Dönem : 22 Yasama Yılı : 2

T.B.M.M. (S. Sayısı : 453)

Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı ile Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu

(1/769)

Not: Tasarı Başkanlıkça, Adalet ile Plan ve Bütçe komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.

Başbakanlık 8.3.2004

Kanunlar ve Kararlar

Genel Müdürlüğü

Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-827/1085

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Adalet Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 3.3.2004 tarihinde kararlaştırılan “Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

GENEL GEREKÇE

Anayasanın ücrette adalet sağlanması başlıklı 55 inci maddesinde; “Devlet, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır.” denilmektedir. Devletin üç temel görevinden biri olan yargı hizmetini yürüten hâkim ve savcılar ağır bir iş yükü altında görevlerini ifa etmektedirler.

Geçmiş yıllarda yaşanan yüksek fiyat artışları diğer kamu görevlilerinin olduğu gibi hâkim ve savcıların hayat standartlarını da olumsuz yönde etkilemiştir.

İfa ettikleri zor görevler de gözönünde bulundurularak hâkim ve savcıların özlük haklarının bir ölçüde iyileştirilebilmesi amacıyla bu Tasarı hazırlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1. - Madde ile; hâkim ve savcıların özlük haklarının bir ölçüde iyileştirilebilmesi amacıyla ödeneklerinin artırılması öngörülmektedir.

Madde 2. - Yürürlük maddesidir.

Madde 3. - Yürütme maddesidir.

Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Plan ve Bütçe Komisyonu 12.5.2004

Esas No. : 1/769

Karar No. : 84

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Adalet Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca 8.3.2004 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 24.3.2004 tarihinde tali komisyon olarak Adalet Komisyonuna, esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen 1/769 esas numaralı "Hâkimler ve Savcılar Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı", Komisyonumuzun 1.4.2004 tarihinde yapmış olduğu 36 ncı birleşiminde Hükümeti temsilen Adalet Bakanı Cemil Çiçek ile Adalet Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlığı ve Devlet Personel Başkanlığı temsilcilerinin katılımlarıyla görüşülmüş, verilen bir önerge ile Tasarının daha ayrıntılı bir şekilde incelenmesini teminen bir alt komisyon kurulmasına karar verilmiştir.

Alt Komisyon 10.5.2004 tarihinde ilgili kurumların temsilcilerinin katılımlarıyla yapmış olduğu çalışmaları tamamlamıştır.

Bu defa, Komisyonumuzun 12.5.2004 tarihinde Hükümeti temsilen Adalet Bakanı Cemil Çiçek ile Adalet Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı temsilcilerinin de katılımlarıyla yaptığı 45 inci birleşiminde Tasarı ve gerekçesi Komisyonumuzca da benimsenerek alt komisyonun hazırladığı metin esas alınmak suretiyle incelenip görüşülmüştür.

Bilindiği gibi, Anayasamızın "Ücrette adalet sağlanması" başlıklı 55 inci maddesinde, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmelerinin gerektiğine yönelik bir düzenleme söz konusudur. Kuvvetler ayrımı ilkesi doğrultusunda yargı hizmetini yürüten hâkim ve savcılar, ağır sorumlulukları ve yoğun iş yükü altında görevlerini yerine getirmektedirler.

Geçmiş yıllarda fiyatlar genel düzeyinde yaşanan sürekli artışlar sonucu hâkim ve savcıların da hayat standartları olumsuz yönde etkilenmiş, özlük haklarında iyileştirme yapılması ihtiyacı ortaya çıkmıştır.

Tasarı ile hâkim ve savcıların ödeneklerinin artırılması suretiyle özlük haklarının bir ölçüde iyileştirilmesi öngörülmektedir.

Tasarının tümü üzerinde yapılan müzakerelerde;

- Hâkim ve savcıların özlük haklarının düşük olduğu, görev yetki ve sorumlulukları ile uygun bir düzeyin belirlenmesi gerektiği,

- Kamu personel sistemi içinde belirli unvanların mali durumlarının düzeltilmesine yönelik düzenlemelerin diğer unvanlar için bir beklenti oluşturduğu, dolayısıyla yeterli etkinliği olmayan geçici nitelikli çözümler yerine, sistemin bir bütün olarak değerlendirilmesinin önemli olduğu,

- Kamu personel rejiminin eşit işe eşit ücret ilkesine aykırı özelliklere sahip olduğu, ücret dağılımının adil ve dengeli bir yapıya kavuşturulmasının aciliyet taşıdığı,

- Hâkim ve savcıların bakmakla yükümlü oldukları dava sayısının çok yüksek olduğu, adalet mekanizmasının işleyişinde önemli sorunlar bulunduğu, mali iyileştirmeler ile performans arasında bir ilişkinin kurulması gerektiği,

- Alt komisyonda Tasarıya eklenen yeni madde ile, 657 sayılı Kanun kapsamındaki personele yönelik mali iyileştirme amacıyla fazla çalışma ücretinin öngörüldüğü, uygulamada ortaya çıkması muhtemel sorunların yaşanmaması için, bu düzenlemenin yerine ücret artışının sağlanmasının daha uygun olacağı,

- Hâkim ve savcılara yönelik yapılacak mali iyileştirmenin bütçe dengelerini bozmamasına dikkat edilmesi gerektiği, 2004 yılı için yaklaşık 30 katrilyon lira personel harcamalarına ayrıldığı,

Şeklindeki görüş, eleştiri ve temennileri müteakip Hükümet adına yapılan tamamlayıcı açıklamalarda ise;

- Kamu personel sisteminde kapsamlı ve kalıcı düzenlemelerin yapılmasına yönelik geçmiş hükümetlere kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisinin Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından verilmesine rağmen çözüm üretilemediği, bu dönem konunun bütün yönleri üzerinde kapsamlı çalışmalar yapıldığı ve personel reformuna ilişkin tasarının yakında Meclise geleceği,

- Hâkim ve savcıların mesleki yaşamları boyunca küçük yerleşim yerlerinde ağır çalışma koşullarında uzun süreler görev yaptıkları,

- Anayasada yüksek mahkemeler başlığı altında Sayıştay'ın da yer aldığı, mali denetim özelliği gösteren bu kurumun da iyileştirmelerden yararlanacağı, keza mali denetim fonksiyonu icra eden diğer meslek mensupları için de bir beklenti oluştuğu, belirli bir dengenin gözetilme ihtiyacı nedeniyle mülki idare amirlerinin de talep edebileceği, dolayısıyla personele ilişkin reform tasarısı öncesi ancak bu ölçüde bir iyileştirmenin sözkonusu olabileceği,

- "Adalet mülkün temelidir" ilkesine yaraşır özelliklere sahip bir adalet işleyiş mekanizmasının gereklerinin kurumsal ve işlevsel düzeyde karşılanmasının toplumsal huzur ve dayanışmanın vazgeçilmez bir unsuru olduğu,

- Bütçe dengelerinin elverdiği ölçüde bir iyileştirme yapıldığı, ekonominin sağlıklı gelişmesinin büyük ölçüde mali disiplin konusunda gösterilecek özene bağlı olduğu, Maliye Bakanlığı ile yapılan çalışmalar sonucunda bu miktarların belirlendiği, sözkonusu iyileştirmenin bütçeye yıllık yaklaşık 35 trilyon lira, fazla mesai ücretinin ise 25 trilyon lira civarında bir yük oluşturacağı,

İfade edilmiştir.

Tasarının tümü üzerindeki görüşmeleri müteakip maddeler üzerindeki görüşmelere geçilmiştir.

Alt komisyon metninin;

- 1 inci maddesi; kanun tekniğine uygunluğun sağlanması için, madde çerçevesinde yer alan "106 ncı maddesinin" ibaresinden önce gelmek üzere "değişik" ibaresinin eklenmesi, "ibareleri" ibaresi "ibaresi" olarak, "bu bentten sonra gelmek üzere" ibaresi "fıkraya" olarak değiştirilmesi, "aynı" ibaresinin çıkarılarak redaksiyona tâbi tutulması suretiyle,

- 2 nci maddesi; madde çerçevesinde yer alan "Kanunun" ibaresi "Kanuna" olarak değiştirilmesi, "çalışan personele" ibaresinden sonra gelen "(sözleşmeli personel dahil)" ibaresinin çıkarılması ve "657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tâbi" ibaresinden önce gelmek üzere "sözleşmeli personel dahil," ibaresinin eklenmesi suretiyle redaksiyona tâbi tutulması ve 3717 sayılı Kanunda da değişiklik öngörülmesi nedeniyle Tasarının başlığı yeniden düzenlenerek,

- 3 üncü maddesi; yasalaşma sürecinde oluşabilecek gecikmelerin, yargı mensuplarının maaşlarına olumsuz etkisinin giderilmesi amacıyla "yayımını takip eden ayın 15'inden" ibaresi "15.05.2004 tarihinden" olarak değiştirilmesi suretiyle,

- 4 üncü maddesi; aynen,

Kabul edilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile sunulur.

Başkanvekili	Sözcü	Kâtip
M. Altan Karapaşaoğlu	Sabahattin Yıldız	Mehmet Sekmen
Bursa	Muş	İstanbul
Üye	Üye	Üye
Mahmut Göksu	Mehmet Zekai Özcan	Yakup Kepenek
Adıyaman	Ankara	Ankara
		(Ayrışık oy yazısı ektedir.)
Üye	Üye	Üye
Osman Kaptan	Mehmet Mesut Özakcan	Ali Osman Sali
Antalya	Aydın	Balıkesir
(Ayrışık oy yazısı ektedir.)	(Ayrışık oy yazısı ektedir.)
Üye	Üye	Üye
Ali Kemal Deveciler	Ömer Abuşoğlu	M. Emin Murat Bilgiç
Balıkesir	Gaziantep	Isparta
(Muhalefet şerhi ektedir.)
Üye	Üye	Üye
Alaattin Büyükkaya	Birgen Keleş	Kemal Kılıçdaroğlu
İstanbul	İstanbul	İstanbul
	(Karşı oy yazısı ektedir.)	(Ayrışık oy ektedir.)
Üye	Üye	Üye
M. Mustafa Açıkalın	Bülent Baratalı	Mehmet Ceylan
İstanbul	İzmir	Karabük
	(Ayrışık oy yazısı ektedir.)
Üye	Üye	Üye
Y. Selahattin Beyribey	Taner Yıldız	Mustafa Ünaldı
Kars	Kayseri	Konya
		(İmzada bulunamadı.)
Üye	Üye	Üye
Abdülkadir Kart	Erol Aslan Cebeci	Musa Uzunkaya
Rize	Sakarya	Samsun
Üye	Üye	Üye
Enis Tütüncü	Faruk Nafiz Özak	Mehmet Akif Hamzaçebi
Tekirdağ	Trabzon	Trabzon
(Ayrışık oy yazısı ektedir.)		(Ayrışık oy yazısı ektedir.)
	Üye
	Osman Coşkunoğlu
	Uşak
	(Ayrışık oy yazısı ektedir.)

AYRIŞIK OY

Hâkim ve savcıların aylıklarının düşüklüğü öteden beri eleştiri konusu olmuştur. O kadar ki, hemen hemen tüm adlî yıl açılış törenlerinde bu olgu bir sorun olarak dile getirilmiş, ayrıca bu soruna, Adalet Bakanlığının bütçe yasa tasarılarının gerekçesinde de zaman zaman değinilmiştir.

Getirilen düzenleme ilke olarak olumlu olmakla birlikte yetersizdir. Bu yetersizlik, alt komisyonda kısmen düzeltilmişse de bu düzenlemenin yetersiz olduğu açıktır. Dolayısıyla bu tasarı ile öngörülen amaç gerçekleşmemektedir.

M. Akif Hamzaçebi	Birgen Keleş	Kemal Kılıçdaroğlu
Trabzon	İstanbul	İstanbul
Yakup Kepenek	Enis Tütüncü	Ali Kemal Deveciler
Ankara	Tekirdağ	Balıkesir
Osman Coşkunoğlu	Osman Kaptan	M. Mesut Özakcan
Uşak	Antalya	Aydın
	Bülent Baratalı
	İzmir

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

HÂKİMLER VE SAVCILAR KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA

KANUN TASARISI

MADDE 1. - 24.2.1983 tarihli ve 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 106 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer alan “% 150” ibaresi “% 185” olarak, (c) bendi ise aşağıdaki şekilde değiştirilmiş; bu bentten sonra gelmek üzere aşağıdaki (d) bendi eklenmiş ve aynı maddenin üçüncü fıkrasında yer alan “% 155” ibaresi
“% 180” olarak değiştirilmiştir.

“c) Birinci sınıf ve birinci sınıfa ayrılmış hâkimler ve savcılar için brüt aylıkları tutarının % 175’i ile bu Kanuna göre hesaplanacak en yüksek aylık tutarının % 185’inin,

d) Diğerleri için brüt aylıkları tutarının
% 175’i ile bu Kanuna göre hesaplanacak en yüksek aylık tutarının % 210’unun,”

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

HÂKİMLER VE SAVCILAR KANUNU İLE ADLÎ PERSONEL İLE DEVLET
DAVALARINI TAKİP EDENLERE YOL GİDERİ VE TAZMİNAT VERİLMESİ İLE 492 SAYILI HARÇLAR KANUNUNUN BİR MADDESİNİN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMASI HAKKINDA KANUN-DA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR

KANUN TASARISI

MADDE 1. - 24.2.1983 tarihli ve 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun değişik 106 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer alan “% 150’sinin” ibaresi
“% 200’ünün” olarak, (c) bendi ise aşağıdaki şekilde değiştirilmiş; fıkraya aşağıdaki (d) bendi eklenmiş ve maddenin üçüncü fıkrasında yer alan “% 155’i” ibaresi “% 200’ü” olarak değiştirilmiştir.

“c) Birinci sınıf ve birinci sınıfa ayrılmış hâkimler ve savcılar için brüt aylıkları tutarının % 175’i ile bu Kanuna göre hesaplanacak en yüksek aylık tutarının % 200’ünün,”

“d) Diğerleri için brüt aylıkları tutarının
% 175’i ile bu Kanuna göre hesaplanacak en yüksek aylık tutarının % 230’unun,”

MADDE 2. - 8.5.1991 tarihli ve 3717 sayılı Adlî Personel ile Devlet Davalarını Takip Edenlere Yol Gideri ve Tazminat Verilmesi ile
492 sayılı Harçlar Kanununun Bir Maddesinin Yürürlükten Kaldırılması Hakkında Kanuna
2 nci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir.

MADDE 2/A. - Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay ile Adalet Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatı (ceza ve infaz kurumları hariç) kadrolarında, sözleşmeli personel dahil,
657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tâbi olarak çalışan personele, ayda elli saati aşmayacak şekilde fiilen yapılan fazla çalışma karşılığında, Bütçe Kanunu ile belirlenen fazla çalışma ücretinin iki katına kadar fazla çalışma ücreti ödenebilir.

MADDE 2. - Bu Kanun yayımını takip eden ayın 15’inden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Fazla çalışma yaptırılacak gün ve saatler ile çalışma mahalli gibi hususlar dikkate alınmak suretiyle belirlenecek saat başı ödeme miktarı ve ödemeye ilişkin diğer usul ve esaslar Adalet Bakanlığı, Yüksek Mahkemelerde ise Başkanları tarafından tespit edilir.

MADDE 3. - Bu Kanun 15.5.2004 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 4. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
A. Gül	A. Şener	M. A. Şahin
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
B. Atalay	A. Babacan	M. Aydın
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Adalet Bakanı
G. Akşit	K. Tüzmen	C. Çiçek
Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı	Maliye Bakanı
M. V. Gönül	A. Aksu	K. Unakıtan
Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı
H. Çelik	Z. Ergezen	R. Akdağ
Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı
B. Yıldırım	S. Güçlü	M. Başesgioğlu
Sanayi ve Ticaret Bakanı	En. ve Tab. Kay. Bakanı	Kültür ve Turizm Bakanı
A. Coşkun	M. H. Güler	E. Mumcu
	Çevre ve Orman Bakanı
	O. Pepe