DERNEKLER KANUNU
|
Kanun No. 5253 |
|
Kabul Tarihi : 4.11.2004 |
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve
Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1. - Bu Kanunun amacı; dernekler, dernek şube veya
temsilcilikleri, federasyonlar, konfederasyonlar ve yabancı dernekler ile
merkezleri yurt dışında bulunan dernek ve vakıf dışındaki kâr amacı gütmeyen
kuruluşların Türkiye'deki şube veya temsilciliklerinin yasak ve izne tâbi
faaliyetlerini, yükümlülüklerini, denetimlerini ve uygulanacak cezalar ile
derneklere ilişkin diğer hususları düzenlemektir.
MADDE 2. - Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Dernek: Kazanç paylaşma
dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek
üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli
olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi
topluluklarını,
b) Derneğin yerleşim yeri:
Derneğin yönetim faaliyetlerinin yürütüldüğü yeri,
c) Dernek merkezi: Derneğin
yerleşim yerinin bulunduğu il veya ilçeyi,
d) Mülkî idare amiri: Dernek
merkezinin bulunduğu yerin vali veya kaymakamını,
e) Dernekler birimi: İllerde il
dernekler müdürlüğünü, ilçelerde dernekler büro şefliğini,
f) Plâtform: Derneklerin kendi
aralarında veya vakıf, sendika ve benzeri sivil toplum kuruluşlarıyla ortak bir
amacı gerçekleştirmek üzere girişim, hareket ve benzeri adlarla oluşturdukları
tüzel kişiliği bulunmayan geçici nitelikteki birliktelikleri,
g) Üst kuruluş: Derneklerin
oluşturduğu tüzel kişiliği bulunan federasyonları ve federasyonların
oluşturduğu konfederasyonları,
h) Şube: Dernek faaliyetlerinin
yürütülebilmesi için bir derneğe bağlı olarak açılan, tüzel kişiliği olmayan ve
bünyesinde organları bulunan alt birimi,
i) Temsilcilik: Dernek
faaliyetlerinin yürütülebilmesi için bir derneğe bağlı olarak açılan, tüzel
kişiliği ve bünyesinde organları bulunmayan alt birimi,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Dernek kurma hakkı
MADDE 3. - Fiil ehliyetine sahip gerçek veya tüzel
kişiler, önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir.
Ancak, Türk Silâhlı Kuvvetleri
ve kolluk kuvvetleri mensupları ile kamu kurum ve kuruluşlarının memur
statüsündeki görevlileri hakkında özel kanunlarında getirilen kısıtlamalar
saklıdır.
Onbeş yaşını bitiren ayırt etme
gücüne sahip küçükler; toplumsal, ruhsal, ahlakî, bedensel ve zihinsel
yetenekleri ile spor, eğitim ve öğretim haklarını, sosyal ve kültürel
varlıklarını, aile yapısını ve özel yaşantılarını korumak ve geliştirmek
amacıyla yasal temsilcilerinin yazılı izni ile çocuk dernekleri kurabilir veya
kurulmuş çocuk derneklerine üye olabilirler.
Oniki yaşını bitiren küçükler
yasal temsilcilerinin izni ile çocuk derneklerine üye olabilirler ancak yönetim
ve denetim kurullarında görev alamazlar.
Çocuk derneklerine onsekiz
yaşından büyükler kurucu veya üye olamazlar.
Dernek tüzüğü
MADDE 4. - Her derneğin bir tüzüğü bulunur. Bu tüzükte
aşağıda gösterilen hususların belirtilmesi zorunludur:
a) Derneğin adı ve merkezi.
b) Derneğin amacı ve bu amacı
gerçekleştirmek için dernekçe sürdürülecek çalışma konuları ve çalışma
biçimleri ile faaliyet alanı.
c) Derneğe üye olma ve üyelikten
çıkmanın şart ve şekilleri.
d) Genel kurulun toplanma şekli
ve zamanı.
e) Genel kurulun görevleri,
yetkileri, oy kullanma ve karar alma usul ve şekilleri.
f) Yönetim ve denetim
kurullarının görev ve yetkileri, ne suretle seçileceği, asıl ve yedek üye
sayısı.
g) Derneğin şubesinin bulunup
bulunmayacağı, bulunacak ise şubelerin nasıl kurulacağı, görev ve yetkileri ile
dernek genel kurulunda nasıl temsil edileceği.
h) Üyelerin ödeyecekleri giriş
ve yıllık aidat miktarının belirlenme şekli.
ı) Derneğin borçlanma usulleri.
j) Derneğin iç denetim
şekilleri.
k) Tüzüğün ne şekilde
değiştirileceği.
l) Derneğin feshi halinde mal
varlığının tasfiye şekli.
Uluslararası faaliyet
MADDE 5. - Dernekler, tüzüklerinde gösterilen amaçları
gerçekleştirmek üzere uluslararası faaliyette veya işbirliğinde bulunabilir,
yurt dışında temsilcilik veya şube açabilir, yurt dışında dernek veya üst
kuruluş kurabilir veya yurt dışında kurulmuş dernek veya kuruluşlara
katılabilirler.
Yabancı dernekler, Dışişleri
Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle İçişleri Bakanlığının izniyle Türkiye'de
faaliyette veya işbirliğinde bulunabilir, temsilcilik veya şube açabilir,
dernek veya üst kuruluş kurabilir veya kurulmuş dernek veya üst kuruluşlara
katılabilirler.
Tüzel kişilerin oy kullanması
MADDE 6. - Tüzel kişinin üye olması halinde, tüzel
kişinin yönetim kurulu başkanı veya temsille görevlendireceği kişi oy kullanır.
Bu kişinin başkanlık veya temsil görevi sona erdiğinde, tüzel kişi adına oy
kullanacak kimse yeniden belirlenir.
Şube genel kurulları
MADDE 7. - Şube genel kurulları olağan toplantılarını
merkez genel kurulu toplantısından en az iki ay önce bitirmek zorundadırlar.
Federasyon ve konfederasyonlar
MADDE 8. - Federasyonların üye sayısının beşten ve
konfederasyonların üye sayısının üçten aşağı düştüğü ve bu durum üç ay içinde
giderilmediği takdirde haklarında kendiliğinden sona erme hükümleri uygulanır.
Federasyonlar ve
konfederasyonlar temsilcilik dışında her ne ad altında olursa olsun, başka bir
örgüt kuramazlar.
İç denetim
MADDE 9. - Derneklerde iç denetim esastır. Genel kurul,
yönetim kurulu veya denetim kurulu tarafından iç denetim yapılabileceği gibi,
bağımsız denetim kuruluşlarına da denetim yaptırılabilir. Genel kurul, yönetim
kurulu veya bağımsız denetim kuruluşlarınca denetim yapılmış olması, denetim
kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
Denetim kurulu; derneğin,
tüzüğünde gösterilen amaç ve amacın gerçekleştirilmesi için sürdürüleceği
belirtilen çalışma konuları doğrultusunda faaliyet gösterip göstermediğini,
defter, hesap ve kayıtların mevzuata ve dernek tüzüğüne uygun olarak tutulup
tutulmadığını, dernek tüzüğünde tespit edilen esas ve usullere göre ve bir yılı
geçmeyen aralıklarla denetler ve denetim sonuçlarını bir rapor halinde yönetim
kuruluna ve toplandığında genel kurula sunar.
Denetim kurulu üyelerinin istemi
üzerine, her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek yetkilileri tarafından
gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri, müesseseler ve eklentilerine
girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.
Yardım ve işbirliği
MADDE 10. - Dernekler, tüzüklerinde gösterilen amaçları
gerçekleştirmek üzere, benzer amaçlı derneklerden, siyasi partilerden, işçi ve
işveren sendikalarından ve meslekî kuruluşlardan maddî yardım alabilir ve adı
geçen kurumlara maddî yardımda bulunabilirler.
5072 sayılı Dernek ve Vakıfların
Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine Dair Kanun hükümleri saklı kalmak
üzere, dernekler kamu kurum ve kuruluşları ile görev alanlarına giren konularda
ortak projeler yürütebilirler. Bu projelerde kamu kurum ve kuruluşları, proje
maliyetlerinin en fazla yüzde ellisi oranında aynî veya nakdî katkı
sağlayabilirler.
Gelir ve giderlerde usul ile dernek defterleri
MADDE 11. - Dernek gelirleri alındı belgesi ile toplanır
ve giderler harcama belgesi ile yapılır. Dernek gelirlerinin bankalar aracılığı
ile toplanması halinde banka tarafından düzenlenen dekont veya hesap özeti gibi
belgeler alındı belgesi yerine geçer. Alındı belgeleri ve harcama belgelerinin
saklama süresi beş yıldır.
Dernek gelirlerinin
toplanmasında kullanılacak alındı belgeleri yönetim kurulu kararı ile
bastırılır. Alındı belgelerinin şekli, bastırılması, onaylanması ve
kullanılması ile dernek gelirlerinin toplanmasında kullanılacak yetki belgesine
ilişkin hususlar yönetmelikte düzenlenir.
Dernek gelirlerini toplayacak
kişiler yönetim kurulu kararıyla belirlenir ve bunlar adına yetki belgesi
düzenlenir.
Dernekler tarafından tutulacak
defter ve kayıtlar ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikte düzenlenir. Bu
defterlerin dernekler biriminden ya da noterden onaylı olması zorunludur.
Sandık kurma
MADDE 12. - Dernekler, tüzüklerinde yazılı olmak ve
sağlanan kârı üyelerine paylaştırmamak, gelir, faiz veya başka adlarla
üyelerine aktarmamak şartıyla üyelerinin yiyecek, giyecek gibi zarurî ihtiyaç
maddelerini ve diğer mal ve hizmetlerle kısa vadeli kredi ihtiyaçlarını
karşılamak amacıyla sandık kurabilirler.
Bu sandıkların kuruluş ve
çalışma esasları yönetmelikte düzenlenir.
Dernek görevlileri ve ücretleri
MADDE 13. – Üye sayısının 100 kişiden çok olması şartıyla
dernek hizmetleri gönüllüler veya yönetim kurulu kararı ile göreve başlatılan
ücretliler aracılığıyla yürütülür.
Dernek yönetim ve denetim kurullarının kamu görevlisi olmayan başkan ve üyelerine ücret verilebilir. Verilecek ücret ile her türlü ödenek, yolluk ve tazminatlar genel kurul tarafından tespit olunur. Yönetim ve denetim kurulu üyeleri dışındaki üyelere ücret, huzur hakkı veya başka bir ad altında herhangi bir karşılık ödenemez.
Dernek hizmetleri için
görevlendirilecek üyelere verilecek gündelik ve yolluk miktarları genel kurul
tarafından tespit olunur.
Gençlik ve spor kulüpleri
MADDE 14. - Derneklerden başvurmaları halinde; spor
faaliyetine yönelik olanlar spor kulübü, boş zamanları değerlendirme
faaliyetine yönelik olanlar gençlik kulübü ve her iki faaliyeti birlikte
amaçlayanlar gençlik ve spor kulübü adını alır. Bu kulüpler, Gençlik ve Spor
Genel Müdürlüğünce tutulacak kütüğe kayıt ve tescil edilir.
Kulüplerin organları, bu
organların görev ve yetkileri, kulüplerin Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce de
denetlenmesi ve bunlara yapılacak yardımların şekil ve şartları, üst kuruluş
oluşturmada uyulacak esas ve usuller, gençlik ve spor faaliyetlerini
yürüteceklerin nitelikleri ve bunlara uygulanacak disiplin işlemleri,
kulüplerin kayıt ve tesciline ilişkin esaslar İçişleri Bakanlığının uygun
görüşü üzerine Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça
yürürlüğe konulacak yönetmelikte düzenlenir.
Tasfiye
MADDE 15. - Genel kurul kararı ile feshedilen veya
kendiliğinden sona erdiği tespit edilen derneğin para, mal ve haklarının
tasfiyesi, tüzüğünde gösterilen esaslara göre yapılır. Tüzükte tasfiyenin ne
şekilde yapılacağının genel kurul kararına bırakıldığı hallerde, genel kurul
tarafından bir karar alınmamış veya genel kurul toplanamamışsa, yahut dernek
mahkeme kararı ile feshedilmişse, derneğin bütün para, mal ve hakları, mahkeme
kararıyla derneğin amacına en yakın ve kapatıldığı tarihte en fazla üyeye sahip
derneğe devredilir.
Kendiliğinden sona erdiği tespit
edilen veya feshine karar verilen derneklerin tasfiye ve devir işlemleri tamamlandıktan sonra dernekler kütüğündeki
kayıtları silinir.
Feshedilmesi için hakkında
soruşturma veya dava açılmış olan bir dernek, fesih ve buna bağlı olarak dernek
mallarının devrine dair bir karar aldığı takdirde, soruşturma ve dava
sonuçlanıncaya kadar devir işlemi yapılmaz.
Tasfiye işlemleri sonucu derneklerin
defter ve belgelerinin saklanma usulü, süresi ve tasfiyeye ilişkin gerekli
belgeler yönetmelikte düzenlenir.
Basımevlerinin sorumluluğu
MADDE 16. - Basımevleri, dernek gelirlerinin
toplanmasında kullanılacak alındı belgelerini bastıktan sonra, bu belgelerin
seri ve sıra numaralarını onbeş gün içinde mülkî idare amirliğine bildirmek
zorundadır.
Hata ve noksanlıkların giderilmesi
MADDE 17. - Derneklerin iş ve işlemlerinde, bu Kanun ve
4721 sayılı Türk Medenî Kanunu ile bunlara dayanılarak çıkarılan yönetmeliklerin
hükümlerine aykırılık tespit edilmesi halinde, konusu suç teşkil etmeyen hata
ve noksanlıkların mülkî idare amirinin yazılı istemi üzerine, ilgili dernek
tarafından otuz gün içerisinde giderilmesi zorunludur.
Yargılama usulü
MADDE 18. - Bu Kanunla ilgili olarak hukuk mahkemelerinde
bakılacak davalarda basit yargılama usulü uygulanır.
Bu Kanun hükümlerine aykırı
davranan failler hakkındaki soruşturma ve kovuşturma, yer ve zaman kaydı
aranmaksızın 3005 sayılı Meşhud Suçların Muhakeme Usulü Kanunu hükümlerine göre
yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Denetim ve
Bildirimler
Beyanname verme yükümlülüğü ve denetim
MADDE 19. - Dernekler, yıl sonu itibarıyla
faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin sonuçlarını düzenleyecekleri
beyanname ile her yıl Nisan ayı sonuna kadar mülkî idare amirliğine vermekle
yükümlüdürler. Beyannamenin düzenlenmesine ilişkin esas ve usuller yönetmelikte
düzenlenir.
Gerekli görülen hallerde,
derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçlar doğrultusunda faaliyet gösterip
göstermedikleri, defterlerini ve kayıtlarını mevzuata uygun olarak tutup
tutmadıkları İçişleri Bakanı veya mülkî idare amiri tarafından
denetletilebilir. Bu denetimlerde kolluk kuvveti mensupları görevlendirilemez.
İçişleri Bakanlığı ve mülkî idare amirlerinin yapacağı denetimler mesai
saatleri içerisinde yapılır. Bu denetimler en az yirmidört saat önce derneklere
bildirilir.
Denetim sırasında görevli
memurlar tarafından istenecek her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek
yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri,
müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.
Denetim sırasında, suç teşkil
eden fiillerin tespit edilmesi hâlinde, mülkî idare amiri durumu derhal
Cumhuriyet savcılığına ve derneğe bildirir.
Kolluk kuvvetlerinin yetkisi
MADDE 20. - Kamu düzeninin korunması veya suç
işlenmesinin önlenmesi nedenlerinden birine bağlı olarak usulüne göre verilmiş
hâkim kararı olmadıkça, yine bu nedenlere bağlı olarak gecikmesinde sakınca
bulunan durumlarda mülkî idare amirinin yazılı emri bulunmadıkça, kolluk
kuvvetleri, dernek ve eklentilerine giremez, arama yapamaz ve buradaki eşyaya
el koyamaz. Mülkî idare amirinin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin
onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde
açıklar; aksi halde, el koyma kendiliğinden kalkar. Hâkim kararı, mülkî idare
amiri tarafından dernek yöneticilerine yazıyla duyurulur.
Yurt dışından yardım alınması
MADDE 21. - Dernekler mülkî idare amirliğine önceden
bildirimde bulunmak şartıyla yurt dışındaki kişi, kurum ve kuruluşlardan aynî
ve nakdî yardım alabilirler. Bildirimin şekli ve içeriği yönetmelikte
düzenlenir. Nakdî yardımların bankalar aracılığıyla alınması zorunludur.
Taşınmaz mal edinme
MADDE 22. - Dernekler genel kurullarının yetki vermesi
üzerine yönetim kurulu kararıyla taşınmaz mal satın alabilir veya taşınmaz
mallarını satabilirler. Dernekler edindikleri taşınmazları, tapuya tescilinden
itibaren bir ay içinde mülkî idare amirliğine bildirmekle yükümlüdürler.
Genel kurul toplantısı ve organlara seçilenlerin idareye bildirilmesi
MADDE 23. - Dernekler, genel kurulu izleyen otuz gün
içinde, yönetim kurulu ve denetim kurulu ile derneğin diğer organlarına seçilen
asıl ve yedek üyeleri mülkî idare amirliğine bildirmekle yükümlüdür. Dernek
organlarında ve yerleşim yerinde meydana gelen değişiklikler de aynı usule
tâbidir. Genel kurul sonuç bildiriminin şekli, içeriği ve gerekli belgeler
yönetmelikte düzenlenir.
Temsilcilik
MADDE 24. - Dernekler, gerekli gördükleri yerlerde dernek
faaliyetlerini yürütmek amacıyla
temsilcilik açabilirler. Temsilcilikler, şube veya dernek genel kurullarında
temsil edilmezler. Şubeler temsilcilik açamazlar. Temsilciliğin adresi, yönetim
kurulu kararıyla temsilci olarak görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından o
yerin mülkî idare amirliğine yazılı olarak bildirilir.
Plâtform oluşturma
MADDE 25. - Dernekler, amaçları ile ilgisi bulunan ve
kanunlarla yasaklanmayan alanlarda, kendi aralarında veya vakıf, sendika ve
benzeri sivil toplum kuruluşlarıyla ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere ve
yetkili organlarının kararı ile plâtformlar oluşturabilirler.
Plâtformlar, kanunların dernekler için yasakladığı amaç ve faaliyet
konuları doğrultusunda kurulamazlar ve faaliyet gösteremezler. Bu yasağa aykırı
hareket edenler hakkında, bu Kanun ve ilgili kanunların cezaî hükümleri
uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İzne Tâbi Faaliyetler
Derneklerin izinle kurabileceği tesisler
MADDE 26. - Derneklerin, tüzüklerinde gösterilen amaçları
gerçekleştirmek üzere, eğitim ve öğretim faaliyetleri için yurt, pansiyon;
üyeleri için lokal açmaları ve lokallerinde alkollü içki kullanılması ile bu
tesislerin işletilmesi mülkî idare amirinden izin almalarına bağlıdır. Bu
tesislerin açılması, işletilmesi ve kapatılmasına ilişkin esas ve usuller
yönetmelikte düzenlenir.
Kamu yararına çalışan dernekler
MADDE 27. - Kamu yararına çalışan dernekler, ilgili
bakanlıkların ve Maliye Bakanlığının görüşü üzerine, İçişleri Bakanlığının
teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla tespit edilir. Bir derneğin kamu yararına
çalışan derneklerden sayılabilmesi için, en az bir yıldan beri faaliyette
bulunması ve derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek üzere giriştiği
faaliyetlerin topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olması
şarttır.
Kamu yararına çalışan dernek
statüsünün kazanılması, kaybedilmesi ve gerekli belgeler ile diğer esas ve
usuller yönetmelikte düzenlenir.
Kamu yararına çalışan dernekler
en az iki yılda bir denetlenir. Yapılan denetimler sonucunda düzenlenen
raporlar üzerine, kamu yararına çalışan derneklerin organlarında görev alan
üyeler veya ilgili personel, ağır hapis veya ağır para cezası verilmesini
gerektiren suçların işlendiğinin tespit edilmesi halinde, geçici bir tedbir
olarak İçişleri Bakanınca görevden uzaklaştırılabilir. Görevden
uzaklaştırılanların yerlerine, kesin hükme kadar, öncelikle dernek üyelerinden
olmak üzere görevlendirme yapılır.
Kamu yararına çalıştıklarına
karar verilen dernekler, denetimler sonunda bu niteliklerini kaybettikleri
tespit edilirse, birinci fıkrada öngörülen usulle haklarında alınan kamu
yararına çalışan derneklerden sayılma kararı kaldırılır.
Türkiye Kızılay Derneği ve Türk
Hava Kurumunun tüzüklerini onaylamaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Kamu yararına çalışan
derneklerin mallarına karşı suç işleyenler Devlet malına karşı suç işlemiş gibi
cezalandırılır.
Dernek adları
MADDE 28. - Dernek adlarında; Türk, Türkiye, Milli,
Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa Kemal kelimeleri ile bunların baş ve sonlarına
getirilen eklerle oluşturulan kelimeler İçişleri Bakanlığının izni ile
kullanılabilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Yasaklar
Bazı ad ve işaretleri kullanma yasağı
MADDE 29. - Derneklerin, mevcut veya mahkeme kararıyla
kapatılmış veya feshedilmiş bir siyasî partinin, bir sendikanın veya üst
kuruluşun, bir derneğin veya üst kuruluşun adını, amblemini, rumuzunu, rozetini
ve benzeri işaretleri ya da başka bir ülkeye ve daha önce kurulmuş Türk
devletlerine ait bayrak, amblem ve flamaları kullanmaları yasaktır.
Kurulması yasak olan dernekler ve yasak faaliyetler
MADDE 30. - Dernekler;
a) Tüzüklerinde gösterilen amaç
ve bu amacı gerçekleştirmek üzere sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları
dışında faaliyette bulunamazlar.
b) Anayasa ve kanunlarla açıkça
yasaklanan amaçları veya konusu suç teşkil eden fiilleri gerçekleştirmek
amacıyla kurulamaz.
c) Askerliğe, millî savunma ve
genel kolluk hizmetlerine hazırlayıcı öğretim ve eğitim faaliyetlerinde
bulunamaz, bu amaçları gerçekleştirmek üzere kamp veya eğitim yerleri
açamazlar. Üyeleri için özel kıyafet veya üniforma kullanamazlar.
Kayıt ve yazışma dili
MADDE 31. - Dernekler, defterlerinde ve kayıtlarında ve Türkiye Cumhuriyetinin resmi kurumlarıyla yazışmalarında Türkçe kullanırlar.
ALTINCI BÖLÜM
Ceza Hükümleri
Ceza hükümleri
MADDE 32. - Bu Kanuna aykırı davranışlara uygulanacak
cezalar aşağıda belirtilmiştir:
a) Dernek kurma hakkına sahip olmadıkları halde dernek kuranlar veya derneklere üye olmaları kanunlarla yasaklandığı halde dernek üyesi olanlar ile derneklere üye olması kanunlarla yasaklanmış kişileri bilerek dernek üyeliğine kabul eden veya kaydını silmeyen veya dernek üyesi iken derneklere üye olma hakkını kaybeden kişileri dernek üyeliğinden silmeyen dernek yöneticileri beşyüzmilyon lira idarî para cezası ile cezalandırılır.
b) Genel Kurul toplantılarını
kanun ve tüzük hükümlerine aykırı olarak veya dernek merkezinin bulunduğu veya
tüzüğünde belirtilen yer dışında yapan dernek yöneticileri beşyüzmilyon liraya
kadar ağır para cezası ile cezalandırılır. Mahkemece, kanun ve tüzük
hükümlerine aykırı olarak yapılan genel kurul toplantılarının iptaline de karar
verilebilir.
c) Yurt dışı yardımı bankalar
aracılığıyla almayan dernek yöneticilerine, bu şekilde alınan paranın yüzde
beşi oranında idarî para cezası verilir.
d) Derneğe ait tutulması gereken
defter veya kayıtları tutmayan dernek yöneticileri beşyüzmilyon lira idarî para
cezası ile cezalandırılır.
e) Genel kurul ve diğer dernek
organlarında yapılan seçimler ve oylamalar ile oyların sayım ve dökümüne hile
karıştıranlar ve defter veya kayıtları tahrif veya yok edenler veya
gizleyenler, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde altı aydan
iki yıla kadar hapis ve beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile
cezalandırılır.
f) Her ne suretle olursa olsun
kendisine tevdi olunan derneğe ait para veya para hükmündeki evrak, senet veya
sair malları kendisinin veya başkasının menfaatine olarak sarf veya istihlâk
veya rehneden veya satan, gizleyen, imha, inkâr, tahrif veya tağyir eden
yönetim kurulu başkanı ve üyeleri veya denetçiler ile derneğin diğer personeli
fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, altı aydan iki yıla
kadar hapis ve beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.
g) Yetkili mercilerin izni
olmaksızın yabancı derneklerin Türkiye'de temsilciliklerini veya şubelerini
açanlar, faaliyetlerini yürütenler, bu derneklerle işbirliğinde bulunanlar veya
bu dernekleri üye kabul edenler beşyüzmilyon liraya kadar para cezası ile
cezalandırılır ve izinsiz açılan şube veya temsilciliğin de kapatılmasına karar
verilir.
h) 16 ncı maddede belirtilen
bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen basımevi yöneticileri beşyüzmilyon
lira idarî para cezası ile cezalandırılır.
ı) 17 nci maddede yer alan
zorunluluğa uymayanlar yüzmilyon lira idarî para cezası ile cezalandırılır.
j) 19 uncu maddede belirtilen
beyannameyi bilerek gerçeğe aykırı olarak verenler üçmilyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.
k) 9 ve 19 uncu maddelerin
üçüncü fıkralarındaki zorunluluğa uymayanlar beşyüzmilyon lira idarî para
cezası ile cezalandırılır.
l) 21, 22, 23 ve 24 üncü maddelerde belirtilen bildirim
yükümlülüğünü, 19 uncu maddede belirtilen beyanname verme yükümlülüğünü yerine
getirmeyen dernek yöneticileri beşyüzmilyon lira idarî para cezası ile cezalandırılır.
m) 26 ncı maddede belirtilen
tesisleri izinsiz açan dernek yöneticileri, beşyüzmilyon liraya kadar ağır para
cezası ile cezalandırılır ve tesisin kapatılmasına da karar verilebilir.
n) 29 uncu maddede belirtilen
yasaklara, yazılı olarak uyarılmalarına rağmen, aykırı hareket eden dernek
yöneticileri, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde
beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır ve derneğin
feshine de karar verilir.
o) 30 uncu maddenin (a) bendinde
belirtilen yasağa aykırı hareket eden dernek yöneticileri beşyüzmilyon liradan
birmilyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır, tekerrürü halinde ağır para cezası yarı
nispetinde artırılarak hükmolunur. Aynı maddenin (c) bendine aykırı faaliyette
bulunan dernek yöneticileri, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği
takdirde, bir yıldan az olmamak üzere hapis cezası ile cezalandırılır ve
tesisin kapatılmasına da karar verilir.
p) 30 uncu maddenin (b) bendinde
belirtilen kurulması yasak dernekleri kuranlar ile bu bende aykırı harekette
bulunan dernek yöneticileri fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği
takdirde bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşyüzmilyon liraya kadar ağır para
cezası ile cezalandırılır ve derneğin feshine de karar verilir.
r) 31 inci maddede öngörülen
zorunluluğa uymayanlar birmilyar lira idarî para cezası ile cezalandırılır.
Cezaların uygulanması
MADDE 33. - Bu Kanunda belirtilen cezalar çocuk
dernekleri hakkında, yazılı olarak uyarılmasına rağmen tekrar edilmesi halinde
uygulanır.
Bu Kanunun 32 nci maddesinde
geçen “dernek yöneticileri” ibareleri dernek yönetim kurulu başkanını ifade
eder.
Bu Kanunda yazılı olan idarî
para cezaları mülkî idare amiri tarafından verilir. Verilen idarî para
cezalarına dair kararlar ilgililere 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine
göre tebliğ edilir.
Bu cezalara karşı tebliğ
tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz
edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz.
İtiraz üzerine verilen karar kesindir. İtiraz, zaruret görülmeyen hâllerde
evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır.
Bu Kanuna göre verilen idarî
para cezaları 6183 sayılı Âmme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
YEDİNCİ BÖLÜM
Diğer Hükümler
Cemiyetler ve Dernekler kanunlarına yapılan atıflar
MADDE 34. - Diğer kanunlarda, 3512 sayılı Cemiyetler
Kanunu, 1630 sayılı Dernekler Kanunu veya 2908 sayılı Dernekler Kanunu ile
bunların ek ve değişikliklerine veya belli maddelerine yapılan atıflar, bu
Kanuna veya bu Kanunun aynı konuları düzenleyen madde veya maddelerine yapılmış
sayılır. Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde aynı konuları düzenleyen 4721
sayılı Türk Medeni Kanununun ilgili hükümlerine atıf yapılmış sayılır.
Kanunun meslekî
kuruluşlara uygulanacak hükümleri
MADDE 35. - Bu Kanunun 19, 20, 23, 26, 28, 29, 30 ve 31
inci maddeleri özel kanunlarında hüküm bulunmamak kaydıyla kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşları ile işçi ve işveren sendikaları ve üst
kuruluşları için de ceza hükümleriyle birlikte uygulanır.
Uygulanacak hükümler
MADDE 36. - Bu Kanun hükümleri; yabancı dernekler ile
merkezleri yurt dışında bulunan dernek ve vakıf dışındaki kâr amacı gütmeyen
kuruluşların Türkiye'deki şube veya temsilcilikleri hakkında da ceza hükümleri
ile birlikte uygulanır. Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 4721 sayılı Türk
Medeni Kanununun hükümleri uygulanır.
Yönetmelik
MADDE 37. - Bu Kanunun ilgili maddelerinde düzenlenmesi
öngörülen yönetmelikler İçişleri Bakanlığınca, kulüp adını alan derneklerle
ilgili yönetmelik ise Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu
Bakanlıkça en geç altı ay içinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulur.
Bu yönetmelikler çıkarılıncaya kadar mevcut yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı
olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur.
Değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler
MADDE 38. - A) 22.11.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk
Medeni Kanununun 62 nci maddesi ve 74 üncü maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
Madde 62. - Dernekler, 60 ıncı maddenin son fıkrası gereğince yapılan
yazılı bildirimi izleyen altı ay içinde ilk genel kurul toplantılarını yapmak
ve zorunlu organlarını oluşturmakla yükümlüdürler.
Olağan genel kurul
toplantılarının en geç üç yılda bir yapılması zorunludur.
B) 4721 sayılı Kanunun 58 inci
maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "yerleşim yeri, kurucuları,", 64
üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "tüzükte başkaca bir düzenleme
yoksa,", 77 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "yerel bir
gazete ile ilan edilir ve aynı zamanda ve bir yazıyla", 92 nci maddesinde
yer alan "uluslararası alanda işbirliği yapılmasında yarar görülen
hallerde ve karşılıklı olmak koşuluyla" ve 93 üncü maddesinde yer alan
"karşılıklı olmak koşuluyla" ibareleri madde metinlerinden
çıkarılmıştır.
C) 4721 sayılı Kanunun 61 inci
maddesi ile 79 uncu maddesinin üçüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
D) 14.2.1985 tarihli ve 3152
sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanunun 13/A
maddesinin (h) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki
fıkralar eklenmiştir.
h) 2860 sayılı Yardım Toplama
Kanununa göre düzenlenecek yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemleri
yürütmek.
Derneklerin kaydedileceği
dernekler kütüğünün şekli, düzenleme ve kayıt esasları yönetmelikle düzenlenir.
Büyükşehir belediyesi sınırları
içinde kalan ilçe kaymakamlıklarında ayrıca ilçe dernekler büro şeflikleri
oluşturulmaz.
E) 8.6.1984 tarihli ve 227
sayılı Vakıflar Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
Hükmünde Kararnamenin ek 3 üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
Vakıfların dış ülkelerdeki
gerçek veya tüzel kişilerden veya diğer kuruluşlardan yardım alması, derneklere
uygulanan hükümlere tâbidir.
F) 23.6.1983 tarihli ve 2860
sayılı Yardım Toplama Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan
"gezi ve eğlenceler düzenlemek",
24 üncü maddesinin birinci fıkrasındaki "belirli yerlere kutu
koymak" ibarelerinden sonra gelmek üzere "veya bilgileri otomatik ya
da elektronik olarak işleme tâbi tutmuş sistemler kullanmak" ibaresi
eklenmiştir.
G) 2860 sayılı Kanunun 7 nci
maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Madde 7. - Yardım toplama
faaliyeti bir ilin birden fazla ilçesini kapsıyorsa o ilin valisinden, bir
ilçenin sınırları içinde ise o ilçenin kaymakamından izin alınır. Yardım
toplama faaliyeti birden fazla ili kapsıyorsa yardım toplama faaliyetine
girişecek gerçek veya tüzel kişilerin yerleşim yerinin bulunduğu ilin
valisinden izin alınır ve izni veren valilik tarafından ilgili valiliklere ve
İçişleri Bakanlığına bilgi verilir.
Yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemler dernekler birimlerince
yürütülür.
H) 6.10.1983 tarihli ve 2908
sayılı Dernekler Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 39. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 40. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.