Dönem : 22 Yasama Yılı : 2
T.B.M.M. (S. Sayısı : 637)
Ankara Milletvekili Oya Araslı ve 10
Milletvekilinin; 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi
Hakkında Kanun Teklifi ile İstanbul Milletvekili Zeynep Karahan Uslu ve 9
Milletvekilinin; Devlet Memurları Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
Teklifi
ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (2/211, 2/221)
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
“657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Bazı
Maddelerinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun Teklifi” gerekçesi ile birlikte
ekte sunulmuştur.
Gereğini saygı ile arz
ederiz.
|
|
Oya
Araslı |
Şevket
Gürsoy |
Sıdıka
Sarıbekir |
|
|
Ankara |
Adıyaman |
İstanbul |
|
|
N. Gaye
Erbatur |
Bihlun
Tamaylıgil |
Güldal
Okuducu |
|
|
Adana |
İstanbul |
İstanbul |
|
|
A. Gülsün
Bilgehan |
Özlem
Çerçioğlu |
Birgen
Keleş |
|
|
Ankara |
Aydın |
İstanbul |
|
|
Türkân
Miçooğulları |
Canan
Arıtman |
|
|
|
İzmir |
İzmir |
|
GENEL GEREKÇE
Ülkemizde kadınların işgücüne katılım
oranları giderek düşmektedir.
Bu durumun çeşitli nedenleri vardır.
Bunların başında; geleneksel iş bölümünde üzerlerine düşen görevlerin,
kadınlara, iş yaşamına katılma olanağını bırakmayışı gelmektedir.
Bunları aşarak iş yaşamına katılan
kadınlar ise, özellikle hamilelik ve doğum nedeniyle, işlerini sürdürmekte
güçlüklerle karşılaşmaktadır.
Kadınlarımızın doğanın vermiş olduğu
annelik görevini sağlıklarını ve iş olanaklarını kaybetmeden sürdürebilmelerini
sağlayabilmek için, bu özel dönemlerinde yeterince korunmaları gerekmektedir.
Ancak yürürlükteki kanunlarımızın, memur kadınlar bakımından, bu korumayı,
özellikle doğum öncesi ve sonrasındaki izinler bağlamında, çağdaş gelişmiş
ülkelere paralel biçimde sağlayamadığı ortadadır.
4857 sayılı İş Kanunu ile getirilen
düzenleme, kadın işçilerin doğum öncesi ve sonrası çalışma koşullarını
çağdaşlaştırmaya yönelmiştir.
Kadın devlet memurlarının doğum öncesi ve
sonrasındaki izinlerinde de, İş Kanununa paralel ve çağdaş ülkelerdeki
ölçütlere uygun bir düzenlemenin ortaya konulabilmesi için söz konusu kanun
teklifi hazırlanmıştır.
MADDE GEREKÇELERİ
Madde 1. - Kanun Teklifinin bu maddesiyle,
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 104 üncü maddesinin (a) bendi
değiştirilerek, kadın memurlar için doğum öncesi ve sonrası aylıklı izin
süresi, doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16
haftaya çıkarılmış; çoğul gebeliklerde doğum öncesi izne 2 hafta daha eklenmesi
ne ve bu sürelerin hekim raporu ile uzatılabilmesine olanak tanınmıştır.
Kadın memurun isterse sağlık durumu uygun
olduğu takdirde doktorun onayı ile doğumdan önceki 3 haftaya kadar
çalışabilmesi ve çalıştığı sürenin doğum sonrası iznine eklenebilmesi
öngörülmüştür.
Kadın memurlara, bir yaşına kadar
çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilmesi ve
kadın memurların bu iznin kullanımında saat seçme hakkının bulunması hükme
bağlanmıştır.
Madde 2. - Kanun Teklifimizin bu
maddesiyle, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 108 inci maddesinin üçüncü
fıkrasında, aylıksız izin hakkının bu kanun teklifinin 1 inci maddesiyle
değiştirilen 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 104 üncü maddesinin (A)
bendinde belirtilen izin sürelerinin bitiminden sonra başlayacağını göstermek
için gerekli değişiklik yapılmıştır. Diğer taraftan 104 üncü maddenin (A)
bendinde belirtilen izin sürelerinin bitiminde kadın memura isteği üzerine 12
aya kadar izin verileceği hükme bağlanmıştır.
Madde 3. - Yürürlük maddesidir.
Madde 4. - Yürütme maddesidir.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Devlet Memurları Kanununda Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun Teklifimiz gerekçesi ile birlikte ilişikte
sunulmuştur.
Gereğini saygılarımızla arz ederiz.
|
|
Gülseren
Topuz |
Zeynep Karahan
Uslu |
A. Semiha
Öyüş |
|
|
İstanbul |
İstanbul |
Aydın |
|
|
Reyhan
Balandı |
Vahit
Kiler |
M. Altan
Karapaşaoğlu |
|
|
Afyon |
Bitlis |
Bursa |
|
|
Taner
Yıldız |
Tevhit
Karakaya |
Halide
İncekara |
|
|
Kayseri |
Erzincan |
İstanbul |
|
|
|
Fatma
Şahin |
|
|
|
|
Gaziantep |
|
GEREKÇE
Tüm dünya ülkelerinin olduğu gibi
ülkemizin de en büyük zenginliği insan kaynağıdır. İnsan kaynağını iyi
kullanamayan bir toplumun ilerlemesi, gelişme hedeflerini tutturması
olanaksızdır. Bu açıdan ülke nüfusunun % 50'sini oluşturan kadınlarımızın
çalışma hayatına katılımlarını arttıracak, kolaylaştıracak tüm önlemlerin
alınması ülkemizin hak ettiği sosyal gelişmişlik seviyesine ulaşmasını
sağlayacak önemli bir aşamadır.
Bu açıdan kamu personeli olarak görev
yapan kadın çalışanların doğum izinlerinin arttırılması kadın ve erkek
çalışanlar arasındaki oransal uçurumun azalmasına katkıda bulunacak, iş
yaşamına katılımı motive edecektir.
Getirilen düzenleme Avrupa Birliği yasal
direktiflerine ve Türkiye'nin de 1985 yılında taraf olduğu Kadınlara Karşı Her
Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesiyle kadınlara tanınan annelik haklarıyla
paralellik arz etmektedir.
Keza AB üye ülkelerindeki standartlarla
uyumlu olarak 4857 Sayılı İş Kanununun Analık Halinde Çalışma ve Süt İzni
başlıklı 74. maddesiyle özel sektörde çalışan kadınlara sunulan annelik
haklarını kullanma olanaklarının devlet memuru kadınlara da temin edilmesi,
eşitlik ve adalet ilkelerinin bir gereğidir.
Doğum yapan kadınların bu sürelerin
bitiminden sonra 657 Sayılı Kanunun 108 inci maddesinde görülen 12 aylık
ücretsiz izin kullanma hakları da mevcuttur.
İSTANBUL MİLLETVEKİLİ ZEYNEP KARAHAN USLU VE
9 MİLLETVEKİLİNİN TEKLİFİ
DEVLET
MEMURLARI KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI
HAKKINDA
KANUN TEKLİFİ
MADDE 1. - 14.7.1965 tarihli ve 657 Sayılı
Devlet Memurları Kanununun 104 üncü Maddesinin (A) Bendi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“A) Kadın memura doğum yapmasından önce 8
hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süreyle izin
verilir. Çoğul gebelik halinde doğumdan önceki sekiz haftalık izin süresine iki
hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, hekim onayı ile
kadın memur isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu
durumda, kadın memurun çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.
Yukarıda öngörülen süreler memurun sağlık
durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse hekim raporu
ile artırılabilir.
Kadın memurlara bir yaşından küçük
çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu
sürenin günün hangi saatleri arasında ve nasıl kullanılacağını memur kendisi
belirler."
MADDE 2. - Bu Kanun yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
MADDE 3. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar
Kurulu yürütür.
Plan ve
Bütçe Komisyonu Raporu
Türkiye Büyük Millet
Meclisi
Plan ve Bütçe
Komisyonu 2.7.2004
Esas No. : 2/211,
2/221
Karar No : 93
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Ankara
Milletvekili Oya Araslı ve 10
milletvekili tarafından hazırlanarak 2.12.2003 tarihinde Türkiye Büyük Millet
Meclisi Başkanlığına sunulan ve 8.12.2003 tarihinde Komisyonumuza havale edilen
(2/211) esas numaralı "657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun Bazı
Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi" ile İstanbul Milletvekili Zeynep Karahan Uslu ve 9
milletvekili tarafından hazırlanarak 10.12.2003 tarihinde Türkiye Büyük Millet
Meclisi Başkanlığına sunulan ve 29.12.2003 tarihinde Komisyonumuza havale
edilen (2/221) esas numaralı "Devlet Memurları Kanununda Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun Teklifi" Komisyonumuzun 30.6.2004 tarihinde Hükümeti
temsilen Sağlık Bakanı Recep AKDAĞ ile Maliye Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı
temsilcileri ile Teklif sahiplerinin katılımlarıyla yapmış olduğu 63 üncü
birleşimde aynı mahiyette olmaları nedeniyle İçtüzüğün 35 inci maddesi uyarınca
birleştirilmiş ve görüşmelerde (2/211) esas numaralı Kanun Teklifi esas
alınmıştır.
Bilindiği gibi, ülkelerin en büyük
zenginliği insan kaynağıdır. Bir toplumun ilerlemesi, çağın gereklerini yerine
getirmesi ve gelişme hedeflerini tutturması da insan kaynağını iyi kullanmasına
bağlıdır. Bu açıdan ülkemizin hak ettiği sosyal gelişmişlik seviyesine
ulaşması, ülke nüfusunun yarısını oluşturan kadınlarımızın çalışma hayatına
katılımlarını artıracak ve kolaylaştıracak önlemlerin alınmasını gerekli
kılmaktadır. Bu kapsamda ülkemizde iş yaşamına katılan ve hamilelik ve doğum
nedeniyle görevlerini sürdürmekte güçlüklerle karşılaşan kadın çalışanların
doğum öncesi ve doğum sonrası izinlerinin artırılması, kadınların çalışma
hayatına katılımını teşvik edecektir. Kadınlarımızın annelik görevini,
sağlıklarını ve iş olanaklarını kaybetmeden sürdürebilmelerini sağlayabilmek için bu özel dönemlerinde
yeterince korunmaları gerekmektedir. Ancak yürürlükteki mevzuat, memur kadınlar
bakımından bu korumayı, özellikle doğum öncesi ve sonrasındaki izinler
bağlamında, çağdaş gelişmiş ülkelere paralel biçimde sağlayamamaktadır.
Avrupa Birliği yasal direktifleriyle ve
Türkiye'nin 1985 yılında taraf olduğu
Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesiyle, çalışan
kadınlara tanınan annelik haklarıyla paralellik arz edecek düzenlemelere ihtiyaç
bulunmaktadır.
Nitekim 4857 sayılı İş Kanununun 74 üncü
maddesiyle özel sektörde çalışan kadınlara sağlanan hakların Devlet memuru olan
kadınlara da sağlanması, eşitlik ve adalet ilkelerinin bir gereğidir. Bu
bağlamda kadın memurların doğum öncesi ve sonrasındaki izinlerinde de İş
Kanununa paralel ve çağdaş ülkelerdeki
ölçütlere uygun bir düzenleme ortaya konulması gerekmektedir.
Teklifler ve gerekçeleri incelendiğinde;
- Kadın memurların doğum öncesi ve sonrası
aylıklı izin süresinin doğumdan önce sekiz hafta ve doğumdan sonra da sekiz
hafta olmak üzere toplam onaltı haftaya çıkarılmasının,
- Çoğul gebeliklerde doğum öncesi izne iki
hafta daha eklenmesinin,
- Kadın memurun sağlık durumunun uygun
olması durumunda doktor onayı ile doğumdan önceki üç haftaya kadar
çalışabilmesinin ve çalıştığı sürenin doğum sonrası iznine eklenmesinin, bu
sürelerin memurun sağlık durumuna göre doktor raporu ile artırılabilmesinin,
- Süt izninin hangi saatlerde kullanılacağı
konusunda kadın memura takdir hakkı tanınmasının,
- İzin sürelerinin bitiminde kadın memura
isteği üzerine oniki aya kadar aylıksız izin
verilmesinin,
Öngörüldüğü anlaşılmaktadır.
Komisyonumuzda tekliflerin tümü üzerinde
yapılan görüşmelerde;
- Kadın iş gücünün Türkiye'nin çalışma
yaşamına katılım oranının, oldukça düşük seyretmekte olduğu, annelik görevini yerine getirmenin bu
durumda etkili olduğu, doğum yapan çalışan kadınların ya çalışma yaşamına dönmediği
ya da çalışma yaşamını güçlüklerle yürüttükleri,
- Kadınların doğum öncesi ve sonrasında
ezilmemesi gerektiği ve kadınlara çağdaş ülkelerde olduğu gibi aylıklı veya
ücretli izin verilmesi gerektiği,
- Türkiye'nin bu konuda AB ülkelerinin
oldukça gerisinde kaldığı, İş Kanununda
bu uyumsuzluğun giderildiği, ancak Devlet memuru olan kadınlar açısından devam ettiği,
- AB ülkelerinde işçi-memur ayrımının
olmadığı, doğum izni konusundaki bu farklılığın giderilmesi gerektiği,
- Toplumun ihtiyaçları çerçevesinde
kadınların çalışma hayatına katılımını kolaylaştırarak, ev ve iş yaşamı
arasında sıkışıp kalmalarını engelleyecek tedbirlere ihtiyaç bulunduğu,
- ILO Sözleşmesinde 14 hafta olan ücretli
doğum izninin, tekliflerle AB ortalamasına uygun olarak 16 haftaya
çıkarılmasının öngörüldüğü, bu sürenin hem bebeğin sağlığı hem de anneler için
önemli olduğu,
- Kanunlar ne kadar mükemmel olursa olsun
önemli olan unsurun uygulama olduğu, istatistiklerin kadınların işgücü
piyasasından süratle ayrıldığını gösterdiği, kamuda işleyen kuralların ve hâkim
olan anlayışın özel sektörde de yaygınlaşması gerektiği,
- Tüm çağdaş ülkelerde uygulanmakta olan pozitif ayrımcılık
hükümlerinin oluşturulması ve çağdaşlığın bir gereği olarak uygulanması
gerektiği,
Şeklindeki görüş ve eleştirileri takiben
Hükümet adına yapılan açıklamalarda;
- Tekliflerin çok olumlu olduğu ve
düzenleme ihtiyacı bulunan bir sorunu çözdüğü,
- Hükümet olarak da anne ve çocuk
sağlığına önem verildiği, bebeklerin anne sütüyle beslenmesinin
yaygınlaştırılması konusunda bir çalışma yürütüldüğü, bebeklerin ilk 6 ay
boyunca yalnızca anne sütüyle beslenmesi üzerinde hassasiyetle durulduğu ve bu
konudaki toplumsal bilincin artırılması ve yaygınlaştırılmasının amaçlandığı,
İfade edilmiştir.
Tekliflerin tümü üzerindeki görüşmelerin
ardından teklifler ve gerekçeleri Komisyonumuzca da benimsenerek maddelerin
görüşülmesine geçilmiştir.
Esas alınan Teklifin;
- Çerçeve 1 inci maddesi; madde
çerçevesinin, kanun tekniğine uygunluğunun sağlanması amacıyla ve metnin,
Kanundaki dil birliğinin korunması amacıyla redaksiyona tabi tutulması
suretiyle,
- Çerçeve 2 nci maddesi; madde
çerçevesinin, kanun tekniğine uygunluğun sağlanması amacıyla redaksiyona tabi
tutulması suretiyle,
- Yürürlük ve yürütmeye ilişkin 3 ve 4
üncü maddeleri aynen,
Kabul edilmiştir.
Ayrıca, Teklifin başlığı redaksiyona tabi
tutulmuştur.
Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak
üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.
|
|
Başkan |
Başkanvekili |
Sözcü |
|
|
Sait Açba |
M. Altan
Karapaşaoğlu |
Sabahattin
Yıldız |
|
|
Afyon |
Bursa |
Muş |
|
|
Kâtip |
Üye |
Üye |
|
|
Mehmet
Sekmen |
Mahmut
Göksu |
Mehmet
Melik Özmen |
|
|
İstanbul |
Adıyaman |
Ağrı |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ruhi
Açıkgöz |
Mehmet
Zekai Özcan |
Yakup
Kepenek |
|
|
Aksaray |
Ankara |
Ankara |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Osman
Kaptan |
Mehmet
Mesut Özakcan |
Ali Osman
Sali |
|
|
Antalya |
Aydın |
Balıkesir |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Ali Kemal
Deveciler |
Ömer
Abuşoğlu |
Mustafa
Zeydan |
|
|
Balıkesir |
Gaziantep |
Hakkâri |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
M. Emin
Murat Bilgiç |
Birgen
Keleş |
Ali Kemal
Kumkumoğlu |
|
|
Isparta |
İstanbul |
İstanbul |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Kemal
Kılıçdaroğlu |
M.
Mustafa Açıkalın |
Bülent
Baratalı |
|
|
İstanbul |
İstanbul |
İzmir |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Mehmet
Ceylan |
Y.
Selahattin Beyribey |
Taner
Yıldız |
|
|
Karabük |
Kars |
Kayseri |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Mustafa
Ünaldı |
Ali Er |
Gürol
Ergin |
|
|
Konya |
Mersin |
Muğla |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Kazım
Türkmen |
Abdülkadir
Kart |
Erol
Aslan Cebeci |
|
|
Ordu |
Rize |
Sakarya |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Enis
Tütüncü |
Faruk
Nafiz Özak |
Mehmet
Akif Hamzaçebi |
|
|
Tekirdağ |
Trabzon |
Trabzon |
|
|
|
Üye |
|
|
|
|
Osman
Coşkunoğlu |
|
|
|
|
Uşak |
|
ANKARA
MİLLETVEKİLİ OYA ARASLI
VE
10 MİLLETVEKİLİNİN TEKLİFİ
657 SAYILI
DEVLET MEMURLARI KANU-NUNUN BAZI MADDELERİNİN DEĞİŞ-TİRİLMESİ HAKKINDA KANUN
TEKLİFİ
MADDE 1. - 14.7.1965 tarihli ve
657 sayılı DevletMemurları Kanununun 104 üncü maddesinin (A) bendi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
“A) Kadın memura doğum yapmasından önce 8 hafta ve doğum
yaptığı tarihten itibaren 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süre ile aylıklı
izin verilir. Çoğul gebelik halinde, doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 hafta
süre eklenir. Ancak sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile
kadın memur isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu
durumda, kadın memurun çalıştığı süreler, doğum sonrası sürelere eklenir.
Yukarıda öngörülen süreler kadın memurun sağlık durumuna göre hekim raporunda
belirlenecek miktarda uzatılabilir. Kadın memurlara, bir yaşından küçük
çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Süt
izninin kullanımında annenin saat seçimi hakkı vardır.”
MADDE 2. - 14.7.1965 tarih ve 657 sayılı Devlet Memurları
Kanununun 108 inci maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Doğum yapan memurlara istekleri halinde 104 üncü maddenin
(A) bendinde belirtilen sürelerin bitiminden itibaren 12 aya kadar aylıksız
izin verilir.”
MADDE 3. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 4. - Bu Kanun hükümlerini BakanlarKurulu yürütür.
PLAN
VE BÜTÇE KOMİSYONUNUN
KABUL
ETTİĞİ METİN
DEVLET
MEMURLARI KANUNUNUN BAZI MADDELERİNİN DEĞİŞTİRİL-MESİ HAKKINDA KANUN TEKLİFİ
MADDE 1.- 14.7.1965 tarihli ve
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 104 üncü maddesinin değişik (A) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
A) Memura doğum yapmasından önce
8 hafta ve doğum yaptığı tarihten itibaren
8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süre ile aylıklı izin verilir. Çoğul
gebelik halinde, doğumdan önceki 8
haftalık süreye 2 hafta süre eklenir. Ancak sağlık durumu uygun olduğu
takdirde, tabibin onayı ile memur
isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar
işyerinde çalışabilir. Bu durumda, memurun çalıştığı süreler, doğum sonrası sürelere
eklenir. Yukarıda öngörülen süreler memurun sağlık durumuna göre tabip
raporunda belirlenecek miktarda uzatılabilir.
Memurlara, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam
bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında annenin saat seçimi hakkı
vardır.
MADDE 2. - Devlet Memurları
Kanununun değişik 108 inci maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
Doğum yapan
memurlara istekleri halinde 104 üncü maddenin (A) bendinde belirtilen sürelerin
bitiminden itibaren 12 aya kadar aylıksız izin verilir.
MADDE 3. - Bu Kanun
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 4. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.