Dönem: 22 Yasama Yılı: 3
T.B.M.M. (S. Sayısı: 794)
Türkiye Cumhuriyeti
ile Tunus Cumhuriyeti Arasında
Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Ortaklık Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun
Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ile
Dışişleri Komisyonu Raporu (1/951)
Not: Tasarı, Başkanlıkça Plan ve Bütçe ile Dışişleri
komisyonlarına havale edilmiştir.
T.C.
Başbakanlık 25.1.2005
Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü
Sayı:
B.02.0.KKG.0.10/101-1021/321
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı
Bakanlar Kurulunca 12.1.2005 tarihinde kararlaştırılan “Türkiye Cumhuriyeti ile
Tunus Cumhuriyeti Arasında Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Ortaklık
Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” ile
gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.
Gereğini arz ederim.
Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
GEREKÇE
Türkiye Cumhuriyeti ile
Tunus Cumhuriyeti arasında 25 Kasım 2004 tarihinde Tunus'ta imzalanan Ortaklık
Anlaşması, Taraflar arasında, Dünya Ticaret Örgütü ile Ticaret ve Tarifeler
Genel Anlaşması (1994) prensipleri doğrultusunda, aşamalı olarak bir serbest
ticaret alanı tesis edilmesini öngören tercihli bir anlaşmadır.
Türkiye, Avrupa Birliği
ile Gümrük Birliğinin işleyişine ilişkin kuralları belirleyen 1/95 sayılı
Ortaklık Konseyi Kararının bir gereği olarak, dış ticaret politikasını AB'nin
Ortak Ticaret Politikası ile uyumlaştırmaktadır. Türkiye, Batı Avrupa
bölgesinde başlayan ve zaman içerisinde Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri ile
Akdeniz ülkelerini de kapsayan ekonomik bütünleşme sürecine katılım yönündeki
ilk adımını, Avrupa Ekonomik Topluluğu ile yaptığı Ortaklık Anlaşması ile
atmış, bunu EFTA Devletleri, İsrail, Romanya, Litvanya, Macaristan, Estonya,
Çek Cumhuriyeti, Slovak Cumhuriyeti, Bulgaristan, Polonya, Slovenya, Letonya,
Makedonya, Bosna-Hersek ve Hırvatistan ile yürürlüğe konulan serbest ticaret
anlaşmaları izlemiştir.
AB'nin 1 Mayıs 2004
tarihindeki genişlemesi çerçevesinde, ülkemizin STA akdetmiş olduğu 8 ülkenin tam üye olması nedeniyle, Çek
Cumhuriyeti, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, Polonya, Macaristan, Estonya,
Letonya, Litvanya ile akdedilmiş bulunan anlaşmalar yürürlükten kaldırılmıştır.
Ayrıca, ülkemiz ile Fas Krallığı arasındaki Serbest Ticaret Anlaşmasının
Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun 27 Ekim 2004 tarihinde Resmi
Gazetede yayımlanmıştır. Benzer şekilde, ülkemiz ile Filistin Yönetimi Adına
Filistin Kurtuluş Örgütü arasında 20 Temmuz 2004 tarihinde İstanbul'da
imzalanan Geçici Serbest Ticaret Anlaşması TBMM'ye gönderilmiştir.
Diğer taraftan, evvelce
de ifade olunduğu üzere, Ülkemiz, dinamik bir nitelik arz eden AB Ortak Ticaret
Politikasına uyum sürecinde, AB'nin Akdeniz Ülkelerine yönelik "Barselona
Süreci" olarak adlandırılan yaklaşımını yakından takip etmektedir. AB'nin
Tunus ile 17 Temmuz 1995 tarihinde imzaladığı ve 1 Mart 1998 tarihinde
yürürlüğe konulan "Avrupa Akdeniz Ortaklık Anlaşması" çerçevesinde,
Tunus ile aramızda bir serbest ticaret alanı oluşturulmasına yönelik
müzakereler Ekim 1998 tarihi itibariyle başlatılmış ve Tunus sanayicilerinin
çekinceleri nedeniyle altı yıl gibi uzun bir süre içinde tamamlanabilmiştir.
Anlaşma, Armonize Mal Tanımlama Sisteminin 25 ile 97'nci fasılları arasında yer
alan sanayi ürünleri ile başlangıç olarak seçilmiş bir kısım tarım ürününde
sağlanacak pazara giriş kolaylıklarını içermektedir.
Anlaşmanın başlıca
hedefleri; esas itibariyle Taraflar arasındaki ekonomik işbirliğinin
artırılması ve güçlendirilmesi, mal ticaretindeki kısıtlamaların kaldırılması,
uygun rekabet koşullarının yaratılması, karşılıklı yatırımların teşvik
edilmesi, Tarafların üçüncü ülke piyasalarındaki ticaret ve işbirliğinin
geliştirilmesidir.
Anlaşma, Tarafların AB
ile mevcut Anlaşmaları çerçevesinde, karşılıklılık esasına dayanan asimetrik
modele sahiptir. Buna göre, Türkiye, Tunus menşeli tüm sanayi ürünlerine
uygulanan gümrük vergilerini Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte
kaldıracaktır.
Anlaşmada Tunus'un Türk
menşeli sanayi ürünlerine ilişkin indirim takvimi I sayılı Protokol ile
düzenlenmektedir. Buna göre, anılan Protokolün I sayılı listesinde yer alan
ülkemiz menşeli sanayi mallarına uygulanan gümrük vergisi ve eş etkili
vergiler, yıllık % 12'lik indirimlerle (7 nci yılda yapılacak son indirim % 16
olacaktır), 7 nci yılın sonunda sıfırlanacaktır. Tunus açısından daha büyük
hassasiyet arz eden II sayılı liste kapsamı ürünlerdeki gümrük vergileri ve eş
etkili vergiler ise, Anlaşmanın yürürlüğe girişinden iki yıl sonra % 9, takip
eden yıllarda ise yıllık %13'lük indirimlerle, 9 uncu yılın sonunda
sıfırlanacaktır.
Söz konusu listeler, ürün
kompozisyonu bakımından, esas itibariyle, AB-Tunus Ortaklık Anlaşmasında
indirim takvimine tabi listeler ile uyumludur. Tek esaslı fark, AB'ye karşı
aşamalı indirime konu olmasına rağmen, Tunus'un, 'organik kimyasal müstahsallar
(29 uncu fasıl)'ı, sıvı dielektrik transformatörlerini ve kanuni vergileri
sıfır olan ürünleri ülkemiz açısından istisna ürünler kapsamına almış
olmasıdır.
I sayılı liste kapsamında
başlıca; ham mermer ve travertenler, plastik mamulleri, tekstil iplikleri,
sentetik/suni filamentten mensucat, tüller, örme tüylü mensucat, bazı seramik
mamulleri, filmaşin, demir-çelik çubuklar ve teller, demir-çelikten eşya, beyaz
eşya aksam ve parçaları, binek otomobilleri ve bunların aksam ve parçaları yer
almaktadır.
Liste II'de ise, klinker,
çimento, kozmetik/parfümeri müstahzarları, sabunlar, yıkama/temizleme
müstahzarları, kara taşıtlarının dış lastikleri, kağıt ve kartonlar, pamuklu
mensucat, diğer dokunmuş veya örme mensucat, hazır giyim, battaniye, nevresim,
porselen/seramikten eşya, cam eşya, demir-çelik mamulleri (yarı mamuller, köşeli
çubuklar, L şeklinde profiller, vs.), klima cihazları, buzdolabı, çamaşır
makinesi, televizyon, toplu yolcu taşıtları, yük taşıtları, vs. yer almaktadır.
Anlaşmada ayrıca, Tunus
açısından taviz dışı bırakılan ürünler III sayılı listede (negatif liste)
sayılmaktadır. Anılan liste, sanayi malları itibariyle, AB-Tunus Ortaklık
Anlaşmasındaki negatif liste ile aynıdır. Listede; dokunmuş halı ve yer
kaplamaları, el işi danteller, el örgüsü duvar halıları, yer bezleri, bulaşık
bezleri ve kullanılmış giyim eşyası yer almaktadır.
Türkiye - Tunus Ortaklık
Anlaşmasının yürürlüğe girişiyle birlikte, tabiî boratlar, maden cevherleri,
sodyum karbonat, kauçuktan boru ve hortumlar, pamuk ve döküntüleri,
naylon/polyamid/polyester iplikleri, sentetik filament demetleri ve lifler,
dokunmamış mensucat, dokunmuş kadife, pelüş, tırtıl mensucat, demir-çelikten
ark kaynağı, yassı hadde demir-çelik mamulleri, bakır teller, bulaşık
makineleri, sıvı dielektrik transformatörleri, iş makineleri (greyder, küreyici,
yol silindirleri, vs.), bazı binek otomobilleri, zirai/ormancılık traktörleri
başta olmak üzere, ağırlıklı olarak ham maddeler ile Tunus'un üretmediği nihai
mamuller gümrük vergisinden istisna olarak bu ülkeye ithal edilebilecektir.
Diğer taraftan, tarım,
balıkçılık ve işlenmiş tarım ürünleri itibariyle, Anlaşmanın tarım, hayvancılık
ve balıkçılık ürünleri ticaretine ilişkin II sayılı Protokolü ekinde yer alan
pozitif listeler temelinde son derece sınırlı sayıda temel tarım ürünü için
tarife kontenjanı dahilinde taviz değişiminde bulunulmuştur. Bu kapsamda,
Tunus, Türkiye menşeli nohut, fasulye, kuru üzüm, kabuksuz fındık ve fındık
püresi için tarife kontenjanı çerçevesinde indirilmiş gümrük vergili taviz
tanırken, Türkiye'den tarife kontenjanı kapsamında Tunus menşeli hurma,
sardalye, uskumru, yumuşakçalar ile Tunus'a has acı biber sosunda (harissa)
gümrük vergisi istisnası, şarapta ise gümrük vergisi indirimi elde etmiştir.
Bununla birlikte, II sayılı Protokol hükümleri gereğince, Taraf1ar, Anlaşmanın
yürürlüğe girişinden itibaren bir yıl sonra, tarım ürünlerindeki tavizli rejimi
geliştirmek üzere, Ortaklık Komitesinde istişarelerde bulunacaklardır. Böylece,
diğer temel tarım ve balıkçılık ürünleri ile işlenmiş tarım ürünlerinin aşamalı
olarak tercihli rejime dahil edilmesi amaçlanmıştır.
Türkiye ile Tunus
arasında bir serbest ticaret alanı tesis eden Ortaklık Anlaşması, sanayi
ürünlerindeki gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları ve eş etkili vergi ve
önlemlerin kaldırılması, teknik mevzuat, tarım ürünlerindeki taviz değişimi,
hayvan ve bitki sağlığı önlemleri, hizmetler ve yatırımlar, genel hükümler (iç
vergilendirme, yapısal uyum, damping, acil durumlar, devlet tekelleri, korunma
önlemleri, ödemeler, menşe kuralları, devlet yardımları, fikri, sınai ve ticari
mülkiyet hakları, kamu ihaleleri ve kurumsal hükümler) hususlarında
düzenlemeler içermektedir.
Ayrıca, Anlaşmaya derç
edilen "ekonomik ve teknik işbirliği" bölümü, 1992 tarihli Türkiye
Tunus Ticaret, Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması hükümlerini de içerecek
tarzda kaleme alınmış olup, anılan İşbirliği Anlaşmasının feshedilmesi de
kararlaştırılmıştır. Ekonomik ve teknik işbirliği kapsamında, Tarafların;
iktisadi, ilmi, teknik ve ticari işbirliğini geliştirmek üzere her türlü
gayreti göstermek, ayrıca, Avrupa-Akdeniz sürecine dahil ülkeler başta olmak
üzere, bölge ülkeleri arasındaki işbirliğini geliştirmeyi amaçlayan
faaliyetleri teşvik etmek hedefleri ortaya konmaktadır.
Taraflar arasındaki
işbirliği ve teknik yardımların esas olarak; bebek endüstrilere, ticaretin
serbestleşmesinden zarar gören sektörlere, kapasite artışına, müşterek
teşebbüslerin desteklenmesine ve ikili girişimlere yöneltilmesi
öngörülmektedir. Anlaşmada; sanayi, tarım, hizmetler, KOBİ'ler, ticaretin
geliştirilmesi ve yatırımların teşviki hususları iki ülke arasındaki temel
işbirliği alanları olarak hüküm altına alınmış ve söz konusu alanlarda,
Türkiye'nin Tunus'a teknik yardım sağlaması öngörülmüştür.
Tercihli ticarette tatbik
edilecek menşe kuralları, Anlaşmanın III sayılı Protokolü ile düzenlenmektedir.
Taraflar, ikili ticarette, Pan-Avrupa-Akdeniz Menşe Kümülasyonu sistemi
kapsamındaki uyumlaştırılmış menşe kurallarını tatbik etmeyi kabul etmişlerdir.
Anlaşma, Tarafların diğer
üçüncü ülkeler ile tercihli ilişki kurmasına engel teşkil etmemekte olup,
süresiz olarak imzalanmıştır. Ancak, Taraflardan birisinin yazılı bir
bildirimde bulunması durumunda, Anlaşma, fesih bildiriminin diğer Tarafa
ulaştığı tarihten sonraki yedinci ayın birinci günü sona erecektir.
Tunus ile 2003 yılında
bir önceki yıla göre % 68,1 oranında artarak 319 milyon dolar olarak
gerçekleşen ticaret hacmimizin kısa sürede artırılması ve ticaretin
çeşitlendirilmesi hedeflenmektedir.
Dışişleri
Komisyonu Raporu
Türkiye Büyük Millet
Meclisi
Dışişleri
Komisyonu 11.2.2005
Esas No.: 1/951
Karar No.: 37
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Türkiye Cumhuriyeti ile Tunus Cumhuriyeti
Arasında Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Ortaklık Anlaşmasının Onaylanmasının
Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı, Komisyonumuzun 3 Şubat 2005 tarihli 10
uncu toplantısında Dışişleri Bakanlığı temsilcileri ile Dış Ticaret
Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığı yetkililerinin katılmalarıyla
görüşülmüştür.
Söz konusu Tasarı ile; iki ülke arasında
ekonomik işbirliğinin artırılması ve güçlendirilmesi, mal ticaretindeki
kısıtlamaların kaldırılması, uygun rekabet koşullarının yaratılması, karşılıklı
yatırımların teşvik edilmesi, Tarafların üçüncü ülke piyasalarındaki ticaret ve
işbirliğinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti ile Tunus Cumhuriyeti
arasında bir serbest ticaret alanı tesis eden Ortaklık Anlaşması, sanayi
ürünlerindeki gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları ve eş etkili vergi ve
önlemlerin kaldırılması, teknik mevzuat, tarım ürünlerindeki taviz değişimi,
hayvan ve bitki sağlığı önlemleri, hizmetler, yatırımlar ve genel hükümler
hususlarında düzenlemeler içermektedir.
Tasarının tümü üzerindeki görüşmelerden
sonra maddelerine geçilmesi kabul edilmiş ve Tasarının 1 inci maddesi
Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir. Komisyonumuzca Tasarının 2 nci
maddesinde yer alan "Bu kanunla onaylanması uygun bulunan Anlaşmanın eki
cetvellerde değişiklik yapmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir" hükmü;
Anayasamızın 90 ıncı ve 7 nci maddeleri gözönünde bulundurularak yasama
yetkisinin devri niteliğinde görüldüğünden Komisyonumuzca reddedilmiştir.
Tasarının 3 üncü maddesi 2 nci madde, 4 üncü maddesi de 3 üncü madde olarak
Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Komisyonumuzca, Tunus ile giderek artmakta
olan ticaret hacmimizin kısa sürede daha da artırılması ve ticaretin
çeşitlendirilmesi amacıyla Tasarının, İçtüzüğün 52 nci maddesine göre öncelikle
görüşülmesine karar verilmiştir.
Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak
üzere Başkanlığa saygı ile arz olunur.
|
|
Başkan |
Başkanvekili |
Sözcü |
|
|
Mehmet Dülger |
Eyyüp Sanay |
Mustafa Dündar |
|
|
Antalya |
Ankara |
Bursa |
|
|
Kâtip |
Üye |
Üye |
|
|
Metin Yılmaz |
Ramazan Toprak |
Aziz Akgül |
|
|
Bolu |
Aksaray |
Diyarbakır |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Abdülbaki Türkoğlu |
Muzaffer Gülyurt |
Şükrü Mustafa Elekdağ |
|
|
Elazığ |
Erzurum |
İstanbul |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Hüseyin Kansu |
Onur Öymen |
Fikret Ünlü |
|
|
İstanbul |
İstanbul |
Karaman |
|
|
Üye |
Üye |
Üye |
|
|
Selami Yiğit |
Ufuk Özkan |
Nihat Eri |
|
|
Kars |
Manisa |
Mardin |
HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ
METİN
TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE TUNUS CUMHURİYETİ ARASINDA SERBEST TİCARET
ALANI TESİS EDEN ORTAKLIK
ANLAŞMASININ ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN
TASARISI
MADDE 1. - 25 Kasım 2004
tarihinde Tunus’ta imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti ile Tunus Cumhuriyeti
Arasında Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Ortaklık Anlaşması”nın onaylanması
uygun bulunmuştur.
MADDE 2. - Bu Kanunla
onaylanması uygun bulunan Anlaşmanın eki cetvellerde değişiklik yapmaya
Bakanlar Kurulu yetkilidir.
MADDE 3. - Bu Kanun
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 4. - Bu Kanun
hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
|
|
Recep Tayyip Erdoğan |
|
|
|
|
|
|
Başbakan |
|
|
|
|
|
|
Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd. |
Devlet Bak. ve Başb. Yrd. |
Devlet Bak. ve Başb. Yrd. |
|
|
|
|
A. Gül |
A. Şener |
M. A. Şahin |
|
|
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı |
|
|
|
|
B. Atalay |
A. Babacan |
M. Aydın |
|
|
|
|
Devlet Bakanı |
Devlet Bakanı V. |
Adalet Bakanı |
|
|
|
|
G. Akşit |
A. Babacan |
C. Çiçek |
|
|
|
|
Millî Savunma Bakanı |
İçişleri Bakanı |
Maliye Bakanı V. |
|
|
|
|
M. V. Gönül |
A. Aksu |
A. Şener |
|
|
|
|
Millî Eğitim Bakanı |
Bayındırlık ve İskân Bakanı |
Sağlık Bakanı |
|
|
|
|
H. Çelik |
Z. Ergezen |
R. Akdağ |
|
|
|
|
Ulaştırma Bakanı V. |
Tarım ve Köyişleri Bakanı |
Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı |
|
|
|
|
G. Akşit |
S. Güçlü |
M. Başesgioğlu |
|
|
|
|
Sanayi ve Ticaret Bakanı |
En. ve Tab. Kay. Bakanı |
Kültür ve Turizm Bakanı |
|
|
|
|
A. Coşkun |
M. H. Güler |
E. Mumcu |
|
|
|
|
|
Çevre ve Orman Bakanı |
|
|
|
|
|
|
O. Pepe |
|
|
|
DIŞİŞLERİ KOMİSYONUNUN
KABUL ETTİĞİ METİN
TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE TUNUS CUMHURİYETİ ARASINDA SERBEST TİCARET ALANI TESİS EDEN ORTAKLIK
ANLAŞMASININ ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN
TASARISI
MADDE 1. - Tasarının 1
inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
MADDE 2. - Tasarının 3 üncü
maddesi 2 nci madde olarak Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
MADDE 3. - Tasarının 4 üncü
maddesi 3 üncü madde olarak Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.