,
uygulanır ve izlenir.
Devlet Planlama Teşkilâtı
Müsteşarlığı, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin yatırım
programında yer alan proje ödeneklerinin belirlenmesi sürecinde, bütçe
bütünlüğünün sağlanması açısından Maliye Bakanlığı ile işbirliği yapar.
Bu Kanuna ekli III sayılı cetvelde yer
alan idarelerin yatırım nitelikli projelerine, bilgi için yılı yatırım
programında yer verilir. Ayrıca, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî
idarelerin yatırımlarının uygulanması ve izlenmesine ilişkin usul ve esaslar
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca belirlenir.
Kamu yatırım projelerinin gerçekleşme
ve uygulama sonuçları, ilgili kamu idaresi tarafından izleyen yılın Mart ayı
sonuna kadar bir rapor halinde Sayıştay Başkanlığına, Maliye Bakanlığına ve
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına gönderilir.
Proje maliyeti, Yılı Programının
Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararında
belirlenecek sınırın üzerinde bulunan afetlerle ilgili olanlar hariç yeni kamu
yatırım projesi tekliflerinden; fayda-maliyet veya maliyet-etkinlik analizleri
ile çevresel analizleri içerecek şekilde yapılabilirlik etüdü bulunmayan ve
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından incelenerek yapılabilirliği
onaylanmamış projeler yatırım programına alınamaz.
Yüklenmeye
girişilmesi
MADDE 26.- Yüklenme, usulüne uygun
olarak düzenlenmiş sözleşme esaslarına veya kanun hükmüne dayanılarak iş
yaptırılması, mal veya hizmet alınması karşılığında geleceğe yönelik bir ödeme
yükümlülüğüne girilmesidir. Bütçede yeterli ödeneği bulunmayan işler için
yüklenmeye girişilemez. Yüklenme süresi malî yılla sınırlıdır. Harcama
yetkilileri, tahsis edilen ödenekler dahilinde yüklenmeye girebilirler.
Yüklenmeye girişilen tutara ait ödenekler saklı tutulur; başka iş yaptırılması,
mal veya hizmet alınması için kullanılamaz.
Ertesi
yıla geçen yüklenme
MADDE 27.- Niteliğinden dolayı malî
yılla sınırlı tutulamayan ve sürekliliği bulunan aşağıdaki iş ve hizmetler
için; her iş itibarıyla, bütçelerinde öngörülen ödeneklerin yüzde ellisini,
izleyen yılın Haziran ayını geçmemek ve yüklenme süresi on iki ayı aşmamak
üzere, ilgili üst yöneticinin onayıyla ertesi yıla geçen yüklenmelere
girişilebilir:
a) Türk Silahlı Kuvvetlerinin yapım,
onarım, etüt ve proje işleri, araştırma-geliştirme projeleri, giyecek ve
yiyecek alımları, makine-teçhizat, silah-mühimmat-teçhizat alımlarıyla bunların
bakım, onarım ve imalat işleri.
b) Yiyecek, yakacak, akaryakıt ve
madeni yağ ihtiyaçları.
c) Temini ve korunması güç olan ilaç,
aşı, serum ve tıbbi sarf malzemeleri.
d) Süreli yayın alımı, taşıma,
temizlik ve yemek hizmetleri.
e) Taşıtların zorunlu malî sorumluluk
sigortası.
f) Makine-teçhizat bakım ve onarım
işleri, bilgisayar sistem ve santralleri ile elektronik bilgi erişim
hizmetleri.
Gelecek
yıllara yaygın yüklenmeler
MADDE 28.- Merkezî yönetim
kapsamındaki kamu idareleri, bir malî yıl içinde tamamlanması mümkün olmayan
yatırım projeleri için Maliye Bakanlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığının görüşü üzerine, gelecek yıllara yaygın yüklenmeye girişebilir.
Dışişleri Bakanlığı, Maliye
Bakanlığının uygun görüşünü almak kaydıyla, yabancı ülkelerde dış temsilcilik
binası veya arsa satın alınması, bina yaptırılması veya kiralanması için
gelecek yıllara yaygın yüklenmelere girişebilir.
Bütçelerden
yardım yapılması
MADDE 29.- Gerçek veya tüzel kişilere
kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya
menfaat sağlanamaz. Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin
bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf,
birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir.
Bu yardımların yapılması,
kullanılması, izlenmesi, denetlenmesi ve kamuoyuna açıklanmasına ilişkin esas
ve usuller Maliye Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca çıkarılacak
yönetmelikle belirlenir.
Bütçe
politikası, gelir ve giderlerin izlenmesi
MADDE 30.- Maliye Bakanı, merkezî
yönetim bütçe kanununun uygulamasına ilişkin olarak; harcamalarda tasarrufu
sağlamak, tutarlı, dengeli ve etkili bir bütçe politikası yürütmek için gelir
ve giderlere ilişkin kanun, tüzük, yönetmelik ve kararnamelerle belirlenmiş
konularda uygulamaları düzenlemek üzere gerekli önlemleri almaya, standartları
belirlemeye, sınırlamalar koymaya, kamu istihdam politikasının belirlenmesine
ve uygulanmasına yön vermeye, bütçe harcama ve gerçekleşmelerini izlemeye,
ödeneklerin dağıtım ve kullanımını belirli esaslara bağlamaya ve bu hususlarda
kamu idareleri için uyulması zorunlu düzenlemeleri yapmaya yetkilidir.
Genel yönetimin tüm gelir ve giderleri
ile borç ve malî imkânlarının tespitinin ve takibinin yapılabilmesi amacıyla,
genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve merkezî yönetim bütçesinden yardım
alan kurum, kuruluş, vakıf ve dernekler ile benzeri teşekküller; gelir ve gider
tahminlerini, malî tablolarını, birbirleriyle olan borç ve alacak durumlarını,
personel giderlerine ilişkin her türlü bilgi ve belgeleri, istenilmesi halinde
Maliye Bakanlığına vermek zorundadırlar. Bilgi, belge ve hesap durumlarını
ibraz etmeyen veya uygun harcama yapmayan kamu idareleri ve diğer kuruluşlarla
ilgili olarak gerekli önlemleri almaya Maliye Bakanı yetkilidir.
Merkezî yönetim kapsamındaki idareler,
bütçelerine ilişkin ilk altı aylık uygulama sonuçlarını, ekonomik ve malî
duruma ilişkin gelişmeleri, ikinci altı aya ilişkin beklentilerini, hedefleri
ile faaliyetlerini kapsayan bilgileri, kamuoyuna açıklar.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Harcama Yapılması
Harcama
yetkisi ve yetkilisi
MADDE 31.- Bütçeyle ödenek tahsis
edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.
Genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin merkez ve merkez dışı birimlerinde harcama yetkililerinin görev
unvanları itibarıyla tespitine ve harcama yetkisinin devredilmesine ilişkin
usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir. Harcama yetkisinin
devredilmesi, yetkiyi devredenin idari sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Harcama yetkilileri bütçede öngörülen
ödenekleri kadar, ödenek gönderme belgesiyle, ödenek verilen harcama
yetkilileri ise tahsis edilen ödenek tutarında harcama yapabilir.
Harcama
talimatı ve sorumluluk
MADDE 32.- Bütçelerden harcama
yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür.
Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı,
süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle
görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır.
Harcama yetkilileri, harcama
talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile
diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli
kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden
sorumludur.
Giderin
gerçekleştirilmesi
MADDE 33.- Bütçelerden bir giderin
yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun
olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya
komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması
gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi harcama yetkilisinin ödeme emri
belgesini imzalaması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.
Gerçekleştirme görevlileri, harcama
talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya
ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli
belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.
Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun
çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar.
Ödenemeyen
giderler ve emanet hesapları
MADDE 34.- Kamu idarelerinin nakit
mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması halinde giderler, muhasebe kayıtlarına
alınma sırasına göre ödenir. Ancak, sırasıyla, kanunları gereğince diğer kamu
idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve
benzeri tutarlara, tarifeye bağlı ödemelere ve ödenmesi talep edilen emanet
hesaplarındaki tutarlara öncelik verilir.
Malî yıl içinde ödeme emri belgesine
bağlandığı halde, hak sahibinin talep etmemesi veya başka nedenlerle ödenemeyen
tutarlar, bütçeye gider yazılarak emanet hesaplarına alınır ve buradan ödenir.
Ancak, hesaba alındığı malî yılı izleyen beşinci yıl sonuna kadar talep
edilmeyen emanet hesaplarındaki tutarlar bütçeye gelir kaydedilir. Gelir
kaydedilen tutarlar, mahkeme kararı üzerine ödenir.
İlgili olduğu malî yılın sonundan
başlayarak beş yıl içinde alacaklıları tarafından geçerli bir mazerete
dayanmaksızın, yazılı talep edilmediğinden veya belgeleri verilmediğinden
dolayı ödenemeyen borçlar zamanaşımına uğrayarak kamu idareleri lehine düşer.
Ön
ödeme
MADDE 35.- Harcama yetkilisinin uygun
görmesi ve karşılığı ödeneğin saklı tutulması kaydıyla; ilgili kanunlarda
öngörülen haller ile gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek
ivedi giderler ve her yıl merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenecek
tutarların altında kalan giderler için avans vermek veya kredi açmak suretiyle
ön ödeme yapılabilir.
Sözleşmesinde belirtilmek ve yüklenme
tutarının yüzde otuzunu geçmemek üzere, yüklenicilere, teminat karşılığında
bütçe dışı avans ödenebilir. İlgili kanunların bütçe dışı avans ödenmesine
ilişkin hükümleri saklıdır.
Açılmış akreditiflere ilişkin kredi
artıkları ertesi yıla devredilmekle birlikte ödenekleri iptal olunur.
Devredilen kredi artıklarının karşılığı, genel bütçe kapsamındaki kamu
idarelerinde Maliye Bakanı, diğer kamu idarelerinde üst yönetici tarafından
ilgili idare bütçesinde açılacak özel bir tertibe ödenek kaydolunur.
Sözleşmelerin bitim tarihlerinde henüz
bir kısım hizmet yerine getirilememiş veya zorunlu nedenlerle sözleşmenin
uygulanmasına başlanılamamış ancak, ilgili idarece ek süre verilmiş ve bu süre
ertesi malî yıla taşmış ise; yıl sonunda yüklenme artığı devredilir
ve bu tutarlara ilişkin ödenekler hakkında akreditiflerle ilgili hükümler
uygulanır. Devredilen yüklenme artığı karşılığı hizmet ek süre içinde yerine
getirilerek kanıtlayıcı belgeleri verildiğinde, tutarı hizmetin yapıldığı yıl
bütçesine gider kaydıyla ödenir.
Her mutemet ön ödemelerden harcadığı
tutara ilişkin kanıtlayıcı belgeleri, ilgili kanunlarında belirtilmemiş olması
halinde avanslarda bir ay, kredilerde üç ay içinde muhasebe yetkilisine vermek
ve artan tutarı iade etmekle yükümlüdür. Süresi içerisinde mahsup edilmeyen
avanslar hakkında 21.7.1953 tarihli ve 6183 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinde ön ödeme şekilleri, devir ve mahsup işlemleri, yapılacak ön
ödemelerin idareler ve gider türleri itibarıyla miktarı ve oranlarının
belirlenmesi, mutemetlerin görevlendirilmesi ve diğer işlemlere ilişkin usul ve
esaslar Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulunca çıkarılacak
yönetmelikle düzenlenir. Diğer kamu idarelerinde ön ödemeye ilişkin usul ve
esaslar bu madde hükümleri dikkate alınmak suretiyle ilgili mevzuatlarında
düzenlenir.
2.7.1992 tarihli ve 3833 sayılı
Kanunun avans ve kredi işlemlerine ilişkin hükümleri saklıdır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Gelirlerin Toplanması
Gelir
politikası ve ilkeleri
MADDE 36.- Gelirlerin toplanmasında
aşağıdaki ilkelere uyulur:
a) Maliye Bakanlığı, gelir
politikaları ve uygulamaları konusunda ilkelerini, amaçlarını, stratejilerini
ve taahhütlerini her malî yıl başında
kamuoyuna duyurur.
b) Mükellef ve sorumlulara vergi,
resim, harç ve benzeri malî yükümlülüklerini kolayca yerine getirebilmeleri
için gerekli hizmetler sağlanır.
c) Mükellef ve sorumluların vergiye
uyumu teşvik edilir.
d) Hakların korunması ve yükümlülükler
konusunda mükelleflerin bilgilendirilmesi için ilgili idareler tarafından
gerekli önlemler alınır.
Gelirlerin
dayanakları
MADDE 37.- Vergi, resim, harç ve
benzeri malî yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.
Genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin gelirlerinin kanuni dayanakları bütçelerinde gösterilir.
Bütçelerde yer alan gelirler, ilgili kanunlarında belirtilen usullere göre
tarh, tahakkuk ve tahsil edilir. Genel bütçe gelirlerinin tarh, tahakkuk ve
tahsili Maliye Bakanlığı tarafından yapılır.
Genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin topladığı vergi, resim, harç ve benzeri gelirlerden diğer idare,
kurum ve kuruluşlara verilecek paylar, geliri toplayan kamu idaresi bütçesine
bu amaçla konulacak ödeneklerden karşılanır. Malî yıl içinde kullanılabilecek
ödenek miktarı, ilgili kanun hükümleri uyarınca tahsil edilen miktar dikkate
alınarak hesaplanacak pay miktarını geçemez. Hesaplanan pay tutarının, bu
amaçla tahsis edilen ödenek tutarını aşması halinde, aradaki farkı geçmemek
kaydıyla ödenek eklemesi yapmaya genel bütçe kapsamındaki idarelerde Maliye
Bakanı, diğer idarelerde üst yöneticiler yetkilidir.
Tahsili zamanaşımına uğrayan
gelirlerin silinmesine ilişkin usul ve esaslar, ilgili kanunlardaki hükümler
saklı kalmak üzere, Maliye Bakanlığınca belirlenir.
Gelirlerin toplanması sorumluluğu
MADDE 38.- Kamu gelirlerinin tarh,
tahakkuk, tahsiliyle yetkili ve görevli olanlar, ilgili kanunlarda öngörülen
tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin zamanında ve eksiksiz olarak
yapılmasından sorumludur.
Özel
gelirler
MADDE 39.- Özel gelirler karşılığında
idarelere tahsis edilen özel ödenek miktarları, ilgili idarelerin bütçelerinde
gösterilir. Malî yıl içinde kullanılabilecek özel ödenek miktarı, tahsil edilen
özel gelir tutarını geçemez. Tahsil edilen özel gelirlerin ödenek tutarını aşması
halinde, ödenek eklenemez.
Özel gelirlere ilişkin olarak ilgili
kanunlarında belirtilen fiyatlandırılabilir mal ve hizmetlerin tarifeleri ile
uygulamaya yönelik usul ve esaslar,
Maliye Bakanlığının görüşü alınarak ilgili kamu idarelerince belirlenir.
Özel gelirlerin ödenek kaydına,
gelecek yıla devrine, iptaline ilişkin yetki ve işlemler merkezî yönetim bütçe
kanununda gösterilir.
Bağış
ve yardımlar
MADDE 40.- Herhangi bir gerçek veya
tüzel kişi tarafından, kamu hizmetinin karşılığı olarak veya kamu hizmetleriyle
ilişkilendirilerek bağış veya yardım toplanamaz, benzeri adlar altında tahsilat
yapılamaz.
Kamu idarelerine yapılan her türlü
bağış ve yardımlar bütçelerine gelir kaydedilir. Nakdi olmayan bağış ve
yardımlar, ilgili mevzuatına göre değerlemeye tâbi tutularak kayıtlara alınır.
Kamu yararına kullanılmak üzere kamu
idarelerine yapılan şartlı bağış ve yardımlar, dış finansman kaynağından
sağlananlarda 28.3.2003 tarihli ve 4749 sayılı Kanun hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, hizmeti yapacak idarenin üst yöneticisi tarafından uygun görülmesi
halinde, bütçede açılacak bir tertibe gelir ve şart kılındığı amaca harcanmak
üzere açılacak bir tertibe ödenek kaydedilir. Bu ödenekten amaç dışında başka
bir tertibe aktarma yapılamaz.
Bu ödeneklerden malî yıl sonuna kadar
harcanmamış olan tutarlar, bağış ve yardımın amacı gerçekleşinceye kadar ertesi
yıl bütçesine devir olunarak ödenek kaydedilir. Ancak, bu ödeneklerden tahsis
amacı gerçekleştirilmiş olanlardan kalan tutarlar, tahsis amacının gerçekleştirilmesi
bakımından yetersiz olanlar ile yılı bütçesinde belirlenen tutarı aşmayan ve
iki yıl devrettiği halde harcanmayan ödenekleri iptal etmeye genel bütçe
kapsamındaki kamu idarelerinde Maliye Bakanı, diğer kamu idarelerinde üst
yönetici yetkilidir.
Bağış ve yardımlar, kullanılmadığı
veya amaç dışı kullanıldığı için geri istenildiği takdirde, bütçeye gider
kaydıyla ilgilisine geri verilir. Şartlı bağış ve yardımın zamanında
kullanılmaması nedeniyle doğacak zararlar ile amaç dışı kullanım nedeniyle yapılan
harcamalar sorumluluğu tespit edilenlere ödettirilir.
ALTINCI BÖLÜM
Faaliyet Raporları ve Kesin Hesap
Faaliyet
raporları
MADDE 41.- Üst yöneticiler ve bütçeyle
ödenek tahsis edilen harcama yetkilileri tarafından idari sorumlulukları
çerçevesinde her yıl faaliyet raporları düzenlenir. Bu raporlar, stratejik
planlama ve performans programları uyarınca yürütülen faaliyetleri, belirlenmiş
performans göstergelerine göre hedef ve gerçekleşme durumu ile meydana gelen
sapmaların nedenlerini açıklayacak şekilde hazırlanır.
Harcama yetkilisi, birim faaliyet
raporunu üst yöneticiye verir. Üst yönetici, birim faaliyet raporlarını esas
alarak, idaresinin faaliyet sonuçlarını gösteren idare faaliyet raporunu
hazırlar. İdare faaliyet raporu, Sayıştaya verilir ve üst yönetici tarafından
kamuoyuna açıklanır. merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal
güvenlik kurumları, idare faaliyet raporlarının bir örneğini Maliye
Bakanlığına, mahallî idareler ise İçişleri Bakanlığına gönderir.
İçişleri Bakanlığı, mahallî idare
faaliyet raporları üzerine değerlendirme raporu hazırlar, Sayıştaya gönderir ve
kamuoyuna açıklar. Bu Raporun bir örneği de Maliye Bakanlığına gönderilir.
Merkezî yönetim kapsamındaki
idarelerin ve sosyal güvenlik kurumlarının bir malî yıldaki faaliyet sonuçları,
Maliye Bakanlığınca hazırlanacak Genel Faaliyet Raporunda gösterilir. İdare
faaliyet raporları da dikkate alınarak hazırlanacak bu Raporda;
a) Bütçe gelir ve gider hedefleri ve
gerçekleşmeleri ile meydana gelen sapmaların nedenleri,
b) Kamu borç yönetimi raporu
kapsamında borç stokundaki gelişmeler ve borçlanmaya ilişkin diğer bilgiler,
c) Yıl sonundaki varlık ve
yükümlülüklerin durumunu gösterir cetvel ile bunlara ilişkin bilgiler,
d) Ödenek aktarmaları ve diğer ödenek
işlemlerini gösteren cetvel,
e) Bütçenin uygulamasına ilişkin
olarak Maliye Bakanlığı tarafından yapılan faaliyetler,
f) İdarelerin stratejik planlama ve
performans programları uyarınca yürüttükleri faaliyetler ile belirlenmiş
performans kriterlerine göre hedef ve gerçekleşme durumları hakkında genel
değerlendirmeler,
g) Mahallî idarelerin malî yapılarına
ilişkin değerlendirmeler,
h) Bütçeden yardım alan dernek, vakıf,
birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllerin faaliyetlerine ilişkin
değerlendirmeler,
yer alır.
Maliye Bakanlığı, genel faaliyet
raporunu Sayıştaya gönderir ve aynı zamanda kamuoyuna açıklar. Sayıştay,
mahallî idarelerin raporları hariç idare faaliyet raporlarını, mahallî idareler
değerlendirme raporunu ve genel faaliyet raporunu, dış denetim sonuçlarını
dikkate alarak görüşlerini de belirtmek suretiyle Türkiye Büyük Millet
Meclisine sunar.
Türkiye Büyük Millet Meclisi bu
raporlar ve değerlendirmeler çerçevesinde, kamu kaynağının elde edilmesi ve
kullanılmasına ilişkin olarak kamu idarelerinin yönetim ve hesap verme
sorumluluklarını görüşür. Bu görüşmelere üst yönetici veya görevlendireceği
yardımcısının ilgili bakanla birlikte katılması zorunludur.
Faaliyet raporlarının düzenlenmesi,
ilgili idarelere verilmesi, bu işlemlere ilişkin süreler, diğer usul ve
esaslar, ilgili idareler ve Sayıştayın görüşü alınarak Maliye Bakanlığı
tarafından yönetmelikle belirlenir.
Kesin
hesap kanunu
MADDE 42.- Türkiye Büyük Millet
Meclisi, merkezî yönetim bütçe kanununun uygulama sonuçlarını onama yetkisini
kesin hesap kanunuyla kullanır.
Kesin hesap kanunu tasarısı, muhasebe
kayıtları dikkate alınarak, merkezî yönetim bütçe kanununun şekline uygun
olarak Maliye Bakanlığınca hazırlanır. Bu tasarı, bir yıllık uygulama
sonuçlarını karşılaştırmalı olarak gösteren değerlendirmeleri içeren
gerekçesiyle birlikte izleyen malî yılın Haziran ayı sonuna kadar Bakanlar
Kurulunca Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur ve bir örneği Sayıştaya
gönderilir.
Kesin hesap kanun tasarısının ekinde;
a) Genel mizan,
b) Bütçe gelirleri kesin hesap cetveli
ve açıklaması,
c) Bütçe giderleri kesin hesap
cetvelleri ve açıklaması,
d) Bütçe gelir ve giderlerinin iller
ve idareler itibarıyla dağılımı,
e) Devlet borçları ve hazine
garantilerine ilişkin cetveller,
f) Yılı içerisinde silinen kamu
alacakları cetveli,
g) Maliye Bakanlığı tarafından gerekli
görülen diğer belgeler
yer alır.
Kamu idareleri bütçelerinin kesin
hesabının düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca
belirlenir.
İdarelerin faaliyet raporları, genel
faaliyet raporu, dış denetim genel değerlendirme raporu ve kesin hesap kanunu
tasarısı ile merkezî yönetim bütçe kanunu tasarısı birlikte görüşülür. Ancak,
bu raporlar ile genel uygunluk bildirimi Türkiye Büyük Millet Meclisi
komisyonlarında öncelikle görüşülür.
Mahallî idare bütçeleri ile sosyal
güvenlik kurumları bütçelerinin uygulama sonuçlarının kesin hesaba bağlanması,
ilgili kanunlarındaki hükümlere göre yapılır.
Genel
uygunluk bildirimi
MADDE 43.- Sayıştay, merkezî yönetim
kapsamındaki kamu idareleri için düzenleyeceği genel uygunluk bildirimini,
kesin hesap kanun tasarısının verilmesinden başlayarak en geç yetmiş beş gün
içinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.
Genel uygunluk bildirimi; dış denetim
raporları, idare faaliyet raporları ve genel faaliyet raporu dikkate alınarak
hazırlanır.
Kesin hesap kanunu tasarısı ve genel
uygunluk bildiriminin Türkiye Büyük Millet Meclisine verilmiş olması, ilgili
yıla ait Sayıştayca sonuçlandırılmamış denetimleri önlemez ve hesapların kesin
hükme bağlandığı anlamına gelmez.
ÜÇÜNCÜ
KISIM
Taşınır
ve Taşınmazlar
Taşınır
ve taşınmaz işlemleri
MADDE 44.- Genel yönetim kapsamındaki
kamu idarelerince, taşınır ve taşınmaz edinilmesi, yönetilmesi, trampası, elden
çıkarılması, ecrimisilin tahsil ve takibinde izlenecek yöntem, Devletin hüküm
ve tasarrufu altındaki yerlerin yönetimi ve korunması, işgalli malların
tahliyesi gibi hususlar ilgili kanunlarında düzenlenir. Bu malların kaydı ile
mal yönetim hesabının verilmesine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca
hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Türk Silâhlı Kuvvetlerinin elinde
bulunan taşınırların yönetim ve denetimi ilgili kanununda düzenlenir.
Taşınır
ve taşınmaz edinme
MADDE 45.- Genel yönetim kapsamındaki
kamu idareleri, kamu hizmetlerinin zorunlu kıldığı durumlarda gereken nicelikte
ve nitelikte taşınır ve taşınmazları, yurt içinde veya yurt dışında,
bedellerini peşin veya taksitle ödeyerek veya finansal kiralama suretiyle
edinebilirler. Kamu idareleri, taşınmaz satın alma veya kamulaştırma
işlemlerini yetki devri yoluyla bir başka kamu idaresi eliyle yürütebilir.
Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin edindiği taşınmazlar Hazine adına,
diğer kamu idarelerine ait taşınmazlar ise tüzel kişilikleri adına tapu
sicilinde tescil olunur. Hazine adına tescil edilen taşınmazlar Maliye
Bakanlığı tarafından yönetilir. Bu tescil işlemleri, adına tescil yapılan
idarenin taşınmazın bulunduğu yerdeki ilgili birimine bildirilir.
Kamu idarelerince üretilen malların
kendi tüketimlerinde kullanılması halinde bunların bedelleri, rayiç bedel
üzerinden ilgili ödenek tertibine gider ve karşılığı gelir kaydedilir.
Kamu idareleri, ihtiyaç fazlası
taşınırları ile görmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinde kullanılacağına ve
amacına uygun kullanılmaması halinde geri alınacağına dair tapu kütüğüne şerh
konulması kaydıyla taşınmazlarını diğer kamu idarelerine bedelsiz olarak
devredebilir. Devredilmeyecek taşınır ve taşınmazlar ile devir ve kayıt
işlemlerine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.
Kamu idareleri arasındaki
taşınmazların mülkiyetine ilişkin uyuşmazlıklar, görevli mahkemelerce
çözümlenir.
Taşınır
ve taşınmaz satışı
MADDE 46.- Genel bütçe kapsamındaki
kamu idarelerinin her türlü taşınır ve taşınmazlarının satışına Maliye
Bakanlığı yetkilidir. Satış bedelleri genel bütçeye gelir kaydedilir. Diğer
kamu idarelerine ait taşınır ve taşınmazların elden çıkarılması özel
kanunlarında belirtilen yetkili organlarının kararıyla mümkündür.
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin taşınmazlarından değeri her yıl merkezî yönetim bütçe kanununda
belirtilen sınırın üzerinde olanlar, Bakanlar Kurulu kararıyla satılır.
Taşınmaz
tahsisi
MADDE 47.- Kamu idareleri,
kanunlarında belirtilen kamu hizmetlerini yerine getirebilmeleri için
mülkiyetlerinde bulunan taşınmazları kendi aralarında bedelsiz olarak tahsis
edebilir.
Tahsis, kamu hizmeti yerine
getirildiği süre için devam eder. Tahsis edilen taşınmaz, tahsis amacı dışında
kullanılamaz.
Mal
yönetiminde etkililik ve sorumluluk
MADDE 48.- Kamu idareleri,
taşınırların yönetimi, kaydı, muhafazası ve kullanımından sorumludurlar.
Taşınırların özelliğinden veya olağan kullanımından kaynaklanan yıpranma ile
usulüne uygun olarak belirlenen firelerden dolayı sorumluluk aranmaz.
Kullanılmak üzere taşınır teslim
edilen görevliler, taşınırın korunmasından ve taşınıra verilen zararlardan
sorumludur. Kamu idareleri, verilen zararların sorumlularına ödettirilmesini
sağlamakla yükümlüdür.
Kamu idarelerine ait malları edinme,
kiralama, tahsis, yönetim, kullanma ve elden çıkarma işlemleri, mevzuatında
öngörülen kurallar dahilinde hizmetin amacına uygun olarak verimlilik ve
tutumluluk ilkesine göre yapılır. Bu ilkeye aykırı eylem ve işlemlerden doğacak
zararlardan, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenler
sorumludur.
DÖRDÜNCÜ
KISIM
Kamu
Hesapları ve Malî İstatistikler
BİRİNCİ BÖLÜM
Kamu Hesapları
Muhasebe
sistemi
MADDE 49.- Muhasebe sistemi; malî
raporların düzenlenmesi ve kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak ve karar,
kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili çalışmasını sağlayacak şekilde
kurulur ve yürütülür.
Genel yönetim kapsamındaki idarelerde
uygulanacak muhasebe ve raporlama standartları, çerçeve hesap planı ile
düzenlenecek raporların şekil, süre ve türleri; uluslararası standartlara uygun
olarak ilgili idarelerin görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı bünyesinde
Sayıştay Başkanlığı, Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlığı,
Hazine Müsteşarlığı ve diğer ilgili kuruluş temsilcilerinin katılımıyla
oluşturulacak bir kurul tarafından belirlenir ve Maliye Bakanlığının önerisi
üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulur. Bu kurulun yapısı, çalışma
usul ve esasları ile diğer hususlar Maliye Bakanlığınca çıkarılacak
yönetmelikle düzenlenir.
Bu kurulda görevlendirilenlerin asli
görevleri devam eder. Başkan ve üyelerine, ayda ikiden fazla olmamak üzere her
toplantı günü için (3000) gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı
sonucu bulunacak tutar üzerinden toplantı ücreti ödenir.
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin çerçeve hesap planına uygun detaylı hesap planları ilgili
idarelerin görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca; merkezî yönetim kapsamı
dışındaki kamu idarelerinin uygulayacakları hesap planları ise Maliye Bakanlığı
ile ilgili idareler tarafından birlikte hazırlanır.
Kamu hesapları, kamu idarelerinin
gelir, gider ve varlıkları ile malî
sonuç doğuran ve öz kaynağın artmasına veya azalmasına neden olan her türlü
işlemler ile garantilerin ve yükümlülüklerin belirlenmiş bir düzen içinde
hesaplara kaydedilerek, yönetim ve denetim yetkilileriyle kamuoyuna gerekli
bilgilerin sağlanması amacıyla tutulur.
Kayıt
zamanı ve kullanılacak belgeler
MADDE 50.- Bir ekonomik değer
yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde,
el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir. Bütün malî işlemlerin
muhasebeleştirilmesi ve her muhasebe kaydının belgeye dayanması şarttır.
Kamu borç yönetimine ilişkin olanlarda
Hazine Müsteşarlığının uygun görüşünün alınması kaydıyla, merkezî yönetim
kapsamındaki kamu idarelerinde malî işlemlerin gerçekleştirilmesi ve
muhasebeleştirilmesinde kullanılacak belgelerle şekil ve türleri Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle
belirlenir.
Kullanılacak belgelerle ilgili
yönetmelikler mahallî idareler için İçişleri Bakanlığı, sosyal güvenlik
kurumları için bağlı veya ilgili oldukları bakanlıklar tarafından, Maliye
Bakanlığının uygun görüşü alınmak suretiyle hazırlanır ve uygulanır.
Kamu
gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup dönemi
MADDE 51.- Kamu gelir ve giderleri
tahakkuk ettirildikleri malî yılın hesaplarında gösterilir.
Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe
giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir.
Kamu hesapları malî yıl esasına göre
tutulur. Malî yılın bitimine kadar fiilen yapılmış olan ödemelerden mahsup
edilememiş olanların, ödenekleri saklı tutulmak suretiyle, mahsup işlemleri
malî yılın bitimini izleyen bir ay içinde yapılabilir. Zorunlu hallerde bu
süre, Maliye Bakanlığı tarafından bütçe giderleri için bir ay, diğer işlemlerde
beş ayı geçmemek üzere uzatılabilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Malî İstatistikler
Kapsam,
temel ilkeler ve kurumsal çevre
MADDE 52.- Malî istatistikler, genel
yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin malî işlemlerini kapsar.
Malî istatistikler, uluslararası
standartlara uygun olarak bütünlük, güvenilirlik, kullanışlılık, yöntemsel
geçerlilik ve ulaşılabilirlik ilkeleri çerçevesinde; yeterli mesleki eğitimi
almış personel tarafından muhasebe kayıtlarındaki verilere dayanılarak ve
istatistiksel yöntemler kullanılarak hazırlanır.
Malî istatistiklerin hazırlanmasında
kamu idarelerinin yöneticileri uygun kurumsal çevrenin oluşturulması için
gerekli önlemleri alır.
Malî
istatistiklerin hazırlanması ve açıklanması
MADDE 53.- Genel yönetim kapsamındaki
kamu idarelerine ait malî istatistikler, Maliye Bakanlığınca derlenir. Merkezî
yönetim kapsamı dışındaki kamu idareleri malî istatistiklerini belirlenmiş
ilkelere uygun olarak hazırlar ve belirlenen süreler içinde Maliye Bakanlığına
gönderir.
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu
idarelerine ait malî istatistikler, Maliye Bakanlığınca aylık olarak yayımlanır. Sosyal güvenlik kurumları ve
mahallî idarelere ait malî istatistikler ile merkezî yönetim kapsamındaki kamu
idarelerine ait malî istatistikler Maliye Bakanlığınca birleştirilerek, genel
yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait malî istatistikler elde edilir ve
üçer aylık dönemler itibarıyla yayımlanır.
Malî istatistiklerin anlaşılabilir ve
kullanıcılar için kolayca ulaşılabilir olması esastır.
Malî
istatistiklerin değerlendirilmesi
MADDE 54.- Bir yıla ait malî
istatistikler izleyen yılın Mart ayı içinde; hazırlanma, yayımlanma, doğruluk,
güvenilirlik ve önceden belirlenmiş standartlara uygunluk bakımından Sayıştay
tarafından değerlendirilir ve bu amaçla düzenlenen değerlendirme raporu Türkiye
Büyük Millet Meclisine ve Maliye Bakanlığına gönderilir. Bu raporda yer alan
değerlendirmelere ilişkin olarak Maliye Bakanı gerekli önlemleri alır.
BEŞİNCİ
KISIM
İç
Kontrol Sistemi
İç
kontrolün tanımı
MADDE 55.- Kamu malî yönetiminin bir
unsuru olarak iç kontrol, kamu idarelerinin malî işlem ve faaliyetlerine
ilişkin tüm gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin amacına ve mevzuatına
uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi için uygulanan malî yönetim, harcama
öncesi kontrol ile harcama sonrası iç denetim faaliyetleridir.
Görev ve yetkileri çerçevesinde, malî
yönetim ve harcama öncesi kontrol süreçlerine ilişkin standartlar ve yöntemler
Maliye Bakanlığınca, iç denetime ilişkin standartlar ve yöntemler ise İç
Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenir, geliştirilir ve
uyumlaştırılır. Bunlar ayrıca, sistemlerin koordinasyonunu sağlar ve kamu
idarelerine rehberlik hizmeti verir.
İç
kontrolün amacı
MADDE 56.- İç kontrolün amacı;
a) Kamu gelir, gider, varlık ve
yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini,
b) Kamu idarelerinin kanunlara ve
diğer düzenlemelere uygun olarak faaliyet göstermesini,
c) Her türlü malî karar ve işlemlerde
usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesini,
d) Karar oluşturmak ve izlemek için
düzenli, zamanında ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini,
e) İç kontrol faaliyetlerinin nesnel
risk yönetim analizlerine göre belirlenmiş en riskli alanlar üzerinde
yoğunlaşmasını,
sağlamaktır.
Kontrolün
yapısı ve işleyişi
MADDE 57.- Kamu idarelerinin malî
yönetim ve kontrol sistemleri; malî hizmetler, harcama öncesi kontrol ve
muhasebe hizmetlerinden oluşur.
Yeterli ve etkili bir kontrol
sisteminin oluşturulabilmesi için; mesleki değerlere ve dürüst yönetim
anlayışına sahip olunması, malî yetki ve sorumlulukların bilgili ve yeterli
yöneticilerle personele verilmesi, belirlenmiş standartlara uyulmasının
sağlanması, mevzuata aykırı faaliyetlerin önlenmesi ve kapsamlı bir yönetim
anlayışı ile uygun bir çalışma ortamının ve saydamlığın sağlanması bakımından
ilgili idarelerin üst yöneticileri ile diğer yöneticileri tarafından görev,
yetki ve sorumluluklar göz önünde bulundurulmak suretiyle gerekli önlemler
alınır.
Kamu idarelerinin malî hizmetler
birimi yöneticisi ile malî kontrol yetkilisi ve muhasebe yetkilisi olacak
görevliler, Maliye Bakanlığınca görevin niteliği dikkate alınarak mesleki
konularda eğitime tâbi tutulur ve bu eğitimi başarıyla tamamlayanlara sertifika
verilir. Sertifika alamayanlar kamu idarelerinde bu kadrolara atanamazlar.
Harcama
öncesi kontrol
MADDE 58.- Harcama öncesi kontrol
süreci; ödenek tahsis edilmesi, yüklenmeye girişilmesi, ihale yapılması,
sözleşme yapılması, mal veya hizmetin teslim alınması, işin gerçekleştirilmesi,
ödeme emri belgesi düzenlenmesi ve harcama yetkilisi tarafından alınacak
benzeri malî kararları kapsar.
Harcama öncesi kontrol görevi, ilgili kamu idaresinin yönetim
sorumluluğu çerçevesinde malî kontrol yetkilisi tarafından yürütülür. Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin
merkez dışı birimlerinde harcama öncesi kontrol görevi il defterdarlıkları
tarafından yerine getirilir.
Malî kontrol yetkilisi, alınacak malî
kararların kullanılabilir ödenek tutarı, bütçe tertibi, ayrıntılı harcama
programı ile harcamanın bütçe ve gider mevzuatına uygunluğunu kontrol eder.
Malî kontrol yetkilisi tarafından vize edilen veya uygun görüş verilen malî
işlemler gerçekleştirilir.
Harcama öncesi kontrol sürecinde uygun
görülmeyen veya vize edilmeyen işlemlerin gerekçesi harcama yetkilisine yazılı
olarak bildirilir. Harcama yetkilisinin ısrarı halinde, malî kontrol
yetkilisine ve muhasebe yetkilisine yazılı olarak bildirilmiş olması kaydıyla
malî işlemler gerçekleştirilir. Bu durumda harcama yetkilisi, kişisel
sorumluluk üstlenmiş sayılır ve bu işlemler en geç beş iş günü içinde malî
kontrol yetkilisince ilgili üst yönetici ile Maliye Bakanlığına ve Sayıştaya
bildirilir.
Malî kontrol yetkilileri tarafından
kontrole tâbi tutulacak kararların kamu idarelerinin merkez ve merkez dışı
birimleri itibarıyla tutar ve türleri, kontrol, uygun görüş ve vize süreleri
ile bunlara ilişkin işlemlerin usul ve esasları, risk alanları dikkate alınarak
Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir.
Malî kontrol yetkilileri, harcama
talimatlarının kullanılabilir ödenek tutarına, tertibine ve ayrıntılı harcama
programına uygunluğuna ve harcamaların bütçe ve gider kanunları ile diğer
ilgili mevzuata uygunluğuna ilişkin yaptıkları vizelerden ve verdikleri uygun
görüşlerden dolayı sorumludur. Malî kontrol yetkililerinin bu Kanuna göre
yapacakları kontrollere ilişkin sorumlulukları, görevleri gereği incelemeleri
gereken belgelerle sınırlıdır.
Harcama yetkilisi, malî kontrol
yetkilisi veya muhasebe yetkilisi sıfat ve görevinden ikisi aynı kişide
birleşemez. Bu görevleri yürütenler, bu Kanunda belirtilen görev ve yetkileri
dışında harcama sürecinde başka görev alamazlar.
Malî
kontrol yetkilisinin nitelikleri ve atanması
MADDE 59.- Malî kontrol yetkilisi olarak
atanacakların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde
belirtilenler ile aşağıdaki şartları taşıması gerekir:
a) En az dört yıllık yüksek öğrenim
görmüş olmak.
b) Kamu idarelerinde müdür, eşiti veya
daha üst görevlerde en az dört yıl çalışmış olmak.
c) Görevin gerektirdiği bilgi ve
temsil yeteneğine sahip olmak.
Üst yönetici, malî kontrol
yetkilisinin atanmasına ve belediyeler dışında Maliye Bakanlığının;
belediyelerde ise belediye meclisinin uygun görüşü üzerine görevden alınmasına
yetkilidir. Malî kontrol yetkilisi olarak atananlar, bu görevlerinden
ayrılmaları halinde daha önce görev yaptığı kamu idaresinde veya mümkün
bulunduğu takdirde Maliye Bakanlığında durumlarına uygun bir kadroya atanırlar.
Malî kontrol yetkililerinin çalışma
usul ve esasları, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu
tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Malî
hizmetler birimi
MADDE 60.- Kamu idarelerinde aşağıda
sayılan görevler, malî hizmetler birimi tarafından yürütülür:
a) Bütçeyi hazırlamak, izleyen iki
yılın bütçe tahminlerini yapmak, bütçe kayıtlarını tutmak.
b) Bütçe ilke ve esasları
çerçevesinde, ayrıntılı harcama programı ve hizmet gereksinimleri dikkate
alınarak, ödenek gönderme belgelerini düzenlemek.
c) Harcama yapılması ve gelir elde
edilmesine ilişkin malî işlemleri
yürütmek.
d) Bütçe uygulama sonuçlarına ilişkin
verileri toplamak, değerlendirmek ve bunların raporlanmasını sağlamak.
e) İdarenin bütçe kesin hesabını
hazırlamak.
f) Stratejik plan ve performans programlarının
hazırlanmasını koordine etmek ve sonuçlarının konsolide edilmesi çalışmalarını
yürütmek.
g) İdarenin mülkiyetinde veya
kullanımında bulunan taşınır ve taşınmazlara ilişkin kayıtları tutmak.
h) Malî kanunlar ile ilgili diğer
mevzuatın uygulanması konusunda harcama yetkililerine gerekli bilgileri
sağlamak.
Malî hizmetler birimlerinin çalışma
usul ve esasları, idarelerin teşkilat yapısı dikkate alınarak Maliye
Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle
belirlenir.
Muhasebe
hizmetleri
MADDE 61.- Gelirlerin tahsili,
giderlerin hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler
ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve
diğer tüm malî işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması muhasebe
hizmetidir.
Muhasebe yetkilisi, bu hizmetlerin
yapılmasından ve muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir
şekilde tutulmasından sorumludur. 9.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı Kanun
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin
muhasebe hizmetleri Maliye Bakanlığınca yürütülür. Muhasebe yetkilileri gerekli
bilgi ve raporları düzenli olarak kamu idarelerine verirler.
Muhasebe yetkilileri ödeme aşamasında,
ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde;
a) Yetkililerin imzasını,
b) Ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında
sayılan belgelerin tamam olmasını,
c) Maddi hata bulunup bulunmadığını,
d) Hak sahibinin kimliğine ilişkin
bilgileri,
kontrol etmekle yükümlüdür.
Muhasebe yetkilileri, ilgili
mevzuatında düzenlenmiş belgeler dışında belge arayamaz. Yukarıda sayılan
konulara ilişkin hata veya eksiklik bulunması halinde ödeme yapamaz. Malî kontrol
yetkilisine de bildirilmek şartıyla, belgesi eksik veya hatalı olan ödeme emri
belgeleri, düzeltilmek veya tamamlanmak üzere en geç bir iş günü içinde
gerekçeleriyle birlikte harcama yetkilisine yazılı olarak gönderilir. Hataların
düzeltilmesi veya eksikliklerin giderilmesi halinde ödeme işlemi
gerçekleştirilir.
Muhasebe yetkilileri işlemlerine ilişkin
defter, kayıt ve belgeleri muhafaza eder ve denetime hazır bulundurur.
Muhasebe yetkilileri, 34 üncü maddenin
birinci fıkrasındaki ödemeye ilişkin hükümler ile bu maddenin üçüncü fıkrasında
belirtilen ödemeye ilişkin kontrol yükümlülüklerinden dolayı sorumludur.
Muhasebe yetkililerinin bu Kanuna göre yapacakları kontrollere ilişkin
sorumlulukları, görevleri gereği incelemeleri gereken belgelerle sınırlıdır.
Muhasebe yetkilisi adına ve hesabına
para ve parayla ifade edilebilen değerleri geçici olarak almaya, vermeye ve
göndermeye yetkili olanlar muhasebe mutemedidir. Muhasebe mutemetleri doğrudan
muhasebe yetkilisine karşı sorumludur. Muhasebe mutemetlerinin
görevlendirilmeleri, yetkileri, denetimi, tutacakları defter ve belgeler ve
diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca çıkarılacak
yönetmelikle düzenlenir.
Muhasebe
yetkilisinin nitelikleri ve atanması
MADDE 62.- Muhasebe yetkilisi olarak
atanacakların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde
belirtilenler ile aşağıdaki şartları taşıması gerekir:
a) En az dört yıllık yüksek öğrenim
görmüş olmak.
b) Kamu idarelerinin muhasebe
hizmetlerinde en az dört yıl çalışmış olmak.
c) Görevin gerektirdiği bilgi ve
temsil yeteneğine sahip olmak.
9.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı Kanun
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde
muhasebe yetkilisi Maliye Bakanlığınca, diğer kamu idarelerinde üst yöneticiler
tarafından atanır.
Muhasebe yetkililerinin çalışma usul
ve esasları, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu tarafından
çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
İç
denetim
MADDE 63.- İç denetim, kamu idaresinin
çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik,
etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini
değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız ve nesnel güvence
sağlayan danışmanlık faaliyetidir. Bu faaliyetler, idarelerin yönetim ve
kontrol yapıları ile malî işlemlerinin risk yönetimi, yönetim ve kontrol
süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek yönünde sistematik,
sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla ve genel kabul görmüş standartlara uygun
olarak gerçekleştirilir. İç denetim, iç denetçiler tarafından yapılır.
İç
denetçinin görevleri
MADDE 64.- Kamu idarelerinin yıllık iç
denetim programı üst yöneticinin önerileri de dikkate alınarak iç denetçiler
tarafından hazırlanır ve üst yönetici tarafından onaylanır.
İç denetçi, aşağıda belirtilen görevleri yerine getirir:
a) Nesnel risk analizlerine dayanarak
kamu idarelerinin yönetim ve kontrol
yapılarını değerlendirmek.
b) Kaynakların etkili, ekonomik ve
verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve önerilerde bulunmak.
c) Harcama sonrasında yasal uygunluk
denetimi yapmak.
d) İdarenin harcamalarının, malî
işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve politikalara, kalkınma
planına, programlara, stratejik planlara ve performans programlarına
uygunluğunu izlemek ve değerlendirmek.
e) Malî yönetim ve kontrol
süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde bulunmak.
f) Denetim sonuçları çerçevesinde
iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak.
g) Denetim sırasında veya denetim
sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlandığında,
ilgili idarenin en üst amirine bildirmek.
İç denetçi bu görevlerini, İç Denetim
Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen ve uluslararası kabul görmüş kontrol
ve denetim standartlarına uygun şekilde yerine getirir.
İç denetçi, görevinde bağımsızdır ve
iç denetçiye asli görevi dışında hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz.
İç denetçiler, raporlarını doğrudan
üst yöneticiye sunar. Bu raporlar üst yönetici tarafından değerlendirmek
suretiyle gereği için ilgili birimler ile malî hizmetler birimine verilir. İç
denetim raporları ile bunlar üzerine yapılan işlemler, üst yönetici tarafından
en geç iki ay içinde İç Denetim Koordinasyon Kuruluna gönderilir.
İç
denetçinin nitelikleri ve atanması
MADDE 65.- İç denetçi olarak
atanacakların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde
belirtilenler ile aşağıdaki şartları taşıması gerekir:
a) İlgili kamu idaresinin özelliği de
dikkate alınarak İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen alanlarda
en az dört yıllık yüksek öğrenim görmüş olmak.
b) Kamu idarelerinde denetim elemanı
olarak en az beş yıl veya İç Denetim Koordinasyon Kurulunca belirlenen
alanlarda en az sekiz yıl çalışmış olmak.
c) Mesleğin gerektirdiği bilgi,
ehliyet ve temsil yeteneğine sahip olmak.
d) İç Denetim Koordinasyon Kurulunca
gerekli görülen diğer şartları taşımak.
Kamu idarelerine iç denetçi olarak
atanacaklar, İç Denetim Koordinasyon Kurulu koordinatörlüğünde, Maliye
Bakanlığınca iç denetim eğitimine tâbi tutulur. Eğitim programı, iç denetçi
adaylarına denetim, bütçe, malî kontrol, kamu ihale mevzuatı, muhasebe,
personel mevzuatı, Avrupa Birliği mevzuatı ve mesleki diğer konularda yeterli
bilgi verilecek şekilde hazırlanır. Bu eğitimi başarıyla tamamlayanlara
sertifika verilir. İç denetçi adayları için uygulanacak eğitim programının
süresi, konuları ve eğitim sonucunda yapılacak işlemler ile diğer hususlar İç
Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından hazırlanarak Maliye Bakanlığınca
çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
İç denetçiler, üst yöneticiler tarafından, sertifikalı adaylar
arasından atanır. İç denetçilerin kamu idareleri itibarıyla sayıları, çalışma
usul ve esasları ile diğer hususlar İç Denetim Koordinasyon Kurulunca hazırlanarak,
Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle
belirlenir.
İç
denetim koordinasyon kurulu
MADDE 66.- Maliye Bakanlığına bağlı İç
Denetim Koordinasyon Kurulu, yedi üyeden oluşur. Üyelerden biri Başbakanın,
biri Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın, biri
Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın, biri İçişleri Bakanının, başkanı
dahil üçü Maliye Bakanının önerisi üzerine beş yıl süre ile Bakanlar Kurulu
tarafından atanır. Bunların 67 nci maddede belirtilen görevleri yapabilecek
niteliklere sahip olması şarttır. Maliye Bakanı tarafından önerilecek adaylardan
birinin ekonomi, maliye, muhasebe, işletme alanlarından birinde doktora
derecesine sahip öğretim üyeleri arasından olması şartı aranır. Üyeler, bu
sürenin sonunda yeniden atanabilirler.
Gerekli görülen hallerde İç Denetim
Koordinasyon Kurulu, oy hakkı olmamak kaydıyla teknik yardım almak ve danışmak
amacıyla uzman kişileri de toplantılara davet edebilir. Kurulun çalışma usul ve
esasları ile diğer hususlar İç Denetim Koordinasyon Kurulunun önerisi üzerine
Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
İç Denetim Koordinasyon Kurulunda
görevlendirilenlerin asli görevleri devam eder. Başkan ve üyelerine, ayda
dörtten fazla olmamak üzere her toplantı günü için (3000) gösterge rakamının
memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutar üzerinden toplantı
ücreti ödenir.
İç
denetim koordinasyon kurulunun görevleri
MADDE 67.- İç Denetim Koordinasyon
Kurulu, kamu idarelerinin iç denetim
sistemlerini izlemek, bağımsız ve tarafsız bir organ olarak hizmet vermek üzere
aşağıdaki görevleri yürütür:
a) İç denetime ilişkin denetim ve
raporlama standartlarını belirlemek, denetim rehberlerini hazırlamak ve geliştirmek.
b) Uluslararası uygulamalar ve denetim
standartlarıyla uyumlu risk değerlendirme yöntemlerini geliştirmek.
c) Kamu idarelerinin denetim birimleri
ile işbirliğini sağlamak.
d) Yolsuzluk veya usulsüzlüklerin
ortadan kaldırılması için gerekli önlemlerin alınması konusunda önerilerde
bulunmak.
e) Risk içeren alanlarda iç
denetçilere program dışı özel denetim yaptırılması için kamu idarelerine
önerilerde bulunmak.
f) İç denetçilerin eğitim
programlarını düzenlemek.
g) İç denetçiler ile üst yöneticiler
arasında görüş ayrılığı bulunması halinde anlaşmazlığın giderilmesine yardımcı
olmak.
h) İdarelerin iç denetim raporlarını
değerlendirerek sonuçlarını konsolide etmek suretiyle yıllık rapor halinde
Maliye Bakanına sunmak ve kamuoyuna açıklamak.
i) İşlem hacimleri dikkate alınmak
suretiyle ilçe ve belde belediyeleri için iç denetçi atanıp atanmayacağına
karar vermek.
j) İç denetçilerin atanmasına ilişkin
diğer usulleri belirlemek.
k) İç denetçilerin uyacakları etik
kuralları belirlemek.
ALTINCI
KISIM
Dış
Denetim
Dış
denetim
MADDE 68.- Sayıştay tarafından
yapılacak harcama sonrası dış denetimin amacı, genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, yönetimin malî faaliyet,
karar ve işlemlerinin; kanunlara,
kurumsal amaç, hedef ve planlara uygunluk yönünden incelenmesi ve
sonuçlarının Türkiye Büyük Millet Meclisine raporlanmasıdır.
Dış denetim, genel kabul görmüş
uluslararası denetim standartları dikkate alınarak;
a) Kamu idaresi hesapları ve bunlara
ilişkin belgeler esas alınarak, malî tabloların güvenilirliği ve doğruluğuna
ilişkin malî denetimi ile kamu
idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilişkin malî işlemlerinin kanunlara ve
diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığının tespiti,
b) Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik
ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının belirlenmesi, faaliyet
sonuçlarının ölçülmesi ve performans bakımından değerlendirilmesi,
suretiyle gerçekleştirilir.
Dış denetim sırasında, kamu
idarelerinin iç denetçileri tarafından düzenlenen raporlar, talep edilmesi
halinde Sayıştay denetçilerinin bilgisine sunulur.
Denetimler sonucunda; ikinci fıkranın
(a) ve (b) bentlerinde belirtilen hususlarda düzenlenen raporlar, idareler
itibarıyla konsolide edilir ve bir örneği ilgili kamu idaresine verilerek üst
yönetici tarafından cevaplandırılır. Sayıştay, denetim raporları ve bunlara
verilen cevapları dikkate alarak düzenleyeceği dış denetim genel değerlendirme
raporunu Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.
Sayıştay tarafından hesapların hükme
bağlanması; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir, gider ve mal
hesapları ile bu hesaplarla ilgili işlemlerinin yasal düzenlemelere uygun olup
olmadığına karar verilmesidir.
Dış denetim ve hesapların hükme
bağlanmasına ilişkin diğer hususlar ilgili kanununda düzenlenir.
Sayıştayın
denetlenmesi
MADDE 69.- Sayıştayın denetlenmesi,
her yıl Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanlık Divanı tarafından görevlendirilen ve gerekli mesleki niteliklere
sahip denetim elemanlarından oluşan bir komisyon tarafından, hesaplar ve
bunlara ilişkin belgeler esas alınarak yapılır.
YEDİNCİ
KISIM
Yaptırımlar
ve Yetkili Merciler
Ödenek
üstü harcama
MADDE 70.- Kamu zararı oluşturmamakla
birlikte bütçelere, ayrıntılı harcama programlarına, serbest bırakma oranlarına
aykırı olarak veya ödenek gönderme belgelerindeki ödenek miktarını aşan harcama
talimatı veren harcama yetkililerine, her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat
dahil yapılan bir aylık net ödemeler toplamının iki katı tutarına kadar para
cezası verilir.
Kamu
zararı
MADDE 71.- Kamu zararı; mevzuata
aykırı karar, işlem, eylem veya ihmal sonucunda kamu kaynağında artışa engel
veya eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu zararının belirlenmesinde;
a) İş, mal veya hizmet karşılığı
olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,
b) Mal alınmadan, iş veya hizmet
yaptırılmadan ödeme yapılması,
c) Transfer niteliğindeki giderlerde,
fazla veya yersiz ödemede bulunulması,
d) İş, mal veya hizmetin rayiç
bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,
e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk
veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,
f) Kamu kaynakları ile
yükümlülüklerinin iyi yönetilmemesi, değerlendirilmemesi, korunmaması veya
kullanılmaması suretiyle öz kaynağın azalması,
g) Mevzuatında öngörülmediği halde
ödeme yapılması,
esas alınır.
Kontrol, denetim, inceleme, kesin
hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, zararın
oluştuğu tarihten itibaren hesaplanacak kanuni faiziyle birlikte ilgililerden
tahsil edilir.
Alınmamış para, mal ve değerleri
alınmış; sağlanmamış hizmetleri sağlanmış; yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi
yapılmış veya bitmiş gibi gösteren gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle kamu
kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu gibi
kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar
hakkında Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunların bu fiillere ilişkin hükümleri
uygulanır. Ayrıca, bu fiilleri işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam,
tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarına kadar para
cezası verilir.
Kamu zararlarının tahsiline ilişkin
usul ve esaslar, Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından
çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Yetkisiz
tahsil ve ödeme
MADDE 72.- Kanunların öngördüğü
şekilde yetkili kılınmamış hiçbir gerçek veya tüzel kişi, kamu adına tahsilat
veya ödeme yapamaz.
Yetkisiz tahsilat veya ödeme
yapılması, kamu hizmeti karşılığında veya kamu hizmetleriyle ilişkilendirilerek
bağış veya yardım toplanması veya başka adlarla tahsilat veya ödeme yapılması
hallerinde; söz konusu tutarlar, yetkisiz tahsilat veya ödeme yapılanlardan
alınarak, ilgisine göre bütçeye gelir kaydedilir veya ilgililerine iade edilmek
üzere emanet hesaplarına kaydedilir.
Ayrıca, bunlar hakkında ilgili kanunları uyarınca adli ve idari yönden gerekli
işlemler yapılır.
Para
cezaları ve yetkili merciler
MADDE 73.- Bu Kanunda belirtilen para
cezaları, ilgili kamu idaresinin üst yöneticisi tarafından verilir. Para
cezaları, karar verilmesini izleyen ay başından başlamak üzere ve herhangi bir
hüküm almaya gerek kalmaksızın; ilgililerine yapılan her türlü aylık, ödenek,
zam, tazminat dahil bir aylık net ödemelerin dörtte biri oranında kesilerek
tahsil olunur.
Zamanaşımı
MADDE 74.- Kamu zararının meydana
geldiği ve bu Kanunda belirtilen para cezalarının verilmesini gerektiren fiilin
işlendiği yılı izleyen malî yılın başından başlamak üzere onuncu yılın sonuna
kadar tespit ve tahsil edilemeyen kamu zararları ile para cezaları zamanaşımına
uğrar.
SEKİZİNCİ
KISIM
Diğer
Hükümler
Maliye
Bakanlığınca yürütülecek hizmetler
MADDE 75.- Merkezî yönetim
kapsamındaki kamu idarelerinde harcama öncesi kontrolün gereği gibi yerine
getirilememesi, bu göreve atanacak nitelikte personel bulunamaması, kamu
idaresinin iç denetçileri veya Sayıştay denetçileri tarafından risk ve
usulsüzlüklerin arttığının veya kontrol sistemlerinin yetersiz kaldığının
tespit edilmesi durumunda; ilgili üst yöneticinin görüşü alınarak harcama
öncesi kontrol görevi, izleyen malî yılın sonuna kadar, geçici olarak Maliye
Bakanlığınca belirlenecek harcama öncesi kontrol yetkilisi tarafından
yürütülür. Maliye Bakanlığı, ilgili üst yöneticinin uygun görüşü alınarak bu
yetkinin kullanma süresini bir yıl daha uzatabilir.
Malî yönetim ve kontrol sisteminin
tümüyle zaafa uğradığı, belirgin yolsuzluk veya kamu zararına yönelik
emarelerin ortaya çıktığı durumlarda; ilgili bakanın talep etmesi veya doğrudan
Başbakanın onayı üzerine Maliye Bakanı, yetkili denetim elemanlarına, kamu
idarelerinin tüm malî yönetim ve kontrol sistemlerini, malî karar ve
işlemlerini mevzuata uygunluk yönünden teftiş ettirir. Bu teftişler sonucunda
düzenlenecek raporların bir örneği İç Denetim Koordinasyon Kuruluna, bir örneği
de gerekli işlemlerin yapılması için ilgili bakana gönderilir.
Kamu
idarelerinin sorumluluğu
MADDE 76.- Malî karar ve işlemlere ilişkin her türlü kayıt, bilgi ve
belgeler, kamu idareleri tarafından düzenli olarak muhafaza edilir.
Kamu idareleri ve görevlileri; malî
yönetim ve kontrol sistemleri ile bütçenin hazırlanması, uygulanması,
sonuçlandırılması, muhasebeleştirilmesi, raporlanması işlemlerine ait bilgi ve
belgeleri denetimle görevlendirilmiş olanlara ibraz etmek, görevin sağlıklı
yapılmasını sağlayacak önlemleri almak ve her türlü yardım ve kolaylığı
göstermek zorundadır.
Sosyal
güvenlik kurumları ve mahallî idareler
MADDE 77.- Sosyal güvenlik kurumları
ve mahallî idare bütçelerinin hazırlanması ve uygulanması ile diğer malî
işlemleri, bu Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ilgili kanunlarındaki
hükümlere tâbidir. Ancak, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerin
ayrıntılı harcama programları ile finansman programları bütçeleriyle birlikte
hazırlanır, görüşülür ve onaylanır. Ödenekler de bu usul ve esaslara göre
kullanılır.
Malî yönetim ve kontrol sisteminin
tümüyle zaafa uğradığı, belirgin yolsuzluk veya kamu zararına yönelik
emarelerin ortaya çıktığı durumlarda; il özel idareleri için ilgili vali,
belediyeler için ilgili belediye başkanının talep etmesi veya doğrudan
Başbakanın onayı üzerine İçişleri Bakanı, yetkili denetim elemanlarına, ilgili
mahallî idarelerin tüm malî yönetim ve kontrol sistemlerini, malî karar ve
işlemlerini mevzuata uygunluk yönünden teftiş ettirir. Bu teftişler sonucunda
düzenlenecek raporların bir örneği İç Denetim Koordinasyon Kuruluna, bir örneği
de gerekli işlemlerin yapılması için ilgili vali veya belediye başkanına
gönderilir.
Kurumlardan
alınacak hasılat payı
MADDE 78.- Kamu iktisadi teşebbüsleri
ve kamu şirketlerinin gayrisafi hasılatının yüzde on beşine kadar tutarda bir
bedel tahsil edilerek genel bütçeye gelir kaydedilir. Bu kapsamda bedel tahsil
edilecek kurum ve kuruluşlar ile hasılat payı oranları, ödeme yeri ve zamanı
merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilir. Zamanında ödenmeyen hasılat
payları, merkezî yönetim bütçe kanununda belirtilen oranda zam uygulanmak
suretiyle 21.7.1953 tarihli ve 6183 sayılı Kanuna göre tahsil edilir.
Hesaplanan zam, kurum ve kuruluşun bu payları ödeme yetkisi verilmiş
görevlilerinden alınır. Ancak, Maliye Bakanlığınca verilmiş ek süreler için zam
uygulanmaz.
Düzenleyici ve denetleyici kurumların
malî yıl sonunda oluşan gelir fazlaları, izleyen yılın Mart ayı içerisinde
genel bütçeye gelir kaydedilir.
Kamu
alacaklarının silinmesi
MADDE 79.- İdare hesaplarında kayıtlı
olup, zaruri veya mücbir sebeplerle takip ve tahsil imkânı kalmayan kamu
alacaklarından merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilen tutara kadar
olanların kayıtlardan çıkarılmasına genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde
Maliye Bakanı, diğer kamu idarelerinde üst yöneticiler yetkilidir. Bu tutarı
aşan kamu alacaklarından silinmesi öngörülenler merkezî yönetim bütçe kanununa
ekli cetvelde gösterilir.
Yetki
MADDE 80.- Bu Kanun hükümlerinin
uygulanmasına ilişkin gerekli düzenlemeleri yapmaya Maliye Bakanlığı
yetkilidir.
DOKUZUNCU
KISIM
Yürürlükten
Kaldırılan Hükümler, Geçici Maddeler ve Yürürlük
Yürürlükten
kaldırılan hükümler
MADDE 81.- Bu Kanunun geçici
maddelerindeki hükümler saklı kalmak kaydıyla;
a) 1050 sayılı Muhasebei Umumiye
Kanunu ile ek ve değişiklikleri,
b) 832 sayılı Sayıştay Kanununun 30,
32, 33, 36, 37 nci maddeleri ile diğer maddelerinin bu Kanuna aykırı hükümleri,
c) Bu Kanun kapsamındaki kamu
idarelerine ilişkin olarak, 4.1.1961 tarihli ve 211 sayılı Kanunun 98 - 106 ncı maddeleri hariç olmak üzere,
diğer kanunlarla 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu, 6245 sayılı Harcırah
Kanunu ve 832 sayılı Sayıştay Kanununa tâbi olunmadığına dair istisna veya
muafiyet getiren hükümleri,
d) 28.3.2002 tarihli ve 4749 sayılı
Kanunun 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrası,
e) 26.11.1999 tarihli ve 4481 sayılı
Kanunun 15 inci maddesi,
f) Diğer kanunların bu Kanuna aykırı
hükümleri,
yürürlükten kaldırılmıştır.
GEÇİCİ MADDE 1.- Bu maddenin yürürlüğe
girmesinden önce malî işlemleri Maliye Bakanlığı tarafından yürütülmekte olan
kamu idarelerinde, malî yönetim ve kontrol sistemi kuruluncaya kadar, bu Kanun
uyarınca yapılması gereken görevler, Maliye Bakanlığının birimleri tarafından
yürütülür. Maliye Bakanlığınca belirlenecek kriterlerin yerine getirilmesi
durumunda, bu kamu idarelerine yetki devri, Maliye Bakanlığının önerisi üzerine
idareler itibarıyla gerçekleştirilir.
Diğer kamu idarelerinde, bu Kanunun
öngördüğü malî yönetim ve kontrol sürecine ilişkin görevler, malî yönetim ve
kontrol sistemi kuruluncaya kadar, görev ve yetki bakımından benzeri birim ve
görevliler tarafından yürütülür. Bu kamu idarelerinde görev ve yetki bakımından
benzeri birim ve görevliler, Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine ilgili
üst yönetici tarafından belirlenir.
Maliye Bakanlığı, rehberlik ve
koordinasyon görevleri çerçevesinde, kamu idarelerinde malî yönetim ve kontrol
sistemlerinin oluşturulmasına yardımcı olur.
Geçiş dönemi 31.12.2007 tarihini
geçemez.
GEÇİCİ MADDE 2.- Bu Kanunda öngörülen tüzük, yönetmelik ve diğer
düzenlemeler en geç 31.12.2004 tarihine kadar yayımlanır.
GEÇİCİ MADDE 3.- Bu Kanunun 49 uncu
maddesindeki Kurul tarafından belirleme yapılıncaya kadar, genel yönetim
kapsamındaki kamu idarelerinde uygulanacak muhasebe standartları Maliye
Bakanlığınca belirlenir.
GEÇİCİ MADDE 4.- Bu Kanunda öngörülen
malî yönetim ve kontrol sistemine uyum sağlanması amacıyla, Kanun kapsamındaki
idarelerle ilgili mevzuatta ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünde gerekli
değişiklikler, en geç 31.12.2004 tarihine kadar yapılır.
Genel bütçe kapsamındaki idarelerin,
kamu görevi ve hizmeti dışında kalan ve ilgili kanunlarında belirtilen
faaliyetleri ile mal ve hizmet teslimlerinden fiyatlandırılabilir nitelikte
bulunanlardan sağlayacakları gelirleri düzenleyen kanun, 31.12.2004 tarihine
kadar yürürlüğe konulur.
GEÇİCİ MADDE 5.- En geç 31.12.2004 tarihi itibarıyla;
a) Maliye Bakanlığı kadrolarında Bütçe
Dairesi Başkanı, Muhasebe Müdürü, Gelir Saymanlık Müdürü, Malmüdürü, Saymanlık
Müdürü, Vergi Dairesi Müdürü, Vergi Müdürü, Askeri Defterdar, Sayman, Devlet
Muhasebe Uzmanı ve Muhasebe Denetmeni olarak görev yapanlar ile daha önce en az
beş yıl bu görevlerde bulunanlar, kamu idarelerinde Muhasebe Yetkilisi; (Devlet
Muhasebe Uzman Yardımcıları ile Muhasebe Denetmen Yardımcıları hariç) bunların
yardımcıları ise Muhasebe Yetkilisi Yardımcısı,
Özel bütçeli idareler, mahallî
idareler ve sosyal güvenlik kurumlarının muhasebe birimlerinde, birinci
derecede sorumlu olarak çalışmakta olanlar ile daha önce bu görevi en az beş
yıl yapmış olanlar, anılan idarelerde Muhasebe Yetkilisi,
b) Maliye Bakanlığı kadrolarında,
Maliye Başkanı, Defterdar, Defterdar Yardımcısı, Bütçe Dairesi Başkanı,
Muhasebe Müdürü, Malmüdürü, Saymanlık Müdürü (Müdür unvanı bulunmayan saymanlar
hariç), Askeri Defterdar, Bütçe ve Malî Kontrol Genel Müdürlüğü ile Muhasebat
Genel Müdürlüğünde Şube Müdürü, Devlet Bütçe, Devlet Muhasebe, Devlet Gelir ve
Devlet Malları Uzmanları, Maliye Uzmanı,
Muhasebe, Vergi ve Milli Emlak Denetmeni olarak görev yapanlar ile daha
önce en az beş yıl bu görevlerde bulunanlar, kamu idarelerinde Malî Kontrol
Yetkilisi,
c) Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanlığı, Başbakanlık ile Devlet Planlama Teşkilatı, Hazine, Dış Ticaret ve
Gümrük Müsteşarlıklarının uzman kadrolarında görev yapanlar ile daha önce en az
beş yıl bu görevlerde bulunanlar idarelerinde
Malî Kontrol Yetkilisi,
d) Sayıştay Denetçisi, Başbakanlık
Müfettişi, Yüksek Denetleme Kurulu Denetçisi, Maliye Müfettişi, Hesap Uzmanı,
Bütçe Kontrolörü, Muhasebat Kontrolörü, Gelirler Kontrolörü, Milli Emlak
Kontrolörü, Tasfiye İşleri ve Döner Sermaye İşletmeleri Kontrolörü, Hazine
Kontrolörü kadrolarında çalışmakta olanlar
ile daha önce en az beş yıl bu görevlerde bulunanlar, kamu idarelerinde
İç Denetçi,
Bakanlık, Müsteşarlık, Başkanlık ve
Genel Müdürlüklerde Müfettiş veya Kontrolör olanlar ile daha önce en az beş yıl
bu görevlerde bulunanlar, kendi idarelerinde, özel bütçeli idarelerde, mahallî
idarelerde ve sosyal güvenlik kurumlarında İç Denetçi,
Muhasebe, Millî Emlak ve Vergi
Denetmenleri, Belediye Müfettişi ve Hesap İşleri Murakıbı olanlar ile bu
görevlerde daha önce en az beş yıl bulunanlar, mahallî idarelerde İç Denetçi,
Olarak, 31.12.2007 tarihine kadar
atanabilirler. (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen görevlere atanacak
olanların Maliye Bakanlığınca iki aydan az olmamak üzere verilecek mesleki
eğitimden geçmeleri ve yapılacak sınavda başarılı olmaları şarttır. Atamalarda
ilgilinin ve idaresinin muvafakati alınır.
Bu görevlere atananlar, bu Kanunun
öngördüğü sistemin uygulanmasına yönelik eğitime tâbi tutulurlar.
Bu
şekilde anılan görevlere atananlar, talepleri üzerine, önceki
kurumlarında kariyerlerine veya mesleklerine uygun kadrolara tekrar atanırlar.
Kamu idarelerinde Maliye Başkanlığı
veya Bütçe Dairesi Başkanlığı tarafından yürütülen işlemlerin, bu idarelerde
malî yönetim ve kontrol sistemleri kurularak kendileri tarafından yapılmaya
başlanması nedeniyle kapanacak olan Maliye Başkanlığı ve Bütçe Dairesi
Başkanlıklarında görev yapanlardan malî kontrol yetkilisi, muhasebe yetkilisi
ve yardımcısı görevlerinden birine atanmayanlar Maliye Bakanlığında durumlarına uygun başka bir kadroya
atanırlar.
GEÇİCİ MADDE 6.- Geçici 1 inci madde
uyarınca kamu idarelerine malî yönetim ve kontrol görev ve yetkilerinin
devredilmesine ve malî kontrol yetkilisi atanıncaya kadar, 26.5.1927 tarihli ve
1050 sayılı Kanunun 64 üncü maddesi uyarınca taahhüt ve sözleşme tasarılarının
Maliye Bakanlığınca vize edilmesi işlemi devam eder. Maliye Bakanlığı bu süre içerisindeki vize işlemlerini,
belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde kısmen veya tamamen maliye
başkanlıkları, bütçe dairesi başkanlıkları ve il defterdarlıklarına
yaptırabilir.
GEÇİCİ MADDE 7.- Kamu idarelerinde, bu
Kanun hükümlerine göre sertifika almış malî hizmetler birimi yöneticisi
atanıncaya kadar, bu idarelerde en az daire başkanı, eşiti ve daha üst yönetim
ve denetim kadrolarında asgari üç yıl çalışmış, mesleğin gerektirdiği bilgi ve
tecrübeye sahip olanlar malî hizmetler birimi yöneticisi olarak atanabilirler.
İlçe ve belde belediyeleri için bu maddedeki
daire başkanı unvanı müdür olarak uygulanabilir.
Bu şekilde atananların görev süreleri
en geç 31.12.2007 tarihine kadar devam edebilir.
GEÇİCİ MADDE 8.- İç Denetim
Koordinasyon Kurulu başkan ve üyeleri, bu Kanunun yayımını izleyen iki ay
içerisinde atanırlar.
GEÇİCİ MADDE 9.- Diğer kanunlarla 1050
sayılı Muhasebei Umumiye Kanununa yapılan atıflar, bu Kanuna yapılmış sayılır.
GEÇİCİ MADDE 10.- İlk kez bu Kanunla
Sayıştay denetimine tâbi tutulan düzenleyici ve denetleyici kurumlar ile özel
bütçeli idarelerin 31.12.2005 tarihine kadar olan işlemlerinin dış denetimi
ilgili kanunlarındaki hükümlere göre yapılmaya devam edilir.
GEÇİCİ MADDE 11.- Genel yönetim
kapsamındaki kamu idarelerine bağlı olarak kurulan döner sermaye işletmeleri ve
fonların bütçeleri, ilgili idarelerin bütçeleri içinde yer alır.
Bu Kanun kapsamındaki kamu
idarelerinde kurulmuş döner sermaye işletmeleri ile fonlar, 31.12.2007 tarihine
kadar tasfiye edilir.
Bu süre sonuna kadar döner sermaye
işletmeleri ile fonların borç ve yükümlülüklerinin tasfiyesi için ilgili
idarelerce gerekli tedbirler alınır. Bu süre sonunda varlıkları ve kadroları
ilgili kamu idaresine devredilir.
Döner sermaye işletmeleri ve fonların
tasfiyesine ilişkin esas ve usuller, Maliye Bakanlığının teklifi üzerine
Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
GEÇİCİ MADDE 12.- 45 inci maddenin
birinci fıkrası uyarınca Hazine adına tescil edilmesi gereken taşınmazlardan,
ilgili kamu idarelerinin mülkiyetinde bulunanlar, bu idarelerin tüzel kişiliğinin
sona erdiği tarihi izleyen altı ay içinde herhangi bir işleme gerek olmaksızın
tapuda resen Hazine adına tescil edilir.
GEÇİCİ MADDE 13.- Bu Kanunun yayımı
tarihinden sonra kurulacak kamu idarelerinin kuruluş kanunlarında
belirlenmemesi durumunda kuruluş bütçesinin ekli cetvellerden hangisine dahil
olacağı Maliye Bakanlığınca belirlenir.
GEÇİCİ MADDE 14.- Bu Kanunla verilmiş
olan görevlerin gerektirdiği hizmetlerin etkili ve verimli bir şekilde yerine
getirilmesi amacıyla Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu, Bütçe ve Malî
Kontrol Genel Müdürlüğü ve Maliye Yüksek Eğitim Merkezî Başkanlığında
kullanılmak üzere, ekli (I) sayılı listede yer alan kadrolar ihdas edilerek 190
sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı cetvelin Maliye Bakanlığına
ait ilgili bölümlerine eklenmiş, ekli (II) sayılı listede yer alan kadrolar ise
iptal edilerek anılan Kararnameye ekli (I) sayılı cetvelin Maliye Bakanlığına
ait ilgili bölümünden çıkarılmıştır. Araştırma, Planlama ve Koordinasyon
Kurulunda görevlendirilecek başkan yardımcısı Bakan onayı ile atanır ve
Bakanlıktaki genel müdür yardımcıları için ilgili mevzuatında öngörülen tüm
haklardan aynen yararlanır.
Yürürlük
MADDE 82.- Bu Kanunun;
a) 30, 66, 67 ve 80 inci maddeleri ile
geçici 2, 3, 4, 5, 7, 8, 10, 12, 13, 14 ve 82 ile 83 üncü maddeleri yayımı,
b) 78 inci maddesinin ikinci
fıkrası, 81 inci maddesinin (e) bendi
ile geçici 6 ncı maddesi 1.1.2004,
c) Diğer hükümleri 1.1.2005,
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 83.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar
Kurulu yürütür.
PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONUNCA KABUL EDİLEN
CETVELLER
I SAYILI CETVEL
GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ
|
1- Türkiye
Büyük Millet Meclisi |
|
2-
Cumhurbaşkanlığı |
|
3-
Başbakanlık |
|
4- Anayasa
Mahkemesi |
|
5- Yargıtay |
|
6- Danıştay |
|
7- Sayıştay |
|
8- Uyuşmazlık
Mahkemesi |
|
9- Yüksek
Seçim Kurulu |
|
10- Adalet Bakanlığı |
|
11- Millî Savunma Bakanlığı |
|
12- İçişleri Bakanlığı |
|
13- Dışişleri Bakanlığı |
|
14- Maliye Bakanlığı |
|
15- Millî Eğitim Bakanlığı |
|
16- Bayındırlık ve İskân Bakanlığı |
|
17- Sağlık Bakanlığı |
|
18- Ulaştırma Bakanlığı |
|
19- Tarım ve Köyişleri Bakanlığı |
|
20- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı |
|
21- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı |
|
22- Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı |
|
23- Kültür ve Turizm Bakanlığı |
|
24- Çevre ve Orman Bakanlığı |
|
25- Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği |
|
26- Millî İstihbarat Teşkilâtı Müsteşarlığı |
|
27- Jandarma Genel Komutanlığı |
|
28- Sahil Güvenlik Komutanlığı |
|
29- Emniyet Genel Müdürlüğü |
|
30- Diyanet İşleri Başkanlığı |
|
31- Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlığı |
|
32- Hazine Müsteşarlığı |
|
33- Dış Ticaret Müsteşarlığı |
|
34- Gümrük Müsteşarlığı |
|
35- Denizcilik Müsteşarlığı |
|
36- Avrupa Birliği Genel Sekreterliği |
|
37- Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu |
|
38- Devlet Personel Başkanlığı |
|
39- Özürlüler İdaresi Başkanlığı |
|
40- Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı |
|
41- Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü |
|
42- Karayolları Genel Müdürlüğü |
|
43- Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü |
|
44- Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü |
|
45- Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü |
|
46- Tarım Reformu Genel Müdürlüğü |
|
47- Orman Genel Müdürlüğü |
|
48- Petrol İşleri Genel Müdürlüğü |
|
49- Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel
Müdürlüğü |
|
50- Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı |
|
51- Kadının
Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü |
|
52- Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı |
|
53- Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü |
|
54- Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü |
II SAYILI CETVEL
ÖZEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ İDARELER
|
1-
Yükseköğretim Kurulu |
|
2-
Üniversiteler |
|
3- Yüksek
Teknoloji Enstitüleri |
|
4- Öğrenci
Seçme ve Yerleştirme Merkezi |
|
5- Atatürk
Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı |
|
6- Atatürk
Araştırma Merkezi |
|
7- Atatürk
Kültür Merkezi |
|
8- Türk Dil
Kurumu Başkanlığı |
|
9- Türk Tarih
Kurumu Başkanlığı |
|
10-
Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü |
|
11-
Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu |
|
12-
Türkiye Bilimler Akademisi Başkanlığı |
|
13-
Türkiye Adalet Akademisi Başkanlığı |
|
14-
Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezî Başkanlığı |
|
15-
Yakın ve Ortadoğu Çalışma Eğitim merkezî |
|
16-
Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğü
|
|
17-
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü |
|
18-
Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü |
|
19-
Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü |
|
20-
Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü |
|
21-
Vakıflar Genel Müdürlüğü |
|
22-
Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü |
|
23-
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu |
|
24-
Türk Akreditasyon Kurumu |
|
25-
Türk Standartları Enstitüsü |
|
26-
Milli Prodüktivite Merkezi |
|
27-
Türk Patent Enstitüsü |
|
28-
Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü |
|
29-
Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü |
|
30-
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu |
|
31-
Savunma Sanayi Müsteşarlığı |
|
32-
Millî Savunma Bakanlığı Akaryakıt İkmal ve NATO POL Tesisleri İşletme
Başkanlığı |
|
33-
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı |
|
34-
İhracatı Geliştirme Etüt Merkezi |
|
35-
Ekonomik Kültürel Eğitim ve Teknik İşbirliği Başkanlığı |
|
36-
Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı |
|
37-
GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı |
|
38-
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı |
|
39-
Toplu Konut İdaresi Başkanlığı |
|
40-
Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü |
|
41-
Doğal Afet Sigortaları Kurumu |
|
42-
Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü |
|
43-
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü |
|
44-
Ceza ve İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İş Yurtları Kurumu |
|
45-
Adlî Tıp Kurumu Başkanlığı |
|
46-
Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezî Başkanlığı |
|
47-
Yüksek İhtisas ve Araştırma Hastanesi |
|
48-
Millî Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü |
|
49-
Spor-Toto Genel Müdürlüğü |
|
50-
Kefalet Sandıkları |
III SAYILI CETVEL
DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR
|
1- Radyo ve
Televizyon Üst Kurulu |
|
2-
Telekomünikasyon Kurumu |
|
3- Sermaye
Piyasası Kurulu |
|
4- Bankacılık
Düzenleme ve Denetleme Kurumu |
|
5- Enerji
Piyasası Düzenleme Kurulu |
|
6- Kamu İhale
Kurumu |
|
7- Rekabet
Kurumu |
|
8- Şeker
Kurumu |
|
9- Tütün,
Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu |
|
10- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu |
IV SAYILI CETVEL
SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI
|
1- T.C. Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü |
|
2- Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı |
|
3- Bağ-Kur Genel Müdürlüğü |
|
4- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü |
|
5- Ereğli Kömür Havzası Amele Birliği Biriktirme ve
Yardım Sandığı Başkanlığı |
PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONUNCA KABUL EDİLEN
LİSTELER
(I) SAYILI LİSTE
İHDAS EDİLEN KADROLAR
|
|
|
KADRO |
SERBEST |
TUTULU |
|
|
SINIFI |
UNVANI |
DERECESİ |
KADRO ADEDİ |
KADRO ADEDİ |
TOPLAM |
|
GİH |
Genel Müdür Yardımcısı |
1 |
1 |
- |
1 |
|
GİH |
Başkan Yardımcısı |
1 |
1 |
- |
1 |
|
GİH |
Daire Başkanı |
1 |
3 |
- |
3 |
|
GİH |
Eğitim Merkezi Müdürü |
1 |
1 |
- |
1 |
|
GİH |
Bilgi İşlem Merkezi Müdürü 1
1 |
-
|
1
|
|
|
|
|
TOPLAM |
|
7 |
- 7 |
|
(II) SAYILI LİSTE
İPTAL EDİLEN KADROLAR
|
|
KADRO |
SERBEST |
TUTULU |
|
|
|
|
SINIFI |
UNVANI |
DERECESİ |
KADRO ADEDİ |
KADRO ADEDİ |
TOPLAM |
|
|
GİH |
Memur |
|
|
8 |
7
|
- 7
|
|
|
TOPLAM |
|
|
|
|
7 - 7 |