SINIRAŞAN ÖRGÜTLÜ SUÇLARA KARŞI BİRLEŞMİŞ
MİLLETLER
SÖZLEŞMESİNE EK ATEŞLİ SİLAHLAR, PARÇALARI VE
AKSAMLARI İLE MÜHİMMATININ YASADIŞI
ÜRETİMİNE VE KAÇAKÇILIĞINA KARŞI
PROTOKOLÜN ONAYLANMASININ
UYGUN BULUNDUĞUNA
DAİR KANUN
|
Kanun No. 5095 |
|
Kabul Tarihi : 12.2.2004 |
MADDE 1. - 28 Haziran
2002 tarihinde imzalanan “Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler
Sözleşmesine Ek Ateşli Silahlar, Parçaları ve Aksamları ile Mühimmatının
Yasadışı Üretimine ve Kaçakçılığına Karşı Protokol”ün onaylanması uygun
bulunmuştur.
MADDE 2. - Bu Kanun
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3. - Bu Kanun
hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
SINIRAŞAN
ÖRGÜTLÜ SUÇLARA KARŞI BİRLEŞMİŞ MİLLETLER SÖZLEŞMESİNE EK ATEŞLİ SİLAHLAR,
PARÇALARI VE AKSAMLARI İLE MÜHİMMATININ
YASADIŞI ÜRETİMİNE VE KAÇAKÇILIĞINA
KARŞI PROTOKOL
Giriş
Bu Protokole
Taraf Devletler,
Her Devletin, bölgenin ve bir bütün olarak dünyanın
güvenliği üzerinde zararlı etkileri olan, insanların refahını, sosyal ve
ekonomik gelişimlerini ve barış içinde yaşama haklarını tehlikeye sokan ateşli
silahlar, parçaları ve aksamları ile mühimmatının yasadışı üretimini ve
kaçakçılığını önlemeye, bunlarla mücadele etmeye ve ortadan kaldırmaya duyulan
acil ihtiyacın bilincinde olarak,
Bütün Devletlerin bu amaçla uluslararası işbirliği ve
bölgesel ve küresel düzeyde diğer önlemler de dahil olmak üzere, uygun olan
bütün önlemleri almaları gerektiğine kani olarak,
Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun, sınıraşan örgütlü
suçlara karşı kapsamlı bir uluslararası sözleşme hazırlamak ve diğer bazı
hususların yanısıra, ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile mühimmatının
yasadışı üretimiyle ve kaçakçılığıyla mücadeleyi düzenleyen uluslararası bir
belgenin hazırlanması hususunu ele almak amacıyla açık katılımlı hükümetlerarası
bir ad-hoc komite kurulmasına ilişkin 9 Aralık 1998 tarih ve 53/111 sayılı
kararını gözönünde bulundurarak,
Birleşmiş Milletler Şartında ve Birleşmiş Milletler
Şartı uyarınca benimsenen Devletler Arasında Dostane İlişkilere ve İşbirliğine
İlişkin Uluslararası Hukuk İlkeleri Beyannamesinde ifadesini bulmuş olan eşit
haklar ve halkların kendi kaderlerini tayin etme ilkelerini akılda tutarak,
Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler
Sözleşmesinin, ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile mühimmatının
yasadışı üretimine ve kaçakçılığına karşı uluslararası bir belgeyle
tamamlanmasının bu suçların önlenmesinde ve bunlarla mücadele edilmesinde
faydalı olacağına kani olarak,
Aşağıdaki hususlar üzerinde anlaşmışlardır :
I. Genel
Hükümler
Madde l
Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler
Sözleşmesiyle ilişkisi
l. Bu Protokol, Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı
Birleşmiş Milletler Sözleşmesini tamamlar. Protokol, Sözleşmeyle birlikte
yorumlanacaktır.
2. Bu Protokolde aksine hüküm bulunmadığı sürece,
Sözleşmenin hükümleri gerekli değişikliklerle Protokole de uygulanacaktır.
3. Bu Protokolün 5. maddesi uyarınca belirlenmiş
suçlar, Sözleşme uyarınca belirlenmiş suçlar olarak kabul edilecektir.
Madde 2
Amacın ifadesi
Bu Protokolün amacı; ateşli silahlar, parçaları ve
aksamları ile mühimmatının yasadışı üretimini ve kaçakçılığını önlemek,
mücadele etmek ve tamamen ortadan kaldırmak amacıyla, Taraf Devletler
arasındaki işbirliğini geliştirmek, kolaylaştırmak ve güçlendirmektir.
Madde 3
Kullanılan terimler
Bu Protokolün amaçları bakımından:
(a) “Ateşli silah”, antika ateşli silahlar veya
taklitleri hariç, bir patlayıcı madde etkisiyle fişek, kurşun veya mermi atan,
atacak şekilde tasarlanan veya kolayca atacak hale getirilebilen namlulu
herhangi bir taşınabilir silah anlamına gelecektir. Antika silahlar ve bunların
taklitleri iç hukuk uyarınca tanımlanacaktır. Ancak, 1899 yılından sonra
üretilmiş olan silahlar hiçbir koşulda antika silah sayılmayacaktır.
(b) "Parçalar ve aksamlar"; ateşli silahlar
için özel olarak tasarlanmış ve kullanımı için gerekli namlu, gövde veya mermi
haznesi, mermi sürücüsü veya silindir, pim veya atım yatağı dahil, silahın
ateşlenmesi sonucu çıkan sesi azaltmak için tasarlanmış veya kullanılan
herhangi bir cihaz dahil, herhangi bir unsur veya ikame edilebilir unsur
anlamına gelecektir.
(c) "Mühimmat"; ateşli silahlarda kullanılan
fişek kovanı, falya, barut tozu, kurşun veya mermiler dahil, cephanenin kendisi
veya bunu meydana getiren unsurların ilgili Taraf Devlette ayrıca kontrole tâbi
olması halinde bu unsurların herbiri anlamına gelecektir.
(d) "Yasadışı üretim"; ateşli silahların,
parçalarının ve aksamlarının veya mühimmatının:
(i) Kaçak yollarla elde edilmiş parça ve aksamın
kullanılması suretiyle;
(ii) İmal veya montajının yapıldığı Taraf Devletin
yetkili makamlarından ruhsat veya izin almaksızın; veya
(iii) Üretilmesi aşamasında ateşli silahların bu
Protokolün 8 inci maddesi uyarınca işaretlemesi yapılmaksızın;
İmal veya montajı anlamına gelecektir.
Parçalar ve aksamların üretimi için ruhsat veya yetki
verilmesi, iç hukuk uyarınca olacaktır;
(e) "Kaçakçılık"; ateşli silahlar, parçaları
ve aksamları ile mühimmatının ilgili Taraf Devletlerden herhangi birinin bu Protokolün hükümleri uyarınca izni
olmadan veya bu Protokolün 8 inci maddesi uyarınca işaretlenmeden bir Taraf
Devletin ülkesinden veya ülkesi üzerinden başka bir Taraf Devletin ülkesine
ithalatı, ihracatı, temini, satışı, teslimi, hareketi veya nakli anlamına
gelecektir;
(f) "İz sürme"; Taraf Devletlerin yetkili
makamlarına yasadışı üretimi ve kaçakçılığı ortaya çıkarmalarında,
soruşturmalarında ve incelemelerinde yardım etmek amacıyla, ateşli silahların
ve mümkün olduğu hallerde parçaları ve aksamları ile mühimmatının üreticiden
alıcıya kadar sistematik olarak takip edilmesi anlamına gelecektir.
Madde 4
Kapsam
1. Bu Protokol, metinde aksine bir hüküm olmadıkça,
ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile mühimmatının yasadışı üretiminin ve
kaçakçılığının önlenmesinde ve bu Protokolün 5 inci maddesi uyarınca
belirlenmiş, mahiyetleri itibariyle sınıraşan nitelikte olan ve örgütlü bir suç
grubunun karıştığı suçların soruşturulması ve kovuşturulmasında uygulanacaktır.
2. Bu Protokol, devletlerarası işlemlere veya,
uygulanması halinde bir Taraf Devletin Birleşmiş Milletler Şartına uygun
biçimde millî güvenlik çıkarlarına göre hareket etme hakkına halel getirecek
hallerde, devlet teslimatlarına uygulanmayacaktır.
Madde 5
Ceza hukuku kapsamına alınması
1. Her Taraf Devlet aşağıda belirtilen eylemlerin
kasten gerçekleştirilmesi halinde cezalandırılmalarını teminen gerekli yasal ve
diğer önlemleri alacaktır:
(a) Ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile
mühimmatının yasadışı üretimi;
(b) Ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile
mühimmatının kaçakçılığı;
(c) Bu Protokolün 8 inci maddesince ateşli silahlar
üzerinde bulunması gereken işaretlerin tahrif edilmesi, kanuna aykırı bir
biçimde silinmesi, ortadan kaldırılması veya değiştirmesi.
2. Her Taraf Devlet, ayrıca, aşağıda belirtilen
eylemlerin cezalandırılmalarını teminen gerekli yasal ve diğer önlemleri
alacaktır:
(a) Kendi hukuk sisteminin temel kavramlarına bağlı
kalmak kaydıyla, bu maddenin 1 inci fıkrası uyarınca belirlenmiş bir suçu
işlemeye teşebbüs edilmesi veya suç ortağı olarak iştirak edilmesi; ve
(b) Bu maddenin 1 inci paragrafında belirlenmiş bir
suçun işlenmesinin örgütlenmesi, yönlendirilmesi, yardım ve yataklık edilmesi,
kolaylaştırılması veya danışmanlık yapılması.
Madde 6
Müsadere, zapt ve tasarruf
1. Sözleşmenin 12 nci maddesine halel getirmeksizin,
Taraf Devletler iç hukuk sisteminin elverdiği en geniş ölçüde, yasadışı
yollarla üretilmiş veya kaçakçılığı yapılmış ateşli silahlar, parçaları ve
aksamları ile mühimmatının müsadere edilmesini sağlamak için gerekli olabilecek
önlemleri alacaklardır.
2. Taraf Devletler, yasadışı yollarla üretilmiş veya
kaçırılmış ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile mühimmatının yetkisiz
kişilerin ellerine geçmesini engellemek için bu tür ateşli silahlar, parçaları
ve aksamları ile mühimmatını, silahların işaretlenmiş olması ve silah ve
mühimmatın elden çıkarma yöntemlerinin kaydedilmiş olması koşuluyla başka bir
elden çıkarma işlemine resmi olarak onay verilmediği takdirde, zapt ve imha
edecek gerekli önlemleri kendi iç hukuk sistemlerine uygun olarak alacaklardır.
II. Önleme
Madde 7
Kayıtların tutulması
Her Taraf Devlet, ateşli silahlar ile uygun ve mümkün
olan hallerde bu silahların parçaları ve aksamları ile mühimmatına ilişkin
olarak, bu ateşli silahların izinin sürülmesi ve teşhisi için gerekli olan
bilgileri ve ayrıca uygun ve mümkün olan hallerde bu ateşli silahların yasadışı
imal edilmiş parça, aksam ve mühimmatına ilişkin olarak, bu tür faaliyetlerin
önlenmesi ve tespiti için gerekli bilgilerin en az on yıl süreyle muhafazasını
temin edecektir. Bu tür bilgiler şunları kapsayacaktır:
(a) Bu Protokolün 8 inci maddesine göre gerekli olan
geçerli işaretler;
(b) Ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile
mühimmatının uluslararası ticarî faaliyetlere konu olması halinde, usulüne
uygun olarak verilmiş ruhsat veya yetki belgelerinin veriliş ve sona erme
tarihleri, ihraç edildiği ülke, ithal edildiği ülke, transit ülke ve uygun
hallerde son alıcısı ile malların tanımı ve miktarı.
Madde 8
Ateşli silahların işaretlenmesi
1. Taraf Devletler, ateşli silahların teşhisi ve
izlerinin sürülmesi amacıyla :
(a) Her ateşli silahın üretimi sırasında, tüm Devletler
tarafından imalatın yapıldığı ülkenin ilk bakışta tanınmasını mümkün kılacak
şekilde, üreticinin adının, üretim yerinin veya ülkesinin ve seri numarasının
belirtilmesini temin edecekler; veya sayısal ve/veya sayı ve rakamların
bileşiminden oluşan şifre ile biraraya getirilmiş basit geometrik sembollerden
oluşan kolay anlaşılabilir herhangi bir özel işaret seçeneğinin kullanılmasını
sağlayacaklardır.
(b) İthal edilen her ateşli silahın üstünde ithal eden
ülkeyi ve mümkünse ithalat yılını belirten ve o ülkenin yetkili makamlarının
ateşli silahın izini sürebilmesine imkân veren gerekli basit bir işaretin
bulunmasını ve ateşli silahın üstünde böyle bir işaret bulunmaması halinde özel
bir işaret bulunmasını sağlayacaklardır. Bu altparagraf uyarınca istenen
hususların, belgelenmiş kanuni amaçlarla geçici olarak ithal edilen ateşli
silahlara uygulanması zorunlu değildir.
(c) Ateşli silahların hükümet stoklarından çıkarılıp
temelli sivil kullanım amacıyla devri sırasında, bütün Taraf Devletlerin
devreden ülkeyi tanımasına olanak verecek şekilde, silahın üstüne uygun bir
özel işaret konmasını sağlayacaklardır.
2. Taraf Devletler, ateşli silahları üreten
sanayicileri, bu işaretlerin silinmesine veya değiştirilmesine karşı önlemler
geliştirmeye teşvik edeceklerdir.
Madde 9
Ateşli silahların çalışamaz duruma getirilmesi
Bir Taraf Devlet, kendi mevzuatına göre çalışamaz
durumdaki bir ateşli silahı ateşli silah olarak kabul etmemesi halinde,
çalışamaz durumdaki silahlara ilişkin aşağıdaki genel ilkelere uygun olarak,
çalışamaz haldeki ateşli silahların yasadışı bir biçimde çalışır hale
getirilmesinin önlenmesi amacıyla gerekli olabilecek ceza yaptırımlarının
mevzuata ilavesi de dahil olmak üzere, gerekli önlemleri alacaktır:
(a) Çalışamaz haldeki ateşli silahın tüm temel
parçaları kalıcı bir biçimde işlemeyecek ve
sökülmesi, ikame edilmesi veya değiştirilmesi mümkün olmayacak şekilde,
yeniden kullanılamayacak hale getirilecektir.
(b) Bir ateşli silaha yapılan değişikliklerin, onu
kalıcı olarak işlemez hale getirmesini sağlamak amacıyla, çalışamaz duruma
getirme önlemlerinin, uygun görüldüğü hallerde, yetkili bir makam tarafından
denetlenmesini temin edecek düzenlemeler yapılacaktır.
(c) Yetkili makam tarafından yapılan denetleme, ateşli
silahın çalışamaz durumda olduğunu doğrulayan bir belge veya kaydı veya ateşli
silahın üstüne damgalanmış açıkça görülebilir bir işareti içerecektir.
Madde 10
İhracat, ithalat ve transit izni veya yetki sistemleri
için genel şartlar
1. Her Taraf Devlet, ateşli silahlar, parçaları ve
aksamları ile mühimmatının nakline ilişkin uluslararası transit geçiş
önlemlerinin yanısıra, ihracat ve ithalata izin veya yetki vermek için etkili
bir sistem tesis edecek veya sürdürecektir.
2. Ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile
mühimmatının taşınması için ihracat izni veya yetki belgesi vermeden önce her
Taraf Devlet:
(a) İthalatçı Devletlerin ithalat izni veya yetkisi
verdiklerini; ve
(b) Denize çıkışı olmayan ülkelerin lehine aktedilmiş
ikili veya çok taraflı anlaşmalara veya düzenlemelere halel getirilmemesi
kaydıyla, transit geçilen Devletlerin nakliyeden önce transit geçişe herhangi
bir itirazları olmadığına dair en azından yazılı bir bildirimde bulunmuş
olduklarını tespit edecektir.
3. İhracat ve ithalat izni veya yetki belgesi ile
beraberindeki belgeler; en azından veriliş yerini ve tarihini, sona erme
tarihini, ihracatçı ülkeyi, ithalatçı ülkeyi, son alıcıyı, ateşli silahlar,
parçaları ve aksamları ile mühimmatının tanımını ve miktarını ve transit
geçişin sözkonusu olduğu hallerde, geçiş ülkelerini içeren bilgileri
kapsayacaktır. İthalat ruhsatında yer alan bilgiler geçiş ülkesine önceden
bildirilmelidir.
4. İthalatçı Taraf Devlet, sevkedilmiş olan ateşli
silahlar, parçaları ve aksamları ile mühimmatının teslim alındığını, talebi
üzerine ihracatçı Devlete bildirecektir.
5. Her Taraf Devlet, mevcut olanaklar dahilinde, izin
veya yetki işlemlerinin güvenli olduğunun ve izin veya yetki belgelerinin
doğruluğunun denetlenebilmesini veya geçerliliğinin tespit edilebilmesini
sağlamak için gerekli olabilecek önlemleri alacaktır.
6. Taraf Devletler avcılık, atıcılık, değerlendirme,
sergileme veya tamir gibi denetlenmesi mümkün olan yasal amaçlarla, ateşli
silahlar, parçaları ve aksamları ile mühimmatının geçici olarak ithalatı,
ihracatı ve transit geçişi için basitleştirilmiş usuller benimseyebilirler.
Madde 11
Güvenlik ve önleyici tedbirler
Ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile
mühimmatının yasadışı üretimi ve kaçakçılığının yanısıra, çalınmasını, kaybını
veya amacı dışında kullanılmasını ortaya çıkarmak, önlemek ve ortadan kaldırmak
amacıyla her Taraf Devlet;
(a) Ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile
mühimmatının üretimi, ithalatı, ihracatı ve ülkesinden transit geçişi sırasında
güvenliğini sağlamak; ve
(b) Gerekli olduğu hallerde sınır kontrolleri de dahil
olmak üzere, ithalat, ihracat ve transit geçiş kontrollerinin ve polis ile
gümrükler arası sınır ötesi işbirliğinin etkinliğini artırmak için uygun olan
önlemleri alacaktır.
Madde 12
Bilgi
1. Sözleşmenin 27 ve 28 inci maddelerine halel
getirilmemesi kaydıyla, Taraf Devletler ilgili iç hukuk ve idari sistemlerine
uygun olarak, yetkili üreticiler, aracılar, ithalatçılar, ihracatçılar ve
mümkün olduğu hallerde ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile mühimmatının
taşıyıcıları gibi hususlarda birbirleriyle somut olaylara dayalı bilgi alış
verişinde bulunacaklardır.
2. Sözleşmenin 27 ve 28 inci maddelerine halel
getirilmemesi kaydıyla, Taraf Devletler ilgili iç hukuk ve idari sistemlerine
uygun olarak, aşağıdaki hususlarda birbirleriyle bilgi alış verişinde
bulunacaklardır:
(a) Ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile
mühimmatının yasadışı üretiminde veya kaçakçılığında yeraldığı bilinen veya
yeraldığından şüphelenilen örgütlü suç grupları;
(b) Ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile
mühimmatının yasadışı üretiminde veya kaçakçılığında kullanılan gizleme
yöntemleri ve bunları ortaya çıkarma yolları;
(c) Ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile
mühimmatının kaçakçılığını yapan örgütlü suç grupları tarafından mutad şekilde
kullanılan yöntem ve imkânlar, sevk ve varış noktaları ve güzergâhlar; ve
(d) Ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile
mühimmatının yasadışı üretimini ve kaçakçılığını önlemeye, bunlarla mücadele
etmeye ve bunları ortadan kaldırmaya yönelik önlemler ile yasama deneyimleri ve
uygulamaları.
3. Taraf Devletler; ateşli silahlar, parçaları ve
aksamları ile mühimmatının yasadışı üretimini ve kaçakçılığını önlemek, ortaya
çıkarmak, soruşturmak ve bu yasadışı faaliyetlerde yeralan kişileri kovuşturmak
hususunda birbirlerinin yeteneklerini geliştirmek amacıyla kanun uygulayıcı
makamlar için yararlı olabilecek bilimsel ve teknolojik bilgileri uygun
görüldüğü şekilde birbirlerine iletecek veya paylaşacaklardır.
4. Taraf Devletler; yasadışı yollarla üretilmiş veya
kaçırılmış olabilecek ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile mühimmatının
izinin sürülmesinde işbirliği yapacaklardır. Bu tür bir işbirliği; ateşli
silahlar, parçaları ve aksamları ile mühimmatının izinin sürülmesine yönelik
yardım taleplerine mevcut olanaklar dahilinde acele cevap verilmesini de
kapsayacaktır.
5. Kendi hukuk sisteminin temel kavramlarına veya
uluslararası anlaşmalara bağlı kalmak kaydıyla, her Taraf Devlet başka bir
Taraf Devletten aldığı bilginin gizliliğini temin edecek ve bilgiyi sağlayan
Taraf Devletçe talep edildiği takdirde, ticari işlemlere ilişkin özel bilgiler
de dahil olmak üzere, bilginin kullanımına ilişkin sınırlamalara bu madde
uyarınca riayet edecektir. Eğer bu tür bir gizlilik sağlanamaz ise, sözkonusu
bilginin açıklanmasından önce bu bilgiyi sağlayan Taraf Devlete bildirimde
bulunulacaktır.
Madde 13
İşbirliği
1. Taraf Devletler; ateşli silahlar, parçaları ve
aksamları ile mühimmatının yasadışı üretimini ve kaçakçılığını önlemek,
bunlarla mücadele etmek ve bunları ortadan kaldırmak için ikili, bölgesel ve
uluslararası düzeylerde işbirliği yapacaklardır.
2. Sözleşmenin 18 inci maddesinin 13 üncü fıkrasına
halel getirilmemesi kaydıyla, her Taraf Devlet bu Protokole ilişkin konularda
kendisiyle diğer Taraf Devletler arasında irtibatı sağlayacak milli bir kurum
veya tek bir temas noktası belirleyecektir.
3. Taraf Devletler, bu maddenin 1. fıkrasında sözedilen
yasadışı faaliyetleri önlemek ve ortaya çıkarmak için ateşli silahlar, parçaları
ve aksamları ile mühimmatının üreticileri, aracıları, ithalatçıları,
ihracatçıları, simsarları ve ticari taşıyıcılarının desteğini ve işbirliğini
sağlamaya çalışacaklardır.
Madde 14
Eğitim ve teknik yardım
Taraf Devletler, Sözleşmenin 29 ve 30 uncu maddelerinde
belirtilen konularda teknik, mali ve maddi yardım da dahil olmak üzere, talep
üzerine Taraf Devletlerin ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile
mühimmatının yasadışı üretimini ve kaçakçılığını önleme, bunlarla mücadele etme
ve bunları yok etme yeteneklerini geliştirmek için gerekli eğitim ve teknik
yardımı alabilmelerini sağlamak amacıyla, birbirleriyle ve ilgili uluslararası
kuruluşlarla gerektiği şekilde işbirliği yapacaklardır.
Madde 15
Simsarlar ve simsarlık
1. Simsarlık yapanların faaliyetlerine bir düzenleme
getirmemiş olan Taraf Devletler; ateşli silahlar, parçaları ve aksamları ile
mühimmatının yasadışı üretimini ve kaçakçılığını önleyebilmek ve bunlarla
mücadele edebilmek maksadıyla, böyle bir düzenlemeyi ihdas etmeyi değerlendireceklerdir.
Bu tür bir düzenleme :
(a) Ülkesinde faaliyet gösteren simsarları kayda tâbi
tutmak;
(b) Simsarlığı ruhsat veya yetki belgesine tâbi tutmak;
veya
(c) İthalat ve ihracat ruhsatlarında veya yetki
belgelerinde veya beraberindeki belgelerde, işlemlere dahil olan simsarların
isimlerinin ve yerlerinin açıkça belirtilmesini zorunlu tutmak gibi önlemlerden
birini veya birkaçını kapsayabilecektir.
2. Bu maddenin 1. fıkrasında öngörüldüğü gibi
simsarlığa ilişkin bir yetkilendirme sistemi kurmuş olan Taraf Devletler,
simsarlar ve simsarlık hakkındaki bilgileri bu Protokolün 12 nci maddesine göre
yapılan bilgi alış verişine dahil etmeye ve bu Protokolün 7 nci maddesi
uyarınca simsarlara ve simsarlığa ilişkin kayıtları tutmaya teşvik edilirler.
III. Nihaî
Hükümler
Madde 16
Uyuşmazlıkların çözümlenmesi
1. Taraf Devletler, bu Protokolün yorumlanmasına veya
uygulanmasına ilişkin uyuşmazlıkları müzakere yoluyla çözmek için çaba
göstereceklerdir.
2. Bu Protokolün yorumlanmasına veya uygulanmasına
ilişkin iki veya daha fazla Devlet arasında makul bir zaman içerisinde müzakere
yoluyla çözülemeyen herhangi bir uyuşmazlık, bu Taraf Devletlerden birinin
talebi üzerine, tahkime sunulacaktır. Sözkonusu Taraf Devletler, tahkim
talebinin yapıldığı tarihi takip eden altı ay içinde tahkim düzenlemeleri
üzerinde bir mutabakat sağlayamazlarsa, bu Taraf Devletlerden herhangi biri bu
uyuşmazlığı, Divanın Statüsüne uygun bir taleple Uluslararası Adalet Divanına
götürebilir.
3. Her Taraf Devlet, bu Protokole ilişkin imzalama,
onaylama, kabul veya uygun bulma veya taraf olma sırasında, bu maddenin 2 nci
fıkrasıyla kendisini bağlı saymadığını bildirebilir. Diğer Taraf Devletler, bu
tür bir çekince koymuş herhangi bir Taraf Devlete karşı bu maddenin 2 nci fıkrasıyla bağlı sayılmayacaklardır.
4. Bu maddenin 3 üncü fıkrası uyarınca çekince koymuş
herhangi bir Taraf Devlet, Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri'ne
bildirimde bulunmak suretiyle bu çekinceyi istediği zaman kaldırabilir.
Madde 17
İmza, onay, kabul, uygun bulma ve taraf olma
1. Bu Protokol, Genel Kurul tarafından kabul edildiği
tarihi takip eden otuzuncu günden 12 Aralık 2002 tarihine kadar New York'taki
Birleşmiş Milletler Teşkilâtı Genel Merkezinde bütün Devletlerin imzasına açık
kalacaktır.
2. Bu Protokol, üyelerinden en az bir Devletin
Protokolü bu maddenin 1 inci fıkrası uyarınca imzalamış olması halinde,
bölgesel ekonomik bütünleşme örgütlerinin imzasına da açık kalacaktır.
3. Bu Protokol onay, kabul veya uygun bulmaya tâbidir.
Onay, kabul veya uygun bulma belgeleri Birleşmiş Milletler Teşkilâtı Genel
Sekreteri'ne tevdi edilecektir. Bir bölgesel ekonomik bütünleşme örgütü; onay,
kabul veya uygun bulma belgelerini, üye Devletlerinden en az birinin de aynı
işlemi gerçekleştirmiş olması halinde, tevdi edebilir. Böyle bir örgüt; onay,
kabul veya uygun bulma belgesinde, bu Protokol ile yürütülen konulara ilişkin
yetkilerinin kapsamını beyan edecektir. Böyle bir örgüt, yetkilerinin
kapsamında meydana gelecek herhangi bir değişikliği de saklayıcıya
bildirecektir.
4. Bu Protokol, herhangi bir Devletin veya üyelerinden
en az bir Devletin bu Protokole taraf olduğu herhangi bir bölgesel ekonomik
bütünleşme örgütünün katılımına açıktır. Katılım belgeleri, Birleşmiş Milletler
Teşkilatı Genel Sekreteri'ne tevdi edilecektir. Bölgesel bir ekonomik
bütünleşme örgütü, katılımı sırasında bu Protokol ile yürütülen konulara
ilişkin yetkilerinin kapsamını beyan edecektir. Böyle bir örgüt, yetkilerinin
kapsamında meydana gelecek herhangi bir değişikliği de aynı şekilde saklayıcıya
bildirecektir.
Madde 18
Yürürlüğe girme
1. Bu Protokol, kırkıncı onay, kabul, uygun bulma veya
taraf olma belgesinin tevdi edildiği tarihten sonraki doksanıncı günde
yürürlüğe girecek, ancak Sözleşme yürürlüğe girmeden önce yürürlüğe
girmeyecektir. Bu paragrafın amaçları bakımından, bölgesel bir ekonomik
bütünleşme örgütü tarafından tevdi edilmiş herhangi bir belge, bu tür örgütlere
üye Devletler tarafından tevdi edilenlere ilave olarak sayılmayacaktır.
2. Bu Protokole ilişkin kırkıncı onay, kabul, uygun
bulma veya taraf olma belgesinin tevdi edilmesinden sonra bu Protokolü
onaylayan, kabul eden, uygun bulan veya katılan her bir Devlet veya bölgesel
ekonomik bütünleşme örgütü için bu Protokol, ilgili belgelerin bu tür bir
Devlet veya örgüt tarafından tevdi edildiği tarihi takip eden otuzuncu gün veya
bu Protokolün bu maddenin l inci fıkrasına istinaden yürürlüğe girdiği tarihte,
hangisi daha sonra ise, yürürlüğe girecektir.
Madde 19
Değişiklikler
1. Bu Protokolün yürürlüğe girdiği tarihi takip eden
beşinci yılın sonunda, bu Protokole Taraf bir Devlet, bir değişiklik önerisinde
bulunabilir ve bunu, değişiklik önerisini görüşülmek ve karara bağlanmak üzere
Taraf Devletlere ve Sözleşmeye Taraflar Konferansına iletecek olan Birleşmiş
Milletler Teşkilâtı Genel Sekreteri'ne yazılı olarak sunabilir. Taraflar
Konferansında toplanan bu Protokole Taraf Devletler, değişiklik önerileri
üzerinde görüşbirliğine varabilmek için her türlü çabayı sarfedeceklerdir.
Görüşbirliğine yönelik bütün çabaların tükenmiş ve anlaşmaya varılması mümkün
olmamış ise, değişikliğin kabulü için, son çare olarak, Taraflar Konferansında
hazır bulunan ve oy kullanan Protokole Taraf Devletlerin üçte iki oy çoğunluğu
aranacaktır.
2. Bölgesel ekonomik bütünleşme örgütleri, kendi
yetkileri dahilindeki konularda, bu maddeye göre oy haklarını, kendi üyeleri
olan bu Protokole Taraf Devletlerin sayısına eşit sayıda oyla kullanırlar. Bu
tür örgütler, üyeleri olan Devletler oy haklarını kendileri kullanırlarsa, oy
haklarını kullanmayacaklar, ancak üyeleri olan Devletler bu haklarını
kullanmazlarsa, örgütler oy hakkım kullanacaklardır.
3. Bu maddenin 1 inci paragrafı uyarınca kabul edilen
bir değişiklik, Taraf Devletlerce onay, kabul veya uygun bulmaya tâbidir.
4. Bir Taraf Devlet açısından, bu maddenin 1 inci
paragraf uyarınca benimsenen bir değişiklik, bu tür bir değişikliğe ilişkin
onay, kabul veya uygun bulma belgesinin Birleşmiş Milletler Teşkilâtı Genel
Sekreterine tevdi edildiği tarihten doksan gün sonra yürürlüğe girecektir.
5. Bir değişiklik yürürlüğe girdiğinde, bunun
bağlayıcılığına rıza gösterdiklerini belirten Taraf Devletler için bağlayıcı
olacaktır. Diğer Taraf Devletler ise, bu Protokolün hükümlerine ve daha önce
onayladıkları, kabul ettikleri veya uygun buldukları değişikliklere bağlı
kalmaya devam edeceklerdir.
Madde 20
Çekilme
1. Taraf bir Devlet, bu Protokolden, Birleşmiş
Milletler Teşkilâtı Genel Sekreterine yapacağı yazılı bir bildirimle
çekilebilir. Bu çekilme, bildirimin Genel Sekreterce alındığı tarihten bir yıl
sonra yürürlüğe girecektir.
2. Bölgesel bir ekonomik bütünleşme örgütünün bu
Protokole taraf olma durumu, kendine üye bütün Devletlerin Protokolden
çekilmeleri halinde sona erecektir.
Madde 21
Saklayıcı ülke ve kullanılacak diller
1. Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri, bu
Sözleşme'nin saklayıcısı olarak tayin edilmiştir.
2. Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça ve
İspanyolca dillerindeki metinleri eşit derecede geçerli olan bu Protokolün
orijinali Birleşmiş Milletler Teşkilâtı Genel Sekreterince saklanacaktır.
İlgili Hükümetleri tarafından usulüne uygun biçimde
yetkilendirilmiş olan ve aşağıda imzaları bulunan tam yetkili temsilciler bu
Protokolü imzalamışlardır.