Dönem : 22 Yasama Yılı : 2

T.B.M.M. (S. Sayısı : 355)

Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı ile Şanlıurfa Milletvekili Yahya Akman’ın; Diyarbakır Milletvekili Muhsin Koçyiğit’in; Elazığ Milletvekili Mehmet Kemal Ağar’ın; Ardahan Milletvekili Ensar Öğüt ve 22 Milletvekilinin; Erzurum Milletvekili Mustafa Nuri Akbulut ve 11 Milletvekilinin; İstanbul Milletvekili Kemal Kılıçdaroğlu ve 11 Milletvekilinin Benzer Mahiyetteki Kanun Teklifleri ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/743, 2/8, 2/15, 2/27,

2/30, 2/119, 2/190)

Not : Tasarı ile 2/15 esas numaralı teklif Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler ile Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji ve Plan ve Bütçe komisyonlarına, 2/27 ve 2/30 esas numaralı teklifler ise Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler ile Plan ve Bütçe komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.

Başbakanlık 9.1.2004

Kanunlar ve Kararlar

Genel Müdürlüğü

Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-770/181

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Maliye Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 3.12.2003 tarihinde kararlaştırılan “Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

GENEL GEREKÇE

Vergiler ve vergi teşvikleri, ekonomik ve sosyal politika araçlarının en önemlileri arasındadır. Diğer ülkelere bakıldığında, genel olarak eğilimin, teşvik uygulamalarının artık eski önemini kaybetmesi ve oldukça sınırlandırılması yönünde ise de, özellikle bölgesel teşviklerin hâlâ geniş ölçüde yer bulduğu ve küçük işletmelerin desteklendiği görülmektedir.

Ülkemizde de son yıllarda vergi istisna ve muaflıklarının daraltılması yönünde adımlar atılmış olup, Tasarıda bu eğilim serbest bölgelerde uygulanmakta olan vergileme rejiminde yapılması öngörülen düzenlemeler ile devam etmektedir.

Bölgesel teşvikler ise bugüne kadar istisna ve muaflıkların daraltılması eğiliminin dışında kalmıştır. Bu çerçevede Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin bazı illerinde ve kalkınmada öncelikli yörelerde yeni yatırım sahalarının açılması, buralarda yaşayan insanlarımız için iş ve istihdam imkânlarının artırılması, gelir dağılımının iyileştirilmesi ve diğer bölgelere olan göçün önlenmesi amaçlarıyla, 21.1.1998 tarihli ve 4325 sayılı Kanun yürürlüğe konularak söz konusu bölgelerde çeşitli vergi teşvikleri uygulanmıştır.

4325 sayılı Kanunla getirilen teşviklerin bazı olumlu etkileri görülmekle birlikte, beklenen sonuçlar alınamamıştır. Bu sonucun ortaya çıkmasında, söz konusu Kanunun yürürlükte bulunduğu dönemde, ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik koşulların önemli ölçüde etkisi olmuştur.

4325 sayılı Kanunun amaçları bugün için de geçerli olup, bu amaçların gerçekleşmesinde yeni önlemler alınmasında zorunluluk vardır. Bu zorunluluğun gereği olarak hazırlanan bu Tasarıda GSYİH miktarı diğer illere göre düşük bazı illerde yeni vergi teşviklerinin uygulanması, enerji desteği sağlanması ve yatırımlara bedelsiz arsa ve arazi tahsis edilmesi öngörülmektedir.

Bu çerçevede Tasarıda;

- Yeni istihdam edilen personelin ücretlerinden kesilen gelir vergisi stopajının alınmamasını,

- Yeni istihdam edilen personelin sigorta primi işveren paylarının Hazine tarafından ödenmesini,

- Bedelsiz yatırım yeri tahsisini,

- Enerji desteğini,

öngören düzenlemeler yer almaktadır. Bu düzenlemelerle ilgili genel açıklamalar aşağıda özetlenmiştir.

1 inci maddede Kanunun amacı yer almaktadır. Maddede bölgesel teşviklerin amacı, vergi ve sigorta primi teşvikleri uygulamak, enerji desteği sağlamak ve yatırımlara arsa ve arazi temin etmek suretiyle yatırımları ve istihdam imkânlarını artırmak olarak belirlemiştir.

2 nci maddede bölgesel teşviklerin kapsamı, vergi teşvikleri ile ilave istihdam üzerindeki malî yüklerin indirilmesine yönelik teşvikler açısından fert başına GSYİH miktarları, bedelsiz arsa ve arazi temini açısından ise bu miktarlar ile kalkınmada öncelikli yöre kriteri esas alınarak belirlenmiştir.

3 üncü ve 4 üncü maddelerle yeni istihdama teşvik getirilmiş, istihdam edilen personele ilave olarak yeni istihdam edilen işçilerin gelir vergisi stopajının kısmen veya tamamen alınmaması, sigorta primi işveren hissesinin ise bir kısmının veya tamamının Hazine tarafından karşılanması öngörülmüştür.

5 inci madde ile kapsama dahil illerde yapılacak yatırımlara arsa veya arazi temin edilmesi öngörülmüştür.

6 ncı madde ile kapsama dahil illerde istihdam yaratan işletmelere enerji desteği sağlanması amaçlanmıştır.

Tasarıda yer alan iki madde 6.6.1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununa göre kurulan serbest bölgelerde uygulanmakta olan vergileme rejimiyle ilgilidir. 3218 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinde yapılması öngörülen değişiklikle, serbest bölgelerde uygulanan süresiz ve sınırsız vergi teşviki kaldırılmaktadır. Ayrıca, serbest bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflerin, geçiş döneminde yararlanabilecekleri vergi düzenlemeleri yapılmaktadır.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde l. - Madde ile Kanunun amacı belirlenmiş olup, bu amaç bölgesel teşvikler açısından yatırım ve istihdam imkânlarını artırmak olarak ifade edilmiştir.

Madde 2. - Madde ile Kanunun kapsamı belirlenmektedir. Bölgesel teşvikler yönünden kapsam, enerji desteği, vergi teşvikleri ve diğer malî yüklerin azaltılması açısından farklı, bedelsiz arazi ve arsa temini açısından farklı belirlenmiştir.

Enerji desteği, vergi teşvikleri ve diğer malî yüklerin azaltılması açısından Kanunun kapsamına Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığınca 2001 yılı için belirlenen fert başına GSYİH miktarları 1500 ABD Doları veya daha az olan iller girmektedir.

Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığınca 2001 yılı için belirlenen fert başına GSYİH miktarları kriteri açısından kapsama aşağıdaki iller girmekte olup, Kanunun uygulama süresi içinde, 2001 yılı sonrasında illerin fert başına GSYİH miktarları değişse de Kanunun kapsamında bir değişiklik olmayacaktır.

FERT FERT FERT

BAŞINA BAŞINA BAŞINA

İL GSYİH ($) İL GSYİH ($) İL GSYİH ($)

Kırşehir 1488 Osmaniye 1157 Adıyaman 918

Sinop 1459 Düzce 1142 Kars 886

Giresun 1443 Çankırı 1136 Van 859

Amasya 1439 Siirt 1111 Iğdır 855

Uşak 1436 Gümüşhane 1075 Yozgat 852

Malatya 1417 Ordu 1064 Ardahan 842

Sivas 1399 Erzurum 1061 Hakkâri 836

Tokat 1370 Bartın 1061 Bingöl 795

Diyarbakır 1313 Bayburt 1017 Bitlis 646

Afyon 1263 Şanlıurfa 1008 Şırnak 638

Batman 1216 Mardin 983 Muş 578

Erzincan 1158 Aksaray 966 Ağrı 568

Bedelsiz arsa ve arazi temini açısından kapsama yukarıda belirtilen illerin yanı sıra kalkınmada öncelikli yöre kapsamındaki diğer iller de girmektedir.

Madde 3. - Madde ile yeni istihdam sağlayan işverenlerin, bu istihdamlar nedeniyle hesaplanacak gelir vergisinin tamamının veya bir kısmının, verecekleri muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden gelir vergisine mahsup edilerek terkin edilmesi suretiyle istihdam üzerindeki yükün azaltılması amaçlanmıştır.

Madde ile yeni istihdam edilen personelin ücretleri üzerinden yapılacak gelir vergisi stopajının genel kurallar çerçevesinde hesaplanarak kesilmesi, verilen muhtasar beyanname ile tahakkuk ettirilmesi, ancak tahakkuktan terkin edilerek ilave istihdam sağlayan işverene bu kadarlık bir ek imkân sağlanması öngörülmüştür. Böylece ilave istihdamın işverene maliyeti, terkin edilen gelir vergisi stopajı kadar azaltılmıştır.

Maddeye göre uygulama 31.12.2008 tarihinde son bulacaktır. Buna göre 1.10.2003 tarihinden sonra ilave olarak işe alınan personelin gelir vergisi stopajıyla ilgili teşvik bu tarihe kadar devam edecek, teşvikin büyüklüğü ek istihdamın yaratıldığı tarihten itibaren azalarak devam edecektir. Örneğin, 2004 yılı başında sağlanan bir ilave istihdam için 5 yıl teşvik sağlanırken, 2008 yılının son aylarında sağlanan bir ilave istihdam için sağlanan teşvik ancak birkaç aylık olacaktır. Böylece ilave istihdamın mümkün olduğunca erken sağlanması amaçlanmıştır.

Eskiden beri faaliyetine devam eden işletmeler açısından, maddede yeni işe alınan işçi sayısı, mükelleflerin 1.10.2003 tarihinden önce vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçiler olarak ifade edilmiştir. Teşvikten yararlanacak işverenin farklı illerde birden fazla işyeri bulunması halinde ilave işçi sayısı uygulamasında bu işyerlerine ilişkin olarak Sosyal Sigortalar Kurumuna verilen sigorta prim bordrolarında belirtilen işçi sayısının toplamı baz alınacaktır.

Madde ile terkin edilecek vergi tutarı sınırlandırılmış olup, bu tutar organize sanayi ve endüstri bölgelerinde, yeni işe alınan işçi sayısı ile asgarî ücret üzerinden ödenmesi gereken verginin çarpımı sonucu bulunacak tutarı aşmayacaktır.

Örnek: Organize sanayi bölgesinde faaliyette bulunan bir mükellef 1.10.2003 tarihinden önce vermiş olduğu en son 4 aylık sigorta prim bordrosunun ilgili olduğu dönemde 30 işçi istihdam etmiştir. Mükellef 1.12.2003 tarihinden itibaren işletmesinde çalıştırdığı işçi sayısını 75'e çıkarmıştır. Yeni işe alınan işçilerden kesilmesi gereken gelir vergisi tutarı 2.250.000.000 TL' dır.

Bu durumda mükellefin yeni işe aldığı 45 işçi dolayısıyla muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden mahsup edilmek suretiyle terkin edilecek tutar işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan vergi ile yeni işe alınan işçi sayısının asgarî ücret üzerinden hesaplanan vergi ile çarpılması sonucu bulunan tutardan düşük olanı olacaktır. Asgarî ücret üzerinden hesaplanan vergi ile işçi sayısının çarpımı sonucu bulunan tutar (32.265.000 x 45=) 1.451.925.000, hesaplanan vergiden (2.250.000.000) daha düşük olduğu için mahsup edilmek suretiyle terkin edilecek tutar 1.451.925.000 TL olacaktır.

Kıyaslama yukarıda olduğu gibi toplu olarak yapılacak olup, her bir işçi için ayrı ayrı hesaplama yapılmayacaktır.

Madde 4. - Madde ile istihdamı artırmak amacıyla işverenlere sigorta prim desteği sağlanmaktadır.

Yapılan düzenleme ile gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin kapsama dahil illerdeki işyerlerinde yeni işe aldıkları işçiler için 506 sayılı Kanunun 72 ve 73 üncü maddeleri uyarınca prime esas kazançları üzerinden tahakkuk ettirilecek primlerin işveren hissesinin bir kısmının veya tamamının Hazinece karşılanması öngörülmektedir.

Hazinece karşılanacak tutar, organize sanayi ve endüstri bölgelerinde 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 78 inci maddesi uyarınca belirlenen kazanç alt sınırına göre hesaplanan prim tutarını aşmayacaktır. Dolayısıyla bu tutarı aşan kazanç üzerinden hesaplanacak primler işverenler tarafından ödenecektir.

Uygulamaya ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlıkça belirlenecektir.

Madde 5. - Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendi kapsamındaki illerde en az 10 kişilik istihdam öngören yatırımlar için gerçek veya tüzel kişilere, Hazineye, katma bütçeli kuruluşlara, belediyelere veya il özel idarelerine ait arazi veya arsaların yatırımcılara bedelsiz olarak devri öngörülmektedir. Madde ile ayrıca organize sanayi veya endüstri bölgelerindeki arazilerin de yatırımcılara bedelsiz tahsisi öngörülmüştür.

Belirlenecek yerlerde arazi veya arsalarının yatırımcılara bedelsiz olarak verilmesinde temel amaç, bu yörelerde kalkınmanın sağlanması ve istihdamı artırmaktır. İstihdamın artırılması ve böylece kalkınmanın sağlanması, bölgeler arası dengesizliği de ortadan kaldıracaktır.

Devredilen arazi veya arsaların el değiştirmesinin yatırımı etkilememesine özel önem verilmektedir. Bunun sağlanması için de tapu kaydına şerh konulması öngörülmüştür. Belirlenecek sürenin dolması ile şerh kaldırılacak ve hak sahibi söz konusu taşınmaz üzerinde her türlü tasarrufunda serbest olacaktır.

Yatırımcının üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirebilmesi için müeyyide konulmuştur. Taşınmaz mal, yatırımcıya hiçbir bedel alınmaksızın verilmektedir. Yatırım taahhüdünü gerçekleştirmeyen ve uygulanan teşviki kötüye kullananlardan taşınmazın başkaca bir işleme gerek olmaksızın geri alınmasına imkân sağlanmaktadır.

Maddenin uygulanması ile ilgili istihdam, yatırıma başlama ve tamamlama süresi, devredilen taşınmazın teminat olarak gösterilmesi, miktar ve devir veya satış koşulları ile diğer usul ve esaslar, bir yönetmelikle belirlenecektir.

Madde 6. - Madde enerji desteğini düzenlemektedir.

Madde ile 31.12.2008 tarihine kadar, bazı yörelerde ve seçilmiş bazı sektörlerde faaliyete geçen, fiilen ve sürekli olarak asgarî 10 işçi çalıştıran ve bu istihdamı enerji desteğinden yararlanılan süre boyunca muhafaza edecek işletmelerin elektrik enerjisi giderlerinin, çalıştırılan işçi sayısı ve faaliyet gösterilen yer ile bağlantılı olarak % 20 ila % 50'sinin Hazinece karşılanması öngörülmektedir.

Daha önce faaliyete başlamış olan işletmelere de koşullu olarak enerji desteği sağlanması öngörülmüş olup, Maliye Bakanlığı, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanlıkça müştereken uygulamanın usul ve esaslarını belirleme yetkisi verilmiştir.

Madde 7. - Çeşitli hükümleri içeren madde ile yapılan düzenlemeler aşağıda açıklanmaktadır.

(a) bendi ile yapılan düzenleme ile 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine tâbi olan hizmet ve yapım işlerinin gerçekleştirilmesine yönelik faaliyetler ile ilgili olarak bu Kanunun 3, 4, ve 6 ncı maddeleri hükümleri ile getirilen teşviklerin uygulanmaması öngörülmektedir.

(c) bendi ile yapılan düzenleme ile mevcut ve faaliyette bulunan işletmelerin devredilmesi, birleşmesi, bölünmesi veya nev'i değiştirmesi gibi durumların yeni işe başlama olarak değerlendirilmemesi, devir, birleşme ve bölünme hallerinde devralan veya birleşilen kurumun işçi sayısında meydana gelen artışın bu Kanunun 3, 4 ve 6 ncı maddeleri hükümlerinin uygulanmasında dikkate alınmaması öngörülmektedir.

4 aylık sigorta prim bordrolarında, bordronun ilgili olduğu dönem içinde istihdama yönelik değişiklikler olmuş olması halinde hangi sayının esas alınacağına ilişkin belirleme (d) bendinde yapılan düzenlemede yer almaktadır. Ayrıca, teşviklerin amacına ulaşabilmesi için teşviklerin gerçekten istihdam artışı yaratan işletmelere (mükelleflere) sağlanması gerekmektedir. Bu nedenle gerçek istihdam artışına yol açmayacak işlemlerin teşviklerden yararlanmak için yeterli olmamasına yönelik düzenleme de bu bentte yer almaktadır.

(f) bendi ile Hazinece karşılanacak prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak vergiye tâbi olacak kazancın tespitinde dikkate alınmaması sağlanmıştır. Mükelleflerce ilgili oldukları dönemlerde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınacak enerji giderleri, iadenin gerçekleştirildiği dönemde matrahın tespitinde gelir olarak dikkate alınacaktır.

(g) bendi ile kamu işletmelerinin 4 ve 6 ncı maddeler ile getirilen teşviklerden yararlanmayacağı belirtilmektedir.

Madde 8. - Türkiye'de uygulanmakta olan serbest bölge rejiminin en belirgin özelliği bölgede faaliyette bulunan kullanıcılara (mükelleflere) hiçbir koşula bağlı olmaksızın tanınan, sınırsız ve süresiz vergisel teşviklerdir. Bu teşvikler 6.6.1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun 6 ncı maddesinde yer alan, bölgede vergi resim ve harç mükellefiyetlerine dair hükümlerin uygulanamayacağı ve bölgede elde edilen kazançların Türkiye'nin diğer yerlerine getirilmesi halinde gelir ve kurumlar vergisinden muaf olacağına ilişkin düzenlemelerde ifadesini bulmaktadır.

Bölgede faaliyet gösteren mükelleflerin elde ettikleri kazançları üzerinden vergiye tâbi olmamaları ve aynı zamanda bu mükelleflerin bölgeden Türkiye'ye doğru herhangi bir sınırlama olmaksızın faaliyette bulunabilmeleri, aynı alanlarda serbest bölge dışında çalışan mükellefler açısından haksız rekabete neden olmaktadır.

Serbest bölgede dolaysız vergi yükümlülüğünün olmaması transfer fiyatlandırması yoluyla vergiye tâbi olacak kazançların bölgeye kaydırılmasına neden olmaktadır. Bölgede yer alan mükelleflerin incelemeye tâbi olmaması ve bu mükelleflerden Türkiye'deki mükelleflerle ilişkileri konusunda bilgi alınamaması bu durumun önlenmesini de engellemiştir.

Yapılan değişiklikle bölgede Türk vergi kanunlarının geçerli olması sağlanmaktadır. Ancak, serbest bölgelerde faaliyet gösteren mükelleflerin uluslararası açılımları dikkate alınarak kayıt ve belge düzeni konusunda esneklik sağlanması amacıyla Maliye Bakanlığına bölgede yer alacak firmalar ile ilgili özel düzenlemeler yapılabilmesi konusunda yetki verilmiştir.

Yapılan düzenleme sonrasında, katma değer vergisi ve benzeri dolaylı vergiler açısından bugüne kadar geçerli olan uygulama devam edecektir.

Madde 9. - Madde ile, 3218 sayılı Kanuna bir geçici madde eklenmektedir. Bu geçici maddeyle, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faaliyet ruhsatı bulunan mükelleflerin bu ruhsatlar üzerinde yazılı olan süre boyunca dolaysız vergilere yönelik haklarının korunması amaçlanmıştır.

İstihdam edilen personelin ücretlerine yönelik gelir vergisi istisnasından yararlanma hakları, faaliyet ruhsatlarında maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla kalan süre 5 yıldan uzun olsa dahi, 5 yıllık süre ile sınırlı tutulmuştur.

Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faaliyet ruhsatı bulunan mükelleflerin içerisinde bölgede yaptıkları faaliyetlerine ilişkin işlemler 31.12.2008 tarihine kadar damga vergisi, harç veya başka bir işlem vergisine tâbi olmayacaktır.

Ayrıca, genel olarak ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmak ve serbest bölgelerin istihdam yaratan alanlar olmasını teşvik edebilmek için serbest bölgelerde imalat faaliyetinde bulunan mükelleflerin bu faaliyetleri kapsamında elde ettikleri kazançları Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergileme döneminin sonuna kadar vergiden istisna edilmiştir. Bu istisnadan bölgede yeni faaliyete geçen mükellefler ile faaliyet ruhsatlarında yer alan sürenin dolmasıyla normal vergileme rejimine tâbi olacak mükellefler yararlanabilecektir. Elde edilen kazancın istisna edilmesinde, imal edilen ürünün yurt dışına ya da yurt içine satılmasının bir önemi bulunmamaktadır.

Maddede istisnanın Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi gereği yapılacak tevkifata etkisi olmayacağı belirtilmiştir. Esasen 4842 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde yapılan değişiklik sonrası özel bir düzenleme yapılmadıkça diğer kanunlarda yer alan istisna hükümlerinin kâr dağıtımına bağlı gelir vergisi tevkifatı üzerinde etkisi olmayacaktır. Tekrar olsa da bu husus bir kez daha maddede vurgulanmıştır.

Madde 10. - Madde ile; 4562 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin son fıkrasında yer alan "Fert başına GSYİH miktarı 3500 dolar ve aşağıdaki gelir miktarını bulan OSB bulunan yerler, 4325 sayılı Olağanüstü Hal Bölgesinde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde İstihdam Yaratılması ve Yatırımların Teşvik Edilmesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanundan faydalanırlar." hükmü ve Hazineye ait arazi ve arsaların bedelsiz olarak tahsisine yönelik 4325 sayılı Kanunun 8 inci maddesi yürürlükten kaldırılmaktadır.

Geçici Madde l. - Madde ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı kredisi kullanan organize sanayi bölgelerindeki tahsis edilmemiş parsellerin, gerçek veya tüzel kişilere, bedeli Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından organize sanayi bölgesine verilen krediden mahsup edilmek üzere bedelsiz olarak tahsis edilebilmesi öngörülmektedir.

Madde ile ayrıca, daha önce bedelli olarak tahsis edilmiş parseller için ödemelerin durdurulması ve henüz ödenmemiş bedelin kredilerden mahsup edilmesi, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı kredisi kullanmamış ya da kredi borcunu ödemiş olan organize sanayi bölgelerinden de parsel tahsisi yapılabilmesi hükme bağlanmıştır.

Madde 11. - Yürürlük maddesidir.

Madde 12. - Yürütme maddesidir.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

21 inci dönemde verilmiş olan 2/992 Esas Numaralı “Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Dahilindeki İllerde İstihdam Yaratılması ve Yatırımların Teşvik Edilmesi Hakkında Kanun Teklifi”ni İçtüzüğün 77 nci maddesi uyarınca yeniliyorum.

Gereğini arz ederim.

Saygılarımla.

Yahya Akman

Şanlıurfa

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Dahilindeki İllerde İstihdam Yaratılması ve Yatırımların Teşvik Edilmesi Hakkında Kanun ve gerekçesi ilişikte sunulmuştur.

Gereğini arz ederim.

Saygılarımla.

Yahya Akman

Şanlıurfa

GEREKÇE

GAP, Güneydoğu Anadolu Bölgesi halkının gelir düzeyi ve hayat standardını yükselterek, bu bölge ile diğer bölgeler arasındaki gelişmişlik farkını ortadan kaldırmak, kırsal alandaki verimliliği ve istihdam imkânlarını artırarak, sosyal istikrar, ekonomik büyüme gibi millî kalkınma hedeflerine katkıda bulunmayı temel olarak hedeflemektedir. Proje alanı Fırat ve Dicle Havzaları ile yukarı Mezopotamya ovalarında yer alan 9 ili kapsamaktadır.

Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerinin kapsadığı alan "GAP Bölgesi" olarak tanımlanmaktadır. Güneyde Suriye, güneydoğuda Irak'la sınırı bulunan bu bölgenin yüzölçümü 75 358 kilometrekare olup ülkemizin toplam yüzölçümünün yüzde 9.7'sini oluşturmaktadır. Türkiye'de sulanabilir 8.5 milyon hektar arazinin yüzde 20'si, Aşağı Fırat ve Dicle Havzalarındaki geniş ovalardan oluşan GAP Bölgesinde yer almaktadır. Kalkınmada adalet, katılımcılık, çevre korunması, istihdam, mekânsal planlama ve altyapı geliştirilmesi GAP'ın temel stratejileridir.

GAP'ın meydana getireceği yüksek tarım ve sanayi potansiyeli bölgede gelir düzeyini 5 kat arttıracak, 2005 yılında 9 milyonu aşması beklenen bölge nüfusunun yaklaşık 3.5 milyonuna iş imkânı yaratacaktır. GAP Master Planında yer alan temel kalkınma senaryosu, bölgenin tarıma dayalı sanayi merkezi haline getirilmesidir.

GAP Master Planı Bölgenin "Tarıma Dayalı İhracat Merkezi" olmasını öngörmektedir. Bu doğrultuda sınaî gelişmenin sağlanması için gerçekleştirilecek yatırımlarla, ortaya çıkacak potansiyelin, sanayi ve hizmet sektöründe etkin bir şekilde değerlendirilmesi ve özel sektör yatınmlarının yanı sıra GAP kapsamında özel sektörün katkısının sağlanmasına yönelik projeler uygulamaktadır.

Proje bölgesi ile Türkiye'nin daha gelişmiş bölgeleri arasındaki gelişmişlik farkını ortadan kaldırmayı amaçlayan GAP'ın başarısı, büyük ölçüde uygulandığı alandaki halkın projeye katılım ve desteğine bağlıdır. Bu katılımın sağlanabilmesi ve en ileri düzeye taşınabilmesi için her türlü desteğin verilmesi bir zorunluluk arz etmektedir. Bölgede ülke ortalamalarının üstünde olan işsizlik oranını azaltmak ve bölgeden daha önce göç etmiş olanlar başta olmak üzere sermaye sahibi ve nitelikli işgücünün bölgeye gelmesini özendirecek tedbirlerin alınması hem bölge hem de ülke ekonomisi açısından faydalı olacaktır.

Güneydoğu Anadolu Bölgesinin kalkınmasıyla ilgili bütün çalışma ve faaliyetlerin, tüm sosyal ve ekonomik sektörleri içine alacak "geniş kapsamlı bir bölgesel planlama yaklaşımı" içinde, kalkınmanın amaç, hedef ve stratejileriyle uyumlu bir şekilde yürütülmesi gerekmektedir. Bunun da birinci koşulu, bürokratik engellerin ortadan kaldırılarak bütün yasal kolaylıkların sağlanması bir zorunluluktur.

GAP sadece Türkiye'nin değil dünyanın önemli projelerinden biridir. Toplam yatırım tutarı yaklaşık 32 milyar dolar olan GAP'a şu ana kadar 14 milyar dolar harcanmıştır ve bu da projenin yüzde 40'ına tekabül eder. Projenin 2010 yılında bitirilmesi öngörüldüğü halde son yıllarda yürütülen projelerin gerekli kaynak aktarılamadığı için istenilen düzeyde yürütülemediği görülmektedir.

GAP Bölgesinde işçi maliyetleri de diğer büyük şehirlere göre daha ucuz olduğu için bu bölgeye yapılacak yatırımlar Türkiye'yi ihracatta çok daha avantajlı bir konuma getirecektir.

Bölgede atananlar, seçilenler ve müteşebbislerin ortak isteği, yasal düzenlemelerin yapılarak iç ve dış müteşebbisleri bölgeye çekebilmek, eski yatırımları bir an önce bitirmek, yeni yatırımların yolunu açmayı sağlamaktır.

Teklif ile Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerine yatırım yapılması özendirilmekte, vergi teşvikleri sağlanmaktadır.

Kısaca;

- İşverenlerin yanında çalıştırdıkları işçilerin ücretlerinden kesilen vergilerin ödenmesinin belirli bir süre ertelenerek bu süre içinde kendilerince finansman olarak kullanılması,

- Bölgede faaliyette bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerin kazançlarının belirli bir süre vergiye tâbi tutulmaması,

- Yatırımlarda vergi, resim ve harç muafiyeti sağlanması,

- Sosyal Sigortalar Kurumu primlerinin işverence ödenecek olan kısmının Hazinece karşılanması,

- Söz konusu yörelerdeki istihdama yönelik yatırımlarda müteşebbislere hazine arazi ve arsalarının bedelsiz tahsis edilmesi,

Öngörülmektedir.

Böylece getirilen teşvikler ve tedbirler ile GAP dahilindeki illerin gelişmesi mümkün olacaktır.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde l.- Bu madde ile Kanun teklifinin amacı düzenlenmektedir. Teklifin amacı Güneydoğu Anadolu kapsamındaki illerde vergi teşvikleri uygulamak, yatırımlara bedelsiz kamu arsa ve arazisi temin etmek, işverenlere sosyal sigortalar prim desteği sağlamak suretiyle yatırımları ve istihdam imkânını artırmaktır.

Madde 2.- Bu madde ile Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamına giren iller belirlenmektedir.

Madde 3.- Bu maddenin;

a) bendi ile GAP dahilinde sayılan illerde yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu illerdeki işyerlerinde fiilen ve sürekli olarak 15 ve daha fazla işçi çalıştırmaları halinde işe başlama tarihinden itibaren 5 vergilendirme döneminde bu işyerlerinden elde ettikleri kazançların, gelir ve kurumlar vergisine tâbi tutulmaması sağlanmaktadır.

b) bendi ile yukarıda belirtilen hükümden yararlanan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine 15 işçiden fazla işçi çalıştırmak kaydıyla istihdama paralel olarak artan oranlarda vergi indirimi sağlanmaktadır. Bu vergi indirimi 2011 yılına kadar uygulanacaktır.

Madde 5.- Bu madde ile GAP dahilinde sayılan illerde 31.12.2006 tarihine kadar yapılacak teşvik belgeli yatırımlara vergi, resim ve harç muafiyeti getirilmektedir.

Madde 6.- Bu madde ile GAP dahilinde sayılan illerde istihdamı artırmak amacıyla işverenlere sigorta prim desteği sağlanmaktadır. Yapılan düzenlemeyle bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin söz konusu illerdeki işyerlerinde çalıştıracakları işçiler için 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununun 72 ve 73 üncü maddeleri uyarınca prime esas kazançlar üzerinden tahakkuk ettirilecek primlerin işveren hissesinin Hazinece karşılanması öngörülmektedir. Böylece anılan illerde istihdam yaratan mükelleflere istihdam ettikleri işçiler için ödemeleri gereken primin işveren hissesi kadar finansman kaynağı sağlanmış olacaktır. Bu uygulama 31.12.2006 yılına kadar sürecektir.

Madde 7.- GAP dahilindeki illerde yatırımlara hız vermek ve istihdamı artırmak için Hazineye ait arazi ve arsalardan devri mümkün olan mülkiyetinin en az 15 kişilik istihdam öngören teşvik belgeli yatırımcılara bedelsiz olarak devri öngörülmektedir.

Madde 8.- 4325 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılmaktadır.

Madde 9.- Yürürlük maddesidir.

Madde 10.- Yürütme maddesidir.

ŞANLIURFA MİLLETVEKİLİ YAHYA AKMAN’IN TEKLİFİ (2/8)

GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ (GAP) DAHİLİNDEKİ İLLERDE İSTİHDAM YARATILMASI VE YATIRIMLARIN TEŞVİK EDİLMESİ HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

Amaç

MADDE 1. - Bu kanunun amacı; Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) dahilindeki illerde vergi teşvikleri uygulamak ve yatırımlara bedelsiz kamu arsa ve arazisi temin etmek suretiyle yatırımları ve istihdam imkânlarını artırmaktır.

Kapsam

MADDE 2. - Bu Kanunda geçen Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) dahilindeki iller; Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerini kapsar.

Gelir ve Kurumlar Vergisi istisnası

MADDE 3. - a) Bu Kanunun yürürlük tarihi ile 31.12.2004 tarihi arasında; Güneydoğu Anadolu Projesi dahilindeki illerde yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu illerdeki iş yerlerinde fiilen ve sürekli olarak 15 ve daha fazla işçi çalıştırmaları şartıyla, münhasıran bu iş yerlerinden elde ettikleri kazançları işe başlama tarihinden itibaren yatırım dönemi dahil 5 vergilendirme dönemi gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu kazançlar hakkında; 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 25. Maddesinin ikinci fıkrası ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94. Maddesinin 6 numaralı bendinin (b) alt bendi hükümleri uygulanamaz.

b) (a) fıkrasında belirtilen gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin anılan fıkradaki istisna süresinin sonundan başlamak ve 31.12. 2011 tarihinde sona ermek üzere, bu illerdeki iş yerlerinde fiilen ve sürekli olarak on beş ve daha fazla işçi çalıştırmaları şartıyla, münhasıran bu işyerlerinden elde ettikleri kazançları üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar vergisinden aşağıda belirtilen oranlarda indirim yapılır.

İndirim oranı; 15 işçi çalıştıranlarda % 40, 51 ve daha yukarı işçi çalıştıranlarda % 60'dır. 15 ile 50 arasında (50 dahil) işçi çalıştıranlar için uygulanacak indirim oranı, % 40 oranına her bir işçi için 0.5 puan eklemek suretiyle bulunur.

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce kapsama dahil illerde işyeri bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.10.2001 tarihinden önce vermiş oldukları ve en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçi sayısının 15 ve daha yukarı olması halinde, 1.1.2002 - 31.12.2011 tarihleri arasında bu işyerlerinden elde ettikleri kazançları üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar vergisine bu fıkrada belirtilen indirim oranları uygulanır.

Bu fıkra kapsamına giren kazançlar üzerinden, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin 6 numaralı bendinin (b) alt bendine göre tevkif edilecek gelir vergisi için de yukarıda belirtilen oranlarda indirim uygulanır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.

Çalışanlardan kesilen vergilerin ertelenmesi

MADDE 4. - 31.12.2006 tarihine kadar uygulanmak üzere; bu kanun kapsamında yer alan illerde, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu illerdeki işyerlerinde çalıştırdıktan işçiler ile bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.10.2001 tarihinden önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçilerin, ücretlerinden kesilen ve beyan edilerek tahakkuk ettirilen gelir ve damga vergileri, beyanname verme süresini izleyen ikinci yılın aynı döneminde ödenir.

İşlemlerde vergi, resim, harç istisnası

MADDE 5. - Bu Kanun yürürlüğe girdiği tarihten 31.12.2006 tarihine kadar uygulanmak üzere; Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamında sayılan illerde yapılacak teşvik belgeli yatırımlarla ilgili aşağıda belirtilen işlemler; veraset ve intikal vergisi,damga vergisi, banka ve sigorta muameleleri vergisi, emlak vergisi ve harçlar ile 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa göre alınan vergi, resim ve harçlardan müstesnadır:

l . Arazi veya arsa tedariki ile ilgili olarak ivazlı veya ivazsız devir, temlik, kamulaştırma, satış vaadi sözleşmesi, intifa ve iştira hakkı, alım, satım, kira, geri alma, geri verme, ifraz, tevhid, tescil, cins değişikliği, rehin ve ipotek tesis ve terkini, ıslah ve değişiklik işlemleri ile bu işlemler dolayısıyla düzenlenen kağıtlar,

2. Kredi verilmesi ile ilgili işlemler, bu konuda düzenlenen kâğıtlar ve kredi işlemleri nedeniyle her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben alınan paralar.

Yatırımların bu maddede belirtilen süre içinde tamamlanmaması halinde, daha önce alınmayan vergi, resim ve harçlar, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre gecikme faizi ile; öngörülen amaç dışında kullanılması halinde ayrıca kusur cezası ile birlikte tahsil edilir.

Yatırım projesinin tamamının fiziki olarak hangi hallerde gerçekleşmiş sayılacağının ölçü ve esasları ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Devlet Bakanlığınca birlikte belirlenir.

Sigorta primi işveren payları

MADDE 6. - 31.12. 2006 tarihine kadar uygulanmak üzere; Güneydoğu Anadolu Projesi dahilindeki illerde, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi izleyen aybaşından itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu illerdeki işyerlerinde çalıştırdıkları işçiler ile Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.10.2001 tarihinden önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçiler için, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 72 ve 73 üncü maddeleri uyarınca prime esas kazançları üzerinden tahakkuk ettirilecek primlerin işveren hissesi Hazinece karşılanır.

Ödeme usul ve esasları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Devlet Bakanlığınca müştereken belirlenir.

Bedelsiz yatırım yeri tesisi

MADDE 7. - Bu Kanun kapsamındaki yörelerde, organize sanayi bölgelerine öncelik verilmek üzere en az 15 kişilik istihdam öngören teşvik belgeli yatırımlar için gerçek ve tüzel kişilere, Hazineye ait arazi ve arsaların mülkiyeti bedelsiz olarak devredilir.

Devredilen arazi ve arsanın tapu kaydına, devir sırasında Hazinece bedelsiz olarak devrolunduğu, devir amaç ve koşullarına, devir alan gerçek ve tüzel kişilerin uymak zorunda olduğuna dair şerh konulur. Bu madde kapsamında belirlenmiş şartlara uyulmuş olması kaydıyla, talep üzerine, belirtilen süre sonunda, tapu kaydındaki şerh terkin edilir.

Yatırımcının, bu madde kapsamında belirlenen şartlara uymaması halinde, herhangi bir yargı kararı aranmaksızın taşınmaz mal, üzerindeki muhdesat ile birlikte Hazine adına kaydolunur.

Bu maddenin uygulanması ile ilgili istihdam, yatırıma başlama ve tamamlama süresi, devredilen taşınmazın teminat olarak gösterilmesi, miktar ve devir koşulları ile diğer esas ve usuller, gerektiğinde ilgili kuruluşların da görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle belirlenir.

MADDE 8. - 21.1.1998 tarihli ve 4325 Sayılı Olağanüstü Hâl Bölgesinde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde İstihdam Yaratılması ve Yatırımların Teşvik Edilmesi ile 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 9. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 10. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Olağanüstü Hal Bölgesinde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde İstihdam Yaratılması ve Yatırımların Teşvik Edilmesi ile 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında 21.1.1998 Tarih ve 4325 Sayılı Kanun ile 15 Nisan 2000 Tarih ve 4562 Sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi gerekçesi ile birlikte ekte sunulmuştur.

Bilgilerinize arz ederim.

Muhsin Koçyiğit

Diyarbakır

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1. - Yapılan değişiklik ile Olağanüstü Hal Bölgesi ve Kalkınmada Öncelikli Yöreler ibaresi kaldırılmıştır. Zira Olağanüstü Hal Bölgesi uygulaması ortadan kalkmıştır.

Madde 2. - 4325 sayılı Kanunun getirdiği vergisel teşviklerden yararlanacak illerin Bakanlar Kurulu Kararı ile değil, yasa ile belirlenmesi amaçlanmıştır. 4325 sayılı yasanın halen uygulanmakta olduğu iller, kapsama alınmıştır. Dolayısıyla bu illerden herhangi biri çıkarılmamış veya herhangi bir ilave yapılmamıştır. Bunun nedeni 4325 sayılı Kanunun bu illerde uygulanmış olması ve bir taban oluşturmasıdır. Vergi tekniği bakımından da zorunluluk vardır.

Madde 3. - 4325 sayılı Kanunda asgarî işçi sayısı 10 olarak alınmış olup, 20’ye çıkarılmaktadır. Amaç istihdamı teşvik etmek, üretimi artırmak, bölgeler arası gelişmişlik farkını azaltmaktır. Öte yandan yasanın uygulama süresi 5 vergilendirme döneminden 10 vergilendirme dönemine çıkarılmıştır.

3 üncü maddeye eklenen (c) bendi ile; 1.1.2003-31.12.2005 tarihleri arasında 2 nci maddede sayılan illerde halen faaliyette bulunan veya yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin fiilen ve sürekli olarak 20 veya daha fazla işçi çalıştırmaları koşuluyla gelir ve kurumlar vergisi istisnasından yararlandırılacaktır. Amaç; gelişmiş bölgelerden bu illere kaynak aktarımı sağlamak, sermaye hareketlerini bu illere kaydırarak tersine göçü gerçekleştirmektir.

3 üncü maddeye eklenen (e) bendi ile Gelir Vergisi Kanununun 42 nci maddesi kapsamında yıllara sari inşaat ve onarım işleri ile uğraşan mükelleflerin vergisel sorunlarının çözülmesi amaçlanmıştır. Örneğin Adıyaman ilinde 1998 takvim yılı Haziran ayında yıllara sari inşaat işine başlayan ve geçici kabulü tutanağının 2005 takvim yılı Ekim ayında imzalanması halinde bu mükellef 4325 sayılı yasadan yararlanacaktır.

Madde 4. - 4325 sayılı yasada yapılan bu değişiklik ile gelir ve kurumlar vergisi istisnası yanında istihdamı teşvik etmek amacıyla istihdam edilen her bir işçiden dolayı 0,2 oranında bir indirim yapılmaktadır. Örneğin 20 üzerine 5 işçi daha fazla çalıştırılması halinde (5x0,2=) 1 puanlık indirim, 75 işçi çalıştırılması halinde ilave 75 işçi için herhangi bir gelir vergisi kesintisi yapılmayacaktır.

Madde 5. - 4325 sayılı Kanunun 5 inci ve 6 ncı maddelerinde gerekli düzeltmeler yapılmaktadır.

Madde 6. - Organize sanayi bölgelerinde istihdam teşvik edilmektedir.

Madde 7. - 15 Nisan 2000 tarih ve 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun 14 üncü maddesi son fıkrasında yer alan fert başına GSYİH miktarı 3500 dolar ve aşağıda gelir miktarını bulan organize sanayi bölgelerinde bulunan yerler 4325 sayılı yasanın vergi istisnasından yararlanma hükmü getirilmiştir. Aşağı yukarı tüm Türkiye’yi kapsayan ve uygulama olanağı olması mümkün olmayan bu madde yürürlükten kalkmaktadır.

DİYARBAKIR MİLLETVEKİLİ MUHSİN KOÇYİĞİT’İN TEKLİFİ (2/15)

OLAĞANÜSTÜ HAL BÖLGESİNDE VE KALKINMADA ÖNCELİKLİ YÖRELERDE İSTİHDAM YARATILMASI VE YATIRIMLARIN TEŞVİK EDİLMESİ İLE 193 SAYILI GELİR VERGİSİ KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA 21.1.1998 TARİH VE 4325 SAYILI KANUN İLE 15 NİSAN 2000 TARİH VE 4562 SAYILI ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

MADDE 1. - 4325 sayılı Kanunun 1 inci maddesi aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.

Amaç

Madde1 . - Bu Kanunun amacı 2 nci maddede de belirtilen illerde vergi teşvikleri uygulamak ve yatırımlara bedelsiz kamu arsa ve arazisi temin etmek suretiyle yatırım, üretim ve istihdam olanaklarını artırmaktır.

MADDE 2. - 4325 sayılı Kanunun 2 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Kapsam

Madde 2. - Bu Kanunda belirtilen vergi teşvikleri; Adıyaman, Ağrı, Ardahan, Batman, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Erzurum, Gümüşhane, Hakkâri, Iğdır, Kars, Mardin, Muş, Ordu, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Tunceli, Yozgat, Van illerinde uygulanır.

MADDE 3. - 4325 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (a) bendinde yer alan “Olağanüstü Hal Bölgesi Kapsamında” ifadesi “Bu Kanunun 2 nci maddesinde” olarak, “10 ve daha fazla işçi” ibaresi “20 ve daha fazla işçi” olarak, “5 vergilendirme dönemi” ibaresi “10 vergilendirme dönemi” olarak, (b) bendinde yer alan “31.12.2007” tarihi 31.12.2012” olarak, “10” işçi sayısı “20” olarak, “11” sayısı “21” olarak değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki (c), (d) ve (e) bentleri eklenmiştir.

(c) 1.1.2003-31.12.2005 tarihleri arasında yukarıda sayılan illerde halen faaliyette bulunan veya yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu illerdeki iş yerlerinde fiilen ve sürekli olarak 20 ve daha fazla işçi çalıştırmaları şartıyla, münhasıran bu işyerlerinden elde ettikleri kazançları işe başlama tarihinden itibaren yatırım dönemi dahil 10 vergilendirme dönemi gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu kazançlar hakkında 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin 6 numaralı bendinin (b) bendi uygulanmaz.

(d) Bu maddenin (b) bendinde belirtilen hükümler (c) bendinde belirtilen mükellefler içinde uygulanır.

(e) Gelir Vergisi Kanununun 42 nci maddesine göre birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarım işlerinde yukarıdaki hükümler işin bitimine kadar uygulanır. İşin bitimi Gelir Vergisi Kanununun 44 üncü maddesine göre belirlenir.

(f) Münhasıran bu Kanunda belirtilen illerde elde edilen kurum kazançlarını sermayeye ilave edilmesi veya ortaklara dağıtılması halinde, ortaklarca elde edilen menkul sermaye iradı için beyanname verilmez, başka gelirler nedeniyle verilen beyannameye bu gelirler dahil edilmez.

MADDE 4. - 4325 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi ve matlabı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Çalışanlardan kesilen gelir vergisi

Madde 4. - 1.1.2003-31.12.2012 tarihleri arasında uygulanmak üzere; bu Kanunun 1 inci maddesinde sayılan illerdeki iş yerlerinde fiilen çalışan işçilerin ücretlerinin vergilendirilmesinde Gelir Vergisi tarifesi oranları 20 (dahil) ve daha yukarı işçi çalıştıranlarda 20’yi aşan her bir işçi için 0.2 puan azaltılmak suretiyle uygulanır. Bu istisnanın uygulanmasında işveren gerçek veya tüzel kişi mükelleftir. Kapsama dahil illerde aynı mükelleflerin birden fazla işyeri açması halinde, bu işyerlerindeki işçi sayısı toplu olarak dikkate alınır. Bu maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.

MADDE 5. - 4325 sayılı Kanunun 5 ve 6 ncı maddelerde yer alan “Olağanüstü Hal Bölgesi” ibaresi “Bu Kanunun 2 nci maddesinde” olarak, “31.12.2002” tarihi “31.12.2012” olarak değiştirilmiştir.

MADDE 6. - Bu Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen illerin 15 Nisan 2000 tarih ve 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununda belirtilen Organize Sanayi Bölgelerinde gerçekleştirilen faaliyetlerde 20 olan asgarî işçi sayısı 15 olarak ve istisna süresi yukarıda belirtilen sürelere 2 yıl daha ilave edilmek suretiyle uygulanır.

MADDE 7. - 15 Nisan 2000 tarih ve 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun 14 üncü maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 8. - Bu Kanun hükümleri 1.1.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 9. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Tarafımca hazırlanmış “Bazı Doğu ve Güney Doğu Anadolu İllerinde İstihdam Yaratılması ve Yatırımların Teşvik Edilmesi Hakkında Kanun” Teklifi ile gerekçesi ektedir.

Gereğini arz ederim.

6.1.2003

Mehmet Kemal Ağar

Elazığ

DYP Genel Başkanı

GEREKÇE

Uzun yıllar OHAL kapsamında kalan Doğu ve Güney Doğu Anadolu İlleri terör faaliyetleri nedeni ile maddî ve manevi kayıplara uğramış, istihtam sağlayacak yeni yatırım çekemediği gibi, var olan işletmelerin büyük kısmının da faaliyetlerini durdurmasıyla bölgede işsizlik olağanüstü seviyelere varmıştır. Bu nedenle, söz konusu bu illerin süratle kalkınmalarının sağlanması ve istihdam olanaklarının artırılmasının, bu illerden göçün önlenmesini sağlayacağı gibi sosyal barışa da katkıda bulunulacağı aşikârdır.

23.1.1998 tarihinde Olağanüstü Hal Bölgesinde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde İstihdam Yaratılması ve Yatırımların Teşvik edilmesi için yürürlüğe konan 4325 sayılı Teşvik Kanununun 58 inci Hükümet zamanında yürürlük süresi dolmasına rağmen yerine yeni bir uygulama başlatılmamış süresi de uzatılmamıştır. Böylece terör mağduru illerimiz adeta kaderleriyle baş başa bırakılmışlardır. Bu durumun yeni bir “Yatırım ve İstihdam Teşvik Kanunu” uygulaması ile düzeltilmesi sosyal hukuk devleti anlayışının gereğidir.

Elaziğ Mılletvekılı Mehmet Kemal Ağar'in Teklıfı (2/27)

BAZI DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU İLLERİNDE İSTİHDAM YARATILMASI VE YATIRIMLARIN TEŞVİK EDİLMESİ HAKKINDA KANUN

Amaç

MADDE 1. - Bu Kanunun amacı; ekonomik olarak geri kalmış Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki illerde vergi ve SSK primi teşvikleri uygulamak ve yatırımlara bedelsiz kamu arsa ve arazisi temin etmek suretiyle yatırım ve istihdam olanaklarını artırmaktır.

Kapsam

MADDE 2. - Bu Kanun; Adıyaman, Ağrı, Ardahan, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Hakkâri, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Kilis, Iğdır, Van illerini kapsar.

Gelir ve Kurumlar Vergisi istisnası

MADDE 3. - a) Bu maddenin yürürlük tarihi ile 31.12.2010 tarihi arasında; Madde 2'de sayılan illerde yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu illerdeki işyerlerinde fiilen ve sürekli olarak 10 ve daha fazla işçi çalıştırmaları şartıyla, münhasıran bu işyerlerinden elde ettikleri kazançları işe başlama tarihinden itibaren yatırım dönemi dahil 5 vergilendirme dönemi Gelir ve Kurumlar Vergisinden müstesnadır. Bu kazançlar hakkında; 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 25 inci maddesinin ikinci fıkrası ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin 6 numaralı bendinin (b) alt bendi hükümleri uygulanmaz.

b) (a) fıkrasında belirtilen Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin anılan fıkradaki istisna süresinin sonunda başlamak ve 31.12.2015 tarihinde sona ermek üzere, bu illerdeki işyerlerinde fiilen ve sürekli olarak 10 ve daha fazla işçi çalıştırmaları şartıyla, münhasıran bu işyerlerinden elde ettikleri kazançları üzerinden hesaplanan, Gelir ve Kurumlar Vergisinden aşağıda belirtilen oranlarda indirim yapılır.

İndirim oranları;

10 İşçi çalıştıranlarda % 40,

51 ve daha yukarı işçi çalıştıranlarda % 60'dır.

11 ile 50 arasında (50 dahil) işçi çalıştıranlar için uygulanacak indirim oranı, % 40 oranına her bir işçi için 0.5 puan eklemek suretiyle bulunur. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce kapsama dahil illerde işyeri bulunan Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin, 31.12.2002 tarihinden önce vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçi sayısının 10 ve daha yukarı olması halinde, 1.1.2003-31.12.2015 tarihleri arasında bu işyerlerinden elde ettikleri kazançları üzerinden hesaplanan Gelir ve Kurumlar Vergisine bu fıkrada belirtilen indirim oranları uygulanır. Bu fıkra kapsamına giren kazançlar üzerinden, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin 6 numaralı bendinin (b) alt bendine göre tevkif edilecek gelir vergisi için de yukarıda belirtilen oranlarda indirim yapılır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.

Çalışanlardan kesilen vergilerin ertelenmesi

MADDE 4. - 31.12.2015 tarihine kadar uygulanmak üzere; Madde 2'de sayılan illerde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen aybaşından itibaren yeni işe başlayan Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin bu illerdeki işyerlerinde çalıştırdıkları işçiler ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce işe başlamış olan Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin 31.10.2002 tarihinden önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçilerin, ücretlerinden kesilen ve beyan edilerek tahakkuk ettirilen gelir ve damga vergileri, beyanname verme süresini izleyen ikinci yılın aynı döneminde ödenir.

İşlemlerde vergi, resim, harç istisnası

MADDE 5. - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten 31.12.2002 tarihine kadar uygulanmak üzere; Madde 2'de sayılan illerde yapılacak teşvik belgeli yatırımlarla ilgili aşağıda belirtilen işlemler; veraset ve intikal vergisi, damga vergisi, banka ve sigorta muameleleri vergisi, emlak vergisi ve harçlar ile 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa göre alınan vergi, resim ve harçlardan müstesnadır:

1. Arazi veya arsa tedariki ile ilgili olarak ivazlı veya ivazsız devir, temlik, kamulaştırma, satış vaadi sözleşmesi, intifa ve iştira hakkı, alım, satım, kira, geri alma, geri verme, ifraz, tevhid, tescil, cins değişikliği, rehin ve ipotek tesis ve terkini, ıslah ve değişiklik işlemleri ile bu işlemler dolayısıyla düzenlenen kâğıtlar,

2. Kredi verilmesi ile ilgili işlemler, bu konuda düzenlenen kâğıtlar ve kredi işlemleri nedeniyle her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben alınan paralar. Yatırımların bu maddede belirtilen süre içinde tamamlanmaması halinde, daha önce alınmayan vergi, resim ve harçlar, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre gecikme faizi ile; öngörülen amaç dışında kullanılması halinde ayrıca kusur cezası ile birlikte tahsil edilir. Bu madde kapsamına giren işlemler hakkında 24.2.1984 tarihli ve 2982 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaz. Yatırım projesinin tamamının fiziki olarak hangi hallerde gerçekleşmiş sayılacağının ölçü ve esasları ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Devlet Bakanlığınca birlikte belirlenir.

Katma Değer Vergisi indirimi

MADDE 6. - Madde 3 (a) fıkrası kapsamında faaliyet gösteren Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin kullandığı elektrik bedeli üzerinden alınan KDV oranı yüzde elli nisbetinde indirimli olarak uygulanır.

Sigorta primi işveren payları

MADDE 7. - 31.12.2010 tarihine kadar uygulanmak üzere; Madde 2'de sayılan illerde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen aybaşından itibaren yeni işe başlayan Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin bu illerdeki işyerlerinde çalıştıkları işçiler ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce işe başlamış olan Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin 31.12.2002 tarihinden önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçiler için, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 72 ve 73 üncü maddeleri uyarınca prime esas kazançları üzerinden tahakkuk ettirilecek primlerin işveren hissesi Hazinece karşılanır. Ödeme usul ve esasları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Devlet Bakanlığınca müştereken belirlenir.

Bedelsiz yatırım yeri tahsisi

MADDE 8. - Madde 2'de sayılan illerde; organize sanayi bölgelerine öncelik verilmek üzere en az 10 kişilik istihdam öngören teşvik belgeli yatırımlar için gerçek ve tüzel kişilere, Hazineye ait arazi ve arsaların mülkiyeti bedelsiz olarak devredilebilir. Devir konusu arazi ve arsaların, imar planları yoksa, bunların imar planları öncelikle yapılır. Belirlenecek istihdam esaslarına, yatırımın faaliyete geçmesi tarihinden itibaren beş yıl süre ile uyulması zorunludur. Devredilen arazi ve arsanın tapu kaydına, devir sırasında Hazinece bedelsiz olarak devrolunduğu, devir amaç ve koşullarına, devir alan gerçek ve tüzel kişilerin uymak zorunda olduğuna dair şerh konulur.

Bu madde kapsamında belirlenmiş şartlara uyulmuş olması kaydıyla, talep üzerine, belirtilen süre sonunda, tapu kaydındaki şerh terkin edilir. Yatırımcının, bu madde kapsamında belirlenen şartlara uymaması halinde; herhangi bir yargı kararı aranmaksızın taşınmaz mal, üzerindeki muhdesat ile birlikte Hazine adına kaydolunur. Bu maddenin uygulanması ile ilgili istihdam, yatırıma başlama ve tamamlama süresi, devredilen taşınmazın teminat olarak gösterilmesi, miktar ve devir koşulları ile diğer esas ve usuller, gerektiğinde ilgili kuruluşların da görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle belirlenir.

İhracat teşviği

MADDE 9. - Madde 3 (b) fıkrasında belirtilen indirimler, toplam satışlarının en az yüzde 25'i ihracat olan şirketler için dörtte bir oranında artırılarak uygulanır.

Yürürlük

MADDE 10. - Bu Kanunun; a) 3 maddesi 1.1.2003 tarihinde, b) Diğer, hükümleri yayımı tarihini izleyen aybaşında,

Yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 11. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar kurulu yürütür.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

4325 Sayılı Olağanüstü Hal Bölgesinde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde İstihdam Yaratılması ve Yatırımların Teşvik Edilmesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 6 ncı Maddesinin 31.12.2002’de Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Uygulamanın Yeniden 1.1.2003’den, 31.12.2005 Tarihine Kadar Uzatılmasına Dair Kanun Teklifimiz, ve Gerekçesi ilişikte sunulmuştur.

Gereğini arz ederiz.

Saygılarımızla.

Ensar Öğüt Yücel Artantaş Zekeriya Akıncı

Ardahan Iğdır Ankara

Erol Tınastepe Selami Yiğit Nurettin Sözen

Erzincan Kars Sivas

Halil Akyüz Cemal Kaya Nail Kamacı

İstanbul Ağrı Antalya

M. Vedat Melik Hüseyin Ekmekçioğlu Züheyir Amber

Şanlıurfa Antalya Hatay

Sefa Sirmen Ali Arslan İzzet Çetin

Kocaeli Muğla Kocaeli

M. Nezir Nasıroğlu Necdet Budak Mehmet Ali Özpolat

Batman Edirne İstanbul

Ahmet Ersin Bayram Meral Ferit Mevlüt Aslanoğlu

İzmir Ankara Malatya

Enis Tütüncü İsmet Çanakçı

Tekirdağ Ankara

GENEL GEREKÇE

Bu Kanunun yürürlükte olduğu dönemde Olağanüstü Hal uygulaması devam etmekte iken, şu an bu uygulamaya son verilmiştir. Ne yazık ki doğudaki illerimizde halen ekonomik sıkıntılar devam etmektedir.

Bölgelerini kalkındırmak isteyen iş adamlarımız kanunun, bu maddesindeki uygulamanın sona ermesi halinde yatırımlarını durduracak ya da yeniden yatırım yapmaktan vazgeçeceklerdir.

Bölgedeki sıkıntıların aşılabilmesi bu istihdamın devam etmesine bir nebze de olsa bağlıdır. Maddenin yürürlüğe girmesi bir çok iş adamımızı yeniden doğuya yönlendirecek ve binlerce işsiz insanımıza ekmek kapısı açacaktır.

ARDAHAN MİLLETVEKİLİ ENSAR ÖĞÜT VE 22 MİLLETVEKİLİNİN TEKLİFİ (2/30)

4325 SAYILI OLAĞANÜSTÜ HAL BÖLGESİNDE VE KALKINMADA ÖNCELİKLİ YÖRELERDE İSTİHDAM YARATILMASI VE YATIRIMLARIN TEŞVİK EDİLMESİ İLE 193 SAYILI GELİR VERGİSİ KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUNUN 6 NCI MADDESİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

MADDE l. - 4325 Sayılı Olağanüstü Hal Bölgesinde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde istihdam Yaratılması ve Yatırımların Teşvik Edilmesi ile 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 6. Maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Sigorta Primi İşveren Payları

Madde 6. - 31.12.2005 tarihine kadar uygulanmak üzere, kalkınmada öncelikli yöreler sayılan illerde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen aybaşından itibaren yeni işe başlayan Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin bu illerdeki işyerlerinde çalıştırdıkları işçiler ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce işe başlamış olan Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin 31.10.1997 tarihinden önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçiler için, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 72 ve 73 üncü maddeleri uyarınca prime esas kazançları üzerinden tahakkuk ettirilecek primlerin işveren hissesi Hazinece karşılanır."

Ödeme usul ve esasları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı bulunduğu Devlet Bakanlığınca müştereken belirlenir.

MADDE 2. - Bu Kanun 1.1.2003 tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Geçmiş hükümetlerin hatalı uygulamaları nedeniyle uzun yıllar ihmal yüzünden geri kalmış ve D.İ.E.’nin 2000 yılı verilerine göre gayrisafi millî hasıladan fert başına düşen ortalama millî gelir miktarı 1500 ABD Doları ve altında kalan illerin, yatırım ve istihdam imkânlarının artırılması ve ayrıca bu amaçla bir dizi tedbirin uygulamaya konulabilmesi için, hazırlamış olduğumuz yasa teklifi ekte sunulmuştur.

Gereğini müsaadelerinize arz ederiz.

Mustafa Nuri Akbulut Mücahit Daloğlu Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı

Erzurum Erzurum Erzurum

Prof. Dr. Muzaffer Gülyurt Dç. Dr. Ömer Özyılmaz İnci Özdemir

Erzurum Erzurum İstanbul

Vahit Kiler İbrahim Özdoğan Kenan Altun

Bitlis Erzurum Ardahan

Zülfü Demirbağ Fehmi Öztunç Şemsettin Murat

Elazığ Hakkâri Elazığ

GEREKÇE

Ülkemizin, kalkınmışlık düzeyinin düşük olduğu,ileri ülkelere göre fert başına düşen yıllık millî gelirin çok alt seviyede olduğu bir gerçektir.

Ülkelerarası bu fark yanında, ülkemizde, iller arasında da kalkınmışlık yönündün aşırı farklılıklar bulunduğu, bazı illerin kalkınmışlık düzeyinin çok yüksek olması yanında, diğer bazı illerin kalkınmışlık bakımından çok geri kaldığı da bilinmektedir.

Topyekûn kalkınmada, öncelikle geri kalmış illerin durumu dikkate alınmalıdır.

Geçmiş hükümetlerin hatalı uygulamaları nedeniyle, uzun yıllardan beri ihmal edilmiş olmaları nedeniyle geri kalan iller için, DİE’nin 2000 yılı verilerine göre gayri safî millî hâsıladan fert başına düşen ortalama millî gelir olarak 1500 ABD doları ve daha aşağısında kalan illerde yatırım ve istihdam imkânlarının artırılması amacıyla bir dizi tedbir düşünülmüştür.

Teklif edilen bu yasa ile yatırımcı için bedelsiz arsa tahsisi, gelir ve kurumlar vergisinden muafiyet, her türlü vergi resim ve harç muafiyeti ve diğer bir kısım yasal kolaylıklarla yatırım ve istihdamın artırılması amaçlanmıştır.

ERZURUM MİLLETVEKİLİ MUSTAFA NURİ AKBULUT VE

11 MİLLETVEKİLİNİN TEKLİFİ (2/119)

GERİ KALMIŞ İLLERDE İSTİHDAM YARATILMASI VE YATIRIMLARIN

TEŞVİK EDİLMESİ HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

Amaç

MADDE 1.- Bu Kanunun amacı, ekonomik olarak geri kalmış illerde vergi ve diğer teşvikleri uygulamak ve yatırımlara bedelsiz kamu arsa ve arazisi temin emek suretiyle yatırımları ve istihdam imkânlarını artırmaktır.

Kapsam

MADDE 2.- Bu Kanunda belirtilen teşvikler, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığınca 2000 yılı için tespit edilen,GSMH’dan fert başına düşen yıllık millî gelir miktarı ortalama 1500 Dolar veya daha az olan iller için uygulanır.

MADDE 3.- a) 21.1.1998 tarihinden itibaren, iş bu yasa kapsamına giren illerde yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu illerdeki iş yerlerinde fiilen ve sürekli olarak 10 ve daha fazlası işçi çalıştırmaları şartıyla, münhasıran bu işyerlerinden elde ettikleri kazançları işe başlama tarihinden itibaren yatırım dönemi dahil iş bu yasanın yürürlüğü girmesinden itibaren 5 vergilendirme dönemi gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu kazançlar hakkında; 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 25 inci maddesinin ikinci fıkrası ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin 6 numaralı bendinin (b) alt bendi hükümleri uygulanmaz.

b) (a) fıkrasında belirtilen gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin anılan fıkradaki istisna süresinin sonundan başlamak ve 31.3.2013 tarihinde sona ermek üzere, bu illerdeki iş yerlerinde fiilen ve sürekli olarak on ve daha fazla işçi çalıştırmaları şartıyla, münhasıran bu işyerlerinden elde ettikleri kazançları üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar vergisinden aşağıda belirtilen oranlarda indirim yapılır.

İndirim oranı; l0 işçi çalıştıranlarda % 40, 51 ve daha yukarı işçi çalıştıranlarda % 60'dır. 11 ile 50 arasında (50 dahil) işçi çalıştıranlar için uygulanacak indirim oranı, % 40 oranına her bir işçi için 0.5 puan eklemek suretiyle bulunur.

Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce kapsama dahil illerde işyeri bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, 31.10.1997 tarihinden önce vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu iş yerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçi sayısının 10 ve daha yukarı olması halinde, 1.1.1998-31.12.2013 tarihleri arasında bu işyerlerinden elde ettikleri kazançları üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar vergisine bu fıkrada belirtilen indirim oranları uygulanır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.

Çalışanlardan kesilen vergilerin ertelenmesi

MADDE 4.- 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere, yasa kapsamında sayılan illerde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen aybaşından itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu illerdeki işyerlerinde çalıştırdıkları işçiler ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.10.1997 tarihinden önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçilerin, ücretlerinden kesilen ve beyan edilerek tahakkuk ettirilen gelir ve damga vergileri, beyanname verme süresini izleyen ikinci yılın aynı döneminde ödenir.

İşlemlerde vergi, resim, harç istisnası

MADDE 5. - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere; yasa kapsamında sayılan illerde yapılacak teşvik belgeli yatırımlarla ilgili aşağıda belirtilen işlemler; veraset ve intikal vergisi, damga vergisi, banka ve sigorta muameleleri vergisi, emlâk vergisi ve harçlar ile 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa göre alınan vergi, resim ve harçlardan müstesnadır.

1. Arazi ve arsa tedariki ile ilgili olarak ivazlı veya ivazsız devir, temlik, kamulaştırma, satış vaadi sözleşmesi, intifa ve iştira hakkı, alım, satım, kira, geri alma, geri verme, ifraz, tevhid, tescil, cins değişikliği, rehin ve ipotek tesis ve terkini, ıslah ve değişiklik işlemleri ile bu işlemler dolayısıyla düzenlenen kâğıtlar,

2. Kredi verilmesi ile ilgili işlemler, bu konuda düzenlenen kâğıtlar ve kredi işlemleri nedeniyle her ne nam ile olarsa olsun nakden veya hesaben alınan paralar.

Bu madde kapsamına giren işlemler hakkında 24.2.1984 tarihli ve 2982 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaz.

Yatırım projesinin tamamının fizikî olarak hangi hallerde gerçekleşmiş sayılacağının ölçü ve esasları ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Devlet Bakanlığınca birlikte belirlenir.

Sigorta primi işveren payları

MADDE 6. - 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere; yasa kapsamında sayılan illerde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen aybaşından itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu illerdeki işyerlerinde çalıştırdıkları işçiler ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.10.1997 tarihinden önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçiler için, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 72 ve 73 üncü maddeleri uyarınca prime esas kazançları üzerinden tahakkuk ettirilecek primlerin işveren hissesi Hazinece karşılanır.

Ödeme usul ve esasları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Devlet Bakanlığınca müştereken belirlenir.

MADDE 7. - Bu Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen yasa kapsamındaki gelir ve kurumlar vergisine tâbi işyerlerinde 1.1.1998 tarihinden itibaren ilk defa işe girenler hakkında 9.3.1988 tarihli ve 3417 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaz.

Bedelsiz yatırım yeri tahsisi

MADDE 8. - Bu yasa kapsamındaki illerde; organize sanayi bölgelerine öncelik verilmek üzere en az 10 kişilik istihdam öngörülen teşvik belgeli yatırımlar için gerçek ve tüzel kişilere, Hazineye ait arazi ve arsaların mülkiyeti bedelsiz olarak devredilebilir.

Devir konusu arazi ve arsaların, imar planı yoksa, bunların imar planları öncelikle yapılır.

Belirlenecek istihdam esaslarına, yatırımın faaliyete geçmesi tarihinden itibaren beş yıl süre ile uyulması zorunludur.

Yatırımcının, bu madde kapsamında belirlenen şartlara uymaması halinde, herhangi bir yargı kararı aranmaksızın taşınmaz mal, üzerinde muhdesat ile birlikte Hazine adına kaydolunur.

Bu maddenin uygulanması ile ilgili istihdam, yatırıma başlama ve tamamlama süresi, devredilen taşınmazın teminat olarak gösterilmesi, miktar ve devir koşulları ile diğer esas ve usuller, gerektiğinde ilgili kuruluşların da görüşü, alınarak Maliye Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle belirlenir.

MADDE 9. - 31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun geçici 35 inci maddesinin 2 numaralı fıkrasının (f) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

f) İlk defa işe başlayan mükellefler ile götürülük şartlarını haiz olanlardan kendi isteği ile götürü usulden gerçek usule geçen mükellefler için, işe veya gerçek usulde vergilendirilmeye başlanılan ve izleyen yılda hayat standardı esası uygulanmaz.

Diğer teşvikler

MADDE 10. - Yasa kapsamındaki illerde ;

a) Yasadan faydalanan işletmelerin faaliyetleri ile ilgili elektrik ücretleri % 50 indirimli olarak tahsil edilir.

b) 4325 sayılı Yasa ile alınmayan ancak belirli sınırlarla tespit edilen vergi, resim, harç istisnalarında özellikle teşvik belgeli bitmiş inşaatlara, binalara da geçmişe yönelik olmak şartıyla 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu ile alınan harçlar ile diğer vergi, resim ve harçlar alınmaz.

c) Yasa kapsamındaki iller dışında yatırım yapacak yatırımcı, aynı kapasite ve istihdam ölçeğinde bir yatırımı, yasa kapsamındaki illerde yapmaları durumunda, yasanın verdiği tüm indirim ve teşviklerden diğer yatırımı için de yararlandırılır.

d) İlave istihdam yaratmaya yönelik demirbaşa kaydedilecek araç alımlarında KDV alınmaz.

e) Yasa kapsamındaki illerde üretilen mal ve hizmetlerden KDV alınmaz.

f) Yasa kapsamındaki illerde DDY navlun ve yolcu ücretleri % 50 indirimli olarak uygulanır.

g) Yasa kapsamındaki illerde kullanılan pompaj sulama tesislerinde uygulanan indirimli gece elektrik tarifesine % 50 ilave indirim uygulanır.

e) Yasa kapsamındaki illerde Devlete ait yarım kalmış yatırımlar ve atıl durumdaki tesisler, ihale yoluyla en fazla istihdam sağlamayı taahhüt eden yatırımcıya, 30 yıl süreyle ücretsiz tahsis edilir.

f) Bankaların ulusal ölçekte toplamış oldukları mevduatın % 4’ü, ortalama finansman maliyetleri üzerinden, yasa kapsamındaki illerde yatırım ve işletme kredisi olarak kullandırılır. Kredi kullanımda istihdam edilen işçi sayısı ölçü alınır. Kredi kullandırılması işlemleri her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.

h) Yasa kapsamındaki illerde mevcut ve kurulacak özel okullara, devlet okullarındaki yıllık öğrenci birim maliyetinin % 50’si bu okullara kaynak olarak kullandırılır.

Yürürlük

MADDE 11. - Bu Kanun; yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 12. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

İstihdamın artırılması ve bölgesel ekonomik dengesizliklerin giderilmesi amacıyla, yatırımların özendirilmesini öngören yasa tasarısı teklifimiz ektedir.

Gereğini bilgilerinize saygıyla sunarız.

Kemal Kılıçdaroğlu Osman Coşkunoğlu Yüksel Çorbacıoğlu

İstanbul Uşak Artvin

Birgen Keleş İzzet Çetin Haluk Koç

İstanbul Kocaeli Samsun

Erol Tınastepe Canan Arıtman Hakkı Ülkü

Erzincan İzmir İzmir

Tuncay Ercenk Hüseyin Ekmekcioğlu Ramazan Kerim Özkan

Antalya Antalya Burdur

GENEL GEREKÇE

Türkiye'nin temel sorunlarından birisi de, kalkınmadaki bölgesel dengesizliklerdir. Bu dengesizlikler, ülkemizin sağlıklı gelişmesinin önündeki en ciddi engellerden birisidir. Gecekondulaşma, kamu hizmetlerinin dengeli sunulamaması, gecekondulaşma ile birlikte gündeme gelen çarpık kentleşme, iç göçlerin getirdiği kamu arazilerinin yağmalanması, kent mafyasının oluşumu ve güçlenmesi gibi pek çok sorun, büyük ölçüde bölgesel kalkınmadaki dengesizliklerden kaynaklanmaktadır.

Bölgesel dengesizlikleri gidermenin temel yolu, yatırımların bu bölgelere kaymasını özendirecek önlemleri almakla olur. Kamu kaynaklarının yetersizliği dikkate alındığında, bu bölgelere doğal olarak özel sektörün yatırım yapması gerektiği karşımıza çıkmaktadır.

Bugün için belli bölgelerde yoğunlaşan özel sektör yatırımlarının, Anadolu'ya yayılabilmesi için, zaman zaman yasalar çıkarılmış, hükümetler yönetsel kararlarla özel sektörü özendirmek istemişlerdir. Ancak yapılan çalışmalar ve çıkarılan yasalar, bekleneni vermemiş ve özel sektörün kalkınmada öncelikli yörelere yatırım yapmasını yeterince özendirememiştir. Kuşkusuz, bu olumsuz gelişmenin pek çok nedeni olmakla birlikte, temel neden, doğu ve güneydoğuda yaşanan ve uzun süre devam eden terör olaylarıdır. Özellikle bu nedenle, 4325 sayılı Yasa beklenen sonuçları verememiştir.

Bugün Türkiye, tarihinin en büyük işsizlik olgusunu yaşamaktadır. Tasarruflar, beklenen ölçüde yatırımlara aktarılamamaktadır. Ayrıca, gelir düzeyi 2000 ABD Dolarının altında olan iller, ciddi bir yoksulluk olgusuyla da karşı karşıyadırlar. Gerek bölgesel dengesizliklerin ekonomik anlamda olabildiğince giderilmesi ve gerekse bu bölgelerde yeni iş alanları yaratılması açısından, daha ciddi önlemlere gereksinme bulunmaktadır. Bu yasa tasarısıyla, yatırımların az gelişmiş illere yönelmesine büyük ölçüde ortam hazırlanmakta ve böylece işsizlik konusunda daha kalıcı çözümler üretilmektedir.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde l. - Madde ile Yasanın amacı belirlenmektedir.

Madde 2. - Madde ile Yasanın kapsamı belirlenmekte ve hangi koşullarda uygulanacağına açıklık getirilmektedir.

Madde 3. - Madde ile gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, Yasa kapsamında yapacakları yatırımlar dolayısıyla sağlanan vergi kolaylıkları belirlenmektedir. Ayrıca Yasanın, 31.12.2014 tarihine kadar uygulanacağı öngörülmüş ve böylece büyük kapsamlı yatırımların yapılmasına da olanak sağlanmıştır.

Madde 4. - Madde ile, yatırımların özendirilmesi ve yeni istihdam alanlarının yaratılması için getirilen vergi teşvikine açıklık getirilmektedir. Bu yasa ile, daha önce çıkarılan yasalardan farklı olarak, çalışanlardan kesilen vergilerin tahakkuk ettirilerek iki yıl ertelenmesi yerine, vergilerin terkini öngörülmüştür.

Madde 5. - Madde ile yatırımcının, Yasa kapsamında yatırım yaparken yapacağı iş ve işlemlerden ve kendisine tahsis edilecek arazi veya arsa dolayısıyla ortaya çıkabilecek her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olduğuna ilişkin düzenleme yapılmıştır.

Madde 6. - Madde ile Yasa kapsamındaki illerde yapılacak yatırımların özendirilmesi için, imalat belgesi olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, enerji tüketiminde sağlanan fiyat avantajına yer verilmektedir.

Madde 7. - Madde ile yatırımcının yeni işe başlattığı işçiler için, tahakkuk ettirdiği işveren payını, Hazinenin hangi koşullarda ödeyeceği düzenlenmiştir.

Madde 8. - Madde ile Yasa kapsamında yatırım yapacak olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, hangi koşullarda bedelsiz arsa ya da arazi tahsis edileceği düzenlenmiştir.

Madde 9. - Yürürlük maddesidir.

Madde 10. - Yürütme maddesidir.

İstanbul Mİlletvekİlİ Kemal KIlIçdaroğlu

ve 11 Mİlletvekİlİnİn Teklİfİ (2/190)

İSTİHDAMIN ARTIRILMASI VE YATIRIMLARIN ÖZENDİRİLMESİ HAKKINDA

KANUN TEKLİFİ

Amaç

MADDE l. - Bu Kanunun amacı; vergi teşvikleri uygulamak, ucuz enerji sağlamak ve yapılacak yatırımlara bedelsiz kamu arsa veya arazisi tahsis etmek suretiyle, yeni istihdam olanakları yaratmak ve ekonomik açıdan bölgesel dengesizlikleri gidermektir.

Kapsam

MADDE 2. - Bu Kanun, Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığınca kişi başına gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) tutarı, 2000 ABD doları veya daha az ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca belirlenen sosyoekonomik gelişmişlik düzeyi (-) 0.5 ve daha düşük bulunan illeri kapsar.

Gelir ve kurumlar vergisi istisnası

MADDE 3. - a) Bu maddenin yürürlük tarihinden bu Kanun kapsamında yer alan illerde yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu illerdeki işyerlerinde fiilen ve sürekli olarak 10 ve daha fazla işçi çalıştırmaları koşuluyla, münhasıran bu işyerlerinden elde ettikleri kazançları, 31.12.2014 tarihine kadar, işe başlama tarihinden itibaren yatırım dönemi dahil, gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır. İstisnadan yararlanan kazançların dağıtılması halinde, bunlar üzerinden 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 6 numaralı bendine göre kesinti yapılmaz.

b) Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, (a) fıkrasındaki istisna süresinin sonundan başlamak ve 31.12.2019 tarihinde sona ermek üzere, bu illerdeki işyerlerinde fiilen ve sürekli olarak 10 ve daha fazla işçi çalıştırmaları koşuluyla münhasıran bu işyerlerinden elde ettikleri kazançları üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar vergisinden aşağıda belirtilen oranlarda indirim yapılır.

İndirim oranı; 10 işçi çalıştıranlarda yüzde 40, 51 ve daha fazla işçi çalıştıranlarda yüzde 60'tır. 11 ile 50 arasında (50 dahil) işçi çalıştıranlar için uygulanacak indirim oranı yüzde 40 oranına her bir işçi için 0,5 puan eklemek suretiyle bulunur.

Bu maddenin yürürlük tarihinden önce, kapsama dahil illerde işyeri bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, 31.10.2003 tarihinden önce bu Kanunun yürürlüğünden önce vermiş oldukları en son dört aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçi sayısının 10 ve daha yukarı olması halinde, bu işyerlerinden elde ettikleri kazançları üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar vergisine bu fıkrada belirtilen indirim oranları, kapsama dahil oldukları sürece, uygulanır.

Bu fıkra kapsamında, istisnadan yararlanan kazançların dağıtılması halinde, bunlar üzerinden 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 6 numaralı bendine göre kesinti yapılmaz.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.

Çalışanlardan kesilen vergilerin terkini

MADDE 4. - 31.12.2014 tarihine kadar uygulanmak üzere, bu Kanunun kapsamına giren illerde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen ay başından itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu illerdeki işyerlerinde çalıştırdıkları işçiler ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.10.2003 tarihinden önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ek olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçilerin, ücretlerinden kesilen ve beyan edilerek tahakkuk ettirilen gelir ve damga vergileri, beyanname verme süresini izleyen ikinci yılın sonunda terkin edilir.

İşlemlerde vergi, resim, harç istisnası

MADDE 5. - Kapsamdaki illerde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten 31.12.2014 tarihine kadar uygulanmak üzere, yapılacak yatırımlarla ilgili aşağıda belirtilen işlemler; veraset ve intikal vergisi, damga vergisi, banka ve sigorta muameleleri vergisi, emlak vergisi ve harçlar ile 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa göre alınan vergi, resim, ve harçlardan müstesnadır.

2. Kredi verilmesi ile ilgili işlemler, bu konuda düzenlenen kâğıtlar ve kredi işlemleri nedeniyle her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben alınan paralar.

Yatırımların bu Kanunun uygulama süresi içinde tamamlanmaması halinde daha önce alınmayan vergi, resim ve harçlar, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre gecikme faizi ile öngörülen amaç dışında kullanılması halinde ayrıca kusur cezası ile birlikte tahsil edilir. Bu uygulamada zamanaşımı 31.12.2014 tarihinden itibaren başlar.

Enerji tüketiminde indirim

MADDE 6. - Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten, 31.12.2014 tarihine kadar, kapsamdaki illerde, yapılacak yeni yatırımlara, imalatçı belgesine sahip olmak koşuluyla, o işyerlerinde tüketilen elektrik veya doğalgaz fiyatları yüzde elli indirimli olarak uygulanır.

Sigorta primi işveren payları

MADDE 7. - 31.12.2014 tarihine kadar uygulanmak üzere, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen aybaşından itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu illerdeki işyerlerinde çalıştırdıkları işçiler ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.10.2003 tarihinden önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ek olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçiler için, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 72 ve 73 üncü maddeleri uyarınca prime esas kazançları üzerinden tahakkuk ettirilecek primlerin işveren hissesi Hazinece karşılanır.

Ödeme usul ve esasları; Sosyal Sigortalar Kurumunun bağlı olduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Devlet Bakanlığınca birlikte belirlenir.

Bedelsiz yatırım yeri tahsisi

MADDE 8. - Bu Kanunun kapsamına giren illerde, organize sanayi bölgelerine öncelik verilmek üzere en az 10 kişilik istihdam öngören teşvik belgeli yatırımlar için gerçek ve tüzel kişilere, Hazineye, katma bütçeli kuruluşlara veya il özel idarelerine ait arazi ve arsaların mülkiyeti bedelsiz olarak devredilebilir.

Devir konusu arazi ve arsaların imar planları yoksa, bunların imar planları öncelikle yapılır.

Belirlenecek istihdam esaslarına, yatırımın faaliyete geçmesi tarihinden itibaren 10 yıl süre ile uyulması zorunludur.

Devredilen arazi veya arsanın tapu kaydına, devir sırasında Hazinece, katma bütçeli kuruluşlarca, belediyelerce veya il özel idarelerince bedelsiz olarak devrolunduğu, devir amaç ve koşullarına devir alan gerçek ve tüzel kişilerin uymak zorunda olduğuna dair şerh konulur. Bu madde kapsamında belirlenmiş koşullara uyulmuş olması kaydıyla talep üzerine, belirtilen süre sonunda tapu kaydındaki şerh terkin edilir. Devredilen arazi veya arsa üzerindeki toplam yatırımın yarısından fazlasının tamamlanmış olması ve yatırımcının talep etmesi halinde, devredilen arazi veya arsanın rayiç bedeli tahsil edilerek tapu kayıtlarındaki şerh terkin edilir.

Yatırımcının bu madde kapsamında belirlenen koşullara uymaması halinde herhangi bir yargı kararı aranmaksızın taşınmaz mal üzerindeki muhdesat ile birlikte Hazine, katma bütçeli kuruluşlar, belediyeler veya il özel idareleri adına kaydolunur.

Bu maddenin uygulanması ile istihdam, yatırımı başlama ve tamamlama süresi, devredilen taşınmazın teminat olarak gösterilmesi, miktar ve devir koşulları ile diğer usul ve esaslar, gerektiğinde ilgili kuruluşların da görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle belirlenir.

Yürürlük

MADDE 9. - Bu Kanunun,

a) 3 üncü maddesi 1.1.2004 tarihinde,

b) Diğer hükümleri yayımı tarihini izleyen aybaşında

Yürürlüğe girer

Yürütme

MADDE 10. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Plan ve Bütçe Komisyonu 22.1.2004

Esas No. : 1/743, 2/8, 2/15, 2/27, 2/30, 2/119, 2/190

Karar No. : 73

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Maliye Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca 9.1.2004 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 13.1.2004 tarihinde tali komisyon olarak Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu ile Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonlarına, esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen, "Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı", Komisyonumuzun 21.1.2004 tarihinde, Hükümeti temsilen, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan ile Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ve Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı temsilcilerinin de katılımlarıyla yapmış olduğu 30 uncu birleşiminde, 2/8, 2/15, 2/27, 2/30, 2/119 ve 2/190 esas numaralı Kanun Teklifleriyle aynı mahiyette olması nedeniyle İçtüzüğün 35 inci maddesi uyarınca birleştirilmelerine ve görüşmelere 1/743 esas numaralı Tasarının esas alınmasına karar verilmesi suretiyle incelenip, görüşülmüştür.

Bilindiği gibi; vergiler ve vergi teşvikleri maliye politikasının ekonomik ve sosyal alandaki en önemli araçlarıdır. Dünyadaki genel eğilim teşvik uygulamalarının artık eski önemini kaybetmesi ve sınırlandırılması yönündedir. Ancak, bölgesel teşvikler önemli ölçüde devam etmekte ve KOBİ'ler desteklenmektedir.

Son yıllarda ülkemizde, malî disiplinin gerçekleştirilmesi adına vergi istisna ve muaflıklarının daraltılması yoluna gidilmektedir. Bölgesel teşvikler bugüne kadar bu eğilimin dışında kalmış, geri kalmış yörelerimiz ile kalkınmada öncelikli yörelerimizde yeni yatırım sahalarının açılması, iş ve istihdam olanaklarının artırılması, gelir dağılımının iyileştirilmesi ve diğer bölgelere olan göçlerin önlenmesi amacıyla 1998 yılında çıkarılan 21.1.1998 tarihli ve 4325 sayılı Kanunla, bu bölgelerde çeşitli vergi teşvikleri uygulanmıştır. Ancak, düzenlemenin kimi olumlu etkileri olmakla birlikte içinde bulunan ekonomik koşullar nedeniyle beklenen faydalar sağlanamamıştır. 4325 sayılı Kanunla gerçekleştirilmek istenen amaçlar bugün için de varlığını sürdürmekte ve yeni düzenlemelerle takviye edilmesi gerekmektedir.

Tasarı ve gerekçesi incelendiğinde;

- Gayri Safi Yurtiçi Hâsılası 1500 ABD Doları veya daha az olan illerde vergi teşviklerinin uygulanması, enerji desteği sağlanması ve yatırımlara bedelsiz arsa ve arazi tahsis edilmesinin,

- Yeni istihdam edilen personelin ücretlerinden kesilen gelir vergisi stopajının alınmamasının ve sigorta primi işveren paylarının Hazine tarafından ödenmesinin,

- Serbest bölgelerde uygulanan süresiz ve sınırsız vergi teşvikinin kaldırılmasının ve bu bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflerin, geçiş döneminde yararlanabilecekleri vergi düzenlemelerinin yapılmasının,

Öngörüldüğü anlaşılmaktadır.

Komisyonumuzdaki görüşmelere katılan bazı Teklif sahipleri tarafından;

- Tasarı ve Tekliflerin amacının bölgeler arası kalkınmışlık farkının giderilmesi olduğu ve 1500 Dolar kriterinin objektif bir kriter olduğu, ancak Tasarının OHAL kapsamındaki illerin tümünü kapsamıyor olması nedeniyle tatmin edici olmadığı, başta terör olmak üzere, ekonomik ve çeşitli sosyal sorunlar nedeniyle işsizliğin yüksek olduğu bölgenin tamamiyle Tasarı kapsamına alınması gerektiği,

- Ekonomik krizin en çok GAP bölgesini etkilediği, çünkü tam yapılanma ve kalkınma aşamasındayken krizin yatırımları vurduğu ve bölgeyi geriye götürdüğü, oysa bu bölgede yapılacak yatırımların ülkenin kalkınmasına önemli bir katkı sağlayacağı,

- Arazi ve arsa tahsisinin özel kanunlar nedeniyle bazı illerde gerçekleştirilemeyeceği, buna ilişkin tedbirlerin alınması gerektiği,

- 4325 sayılı Kanunun yürürlük süresinin 2002 yılı sonunda bittiği, yeni düzenleme yapılmasında geç kalınmış olduğu ve bugüne kadar Türkiye'nin bir yıllık kaybının söz konusu olduğu, üretim açısından bu sürenin olumsuz etki yarattığı,

- Tasarının sosyal adalet açısından haksızlıklar doğuracağı, 1500 ABD Doları sınırının yerinde olmadığı, bu kategoriye giren illerin hepsinin aynı kapsamda değerlendirildiği oysa illerin Gayri Safi Yurtiçi Hasılaları arasında önemli farklılıklar bulunduğu, teşviklerin kademeli bir yapıyla yapılması, illerin sosyo -ekonomik gelişmişlik düzeylerinin ve doğu- batı ayrımının göz önünde bulundurulması gerektiği,

- 1.10.2003 tarihinden önce kurulmuş olan işletmelerin teşvik kapsamı dışında tutulmasının yerinde bir düzenleme olmadığı ve haksız rekabete yol açacağı,

- Türkiye'de bugüne kadar verilmiş olan teşviklerin çoğunun üretime yönelmediği, gerekli önlemlerin alınmadığı ve yaptırımlar öngörülmediği takdirde aynı durumun söz konusu olabileceği, ayrıca teşvikler sonucu başlanan yatırımların takibinin yapılması gerektiği,

- Öngörülen 5 yıllık sürenin yeterli olmadığı, yatırımın gerçekleştirilmesinin ortalama 2 yıl süreceği ve geriye 3 yıllık süre kalacağı, bu sürenin de yatırım yapılmasını teşvik etmeyeceği, yatırımların teşvik edilmesi isteniyorsa sürenin uzun tutulması gerektiği,

- Bedelsiz arazi ve arsa tahsisindeki amacın organize sanayi bölgelerinin oluşturulması ve geliştirilmesi yönünde olması gerektiği,

- Tasarıda öngörülen teşviklerin sınırlı olduğu, bunlara ilave olarak vergi indirimlerinin de bulunması gerektiği,

İfade edilmiştir.

Tasarı ve Tekliflerin, tümü üzerinde yapılan görüşmelerde;

- Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının bölgesel kalkınma projeleri ve illerin sosyo - ekonomik gelişmişlik düzeyleri göz önünde bulundurularak teşviklerin ilçeler düzeyinde ele alınması gerektiği,

- Teşviklerin sektör bazında öngörülmesinin bölgelerin uzun dönemli gelişmesine daha fazla katkı sağlayacağı,

- Türkiye'nin dünya ekonomisinde sürekli olarak geri saflarda bulunduğu, geçmiş dönemlerde çok önemli fırsatların kaçırılmış olduğu, ülkenin dışa açık bir perspektifle yatırım teşvik politikalarına sahip olmasının faydalı olacağı,

- Kanunun özünde stratejik planlama yaklaşımının bulunduğu, gelecekte ön plana çıkması muhtemel sektörler saptanarak bu alanlara teşvikler öngörülmesi gerektiği,

- Yatırımlarda maliyet ve sürenin önemli olduğu, uzun süreli teşviklerin yabancı yatırımları da teşvik edeceği,

- Tasarıyla ülkede istihdamın önünün açılacağı, çünkü yatırımlarla istihdam arasında doğrudan bir ilişki bulunduğu,

- Teşviklerin; yatırım yapılması, istihdam sağlanması ve üretim yapılması hallerinde söz konusu olduğu, bu uygulamanın bir anlayış değişikliğini ifade ettiği,

- Dünyada teşvikler için ortalama 10 yıllık bir süre öngörüldüğü, teşviklerin amacına uygun kullanılması ve istenen sonuçların alınması durumunda 5 yıllık sürenin uzatılabileceği,

- Sınır il ve ilçelerinin serbest bölge haline getirilmesinin yararlı olacağı, Türkiye'nin etrafında 100 milyonluk potansiyel bir pazar bulunduğu, bu durumun dış ticarette önemli bir avantaj sağlayacağı,

- Kontrol mekanizması açısından Tasarının yeterli olmadığı, müeyyidelere ilişkin yeterli düzenleme bulunmadığı, bu konuda ciddi tedbirler alınması ve bunun kanunla yapılması gerektiği,

- Tasarının, önceki düzenlemelerin benzeri olduğu, ancak bunların bazılarına göre avantajları, bazılarına göre de eksik yönleri bulunduğu, enerji desteğinin ilk defa bu tasarıyla öngörülmüş olduğu, bu nedenle Tasarının kendi içinde değerlendirilmesi gerektiği,

- 2001 yılındaki Gayri Safi Yurtiçi Hasılayı baz almanın doğru bir yaklaşım olmadığı, çünkü bu yılda ekonomik kriz yaşanmış ve ekonominin dibe vurmuş olduğu, başka bir yılın esas alınmasının daha yerinde olacağı,

- Teşviklerin özü itibarıyla doğru olmakla birlikte 36 ile birden teşvik öngörülmesinin beklenen sonuçları veremeyeceği,

- Çok küçük işletmelerin dahi bu teşviklerden yararlanacağı, amaç yatırımların teşviki ise bir ayrım yapılması, en azından asgari işçi şartı getirilmesi gerektiği,

- Bazı teşviklerin açık ve net uygulanabilir olmadığı, tahsis edilecek arazi veya arsa büyüklüğü konusunda bir kriter olmadığı,

Türkiye'de tamamlanmış olan 76 adet organize sanayi bölgesi bulunduğu, bu bölgelerde tahsis edilmemiş olan 8 bine yakın boş parselin bulunduğu, tahsis edilmiş olan yerlerin de yarısının boş olduğu, bu alanların dışına taşan yerlerde alt yapı sorunu nedeniyle maliyetlerin teşviklerin getirisinin üzerinde olacağı, bu nedenle bu alanların özendirilmesi gerektiği,

Cazibe merkezi olması muhtemel olan illerde maliyetlerin, özellikle de işçi ve arsa maliyetlerinin artmasıyla bu yerlerin cazibe merkezi olmaktan çıkacağı ve yatırımcıların diğer illere yöneleceği, böylece kademeli teşvik uygulamasının doğal süreç içersinde gerçekleşebileceği,

- Tasarının daha ayrıntılı bir şekilde incelenebilmesi amacıyla bir alt komisyon kurulmasına ihtiyaç bulunduğu,

Şeklindeki görüş ve eleştirileri takiben, Hükümet adına yapılan tamamlayıcı açıklamalarda ise;

- 4325 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemeler sonucunda Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin bazı illerinde ve kalkınmada öncelikli yörelerde çeşitli teşviklerin uygulanmış olduğu, ancak ülkenin içinde bulunduğu olumsuz ekonomik koşullar nedeniyle istenilen sonuca ulaşılamadığı,

- Bölgesel eşitsizliklerin giderilmesi, yatırımların ve istihdamın artırılması konusunda yeni önlemlerin alınması gerektiği, bu nedenle Gayri Safi Yurtiçi Hasılası diğer illere göre düşük bazı illerde yeni teşviklerin uygulanmasını öngören bu Tasarının hazırlanmış olduğu,

- Tasarı kapsamına; istihdam yüklerinin azaltılması ve enerji desteği açısından, fert başına Gayri Safi Yurtiçi Hasıla tutarı 1500 ABD Doları veya daha az olan 36 ilin girdiği, bedelsiz arsa ve arazi temini açısından ise bu illerin yanı sıra kalkınmada öncelikli yöreler kapsamındaki diğer illerin de dahil olduğu,

- Gelir vergisi ve sigorta primi işveren hisse desteği ile yeni işe başlayan mükelleflerin çalıştırmaya başladığı işçiler için ödeyecekleri gelir vergisi ve sigorta primi işveren hissesi yükünden, organize sanayi ve endüstri bölgelerinde faaliyette bulunanların tamamen, diğer yerlerde % 80 oranında kurtarıldığı, eskiden beri faaliyetlerini sürdürenlerin de yaratacakları ilave istihdam dolayısıyla bu teşviklerden yararlanılabilecekleri,

- Her bir işçi ile ilgili olarak sağlanan avantajın bugün itibariyle 137 milyon liraya yaklaşmakta olduğu,

- Enerji desteği ile imalat sanayi, madencilik, hayvancılık, seracılık, soğuk hava deposu, turizm, konaklama tesisi, eğitim veya sağlık alanlarında yeni faaliyete geçen işletmelerin, asgari 10 işçi çalıştırmaları şartıyla enerji giderlerinin % 20 ile % 50 arasında değişen oranlarda devletçe karşılanacağı, eski işletmelerin ise ilave istihdam sağlamaları şartıyla bu teşvikten yararlanabileceği,

- Serbest bölgelerde mükelleflerin, elde ettikleri kazançları üzerinden vergiye tâbi olmamaları, aynı zamanda bölgeden Türkiye'ye doğru herhangi bir sınırlama olmaksızın faaliyette bulunabilmelerinin aynı alanda serbest bölge dışında çalışan mükellefler açısından haksız rekabete neden olduğu, yapılan değişiklikle serbest bölgelerde vergi kanunlarının geçerli olmasının sağlandığı, ancak bu bölgelerde faaliyet gösteren mükelleflerin uluslararası açılımları dikkate alınarak kayıt ve belge düzeni konusunda esneklik sağlanması amacıyla Maliye Bakanlığına bölgede yer alacak firmalar ile ilgili özel düzenlemeler yapılabilmesi konusunda yetki verildiği,

- Serbest bölgelerde faaliyet ruhsatı bulunan mükelleflerin bu ruhsatlar üzerinde yazılı olan süre boyunca dolaysız vergilere yönelik haklarının korunmasına ilişkin düzenleme yapıldığı,

- Ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmak ve serbest bölgelerin istihdam yaratan alanlar olmasını teşvik edebilmek amacıyla, bu bölgelerde imalat faaliyetinde bulunan mükelleflerin bu faaliyetleri kapsamında elde ettikleri kazançların AB'ye tam üyeliğin gerçekleşeceği tarihe kadar vergiden istisna edildiği,

- Bu Tasarının bir başlangıç olduğu, amacın bölgeler arası gelir dağılımı dengesizliğini gidermek olduğu, bunu yaparken bir ölçütün kullanılması gerektiği ve Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın ölçüt olarak alındığı,

- Teşviklerin daha ileri noktalara götürüleceği, ülkenin büyümesi için üretime ihtiyaç bulunduğu, üretimin de yatırımlar yoluyla gerçekleştirildiği ve yatırımların teşvik edilmesi gerektiği, ancak yatırım yapılması için öncelikli şartın ekonomik ve siyasi istikrar olduğu ve belirsizliklerin mümkün olduğunca ortadan kalkması gerektiği, teşviklerin bunların ardından geleceği, Hükümet olarak bu ortamın yaratıldığına ve istikrarın kalıcı olduğuna inanıldığı,

- 1500 ABD Dolar sınırına çok yakın iller bulunduğu, ancak bu illerin kapsama dahil edilmesi konusunda kapı açılması durumunda taleplerin sonunun gelmeyeceği, bu nedenle sınırlara ihtiyatla uyulması gerektiği,

- Yatırım yapmak için pazara yakınlık gibi nedenlerin önemli olduğu, ancak bunların dışındaki faktörlerin de etkili olduğu ve her yörenin bu konuda kendine özgü üstünlükleri bulunduğu,

- Sürenin az olduğu ancak bu sürenin ortaya çıkacak sonuçların değerlendirilmesi bakımından ortaya konduğu, uygulamasının takip edilip, gerektiğinde sürenin uzatılabileceği, ülkemizin yeni ihtiyaçlar doğuran dinamik bir ülke olduğu ve bu tür uygulamalarda revizyon ihtiyacının bulunduğu,

- Türkiye'nin işsizlik problemi yaşadığı, sektörel seçmeler yapmak ve bu alanları teşvik etmek suretiyle bu sorunun çözümlenemeyeceği,

İfade edilmiştir.

Tasarının tümü üzerindeki görüşmeleri takiben, Tasarı ve Teklifler Komisyonumuzca da benimsenerek maddelerinin görüşülmesine geçilmiştir.

Tasarının;

- 1 ve 2 nci maddeleri aynen,

- 3 üncü maddesi; ikinci fıkrada yer alan tekrarların önlenmesi amacıyla fıkranın yeniden düzenlenmesi suretiyle,

- 4 üncü maddesi; son fıkrada yer alan "Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve" ibaresinin "Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile" şeklinde değiştirilmesi suretiyle,

- 5 inci maddesi aynen,

- 6 ncı maddesi; son fıkrada yer alan "Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı ve" ibaresinin "Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı ile" şeklinde değiştirilmesi suretiyle,

- 7 nci maddesi; (b) bendindeki "mülga" ibaresinin, 4325 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin bu Kanunla yürürlükten kaldırılması nedeniyle "bu Kanunla yürürlükten kaldırılan" şeklinde değiştirilmesi, (d) bendinde yer alan "ve olmayan" ibaresinin Kanunun kapsamının genişletilmesinin önlenmesi amacıyla metinden çıkarılması ve tekrarların önlenmesi amacıyla yeniden düzenlenmesi, kamu işletmelerinin enerji desteğinden yararlanmalarını sağlamak amacıyla (g) bendinde yer alan kamu işletmeleri için uygulanmayacak maddeler kapsamından 6 ncı maddenin çıkarılması suretiyle,

- 8 inci maddesi; bu maddeyle değiştirilen 6.6.1989 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun 6 ncı maddesinin değişik 1 inci fıkrasında yer alan "hattı" ibaresinin "bölgesi" şeklinde değiştirilmesi suretiyle,

- 9, 10 ve geçici 1 inci maddesi ile yürürlük ve yürütmeye ilişkin 11 ve 12 nci maddeleri aynen,

Kabul edilmiştir.

Ayrıca, Tasarının tamamı yazım hatalarının düzeltilmesi ve kanun tarih ve isimlerindeki eksikliklerin tamamlanması amacıyla redaksiyona tâbi tutulmuştur.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.

Başkan Başkanvekili Sözcü

Sait Açba M. Altan Karapaşaoğlu Sabahattin Yıldız

Afyon Bursa Muş

Kâtip Üye Üye

Mehmet Sekmen Mahmut Göksu Mehmet Melik Özmen

İstanbul Adıyaman Ağrı

Üye Üye Üye

Ruhi Açıkgöz Mehmet Zekai Özcan Yakup Kepenek

Aksaray Ankara Ankara

(İmzada bulunamadı)

Üye Üye Üye

Osman Kaptan Mehmet Mesut Özakcan Ali Kemal Deveciler

Antalya Aydın Balıkesir

(Karşı oy yazımız ektedir) (Karşı oy yazısı ektedir) (Karşı oy yazım eklidir)

Üye Üye Üye

Aziz Akgül Ömer Abuşoğlu Nurettin Canikli

Diyarbakır Gaziantep Giresun

Üye Üye Üye

Mustafa Zeydan M. Emin Murat Bilgiç Alaattin Büyükkaya

Hakkâri Isparta İstanbul

Üye Üye Üye

Birgen Keleş Ali Kemal Kumkumoğlu Kemal Kılıçdaroğlu

İstanbul İstanbul İstanbul

(Karşı oy yazım eklidir) (Karşı oy yazım ektedir) (Karşı oy yazım ektedir)

Üye Üye Üye

M. Mustafa Açıkalın Hakkı Akalın Mehmet Ceylan

İstanbul İzmir Karabük

(İmzada bulunamadı)

Üye Üye Üye

Y. Selahattin Beyribey Taner Yıldız Ali Er

Kars Kayseri Mersin

Üye Üye Üye

Gürol Ergin Kazım Türkmen Abdülkadir Kart

Muğla Ordu Rize

(İmzada bulunamadı) (Karşı oy yazım ektedir)

Üye Üye Üye

Erol Aslan Cebeci Musa Uzunkaya Enis Tütüncü

Sakarya Samsun Tekirdağ

Üye Üye

Faruk Nafiz Özak Mehmet Akif Hamzaçebi

Trabzon Trabzon

(Karşı oy yazısı ektedir)

KARŞI OY YAZISI

Tasarıya aşağıdaki hususlarda katılmıyoruz.

1. Tasarı ile yatırımların ve istihdamın teşvikine ilişkin olarak sadece Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığınca belirlenen fert başına gayrî safi yurtiçi hasıla tutarı 1500 ABD doları veya daha az olan iller teşvik kapsamına alınmıştır. Tek başına bu ölçünün alınması objektif değildir. 1998 yılında yürürlüğe giren 4325 sayılı Kanunda olduğu gibi sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi dikkate alınmamıştır. Bütün bunların ötesinde kapsama alınacak illerin belirlenmesinde belli dönemler itibariyle gayrî safi yurtiçi hasılada gösterilen performansın ortalaması, gayrî safi yurtiçi hasıla oluşumunda sanayi sektörünün payı, işsizlik oranı gibi ölçülerin dikkate alınması daha doğru olurdu.

2. Vergi teşviği kapsamına giren 36 il arasında en azından ikili bir kademelendirme yapılarak iller için iki grup halinde farklı teşvik oranları belirlenmesi yatırımların, ulaşım olanaklarının fazla gelişmediği, pazara uzak olan illere gitmesine daha çok yardımcı olurdu. Kapsama giren 36 ilin her biri için ayırım yapılmaksızın aynı teşvik oranlarının belirlenmesi yatırımların daha çok Türkiye’nin batısındaki illere kaymasına neden olacak, bu da tasarının amacına ulaşmasını engelleyecektir.

3. Tasarının gelir vergisi ve sigorta prim işveren paylarında teşvik amaçlı 3 ve 4 üncü maddelerinde sürenin 31.12.2008 tarihi ile sınırlı tutulması tasarı ile ulaşılmak istenen amaca uygun değildir. Yeni işe başlayacak mükellefler açısından yatırımda geçecek süre dikkate alındığında 5 yıllık sürenin yeterli olmayacağı açıktır. Bu düzenlemenin 4325 sayılı Kanunda olduğu gibi işe başlama tarihinden itibaren 5 yıl olarak düzenlenmesi amaca ulaşmak için daha doğru olurdu.

M. Akif Hamzaçebi Kemal Kılıçdaroğlu Kazım Türkmen

Trabzon İstanbul Ordu

Osman Kaptan Birgen Keleş Ali Kemal Kumkumoğlu

Antalya İstanbul İstanbul

Mehmet Mesut Özakcan Ali Kemal Deveciler

Aydın Balıkesir

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

YATIRIMLARIN VE İSTİHDAMIN TEŞVİKİ İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİ-ŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TASARISI

Amaç

MADDE l. - Bu Kanunun amacı; bazı illerde vergi ve sigorta primi teşvikleri uygulamak, enerji desteği sağlamak ve yatırımlara bedelsiz arsa ve arazi temin etmek suretiyle yatırımları ve istihdam imkânlarını artırmaktır.

Kapsam

MADDE 2. - Bu Kanun;

a) Vergi ve sigorta primi teşvikleri ile enerji desteği açısından Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığınca 2001 yılı için belirlenen fert başına gayri safi yurt içi hasıla tutarı 1500 ABD Doları veya daha az olan illeri,

b) Bedelsiz arsa ve arazi temini açısından (a) bendindeki iller ile kalkınmada öncelikli yöreler kapsamındaki diğer illeri,

Kapsar.

Gelir vergisi stopajı teşviki

MADDE 3. - 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere, 2 nci maddenin (a) bendi kapsamındaki illerde, 1.10.2003 tarihinden itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu işyerlerinde çalıştırdıkları işçiler ile 1.10.2003 tarihinden önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu tarihten önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamı, diğer yerlerdeki iş yerleri için % 80'i, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilir.

Terkin edilecek tutar, organize sanayi ve endüstri bölgelerindeki işyerlerinde yeni işe alınan işçi sayısı ile asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken verginin çarpımı sonucu bulunacak tutarı, diğer yerlerdeki işyerlerinde yeni işe alınan işçi sayısı ile asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken verginin çarpımı sonucu bulunacak tutarın % 80'ini aşamaz.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.

Sigorta primi işveren paylarında teşvik

MADDE 4. - 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere, 2 nci maddenin (a) bendi kapsamındaki illerde, 1.10.2003 tarihinden itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu işyerlerinde çalıştırdıkları işçiler ile 1.10.2003 tarihinden önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu tarihten önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçiler için, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 72 ve 73 üncü maddeleri uyarınca prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hissesinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamı, diğer yerlerdeki iş yerleri için % 80'i Hazinece karşılanır.

Hazinece karşılanacak tutar, organize sanayi ve endüstri bölgelerindeki işyerleri için 506 sayılı Kanunun 78 inci maddesi uyarınca belirlenen kazanç alt sınırına göre hesaplanan işveren hissesi prim tutarını, diğer yerlerdeki işyerleri için 506 sayılı Kanunun 78 inci maddesi uyarınca belirlenen kazanç alt sınırına göre hesaplanan işveren hissesi prim tutarının % 80'ini aşamaz.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlıkça müştereken belirlenir.

Bedelsiz yatırım yeri tahsisi

MADDE 5. - Bu Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendi kapsamındaki illerde en az 10 kişilik istihdam öngören yatırımlara girişen gerçek veya tüzel kişilere; Hazineye, katma bütçeli kuruluşlara, belediyelere veya il özel idarelerine ait arazi veya arsaların mülkiyeti bedelsiz olarak devredilebilir. Ancak organize sanayi veya endüstri bölgelerinde yer alabilecek yatırımlar için bu bölgelerde tahsis edilecek boş parsel bulunmaması şartı aranır. Devre konu taşınmaz üzerindeki kamuya ait bina ve müştemilatı, 29.7.1970 tarihli ve 1319 sayılı Kanunun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca binalar için arsa payı hariç hesaplanan vergi değeri üzerinden devredilir.

Devir konusu arazi veya arsaların, imar planları yoksa, bunların imar planları öncelikle yapılır.

İstihdam edilecek işçi sayısına, yatırımın faaliyete geçmesi tarihinden itibaren beş yıl süre ile uyulması zorunludur.

Devredilen arazi veya arsaların tapu kaydına; Hazinece, katma bütçeli kuruluşlarca, belediyelerce veya il özel idarelerince bedelsiz olarak devir olunduğu, devir amaç ve koşullarına, devir alan gerçek veya tüzel kişilerin uymak zorunda olduğuna dair şerh konulur. Bu madde kapsamında belirlenmiş şartlara uyulmuş olması kaydıyla, talep üzerine, tapu kaydındaki şerh terkin edilir. Devredilen arazi veya arsa üzerindeki toplam yatırımın yarısından fazlasının tamamlanmış olması ve yatırımcının talep etmesi halinde, devredilen arazi veya arsanın rayiç bedeli tahsil edilerek tapu kayıtlarındaki şerh terkin edilir.

Yatırımcının, bu madde kapsamında belirlenen şartlara uymadığının veya öngörülen sürede yatırımın tamamlanmadığının tespiti halinde, herhangi bir yargı kararı aranmaksızın taşınmaz, üzerindeki muhdesat ile birlikte Hazine, katma bütçeli kuruluşlar, belediyeler veya il özel idareleri adına kaydolunur.

Bu maddenin uygulanması ile ilgili istihdam, yatırıma başlama ve tamamlama süresi, devredilen taşınmazın teminat olarak gösterilmesi, miktar ve devir veya satış koşulları ile diğer usul ve esaslar Bakanlar Kurulu kararı ile çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.

Enerji desteği

MADDE 6. - 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere, 2 nci maddenin (a) bendi kapsamındaki illerde, 1.10.2003 tarihinden itibaren, imalat sanayi, madencilik, hayvancılık (su ürünleri yetiştiriciliği ve tavukçuluk dahil), seracılık, soğuk hava deposu, turizm konaklama tesisi, eğitim veya sağlık alanında faaliyete geçen, fiilen ve sürekli olarak asgari 10 işçi çalıştıran işletmelerin elektrik enerjisi giderlerinin %20'si Hazinece karşılanır. Bu orana 10'dan sonraki her bir işçi için 0,5 puan eklenir. Hazinece karşılanacak oran organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu bulunan işletmeler için %50'yi, diğer alanlarda kurulu bulunan işletmeler için % 40'ı geçemez.

1.10.2003 tarihinden önce birinci fıkrada belirtilen konularda faaliyete geçmiş olan işletmeler, bu maddenin yürürlük tarihini müteakip 1.10.2003 tarihinden önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bord-rolarında bildirdikleri işçi sayılarını fiilen ve sürekli olarak en az % 20 oranında artırmaları ve asgari 10 işçi çalıştırmaları koşuluyla % 20 oranında enerji desteğinden yararlanır. Bundan sonraki her bir işçi için destek oranı 0,5 puan artırılır. Yararlanılabilecek destek oranı organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu bulunan işletmeler için %50'yi, diğer alanlarda kurulu bulunan işletmeler için % 40'ı geçemez.

Fiilen ve sürekli olarak çalıştırılan işçi sayısının tespitinde, bir takvim yılının en az 3/4'ünde çalıştırılmış işçi sayısı esas alınır. Yıl içinde faaliyete başlanmış olması halinde, faaliyette bulunulan süre dikkate alınır.

Bu maddenin uygulanmasına yönelik asgari kapasiteleri belirlemeye Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığı, enerji giderlerinin iadesine ilişkin süreleri tespit etmeye, iadeyi nakden veya mahsuben yaptırmaya ve uygulamanın usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanlık müştereken yetkilidir.

Çeşitli hükümler

MADDE 7. - Bu Kanunun uygulanmasında;

a) 8.9.1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4.1.2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine tâbi olan hizmet ve yapım işlerinin gerçekleştirilmesine yönelik faaliyetler hakkında 3, 4, ve 6 ncı madde hükümleri uygulanmaz.

b) 21.1.1998 tarihli ve 4325 sayılı Kanunun mülga 8 inci maddesi kapsamında bedelsiz olarak tahsis edilen arazi veya arsalara istinat ettiği mevzuat hükümleri uygulanır.

c) Mevcut ve faaliyette bulunan işletmelerin devredilmesi, birleşmesi, bölünmesi veya nevi değiştirmesi gibi haller 3, 4, ve 6 ncı maddelerin uygulamasında yeni işe başlama olarak değerlendirilmez.

d) 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirilen işçi sayısı olarak, bordronun ilgili olduğu dönemin son ayına ilişkin işçi sayısı dikkate alınır. Kapsama dahil olan ve olmayan illerde bulunan işyerleri dolayısıyla birden fazla bordro verilmesi durumunda işçi sayısı olarak bu bord-rolardaki, 6 ncı madde uygulamasında ilgili işkolu veya sektörde faaliyet gösteren işletmelere ilişkin bordrolardaki, işçi sayısının toplamı dikkate alınır. Mevcut bir işletmenin kapatılarak değişik bir ad veya unvan veya bir iş birimi olarak açılması halinde, bu faaliyet ile ilgili olarak bu Kanun hükümleri uygulanmaz.

e) Yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisi bulunan şirketler arasında istihdamın kaydırılması, şahıs işletmelerinde işletme sahipliğinin değiştirilmesi gibi ek bir kapasite ve istihdam artışına neden olmayan, sadece teşviklerden yararlanmak amacıyla yapılan işlemler, bu Kanunla getirilen teşviklerden yararlanamaz.

f) 4 üncü madde hükmüne göre Hazinece karşılanan prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz, 6 ncı madde kapsamında Hazinece karşılanılan enerji giderleri, iadenin yapıldığı dönemde gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gelir olarak dikkate alınır.

g) Kamu işletmeleri hakkında 4 ve 6 ncı madde hükümleri uygulanmaz.

MADDE 8. - 6.6.1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun 6 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Madde 6. - Serbest bölgeler gümrük hattı dışında sayılır.

Bu bölgelerde gümrük ve kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümleri uygulanmaz.

Kullanıcıların tutmak zorunda oldukları defterler ile düzenleyecekleri belgelere ilişkin olarak, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun hükümlerine bağlı olmaksızın düzenleme yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.

İşleticiler ve kullanıcılar yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulunca belirlenecek vergi dışı teşviklerden yararlandırılabilir."

MADDE 9. -3218 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

"GEÇİCİ MADDE 3. - Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Kanuna göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin;

a) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazançları, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi kapsamında yapılacak tevkifata etkisi yoktur.

b) Bu bölgelerde istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler 31.12.2008 tarihine kadar gelir vergisinden müstesnadır. Ancak, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla ruhsatlarında belirtilen süre 31.12.2008 tarihinden daha önceki bir tarihte sona eriyorsa, istisna uygulamasında ruhsatta yer alan sürenin bitiş tarihi dikkate alınır.

c) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları işlemler 31.12.2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadır.

Serbest bölgelerde faaliyette bulunan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergileme döneminin sonuna kadar gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi kapsamında yapılacak tevkifata etkisi yoktur."

Yürürlükten kaldırılan hükümler

MADDE 10. - 12.4.2000 tarihli ve 4562 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin son fikrası ve 21.1.1998 tarihli ve 4325 sayılı Kanunun 8 inci maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.

GEÇİCİ MADDE l. - Bu Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendi kapsamındaki illerde bulunan ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı kredisi kullanan organize sanayi bölgelerindeki tahsis edilmemiş parseller, organize sanayi bölgesinin yetkili organlarının karar almaları halinde gerçek veya tüzel kişilere, bedeli Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından organize sanayi bölgesine verilen krediden mahsup edilmek üzere bedelsiz olarak tahsis edilebilir.

Bu Kanunun yayımı tarihinden önce bedelli olarak tahsis edilmiş parseller için ödemeler durdurulur ve kalan meblağ kredilerden mahsup edilir. Mahsup işlemleri, Hazine Müsteşarlığının uygun görüşü alınmak suretiyle Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca her organize sanayi bölgesi için tespit edilecek yılı metrekare fiyatı üzerinden yapılır.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı kredisi kullanmamış ya da kredi borcunu ödemiş olan organize sanayi bölgelerinden de yetkili organlarının karar almaları halinde de parsel tahsisi yapılabilir. Bu durumda tahsis edilen parsel bedeli, organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğine Hazinece ödenir. Bedel ödemeleri, Hazine Müsteşarlığının uygun görüşü alınmak suretiyle Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca her organize sanayi bölgesi için tespit edilecek yılı metrekare fiyatı üzerinden yapılır.

Organize sanayi bölgelerinde parsel tahsisine ilişkin uygulama, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren üç yıl süre için geçerlidir. Bu süre Bakanlar Kurulu kararı ile en fazla üç yıla kadar uzatılabilir.

Bu maddenin uygulanması ile ilgili istihdam, yatırıma başlama ve tamamlama süresi, tahsis ve devir işlemleri ile diğer hususlar Bakanlar Kurulu kararı ile çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Yürürlük

MADDE 11. - Bu Kanunun 3, 4 ve 6 ncı maddeleri yayımını izleyen ay başında, diğer maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 12. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd. V. Devlet Bak. ve Başb. Yrd. Devlet Bak. ve Başb. Yrd.

M. V. Gönül A. Şener M. A. Şahin

Devlet Bakanı Devlet Bakanı Devlet Bakanı

B. Atalay A. Babacan M. Aydın

Devlet Bakanı Devlet Bakanı Adalet Bakanı V.

G. Akşit K. Tüzmen A. Aksu

Savunma Bakanı İçişleri Bakanı Maliye Bakanı

M. V. Gönül A. Aksu K. Unakıtan

Millî EğitimBakanı Bayındırlık ve İskân Bakanı Sağlık Bakanı

H. Çelik Z. Ergezen R. Akdağ

Ulaştırma Bakanı Tarım ve Köyişleri Bakanı V. Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı

B. Yıldırım R. Akdağ M. Başesgioğlu

Sanayi ve Ticaret Bakanı En. ve Tab. Kay. Bakanı Kültür ve Turizm Bakanı

A. Coşkun M. H. Güler E. Mumcu

Çevre ve Orman Bakanı

O. Pepe

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN

YATIRIMLARIN VE İSTİHDAMIN TEŞVİKİ İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİ-ŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TASARISI

Amaç

MADDE 1.- Bu Kanunun amacı; bazı illerde vergi ve sigorta primi teşvikleri uygulamak, enerji desteği sağlamak ve yatırımlara bedelsiz arsa ve arazi temin etmek suretiyle yatırımları ve istihdam imkânlarını artırmaktır.

Kapsam

MADDE 2.- Bu Kanun;

b) Bedelsiz arsa ve arazi temini açısından (a) bendindeki iller ile kalkınmada öncelikli yöreler kapsamındaki diğer illeri,

Kapsar.

Gelir vergisi stopajı teşviki

MADDE 3.- 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere, 2 nci maddenin (a) bendi kapsamındaki illerde, 1.10.2003 tarihinden itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu işyerlerinde çalıştırdıkları işçiler ile 1.10.2003 tarihinden önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu tarihten önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamı, diğer yerlerdeki iş yerleri için % 80'i, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilir.

Terkin edilecek tutar, yeni işe alınan işçi sayısı ile asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken verginin çarpımı sonucu bulunacak tutarın organize sanayi ve endüstri bölgelerindeki işyerlerinde tamamını, diğer yerlerdeki işyerlerinde ise % 80'ini aşamaz.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.

Sigorta primi işveren paylarında teşvik

MADDE 4.- 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere, 2 nci maddenin (a) bendi kapsamındaki illerde, 1.10.2003 tarihinden itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu işyerlerinde çalıştırdıkları işçiler ile 1.10.2003 tarihinden önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu tarihten önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilave olarak yeni işe aldıkları ve bu işyerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçiler için, 17.7.1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 72 ve 73 üncü maddeleri uyarınca prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hissesinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamı, diğer yerlerdeki iş yerleri için % 80'i Hazinece karşılanır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlıkça müştereken belirlenir.

Bedelsiz yatırım yeri tahsisi

MADDE 5.- Bu Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendi kapsamındaki illerde en az 10 kişilik istihdam öngören yatırımlara girişen gerçek veya tüzel kişilere; Hazineye, katma bütçeli kuruluşlara, belediyelere veya il özel idarelerine ait arazi veya arsaların mülkiyeti bedelsiz olarak devredilebilir. Ancak, organize sanayi veya endüstri bölgelerinde yer alabilecek yatırımlar için bu bölgelerde tahsis edilecek boş parsel bulunmaması şartı aranır. Devre konu taşınmaz üzerindeki kamuya ait bina ve müştemilatı, 29.7.1970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca binalar için arsa payı hariç hesaplanan vergi değeri üzerinden devredilir.

Devir konusu arazi veya arsaların, imar planları yoksa, bunların imar planları öncelikle yapılır.

İstihdam edilecek işçi sayısına, yatırımın faaliyete geçmesi tarihinden itibaren beş yıl süre ile uyulması zorunludur.

Bu maddenin uygulanması ile ilgili istihdam, yatırıma başlama ve tamamlama süresi, devredilen taşınmazın teminat olarak gösterilmesi, miktar ve devir veya satış koşulları ile diğer usul ve esaslar, Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.

Enerji desteği

MADDE 6.- 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere, 2 nci maddenin (a) bendi kapsamındaki illerde, 1.10.2003 tarihinden itibaren, imalat sanayi, madencilik, hayvancılık (su ürünleri yetiştiriciliği ve tavukçuluk dahil), seracılık, soğuk hava deposu, turizm konaklama tesisi, eğitim veya sağlık alanında faaliyete geçen, fiilen ve sürekli olarak asgari 10 işçi çalıştıran işletmelerin elektrik enerjisi giderlerinin % 20'si Hazinece karşılanır. Bu orana 10'dan sonraki her bir işçi için 0,5 puan eklenir. Hazinece karşılanacak oran, organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu bulunan işletmeler için % 50'yi, diğer alanlarda kurulu bulunan işletmeler için % 40'ı geçemez.

1.10.2003 tarihinden önce birinci fıkrada belirtilen konularda faaliyete geçmiş olan işletmeler, bu maddenin yürürlük tarihini müteakip 1.10.2003 tarihinden önce ilgili idareye vermiş oldukları en son 4 aylık sigorta prim bord-rolarında bildirdikleri işçi sayılarını fiilen ve sürekli olarak en az % 20 oranında artırmaları ve asgari 10 işçi çalıştırmaları koşuluyla % 20 oranında enerji desteğinden yararlanır. Bundan sonraki her bir işçi için destek oranı 0,5 puan artırılır. Yararlanılabilecek destek oranı organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu bulunan işletmeler için % 50'yi, diğer alanlarda kurulu bulunan işletmeler için % 40'ı geçemez.

Fiilen ve sürekli olarak çalıştırılan işçi sayısının tespitinde, bir takvim yılının en az 3/4 ünde çalıştırılmış işçi sayısı esas alınır. Yıl içinde faaliyete başlanmış olması halinde, faaliyette bulunulan süre dikkate alınır.

Bu maddenin uygulanmasına yönelik asgari kapasiteleri belirlemeye Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığı, enerji giderlerinin iadesine ilişkin süreleri tespit etmeye, iadeyi nakden veya mahsuben yaptırmaya ve uygulamanın usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanlık müştereken yetkilidir.

Çeşitli hükümler

MADDE 7.- Bu Kanunun uygulanmasında;

b) 21.1.1998 tarihli ve 4325 sayılı Olağanüstü Hal Bölgesinde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde İstihdam Yaratılması ve Yatırımların Teşvik Edilmesi ile 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 8 inci maddesi kapsamında bedelsiz olarak tahsis edilen arazi veya arsalara istinat ettiği mevzuat hükümleri uygulanır.

c) Mevcut ve faaliyette bulunan işletmelerin devredilmesi, birleşmesi, bölünmesi veya nevi değiştirmesi gibi haller, 3, 4 ve 6 ncı maddelerin uygulamasında yeni işe başlama olarak değerlendirilmez.

d) 4 aylık sigorta prim bordrolarında bildirilen işçi sayısı olarak bordronun ilgili olduğu dönemin son ayına ilişkin işçi sayısı dikkate alınır. Kapsama dahil olan illerde bulunan işyerleri dolayısıyla birden fazla bordro verilmesi durumunda işçi sayısı olarak, 6 ncı madde uygulamasında ilgili işkolu veya sektörde faaliyet gösteren işletmelere ilişkin bordrolardaki işçi sayısının toplamı dikkate alınır. Mevcut bir işletmenin kapatılarak değişik bir ad veya unvan veya bir iş birimi olarak açılması halinde, bu faaliyet ile ilgili olarak bu Kanun hükümleri uygulanmaz.

g) Kamu işletmeleri hakkında 4 üncü madde hükmü uygulanmaz.

MADDE 8.- 6.6.1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun 6 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Madde 6 .- Serbest bölgeler gümrük bölgesi dışında sayılır.

Bu bölgelerde gümrük ve kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümleri uygulanmaz.

Kullanıcıların tutmak zorunda oldukları defterler ile düzenleyecekleri belgelere ilişkin olarak, 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun hükümlerine bağımlı olmaksızın düzenleme yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.

İşleticiler ve kullanıcılar yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulunca belirlenecek vergi dışı teşviklerden yararlandırılabilir."

MADDE 9.- 3218 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

"GEÇİCİ MADDE 3.- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Kanuna göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin;

a) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazançları, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın 31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi kapsamında yapılacak tevkifata etkisi yoktur.

c) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları işlemler 31.12.2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadır.

Serbest bölgelerde faaliyette bulunan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergileme döneminin sonuna kadar gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi kapsamında yapılacak tevkifata etkisi yoktur."

Yürürlükten kaldırılan hükümler

MADDE 10.- 12.4.2000 tarihli ve 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun 14 üncü maddesinin son fıkrası ile 21.1.1998 tarihli ve 4325 sayılı Kanunun 8 inci maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.

GEÇİCİ MADDE 1.- Bu Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendi kapsamındaki illerde bulunan ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı kredisi kullanan organize sanayi bölgelerindeki tahsis edilmemiş parseller, organize sanayi bölgesinin yetkili organlarının karar almaları halinde gerçek veya tüzel kişilere, bedeli Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından organize sanayi bölgesine verilen krediden mahsup edilmek üzere bedelsiz olarak tahsis edilebilir.

Kanunun yayımı tarihinden önce bedelli olarak tahsis edilmiş parseller için ödemeler durdurulur ve kalan meblağ kredilerden mahsup edilir. Mahsup işlemleri, Hazine Müsteşarlığının uygun görüşü alınmak suretiyle Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca her organize sanayi bölgesi için tespit edilecek yılı metrekare fiyatı üzerinden yapılır.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı kredisi kullanmamış ya da kredi borcunu ödemiş olan organize sanayi bölgelerinden de yetkili organlarının karar almaları halinde parsel tahsisi yapılabilir. Bu durumda tahsis edilen parsel bedeli, organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğine Hazinece ödenir. Bedel ödemeleri, Hazine Müsteşarlığının uygun görüşü alınmak suretiyle Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca her organize sanayi bölgesi için tespit edilecek yılı metrekare fiyatı üzerinden yapılır.

Organize sanayi bölgelerinde parsel tahsisine ilişkin uygulama, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl süre için geçerlidir. Bu süre Bakanlar Kurulu kararı ile en fazla üç yıla kadar uzatılabilir.

Bu maddenin uygulanması ile ilgili istihdam, yatırıma başlama ve tamamlama süresi, tahsis ve devir işlemleri ile diğer hususlar Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Yürürlük

MADDE 11.- Bu Kanunun 3, 4 ve 6 ncı maddeleri yayımını izleyen ay başında, diğer maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 12.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.