Dönem : 22 Yasama Yılı : 2
T.B.M.M. (S. Sayısı : 423)
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve İran Cumhuriyeti Hükümeti
Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşmanın ve
Eki Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve
Dışişleri Komisyonu Raporu (1/773)
Not : Tasarı, Başkanlıkça Plan ve Bütçe ile Dışişleri
komisyonlarına havale edilmiştir.
T.C.
Başbakanlık
Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü 9.3.2004
Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-829/1107
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı
Bakanlar Kurulunca 27.2.2004 tarihinde kararlaştırılan “Türkiye Cumhuriyeti
Hükümeti ve İran Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki
ve Korunmasına İlişkin Anlaşmanın ve Eki Protokolün Onaylanmasının Uygun
Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.
Gereğini arz ederim.
Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
GEREKÇE
Yatırımların Karşılıklı
Teşviki ve Korunması Anlaşmalarının ana amacı; beraberinde yalnızca sermaye
değil, aynı zamanda teknoloji, yönetim becerisi, çeşitli pazarlara giriş
şansını getiren doğrudan yabancı yatırımları taraf ülkeler arasında teşvik
etmek ve ilgili ülkenin hukukî düzeni içinde yatırımların korunmasını
sağlamaktadır.
Ülkemiz müteşebbis ve
sermayesinin dış ülkelere açılması, aynı zamanda yabancı yatırım ve ileri
teknolojinin ülkemize gelmesi yolu ile ekonomimizin küreselleşen dünya
ekonomisi içinde etkin bir şekilde yer alması genel ekonomik politikamızın ana
hedefleri arasındadır. Bu çerçevede, ülkemizde yapılan yabancı sermaye
yatırımlarının korunması ve daha fazla yabancı yatırım gelişinin
özendirilebilmesi için, yatırım ve ticaret ilişkilerimizin yoğun olduğu veya bu
ilişkilerin genişlemesine yönelik potansiyele sahip olduğu düşünülen ülkelerle,
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmalarının imzalanmasına 1962
yılında başlanmıştır. Ülkemizin sermaye ihraç eder hale gelmesi ile bu süreç
hızlandırılmış ve bugüne kadar 66 ülke ile anılan anlaşma imzalanmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti
Hükümeti ve İran İslam Cumhuriyeti Hükümeti arasında imzalanan Yatırımların
Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşmanın esasları aşağıda özet halinde
sunulmaktadır :
1. Anlaşmaya taraf ülke
sınırlarında gerçekleştirilen yabancı sermayeli yatırımların ve ilgili
faaliyetlerin tâbi olacağı muameleyi belirleyerek ekonomik işbirliği için uygun
koşulları yaratmak.
2. Türkiye ve İran’da
yabancı yatırımların kamulaştırma ve devletleştirme yönünden tâbi olacağı
muamele ve sahip olduğu haklara açıklık getirmek.
3. Her iki ülkede, özel
teşebbüsle devlet arasında çıkabilecek ihtilafların çözüm yollarını tespit
etmek.
Daha istikrarlı bir
yatırım ortamının teminini öngören bu Anlaşma ile birlikte iki ülke arasındaki
sermaye akışında artış gerçekleşmesi beklenmektedir. Anlaşma, yatırımcılara
ekonomik ve yasal güvence verirken, ilgili ülkelere yeni herhangi bir yük
getirmemektedir.
Dışişleri Komisyonu Raporu
Türkiye Büyük Millet
Meclisi
Dışişleri
Komisyonu
Esas No. : 1/773 22.4.2004
Karar No. : 208
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Türkiye Cumhuriyeti
Hükümeti ve İran Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki
ve Korunmasına İlişkin Anlaşmanın ve Eki Protokolün Onaylanmasının Uygun
Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı, Komisyonumuzun 22 Nisan 2004 tarihli 35 inci
toplantısında Dışişleri Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı temsilcileri ile
Hazine Müsteşarlığı yetkililerinin katılmalarıyla görüşülmüştür.
Ülkemiz girişimcilerinin
ve sermayesinin dış ülkelere açılması, yabancı yatırım ve ileri teknolojinin
ülkemize gelmesi suretiyle ekonomimizin küreselleşen dünya ekonomisi içinde
etkin bir konuma gelmesi genel ekonomik politikamızın ana hedefleri
arasındadır.
İki ülke arasında
ekonomik işbirliği için uygun şartları yaratmak, yatırımların kamulaştırma ve
devletleştirme yönünden tâbi olacağı muamele ve sahip olduğu haklara açıklık
getirmek, her iki ülkede özel teşebbüsle devlet arasında çıkabilecek
ihtilafların çözüm yollarını tespit etmek amacını taşıyan Anlaşma,
Komisyonumuzca benimsenmiş ve Tasarı aynen kabul edilmiştir.
Raporumuz, Genel Kurulun
onayına sunulmak üzere Başkanlığa saygı ile arz olunur.
|
Başkan |
Başkanvekili |
Kâtip |
|
Mehmet Dülger |
Hüseyin Kansu |
A. Müfit Yetkin |
|
Antalya |
İstanbul |
Şanlıurfa |
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
Mehmet Özyol |
Nur Doğan Topaloğlu |
Mustafa Dündar |
|
Adıyaman |
Ankara |
Bursa |
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
V. Haşim Oral |
Abdülbaki Türkoğlu |
Mehmet Eraslan |
|
Denizli |
Elazığ |
Hatay |
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
Halil Akyüz |
Mehmet B. Denizolgun |
Ufuk Özkan |
|
İstanbul |
İstanbul |
Manisa |
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
Hasan Ören |
Nihat Eri |
Osman Seyfi |
|
Manisa |
Mardin |
Nevşehir |
|
Üye |
Üye |
|
|
Öner Ergenç |
Emin Koç |
|
|
Siirt |
Yozgat |
|
HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN
TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ VE İRAN CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ
ARASINDA YATIRIMLARIN KARŞILIKLI TEŞVİKİ VE KORUNMASINA İLİŞKİN ANLAŞMANIN VE
EKİ PROTOKOLÜN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI
MADDE 1. - 19 Aralık 1996
tarihinde Ankara’da imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve İran Cumhuriyeti
Hükümeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin
Anlaşma”nın ve eki “Protokol”ün onaylanması uygun bulunmuştur.
MADDE 2. - Bu Kanun
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3. - Bu Kanun hükümlerini
Bakanlar Kurulu yürütür.
DIŞİŞLERİ KOMİSYONUNUN
KABUL ETTİĞİ METİN
TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ VE İRAN CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ
ARASINDA YATIRIMLARIN KARŞILIKLI TEŞVİKİ VE KORUNMASINA İLİŞKİN ANLAŞMANIN VE
EKİ PROTOKOLÜN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI
MADDE 1. - Tasarının 1
inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
MADDE 2. - Tasarının 2
nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
MADDE 3. - Tasarının 3
üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
|
Recep
Tayyip Erdoğan |
|
|
|
Başbakan |
|
|
|
Dışişleri Bak.ve Başb. Yrd. |
Devlet Bak. ve Başb. Yrd. V. |
Devlet Bak. ve Başb. Yrd. |
|
A. Gül |
R. Akdağ |
M. A.
Şahin |
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı V. |
Devlet Bakanı |
|
B. Atalay |
M. Aydın |
M. Aydın |
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
Adalet Bakanı |
|
G. Akşit |
K. Tüzmen |
C. Çiçek |
|
Millî Savunma Bakanı V. |
İçişleri Bakanı |
Maliye Bakanı V. |
|
A. Aksu |
A. Aksu |
G. Akşit |
|
Millî EğitimBakanı |
Bayındırlık ve İskân Bakanı |
Sağlık Bakanı |
|
H. Çelik |
Z.
Ergezen |
R. Akdağ |
|
Ulaştırma Bakanı |
Tarım ve Köyişleri Bakanı |
Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı |
|
B.
Yıldırım |
S. Güçlü |
M.
Başesgioğlu |
|
Sanayi ve Ticaret Bakanı |
En. ve Tab. Kay. Bakanı |
Kültür ve Turizm Bakanı |
|
A. Coşkun |
M. H.
Güler |
E. Mumcu |
|
|
Çevre ve Orman Bakanı |
|
|
|
O. Pepe |
|
TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ
VE
İRAN CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ
YATIRIMLARIN KARŞILIKLI TEŞVİKİ VE
KORUNMASINA İLİŞKİN
ANLAŞMA
ÖNSÖZ
Bundan böyle “Âkit
Taraflar” olarak anılacak olan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve İran Cumhuriyeti
Hükümeti;
Her iki Devletin
karşılıklı yararına olması açısından ekonomik işbirliğini arttırmak arzusu ile;
Ekonomik kaynaklarını ve
potansiyel olanaklarını yatırım alanında kullanmak ve bir Âkit Taraf
yatırımcısının diğer Âkit Tarafın ülkesindeki yatırımları için uygun koşullar
yaratmak ve idame ettirmek niyetiyle;
Bir Âkit Taraf
yatırımcısının diğer Âkit Tarafın ülkesindeki yatırımlarının teşviki ve
korunması ihtiyacını kabul ederek;
Aşağıdaki şekilde
anlaşmaya varmışlardır :
MADDE 1
TANIMLAR
İşbu Anlaşmanın amaçları
bakımından, aşağıdaki terimler aşağıda belirlenen anlamı taşıyacaktır.
1. “Yatırım” terimi, bir
Âkit Taraf yatırımcısının diğer Âkit Tarafın (bundan böyle ev sahibi Âkit Taraf
olarak anılacaktır) ülkesinde bu ülkenin kanunları ve nizamlarına uygun olarak
her türlü mal veya kıymetlere yaptığı yatırımları ve sınırlayıcı olmamakla
beraber özellikle aşağıdakileri kapsar :
(a) taşınır ve taşınmaz
mallar, aynı zamanda bunlarla ilgili haklar;
(b) hisse senetleri,
sermaye hisseleri veya şirketlere katılımın diğer şekilleri;
(c) yeniden yatırımda
kullanılan gelirler, bir yatırımla ilgili para veya herhangi bir ifaya bağlı,
ekonomik değeri olan her türlü haklar;
(d) patent, faydalı
modeller, sınaî tasarım veya modeller, ticarî markalar ve isimler, know-how ve
peştemaliye gibi sınaî ve fikrî mülkiyet hakları;
(e) doğal kaynakların
aranması, çıkarılması ve işletilmesine ilişkin haklar.
2. “Yatırımcı” terimi
herbir Âkit Taraf için, diğer Âkit Tarafın ülkesinde yatırım yapan aşağıdaki
kişileri ifade eder :
(a) Âkit Tarafların
kanunlarına göre vatandaşı olarak kabul edilen gerçek kişiler;
(b) ev sahibi Âkit
Tarafın yetkili makamlarınca kabul edilmiş olması koşulu ile, her bir Âkit
Tarafın yürürlükteki hukukuna göre kurulmuş ve oluşturulmuş, merkezleri ve
gerçek ekonomik faaliyetleri bu Tarafın ülkesinde bulunan tüzel kişiler,
şirketler veya ticarî birlikler.
3. “Gelirler” terimi, bir
yatırımdan elde edilen kâr, temettüler, royalti ve ücretler gibi tutarları
ifade eder.
MADDE 2
ANLAŞMANIN
UYGULANABİLİRLİĞİ
Bu Anlaşma yalnızca ev
sahibi Âkit Tarafın yetkili makamlarınca onaylanan yatırımlara uygulanacaktır.
Türkiye Cumhuriyeti
yetkili makamı Hazine Müsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü (YSGM)’dür.
Yabancı Sermaye Genel
Müdürlüğü
İnönü Bulvarı 06510
Balgat
Ankara/TÜRKİYE
İran İslami Cumhuriyeti
yetkili makamı İran Yatırım, Ekonomik ve Teknik Yardım Örgütü
(O.I.E.T.A.I.)’dür.
İran Yatırım, Ekonomik ve
Teknik Yardım Örgütü
(O.I.E.T.A.I.)
15th Khordad Square
Tahran/İRAN
MADDE 3
YATIRIMLARIN TEŞVİKİ VE
KABULÜ
1. Her bir Âkit Taraf,
kendi yatırımcısının diğer Âkit Tarafın ülkesinde yatırım yapmasını teşvik
edecek ve uygun koşulları yaratacaktır.
2. Her bir Âkit Taraf,
diğer Âkit Tarafın yatırımcısının kendi ülkesinde yatırım yapmasını teşvik
edecek ve uygun koşulları yaratacaktır.
3. Her bir Âkit Taraf
kendi ülkesinde, diğer Âkit Taraf yatırımcılarının yatırımlarını kendi kanun ve
nizamlarına göre, herhangi bir üçüncü ülke yatırımcılarının yatırımlarından
daha az elverişli olmayan koşullarda, kabul eder.
4. Bir yatırımın
kabulünden sonra her bir Âkit Taraf yapılacak olan yatırımın uygun biçimde
gerçekleşmesi için kendi kanun ve nizamları gereğince gerekli olan bütün
izinleri verecektir.
MADDE 4
YATIRIMLARIN KORUNMASI
1. Bir Âkit Taraf
yatırımcısının, diğer Âkit Tarafın ülkesinde bulunan yatırımları diğer Âkit
Taraftaki tam yasal korumayı ve adil muameleyi elde edecek ve bu diğer Âkit
Tarafın yatırımcılarından veya karşılaştırılabilir koşullardaki herhangi bir
üçüncü ülke yatırımcısının yatırımlarına uygulanandan daha az elverişli bir
uygulamaya maruz bırakılmayacaktır.
2. Bir Âkit Taraf,
herhangi bir üçüncü ülkenin bir veya daha fazla yatırımcısına mevcut veya
ileride tahsis edilecek bir serbest ticaret bölgesi anlaşması, gümrük birliği,
ortak pazar veya benzeri bir bölgesel organizasyon ve/veya bir çifte
vergilendirmeyi önleme anlaşması veya vergilendirme ile ilgili herhangi bir
diğer anlaşmadan kaynaklanan özel hakları uygularsa, bu hakları ve avantajları
diğer Âkit Tarafın yatırımcılarına uygulamak zorunda değildir.
MADDE 5
DAHA LEHTE HÜKÜMLER
Mevcut Anlaşmada
açıklanan koşullara bakılmaksızın her bir Âkit Tarafın diğer Âkit Tarafın bir
yatırımcısı ile uzlaşmaya varmış olduğu veya olabileceği daha lehte hükümler
uygulanır.
MADDE 6
KAMULAŞTIRMA VE TAZMİNAT
1. Âkit Taraflardan
birisinin yatırımcısına ait yatırımlar diğer Âkit Taraf tarafından kamu yararı
amacıyla, yürürlükteki hukuka uygun olarak, ayrımcı olmayan bir şekilde ve
hemen ve etkin tazminat ödenmesi durumu hariç kamulaştırılmayacak, millileştirilmeyecek
veya benzeri uygulamalara maruz kalmayacaktır.
2. Tazminatın miktarı,
yatırımın kamulaştırma, millileştirme ya da müsadere fiilinin yapılmasından ya
da öğrenilmesinden hemen önceki değerine eşit olacaktır.
MADDE 7
ZARARLAR
Âkit Taraflardan birinin,
yatırımları diğer Âkit Tarafın ülkesinde askerî çatışma, ihtilâl veya benzeri
seferberlik hali nedeniyle zarara uğrayan yatırımcıları, diğer Âkit Tarafça
kendi yatırımcısına veya herhangi bir üçüncü ülke yatırımcısına yapılan
muameleden daha az elverişli olmayacak bir muameleye tâbi tutulacaktır.
MADDE 8
ÜLKESİNE İADE VE
TRANSFERLER
1. Herbir Âkit Taraf, bu
Anlaşmaya tâbi yatırımlarla ilgili ülkesine iade ve transferlerin serbestçe ve
gecikme olmaksızın yapılmasına iyi niyetle izin verecektir. Bu transferler
aşağıdakileri içerir:
(a) hasılatlar;
(b) yatırımın tamamının
veya bir kısmının satış veya tasfiye bedeli;
(c) teknoloji
anlaşmalarının transferi ile ilgili royaltiler ve ücretleri;
(d) 6 ncı ve 7 nci
maddelere uygun olarak ödenen meblağlar;
(e) ilgili yatırım
faaliyeti için kullanılmış olması koşulu ile bir yatırıma ilişkin kredi
taksitleri;
(f) bir yatırımla ilgili
yazılı çalışma izni bulunan bir Âkit Taraf vatandaşı tarafından diğer Âkit
Tarafın ülkesinde elde edilen aylık maaş, ücret ve diğer gelirleri;
(g) bir yatırıma ilişkin
bir uyuşmazlıktan kaynaklanan ödemeler.
2. Bu maddede bahsedilen
transfer mekanizması üzerinde yatırımcı ile başka bir anlaşmaya varılmadıkça
transferler, transfer tarihinde yürürlükte olan kambiyo rejimine uygun olarak
geçerli döviz kuru üzerinden ve konvertibl bir para ile gerçekleştirilecektir.
MADDE 9
HALEFİYET
1. Bir Âkit Taraf veya
onun tespit ettiği acenta bir yatırımcıya ticarî olmayan risklere karşı, bir
sigorta veya garanti anlaşması gereğince yapılan bir ödeme ile ilişkili olarak
halef olursa;
(a) bu halefiyet diğer
Âkit Tarafça kabul edilecektir;
(b) halef, yatırımcının
kullanmaya yetkili olabilecek uyuşmazlıklar, işbu Anlaşmanın 11 inci
maddesindeki hükümlere uygun olarak çözümlenecektir.
MADDE 10
TAAHHÜTLERİN YERİNE
GETİRİLMESİ
Her bir Âkit Taraf, diğer
Âkit Tarafın yatırımcısı ile ilgili olarak bu anlaşma ile kabul ettiği
taahhütlerin yerine getirileceğini garanti eder.
MADDE 11
BİR ÂKİT TARAF İLE DİĞER
ÂKİT TARAF YATIRIMCISI ARASINDA ÇIKAN
UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ
1. Bir Âkit Taraf ile bu
Âkit Tarafın ülkesinde yatırım yapan diğer Âkit Tarafın bir veya daha fazla
yatırımcısının yatırımları ile ilgili bir uyuşmazlık doğması halinde ülkesinde
yatırım yapılan Âkit Taraf ve yatırımcı(lar) uyuşmazlığı, müzakere ve istişare
yollarıyla dostça çözmeye gayret sarfedeceklerdir.
2. Ülkesinde yatırım
yapılan Âkit Taraf ve yatırımcı(lar) uyuşmazlığı, bir Tarafın diğerine
gönderdiği bildirim tarihinden itibaren altı ay içinde çözememeleri halinde, uyuşmazlıkların
çözümü için, yatırımcının talebi üzerine;
(a) Yatırımın yapıldığı
Âkit Tarafın yetkili mahkemelerine
veya kendi kanunları ve
nizamları gereğince;
(b) Aşağıdaki şekilde, bu
maksatla kurulan üç üyeli bir tahkim kuruluna başvurabilirler.
Uyuşmazlığı tahkime
götürmek isteyen taraf, diğer Tarafa göndereceği yazılı bir bildirim yoluyla
bir hakem tayin edecektir. Diğer Taraf bahsi geçen bildirimin alındığı tarihten
itibaren altmış gün içinde bir hakem tespit edecek ve tespit edilen hakemler
son hakemin tespit tarihinden itibaren altmış gün içinde üçüncü bir hakem
tespit edecektir. Taraflardan herbirinin yukarıda belirtilen süre içerisinde
kendi hakemini tespit edememesi veya tespit edilen hakemlerin üçüncü hakem
üzerinde uzlaşmaya varamaması durumunda taraflardan herbiri duruma göre hakem
tespit edemeyen ülkenin hakemini veya üçüncü hakemi tespit etmesi için
Uluslararası Ticaret Odası’nın Uluslararası Tahkim Kuruluna talepte
bulunabilir. Her durumda da üçüncü hakem her iki Âkit Taraf ile de diplomatik
ilişkileri bulunan bir ülkenin vatandaşları arasından tayin edilir.
3. Tahkim Birleşmiş
Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu (UNCITRAL)’nun tahkim
kurallarına uygun olarak yürütülür.
4. Tarafların konu
üzerinde anlaşmaları hali saklı kalmak üzere, öncelikle ülkesinde yatırım
yapılan tarafın yetkili mahkemelerine götürülen uyuşmazlıklar için, dava devam
ettiği sürece tahkim yoluna gidilemez ve nihaî kararın verilmesi durumunda
tahkime götürülemez.
5. Ulusal mahkemelerin
hakeme gönderilen herhangi bir uyuşmazlık üzerinde yargı yetkisi olmayacaktır.
Bununla birlikte, bu paragraftaki hükümler, kazanan Tarafın ulusal mahkemelerin
önünde, hakem kararlarının uygulanmasını talep etmesine engel teşkil etmez.
6. Tahkim Kurulu
kararları uyuşmazlığın tarafları için nihaî ve bağlayıcıdır.
MADDE 12
ÂKİT TARAFLAR ARASINDAKİ
UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMLENMESİ
1. İşbu Anlaşmanın yorumu
ve uygulanması ile ilgili olarak Âkit Taraflar arasında doğacak bütün
uyuşmazlıklar, öncelikle dostane istişareler yoluyla çözülecektir.
Uyuşmazlıklar(lar), uyuşmazlık(lar)’ın ortaya çıktığı tarihten itibaren 6 ay
içinde istişareler yoluyla çözüme kavuşturulamazsa, Âkit tarafların herbiri
uyuşmazlığı kendi kanun ve nizamlarına uygun olarak ikisi Âkit Taraflarca ve
üçüncüsü hakemlerce tayin edilen hakemlerden oluşan, üç üyeli bir tahkim
kuruluna diğer tarafa bir bildirim göndererek sunabilir.
Uyuşmazlığın hakeme
sunulması halinde, Âkit tarafların herbiri bildirimin alınışından itibaren
altmış gün içerisinde bir hakem tayin edecektir ve Âkit Taraflarca tayin edilen
hakemler son hakemin tayin edilişinden itibaren altmış gün içerisinde başkan
tayin edecektir. Âkit Taraflardan herhangi birinin hakem tayin edememesi veya
tayin edilen hakemlerin yukarıda belirtilen süreler içinde başkan tayin etme
konusunda uzlaşmaya varamaması durumunda Âkit Tarafların herbiri Uluslararası
Adalet Divanı’nın başkanından, duruma göre hakem tayin edemeyen Tarafın
hakemini ya da başkanı tayin etmesini isteyebilir. Bununla birlikte, başkanın
tahkim sırasında Âkit Tarafların ikisi ile de diplomatik ilişkileri olan bir
ülkenin vatandaşı olması zorunlu olacaktır.
2. Başkanın, Uluslararası
Adalet Divanınca atanması halinde, Uluslararası Adalet Divanı Başkanının
sözkonusu görevi yerine getirmesinde engel bulunuyorsa, ya da Âkit Taraflardan
birinin vatandaşı ise, bu atama Uluslararası Adalet Divanı Başkan Yardımcısı
tarafından yapılacaktır. Eğer Başkan Yardımcısının da sözkonusu görevi yerine
getirmesine bir engel bulunuyorsa, ya da Âkit Taraflardan birinin vatandaşı ise
bu atama sözü edilen Adalet Divanı’nın en kıdemli ve Taraflardan birinin
vatandaşı olmayan bir üyesi tarafından yapılacaktır.
3. Âkit Tarafların
uzlaştığı diğer hükümlere uygun olarak, tahkim kurulu tahkimin yerini ve
usulünü tespit edecektir. Tahkim usulü üzerinde böyle bir uzlaşma yoksa
Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu (UNCITRAL)’nun tahkim
usullü kuralları uygulanabilir kurallar olarak kullanılacaktır.
4. Tahkim Kurulunun
kararları Âkit Taraflar açısından bağlayıcı olacaktır.
MADDE 13
ANLAŞMANIN GEÇERLİLİĞİ
1. İşbu Anlaşma her Âkit
Tarafın yetkili makamlarınca kendi kanun ve nizamlarına uygun olarak
onaylanacaktır.
2. İşbu Anlaşma, Âkit
Tarafların, ilgili kanun ve nizamlarına uygun olarak Anlaşmanın yürürlüğe
girdiğine ilişkin son bildirim tarihinden 30 gün sonra 10 yıllık bir süre için
yürürlüğe girecektir. Sözkonusu sürenin bitiminden sonra, işbu Anlaşma Âkit
Taraflardan birisinin diğer Âkit Tarafa bu anlaşmanın bitimi veya sona
ermesinden altı ay önce yazılı bir bildirimde bulunmadıkça yürürlükte
kalacaktır.
3. İşbu Anlaşmanın sona
erdiği tarihten önce yapılan veya iktisap edilen yatırımlarla ilgili olarak,
işbu Anlaşmanın tüm diğer maddelerinin koşulları, sona erme tarihinden itibaren
ilave bir on yıl süre ile geçerli olacaktır.
İşbu Anlaşma
Hükümetlerince tam yetkili kılınmış aşağıda imzası bulunanlarca imzalanmıştır.
Ankara’da 19 aralık 1996
tarihinde, Türkçe, Farsça ve İngilizce dillerinde ve her metin aynı derecede
geçerli olmak üzere ikişer metin olarak akdedilmiştir. Yorumda farklılık
halinde İngilizce metin esas alınacaktır.
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İran İslam Cumhuriyeti Hükümeti
Adına Adına
(İmza) (İmza)
PROTOKOL
İran İslam Cumhuriyeti
ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması
Anlaşmasını imzalamış olan Âkit Taraflar, müteakip ibarenin Anlaşmanın ayrılmaz
bir parçasını oluşturduğu üzerinde ayrıca mutabakata varmışlardır.
İşbu Anlaşmanın sadece
İngilizce metni 19 Aralık 1996 tarihinde Ankara’da imzalanmıştır. Türkçe ve
Farsça metinler, Âkit Taraflarca, işbu Anlaşmanın imza tarihinden itibaren üç
ay içerisinde, diplomatik kanallardan teati edilecektir.
Türkiye Cumhuriyeti İran
İslam Cumhuriyeti
Adına Adına
(İmza) (İmza)