ZARARLARIN KARŞILANMASI
|
Kanun No. 5233 |
|
Kabul Tarihi : 17.7.2004 |
Amaç
MADDE 1. - Bu Kanunun amacı, terör eylemleri veya
terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle maddî zarara
uğrayan kişilerin, bu zararlarının karşılanmasına ilişkin esas ve usulleri
belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2. - Bu Kanun,
3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 1 inci, 3 üncü ve 4 üncü
maddeleri kapsamına giren eylemler veya terörle mücadele kapsamında yürütülen
faaliyetler nedeniyle zarar gören gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel
kişilerinin maddî zararlarının sulhen karşılanması hakkındaki esas ve usullere
ilişkin hükümleri kapsar.
Aşağıda
belirtilen zararlar bu Kanunun kapsamı dışındadır:
a) Devletçe arazi
veya konut tahsisi suretiyle yahut başka bir şekilde karşılanan zararlar.
b) Bir
mahkeme kararı gereğince veya 4353 sayılı Maliye Vekaleti Baş Hukuk
Müşavirliğinin ve Muhakemat Umum Müdürlüğünün Vazifelerine, Devlet Davalarının
Takibi Usullerine ve Merkez ve Vilayetler Kadrolarında Bazı Değişiklikler
Yapılmasına Dair Kanunun 30 uncu ve 31 inci maddeleri gereğince karşılanan
zararlar.
c) Avrupa
İnsan Hakları Mahkemesince, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair
Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâl edildiği gerekçesiyle Sözleşmenin 41
inci maddesine göre hükmedilen veya Sözleşme hükümleri uyarınca dostane çözüm
yoluyla uzlaşılan tazminatın ödenmesi sonucunda karşılanan zararlar.
d) Terör
dışındaki ekonomik ve sosyal sebeplerle uğranılan zararlar ile güvenlik
kaygıları dışında kendi istekleriyle bulundukları yerleri terk edenlerin bu
sebeple uğradıkları zararlar.
e) Kişilerin
kendi kasıtları sonucunda oluşan zararlar.
f) 3713
sayılı Kanunun 1 inci, 3 üncü ve 4 üncü maddeleri kapsamındaki suçlar ile terör
olaylarında yardım ve yataklık suçlarından mahkûm olanların bu fiillerinden
dolayı uğradığı zararlar.
İkinci
fıkranın (f) bendinde yazılı suçlardan dolayı ceza kovuşturması açılmış
bulunanlar hakkında kovuşturma sonuçlanıncaya kadar bu Kanuna göre işlem
yapılmaz.
Tanımlar
MADDE 3. - Bu Kanunda geçen;
a) Komisyon: Zarar tespit
komisyonunu,
b) Bakanlık: İçişleri
Bakanlığını,
c) Bakan: İçişleri Bakanını,
İfade eder.
Zarar tespit komisyonları
MADDE 4. - Zarar tespit komisyonları illerde; bu Kanun
kapsamında yapılacak başvurular üzerine on gün içinde kurulur.
Komisyon,
bir başkan ve altı üyeden oluşur.
Valinin görevlendireceği vali yardımcısı komisyonun başkanı; maliye,
bayındırlık ve iskân, tarım ve köyişleri, sağlık, sanayi ve ticaret konularında
uzman ve o ilde görev yapan kamu görevlilerinden vali tarafından belirlenecek
birer kişi ile baro yönetim kurulunca baroya kayıtlı olanlar arasından
görevlendirilecek bir avukat komisyonun üyesidir. Komisyonun başkan ve üyeleri
her yıl ocak ayının ilk haftasında yeniden belirlenir. Eski üyeler yeniden
görevlendirilebilirler. İş yoğunluğuna göre aynı ilde birden fazla komisyon
kurulabilir.
Komisyon salt
çoğunlukla toplanır ve kararlar üye tam sayısının salt çoğunluğuyla alınır.
Komisyonun çalışma esas ve usulleri yönetmelikle belirlenir.
Komisyonun görevleri
MADDE 5. - Komisyonun görevleri şunlardır:
a) Zarar görenin veya
mirasçılarının başvurusu hâlinde bu Kanun kapsamına giren bir zararın bulunup
bulunmadığını tespit etmek.
b) Kamu kurum ve kuruluşları
veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca uygulanmış projelerin,
zararın giderilmesine katkıları; zarar görenin değerlendirebileceği enkaz ve
diğer yararlar; sigorta şirketlerince veya ilgili mevzuata göre kamu kurum ve
kuruluşları ile sosyal güvenlik kuruluşlarınca ödenen tazminatlar, tedavi ve
cenaze giderleri ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonundan yapılan
yardımların zarar miktarından mahsup edilmesi suretiyle belirlenen ve 9 uncu
veya 10 uncu maddelere göre yapılan nakdî veya aynî ödeme miktarını içeren
sulhname tasarılarını hazırlamak.
c) Sulhname tasarısının kabul
edilmemesi veya 12 nci maddenin ikinci fıkrasına göre kabul edilmemiş sayılması
hâllerinde bir uyuşmazlık tutanağı düzenleyerek birer örneğini ilgiliye tebliğ
etmek ve Bakanlığa göndermek.
d) Başvuranın, bu Kanun
kapsamına giren bir zararının bulunmadığının tespit edilmesi hâlinde, buna
ilişkin karar tutanağı düzenleyerek birer örneğini ilgiliye tebliğ etmek ve
Bakanlığa göndermek.
Başvurunun süresi, şekli, incelenmesi ve
sonuçlandırılması
MADDE 6. - Zarar gören veya mirasçılarının veya yetkili
temsilcilerinin zarar konusu olayın öğrenilmesinden itibaren altmış gün içinde,
her hâlde olayın meydana gelmesinden itibaren bir yıl içinde ilgili valiliğe
veya kaymakamlığa başvurmaları hâlinde gerekli işlemlere başlanır. Bu
sürelerden sonra yapılacak başvurular kabul edilmez.
Komisyon,
zarar görenlerce yapılacak her başvuru ile ilgili çalışmalarını başvuru
tarihinden itibaren altı ay içinde tamamlamak zorundadır. Zorunlu hâllerde bu
süre vali tarafından üç ay daha uzatılabilir.
Komisyon,
ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından başvuru konusu ile ilgili her türlü bilgi
ve yardımı isteyebileceği gibi, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanları
bilirkişi olarak da görevlendirebilir. Komisyon, gerekli gördüğü uzmanları
çalıştırabilir veya bunlardan görüş alabilir.
Komisyonun
başkan ve üyeleri; kendilerinin, eşlerinin ve üçüncü dereceye kadar (bu derece
dahil) kan ve kayın hısımlarının zararları ile ilgili bulunan komisyon toplantılarına
katılamaz.
Komisyonun
sekreterlik hizmetleri il özel idarelerince yürütülür.
Komisyon
tarafından bilirkişi olarak görevlendirilenlere her gün için (500) gösterge
rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak miktarda ödeme
yapılır. Bu ödemeler, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tâbi
tutulmaz.
Komisyonun
giderleri Bakanlık bütçesinden karşılanır.
Dava açma
süresi içinde yapılan başvuru, nihaî işlem sonucunun ilgiliye tebliğine kadar
genel hükümlere göre dava açma sürelerini durdurur.
Karşılanacak zararlar
MADDE 7. - Bu Kanun hükümlerine göre sulh yoluyla
karşılanabilecek zararlar şunlardır:
a) Hayvanlara, ağaçlara, ürünlere ve diğer taşınır ve taşınmazlara verilen her türlü zararlar.
b) Yaralanma,
sakatlanma ve ölüm hâllerinde uğranılan zararlar ile tedavi ve cenaze
giderleri.
c) Terörle
mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle kişilerin mal varlıklarına
ulaşamamalarından kaynaklanan maddî zararlar.
Zararın tespiti
MADDE 8. - 7 nci maddede belirtilen zararlar, zarar
görenin beyanı, adlî, idarî ve askerî mercilerdeki bilgi ve belgeler göz önünde
tutularak olayın oluş şekli ve zarar görenin aldığı tedbirlere göre, zarar
görenin varsa kusur veya ihmalinin de göz önünde bulundurulması suretiyle, hakkaniyete ve günün ekonomik koşullarına
uygun biçimde komisyon tarafından doğrudan doğruya veya bilirkişi aracılığı ile
belirlenir.
Taşınmaza
ilişkin zarar tespitinde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 11 inci maddesinde
belirtilen kıymet takdiri esasları kıyasen uygulanır.
Yaralanma, sakatlanma ve ölüm hâllerinde yapılacak ödemeler
MADDE 9. - Yaralanma, sakatlanma ve ölüm hâllerinde
(7000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunan
miktarın;
a) Yaralananlara altı katı
tutarını geçmemek üzere yaralanma derecesine göre,
b) Çalışma gücü kaybı, yetkili
sağlık kuruluşları tarafından üçüncü derece olarak tespit edilenlere dört
katından yirmidört katı tutarına kadar,
c) Çalışma gücü kaybı, yetkili sağlık
kuruluşları tarafından ikinci derece olarak tespit edilenlere yirmibeş katından
kırksekiz katı tutarına kadar,
d) Çalışma gücü kaybı, yetkili
sağlık kuruluşları tarafından birinci derece olarak tespit edilenlere kırkdokuz
katından yetmişiki katı tutarına kadar,
e) Ölenlerin mirasçılarına elli
katı tutarında,
Nakdî ödeme yapılır.
Nakdî ödemenin tespitine esas
tutulacak miktar, ödeme yapılmasına ilişkin valinin veya Bakanın onayı
tarihinde geçerli gösterge ve katsayı rakamları esas alınarak belirlenir.
Birinci fıkranın (e) bendine
göre belirlenen nakdî ödemenin mirasçılara intikalinde 4721 sayılı Türk Medenî
Kanununun mirasa ilişkin hükümleri uygulanır.
Bakanlar Kurulu, nakdî ödemeye
esas tutulan gösterge rakamını yüzde otuza kadar artırmaya veya kanunî sınıra
kadar indirmeye yetkilidir.
Bu Kanun kapsamındaki
zararlardan dolayı, zarar gören kişilere gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri
tarafından yapılan ödemeler sebebiyle Devlete rücu edilemez.
Nakdî ödemenin şekli, tutarı,
yaralanma ve sakatlık derecelerinin tespitine ilişkin esas ve usuller
yönetmelikle belirlenir.
Zararların karşılanma şekli
MADDE 10. - 7 nci maddenin (a) ve (c) bentlerinde yazılı
zararlar, aynî veya nakdî olarak karşılanır. Ancak, bu zararların
karşılanmasında imkânlar ölçüsünde aynî ifaya öncelik verilir. Aynî ifa,
bireysel veya genel nitelikli projeler çerçevesinde yapılabilir.
Aynî ifa tarzı ile ilgili esas
ve usuller yönetmelikle belirlenir.
Mahsup edilecek miktarlar
MADDE 11. - 5 inci maddenin (b) bendine göre belirlenen
miktarlar, mahsup tarihindeki değerleri üzerinden 8 inci ve 9 uncu maddelere
göre hesaplanacak toplam gayrisafi ifa bedelinden düşülür.
Mahsup edilecek değerlerin
hesaplanması ile ilgili esas ve usuller yönetmelikle belirlenir.
Zararın karşılanmasına ilişkin sulhname
MADDE 12. - Komisyon, doğrudan doğruya veya bilirkişi
aracılığı ile yaptığı tespitten sonra 8 inci maddeye göre belirlenen zararı, 9
uncu maddeye göre hesaplanan yaralanma, sakatlanma ve ölüm hâllerindeki nakdî
ödeme tutarını, 10 uncu maddeye göre ifa tarzını ve 11 inci maddeye göre mahsup
edilecek miktarları dikkate alarak, uğranılan zararı sulh yoluyla karşılayacak
safi miktarı belirler. Komisyonca, bu esaslara göre hazırlanan sulhname
tasarısının örneği davet yazısı ile birlikte hak sahibine tebliğ edilir.
Davet yazısında hak sahibinin
sulhname tasarısını imzalamak üzere yirmi gün içinde gelmesi veya yetkili bir
temsilcisini göndermesi gerektiği, aksi takdirde sulhname tasarısını kabul
etmemiş sayılacağı ve yargı yoluna başvurarak zararının tazmin edilmesini talep
etme hakkının saklı olduğu belirtilir.
Davet üzerine gelen hak sahibi
veya yetkili temsilcisi sulhname tasarısını kabul ettiği takdirde, bu tasarı
kendisi veya yetkili temsilcisi ve komisyon başkanı tarafından imzalanır.
Sulhname tasarısının kabul
edilmemesi veya ikinci fıkraya göre kabul edilmemiş sayılması hâllerinde bir
uyuşmazlık tutanağı düzenlenerek birer örneği ilgiliye ve Bakanlığa gönderilir.
Sulh yoluyla çözülemeyen
uyuşmazlıklarda ilgililerin yargı yoluna başvurma hakları saklıdır.
Zararın karşılanması
MADDE 13.
- Sulhnamede belirlenen
zararlar, sulhnamenin imzalanmasından sonra valinin onayı üzerine ifa tarzına
göre Bakanlık bütçesine bu amaçla konulan ödenekten karşılanır.
Bakanlık,
yirmimilyar Türk Lirasının üzerindeki aynî ifa veya nakdî ödemelerin Bakan
onayı ile yapılmasını kararlaştırabilir. Bu miktar, her yıl 213 sayılı Vergi
Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan
edilen yeniden değerleme oranında artırılır.
Devletin ödeme nedeniyle genel hükümlere göre sorumlular hakkında rücu hakkı saklıdır.
Denetim ve sorumluluk
MADDE 14. - Komisyonlar, Bakanlık tarafından denetlenir.
Bu Kanuna göre zarar tespit
işlemlerinde görevlendirilen kişilere karşı bu görevleri nedeniyle veya
görevleri sırasında işlenen suçlar hakkında Devlet memurlarına karşı işlenen
suçlara; bu kişilerin bu görevleri sırasında işledikleri suçlar hakkında ise
Devlet memurlarının işledikleri suçlara ilişkin hükümler uygulanır.
İstisna ve muaflıklar
MADDE 15. - Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak
yapılacak başvurular, bildirimler, düzenlenecek belgeler, resmî mercilerce ve
noterlerce yapılacak işlemler ile bu Kanunda belirtilen amaçlar doğrultusunda
kullanılmak üzere yapılacak bağış ve yardımlar, her türlü vergi, resim ve
harçtan muaftır.
Bu Kanunda belirtilen amaçlar doğrultusunda kullanılmak üzere yapılacak bağış ve yardımların gelir ve kurumlar vergileri matrahından indirilebilecek miktarları ilgili mevzuata göre belirlenir.
Tebligat
MADDE 16.
- Bu Kanun gereğince
yapılacak tebligatlar hakkında 7201
sayılı Tebligat Kanunu hükümleri uygulanır. Ancak, tebligatın memur vasıtası
ile yapılması esastır.
Yönetmelik
MADDE 17. - Komisyonun çalışma esas ve usulleri,
komisyona başvurularda takip edilecek usuller, cana, vücut bütünlüğüne ve mala
yönelik zararların tespiti, uğranılan zararları sulh yoluyla karşılayacak safi
miktarların belirlenmesi, nakdî ödemenin şekli, tutarı ve çalışma gücü kaybı
oranlarının tespitine ilişkin esas ve usuller ile diğer hususlar, bu Kanunun
yayımı tarihinden itibaren iki ay içinde Bakanlıkça hazırlanacak ve Bakanlar
Kurulunca yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir.
GEÇİCİ
MADDE 1. - Bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde ilgili valilik ve kaymakamlıklara
başvurmaları hâlinde, 19.7.1987 tarihi ile bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih
arasında işlenen 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 1 inci, 3 üncü ve 4
üncü maddeleri kapsamına giren eylemler veya anılan tarihler arasında terörle
mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle zarar gören gerçek kişiler
ile özel hukuk tüzel kişilerinin maddî zararları hakkında da bu Kanun hükümleri
uygulanır.
Bu maddeye
göre yapılan başvurular, başvuru tarihinden itibaren iki yıl içinde
sonuçlandırılır.
GEÇİCİ
MADDE 2.- 19.7.1987
tarihinden bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar, görevleri başında iken
terörden veya terörle mücadele sırasında zarar gören kamu görevlilerinden veya
mirasçılarından, ilgili mevzuat uyarınca tazminat almış olup, ancak aldıkları tazminatın
hesaplanma kriteri bu Kanundan farklı olanlardan, bu Kanunun yayımı tarihinden
itibaren bir yıl içinde ilgili valilik veya kaymakamlıklara başvuranlara,
yapılacak hesaplamada aldıkları tazminat ile bu Kanuna göre almaları gereken
tazminat arasında fark bulunması halinde, eksik olan tutar yasal faiziyle
birlikte ödenir. Ödenen tazminat tutarı fazla ise iade talep edilmez.
Bu maddeye
göre yapılan başvurular, başvuru tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde
sonuçlandırılır.
Yürürlük
MADDE 18. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 19. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.