Dönem: 22 Yasama Yılı: 4

TBMM (S. Sayısı: 1064)

Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkındaki Kanunda Değişiklik Yapılmasına

Dair Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/1017)

Not: Tasarı; Başkanlıkça Millî Savunma ve Adalet komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.
	Başbakanlık	26/4/2005
	Kanunlar ve Kararlar
	Genel Müdürlüğü
	Sayı: B.02.0.KKG.0.10/101-422/1945

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Millî Savunma Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 28/3/2005 tarihinde kararlaştırılan “Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkındaki Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

GENEL GEREKÇE

Anayasamızın “Askerî Yargı” başlıklı 145 inci maddesi “Askerî yargı, askerî mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür.” hükmünü amirdir.

16/6/1964 tarihli ve 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkındaki Kanun uyarınca disiplin mahkemesi, tugay ve daha büyük (Deniz ve Hava Kuvvetleri ile Jandarma Genel ve Sahil Güvenlik Komutanlıklarında eşidi) kıt’a, karargâh ve askerî kurumlar ile Millî Savunma Bakanlığı Müsteşarlığı teşkilâtında kurulmaktadır. Sahil Güvenlik Komutanının, Jandarma Genel Komutanının, Kuvvet Komutanlarının ve Millî Savunma Bakanlığı Müsteşarının göstereceği lüzum üzerine veya doğrudan doğruya Genelkurmay Başkanlığınca, diğer komutanlıklar, karargâhlar veya askerî kurum amirlikleri teşkilâtında da disiplin mahkemesi kurulabilmektedir.

477 sayılı Kanunun 1 inci maddesinde “Sahil Güvenlik Komutanlığı” ibaresi var iken, “Kuruluş yönünden yetki” ve “Rütbe yönünden yetki” başlığı altındaki 8 inci ve 9 uncu maddelerde; disiplin mahkemelerinin kuruluş ve rütbe yönünden yetkisi belirlenirken Sahil Güvenlik Komutanlığından bahsedilmemiştir. 18/6/2003 tarihli ve 4902 sayılı Kanunla, Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanununda da değişiklik yapılmış, anılan Komutanlık, Kuvvet Komutanlıkları ile birlikte sayılmıştır. Bu sebeple, yapılan düzenlemeye paralel olarak Kanunun 8 inci ve 9 uncu maddelerinde bu yönde değişiklik yapılmıştır.

477 sayılı Kanunda, 12/6/2003 tarihli ve 4895 sayılı Kanunla kapsamlı bir değişiklik yapılarak askerî hâkim sınıfından olan disiplin subaylarına, subay ve astsubaylar dışında kalan asker kişilerin işlemiş olduğu disiplin suçlarında, hazırlık soruşturması yapma, disiplin mahkemesini toplama ve iddianameyi yazma yetkisinin verilebileceği kabul edilmiştir.

Teşkilâtında disiplin mahkemesi kurulu kıt’a komutanı ve askerî kurum amirlerinin disiplin işlemlerinin önemli bir kısmını oluşturan disiplin suçları ile ilgili işlemlerin askerî hâkim sınıfından disiplin subayları tarafından icra edilmesiyle komutanların iş yükleri önemli oranda azaltılmış ve disiplin işlemlerinin profesyonelce çözümlenmesinde önemli bir adım atılmıştır.

Disiplin mahkemesi tarafından verilen hükümlere, teşkilatında disiplin mahkemesi kurulan komutan veya askerî kurum amiri ile sanık tarafından itiraz edilebilmektedir. Mevcut düzenlemede, subay ve astsubayların işledikleri disiplin suçları hariç olmak üzere, diğer asker kişiler tarafından işlenen disiplin suçları ile ilgili iddianameleri hazırlamak için askerî hâkim sınıfından olan disiplin subaylarına yazılı yetki verilebilmektedir. İddianameyi hazırlayarak duruşmalara katılan disiplin subaylarına, mahkemece verilen hükme itiraz yetkisinin tanınmamış olması hem önemli bir eksiklik, hem de usul ekonomisine aykırılık teşkil etmektedir. Kanun metni içindeki bu çelişkileri gidermek, itiraz sürelerine tam uyulmasını temin etmek, komutan ve askerî kurum amirlerinin iş yüklerini azaltmak, disiplin suçlarındaki yargılamalarda profesyonel hukukçulardan azamî derecede istifade etmek maksadıyla, askerî hâkim sınıfından olan disiplin subaylarına subay ve astsubaylar dışındaki asker kişilerin işledikleri disiplin suçlarından dolayı verilen hükümlere itiraz etme yetkisinin verilebilmesi ve Kanuna aykırılık olduğunu öğrenen Millî Savunma Bakanına yazılı emir yoluna gitme konusunda serbesti tanınması amacıyla değişiklikler yapılması öngörülmüş ve Tasarı bu amaçla hazırlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1. - 9/7/1982 tarihli ve 2692 sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanununda 18/6/2003 tarihli ve 4902 sayılı Kanunla yapılan değişiklik paralelinde, 12/6/2003 tarihli ve 4895 sayılı Kanun ile 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkındaki Kanunun bazı maddelerinde değişiklik yapılmış ve anılan Komutanlık, Kuvvet Komutanlıkları ile birlikte sayılmıştır. Madde ile, buna paralel olarak, Sahil Güvenlik Komutanlığı bağlısı birliklerin, kuruluş yönünden bağlı bulundukları disiplin mahkemelerinin ihtiyaca göre değiştirilmesini teklif etme yetkisinin Sahil Güvenlik Komutanına da tanınması amaçlanmaktadır.

Madde 2. - 12/6/2003 tarihli ve 4895 sayılı Kanun ile 477 sayılı Kanunun bazı maddelerinde yapılan değişikliğe paralel olarak, Sahil Güvenlik Komutanlığı teşkilatındaki disiplin mahkemesine, rütbe yönünden erden albaya kadar asker kişileri yargılama yetkisinin tanınması amaçlanmaktadır.

Madde 3. - Madde ile, 477 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin (II) numaralı fıkrasında, tekrarlar nedeniyle oluşan ifade bozukluğunun giderilmesi amaçlanmaktadır.

Madde 4. - Madde ile, teşkilatında disiplin mahkemesi kurulmuş olan komutan veya askerî kurum amirleri tarafından askerî hâkim sınıfından olan disiplin subaylarına, subay ve astsubay dışında kalan askerî personel hakkında verilen mahkeme hükümlerine itiraz etme yetkisinin devredilebilmesine imkân sağlanmaktadır. Böylelikle yargılamaya bizzat katılan disiplin subaylarına gerektiğinde hükme itiraz edilmesi imkânı tanınarak hem üç günlük itiraz süresine uyulmasında bir sorun çıkmaması, hem de komutan ve askerî kurum amirlerinin iş yüklerinin önemli derecede azaltılması amaçlanmaktadır.

Madde 5. - 477 sayılı Kanuna, Meclis Geçici Komisyonu tarafından eklenen 40 ıncı madde ile 353 sayılı Askerî Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanununun 243 üncü maddesi paralelinde olağanüstü Kanun yolu ihdas edilmesi amaçlanmıştır. Ancak 353 sayılı Kanunun 243 üncü maddesi gereğince, hükümde Kanuna aykırılık tespit eden Millî Savunma Bakanına yazılı emir yoluna gitme konusunda “verebilir” denmek suretiyle serbesti tanınmış iken, daha hafif suçlar için çıkarılan 477 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasındaki düzenleme ile hükümde Kanuna aykırılık olduğunu öğrenen Millî Savunma Bakanına yazılı emir yoluna gitme konusunda “verir” denmek suretiyle zorunluluk getirilmiştir. Bu husus, Meclis Genel Kurulunda görüşmelerden ve maddenin kanunlaşmasından sonra fark edilmiş, “verilir” ifadesinin “verilebilir” şeklinde değiştirilmesi için verilen önerge, İçtüzük hükmü ileri sürülerek usulden reddedilmiştir. Uygulamada disiplin mahkemelerince verilen pek çok kararda kanuna aykırılıklar olduğu müfettiş raporları ile tespit edilmektedir. Bu Kanuna aykırılıklar ise genellikle hükümlüler terhis olduktan veya hükümler infaz edildikten sonra tespit edilmekte, adlî sicile işlenmemektedir. Yazılı emir yoluyla Kanuna aykırılığın giderilmesi, çoğunlukla pratik bir yarar sağlamamaktadır. Bu sebeple bu gibi durumlarda yazılı emir yoluna gitme konusunda Millî Savunma Bakanına serbesti tanınması ihtiyacı doğmaktadır. Madde ile bu ihtiyacın giderilmesi ve madde metninin 353 sayılı Kanunun 243 üncü maddesindeki düzenleme ile paralel hale getirilmesi öngörülmektedir.

Madde 6. - Yürürlük maddesidir.

Madde 7. - Yürütme maddesidir.

Adalet Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi
Adalet Komisyonu	5/1/2006
Esas No. : 1/1017
Karar No. : 98

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Başkanlığınızca, 28/4/2005 tarihinde tali komisyon olarak Millî Savunma Komisyonuna, esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen "Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkındaki Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı (1/1017)", Komisyonumuzun 28/12/2005 tarihli 38 inci birleşiminde Millî Savunma Bakanı Sayın Vecdi Gönül ile Milli Savunma Bakanlığı, Adalet Bakanlığı temsilcilerinin katılımlarıyla incelenip görüşülmüş, geneli üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasından sonra maddelerine geçilmesi kabul edilmiş ve Tasarının maddeleri ile tümü oybirliği ile aynen kabul edilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Başkanlığa saygı ile arz olunur.

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
	Köksal Toptan	Recep Özel	Ramazan Can
	Zonguldak	Isparta	Kırıkkale
		(Toplantıya katılmadı)
	Kâtip	Üye	Üye
	Hasan Kara	Fehmi Hüsrev Kutlu	Halil Özyolcu
	Kilis	Adıyaman	Ağrı
	Üye	Üye	Üye
	Haluk İpek	Feridun Fikret Baloğlu	Yüksel Çorbacıoğlu
	Ankara	Antalya	Artvin
	(Toplantıya katılmadı)
	Üye	Üye	Üye
	Orhan Yıldız	Mehmet Küçükaşık	Feridun Ayvazoğlu
	Artvin	Bursa	Çorum
	Üye	Üye	Üye
	Muzaffer Külcü	Mustafa Nuri Akbulut	Mahmut Durdu
	Çorum	Erzurum	Gaziantep
			(Toplantıya katılmadı)
	Üye	Üye	Üye
	Mehmet Yılmazcan	Hakkı Köylü	Muharrem Kılıç
	Kahramanmaraş	Kastamonu	Malatya
	Üye	Üye	Üye
	Süleyman Sarıbaş	Orhan Eraslan	Enver Yılmaz
	Malatya	Niğde	Ordu
	(Toplantıya katılmadı)	(Toplantıya katılmadı)	(Toplantıya katılmadı)
	Üye	Üye	Üye
	Mehmet Nuri Saygun	Ahmet Çağlayan	Bekir Bozdağ
	Tekirdağ	Uşak	Yozgat
	(Toplantıya katılmadı)

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

DİSİPLİN MAHKEMELERİ KURULUŞU, YARGILAMA USULÜ VE DİSİPLİN SUÇ VE CEZALARI HAKKINDAKİ KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR

KANUN TASARISI

MADDE 1. - 16/6/1964 tarihli ve 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkındaki Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrasına “Jandarma Genel Komutanının” ibaresinden önce gelmek üzere “Sahil Güvenlik Komutanının,” ibaresi eklenmiştir.

MADDE 2. - 477 sayılı Kanunun 9 uncu maddesine “Jandarma Genel Komutanlığı” ibaresinden önce gelmek üzere “Sahil Güvenlik Komutanlığı,” ibaresi eklenmiştir.

MADDE 3. - 477 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin (II) numaralı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“II- Hükme katılan disiplin mahkemesi başkan ve üyesi, aleyhine kanun yoluna gidilen disiplin mahkemesi hükmünün, üst disiplin mahkemesindeki incelenmesine katılamaz.”

MADDE 4. - 477 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“Subay ve astsubay dışındaki asker kişiler hakkında disiplin mahkemeleri tarafından verilen hükümler ile ilgili olarak, teşkilâtında disiplin mahkemesi kurulan komutan veya askerî kurum amiri tarafından askerî hâkim sınıfına mensup disiplin subaylarına itiraz hakkını kullanabilmeleri için yazılı yetki verilebilir.”

MADDE 5. - 477 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “verir” ibaresi “verebilir” şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 6. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 7. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd. V.
A. Gül	A. Şener	A. Şener
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
B. Atalay	A. Babacan	M. Aydın
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Adalet Bakanı
G. Akşit	K. Tüzmen	C. Çiçek
Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı	Maliye Bakanı
M. V. Gönül	A. Aksu	K. Unakıtan
Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı V.
H. Çelik	Z. Ergezen	H. Çelik
Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı
B. Yıldırım	S. Güçlü	M. Başesgioğlu
Sanayi ve Ticaret Bakanı	En. ve Tab. Kay. Bakanı	Kültür ve Turizm Bakanı V.
A. Coşkun	M. H. Güler	B. Atalay
	Çevre ve Orman Bakanı
	O. Pepe

Ê
ADALET KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

DİSİPLİN MAHKEMELERİ KURULUŞU, YARGILAMA USULÜ VE DİSİPLİN SUÇ VE CEZALARI HAKKINDAKİ KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR

KANUN TASARISI

MADDE 1. - Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2. - Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3. - Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 4. - Tasarının 4 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 5. - Tasarının 5 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 6. - Tasarının 6 ncı maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 7. - Tasarının 7 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.