HUKUKÎ VE
TİCARÎ KONULARDA ADLÎ İŞBİRLİĞİ ANLAŞMASININ
ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN
|
Kanun No. 5066 |
|
Kabul Tarihi : 14.1.2004 |
MADDE 1. - 3 Mayıs
2002 tarihinde Bakü’de imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti ile Azerbaycan
Cumhuriyeti Arasında Hukukî ve Ticarî Konularda Adlî İşbirliği Anlaşması”nın
onaylanması uygun bulunmuştur.
MADDE 2. - Bu Kanun
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3. - Bu Kanun
hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE AZERBAYCAN
CUMHURİYETİ
ARASINDA HUKUKÎ VE TİCARÎ KONULARDA
ADLÎ İŞBİRLİĞİ ANLAŞMASI
Türkiye
Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti (bundan böyle "Âkit Taraflar"
olarak anılacaklardır),
Dostluk
bağlarını pekiştirmek ve hukukî ve ticarî konularda karşılıklı yardımlaşmayı
Âkit Tarafların içişlerine karışmama, haklarda eşitlik ve ulusal egemenlik
ilkelerine dayanarak kolaylaştırmak arzusu ile,
Hukukî
ve ticarî konularda bir karşılıklı yardımlaşma anlaşması akdedilmesine karar
vermişler ve aşağıdaki hususlar üzerinde mutabık kalmışlardır:
KISIM 1
GENEL HÜKÜMLER
Madde 1
İşbu
Anlaşmanın amacı, bir Âkit Tarafın vatandaşlarının, diğer Âkit Tarafın adlî
makamları önündeki hukukî ve ticarî işlemlerinde yasal korunması, her iki Âkit
Tarafın, adlî makamlarınca, hukukî ve ticarî konularda karşılıklı adlî yardım
sağlamak üzere işbirliği yapılması ve hukukî ve ticarî konularda mahkeme
kararlarının tanınması ve tenfîzi hususlarını düzenlemektir.
Madde 2
l
. Âkit Tarafın vatandaşları, diğer Âkit Tarafın adlî makamlarınca yapılan
hukukî ve ticarî konulardaki işlemlerinde, bu Âkit Tarafın vatandaşları ile
aynı şartlarla yasal korunma hakkına sahip olacaklardır.
2.
Bir Akit Tarafın vatandaşları hukukî ve
ticarî konularda hak ve menfaatlerinin korunması için diğer Âkit Tarafın adlî
makamlarına, bu Âkit tarafın vatandaşlarının tâbi olduğu aynı şartlarla
serbestçe, müracaat hakkına sahip olacaklardır.
3. Âkit Taraflardan birinin ülkesinde idare
merkezi bulunan ve bu Âkit Tarafın mevzuatına uygun olarak kurulmuş tüzel
kişiler, işbu Anlaşmanın hükümlerinden yararlanma hakkına sahip olacaklardır.
Madde 3
1. İşbu
Anlaşmada aksi öngörülmediği takdirde, Akit Tarafların
adlî makamları birbirleriyle Akit Taraflarca tayin edilen Merkezî Makamlar aracılığı
ile iletişim kuracaklardır. Türkiye Cumhuriyeti yönünden Merkezî Makam Adalet
Bakanlığıdır. Azerbaycan Cumhuriyeti yönünden Merkezî Makam Adalet
Bakanlığıdır.
2. İşbu Anlaşma hükümleri diplomatik veya
konsolosluk kanalı ile iletişim kurulmasına engel teşkil etmeyecektir.
Madde 4
1.
Merkezî Makamlar birbirleriyle talep edilen Âkit Tarafın dilinde veya İngilizce
iletişim kuracaklardır.
2. Adlî yardım talepleri ve ekli belgeler talepte
bulunan Âkit Tarafın dilinde düzenlenecek ve bunlara talep edilen Âkit Tarafın
dilinde yapılmış onaylı tercümeleri eklenecektir.
3. Bir adlî yardım talebinin yerine
getirilmesinin sonucu olarak elde edilen belgeler talep edilen Âkit Tarafın
dilinde düzenlenecektir.
Madde 5
Âkit
Tarafların Adalet Bakanlıkları, bir talep vukuunda, işbu Anlaşmaya konu teşkil
eden adlî sorunlarla ilgili olarak ülkelerinin mevzuat ve uygulamaları hakkında
birbirlerine bilgi vereceklerdir.
KISIM 2
BÖLÜM I
HUKUKÎ VE TİCARÎ KONULARDA ADLÎ YARDIM
Madde 6
Akit
Tarafların adlî makamları, hukukî ve ticarî konularda özellikle Âkit Tarafların
mevzuatlarında öngörülen, belgelerin tebliği, tarafların ve tanıkların
dinlenmesi, bilirkişi incelemesi ve diğer adlî işlemlerin yerine getirilmesi
hususlarında birbirlerine yardım sağlayacaklardır.
Madde 7
l.
Bir adlî yardım talebi şu hususları ihtiva edecektir: a) Talepte bulunan ve
talep edilen adlî makamların adı;
b) Adlî yardımı gerekli kılan davanın
niteliği;
c)
Davayla ilgili tarafların isim ve adresleri -tüzel kişilerde isim ve idare
merkezleri- ve varsa, temsilcilerinin isim ve adresleri;
d) Eğer talebin konusu belgelerin tebliğine
ilişkin ise, muhatabın tam adresi ve tebliğ edilecek belgeler;
e)
İfadelerine başvurulacak kişilerin isim
ve adresleri ile eğer mevcutsa doğum tarihleri, vatandaşlıkları ve meslekleri;
f)
İfadelerine başvurulacak kişilere
yöneltilecek sorular;
g)
Sağlanacak delilin niteliği veya yerine getirilecek diğer adlî işlem.
2.
Bir adlî yardım talebi talepte bulunan makam tarafından imzalanacak ve resmî
mührünü taşıyacaktır. Söz konusu talebe ekli belgeler, talepte bulunan Âkit
Tarafın hukukuna göre onaylanacaktır.
Madde 8
1.
Talep edilen adlî makam, talebin yerine getirilmesinde kendi devletinin kanun
hükümlerini uygulayacaktır. Bununla birlikte, söz konusu Adlî makam, talepte
bulunan adlî makamın özel bir usul veya yöntem izlenmesini istemesi durumunda,
talep edilen Âkit Tarafın iç hukukuna aykırı olmamak şartıyla bu usul veya
yöntemi takip edecektir.
2. Talepte bulunan adlî makamın istemesi
durumunda, ilgili tarafların ve eğer varsa temsilcilerinin hazır
bulunabilmeleri için, işlemlerin yapılacağı tarih ve yer hakkında bilgi
verilecektir.
3. Talep edilen adlî makam, talebin yerine
getirildiğini tespit eden belgeleri talepte bulunan adlî makama gönderecek veya
talebin yerine getirilemediği durumlarda, bunu, sebepleri ile birlikte söz
konusu adlî makama bildirecektir.
4.
Talep edilen Âkit Taraf, kendi ülkesinde adlî yardım taleplerinin yerine getirilmesi
sebebiyle yapılan bütün masrafları üstlenecek ve bu masrafların
ödenmesini talep etmeyecektir.
Madde 9
Bir
adlî yardım talebinin yerine getirilmesi, talep edilen Âkit Tarafın
egemenliğine, güvenliğine ve kamu düzenine zarar verebilecek nitelikte
görülmekte ise böyle bir talebin yerine getirilmesi reddedilebilir.
Madde 10
1.
Talepte bulunan Âkit Tarafın bir adlî
makamında hazır bulunmak üzere çağrılan bir tanık veya bilirkişi, hangi uyrukta
olursa olsun, Âkit Tarafın ülkesinde, bu Taraf ülkesine girmeden önce işlenen
bir suç veya eylemden dolayı hakkında kovuşturma yapılamaz veya tutuklanamaz
veya kişisel özgürlüğü hakkında diğer herhangi bir kısıtlama getirilemez. Bir
tanık veya bilirkişi ayrıca, tanıklık
ifadesi ya da bilirkişilik görevinden dolayı hakkında kovuşturma yapılmayacağı,
tutuklanamayacağı gibi bir mahkûmiyet cezasının uygulanmasına da tâbi
tutulmayacaktır.
2. 1. fıkradaki dokunulmazlık, tanık veya
bilirkişinin, adlî makam tarafından hazır bulunmasının artık gerekmediğinin
kendisine bildirildiği, terk etme olanağının bulunmasına rağmen ülkede kaldığı
veya terk ettikten sonra kendi isteği ile döndüğü tarihi izleyen 7 günlük
sürenin bitiminde sona erecektir.
3.
Bir tanık veya bilirkişi için çıkarılan çağrı yazısında, talepte bulunan Âkit
Tarafın mevzuatında seyahat, ikamet masrafları ve bilirkişilik ücretinin
ödenmesi için öngörülen şartlar belirtilecektir. Böyle bir kişinin talebi
üzerine, yol ve ikamet giderlerinin karşılanması için talepte bulunan adlî
makamca bir avans ödenecektir.
BÖLÜM II
BELGELER
Madde 11
Âkit
Taraflardan birinin adlî makamının talebi üzerine, diğer Âkit Taraf, talepte
bulunan Âkit Tarafın vatandaşlarının şahsî, ailevî ve ekonomik durumları ile
ilgili belgelerin suretlerini tercümesiz ve ücretsiz gönderecektir.
Madde 12
1.
Âkit Taraflardan birinin ülkesinde düzenlenmiş veya onaylanmış ve resmî mühür
taşıyan belgeler diğer Âkit Tarafın bir adlî makamı önündeki işlemlerde
tasdikten muaf tutulacaktır.
2.
Âkit Taraflardan birinin resmî makamlarınca düzenlenen belgeler, diğer Âkit
Taraf ülkesindeki resmî belgelerle aynı ispat gücüne sahip olacaktır.
BÖLÜM III
YARGILAMA MASRAFLARI VE TEMİNATTAN
MUAFİYET
(JUDICATUM SOLVİ)
Madde 13
Bir
Âkit Tarafın vatandaşları, diğer Âkit Tarafın adlî makamları önündeki
işlemlerinden dolayı salt yabancı olmaları veya diğer Âkit Taraf ülkesinde
ikametgâhları bulunmamasından ötürü teminat akçesi (Judicatum solvi) vermekle
yükümlü tutulmayacaklardır.
Madde 14
Akit
Taraflardan birinin vatandaşları, diğer Akit Tarafın ülkesinde, adlî harçlar,
bilirkişi ve tanık ücretleri, avukatlık ücretleri, belgelerin tebliğ masrafları
ve diğer yargılama giderleri gibi hususlarda bu Tarafın vatandaşları ile aynı
şartlar altında adlî müzaheretten yararlanmaya hak kazanacaklardır.
Madde 15
İşbu
Anlaşmanın 14. maddesi gereğince adlî müzaheret, başvuruda bulunanın ekonomik,
ailevî ve şahsî durumunu gösteren belgelere bağlı olarak hak kazanılacaktır.
Belgelerin düzenlenişinde başvuruda bulunanın ikamet ettiği Âkit Tarafın hukuku
veya başvuruda bulunan her iki Âkit Taraf ülkesinde ikamet etmemekte ise
vatandaşı olduğu Âkit Tarafın hukuku uygulanacaktır.
Madde 16
Eğer
bir Âkit Tarafın adlî makamı, diğer Âkit Tarafın ülkesinde ikamet etmekte olan
bir kişiye bir işlemi yapması için belli bir süre vermiş ise, bu süre
belgelerin söz konusu kişiye tebliğ tarihinden itibaren işlemeye başlayacaktır.
KISIM
3
HUKUKÎ VE TİCARÎ KONULARDA KARARLARIN
TANINMASI VE TENFİZİ
Madde 17
1. Akit Taraflar, diğer Âkit Taraf ülkesinde
verilmiş aşağıda gösterilen kararları, işbu
Anlaşma hükümlerine uygun
olarak kendi ülkelerinde tanıyacak ve tenfiz
edeceklerdir:
a)
Hukukî ve ticarî konularda verilmiş
mahkeme kararları;
b) Hukukî konularda bir mahkemece onaylanmış sulh
anlaşmaları;
c) Cezaî konularda tazminata ilişkin olarak
verilmiş mahkeme kararları.
2. İşbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra
verilen kararlar, bu Anlaşma uyarınca tanıma ve tenfize tâbi olacaktır.
3.
Ancak işbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden önce verilmiş olan kararların
tanınması ve tenfizi "Türkiye Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti
Arasında Hukukî, Ticarî ve Cezaî Konularda Karşılıklı Adlî Yardıma İlişkin 2
Kasım 1992 tarihli Anlaşma" hükümlerine tâbi olacaktır.
Madde 18
İşbu
Anlaşmanın 17. maddesinde belirtilen kararlar aşağıdaki şartlara bağlı olarak
tanınacak ve tenfiz edilecektir:
a)
Karar, verildiği Âkit Tarafın hukukuna göre kesinleşmiş ve icra edilebilir
olmalıdır;
b)
Davalının, kararın verildiği Âkit Tarafın hukukuna göre, mahkemeye usulüne
uygun bir şekilde çağrılmış ve iddialarını ileri sürme ve savunmaya
imkânsızlıkları halinde temsil edilebilme olanağı tanınmış olmalıdır;
c)
Aynı taraflar arasında, aynı sebep ve konuya dayalı olarak;
i)
Tanıma ve tenfizin talep edildiği bir Âkit Taraf mahkemesinde daha önce açılmış
görülmekte olan bir dava,
ii)
Tanıma ve tenfizin talep edildiği Âkit Tarafın bir mahkemesince nihaî bir
kararla sonuçlandırılmış olan bir dava, mevcut bulunmamalıdır.
d) Karar, tanıma ve tenfizin talep edildiği Âkit
Tarafın mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş
olmalıdır;
e)
Kararın tanınması ve tenfizi, tanıma ve
tenfizin talep edildiği Âkit Tarafın kamu düzenine aykırı olmamalıdır.
Madde 19
Başvuruya
aşağıdaki belgeler eklenecektir:
a) Kararın kesinleşmiş ve icra kuvvetini haiz
olduğunu tevsik eden bir belge ile tam ve aslına uygunluğu onaylanmış bir
örneği;
b)
Karar gıyapta verilmiş ise, gıyabında
karar verilen tarafın usulüne uygun olarak çağrıldığını tespit eden gerekli
belgelerin aslı veya onaylanmış örnekleri;
c) Bu maddenin (a) ve (b) bentlerinde belirtilen
başvuru ve belgelerin, kararın tanınmasının ve tenfizinin talep edildiği Âkit Tarafın
dilinde veya İngilizce onaylanmış çevirisi.
Madde 20
1. Kararların tanınması ve tenfizine mütedair
usule, tanıma ve tenfizin talep edildiği Âkit Tarafın hukuku uygulanacaktır.
2. Tanıma
ve tenfize karar veren mahkeme, kararın esasını incelemeyecektir.
Mahkeme sadece işbu Anlaşmanın 19. ve 20. maddelerini göz önünde tutacaktır.
Madde 21
İşbu
Anlaşmanın, tanıma ve tenfize ilişkin hükümleri, Âkit Tarafların, yabancı bir
kararın icrası sonucu elde edilen para ve
eşyanın yurtdışına transferi ile ilgili hükümlerine halel
getirmeyecektir.
KISIM 4
GENEL HÜKÜMLER
Madde 22
İşbu
Anlaşma, Âkit Tarafların katılmış olduğu ve katılacağı, bu Anlaşma ile
düzenlenen konulara ilişkin hükümleri içeren uluslararası belgeleri ihlâl
etmeyecektir.
Madde 23
İşbu
Anlaşmanın uygulanması ile ilgili olarak ortaya çıkabilecek sorunlar diplomatik
yoldan çözümlenecektir.
Madde 24
1. İşbu Anlaşma onaylamaya tâbi olacaktır.
2.
İşbu Anlaşma onay belgelerinin teati
edilmesinden 30 gün sonra yürürlüğe girecektir.
3.
İşbu Anlaşma süresiz olarak yürürlükte
kalacaktır. Her Âkit Taraf, yazılı bildirimde bulunmak suretiyle Anlaşmayı
feshedebilir. Bu halde Anlaşma, diğer Âkit Tarafın yazılı bildirimi aldığı
tarihten itibaren oniki aylık süre için yürürlükte kalacaktır.
4. İşbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra,
"Türkiye Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Arasında Hukukî, Ticarî ve
Cezaî Konularda Karşılıklı Adlî Yardıma İlişkin 2 Kasım 1992 tarihli Anlaşma
hükümsüz olacaktır.
Bakü'de
3 Mayıs 2002 günü (Türkçe, Azerice ve İngilizce olarak düzenlenmiş olup, tüm
metinler aynı derecede geçerlidir. Yorumda aykırılık halinde İngilizce metin
geçerli olacaktır.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ AZERBAYCAN CUMHURİYETİ
ADINA ADINA
Prof. Dr. Hikmet Sami TÜRK Fikret
MEMMEDOV
Adalet Bakanı Adalet
Bakanı