Dönem : 22 Yasama Yılı : 2

T.B.M.M. (S. Sayısı : 413)

Astronotların Kurtarılması, Astronotların ve Uzaya Fırlatılmış Olan Araçların Geri Verilmeleri Hakkında Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve

Dışişleri Komisyonu Raporu (1/733)

Not :Tasarı Başkanlıkça, Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji ile Dışişleri komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.
Başbakanlık	31.12.2003
Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü
Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-783/5930

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 25.12.2003 tarihinde kararlaştırılan “Astronotların Kurtarılması, Astronotların ve Uzaya Fırlatılmış Olan Araçların Geri Verilmeleri Hakkında Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

GEREKÇE

Ülkemizin, uzayın barışçı amaçlarla kullanımı alanında son yıllarda önemli mesafe katetmesine rağmen, konuyla ilgili uluslararası sözleşmelerin ve anlaşmaların bazılarına taraf olmamasının uzayla ilgili faaliyetler konusunda yarattığı güçlükleri gidermek amacıyla söz konusu sözleşmelere ve anlaşmalara taraf olunması hususunda ilgili makamlarımızla görüş birliğine varılmıştır.

Öte yandan, söz konusu uluslararası sözleşme ve anlaşmalara taraf olunması, kuruluş çalışmaları son safhasında bulunan Türk Uzay Kurumunun faaliyetlerinin etkinliği ve uzayla ilgili faaliyetlerin uluslararası hukukî bir zemine oturtulabilmesi açısından da önem taşımaktadır.

Ülkemizin uzay alanındaki faaliyetleri her geçen gün artmaktadır. Halen uzayda dört uydumuz bulunmaktadır. Türk Uzay Kurumunun kurulması ve altyapının oluşturulması ile birlikte, 10-15 yıl içerisinde uzayda daha fazla uydumuzun olacağı ve bir Türk Astronotun yetiştirilebileceği de gözönüne alındığında, bu anlaşma, ülkemizin menfaatlerinin ve hukuksal haklarının korunması bakımından önem arz etmektedir. Ayrıca, uzaya fırlatılan her araç, fırlatan ülkenin/ülkelerin toprak parçası olarak kabul edildiğinden, bu anlaşma ile, uzaya fırlattığımız araçlar ile ilgili haklarımızın ve yükümlülüklerimizin belirlenmesi de sağlanacaktır.

Dışişleri Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi
Dışişleri Komisyonu	16.4.2004
Esas No. : 1/733
Karar No. : 202

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Astronotların Kurtarılması, Astronotların ve Uzaya Fırlatılmış Olan Araçların Geri Verilmeleri Hakkında Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı, Komisyonumuzun 15 Nisan 2004 tarihli 34 üncü toplantısında Dışişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı temsilcileri ile Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Başkanlığı yetkililerinin katılmalarıyla görüşülmüştür.

Her geçen gün uzay alanındaki faaliyetleri artan ülkemizin, kuruluş çalışmaları son safhasında bulunan Türk Uzay Kurumunun etkinliği, uzayla ilgili faaliyetlerin uluslararası hukukî bir zemine oturtulabilmesi açılarından taraf olunmasında yarar görülen Anlaşma Komisyonumuzca benimsenmiş ve Tasarı aynen kabul edilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Başkanlığa saygı ile arz olunur.

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
Mehmet Dülger	Hüseyin Kansu	Eyyüp Sanay
Antalya	İstanbul	Ankara
Kâtip	Üye	Üye
A. Müfit Yetkin	Mehmet Özyol	Nur Doğan Topaloğlu
Şanlıurfa	Adıyaman	Ankara
Üye	Üye	Üye
Mehmet Güner	Mustafa Dündar	V. Haşim Oral
Bolu	Bursa	Denizli
Üye	Üye	Üye
M. İhsan Arslan	Abdülbaki Türkoğlu	Mehmet Eraslan
Diyarbakır	Elazığ	Hatay
Üye	Üye	Üye
Halil Akyüz	Mehmet B. Denizolgun	Şükrü Mustafa Elekdağ
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Üye	Üye	Üye
Onur Öymen	Fikret Ünlü	Ufuk Özkan
İstanbul	Karaman	Manisa
Üye	Üye	Üye
Hasan Ören	Nihat Eri	Osman Seyfi
Manisa	Mardin	Nevşehir
Üye	Üye	Üye
Süleyman Gündüz	Öner Ergenç	Emin Koç
Sakarya	Siirt	Yozgat

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

ASTRONOTLARIN KURTARILMASI, ASTRONOTLARIN VE UZAYA FIRLA-TILMIŞ OLAN ARAÇLARIN GERİ VERİLMELERİ HAKKINDA ANLAŞMANIN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1. - Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 19 Aralık 1967 tarihli ve 2345 sayılı Kararı ile kabul edilen ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından 1968 yılında imzalanan “Astronotların Kurtarılması, Astronotların ve Uzaya Fırlatılmış Olan Araçların Geri Verilmeleri Hakkında Anlaşma”nın beyanda bulunulmak suretiyle onaylanması uygun bulunmuştur.

MADDE 2. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

DIŞİŞLERİ KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

ASTRONOTLARIN KURTARILMASI, ASTRONOTLARIN VE UZAYA FIRLA-TILMIŞ OLAN ARAÇLARIN GERİ VERİLMELERİ HAKKINDA ANLAŞMANIN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1. - Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2. - Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3. - Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
A. Gül	A. Şener	M. A. Şahin
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
B. Atalay	A. Babacan	M. Aydın
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Adalet Bakanı
G. Akşit	K. Tüzmen	C. Çiçek
Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı	Maliye Bakanı
M. V. Gönül	A. Aksu	K. Unakıtan
Millî EğitimBakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı
H. Çelik	Z. Ergezen	R. Akdağ
Ulaştırma Bakanı V.	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı
M. H. Güler	S. Güçlü	M. Başesgioğlu
Sanayi ve Ticaret Bakanı V.	En. ve Tab. Kay. Bakanı	Kültür ve Turizm Bakanı
C. Çiçek	M. H. Güler	E. Mumcu
	Çevre ve Orman Bakanı
	O. Pepe

ASTRONOTLARIN KURTARILMASI,

ASTRONOTLARIN VE UZAYA FIRLATILMIŞ OLAN ARAÇLARIN

GERİ VERİLMELERİ HAKKINDA ANLAŞMA

Âkit Taraflar,

Kaza, tehlikeli durum veya zorunlu iniş hallerinde, astronotlara mümkün olan her türlü yardımın yapılmasını, astronotların derhal ve güvenlik içerisinde dönüşlerinin sağlanmasını ve uzaya fırlatılmış araçların geri verilmelerini öngören Ay ve Diğer Gök Cisimleri Dahil, Uzayın Keşfi ve Kullanılmasında Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten İlkeler Hakkında Anlaşma'nın büyük önemini kaydederek,

Bu yükümlülükleri geliştirmeyi ve bunlara daha somut anlam vermeyi arzu ederek,

Uzayın barışçı amaçlarla keşfi ve kullanılması konusunda uluslararası işbirliğini geliştirmeyi isteyerek,

İnsancıl düşüncelerden hareketle,

Aşağıdaki hususlar üzerinde anlaşmışlardır:

MADDE 1

Bir uzay aracı mürettebatının kazaya uğradığını veya tehlikeli durumda bulunduğunu veya egemenliği altındaki bir ülkeye veya açık denize veya hiçbir Devletin egemenliği altında olmayan herhangi bir yere zorunlu veya istek dışı bir iniş yaptığı yolunda bilgi alan veya bunu saptayan her Âkit Taraf,

a. Fırlatan makamı haberdar eder veya fırlatan makamı belirleyemez ve kendisiyle hemen iletişim kuramazsa, elinde bulunan her türlü uygun haberleşme aracı ile derhal kamuya yönelik bir açıklama yapar,

b. Bu bilgiden gecikmeksizin, elinde bulunan her türlü uygun haberleşme aracı ile yayması için Birleşmiş Milletler Genel Sekreterini haberdar eder.

MADDE 2

Kaza, tehlikeli durum, acil veya istek dışı iniş sonucunda, bir uzay aracı mürettebatının Âkit Taraflardan birisinin egemenliği altındaki bir bölgeye inmesi halinde, bu Âkit Taraf, derhal kurtarılmalarını ve kendilerine gerekli her türlü yardımın yapılmasını sağlamak üzere mümkün olan bütün tedbirleri alacaktır. Âkit Taraf, aldığı tedbirlerden ve bunların sonuçlarından, fırlatan makamı ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreterini haberdar edecektir. Eğer fırlatan makamın yardımı, acil bir kurtarmayı kolaylaştırabiliyor veya arama ve kurtarma çalışmalarının etkinliğine kayda değer derecede katkıda bulunabiliyor ise, fırlatan makam söz konusu arama ve kurtarma işlemlerinin etkinlikle sürdürülmesi amacıyla, Âkit Taraf ile işbirliğinde bulunur. Bu çalışmalar, fırlatan makam ile yakın ve sürekli bir danışma içerisinde hareket edecek olan Âkit Tarafın yönetimi ve kontrolü altında yapılır.

MADDE 3

Eğer bir uzay aracı mürettebatının açık denize veya bir Devlet egemenliği altında bulunmayan bir yere indiği bilgisi alınır veya saptanır ise, imkânları uygun olan Âkit Taraflar, gerektiği takdirde, bu mürettebatın hızla kurtarılmasını sağlamak amacıyla, arama ve kurtarma çalışmaları için yardımda bulunurlar. Bu Âkit Taraflar, atmakta oldukları adımlardan ve bunların sonuçlarından fırlatan makamı ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'ni haberdar etmelidirler.

MADDE 4

Kaza, tehlikeli durum, acil veya istek dışı iniş sonucunda bir uzay aracı mürettebatının, Âkit Taraflardan birisinin egemenliği altında bulunan bir bölgeye inmesi veya açık denizde veya bir Devlet egemenliği altında olmayan diğer bir yerde bulunmaları halinde bunlar, derhal ve güvenlik içerisinde fırlatan makamın temsilcilerine teslim edilirler.

MADDE 5

1. Bir uzay aracının veya bunu oluşturan parçaların, Yeryüzünde kendi egemenliği altında bulunan bir ülkeye veya açık denize veya bir Devlet egemenliği altında olmayan herhangi bir yere düştüğü bilgisini alan veya saptayan her Âkit Taraf, fırlatan makamı ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'ni haberdar eder.

2. Egemenliği altında bulunan bölgede bir uzay aracı veya bunu oluşturan parçalar tespit edilen her Âkit Taraf, fırlatan makamın isteği üzerine ve talep edilmiş ise bu makamın yardımı ile, araç veya bunu oluşturan parçaları bulup kurtarmak için uygulanabilir bulduğu tedbirleri alır.

3. Fırlatan makamın sınırları dışında bulunan uzaya fırlatılmış araçlar veya bunları oluşturan parçalar, fırlatan makamın talebi üzerine kendisine geri verilecek veya kendisinden istenmesi halinde, bulunanların geri verilmelerinden önce teşhislerini sağlayacak bilgiler fırlatan makamın temsilcilerinin tasarrufuna hazır tutulacaktır.

4. Bu maddenin 2. ve 3. paragrafları hükümlerine bağlı kalmaksızın, egemenliği altındaki bir bölgede bulunan veya başka herhangi bir yerde bulup kurtarmış olduğu bir uzay aracının veya onu oluşturan parçaların, nitelikleri itibariyle, tehlikeli veya zararlı olduklarına inanması için nedenler bulunan her Âkit Taraf, bundan fırlatan makamı haberdar edecek ve fırlatan makam söz konusu Âkit Tarafın yönetimi ve kontrolü altında muhtemel zarar tehlikesini ortadan kaldırmak üzere derhal etkin tedbirler alacaktır.

5. Bu maddenin 2. ve 3. paragrafları hükümleri uyarınca, bir uzay aracının veya bunu oluşturan parçaların bulunup kurtarılması ve geri verilmesine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmesinden doğan masraflar fırlatan makama aittir.

MADDE 6

Bu Anlaşmanın amaçları çerçevesinde "fırlatan makam" teriminden, fırlatmadan sorumlu Devlet veya eğer fırlatmadan bir uluslararası hükümetlerarası kuruluş sorumlu ise, bu kuruluşun bu Anlaşmadan doğan hak ve yükümlülükleri kabul ettiğini bildirmesi ve kuruluşu üye devletlerin çoğunluğunun bu Anlaşmaya ve Ay ve Diğer Gök Cisimleri Dahil, Uzayın Keşif ve Kullanılmasında Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten İlkeler Hakkında Anlaşmaya taraf olması kaydıyla, bu kuruluş anlaşılır.

MADDE 7

1. Bu Anlaşma bütün Devletlerin imzasına açıktır. Bu Anlaşmayı, bu maddenin 3. paragrafına göre yürürlüğe girmeden önce imzalamamış olan her Devlet, her zaman ona katılabilir.

2. Bu Anlaşma, imzalayan Devletlerin onayına tâbi olacaktır. Onay ve katılım belgeleri, işbu metinde Saklayıcı Hükümetler olarak tayin edilmiş bulunan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı ve Amerika Birleşik Devletleri Hükümetlerine tevdi olunacaktır.

3. Bu Anlaşma, Anlaşma hükümlerine göre Saklayıcı Hükümetler olarak tayin edilmiş olanlar da dahil olmak üzere, beş Hükümetin onay belgelerini tevdi etmeleri halinde yürürlüğe girecektir.

4. Bu Anlaşmanın, yürürlüğe girmesinden sonra onay veya katılım belgelerini tevdi eden Devletler için Anlaşma, söz konusu onay veya katılım belgelerinin tevdi edildiği tarih itibariyle yürürlüğe girecektir.

5. Saklayıcı Hükümetler, bu Anlaşmayı imzalayan veya bu Anlaşmaya katılan devletleri, Anlaşmayla ilgili her imza tarihi, onay veya katılım belgelerinin tevdi tarihi, yürürlüğe giriş tarihi ve diğer bildirimler konusunda derhal bilgilendirir.

6. Bu Anlaşma, Saklayıcı Hükümetler tarafından, Birleşmiş Milletler Şartı'nın 102. maddesi uyarınca tescil ettirilir.

MADDE 8

Bu Anlaşmaya Taraf her Devlet, Anlaşmada değişiklik yapılmasını önerebilir. Bu değişiklikler, bunları kabul eden Anlaşmaya Taraf her Devlet bakımından Anlaşmaya Taraf Devletlerin çoğunluğunca kabul edildikleri an, daha sonra Anlaşmaya Taraf diğer Devletlerin her biri bakımından, kabul edildikleri tarihte yürürlüğe girer.

MADDE 9

Bu Anlaşmaya Taraf her Devlet, yürürlüğe girmesinden bir yıl sonra, Saklayıcı Hükümetlere yapacağı yazılı bildirim ile Anlaşmadan çekildiğini bildirebilir. Böyle bir çekilme, bu bildirimin alındığı tarihten bir yıl sonra yürürlüğe girer.

MADDE 10

İngilizce, Rusça, Fransızca, İspanyolca ve Çince metinleri aynı derecede geçerli olan bu Anlaşma, Saklayıcı Hükümetlerin arşivlerinde saklanacaktır. Anlaşmanın, usulüne uygun şekilde onaylanmış örnekleri Saklayıcı Hükümetler tarafından, Anlaşmayı imzalayan veya ona katılan Devletlerin Hükümetlerine gönderilecektir.

Yukarıdaki hususları tasdiken, usulüne uygun şekilde yetkili kılınmış, aşağıda imzası bulunan kişiler işbu Anlaşmayı imzalamışlardır.

Üç nüsha halinde, Londra, Moskova ve Vaşington kentlerinde, bindokuzyüzaltmışsekiz yılının Nisan ayının yirmiikinci gününde yapılmıştır.

BEYAN

Astronotların Kurtarılması, Astronotların ve Uzaya Fırlatılmış olan Araçların Geri

Verilmeleri Hakkında Anlaşmanın onaylama sırasında Türkiye Cumhuriyeti

tarafından yapılan beyanın metni

Türkiye Cumhuriyeti, işbu Anlaşmanın hükümlerini yalnızca diplomatik ilişkisi bulunan Taraf Devletlere karşı uygulayacağını beyan eder.