Dönem : 22 Yasama Yılı : 2

T.B.M.M. (S. Sayısı : 662)

Tohumculuk Kanunu Tasarısı ile Tarım, Orman ve

Köyişleri Komisyonu Raporu (1/822)

Not : Tasarı, Başkanlıkça Adalet, Plan ve Bütçe ile Tarım, Orman ve Köyişleri komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.

Başbakanlık 1.6.2004

Kanunlar ve Kararlar

Genel Müdürlüğü

Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-694/2570

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı BakanlarKurulunca 24.5.2004 tarihinde kararlaştırılan “Tohumculuk Kanunu Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

GENEL GEREKÇE

Ülkemizde çeşit geliştirme çalışmaları ile tohumculuğun uzun bir geçmişi olmasına rağmen çeşit tescil ve tohumlukların sertifikasyonu işlemlerine 21.8.1963 tarihli ve 308 sayılı Tohumlukların Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonu Hakkında Kanunun yürürlüğe girmesi ile başlanabilmiş ve tohumlukların tescili, kontrolü, sertifikasyonu, üretimi, satışı, dağıtımı, ithali, ihracı ve tohumculukla ilgili diğer faaliyetler anılan Kanunda belirlenen esaslar çerçevesinde yürütülmüştür.

308 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren geçen 40 yıl içerisinde gerek dünyada gerekse ülkemizde tohumculuk konusunda büyük gelişmeler kaydedilmiştir. Bu bağlamda; bitki çeşitlerinin ıslahında geleneksel yöntemlerin yanında biyoteknolojik usuller de kullanılmaya başlanmış; tohumlukların ticarete arz edilmesinde uygulanan yöntemler değişmiş, özel sektörün tohumculuktaki payı artmış; Avrupa Birliğine üye devletlerle tüm dünyada kamu kurum ve kuruluşları daha çok denetim ve kontrol ağırlıklı görevler üstlenmiş, tohumculuk faaliyeti özel sektör ağırlıklı hale gelmiş; bir çok ülkede tohumculukla iştigal eden özel sektör ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının temsil edildiği birlikler veya kurumlar kurularak tohumculuk faaliyeti bunlar vasıtasıyla yürütülmeye başlanmış ve tohumculuk sektörüne bu kuruluşlar tarafından yön verilmeye başlanmıştır.

308 sayılı Kanun hükümlerinin tohumculuk sektöründeki bu gelişmeleri takip etmeye elverişli olmaması nedeniyle, sektördeki gelişmelere cevap verebilecek bir Kanun hazırlanmasına ihtiyaç duyulmuştur.

Tasarı ile 308 sayılı Kanundan farklı olarak aşağıdaki düzenlemeler yapılmaktadır:

- Tohumluk ve tohumculukla ilgili tanımlar yenilenerek tohumlukların kapsamı genişletilmekte,

- Geleneksel yöntemlerle ıslah edilen veya geliştirilen bitki çeşitlerinin yanı sıra, biyoteknolojik usuller sonucunda geliştirilen çeşitlerin de kapsama alınması sağlanmakta,

- Bitki gen kaynakları bakımından dünyada büyük bir öneme sahip olan ülkemizin söz konusu kaynaklarının kayıt altına alınmasına imkân tanınarak, ülke kaynaklarının yerinde kullanılması sağlanmakta,

- Çeşitlerin kayıt altına alınmasında sadece tescil konusu ele alınmamakta, çeşitlere üretim izni verilmesi ile standart tohumlukların ve genetik kaynakların da kayıt altına alınmasına imkân tanınmakta,

- Tohumluk üretim alanları ve bölgelerinin belirlenmesi sağlanarak, herkesin istediği yerde, istediği şekilde tohumluk veya ürün üretmesinin önüne geçilmekte ve böylece ülkesel tohumluk üretimi ve ürün yetiştiriciliği disiplin altına alınmakta,

- Tohumlukların üretimi, satışı, dağıtımı ve diğer ticarî faaliyetlerin disipline edilebilmesi amacıyla, bu faaliyetleri yürüten gerçek ve tüzel kişilerin ruhsatlandırılması şartı getirilmekte,

- Tohumculuk sektörü yeniden yapılandırılarak tohumculuk ile iştigal eden kişi veya kuruluşların temsil edildiği, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu statüsünde alt birlikler ile Türkiye Tohumcular Birliği kurulmakta,

- Kanun kapsamında kayıt altına alınan çeşitlere ait tohumlukları kullanan yetiştiricilerden herhangi bir şekilde bu zarara uğradıkları tespit edilenlerin tazminat talep etmelerine imkân tanınmakta,

- Cezalar ve yaptırımlar günün şartlarına göre yeniden düzenlenmektedir.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1. - Madde ile Kanunun amacı belirlenmiştir.

Madde 2. - Madde ile Kanunun kapsamı belirlenmiştir.

Madde 3. - Madde ile Kanunda geçen bazı ifadeler tanımlanmıştır.

Madde 4. - Madde ile Kanun kapsamında bitki gruplarına göre biyoteknolojik çeşitler dahil olmak üzere bitki çeşitlerinin tescili, üretim izni, standart tohumlukların kaydedilmesi, genetik kaynakların kaydedilmesi ile kayıttan silme ile ilgili hususların yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmıştır.

Ayrıca üretilmeleri önem arz eden ve üretime en kısa sürede intikal etmesi gereken bazı bitki türlerine ait bitki çeşitlerine tescil edilinceye kadar üretim izni verilmesi ile gelişmiş bir çok ülkede uygulanmakta olduğu gibi, piyasa ve pazar koşullarına göre çok çabuk değiştirilen özellikle sebze çeşitleri başta olmak üzere bazı bitki türlerinde standart tohumlukların kayıt altına alınması hükmü getirilmiştir.

Madde 5. - Madde ile Bakanlık tarafından, sadece kayıt altına alınan çeşitlere ait tohumluklar için üretim izni verileceği öngörülmüştür.

Ülkemizde tohumculuk üretim alanlarının belirlenmemesi nedeniyle özellikle yabancı menşeli döllenen bitki türlerine ait tohumluk üretiminde büyük sorunlar yaşanmaktadır. Zira tohumluk üretim alanlarının yakınında veya hemen yanında üreticiler tarafından aynı türe ait bir başka çeşide ait tohumluk veya ürün üretilmesi durumunda, izolasyon mesafesine uyulmaması nedeniyle tohumluk üretiminde çeşit karışıklığı sorunu yaşanmakta ve tohumluk üretimi sağlıklı yapılamamaktadır. Bu konuda mevzuatta herhangi bir yaptırıma yer verilmediğinden, tohumluk üreticilerine yaptırım da uygulanamamaktadır. Bu nedenle, madde ile tohumluk üretim alanları ve bu alanların sınırları Bakanlık tarafından belirlenerek, bu sınırlar içerisinde tohumluk yetiştiren veya bitkisel üretim yapanların belirli kurallar dahilinde üretim yapmaları öngörülmüş, bu alanlarda uyulması gereken hususların Bakanlıkça yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmıştır.

Madde 6. - Madde ile 4 üncü madde kapsamında kayıt altına alınan çeşitlere ait tohumlukların sertifikasyonu, ambalajlanması ve etiketlenmesi ile ilgili usul ve esaslar belirlenmiştir.

Madde 7. - Madde ile yurt içinde sadece kayıt altına alınan çeşitlerin ticaretine izin verileceği hükme bağlanmış, tohumlukların satışında uyulması gereken kurallar belirlenmiştir.

Ticarete arz edilen tohumlukların Bakanlık tarafından belirlenmiş standartlara uygun, ambalajlı ve etiketli olması öngörülmüştür. Kayıt altına alınan çeşitlere ait tohumluklara ilişkin standartlar Bakanlık tarafından belirlenecektir. Bu belirlemede, uluslar arası standartlar, özellikle mevzuat uyumu çerçevesinde Avrupa Birliği standartları ile OECD ve Uluslararası Tohum Test Birliği (ISTA) standartları gibi uluslar arası kabul görmüş standartlar esas alınacaktır .

Tohumlukların ithal ve ihracının Bakanlığın iznine tâbi olduğu öngörülmüştür. Tohumluk ithalat ve ihracatına ilişkin usul ve esasların Bakanlık tarafından belirlenmesinde ilgili kurum ve kuruluşların görüşlerinin alınması zorunlu kılınarak ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile koordinasyonun sağlanması amaçlanmıştır.

Madde 8. - Tohumluk piyasasının sağlıklı işleyebilmesi için tohumculuk faaliyetinde bulunan tüm kişi veya kuruluşların kayıtlı olması ve kontrollü şartlarda tohumculuk faaliyetinde bulunması şarttır. Bu nedenle, madde ile tohumlukları yetiştiren, işleyen ve satışa hazırlayan, dağıtan ve satan kişi veya kuruluşların Bakanlık tarafından yetkilendirilmesi ve denetlenmesi öngörülmüştür.

Ayrıca, satışa sunulan her türlü tohumluğun standartlara uygunluğu, etiket ve ambalaj bilgilerinin doğruluğunun Bakanlıkça denetleneceği hükme bağlanmıştır. 308 sayılı Kanunda bu konuda herhangi bir düzenleme yer almadığından, ülkemizde tohumluk üretimi tam disipline edilememiştir. Ülkemizde tohumlukla iştigal edenlerin Bakanlık tarafından yetkilendirilmesi ile tohumluk üretiminde tam bir disiplin sağlanacak, böylece ülkemizde kimler tarafından ne kadar tohumluk üretildiği, satıldığı, dağıtıldığı, işlendiği, pazarlandığı veya diğer şekillerde ticarete arz edildiği Bakanlık tarafından takip edilerek çiftçilerin yetkilendirilmiş kişi veya kuruluşlardan belirlenmiş kalite standartlarına uygun tohumluk alması sağlanacak ve ülkesel tohumluk üretim ve programı yapılırken ülke tohumluk ihtiyacı daha gerçekçi ve bölgeler bazında daha adil yapılabilecektir.

Madde 9. - Madde ile Kanun kapsamında verilecek hizmetler ile onaylanan ve düzenlenen belgeler karşılığında alınacak ücretlerin, her yıl ocak ayında Bakanlık tarafından belirlenerek ilan edileceği hükme bağlanmıştır.

Madde 10. - Madde ile 4 üncü madde hükümlerine göre kayıt altına alınan çeşitler ile tavsiye listesinde yer alan çeşitlerin, Bakanlıkça süreli olarak çıkarılacak olan bültende ilan edileceği ve bültende kütükten silinen veya tavsiye listesinden çıkarılan çeşitler ile tohumculukla ilgili düzenlemeler hakkında bilgilerin yayımlanacağı hükme bağlanmıştır.

Madde 11. - Madde ile Kanun gereğince zarara neden olan kusurlu tohumluğu üreten, satan, dağıtan, ithal eden veya başka şekilde piyasaya sürenlerin, fiillerinin ayrıca suç sayılma hâli saklı kalmak üzere, yetiştiricilerin zararını müteselsilen tazmin etmekle yükümlü olduğu hükme bağlanmıştır.

Madde 12. - Madde ile;

- 4 üncü madde gereğince kayıt altına alınan çeşitlere ait tohumlukları ilgili mevzuata uygun olmayan şekilde satanlar, dağıtanlar, satışa ve dağıtıma arz edenler ve şahsî ihtiyacından fazlasını bulunduranlar,

- Bakanlıktan yetki almadan tohumluk yetiştiren, işleyen, satışa hazırlayan, dağıtan veya satanlar,

- Bakanlıkça gerekli izni verilmeyen ve kontrolleri yapılmayan tohumlukları ithal ve ihraç edenlerle tohumlukların ithal ve ihraç işlemlerinde gerçeğe aykırı bilgi ve belge verenler veya belgeler üzerinde tahrifat yaptıkları tespit edilenler,

- Tohumluk özel üretim alanlarının sınırları içerisinde kurallara uymadan tohumluk veya bitkisel ürün yetiştirenler,

hakkında uygulanacak yaptırımlar hükme bağlanmıştır.

Madde 13. - Madde ile 12 nci madde kapsamında açılacak davalar sonucunda haklı çıkan tarafa, kesinleşmiş kararın gazete veya benzeri vasıtalarla tamamen veya özet olarak ilan edilmesini talep etme hakkı verilmiştir.

Madde 14. - Madde ile sadece ithal edilip ihracata yönelik olarak üretilen tohumluklar ile ticarete konu olmayan tohumluklar Kanun kapsamı dışında tutulmuştur.

Madde 15. - Madde ile Kanun kapsamında Bakanlığa verilen yetkilerin bir kısmının veya tamamının, Bakanlıkça Türkiye Tohumcular Birliğine, kamu kurum ve kuruluşlarına, özel hukuk tüzel kişilerine veya üniversitelere devredilebilmesi öngörülmüştür.

Madde 16. - Madde ile,

- Bitki ıslahçıları,

- Tohum sanayicileri ve tohum üreticileri,

- Fide üreticileri,

- Fidan üreticileri,

- Tohum yetiştiricileri,

- Tohum dağıtıcıları,

- Tohum kullanıcıları,

- Süs bitkileri üreticileri,

ile tohumculukla ilgili diğer konularla iştigal eden gerçek veya tüzel kişiler tarafından, anılan faaliyet konularına göre kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları kurulması öngörülerek, bu kuruluşların kuruluş esasları düzenlenmiştir.

Madde 17. - Madde ile tohumculuk sektöründeki dağınıklığı ortadan kaldırmak ve organizasyonunu sağlamak amacıyla, tohumculukla ilgili faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişilere, faaliyet konularıyla ilgili alt birliğe üye olma zorunluluğu getirilmiş, alt birliklere ödenecek aidatların alt ve üst sınırı belirlenmiştir.

Madde 18. - Madde ile alt birliklerin görevleri belirlenmiştir.

Madde 19. - Madde ile alt birliklerin organları belirlenmiştir.

Madde 20. - Madde ile alt birliklerin genel kurulunun görevleri ile toplanma usul ve esasları belirlenmiştir.

Madde 21. - Madde ile alt birliklerin yönetim kurulunun oluşumu ve görevleri belirlenmiştir.

Madde 22. - Madde ile alt birliklerin denetleme kurulunun oluşumu ve görevleri belirlenmiştir.

Madde 23. - Madde ile alt birliklerin disiplin kurulunun oluşumu ve görevleri belirlenmiştir.

Madde 24. - Madde ile alt birliklerin gelir ve giderleri belirlenmiş, alt birliklerce her yıl brüt gelirlerinin yüzde onunun Türkiye Tohumcular Birliğine katılım payı olarak ayrılacağı hükme bağlanmıştır.

Madde 25. - Madde ile alt birliğin fesih işlemleri ile ilgili usul ve esaslar hükme bağlanmıştır.

Madde 26. - Tohumluk üretiminin geliştirilmesi ve üretiminin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi tohumculukla iştigal eden tüm kişi veya kuruluşların birbirleri arasında yakın işbirliğini gerektirmektedir. Bu çerçevede, meslekler arası bir örgütün bu işbirliğini uyumlu hale getirmesi ve organizasyonu sağlaması büyük önem arz etmektedir. Avrupa Birliği ülkelerinde bulunan tohumculuk alt yapısına benzer alt yapıları kurmak ve ülke tohumculuğunu geliştirmek için, tohumculukla iştigal eden tüm gerçek veya tüzel kişilerin etkin ve sorumlu rol üstlenmesi sağlanmalıdır. Gelişmiş ülkelerde tohumculuk sektörünün özel sektör ağırlıklı, meslekî örgütlenmelerin güçlü olduğu ve bu örgütlerin kurulan özerk yapılar içerisinde sektörde önemli yetki ve sorumluluklar yüklendiği bilinmektedir. Bu yeni oluşuma paralel olarak ülkemiz tohumculuk sektörünün yapısı da gelişmiş ülkelerde olduğu gibi yeni bir organizasyona ve yapılanmaya ihtiyaç duymaktadır. Madde ile ülke genelinde faaliyet göstermek üzere, alt birliklerce Türkiye Tohumcular Birliğinin kurulması öngörülmüştür.

Madde 27. - Madde ile Türkiye Tohumcular Birliğinin görevleri belirlenmiştir.

Madde 28. - Madde ile Türkiye Tohumcular Birliğinin organları belirlenmiştir.

Madde 29. - Madde ile Türkiye Tohumcular Birliği genel kurulunun görevleri ile toplanma usul ve esasları belirlenmiştir.

Madde 30. - Madde ile Türkiye Tohumcular Birliği yönetim kurulunun oluşumu ve görevleri belirlenmiştir.

Madde 31. - Madde ile Türkiye Tohumcular Birliği denetleme kurulunun oluşumu ve görevleri belirlenmiştir.

Madde 32. - Madde ile Türkiye Tohumcular Birliği disiplin kurulunun oluşumu ve görevleri belirlenmiştir.

Madde 33. - Madde ile Türkiye Tohumcular Birliği hakem kurulunun oluşumu ve görevleri belirlenmiştir.

Madde 34. - Madde ile Türkiye Tohumcular Birliğinin gelir ve giderleri belirlenmiştir.

Madde 35. - Madde ile alt birlikler ile Türkiye Tohumcular Birliğinin organlarının seçimine katılacak üyeler ile organlara seçilebileceklerin nitelikleri hükme bağlanmıştır.

Madde 36. - Madde ile alt birlik ve Türkiye Tohumcular Birliğinin organlarının yargı gözetiminde yapılacak seçimlerinde uyulması gereken esaslar belirlenmiştir.

Madde 37. - Madde ile alt birlik ve Türkiye Tohumcular Birliğinin organlarında görev alan üyeler ile diğer çalışanların bazı fiilleri hakkında Devlet memurları gibi cezalandırılacakları hükme bağlanmıştır.

Madde 38. - Madde ile alt birlikler ve Türkiye Tohumcular Birliğinin yürüteceği çalışmalarda kolaylık ve malî yönden daha güçlü bir yapı kazanmalarını sağlamak amacıyla, bunların 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa göre kurulan kooperatiflere sağlanan her türlü vergi ve harç muafiyetinden faydalanmaları öngörülmüştür.

Madde 39. - Madde ile alt birlikler ile Türkiye Tohumcular Birliğinin organları üzerinde, Bakanlığın idarî ve malî yönden gözetim ve denetim hakkı bulunduğu öngörülmüş, amaçları dışında faaliyet gösteren alt birlikler ve Türkiye Tohumcular Birliğinin organlarının görevlerine son verilmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.

Madde 40. - Madde ile orman bitki türlerine ait genetik kaynakların kaydı, tohumlukların üretilmesi, sertifikalandırılması, ithalatı ve ihracatı ile ilgili uygulama ve düzenlemelerin Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yürütüleceği hükme bağlanmıştır.

Madde 41. - Madde ile 308 sayılı Tohumlukların Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonu Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.

Geçici Madde 1. - Madde ile Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce tescil edilen, üretim izni verilen ve ticarî sebze çeşit kayıt listesine alınan çeşitlerin bu Kanun kapsamında kayıt altına alınmış sayılacağı hükme bağlanmıştır. Ayrıca bu Kanun kapsamı dışında kalan kayıtlı çeşidi olmayan türler veya kayıtlı olup ülke ihtiyaçlarına cevap veremeyen Bakanlığın gerekli göreceği tohumluk çeşitleri için bu Kanuna uyum sağlanabilmesi amacıyla geçiş süresi tanınmıştır.

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce özel sektör tarımsal araştırma kuruluşu izni alan kuruluşların da araştırma ve ıslah yetkilerinin devam edeceği öngörülmüştür.

Kanunun uygulanması ile ilgili yönetmeliklerin Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıl içinde Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacağı belirlenmiştir.

Geçici Madde 2. - Madde ile bu Kanunun yürürlüğe girmesiyle kurulacak alt birlikler ile Türkiye Tohumcular Birliğinin ilk kuruluş işlemlerine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.

Madde 42. - Yürürlük maddesidir.

Madde 43. - Yürütme maddesidir.

Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Raporu

Türkiye BüyükMilletMeclisi

Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu 16.7.2004

Esas No. : 1/822

Karar No. : 24

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başbakanlık tarafından 1.6.2004 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 4.6.2004 tarihinde tali komisyon olarak Adalet ve Plan ve Bütçe Komisyonlarına, esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen "Tohumculuk Kanunu Tasarısı", Komisyonumuzun 8.7.2004 ve 15.7.2004 tarihli toplantılarında, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin de katılımlarıyla incelenip görüşülmüştür.

Tasarı ile ; tarla bitkileri, bağ-bahçe bitkileri, orman bitki türleri ve diğer bitki türleri çoğaltım materyaline ait çeşitlerin ve genetik kaynakların kayıt altına alınması, tohumlukların üretimi, sertifikasyonu, ticareti, piyasa denetimi ve kurumsal yapılanmalar ile ilgili düzenlemeler yapılmaktadır.

Tasarı ve gerekçesi incelendiğinde,

- Tohumluk ve tohumculukla ilgili tanımlar yenilenerek tohumlukların kapsamının genişletildiği,

- Bakanlık tarafından, sadece kayıt altına alınan çeşitlere ait tohumluklar için üretim izni verileceğinin hükme bağlandığı,

- Geleneksel yöntemlerle ıslah edilen veya geliştirilen bitki çeşitlerinin yanı sıra, biyoteknolojik usuller sonucunda geliştirilen çeşitlerin de kapsama alınmasının sağlandığı,

- Bitki gen kaynakları bakımından dünyada büyük bir öneme sahip olan ülkemizin, söz konusu kaynaklarının kayıt altına alınmasına imkân tanınarak, ülke kaynaklarının yerinde kullanılmasının sağlandığı,

- Çeşitlerin kayıt altına alınmasında sadece tescil konusunun değil çeşitlere üretim izni verilmesi ile standart tohumlukların ve genetik kaynakların da kayıt altına alınmasına imkân tanındığı,

- Tohumluk üretim alanları ve bölgelerinin belirlenmesi sağlanarak, herkesin istediği yerde, istediği şekilde tohumluk veya ürün üretmesinin önüne geçildiği ve böylece ülkesel tohumluk üretimi ve ürün yetiştiriciliğinin disiplin altına alındığı,

- Cezalar ve yaptırımların günün şartlarına göre yeniden düzenlendiği,

- 308 sayılı Tohumlukların Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonu Hakkında Kanunun yürürlükten kaldırıldığı,

Görülmektedir.

Kanun Tasarısının tümü üzerinde yapılan görüşmelerin ardından, Tasarı ve gerekçesi Komisyonumuzca benimsenerek maddelerine geçilmiştir.

Tasarının maddeleri üzerindeki görüşmelerin sonucunda;

- Tasarının 3 üncü maddesi, (a) bendinde geçen " tohum kullanıcıları" ibaresinin metinden çıkarılması ve (m) bendinde yer alan " standart tohumluk" tanımının sadeleştirilerek yeniden tanımlanmasına ilişkin önergenin kabul edilmesi suretiyle,

- Tasarının 4 üncü maddesi, birinci fıkrasının ilk cümlesinin kanun yazım tekniğine uygun olması amacıyla redaksiyona tâbi tutulması suretiyle,

- Tasarının 5 inci maddesi, tohumculuk sektörünün teşvik edilmesi ve desteklenmesine dair bir fıkra eklenmesine ilişkin önergenin kabul edilmesi suretiyle,

- Tasarının 12 nci maddesi, cezai müeyyidelerde birliktelik sağlamak ve cezaların caydırıcılığını temin bakımından miktarlarının artırılmasına ilişkin önergenin kabul edilmesi suretiyle değiştirilerek,

- Tasarının 16 ncı maddesi, birinci fıkrasında geçen " tohum kullanıcıları" ibaresinin metinden çıkarılması ile Bakanlığın tüzük değişikliklerinden haberdar olmasını sağlayacak düzenlemeyi öngören ve ikinci fıkrasının değiştirilmesine ilişkin önergenin kabul edilmesi suretiyle,

- Tasarının 19 uncu maddesi, redaksiyona tâbi tutulmak suretiyle,

- Tasarının 20 nci maddesi, alt birlik genel kurulunun kimlerden oluşacağına dair açıklamanın yapılması ve alt birlik genel kurulunun yalnızca üyelerinin beşte birinin yazılı istemi üzerine değil, yönetim veya denetim kurullarının kararı üzerine de olağan üstü toplantıya çağrılabilmesi imkânını getiren önerge, genel kurulun ikinci toplantısında da gerekli çoğunluğun sağlanamaması durumunda alt birliğin feshedilmiş sayılacağına dair önerge ile alt birlik genel kurulunun görev ve yetkilerinin açıklığa kavuşturularak; alt birliklerin Birliğe ödeyecekleri katkı payının, alt birlik genel kurulu tarafından belirlenmesine ilişkin (l) bendinin metinden çıkarılması, (e) bendinde genel kurulun, yönetim kurulu ve denetim kurulu raporlarını ibra edip etmemeye karar vermesi ve (h) bendinin de alt birlik yönetim kurulu görevleri ile bütünlük sağlaması açısından yeniden düzenlenmesine dair önergenin kabul edilmesi suretiyle değiştirilmesi ve madde metnin kanun yazım tekniğine uygun olarak redaksiyona tâbi tutulması suretiyle,

- Tasarının 21 inci maddesi, (g) bendinin disiplin kurulunun görevleriyle maddeyi uyumlu hale getirmek amacıyla verilen önergenin kabul edilmesi, ikinci fıkrasının yönetim kurulu toplantılarında kararların salt çoğunluğu ile alınması ve eşitlik halinde başkanın oy kullandığı tarafın geçerli sayılmasına dair düzenlemenin kabul edilmesi ve madde metnin kanun yazım tekniğine uygun olarak redaksiyona tâbi tutulması suretiyle,

- Tasarının 22 nci maddesi, Tasarı metninde geçen "denetleme kurulu" ibaresinin "denetim kurulu" olarak değiştirilmesi ve denetim kurulunun genel kurulu gerekli gördüğü hallerde olağan üstü toplantıya çağırabilmesine imkân veren (d) bendinin madde metnine ilave edilmesine dair önergenin kabul edilmesi suretiyle,

- Tasarının 24 üncü maddesi, alt birliklerin birliğe ödeyecekleri katılım payının tespit usul ve esaslarının, birlik gelir ve giderlerini düzenleyen 34 üncü maddede düzenlenmesinin uygun olacağı gerekçesiyle ikinci fıkranın madde metninden çıkarılmasına dair önergenin kabul edilmesi suretiyle,

- Tasarının 28 inci maddesi, redaksiyona tâbi tutulmak suretiyle,

- Tasarının 29 uncu maddesi, Birlik Yönetim kurulu ve Denetim Kurulunun gerekli gördüğü hallerde Genel Kurulu olağan üstü toplantıya çağırabilmesine imkân veren önerge ile Birlik Genel Kurulunun görev ve yetkilerinin belirlenmesi açıklığa kavuşturan ve (f) bendinde, Genel Kurulun Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu raporlarını ibra edip etmemeye karar vermesine ve (ı) bendinde, alt birlik yönetim kurulunun görevleri ile bütünlük sağlaması açısından yeniden düzenlenmesi ve yeni eklenen (k) bendi ile alt birlikler arasındaki koordinasyonu sağlamak amacıyla Birliğe ödenecek katkı payını belirleme işinin Birlik Genel Kuruluna verilmesine dair önergenin kabul edilmesi ve madde başlığının " Birlik Genel Kurulu ve görevleri" şeklinde değiştirilmesi suretiyle,

- Tasarının 30 uncu maddesi, alt birliklerin, Birlik Yönetim Kurulunda eşit ve adil olarak temsil edilebilmesi ve Disiplin Kurulunun görevleriyle maddeyi uyumlu hale getirmek amacıyla (g) bendinin değiştirilmesine dair önergenin kabul edilmesi ve üçüncü maddesinin 21 inci maddede yapılan düzenlemeye uygun olarak redaksiyona tâbi tutulması ve madde başlığının " Birlik Yönetim Kurulu ve görevleri" şeklinde değiştirilmesi suretiyle,

- Tasarının 31 inci maddesi, Birlik Denetim Kurulunun Genel Kurulu gerekli gördüğü hallerde olağan üstü toplantıya çağırabilmesine imkân veren ve yeni (d) bendinin eklenmesine dair önergenin kabul edilmesi ve madde başlığının " Birlik Denetim Kurulu ve görevleri" şeklinde değiştirilmesi suretiyle,

- Tasarının 32 nci maddesi, madde başlığının " Birlik Disiplin Kurulu ve görevleri" şeklinde değiştirilmesi suretiyle,

- Tasarının 33 üncü maddesi, Hakem Kurulu ve görevleri ile ilgili usul ve esaslar Birlik tüzüğünde belirleneceğine dair hükmün metne ilave edilmesi ve (b) bendinin değiştirilmesine ilişkin önergenin kabul edilmesi ve madde başlığının " Birlik Hakem Kurulu ve görevleri" şeklinde değiştirilmesi suretiyle,

- Tasarının 34 üncü maddesi, Birlik tarafından yapılacak yatırımların daha sağlam kaynaklara oturtulması ve birlik üyelerine kendileri için ihtiyaç duyulan parasal kaynağı sağlayabilmeleri amacıyla (a) bendinin değiştirilmesi ve katılım paylarının zamanında tahsil edilmesi ve Birliğe düzenli kaynak akışını sağlamak amacıyla yeni bir fıkra eklenmesine ilişkin önergenin kabul edilmesi suretiyle,

- Tasarının 35 inci maddesi, ( e) bendinde geçen "veya vergi kaçakçılığına teşebbüs ya da" ibaresinin metinden çıkarılması ile (g) bendine " zirai" kazancın eklenmesi suretiyle,

- Tasarının 40 ıncı maddesi, madde metnine orman bitki türlerine ait tohumlukların ticaretinin ile denetiminin eklenmesine dair önergenin kabul edilmesi suretiyle,

- Tasarının 41 inci maddesi, madde başlığının "Yürürlükten kaldırılan hükümler" şeklinde değiştirilmesi suretiyle,

- Tasarının geçici 2 nci maddesi, Bakanlığın Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte faaliyet gösteren dernek ve meslek kuruluşlarına öncelik tanımasına ve 35 inci maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinin, organların ilk seçimlerinde uygulanmayacağına dair önergenin kabul edilmesi suretiyle,

- Diğer maddeleri ise aynen,

Kabul edilmiştir.

Tasarının bütünü, Başkanlığımıza verilen redaksiyon yetkisi çerçevesinde, kanun yazım tekniğine uygun olarak düzenlenmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile sunulur.

Başkan Sözcü Üye

İlyas Arslan Erdoğan Özegen Fikret Badazlı

Yozgat Niğde Antalya

Üye Üye Üye

Osman Özcan Ahmet Ertürk Mehmet Ali Suçin

Antalya Aydın Batman

(İmzada bulunamadı)

Üye Üye Üye

Ramazan Kerim Özkan Mehmet Mehdi Eker Ali Ayağ

Burdur Diyarbakır Edirne

Üye Üye Üye

Özkan Öksüz Mehmet Çerçi Ömer İnan

Konya Manisa Mersin

Üye Üye Üye

Şefik Zengin Fahrettin Üstün Cemal Uysal

Mersin Muğla Ordu

Üye Üye Üye

Necati Uzdil Zülfikar İzol Ahmet Kambur

Osmaniye Şanlıurfa Tekirdağ

Üye

Maliki Ejder Arvas

Van

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

TOHUMCULUK KANUNU TASARISI

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Tanımlar

Amaç

MADDE 1. - Bu Kanunun amacı; bitkisel üretimde verim ve kaliteyi yükseltmek, tohumluklara kalite güvencesi sağlamak, tohumluk üretim ve ticareti ile ilgili düzenlemeleri yapmak ve tohumculuk sektörünün yeniden yapılandırılması ve geliştirilmesi için gerekli olan düzenlemeleri gerçekleştirmektir.

Kapsam

MADDE 2. - Bu Kanun tarla bitkileri, bağ-bahçe bitkileri, orman bitki türleri ve diğer bitki türleri çoğaltım materyaline ait çeşitlerin ve genetik kaynakların kayıt altına alınması, tohumlukların üretimi, sertifikasyonu, ticareti, piyasa denetimi ve kurumsal yapılanmalar ile ilgili düzenlemeleri kapsar.

Tanımlar

MADDE 3. - Bu Kanunun uygulanmasında;

a) Alt birlik: Faaliyet konularına göre; bitki ıslahçıları, tohum sanayicileri ve üreticileri, fide üreticileri, fidan üreticileri, tohum yetiştiricileri, tohum dağıtıcıları, tohum kullanıcıları, süs bitkileri üreticileri ve tohumculukla ilgili diğer konularla iştigal eden gerçek veya tüzel kişiler tarafından oluşturulan, tüzel kişiliğe sahip, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşunu,

b) Araştırma kuruluşu: Bitki çeşitlerinin ıslahı veya bulunması ve geliştirilmesi ile ilgili faaliyet gösteren, nitelikleri ve çalışma usul ve esasları Bakanlıkça belirlenen kamu kurum ve kuruluşlarını veya özel kuruluşları,

c) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,

d) Birlik: Türkiye Tohumcular Birliğini,

e) Çeşit: Bir veya birden fazla genotipin birleşmesinden ortaya çıkan ve kendine has özelliklerle tanımlanan, sözü edilen özelliklerden en az biriyle diğer herhangi bir bitki grubundan ayrılan, değişmeksizin çoğaltılmaya uygunluğu bakımından bir bütün olan, botanik taksonomi içinde yer alan geleneksel ve/veya biyoteknolojik yöntemlerle geliştirilmiş olan genetik yapıyı,

f) Çeşit listesi: Kayıt altına alınan ve ticareti yapılan çeşitlerin yayımlandığı listeyi,

g) Durulmuşluk: Çeşidin, tekrarlanan üretimlerden sonra veya belirli çoğaltım dönemleri sonunda ilgili özellikleri değişmeksizin aynı kalmasını,

h) Farklılık: Bir çeşidin müracaatının yapıldığı tarihte herkesçe bilinen çeşitlerden, tescile esas özelliklerden, en az birisi bakımından farklılık göstermesini,

ı) Genetik kaynak: Bitki ıslahçıları ve bilim adamlarının ihtiyacı olan genlerin sağlandığı, bitki yapılarında genetik farklılık ve farklı özellikler içeren potansiyel populasyon, bir ülkede veya bir bölgede doğal olarak bulunan bitkilerin yabanî türleri ve bunların geçiş formları, yerel çeşitler, özel amaçlarla geliştirilmiş çeşitler ve bazı önemli karakterlere sahip ıslah materyallerini,

i) Islah: Elde bulunan çeşitlerin korunmasını ve devamlılığını sağlama, bunların üzerinde çalışarak özelliklerini daha da iyileştirme, genetik kaynak ve stoklardan yararlanarak çeşit veya çeşitler elde etme amacıyla yapılan çalışmaları,

j) Islahçı: Bir çeşidi ıslah eden veya bulan ve geliştiren gerçek veya tüzel kişileri,

k) Kütük: Bu Kanun kapsamında kayıt altına alınan çeşitlerin ve genetik kaynaklar kapsamına giren materyallerin kayıtlı olduğu sicilleri,

l) Özel üretim alanları: Tohumluk üretimi yapılması amacıyla sınırları Bakanlık tarafından belirlenen alanları,

m) Standart tohumluk: Islah edilen veya bulunan ve geliştirilen bitki çeşitlerinin, farklı, yeknesak ve durulmuş olduğunun, biyolojik ve teknolojik özellikleri ile hastalık ve zararlılara dayanıklılığının ve tarımsal özelliklerinin tespit edilerek, sadece laboratuvar kontrolleriyle de ticarete arz edilebilmek amacıyla kütüğe kaydedilen çeşitlere ait yeterli çeşit kimliği ve çeşit safiyetine sahip, belirli bitkilerin üretimine yönelik ve bu konuda ayrıca belirlenmiş koşulları karşılayan, çeşidin kimliğini ve safiyetini belirlemek için yapılan ve bazı türlerde resmî post kontrole konu olan tohum veya çoğaltım materyalini,

n) Tavsiye listesi: Kayıt altına alınan çeşitlerin yetiştirilmelerinin uygun olduğu bölgelerin belirlendiği listeyi,

o) Tescil: Yurt içinde veya yurt dışında ıslah edilen veya bulunan ve geliştirilen bitki çeşitlerinin yeni, farklı, yeknesak ve durulmuş olduğunun, biyolojik ve teknolojik özellikleri ile hastalık ve zararlılara dayanıklılığının ve tarımsal değerlerinin tespit edilerek kütüğe kaydedilmesini,

p) Tohumculuk sektörü: Bitki çeşitlerini ıslah eden, tohumlukları üreten, yetiştiren, işleyen, satan, dağıtan, satışa veya dağıtıma arz eden, ithal veya ihraç eden veya tohumculuk ile ilgili diğer faaliyetlerde bulunan kamu kurum ve kuruluşları veya özel kuruluşlar ile bu kuruluşların oluşturduğu birlik veya derneklerden müteşekkil yapıyı,

r) Tohumluk: Bitkilerin çoğaltımı için kullanılan tohum, yumru, fide, fidan çelik gibi generatif ve vegetatif bitki kısımlarını,

s) Tohumluk kontrolörü: Tohumluk sertifikasyonuna ilişkin kontrolleri yapan, numune alan ve piyasa denetimlerini yaparak bu konularda belge düzenleyen kamu görevlilerini veya özel kişileri,

t) Tohumluk kontrolü: Fiziksel ve biyolojik durumları tespit edilen tohumlukların standartlara uygunluğunun kontrol edilmesini,

u) Tohumluk sertifikasyonu: Tohumlukların tarla ve laboratuvar kontrolleri sonucunda genetik, fiziksel, biyolojik ve sağlıkla ilgili değerlerinin standartlara uygunluğunun tespit edilmesi ve bunun belgelendirilmesi işlemini,

ü) Tohumluk sınıfı: Tohumlukların üretilmesinde takip edilen döl sırası veya generasyonunu,

v) Tohumluk standardı: Tohumluğun fiziksel ve biyolojik niteliklerini belirleyen kalite ölçülerini,

y) Üretim izni: Yurt içinde veya yurt dışında ıslah edilen veya bulunan ve geliştirilen bitki çeşitlerinin biyolojik ve teknolojik özellikleri ile hastalık ve zararlılara dayanıklılığının ve tarımsal özelliklerinin tespit edilerek, çeşit tescil edilinceye kadar verilen süreli izni,

z) Yeknesaklık: Çeşidin çoğaltımı esnasında, çoğaltma metoduna bağlı olarak beklenen varyasyonun dışındaki diğer özellikler yönünden bir örneklik göstermesini veya yeterince homojen olmasını,

İfade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Tohumlukların Kaydı, Üretimi, Sertifikasyonu, Ticareti ve Piyasa Denetimi

Kayıt altına alma

MADDE 4. - Bitki çeşitlerinin tescili, üretim izni ve standart tohumluk çeşit kaydı ile genetik kaynakların Bakanlık tarafından bir kütüğe kaydedilmesi işlemlerini kapsar.

Islah edilmiş çeşitler; farklılık, yeknesaklık ve durulmuşluk ve/veya biyolojik, teknolojik özellikleri ile tarımsal değerleri belirlenmek suretiyle, genetik kaynaklar ise morfolojik ve/veya moleküler karakterizasyonu yapılarak kayıt altına alınır.

Tarımsal bitki türlerine ait çeşitlerin, kayıt altına alınması, kütükte kalış süresi, kayıt altına almanın yenilenmesi, kütükten silinmesi, devamlılığın sağlanması, katalog oluşturulması ile ilgili hususlar yönetmelikle belirlenir.

Ayrıca tescil, üretim izni ve standart tohumluk çeşit kaydı ile ilgili usul ve esaslar bitki gruplarına göre yönetmelikle düzenlenir.

Tohumluk üretimi

MADDE 5. - Bakanlık tarafından, bitkisel ve tarımsal özellikleri belirlenerek sadece kayıt altına alınan çeşitlere ait tohumlukların üretimine izin verilir.

Tohumlukların yetiştirileceği özel üretim alanlarının özellikleri ile sınırları içerisinde tohumluk üretimi yapan ve bitkisel ürün yetiştiren gerçek veya tüzel kişilerin uyması gereken hususlar yönetmelikle belirlenir.

Özel üretim alanlarının sınırları içerisinde, Bakanlıkça izin verilmeyen tohumluk veya bitkisel ürün yetiştirilemez.

Tohumluk sertifikasyonu

MADDE 6. - Yurt içinde üretilen, 4 üncü maddeye göre tescil edilen veya üretim izni verilen çeşitlerden tohumluk sınıflarına göre yetiştirilen ve üretilen tohumluklar, sertifikasyon işlemine tâbi tutulur.

Tarla ve laboratuvar kontrolleri yapılarak tohumluk standartlarına uygun olarak sertifikalandırılan tohumluklar usulüne göre ambalajlanarak etiketlenir.

Tohumluk sertifikasyon esasları ile ambalajlama ve etiketlemede uyulacak hususlar bitki gruplarına göre yönetmelikle belirlenir.

Tohumluk ticareti

MADDE 7. - Yurt içinde sadece kayıt altına alınmış çeşitlere ait tohumlukların ticaretine izin verilir.

Bu tohumluklar, Bakanlık tarafından belirlenmiş nitelik ve standartlara uygun, sertifikalı veya kütüğe kaydedilmek üzere kabul edilmiş veya standart tohumluk olarak ambalajlı ve etiketli olarak ticarete arz edilir.

Tohumlukların ithal ve ihracı Bakanlığın iznine tâbidir. İthal edilecek tohumluklarda yurt içi standartlara uygun olma şartı aranır. Tohumluk ithalat ve ihracatına ilişkin usul ve esaslar ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Bakanlıkça belirlenir.

Piyasa denetimi

MADDE 8. - Tohumlukları yetiştiren, işleyen ve satışa hazırlayan, dağıtan ve satan gerçek veya tüzel kişiler, Bakanlık tarafından yetkilendirilir ve denetlenir. Yetkilendirme ve denetim ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.

Ticarete arz edilen tohumlukların standartlara uygunluğu ile etiket ve ambalaj bilgilerinin doğruluğu Bakanlıkça denetlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Ücret, İlan, Tazminat ve Cezalar

Ücret

MADDE 9. - Sunulan hizmetler ile onaylanan ve düzenlenen belgeler karşılığında aşağıda belirtilen ücretler alınır:

a) Başvuru inceleme ücreti,

b) Tescil ücreti,

c) Üretim izni ücreti,

d) Standart tohumluk kayıt ücreti,

e) Genetik kaynaklar kayıt ücreti,

f) Sertifikasyon hizmetleri ücreti;

1. Tarla kontrolleri ücreti,

2. Laboratuvar kontrolleri ücreti,

3. Belgelendirme ücreti,

4. Etiket ücreti,

g) Yayın ücretleri,

h) Diğer ücretler.

Bu ücretler her yıl ocak ayında Bakanlık tarafından belirlenerek ilan edilir. Ücretler ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

İlan

MADDE 10. - 4 üncü madde hükümlerine göre kayıt altına alınan çeşitler ile tavsiye listesinde yer alan çeşitler Bakanlıkça süreli olarak çıkarılacak bültende ilan edilir.

Bültende; kütükten silinen veya tavsiye listesinden çıkarılan çeşitler ile tohumculukla ilgili düzenlemeler hakkındaki bilgiler yayımlanır. Bültende ayrıca yer alacak hususlar Bakanlık tarafından belirlenir.

Tazminat

MADDE 11. - Fiillerinin ayrıca suç sayılma hâli saklı kalmak üzere, zarara neden olan kusurlu tohumluğu üreten, satan, dağıtan, ithal eden veya başka şekilde piyasaya süren gerçek veya tüzel kişiler, meydana gelen zararı müteselsilen tazmin etmekle yükümlüdür. Bunlar, kusurları oranında birbirlerine rücu edebilirler.

Dava, zarara uğrayanın zarara uğradığının tespit edilmesinden itibaren altı ay içinde, her hâlde zararın meydana gelmesinden itibaren iki yıl içinde açılabilir.

Ceza hükümleri

MADDE 12. - 4 üncü madde gereğince kayıt altına alınan çeşitlere ait tohumlukları;

a) Sertifikasyon işlemine tâbi tutulmadan ve standart tohumluk şartlarına uygun olarak kontrol edilip tohumluk analiz raporu alınmadan,

b) Bakanlıkça belirlenmiş asgarî tohumluk standardının altına düşürülmüş olarak veya tağşiş edilerek,

c) Yönetmeliğe uygun şekilde ambalajlamadan veya etiketlemeden ya da taklit ambalajlar veya taklit etiketlerle isim ve marka taklidi yaparak veya isim ve marka dışında da olsa iltibasa mahal verecek şekilde ibareler kullanarak,

d) Yönetmeliğine uygun hazırlandığı ve ilaçlandığı bilindiği halde, amacı dışında yemlik veya yemeklik olarak,

e) Sertifika işlemine tâbi tutulmadığı veya kontrol edilmediği hâlde, sertifikalandırılmış veya kontrol edilmiş gibi göstererek,

f) Çeşidin kayıt altına alınmasında belirlenen niteliklere uygun olmayacak şekilde yanıltıcı tanıtım ve reklam yaparak,

satanlar, dağıtanlar, satışa ve dağıtıma arz edenler veya şahsî ihtiyacından fazlasını elinde bulunduranlara beş milyar lira idarî para cezası verilir. Bu fiillerin bir yıl içinde tekrarı hâlinde para cezası iki katı olarak uygulanır ve bu fiilleri işleyenler beş yıl faaliyetten men edilir. Bu tohumluklara Bakanlık tarafından el konulur ve bu tohumlukların müsaderesine sulh ceza mahkemesince karar verilir.

Bakanlıktan yetki almadan tohumluk yetiştiren, işleyen, satışa hazırlayan, dağıtan veya satan kişi veya kuruluşlara üç milyar lira idarî para cezası verilir. Bu fiillerin bir yıl içinde tekrarı hâlinde bu kişiler tohumluk ticaretinden men edilir.

Bakanlıkça gerekli izni verilmeyen ve kontrolleri yapılmayan tohumlukları ithal ve ihraç edenlere on milyar lira idarî para cezası verilir. Bu tohumluklara Bakanlıkça el konulur ve bu tohumlukların müsaderesine sulh ceza mahkemesince karar verilir.

Tohumlukları ithal ve ihraç işlemlerinde gerçeğe aykırı bilgi ve belge verenler veya belgeler üzerinde tahrifat yaptıkları tespit edilenlere on milyar lira idarî para cezası verilir.

Bakanlıkça belirlenen tohumluk özel üretim alanları sınırları içerisinde kurallara uymadan tohumluk veya bitkisel ürün yetiştiren kişilere üç milyar lira idarî para cezası verilir. Bu ekilişler, masrafları üretimi yapanlara ait olmak üzere, Bakanlıkça söktürülür ve gerektiğinde imha edilir.

Bu maddede belirtilen idarî para cezaları, o yerin en büyük mülkî amiri tarafından verilir. Verilen idarî para cezalarına dair kararlar ilgililere 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir. Bu cezalara karşı tebliğ tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz. İtiraz üzerine verilen karar kesindir. İtiraz, zaruret görülmeyen hâllerde evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır. Bu Kanuna göre verilen idarî para cezaları, 6183 sayılı Âmme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.

Hükmün ilanı

MADDE 13. - Tohumlukların müsaderesine ilişkin dava sonucunda haklı çıkan tarafın menfaatinin veya haklı bir sebebin bulunması hâlinde, masrafları karşı tarafa ait olmak üzere, kesinleşmiş kararın günlük gazete veya benzeri vasıtalarla tamamen veya özet olarak ilan edilmesini talep etme hakkı vardır. İlanın şekli ve kapsamı ile ceza veya tazminat bedeli ile orantılı olarak tayin edilecek ilan bedeli kararda belirlenir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İstisna ve Yetki Devri

İstisna

MADDE 14. - İthal edilip ihracat amacıyla üretilen tohumluklarda kayıt altına alma şartı aranmaz. Ayrıca, ticarete konu olmamak ve şahsî ihtiyaç miktarı ile sınırlı kalmak kaydıyla çiftçiler arasında yapılacak tohumluk mübadeleleri ile deneme ve denetim amacıyla kullanılan ve miktarları Bakanlıkça belirlenen tohumluklar bu Kanun hükümlerinden müstesnadır.

Yetki devri

MADDE 15. - Bakanlık, gerekli gördüğü hâllerde, 5 inci, 6 ncı, 7 nci ve 8 inci maddelerde belirtilen yetkilerini kısmen veya tamamen Birliğe, kamu kurum ve kuruluşlarına, özel hukuk tüzel kişilerine veya üniversitelere, şartları belirlenmek kaydıyla süreli veya süresiz olarak devredebilir.

Yetkiyi alanın, belirlenen şartlara uymaması hâlinde, devredilen yetkiler Bakanlıkça geri alınır. Yetki devredilen kişilerin kastî olarak resmî kontrollerdeki kuralları ihlal ettiği belirlendiğinde, ilgili tohumlukların belirlenen standartları karşıladığı durumlar haricinde, bunların düzenledikleri sertifikalar hükümsüz kılınır.

Belirli bir süreyle devredilen yetkiler süre bitiminde Bakanlıkça geri alınabilir veya belirlenen şartlarla yeniden devredilebilir.

Yetki devrinin şartları, yetki devredilecek Birlik, kamu kurum ve kuruluşları, özel hukuk tüzel kişileri ve üniversitelerle ilgili teknik ve fizikî şartlara ilişkin usul ve esaslar ile yetki devrinin geri alınmasında uygulanacak hususlar yönetmelikle belirlenir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Alt Birlikler ve Türkiye Tohumcular Birliği

Alt birliklerin kuruluşu

MADDE 16. - Alt birlikler, tohumculuk sektörünün geliştirilmesi ile sektörde faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişiler arasında meslekî dayanışma sağlayarak meslekî faaliyetleri kolaylaştırmak, tohumculuk faaliyetinde bulunanların ekonomik ve sosyal haklarının korunmasını sağlamak ve mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek amacıyla, bitki ıslahçıları, tohum sanayicileri ve üreticileri, fide üreticileri, fidan üreticileri, tohum yetiştiricileri, tohum dağıtıcıları, tohum kullanıcıları, süs bitkileri üreticileri ve tohumculukla ilgili diğer konularla iştigal eden en az yedi gerçek veya tüzel kişi tarafından faaliyet konularına göre kurulan, tüzel kişiliğe sahip, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır.

Alt birlik, kuruluş ve çalışma esaslarını belirleyen tüzüğü ile Bakanlığa başvurur. Tüzükte ve kurucuların hukukî durumlarında mevzuata aykırılık ve noksanlık yoksa, alt birliğin kuruluşu Bakanlıkça onaylanır ve durum alt birliğe en geç onbeş günde içinde bildirilir. Alt birlik tüzüğü, alt birliğe yapılan yazılı bildirimden sonra onbeş gün içinde yerel bir gazetede yayınlanır. Alt birlik, tüzüğünün yayınlandığı günü izleyen bir ay içerisinde, ilk genel kurulunu toplamak ve organlarını oluşturmak zorundadır.

Kuruluş bildirisinde, birlik tüzüğünde ve kurucuların hukukî durumlarında mevzuata aykırılık veya noksanlık tespit edildiği takdirde, bunların giderilmesi geçici yönetim kurulundan yazı ile istenir. Bu yazının tebliğinden itibaren otuz gün içinde belirtilen noksanlıklar tamamlanmaz veya mevzuata aykırılık giderilmez ise Bakanlığın ihbarı üzerine Cumhuriyet savcılığı birliğin feshi için yetkili mahkemeye başvurur. Cumhuriyet savcılığı birliğin faaliyetlerinin durdurulmasını da isteyebilir.

Aynı konuda faaliyet gösteren birden fazla alt birlik kurulamaz. Tohumculukla iştigal eden gerçek veya tüzel kişiler faaliyet konularına göre birden fazla alt birliğe üye olabilirler, ancak, aynı anda birden fazla yönetim kurulunda görev alamazlar. Alt birliklerin faaliyet konuları ile ilgili çalışma merkezleri Bakanlıkça tespit edilir.

Üyelik

MADDE 17. - Tohumculukla ilgili faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler faaliyet konuları ile ilgili alt birliğe üye olmak zorundadır. Üyelik ile ilgili usul ve esaslar alt birliğin tüzüğünde belirlenir.

Gerçek veya tüzel kişi alt birlik üyeleri, alt birliğe giriş sırasında giriş aidatı ve her yıl için yıllık aidat ödemekle yükümlüdür. Giriş aidatı ile yıllık aidat, onaltı yaşından büyükler için uygulanan aylık asgarî ücretin brüt tutarının yüzde onundan az, dört katından fazla olamaz. Giriş aidatının alındığı yıl için ayrıca yıllık aidat alınmaz. Süresinde ödenmeyen aidatlar alt birlikçe kanunî faizi ile tahsil edilir.

Alt birliğin görevleri

MADDE 18. - Alt birliğin görevleri şunlardır:

a) Üyeleri arasında iletişim ve dayanışma sağlamak,

b) Üyelerinin ve tohumculuk sektöründe faaliyet gösteren kişilerin meslekî bilgi ve görgülerini geliştirmek üzere konferans, panel, kurs, seminer ve benzeri eğitim faaliyetlerinde bulunmak, kitap ve süreli yayınlar hazırlamak veya hazırlatmak,

c) Faaliyet gösterdikleri tohumculuk alt sektörünün geliştirilmesi için konuları ile ilgili yatırım yapmak, inceleme ve araştırma yapmak veya yaptırmak ve raporlar düzenlemek,

d) Tohumculuk sektörüyle ilgili kararların oluşmasına yardım etmek üzere öneriler ve raporlar hazırlamak ve bunları Birliğe sunmak,

e) Birliğe üye olarak ülke tohumculuğunun gelişmesine katkı sağlamak,

f) Mevzuatla verilecek görevleri yerine getirmek.

Alt birlik organları

MADDE 19. - Alt birlik organları şunlardır:

a) Genel kurul,

b) Yönetim kurulu,

c) Denetleme kurulu,

d) Disiplin kurulu.

Alt birlik genel kurulu

MADDE 20. - Genel kurul yılda bir defadan az olmamak üzere yönetim kurulunun çağrısı üzerine toplanır. Genel kurul, üyelerin beşte birinin yazılı isteği üzerine olağanüstü olarak toplanır. Genel kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır. İlk toplantıda yeterli çoğunluk sağlanamazsa ikinci toplantıda çoğunluk aranmaz. Ancak, ikinci toplantıya katılan üye sayısı; yönetim, denetleme ve disiplin kurulları asıl üyelerinin toplamının iki katından az olamaz. Genel kurul toplantılarında kararlar hazır bulunanların salt çoğunluğu ile alınır.

Alt birlikler, iki yıllık bir dönem için Birlik genel kurul toplantılarına katılmak üzere, onar asıl ve yedek temsilci seçer. Genel kurulun toplantıya çağrılması, toplanma ve Birlik genel kurulu temsilcilerinin belirlenmesi ile ilgili usul ve esaslar alt birliğin tüzüğünde belirlenir.

Genel kurulun görevleri şunlardır:

a) Alt birlik organlarını seçmek,

b) Üyelik şartları, üyelikten çıkma ve çıkarılma konusunda karar vermek,

c) Giriş aidatı ve yıllık aidatı belirlemek,

d) Meslekleri ile ilgili tohumculuk alt sektörünün geliştirilmesi için temel ilkeleri belirlemek,

e) Yönetim kurulu ve denetleme kurulu raporlarını görüşmek ve ibra etmek,

f) Yönetim kurulunca hazırlanan bütçeyi görüşmek ve onaylamak,

g) Alt birliğin çalışmaları ve yönetilmesi ile ilgili genel ilkeleri belirlemek,

h) Alt birlik için gerekli taşınmazların satın alınması veya mevcut taşınmazların satılması konusunda yönetim kuruluna yetki vermek,

ı) Birlik genel kurulu ve hakem kurulu temsilcilerini seçmek,

i) Tohumculuk faaliyetleri ile ilgili tesis, laboratuvar, işletme, eğitim merkezi kurulması ve bu yerlerin alet, ekipman ve diğer ihtiyaçlarının giderilmesi konusunda yönetim kuruluna yetki vermek,

j) Genel kurul toplantı kararlarının birer suretini Birliğe göndermek,

k) Tohumculuk sektörünün güncel konularını görüşmek,

l) Alt birliğin gelirlerinden Birlik için ayrılacak katkı payını belirlemek.

Alt birlik yönetim kurulu

MADDE 21. - Yönetim kurulu iki yıllık bir dönem için genel kurul üyeleri arasından seçilen en az beş asıl ve beş yedek üyeden oluşur. Yönetim kurulu asıl üyeleri, ilk toplantılarında yönetim kurulunun vereceği görevleri yürütmek üzere, gizli oyla, kendi aralarından bir başkan, bir başkan yardımcısı ve bir sayman üye seçerler. Yönetim kurulunun vereceği görevler ile alt birliğin işlerini yürütmek üzere bir genel sekreter tayin edilir. Genel sekreterin nitelikleri ile görevleri alt birlik tüzüğünde belirlenir.

Yönetim kurulu başkanı; yönetim kuruluna başkanlık eder ve alt birliği temsil eder, alt birliğin malî işlerinden ve bu konu ile ilgili defter ve kayıtların tutulmasından sayman üye ile birlikte, diğer defterler ve yazışmalarla ilgili olarak da genel sekreterle birlikte sorumludur. Başkanın yokluğunda kendisine başkan yardımcısı vekalet eder. Üst üste iki dönem başkanlık yapanlar aradan iki seçim dönemi geçmedikçe aynı göreve yeniden seçilemezler.

Yönetim kurulu ayda bir defadan az olmamak üzere başkanın çağrısı ile toplanır. Yönetim kurulu salt çoğunlukla toplanır ve en az üç üyenin aynı yöndeki oyu ile karar alır. Yönetim kurulu toplantılarına ilişkin usul ve esaslar alt birlik tüzüğü ile belirlenir.

Yönetim kurulunun görevleri şunlardır:

a) Genel kurul gündemini hazırlamak ve genel kurulu toplantıya çağırmak,

b) Alt birliğin dönem bilançosunu, faaliyet raporunu ve tahmini bütçesini hazırlayıp genel kurula sunmak,

c) Genel kurul kararlarını uygulamak,

d) Üyeler arasında iletişim ve dayanışmayı sağlamak,

e) Üyelerin ve tohumculuk sektöründe faaliyet gösteren kişilerin meslekî bilgi ve görgülerinin artırılması ve geliştirilmesi için konferans, seminer, kurs, sempozyum ve benzeri eğitim işlerini düzenlemek,

f) Tohumculuk sektörünün geliştirilmesi için gerekli çalışmaları yapmak, sektörle ilgili inceleme ve araştırma yapmak veya yaptırmak,

g) Üyeler hakkında disiplin cezasını gerektiren veya suç teşkil eden fiillerin varlığı hâlinde, inceleme yaparak sonucu disiplin kuruluna bildirmek,

h) Alt birlik adına taşınır ve taşınmaz mal almak, satmak, ipotek etmek ve bunlar üzerinde her türlü aynî hak tesis etmek,

ı) Genel kurulca verilecek diğer görevleri yapmak.

Alt birlik denetleme kurulu

MADDE 22. - Denetleme kurulu, genel kurul tarafından iki yıllık bir dönem için alt birlik üyeleri arasından seçilen üç asıl ve üç yedek üyeden oluşur. Denetleme kurulu yılda en az iki defa toplanır, üyeler ilk toplantılarında kendi aralarından gizli oyla bir başkan seçerler. Denetleme kurulunun toplanma usul ve esasları alt birlik tüzüğü ile belirlenir.

Denetleme kurulunun görevleri şunlardır:

a) Alt birliğin tüm hesap ve işlemlerini incelemek,

b) Hesap ve işlemlerde gördüğü aksaklıkları en geç onbeş gün içinde yönetim kuruluna sunmak,

c) İki yıllık denetleme sonuçlarını bir rapor hâlinde genel kurula sunmak.

Alt birlik disiplin kurulu

MADDE 23. - Disiplin kurulu, genel kurulca iki yıllık bir dönem için alt birlik üyeleri arasından seçilen üç asıl ve üç yedek üyeden oluşur. Disiplin kurulu, yönetim kurulunun çağrısıyla toplanır. Disiplin kurulu üyeleri ilk toplantılarında gizli oyla kendi aralarından bir başkan ve bir de raportör seçerler. Toplanma ve disiplinle ilgili usul ve esaslar alt birlik tüzüğü ile belirlenir.

Disiplin kurulunun görevleri şunlardır:

a) Yönetim kurulunun disiplin kovuşturması açılmasına dair kararı üzerine inceleme yaparak disiplinle ilgili kararları uygulamak ve cezaları vermek,

b) Yönetim kurulunun vereceği diğer görevleri yapmak.

Alt birlik gelir ve giderleri

MADDE 24. - Alt birliklerin gelirleri şunlardır:

a) Giriş aidatı ve yıllık aidat,

b) Üyelerin tohumculukla ilgili ürün, mal ve hizmet satışlarından binde üç oranında kesilecek komisyon,

c) Yatırım, ortaklık ve işletme gelirleri ile laboratuvar ve benzeri tesis gelirleri,

d) Fuar, organizasyon, reklam, tanıtım ve yayıncılık gelirleri,

e) İsim hakkı, logo, tohumluk etiketi, sözleşme ücretleri, hakemlik, arabuluculuk, danışmanlık, eğitim ve toplantı gelirleri,

f) Taşınır ve taşınmaz mallardan elde edilen gelirler,

g) Alt birlik yetkisinde bulunan işlemlerle ilgili izin, yetki belgesi ve tasdik ücretleri,

h) Faaliyet konuları ile ilgili diğer gelirler.

Alt birlikler, her yıl brüt gelirlerinin yüzde onunu Birliğe katılım payı olarak ayırarak, Birlik yönetim kurulunun belirleyeceği bankalardan birine Birlik adına yatırmak zorundadır. Katılım payları, bir önceki yıl brüt gelirleri üzerinden hesap edilerek, izleyen yılın mart, haziran, eylül ve aralık aylarında eşit dört taksitte yatırılır.

Alt birliğin giderleri, bu Kanun kapsamında verilen görevler ile kuruluş amaçları çerçevesinde yürütülen görevlerin ifasına yönelik faaliyetlerle ilgili giderlerdir.

Fesih

MADDE 25. - Alt birlik genel kurulu, genel kurula katılma hakkına sahip tüm üyelerin üçte iki çoğunluğu ile fesih kararı alabilir. İlk toplantıda çoğunluk sağlanamaması hâlinde ikinci toplantıda yönetim, denetleme ve disiplin kurulu üye sayısının iki katından az olmamak üzere katılan üyelerle toplantı yapılabilir. Bu durumda fesih kararı, toplantıya katılanların üçte iki çoğunluğuyla alınır. Fesihle ilgili usul ve esaslar alt birlik tüzüğü ile belirlenir.

Türkiye Tohumcular Birliği

MADDE 26. - Türkiye Tohumcular Birliği; alt birlikler arasındaki işbirliği ve dayanışmayı temin etmek, tohumculuk sektörünün geliştirilmesi ile sektörde faaliyet gösterenler arasında meslekî dayanışma sağlamak ve mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek amacıyla alt birliklerce kurulan, tüzel kişiliğe sahip, kamu kurumu niteliğinde meslek üst kuruluşudur. Birliğin kuruluşundan sonra alt birlikler Birliğe üye olmak zorundadır.

Birliğin görevleri

MADDE 27. - Birlik, ülkenin tohumculuk sektörünün geliştirilmesini sağlamak amacıyla aşağıda belirlenen görevleri yapar.

a) Tohumculuk sektörünün geliştirilmesi ve tohumculuk politikalarının oluşturulmasına yardımcı olmak için Bakanlığa önerilerde bulunmak.

b) Ülkede ticareti yapılan tohumlukların kalite güvencesinin sağlanması için sistem oluşturmak.

c) Tohumculuk konusunda hazırlanan düzenlemelere ilişkin görüş bildirmek.

d) Üyeleriyle, kamu kurum ve kuruluşları ve diğer meslekî kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyon sağlamak.

e) Üyeleri arasında çıkacak uyuşmazlıklarda, tarafların talebi üzerine arabuluculuk yapmak.

f) Ulusal ve uluslar arası meslek örgütleri ile teknik işbirliği yapmak ve gerektiğinde bu örgütlere üye olmak.

g) Tohumculuk sektöründe araştırıcı ve ıslahçılara burs, hibe ve destek sağlayarak teknik kadroların oluşmasını sağlamak.

h) Üyelerinin ve tohumculuk sektöründe faaliyet gösterenlerin uymaları gereken meslekî etik kurallarını belirlemek.

ı) Tohumluk üretim sözleşmeleri düzenlemek ve uygulanmasını izlemek.

i) Tohumculuk sektörü ile ilgili yatırım yapmak, menkul ve gayrimenkul almak, satmak, rehnetmek, ödünç para almak, kuruluş amaçları doğrultusunda sosyal yardımlarda bulunmak.

j) Bakanlıkça bu Kanun kapsamında verilecek diğer iş ve işlemleri yapmak.

k) Mevzuatla verilecek diğer iş ve işlemleri yapmak.

Birliğin organları

MADDE 28. - Birliğin organları şunlardır:

a) Genel kurul,

b) Yönetim kurulu,

c) Denetleme kurulu,

d) Disiplin kurulu,

e) Hakem kurulu.

Birlik genel kurulu

MADDE 29. - Birlik genel kurulu, alt birliklerin kendi üyeleri arasından iki yıl için seçecekleri temsilcilerden oluşur. Temsilcilerin alt birliklerden çıkması, çıkarılması, ölümü, istifası hâllerinde yerlerine yedek temsilciler genel kurula katılırlar. Temsilcilerin genel kurula katılma masrafları temsil ettikleri alt birlik tarafından karşılanır.

Genel kurul yılda bir defadan az olmamak üzere yönetim kurulunun çağrısı üzerine toplanır. Genel kurul, temsilcilerin beşte birinin yazılı isteği üzerine olağanüstü olarak toplanır. Genel kurul, temsilci tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır. İlk toplantıda yeterli çoğunluk sağlanamazsa ikinci toplantıda çoğunluk aranmaz. Ancak, ikinci toplantıya katılan temsilci sayısı; yönetim, denetleme ve disiplin kurulları asıl üyelerinin toplamının iki katından az olamaz. Genel kurul toplantılarında kararlar hazır bulunanların salt çoğunluğu ile alınır. Genel kurulun toplantıya çağrılması ve toplantılarla ilgili usul ve esaslar Birlik tüzüğünde belirlenir.

Genel kurulun görevleri şunlardır:

a) Alt birlikler arasında işbirliği kurmak ve bunların gelişimi için gerekli tedbir ve kararları almak,

b) Tohumculuk alt sektörünün geliştirilmesi için temel ilkeleri belirlemek,

c) Birlik organlarını seçmek,

d) Birliğin çalışmaları ve yönetilmesi ile ilgili genel ilkeleri belirlemek,

e) Yönetim kurulunca hazırlanan bütçeyi görüşmek ve onaylamak,

f) Yönetim kurulu ve denetleme kurulu raporlarını görüşmek ve ibra etmek,

g) Alt birliklerce hazırlanan genel düzenlemeleri onaylamak,

h) Gerekli gördüğü hâllerde komisyonlar kurmak,

ı) Birlik için gerekli taşınmazların satın alınması veya mevcut taşınmazların satılması konusunda yönetim kuruluna yetki vermek,

j) Tohumculuk sektörünün güncel konularını görüşmek,

k) Mevzuatla verilen diğer görevleri yerine getirmek.

Birlik yönetim kurulu

MADDE 30. - Birlik yönetim kurulu iki yıllık bir dönem için Birlik genel kurulunca temsilciler arasından seçilen beş asıl ve beş yedek üyeden oluşur. Birlik yönetim kurulu asıl üyeleri, ilk toplantılarında yönetim kurulunun vereceği görevleri yürütmek üzere, gizli oyla, kendi aralarından bir başkan, bir başkan yardımcısı ve bir sayman seçerler. Yönetim Kurulu başkanı aynı zamanda Birliğin de başkanıdır. Yönetim kurulunun vereceği görevler ile Birliğin işlerini yürütmek üzere bir genel sekreter tayin edilir. Genel sekreterin nitelikleri ile görevleri Birlik tüzüğünde belirlenir.

Yönetim kurulu başkanı; yönetim kuruluna başkanlık eder ve Birliği temsil eder, Birliğin malî işlerinden ve bu konu ile ilgili defter ve kayıtların tutulmasından sayman üye ile birlikte, diğer defterler ve yazışmalarla ilgili olarak da genel sekreterle birlikte sorumludur. Başkanın yokluğunda kendisine başkan yardımcısı vekalet eder. Üst üste iki dönem başkanlık yapanlar aradan iki seçim dönemi geçmedikçe aynı göreve yeniden seçilemezler.

Yönetim kurulunun görevleri şunlardır:

a) Genel kurul gündemini hazırlamak ve genel kurulu toplantıya çağırmak,

b) Birliğin dönem bilançosunu, faaliyet raporunu ve tahminî bütçesini hazırlayıp genel kurula sunmak,

c) Genel kurul kararlarını uygulamak,

d) Alt birlikler arasında iletişim ve dayanışmayı sağlamak,

f) Tohumculuk sektörünün geliştirilmesi için gerekli çalışmaları yapmak, sektörle ilgili inceleme ve araştırma yapmak veya yaptırmak,

g) Üyeler hakkında disiplin cezasını gerektiren veya suç teşkil eden fiillerin varlığı hâlinde, inceleme yaparak sonucu disiplin kuruluna bildirmek,

h) Birlik adına taşınır ve taşınmaz mal almak, satmak, ipotek etmek ve bunlar üzerinde her türlü aynî hak tesis etmek,

ı) Alt birliklerin aidatlarını süresi içinde yatırmalarını sağlamak ve bu konuda gerekli denetimleri yapmak,

i) Genel kurulca verilecek diğer görevleri yapmak.

Birlik denetleme kurulu

MADDE 31. - Birlik denetleme kurulu, Birlik genel kurulunca iki yıllık bir dönem için temsilciler arasından seçilen üç asıl ve üç yedek üyeden oluşur. Denetleme kurulu yılda en az iki defa toplanır, üyeler ilk toplantılarında kendi aralarından gizli oyla bir başkan seçerler. Denetleme kurulunun toplanma usul ve esasları Birlik tüzüğü ile belirlenir.

Denetleme kurulunun görevleri şunlardır:

a) Birliğin tüm hesap ve işlemlerini incelemek,

b) Hesap ve işlemlerde gördüğü aksaklıkları en geç onbeş gün içinde yönetim kuruluna sunmak,

c) İki yıllık denetleme sonuçlarını bir rapor hâlinde genel kurula sunmak.

Birlik disiplin kurulu

MADDE 32. - Birlik disiplin kurulu, genel kurulca iki yıllık bir dönem için temsilciler arasından seçilen üç asıl ve üç yedek üyeden oluşur. Disiplin kurulu, yönetim kurulunun çağrısıyla toplanır. Disiplin kurulu üyeleri, ilk toplantılarında gizli oyla kendi aralarından bir başkan ve bir de raportör seçerler. Toplanma ve disiplinle ilgili usul ve esaslar Birlik tüzüğü ile belirlenir.

Disiplin kurulunun görevleri şunlardır:

a) Yönetim kurulunun disiplin kovuşturması açılmasına dair kararı üzerine inceleme yaparak disiplinle ilgili kararları uygulamak ve cezaları vermek,

b) Yönetim kurulunun vereceği diğer görevleri yapmak.

Hakem kurulu ve görevleri

MADDE 33. - Hakem kurulu, alt birliklerin kendi üyeleri arasından iki yıl için seçecekleri konu uzmanı en az ikişer temsilciden oluşur. Seçilen temsilci sayısı kadar da yedek temsilci seçilir. Temsilcilerin birliklerden çıkması, çıkarılması, ölümü, istifası hâllerinde yerlerine yedek temsilciler hakem kuruluna katılır. Hakem kurulu asıl üyeliğine seçilen temsilciler, Birlik ve alt birlik organlarında görev alamazlar.

Hakem kurulunun görevleri şunlardır:

a) Birlik ve alt birlikler, alt birlikler ve üyeleri ile alt birlik üyeleri ve üçüncü kişiler arasında ortaya çıkacak ihtilafları uzlaşma, arabuluculuk ve hakemlik yoluyla çözmek,

b) Birliğin uluslararası yükümlülükleri çerçevesindeki görevlerini yürütmek,

c) Çalışma raporlarını genel kurula sunmak.

Birliğin gelir ve giderleri

MADDE 34. - Birliğinin gelirleri şunlardır:

a) Genel kurul tarafından 17 nci maddedeki sınırlar çerçevesinde belirlenecek giriş aidatı ve yıllık aidatlar ile alt birliklerin her yıl brüt gelirlerinin yüzde onu oranında ödeyecekleri katılım payı,

b) Yatırım, ortaklık ve işletme gelirleri ile laboratuvar ve benzeri tesis gelirleri,

c) Fuar, organizasyon, reklam, tanıtım ve yayın gelirleri,

d) İsim hakkı, logo, tohumluk etiketi, sözleşme ücretleri, hakemlik, arabuluculuk, danışmanlık, eğitim ve toplantı gelirleri,

e) Taşınır ve taşınmaz mallardan elde edilen gelirler,

f) Yetkisinde bulunan işlemlerle ilgili izin, yetki belgesi ve tasdik ücretleri,

g) Faaliyet konuları ile ilgili diğer gelirler.

Birliğin giderleri, bu Kanun kapsamında verilen görevler ile kuruluş amaçları çerçevesinde yürütülen görevlerin ifasına yönelik faaliyetlerle ilgili giderlerdir.

Alt birlik ve Birlik organları seçimlerine katılma nitelikleri

MADDE 35. - Alt birlik ve Birliğe kayıtlı, onsekiz yaşını bitirmiş gerçek kişilerle, tüzel kişilerin tescilli ana sözleşmelerinde temsil ve bağlayıcı işlemler yapma yetkisi verilen gerçek kişi temsilcileri, bu Kanun hükümlerine göre alt birlik ve Birlik organlarının seçimlerinde oy kullanabilirler.

Alt birlik ve Birlik organlarına seçilebilmek için;

a) Türk vatandaşı olmak,

b) En az iki yıldır alt birliğe kayıtlı olmak,

c) Seçim tarihinde yirmibeş yaşını doldurmuş olmak,

d) İflas etmemiş ya da iflas etmiş olsa bile itibarını yeniden kazanmış olmak,

e) Taksirli suçlar hariç olmak üzere ağır hapis veya iki yıldan fazla hapis cezasıyla cezalandırılmamış olmak yahut affa uğramış veya tecil edilmiş olsalar bile basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, evrakta sahtekarlık, inancı kötüye kullanma, yalan yere tanıklık, kaçakçılık, hileli iflas, görevi kötüye kullanma, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, kara para aklama, Devlet sırlarını açığa vurma, terör, vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına teşebbüs ya da iştirak suçlarından dolayı hüküm giymemiş olmak,

f) Ticaret ve sanat icrasından hükmen yasaklanmamış olmak,

g) Ticarî ve sınaî kazanç dolayısıyla gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak,

h) Okur, yazar olmak,

Şartları aranır.

Yerli ve yabancı tüzel kişilerin tescilli ana sözleşmelerinde temsil ve bağlayıcı işlemler yapma yetkisi verilen ve yukarıdaki özellikleri taşıyan gerçek kişi temsilcileri, bu Kanun hükümlerine göre alt birlik ve Birlik organlarına seçilebilirler. Seçilme yeterliliğini kaybedenlerin alt birlik ve Birlikteki görevleri sona erer. Organların seçimlerine katılma niteliklerine ilişkin diğer hususlar Birlik tüzüğünde belirlenir.

Alt birlik ve Birlik üyelerinin haklarının kullanılabilmesi için tüzel kişilerin; sahibi, ortağı, yönetim kurulu üyesi, genel müdürü, murahhas azası seviyesinde üst düzey yöneticisi ve şirketi temsile, ahzükabza yetkili olması ve bu hâlinin seçimden en az altı ay öncesini kapsaması şarttır.

Üye tüzel kişinin münfesih olması hâlinde üyeliği ile birlikte seçilmiş olduğu alt birlik ve Birlik organlarındaki görevi sona erer.

Alt birlik ve Birlik organlarının seçim esasları

MADDE 36. - Alt birlik ve Birliğin organlarının bu Kanunda belirtilen seçimleri yargı gözetimi altında gizli oy ve açık tasnif esasına göre aşağıdaki fıkralarda belirtilen şekilde gerçekleştirilir.

Seçim yapılacak genel kurul toplantılarından en az onbeş gün önce seçime katılacak üye veya temsilcileri belirleyen listeler iki nüsha olarak o yer ilçe seçim kurulu başkanı olan hâkime tevdi edilir. Ayrıca, toplantıların gündemi, yeri, günü, saati ile çoğunluk olmadığı takdirde yapılacak ikinci toplantıya ilişkin hususlar da belirtilir. Toplantı tarihlerinin, gündemde yer alan konular da göz önünde bulundurularak görüşmelerin bir cumartesi günü akşamına kadar sonuçlanması ve müteakip pazar gününün dokuz–onyedi saatleri arasında seçimlerin yapılmasını sağlayacak şekilde düzenlenmesi zorunludur. Birden fazla ilçe seçim kurulu bulunan yerlerde görevli hâkim il seçim kurulunca belirlenir.

Hâkim, gerektiğinde ilgili kayıt ve belgeleri de getirtip incelemek suretiyle varsa noksanları tamamlattırdıktan sonra seçime katılacak üye veya temsilcileri belirleyen liste ile yukarıda belirtilen diğer hususları onaylar. Onaylanan liste ile toplantıya ilişkin diğer hususlar görevli ilçe seçim kurulu binası ile ilgili alt birlik veya Birliğin ilan yerinde asılmak suretiyle üç gün süre ile ilan edilir. İlan süresi içinde listeye yapılacak itirazlar hâkim tarafından incelenir ve en geç iki gün içinde kesin karara bağlanır. Bu suretle kesinleşen listeler ile toplantıya ilişkin diğer hususlar ilgili alt birlik veya Birliğe gönderilir.

Hâkim, kamu görevlileri veya aday olmayan üyeler arasından bir başkan ve iki üyeden oluşan bir seçim sandık kurulu atar. Aynı şekilde ayrıca üç yedek üye de belirler. Seçim sandık kurulu başkanının yokluğunda kurula en yaşlı üye başkanlık eder. Seçim sandık kurulu, seçimlerin Kanunun öngördüğü esaslara göre yürütülmesi, yönetimi ve oyların tasnifi ile görevli olup bu görevleri seçim ve tasnif işlemleri bitinceye kadar aralıksız devam eder.

Dörtyüz kişiden fazla üyesi bulunan alt birlik veya Birlikte her dörtyüz kişi için bir oy sandığı bulunur ve her seçim sandığı için ayrı bir kurul oluşturulur. Yüze kadar olan üye fazlalığı sandık sayısında nazara alınmaz. Seçimlerde kullanılacak araç ve gereçler ilçe seçim kurulundan sağlanır ve sandıkların konacağı yerler hâkim tarafından belirlenir.

Genel kurullarda yapılacak seçimlerde toplantıya katılma hakkı olanlar imzalı yazı ile aday olabilir veya gösterilebilir. Seçimlerde aday olanların listeleri organlara göre ayrı ayrı olmak üzere tek liste hâlinde veya her organ için ayrı listeler hâlinde genel kurul başkanlık divanınca adayların soyadı alfabetik sırasına göre sıralanıp yeteri kadar çoğaltılarak o seçimde görevli hâkime mühürlenmek üzere verilir. Listedeki isimlerin yanına herhangi bir unvan veya işaret konulmaz. Genel kurul toplantılarına katılma hakkı olanları gösteren listede adı bulunmayan üye oy kullanamaz. Oylar, oy verenin kimliğinin alt birlik, Birlik veya resmî kuruluşlarca verilmiş kimlik kartı ile ispat edilmesinden ve listedeki isminin karşısındaki yerin imzalanmasından sonra, oy verme sırasında sandık seçim kurulu başkanı tarafından verilen ilçe seçim kurulu mührünü taşıyan ve adayları gösterir listedeki isimlerin karşısına seçilecek organın asıl üyeleri kadarı işaretlenip ilçe seçim kurulu mührünü taşıyan zarflara konularak kullanılır. Bunların dışındaki kâğıtlara yazılan veya seçilecek organı oluşturan üye sayısından fazla adayın işaretlendiği oy pusulaları ile mühürsüz zarflardan çıkan pusulalar geçersiz sayılır.

Sayım ve döküm sırasında en fazla oy alanlar asıl üyeliklere diğerleri de aldıkları oy sırasına göre yedek üyeliklere seçilir. Oylarda eşitlik hâlinde kura çekilir. Seçim süresinin sonunda seçim sonuçları tutanakla tespit edilip seçim sandık kurulu başkan ve üyeleri tarafından imzalanır. Tutanakların bir örneği seçim yerinde asılmak suretiyle geçici seçim sonuçları ilan edilir. Kullanılan oylar ve diğer belgeler, tutanağın bir örneği ile birlikte üç ay süre ile saklanmak üzere ilçe seçim kurulu başkanlığına tevdi edilir.

Seçimin devamı sırasında yapılan işlemler ile tutanakların düzenlenmesinden itibaren iki gün içinde seçim sonuçlarına yapılacak itirazlar, hâkim tarafından aynı gün incelenir ve kesin olarak karara bağlanır. İtiraz süresinin geçmesi ve itirazların karara bağlanmasından hemen sonra hâkim, yukarıdaki hükümlere göre kesin sonuçları ilan eder ve ilgili alt birlik veya Birliğe bildirir. Hâkim, seçim sonuçlarını etkileyecek ölçüde usulsüzlük veya Kanuna aykırı uygulama nedeniyle seçimlerin iptaline karar verdiği takdirde, bir aydan az ve iki aydan fazla bir süre içinde olmamak üzere, seçimin yenileneceği pazar gününü tespit ederek ilgili alt birlik veya Birliğe bildirir. Belirlenen günde yalnız seçim yapılır ve seçim işlemleri bu madde ile Kanunun öngördüğü diğer hükümlere göre yürütülür.

Görevli hâkim ve seçim sandık kurulu başkanı ile üyelerine 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunda belirtilen esaslara göre ödenecek ücret ve diğer seçim giderleri ilgili alt birlik veya Birlik bütçesinden karşılanır. Seçimler sırasında seçim sandık kurulu başkanı ve üyelerine karşı işlenen suçlar Devlet memurlarına karşı işlenmiş gibi cezalandırılır.

Cezaî takibat

MADDE 37. - Alt birlikler ve Birliğin paraları ile para hükmündeki evrak, senet ve sair malları aleyhine suç işleyen ve bilanço, zabıtname, rapor ve diğer her çeşit kağıt ve defterler üzerinde suç mahiyetinde değişiklik yapan veya bunları kasten yok eden organlara dahil üyeler ile personel hakkında Devlet memurları hakkındaki cezalar uygulanır.

Muafiyet

MADDE 38. - Alt birlikler ve Birlik, 24.4.1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa göre kurulan kooperatiflere sağlanan her türlü vergi ve harç muafiyetinden aynı koşullarla yararlanırlar.

Denetim

MADDE 39. - Bakanlık alt birlikler ve Birliğin organları üzerinde idarî ve malî yönden gözetim ve denetim hakkına sahiptir.

Amaçları dışında faaliyet gösteren alt birlik ve Birliğin sorumlu organlarının görevlerine son verilmesine ve yerlerine yenilerinin seçilmesine, Bakanlığın veya bulundukları yer Cumhuriyet başsavcılığının istemi üzerine, o yerdeki asliye hukuk mahkemesince basit usule göre yargılama yapılarak karar verilir ve dava en geç üç ay içinde sonuçlandırılır.

Ancak, millî güvenliğin, kamu düzeninin, suç işlenmesini veya suçun devamını önlemenin yahut yakalamanın gerektirdiği hâllerde gecikmede sakınca varsa, alt birlik ile Birlik, vali tarafından faaliyetten men edilebilir. Faaliyetten men kararı, yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını kırksekiz saat içinde açıklar, aksi hâlde, bu idarî karar kendiliğinden yürürlükten kalkar.

ALTINCI BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

Orman bitki türlerine ilişkin hükümler

MADDE 40. - Bu Kanun hükümleri çerçevesinde orman bitki türlerine ait; genetik kaynakların kaydı, tohumların üretilmesi, sertifikasyonu, ithalatı ve ihracatı ile ilgili uygulama ve düzenlemeler yapılmasına Çevre ve Orman Bakanlığı yetkilidir.

Yürürlükten kaldırılan mevzuat

MADDE 41. - 21.8.1963 tarihli 308 sayılı Tohumlukların Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonu Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.

Diğer mevzuatla 308 sayılı Kanuna yapılan atıflar bu Kanuna yapılmış sayılır.

GEÇİCİ MADDE 1. - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 308 sayılı Kanun ile ilgili mevzuat hükümlerine göre tescil edilen, üretim izni verilen ve ticarî sebze çeşit kayıt listesine alınan çeşitler bu Kanun kapsamında kayıt altına alınmış sayılır.

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 308 sayılı Kanun ile ilgili mevzuat hükümlerine göre özel sektör tarımsal araştırma kuruluşu olarak tescil edilen kuruluşların araştırma ve ıslah yetkileri devam eder.

5 inci maddenin birinci fıkrası hükmü ile 7 nci maddenin birinci fıkrası hükmü, kayıtlı çeşidi bulunmayan bitki türleri ile kayıtlı çeşidi bulunmakla beraber Bakanlığın gerekli göreceği tohumluk çeşitleri hakkında bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl süre ile uygulanmaz.

Bu Kanunun uygulanması ile ilgili yönetmelikler Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde Bakanlıkça hazırlanarak yürürlüğe konulur. Bu yönetmelikler yürürlüğe konuluncaya kadar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 308 sayılı Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmeliklerin, bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.

GEÇİCİ MADDE 2. - Bu Kanuna göre seçilmeye engel bir hâli olmayan gerçek ve tüzel kişiler, alt birlik kurucusu olmak istedikleri takdirde, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde Bakanlığa başvurarak birer kuruculuk belgesi alırlar. Başvuru tarihinden itibaren bir ay içinde kurucu üyeler Bakanlığın tespit edeceği merkezlerde beş üyeden oluşan birer geçici yönetim kurulu seçerler.

Bakanlıkça belirlenen merkezlerdeki geçici yönetim kurulları, geçici yönetim kuruluna seçildikleri tarihi takip eden bir ay içinde üye kayıt işlemlerini tamamlayarak 20 nci maddeye uygun olarak ilk genel kurullarını toplantıya çağırarak organlarının seçimini gerçekleştirirler. Bu madde kapsamındaki alt birlikler, seçim sonuçlarını Bakanlığa bildirmekle tüzelkişilik kazanırlar.

En az üç alt birlik tüzel kişilik kazandıktan sonra Bakanlık, alt birliklerce seçilen Birlik genel kurulu temsilcilerini, Birlik organlarını seçmek üzere Ankarada toplantıya çağırır. Birlik, organ seçimlerinin kesinleşmesiyle tüzel kişilik kazanır.

Bu madde kapsamına giren alt birlikler tüzel kişilik kazanıncaya kadar, alt birlik kurmak için gerekli olan ve bu Kanunda öngörülen hazırlık çalışmalarında ve temaslarda bulunabilir.

Yürürlük

MADDE 42. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 43. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd. Devlet Bak. ve Başb. Yrd. Devlet Bak. ve Başb. Yrd.

A. Gül A. Şener M. A. Şahin

Devlet Bakanı Devlet Bakanı V. Devlet Bakanı

B. Atalay B. Atalay M. Aydın

Devlet Bakanı Devlet Bakanı Adalet Bakanı

G. Akşit K. Tüzmen C. Çiçek

Millî Savunma Bakanı İçişleri Bakanı Maliye Bakanı

M. V. Gönül A. Aksu K. Unakıtan

Millî Eğitim Bakanı Bayındırlık ve İskân Bakanı Sağlık Bakanı

H. Çelik Z. Ergezen R. Akdağ

Ulaştırma Bakanı Tarım ve Köyişleri Bakanı Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı

B. Yıldırım S. Güçlü M. Başesgioğlu

Sanayi ve Ticaret Bakanı En. ve Tab. Kay. Bakanı Kültür ve Turizm Bakanı

A. Coşkun M. H. Güler E. Mumcu

Çevre ve Orman Bakanı

O. Pepe

TARIM, ORMAN VE KÖYİŞLERİ

KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN

TOHUMCULUK KANUNU TASARISI

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç

Kapsam

MADDE 2. - Bu Kanun; tarla bitkileri, bağ-bahçe bitkileri, orman bitki türleri ve diğer bitki türleri çoğaltım materyaline ait çeşitlerin ve genetik kaynakların kayıt altına alınması, tohumlukların üretimi, sertifikasyonu, ticareti, piyasa denetimi ve kurumsal yapılanmalar ile ilgili düzenlemeleri kapsar.

Tanımlar

MADDE 3. - Bu Kanunda geçen;

a) Alt birlik: Faaliyet konularına göre; bitki ıslahçıları, tohum sanayicileri ve üreticileri, fide üreticileri, fidan üreticileri, tohum yetiştiricileri, tohum kullanıcıları, süs bitkileri üreticileri ve tohumculukla ilgili diğer konularla iştigal eden gerçek veya tüzel kişiler tarafından oluşturulan tüzel kişiliğe sahip, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşunu,

c) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,

d) Birlik: Türkiye Tohumcular Birliğini,

e) Çeşit: Bir veya birden fazla genotipin birleşmesinden ortaya çıkan ve kendine has özelliklerle tanımlanan, sözü edilen özelliklerden en az biriyle diğer herhangi bir bitki grubundan ayrılan, değişmeksizin çoğaltılmaya uygunluğu bakımından bir bütün olan, botanik taksonomi içinde yer alan, geleneksel ve/veya biyoteknolojik yöntemlerle geliştirilmiş olan genetik yapıyı,

f) Çeşit listesi: Kayıt altına alınan ve ticareti yapılan çeşitlerin yayımlandığı listeyi,

g) Durulmuşluk: Çeşidin, tekrarlanan üretimlerden sonra veya belirli çoğaltım dönemleri sonunda ilgili özellikleri değişmeksizin aynı kalmasını,

h) Farklılık: Bir çeşidin, müracaatının yapıldığı tarihte herkesçe bilinen çeşitlerden, tescile esas özelliklerden, en az bir tanesi bakımından farklılık göstermesini,

j) Islahçı: Bir çeşidi ıslah eden ya da bulan ve geliştiren gerçek veya tüzel kişileri,

k) Kütük: Bu Kanun kapsamında kayıt altına alınan çeşitlerin ve genetik kaynaklar kapsamına giren materyallerin kayıtlı olduğu sicilleri,

l) Özel üretim alanları: Tohumluk üretimi yapılması amacıyla, sınırları Bakanlık tarafından belirlenen alanları,

m) Standart tohumluk: Kayıt altına alınan çeşitlere ait ve Bakanlık tarafından belirlenen bitki türlerinde, sadece laboratuvar kontrolleriyle ticarete arz edilen tohum veya çoğaltım materyalini,

n) Tavsiye listesi: Kayıt altına alınan çeşitlerin, yetiştirilmelerinin uygun olduğu bölgelerin belirlendiği listeyi,

o) Tescil: Yurt içinde veya yurt dışında ıslah edilen veya bulunan ve geliştirilen bitki çeşitlerinin yeni, farklı, yeknesak ve durulmuş olduğunun; biyolojik ve teknolojik özellikleri ile hastalık ve zararlılara dayanıklılığının ve tarımsal değerlerinin tespit edilerek kütüğe kaydedilmesini,

p) Tohumculuk sektörü: Bitki çeşitlerini ıslah eden, tohumlukları üreten, yetiştiren, işleyen, satan, dağıtan, satışa veya dağıtıma arz eden, ithal veya ihraç eden ya da tohumculuk ile ilgili diğer faaliyetlerde bulunan kamu kurum ve kuruluşları veya özel kuruluşlar ile bu kuruluşların oluşturduğu birlik veya derneklerden müteşekkil yapıyı,

r) Tohumluk: Bitkilerin çoğaltımı için kullanılan tohum, yumru, fide, fidan, çelik gibi generatif ve vegetatif bitki kısımlarını,

s) Tohumluk kontrolörü: Tohumluk sertifikasyonuna ilişkin kontrolleri yapan, numune alan ve piyasa denetimlerini yaparak bu konularda belge düzenleyen kamu görevlilerini veya özel kişileri,

t) Tohumluk kontrolü: Fiziksel ve biyolojik durumları tespit edilen tohumlukların, standartlara uygunluğunun kontrol edilmesini,

ü) Tohumluk sınıfı: Tohumlukların üretilmesinde takip edilen döl sırası veya generasyonunu,

v) Tohumluk standardı: Tohumluğun fiziksel ve biyolojik niteliklerini belirleyen kalite ölçülerini,

İfade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Tohumlukların Kaydı, Üretimi, Sertifikasyonu, Ticareti ve Piyasa Denetimi

Kayıt altına alma

MADDE 4. - Bitki çeşitlerinin tescili, üretim izni ve standart tohumluk çeşit kaydı ile genetik kaynakların kütüğe kaydedilmesi Bakanlık tarafından yapılır.

Islah edilmiş çeşitler; farklılık, yeknesaklık ve durulmuşluk ve/veya biyolojik, teknolojik özellikleri ile tarımsal değerleri belirlenmek suretiyle; genetik kaynaklar ise morfolojik ve/veya moleküler karakterizasyonu yapılarak kayıt altına alınır.

Tarımsal bitki türlerine ait çeşitlerin; kayıt altına alınması, kütükte kalış süresi, kayıt altına almanın yenilenmesi, kütükten silinmesi, devamlılığın sağlanması, katalog oluşturulması ile ilgili hususlar yönetmelikle belirlenir.

Ayrıca tescil, üretim izni ve standart tohumluk çeşit kaydı ile ilgili usul ve esaslar bitki gruplarına göre yönetmelikle düzenlenir.

Tohumluk üretimi

MADDE 5. - Bakanlık tarafından, bitkisel ve tarımsal özellikleri belirlenerek sadece kayıt altına alınan çeşitlere ait tohumlukların üretimine izin verilir.

Özel üretim alanlarının sınırları içerisinde, Bakanlıkça izin verilmeyen tohumluk veya bitkisel ürün yetiştirilemez.

Tohumculuk sektörü, yurt içinde yatırım yapmak kaydıyla, Avrupa Birliği standartlarında ve uluslar arası rekabete uygun bir şekilde gelişmesi amacıyla Bakanlıkça belirlenecek teşvik ve desteklerden yararlandırılır. Destekleme usul ve esasları, Bakanlık tarafından çıkarılacak tebliğ ile düzenlenir.

Tohumluk sertifikasyonu

MADDE 6. - Yurt içinde üretilen, 4 üncü maddeye göre tescil edilen veya üretim izni verilen çeşitlerden, tohumluk sınıflarına göre yetiştirilen ve üretilen tohumluklar, sertifikasyon işlemine tâbi tutulur.

Tarla ve laboratuvar kontrolleri yapılarak, tohumluk standartlarına uygun olarak sertifikalandırılan tohumluklar, usulüne göre ambalajlanarak etiketlenir.

Tohumluk sertifikasyon esasları ile ambalajlama ve etiketlemede uyulacak hususlar, bitki gruplarına göre yönetmelikle belirlenir.

Tohumluk ticareti

MADDE 7. - Yurt içinde sadece kayıt altına alınmış çeşitlere ait tohumlukların ticaretine izin verilir.

Tohumlukların ithal edilmesi ve ihracı Bakanlığın iznine tâbidir. İthal edilecek tohumluklarda yurt içi standartlara uygun olma şartı aranır. Tohumluk ithalatı ve ihracatına ilişkin usul ve esaslar, ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Bakanlıkça belirlenir.

Piyasa denetimi

Ticarete arz edilen tohumlukların standartlara uygunluğu ile etiket ve ambalaj bilgilerinin doğruluğu Bakanlıkça denetlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Ücret, İlan, Tazminat ve Ceza Hükümleri

Ücret

MADDE 9. - Sunulan hizmetler ile onaylanan ve düzenlenen belgeler karşılığında, aşağıda belirtilen ücretler alınır:

a) Başvuru inceleme ücreti,

b) Tescil ücreti,

c) Üretim izni ücreti,

d) Standart tohumluk kayıt ücreti,

e) Genetik kaynaklar kayıt ücreti,

f) Sertifikasyon hizmetleri ücreti;

1. Tarla kontrolleri ücreti,

2. Laboratuvar kontrolleri ücreti,

3. Belgelendirme ücreti,

4. Etiket ücreti,

g) Yayın ücretleri,

h) Diğer ücretler.

Bu ücretler, her yıl ocak ayında Bakanlık tarafından belirlenerek ilan edilir. Ücretler ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

İlan

MADDE 10. - 4 üncü madde hükümlerine göre kayıt altına alınan çeşitler ile tavsiye listesinde yer alan çeşitler, Bakanlıkça süreli olarak çıkarılacak bültende ilan edilir.

Tazminat

MADDE 11. - Fiillerinin ayrıca suç sayılma hâli saklı kalmak üzere, zarara neden olan kusurlu tohumluğu üreten, satan, dağıtan, ithal eden veya başka şekilde piyasaya süren gerçek veya tüzel kişiler, meydana gelen zararı müteselsilen tazmin etmekle yükümlüdür. Bunlar zararı, kusurları oranında birbirlerine rücu edebilirler.

Dava, zarara uğrayanın zarara uğradığının tespit edilmesinden itibaren altı ay içinde, her hâlde zararın meydana gelmesinden itibaren iki yıl içinde açılabilir.

Ceza hükümleri

MADDE 12. - 4 üncü madde gereğince kayıt altına alınan çeşitlere ait tohumlukları;

a) Sertifikasyon işlemine tâbi tutulmadan ve standart tohumluk şartlarına uygun olarak kontrol edilip tohumluk analiz raporu alınmadan,

b) Bakanlıkça belirlenmiş asgarî tohumluk standardının altına düşürülmüş olarak veya tağşiş edilerek,

d) Yönetmeliğine uygun hazırlandığı ve ilaçlandığı bilindiği halde, amacı dışında yemlik veya yemeklik olarak,

e) Sertifika işlemine tâbi tutulmadığı veya kontrol edilmediği hâlde, sertifikalandırılmış veya kontrol edilmiş gibi göstererek,

f) Çeşidin kayıt altına alınmasında belirlenen niteliklere uygun olmayacak şekilde yanıltıcı tanıtım ve reklam yaparak,

Satanlar, dağıtanlar, satışa ve dağıtıma arz edenler veya şahsî ihtiyacından fazlasını ticarete konu olacak kadar elinde bulunduranlara on milyar lira idarî para cezası verilir. Fiilin tekrarı halinde beş yıl süreyle faaliyetten men edilir. Bu tohumluklara Bakanlık tarafından el konulur ve bu tohumlukların müsaderesine sulh ceza mahkemesince karar verilir. Müsadere edilen tohumlukların imha edilmesine karar verildiği takdirde, imha işlemi masrafları bu fiilleri işleyenlere ait olmak üzere, Bakanlık tarafından gerçekleştirilir.

Bakanlıktan yetki almadan tohumluk yetiştiren, işleyen, satışa hazırlayan, dağıtan veya satan kişi veya kuruluşlara, on milyar lira idarî para cezası verilir. Fiilin tekrarı halinde para cezası iki kat olarak uygulanır. Bu tohumluklara Bakanlık tarafından el konulur ve bu tohumlukların müsaderesine sulh ceza mahkemesince karar verilir. Müsadere edilen tohumlukların imha edilmesine karar verildiği takdirde, imha işlemi masrafları bu fiilleri işleyenlere ait olmak üzere, Bakanlık tarafından gerçekleştirilir.

Bakanlıkça gerekli izni verilmeyen ve kontrolleri yapılmayan tohumlukları, ithal ve ihraç edenler ile ithal ve ihraç işlemlerinde gerçeğe aykırı bilgi ve belge verenler veya belgeler üzerinde tahrifat yaptıkları tespit edilenlere, yirmi beş milyar lira idarî para cezası verilir. Fiilin tekrarı halinde beş yıl süreyle faaliyetten men edilir. Bu tohumluklara Bakanlık tarafından el konulur ve bu tohumlukların müsaderesine sulh ceza mahkemesince karar verilir. Müsadere edilen tohumlukların imha edilmesine karar verildiği takdirde, imha işlemi masrafları bu fiilleri işleyenlere ait olmak üzere, Bakanlık tarafından gerçekleştirilir.

Bu maddede belirtilen idarî para cezaları, o yerin en büyük mülkî amiri tarafından verilir. Verilen idarî para cezalarına dair kararlar ilgililere, 11.2.1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir. Bu cezalara karşı tebliğ tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz. İtiraz üzerine verilen karar kesindir. İtiraz, zaruret görülmeyen hâllerde evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır. Bu Kanuna göre verilen idarî para cezaları, 21.7.1953 tarihli ve 6183 sayılı Âmme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.

Hükmün ilanı

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İstisna ve Yetki Devri

İstisna

MADDE 14. - İthal edilip ihracat amacıyla üretilen tohumluklarda, kayıt altına alma şartı aranmaz. Ayrıca, ticarete konu olmamak ve şahsî ihtiyaç miktarı ile sınırlı kalmak kaydıyla, çiftçiler arasında yapılacak tohumluk mübadeleleri ile deneme ve denetim amacıyla kullanılan ve miktarları Bakanlıkça belirlenen tohumluklar, bu Kanun hükümlerinden müstesnadır.

Yetki devri

MADDE 15. - Bakanlık, gerekli gördüğü hâllerde, 5 inci, 6 ncı, 7 nci ve 8 inci maddelerde belirtilen yetkilerini, kısmen veya tamamen Birliğe, kamu kurum ve kuruluşlarına, özel hukuk tüzel kişilerine veya üniversitelere; şartları belirlenmek kaydıyla, süreli veya süresiz olarak devredebilir.

Yetkiyi alanın, belirlenen şartlara uymaması hâlinde, devredilen yetkiler Bakanlıkça geri alınır. Yetki devredilen kişilerin, kastî olarak resmî kontrollerdeki kuralları ihlal ettiği belirlendiğinde, ilgili tohumlukların belirlenen standartları karşıladığı durumlar haricinde, bunların düzenledikleri sertifikalar hükümsüz kılınır.

Belirli bir süreyle devredilen yetkiler süre bitiminde Bakanlıkça geri alınabilir veya belirlenen şartlarla yeniden devredilebilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Alt Birlikler ve Türkiye Tohumcular Birliği

Alt birliklerin kuruluşu

MADDE 16. - Alt birlikler, tohumculuk sektörünün geliştirilmesi ile sektörde faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişiler arasında meslekî dayanışma sağlayarak meslekî faaliyetleri kolaylaştırmak, tohumculuk faaliyetinde bulunanların ekonomik ve sosyal haklarının korunmasını sağlamak ve mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek amacıyla, bitki ıslahçıları, tohum sanayicileri ve üreticileri, fide üreticileri, fidan üreticileri, tohum yetiştiricileri, tohum dağıtıcıları, süs bitkileri üreticileri ve tohumculukla ilgili diğer konularla iştigal eden en az yedi gerçek veya tüzel kişi tarafından faaliyet konularına göre kurulan, tüzel kişiliğe sahip, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır.

Alt birlik, kuruluş ve çalışma esaslarını belirleyen tüzük ile Bakanlığa başvurur. Tüzükte ve kurucuların hukukî durumlarında mevzuata aykırılık ve noksanlık yoksa, alt birliğin kuruluşu Bakanlıkça onaylanır ve durum alt birliğe en geç on beş gün içinde bildirilir. Alt birlik tüzüğü, alt birliğe yapılan yazılı bildirimden sonra on beş gün içinde yerel bir gazetede ilan edilir. Alt birlik, tüzüğünün ilan edildiği günü izleyen üç ay içerisinde, ilk genel kurulunu toplamak ve organlarını oluşturmak zorundadır. Tüzük değişikliği kuruluş işlemlerine tâbidir.

Kuruluş bildirisinde, birlik tüzüğünde ve kurucuların hukukî durumlarında mevzuata aykırılık veya noksanlık tespit edildiği takdirde, bunların giderilmesi geçici yönetim kurulundan yazı ile istenir. Bu yazının tebliğinden itibaren otuz gün içinde belirtilen noksanlıklar tamamlanmaz veya mevzuata aykırılık giderilmez ise Bakanlığın ihbarı üzerine Cumhuriyet savcılığı, birliğin feshi için yetkili mahkemeye başvurur. Cumhuriyet savcılığı birliğin faaliyetlerinin durdurulmasını da isteyebilir.

Üyelik

MADDE 17. - Tohumculukla ilgili faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler, faaliyet konuları ile ilgili alt birliğe üye olmak zorundadır. Üyelik ile ilgili usul ve esaslar alt birliğin tüzüğünde belirlenir.

Alt birliğin görevleri

MADDE 18. - Alt birliğin görevleri şunlardır:

a) Üyeleri arasında iletişim ve dayanışma sağlamak.

b) Üyelerinin ve tohumculuk sektöründe faaliyet gösteren kişilerin, meslekî bilgi ve görgülerini geliştirmek üzere konferans, panel, kurs, seminer ve benzeri eğitim faaliyetlerinde bulunmak, kitap ve süreli yayınlar hazırlamak veya hazırlatmak.

c) Faaliyet gösterdikleri tohumculuk alt sektörünün geliştirilmesi için konuları ile ilgili yatırım yapmak, inceleme ve araştırma yapmak veya yaptırmak ve raporlar düzenlemek.

d) Tohumculuk sektörüyle ilgili kararların oluşmasına yardım etmek üzere öneriler ve raporlar hazırlamak ve bunları Birliğe sunmak.

e) Birliğe üye olarak, ülke tohumculuğunun gelişmesine katkı sağlamak.

f) Mevzuatla verilecek görevleri yerine getirmek.

Alt birlik organları

MADDE 19. - Alt birliğin organları; genel kurul, yönetim kurulu, denetim kurulu ve disiplin kurulundan oluşur.

Alt birlik genel kurulu

MADDE 20. - Alt birlik genel kurulu, alt birlik üyelerinden oluşur. Yılda bir defadan az olmamak üzere ve yönetim kurulunun çağrısı üzerine, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır. Yönetim kurulunun veya denetim kurulunun kararı yahut genel kurul üyelerinin beşte birinin yazılı istemi üzerine olağanüstü toplantıya çağrılır. İlk toplantıda yeterli çoğunluk sağlanamazsa ikinci toplantıda çoğunluk aranmaz. Ancak, ikinci toplantıya katılan üye sayısı; yönetim, denetim ve disiplin kurulları asıl üyelerinin toplamının iki katından az olamaz. Bu toplantıda da gerekli çoğunluk sağlanamazsa alt birlik feshedilmiş sayılır. Toplantılarda kararlar, hazır bulunanların salt çoğunluğu ile alınır.

Alt birlikler, iki yıllık bir dönem için Birlik genel kurul toplantılarına katılmak üzere, on asıl ve on yedek temsilci seçer. Genel kurulun toplantıya çağrılması, toplanma ve Birlik genel kurulu temsilcilerinin belirlenmesi ile ilgili usul ve esaslar alt birliğin tüzüğünde belirlenir.

Alt birlik genel kurulunun görev ve yetkileri şunlardır:

a) Alt birlik organlarını seçmek.

b) Üyelik şartları, üyelikten çıkma ve çıkarılma konusunda karar vermek.

c) Giriş aidatı ve yıllık aidatı belirlemek.

d) Meslekleri ile ilgili tohumculuk alt sektörünün geliştirilmesi için temel ilkeleri belirlemek.

e) Yönetim kurulu ve denetim kurulu raporlarını görüşmek ve ibra edilip edilmemesine karar vermek.

f) Yönetim kurulunca hazırlanan bütçeyi görüşmek ve onaylamak.

g) Alt birliğin çalışmaları ve yönetilmesi ile ilgili genel ilkeleri belirlemek.

h) Alt birlik adına taşınır ve taşınmaz mal almak, satmak, ipotek etmek ve bunlar üzerinde her türlü ayni hak tesis etmek konusunda yönetim kuruluna yetki vermek.

ı) Birlik genel kurulu ve hakem kuruluna temsilci seçmek.

j) Genel kurul toplantı kararlarının birer suretini Birliğe göndermek.

k) Tohumculuk sektörünün güncel konularını görüşmek.

Alt birlik yönetim kurulu

MADDE 21. - Alt birlik yönetim kurulu iki yıllık bir dönem için, genel kurul üyeleri arasından seçilen, en az beş asıl ve aynı sayıda yedek üyeden oluşur. Yönetim kurulu asıl üyeleri, ilk toplantılarında yönetim kurulunun vereceği görevleri yürütmek üzere, gizli oyla, kendi aralarından bir başkan, bir başkan yardımcısı ve bir sayman üye seçerler. Yönetim kurulunun vereceği görevler ile alt birliğin işlerini yürütmek üzere bir genel sekreter tayin edilir. Genel sekreterin nitelikleri ile görevleri, alt birlik tüzüğünde belirlenir.

Yönetim kurulu başkanı; yönetim kuruluna başkanlık ve alt birliği temsil eder. Alt birliğin malî işlerinden ve bu konu ile ilgili defter ve kayıtların tutulmasından sayman üye ile birlikte, diğer defterler ve yazışmalarla ilgili olarak da genel sekreterle birlikte sorumludur. Başkanın yokluğunda kendisine başkan yardımcısı vekalet eder. Üst üste iki dönem başkanlık yapanlar aradan iki seçim dönemi geçmedikçe aynı göreve yeniden seçilemezler.

Yönetim kurulu ayda bir defadan az olmamak üzere başkanın çağrısı ile salt çoğunlukla toplanır. Katılanların salt çoğunluğu ile karar alınır; eşitlik halinde kararı, başkanın oyu belirler.

Yönetim kurulu toplantılarına ilişkin usul ve esaslar, alt birlik tüzüğü ile belirlenir.

Yönetim kurulunun görev ve yetkileri şunlardır:

a) Genel kurul gündemini hazırlamak ve genel kurulu toplantıya çağırmak.

b) Alt birliğin dönem bilançosunu, faaliyet raporunu ve tahmini bütçesini hazırlayıp genel kurula sunmak.

c) Genel kurul kararlarını uygulamak.

d) Üyeler arasında iletişim ve dayanışmayı sağlamak.

f) Tohumculuk sektörünün geliştirilmesi için gerekli çalışmaları yapmak, sektörle ilgili inceleme ve araştırma yapmak veya yaptırmak.

g) Üyeler hakkında disiplin cezasını gerektiren veya suç teşkil eden fiillerin varlığı hâlinde, disiplin kurulunu göreve çağırmak.

h) Alt birlik adına taşınır ve taşınmaz mal almak, satmak, ipotek etmek ve bunlar üzerinde her türlü aynî hak tesis etmek.

ı) Genel kurulca verilecek diğer görevleri yapmak.

Alt birlik denetim kurulu

MADDE 22. - Denetim kurulu, genel kurul tarafından iki yıllık bir dönem için alt birlik üyeleri arasından seçilen, üç asıl ve üç yedek üyeden oluşur. Denetleme kurulu yılda en az iki defa toplanır ve üyeler ilk toplantılarında kendi aralarından gizli oyla bir başkan seçerler.

Denetim kurulunun toplanma usul ve esasları alt birlik tüzüğü ile belirlenir.

Denetleme kurulunun görevleri şunlardır:

a) Alt birliğin tüm hesap ve işlemlerini incelemek.

b) Hesap ve işlemlerde gördüğü aksaklıkları en geç onbeş gün içinde yönetim kuruluna sunmak.

c) İki yıllık denetim sonuçlarını bir rapor hâlinde genel kurula sunmak.

d) Gerektiğinde genel kurulu olağan üstü toplantıya çağırmak.

Alt birlik disiplin kurulu

MADDE 23. - Disiplin kurulu, genel kurulca iki yıllık bir dönem için alt birlik üyeleri arasından seçilen, üç asıl ve üç yedek üyeden oluşur. Disiplin kurulu, yönetim kurulunun çağrısıyla toplanır. Disiplin kurulu üyeleri ilk toplantılarında gizli oyla kendi aralarından bir başkan ve bir de raportör seçerler.

Toplanma ve disiplinle ilgili usul ve esaslar alt birlik tüzüğü ile belirlenir.

Disiplin kurulunun görevleri şunlardır:

a) Yönetim kurulunun disiplin kovuşturması açılmasına dair kararı üzerine, inceleme yaparak disiplinle ilgili kararları uygulamak ve cezaları vermek.

b) Yönetim kurulunun vereceği diğer görevleri yapmak.

Alt birlik gelir ve giderleri

MADDE 24. - Alt birliklerin gelirleri şunlardır:

a) Giriş aidatı ve yıllık aidat.

b) Üyelerin tohumculukla ilgili ürün, mal ve hizmet satışlarından; binde üç oranında kesilecek komisyon.

c) Yatırım, ortaklık ve işletme gelirleri ile laboratuvar ve benzeri tesis gelirleri.

d) Fuar, organizasyon, reklam, tanıtım ve yayıncılık gelirleri.

e) İsim hakkı, logo, tohumluk etiketi, sözleşme ücretleri, hakemlik, arabuluculuk, danışmanlık, eğitim ve toplantı gelirleri.

f) Taşınır ve taşınmaz mallardan elde edilen gelirler.

g) Alt birlik yetkisinde bulunan işlemlerle ilgili izin, yetki belgesi ve tasdik ücretleri.

h) Faaliyet konuları ile ilgili diğer gelirler.

Alt birliğin giderleri, bu Kanun kapsamında verilen görevler ile kuruluş amaçları çerçevesinde yürütülen görevlerin ifasına yönelik faaliyetlerle ilgili giderlerdir.

Fesih

MADDE 25. - Alt birlik genel kurulu, genel kurula katılma hakkına sahip tüm üyelerin üçte iki çoğunluğu ile fesih kararı alabilir. İlk toplantıda çoğunluk sağlanamaması hâlinde ikinci toplantıda yönetim, denetim ve disiplin kurulu üye sayısının iki katından az olmamak üzere katılan üyelerle toplantı yapılabilir. Bu durumda fesih kararı, toplantıya katılanların üçte iki çoğunluğuyla alınır. Fesihle ilgili usul ve esaslar alt birlik tüzüğü ile belirlenir.

Türkiye Tohumcular Birliği

Birliğin görevleri

MADDE 27. - Birlik, ülkenin tohumculuk sektörünün geliştirilmesini sağlamak amacıyla aşağıda belirlenen görevleri yapar: