TARIMSAL ÜRETİCİ BİRLİKLERİ KANUNU
|
Kanun No. 5200 |
|
Kabul Tarihi : 29.6.2004 |
Amaç ve kapsam
MADDE 1. - Bu Kanunun amacı; üretimi talebe göre
plânlamak, ürün kalitesini iyileştirmek, kendi mülkiyetine almamak kaydıyla
pazara geçerli norm ve standartlara uygun ürün sevk etmek ve ürünlerin ulusal
ve uluslararası ölçekte pazarlama gücünü artırıcı tedbirler almak üzere tarım
üreticilerinin, ürün veya ürün grubu bazında bir araya gelerek, tüzel kişiliği
haiz tarımsal üretici birlikleri kurmalarını sağlamaktır.
Bu Kanun; tarımsal üretici
birliklerinin kuruluşu, işleyişi, yönetimi, görevleri ve denetimine ilişkin
hükümleri kapsar.
Tanımlar
MADDE 2. - Bu Kanunda geçen;
a) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,
b) Tarım üreticisi: Her türlü
bitkisel ve hayvansal ürünler ile avcılık ve yetiştiricilik yoluyla su ürünleri üretimini yaparak, bunları pazara
sunan gerçek ve tüzel kişileri,
c) Birlik: Tarım üreticilerinin,
ürün veya ürün grubu bazında ve gönüllülük esasına dayalı olarak kurdukları,
tüzel kişiliği haiz tarımsal üretici birliklerini,
d) Birlik tüzüğü: Üreticiler
tarafından kurulan birliklerin ve üst örgütlerinin kuruluş, çalışma usul ve
esaslarını içeren hukukî düzenlemeyi,
İfade eder.
Ürün veya ürün grubu
MADDE 3. - Tarımsal üretici birlikleri, her türlü
bitkisel, hayvansal ürünler ile su ürünleri konusunda kurulabilir. Hangi ürün
veya ürün grubu için birlik kurulacağı, tarım sektöründeki ihtiyaçlar ve öncelikler ışığında, Bakanlık tarafından
çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Tarımsal üretici birliklerinin kuruluşu ve tescili
MADDE 4. - Birlikler; ürün veya ürün grubu bazında
faaliyet gösteren ve tüzüklerinde belirlenen miktardaki tarımsal üretimi bu
kuruluşlar aracılığıyla pazarlamayı taahhüt eden, en az onaltı
tarım üreticisinin bir araya gelmesiyle, asgarî ilçe düzeyinde kurulur.
Birliğin toplam üretim kapasitesinin ürün bazında, Bakanlık tarafından
yönetmelikle belirlenecek asgarî düzeyin altında olmaması gerekir.
Aynı ürün veya ürün grubu için
ilçe düzeyinde en fazla bir birlik kurulabilir. Birlikler, tarım üreticilerinin
geniş katılımını sağlayacak tedbirler alır.
Birlik, üyelerin imzaladıkları
tüzük ile Bakanlığa müracaatları sonucunda tüzel kişilik kazanır.
Birlik tüzüğünün; gerçek kişiler
tarafından bizzat, tüzel kişiler tarafından yetkili temsilcilerince imzalanmış
olması şarttır. Birlik tüzüğü ve ekleri,
Bakanlıkça otuz gün içinde incelenir.
Birlik tüzüğünü imzalayarak
kurucu üye sıfatını kazanan üreticiler, kendi aralarından beş kişilik geçici
yönetim kurulunu seçerler. Geçici yönetim kurulu, ilk genel kurula kadar
birliği temsil eder.
Birlik tüzüğünde mevzuata
aykırılık veya noksanlık tespit edildiği takdirde, bunların giderilmesi, geçici
yönetim kurulundan yazı ile istenir. Bu yazının tebliğinden itibaren otuz gün
içinde belirtilen noksanlıklar tamamlanmaz veya mevzuata aykırılık giderilmez
ise Bakanlıkça birliğin tescili yapılmayarak, kurucu üyelere bildirilir ve
genel hükümlere göre işlem yapılır.
Birliğin görevleri
MADDE 5. - Birlikler, bu Kanunun amacına uygun olarak
aşağıdaki görevleri yapar:
a) Üyelerinin ürettikleri
ürünlerle ilgili piyasa araştırmaları yapmak ve yaptırmak.
b) Üyelerinin ürünlerine pazar
bulmak, ürünlerin pazara arzını düzenlemek.
c) Üyelerine üretim teknikleri,
hasat, depolama, paketleme konularında teknik destek sağlamak.
d) Üyelerine girdi temininde
yönlendirici yardımlarda bulunmak.
e) İç pazara ve ihracata uygun
çeşitlerin üretilmesini sağlamak.
f) Eğitim ve yayım hizmeti
vermek, danışman hizmeti sağlamak.
g) Ürün kalitesini iyileştirici
tedbirler almak ve ürün standartlarını uygulamak.
h) Çiftlik düzeyinde yapılan
tarımsal uygulamaları izlemek, kayıtlarını tutmak ve belge düzenlemek.
ı) Paket ve ambalajlarla ilgili
standartların uygulanmasını sağlamak.
i) Çevreyle uyumlu üretim
tekniklerini yaygınlaştırmak.
j) Üyeleri adına ürün
depolanmasına, gerektiğinde bu amaçla depo kiralanmasına yardımcı olmak.
k) Ürünlerin tanıtımıyla ilgili
faaliyetlerde bulunmak.
l) Ürünlerle ilgili her türlü
kaydı tutmak.
m) Türkiye Cumhuriyeti’nin kabul
ettiği uluslararası ürün veya ürüne özgü ortak piyasa düzenlemelerinin
gerektirdiği görevleri yürütmek.
n) Sözleşmeli üretim kapsamında,
üyeleri adına örnek tip sözleşmeler düzenlemek ve bununla ilgili faaliyetleri
koordine etmek.
Birliğin organları
MADDE 6. - Birliğin organları; genel kurul, yönetim
kurulu ve denetim kuruludur.
Genel kurul, görev ve yetkileri
MADDE 7. - Genel kurul, birlik üyelerinden oluşur.
Genel Kurulun görev ve yetkileri
şunlardır:
a) Yönetim ve denetim kurulu
üyelerini seçmek.
b) Çalışma raporlarını incelemek.
c) Yönetim kurulu ile denetim
kurulu raporlarının ibra edilip edilmemesine karar vermek.
d) Kesin hesapları kabul veya
reddetmek.
e) Yönetim kurulunun teklif
edeceği bütçe ve çalışma programını görüşerek onaylamak.
f) Personel işlemleri, taşınır ve
taşınmaz mal alım veya satımı ile üyelik aidatlarının belirlenmesi hususunda
yönetim kuruluna yetki vermek.
g) Birlik aracılığı ile
pazarlanan ürünlerin satış bedelinin binde ikisini aşmamak üzere kesilecek
hizmet payını tespit etmek.
h) Merkez birliğine temsilci
seçmek.
ı) Üyelikten çıkarılmayı
onaylamak.
i) Diğer karar ve tedbirleri
almak.
Genel kurul, üye tamsayısının
salt çoğunluğu ile toplanır. İlk toplantıda gerekli çoğunluk sağlanamazsa,
ikinci toplantı çoğunluk şartı aranmadan yapılır. Genel kurul, denetim
kurulunun veya yönetim kurulunun kararı yahut genel kurul üyelerinin üçte
birinin yazılı talebiyle olağanüstü toplantıya çağrılabilir.
Yönetim kurulu; görev, yetki ve sorumlulukları
MADDE 8. - Yönetim kurulu, genel kurulun dört yıl için
kendi üyeleri arasından seçtiği en az beş, en çok yedi üyeden oluşur. Ayrıca
aynı sayıda yedek üye seçilir.
Üst üste iki dönem yönetim
kurulu başkanlığı görevinde bulunanlar, aradan bir seçim dönemi geçmedikçe aynı göreve seçilemezler.
Yönetim kurulunun görev ve yetkileri
şunlardır:
a) Üye kabul etmek.
b) Genel kurul gündemini tespit
etmek, faaliyet programlarını hazırlamak ve genel kurulu toplantıya çağırmak.
c) Birlik muhasebe kayıtlarını
bilanço esasına göre tutmak ve tahmini bütçe, kesin hesap ve aktarma tekliflerini,
aylık mizan ve bunlara ait raporları sunmak.
d) Birlik personelinin atamasını
yapmak ve görevine son vermek.
e) Birliğe hizmet satın almak.
f) Genel kurulun verdiği yetki
çerçevesinde birliğin taşınır ve taşınmaz mal alımı ve satımını yapmak, birliğin
mallarını yönetmek ve korumak.
g) Birliğin faaliyet alanı
içerisindeki ürün veya ürün grubu ile ilgili piyasa fiyatlarını takip etmek,
pazar araştırması yapmak ve yaptırmak.
h) Ürün veya ürün grubunun
kalitesini yükseltmek için gerekli kişi, kurum veya kuruluşlarla işbirliği
yapmak.
ı) Birlik üyelerini
bilgilendirici toplantılar yapmak ve eğitim faaliyetlerinde bulunmak.
i) Birliği yurt içinde ve yurt
dışında temsil etmek.
j) Gerektiğinde genel kurulu
olağanüstü toplantıya çağırmak.
k) Sözleşmeli üretim kapsamında,
üyeleri adına örnek tip sözleşmeler düzenlemek ve bununla ilgili faaliyetleri
koordine etmek.
l) Genel kurul tarafından
verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Yönetim kurulu üyeleri, birlik
faaliyetlerine ilişkin icraatlarından on yıl süre ile sorumludurlar.
Denetim kurulu, görev ve yetkileri
MADDE 9. - Denetim kurulu, genel kurulun kendi üyeleri
arasından seçtiği üç üyeden oluşur. Ayrıca aynı sayıda yedek üye seçilir.
Denetim kurulunun görev ve
yetkileri şunlardır:
a) Birlik bilanço ve
defterlerini incelemek.
b) Yönetim kurulunun
faaliyetleri ile ilgili yapılan denetim raporunu genel kurulun onayına sunmak.
c) Gerektiğinde genel kurulu
olağanüstü toplantıya çağırmak.
Üyelik şartları, aidat ve üyelikten çıkarılma
MADDE 10. - Birliğe üye olmak isteyen tarım
üreticilerinde aşağıdaki genel şartlar aranır:
a) Üye olacağı birliğin iştigal ettiği ürün veya ürün grubu ile ilgili pazara yönelik üretimde bulunmak.
b) Çiftçi belgesi sahibi olmak.
c) Gerçek kişiler bakımından, onsekiz yaşını doldurmuş olmak.
Üyelik için gerekli özel şartlar
birlik tüzüğünde belirlenir.
Tüzel kişilerin birliklere
üyelik başvurusu için kendi yetkili organlarınca yetkilendirilmesi gerekir.
Yönetim kurulu, müracaat
tarihinden itibaren bir ay içerisinde üyelik şartlarını taşıyanların
üyeliklerini kabul eder. Üyelik, giriş aidatının ödenmesi ile kazanılır.
Birlik üyeleri, giriş aidatı ve
her yıl için yıllık aidat ödemekle yükümlüdür. Giriş aidatı ile yıllık aidat, onaltı yaşından büyükler için uygulanan aylık asgarî
ücretin brüt tutarının yüzde onundan az, yarısından fazla olamaz. Giriş
aidatının alındığı yıl için ayrıca yıllık aidat alınmaz. Giriş aidatı ve yıllık
aidat miktarları, belirlenecek dereceler üzerinden ve tarifelere göre yönetim
kurulunun teklifi ile genel kurul tarafından belirlenir.
Üyelikten çıkarılmayı gerektiren
haller, birlik tüzüğünde belirlenir.
MADDE 11.- Birliğin gelirleri şunlardır:
a) Üyelik aidatları.
b) Üyelere sağlanan danışmanlık
hizmetleri karşılığında alınan ücretler.
c) Yurt içi ve yurt dışından
sağlanan bağış, fon ve yardımlar.
d) Taşınır ve taşınmaz mallardan
elde edilen gelirler.
e) Reklam, tanıtım ve yayın gelirleri.
f) Birlik aracılığı ile pazarlanan ürünlerin
satış bedeli üzerinden kesilecek hizmet payı.
g) Diğer gelirler.
Birlikler, üyelerine
gelirlerinden pay dağıtamazlar.
Birliğin giderleri
MADDE 12. - Birliğin giderleri, kuruluş amaçlarına uygun
olarak yürütülen faaliyetler ile üyelerinin hak ve menfaatlerini koruyacak
biçimde yapılacak giderleri kapsar.
MADDE 13. - Birlikler ürün veya ürün grubu bazında ulusal
düzeyde merkez birliği şeklinde örgütlenebilir.
Merkez birliği, aynı ürün veya
ürün grubunda faaliyet gösteren en az yedi tarımsal üretici birliğinden oluşur.
Aynı ürün veya ürün gurubu için birden fazla merkez birliği kurulamaz.
Merkez birliklerinin kuruluşu,
tarımsal üretici birliklerinin kuruluşundaki esaslara tabidir.
Merkez birliğinin genel kurulu,
üye birliklerinin genel kurullarınca seçilecek birer temsilciden oluşur.
Merkez birliklerinin yönetim ve
denetim kurullarının üye sayısı, görevleri ve sorumlulukları tüzüklerinde
belirlenir.
Merkez birliklerinin görev ve yetkileri
MADDE 14. - Merkez birliklerinin görev ve yetkileri
şunlardır :
a) Faaliyet gösterdikleri ürün veya ürün grubuyla ilgili olarak ulusal düzeydeki üretim planlarına ve ürünlerinin pazarlanmasına ilişkin kurallara uyulmasında üyelerine yardımcı olmak ve üyelerini yönlendirmek.
b) Üyelerinin faaliyetlerini
desteklemek, izlemek ve değerlendirmek.
c) Üyelerini, yurt içinde ve yurt dışında temsil
etmek.
d) Türkiye Ziraat Odaları
Birliğinin ürün bazında yapacağı çalışmalara katılmak ve danışma kuruluna
temsilci göndermek.
Merkez birliklerinin gelir ve giderleri
MADDE 15. - Merkez birlikleri, genel kurul tarafından
belirlenen oranlarda, üyesi olan birliklerin üyelik aidatı gelirlerinden pay
alır. Bu miktar, birliklerin üyelik aidatı gelirlerinin yüzde onundan fazla
olamaz.
Merkez birliklerinin giderleri,
kuruluş amaçlarına uygun olarak yürütülen faaliyetler ile üyelerinin hak ve
menfaatlerini koruyacak biçimde yapılacak giderleri kapsar.
Bakanlığın görev ve yetkileri
MADDE 16. - Bakanlığın birliklerle ilgili görev ve
yetkileri şunlardır:
a) Birliklerin ve merkez birliklerin kuruluşu
ile ilgili işlemleri yapmak.
b) Birlikleri ve merkez birliklerini uluslararası anlaşmalar, ulusal plân ve programlar çerçevesinde bilgilendirmek ve yönlendirmek.
c) Birliklerin ve merkez
birliklerinin çalışmalarını teknik yönden desteklemek ve merkez birliklerini
teknik yönden denetlemek.
Ceza hükümleri
MADDE 17. - Birlikler ve üst örgütlerinin paraları ile
para hükmündeki evrak, senet ve sair malları aleyhine suç işleyen ve bilanço,
rapor ve diğer her çeşit kağıt ve defterler üzerinde suç mahiyetinde değişiklik
yapan veya bunları kasten yok eden organlara dahil üyeler ile personel
hakkında, Devlet memurları hakkındaki cezalar uygulanır.
MADDE 18. - Birliklerin ve merkez birliklerin mali denetimleri, genel kurul toplantısı öncesi
yeminli mali müşavirlere veya bağımsız denetim kuruluşlarına yaptırılır.
Denetimin sonuçları genel kurul öncesi
üyelere dağıtılır.
Denetim kuruluşlarının tespiti
ile denetim usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Muafiyet
MADDE 19. - Birliğe ait her türlü taşınır ve taşınmaz
mallar, bunların alım, satım, inşa ve kullanımları ile birlikçe yürütülen
hizmet ve faaliyetler damga vergisi hariç her türlü vergi, resim, harç ve katkı
payından muaftır.
Uygulanacak diğer hükümler
MADDE 20. - Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde, genel
hükümler ile 6.10.1983 tarihli ve 2908 sayılı Dernekler Kanununun ilgili
hükümleri uygulanır.
Mevcut tarımsal örgütlerin uyumu
MADDE 21. - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte kurulu bulunan tarımsal örgütler,
Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenen usul ve esaslara uyulması kaydı
ile bu Kanun kapsamında faaliyet gösterebilirler.
Yönetmelikler
MADDE 22. - Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren altı ay içinde Bakanlık tarafından hazırlanarak yürürlüğe konulur.
Yürürlük
MADDE 23. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 24. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.