Dönem : 22 Yasama Yılı : 3

T.B.M.M. (S. Sayısı : 812)

Viyana ve Paris Sözleşmelerinin Uygulanmasına İlişkin Ortak Protokolun Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ile Çevre ve Dışişleri Komisyonları Raporları (1/904)

Not: Tasarı, Başkanlıkça Adalet, Çevre ve Dışişleri komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.

Başbakanlık 18.10.2004

Kanunlar ve Kararlar

Genel Müdürlüğü

Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-951/4821

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 14.9.2004 tarihinde kararlaştırılan “Viyana ve Paris Sözleşmelerinin Uygulanmasına İlişkin Ortak Protokolun Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

GEREKÇE

Nükleer teknolojinin gelişmesiyle birlikte ortaya çıkabilecek tehlikelere ve kaza risklerine karşı tedbirler ve hukukî düzenlemeler gerek ülkeler arasında gerekse ülkelerin kendi mevzuatlarında yer almaya başlamıştır. Nükleer kazalardan zarar görecek üçüncü şahısların zararlarının maddî olarak karşılanması ile ilgili başlıca iki uluslararası sözleşme mevcuttur:

a) Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Taraf Sorumluluğuna İlişkin Paris Sözleşmesi.

b) Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Taraf Sorumluluğuna İlişkin Viyana Sözleşmesi.

Bu sözleşmelerin amacı; sözleşmelere taraf ve nükleer tesislere sahip ülkelerde, tesislerin işletilmesi ve bu ülke menşeli nükleer maddelerin taşınmasına bağlı olarak, kendi ülkelerinde veya bu sözleşmeye taraf ülkelerdeki “üçüncü şahısların” zarara uğramaları durumunda bu zararların tazmin edilmesine yönelik uluslararası hukukî bir düzenlemenin getirilmesidir. Zararın ve tazminin kapsamını, tazminat miktarlarını, tazminatın sorumlularını ve tazmin etme sistemini belirleyen hükümler içermekte olan bu sözleşmeler, işleticileri yükümlü kılan bu sigortalama sisteminin kurulmasını öngörmekte ve taraflara sınırlı malî yükümlülükler getirmektedir. Bu yükümlülük miktarları tesis türüne veya taşınan maddenin riskine göre değişmektedir. Taraf ülkeler, bu sözleşmelerde öngörülen hükümler uyarınca gerekli yasal ve idarî tedbirleri almakla yükümlü kılınmıştır. Bu sözleşmelerin revize edilmiş halleri, içerdiği hükümler itibariyle birbirine oldukça benzer olup sigorta miktarları gibi bazı hususlarda aralarında farklılıklar bulunmaktadır.

Ülkemiz Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İtalya, Hollanda, Norveç, Portekiz, İspanya, İsveç, İngiltere ve Slovenya ile birlikte Paris Sözleşmesine taraftır. Komşumuz olan ve nükleer tesisi bulunan Bulgaristan ve Ermenistan ile sınır komşumuz olmayıp nükleer tesisinde ciddi bir kaza olması halinde ülkemizi etkileyebilecek bir konumda yer alan Romanya ve Ukrayna Viyana Sözleşmesine taraftır. Rusya, Viyana Sözleşmesini 1996 yılında imzalamış fakat halen onaylamamıştır.

Paris ve Viyana Sözleşmelerinin Uygulanmasına Dair Ortak Protokol 1988’de ülkelerin imzasına açılmış olup, 27 Nisan 1992’de yürürlüğe girmiştir. Bu Protokolün amacı ülkemiz de dahil birçok Batı Avrupa ülkesinin taraf olduğu Paris Sözleşmesi ile Doğu Avrupa ülkelerinin bir çoğunun taraf olduğu benzer amaç ve içeriğe sahip Viyana Sözleşmesi arasında bağlantı oluşturmaktır. Protokol, bir nükleer kaza durumunda; taraf ülkelerin tâbi oldukları Sözleşme hangisiyse onun hükümlerine uyacak şekilde, bu kazadan etkilenmiş diğer sözleşmeye taraf olan ülkelerin de zararlarının tazmin edilmesine olanak sağlamaktadır.

Ülkemiz 21 Eylül 1988’de bu protokolü imzalamış fakat onaylanmamıştır.

Bulgaristan, Romanya ve Ukrayna’nın da dahil olduğu 24 ülke bu Protokol’e taraf olup kendi topraklarında bir nükleer kaza olması durumunda, bu kazadan etkilenen ve “Ortak Protokol”ü onaylayan Paris Sözleşmesine taraf ülkelere taraf oldukları Viyana Sözleşmesi hükümleri çerçevesinde tazminat ödeyeceklerdir.

Çevremizdeki nükleer santralların büyük çoğunluğu batı standartlarında istenilen güvenlik düzeyinde olmadığından ülkemiz açısından belirli bir risk oluşturmaktadır. Bu riskten kaçınmak mümkün olmamakla birlikte, vatandaşlarımızın bundan zarar görmesi durumunda en azından bu zararlarını maddî olarak tazmin edebilme haklarına sahip olmaları için bu Protokolün onaylanmasının ülkemiz açısından yararlı olacağı düşünülmektedir.

Çevre Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Çevre Komisyonu

Esas No: 1/904 9.2.2005

Karar No: 10

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığınca 25.10.2004 tarihinde esas komisyon olarak Dışişleri Komisyonuna, tali komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen 1/904 Esas Numaralı “Viyana ve Paris Sözleşmelerinin Uygulanmasına İlişkin Ortak Protokolun Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı”, Komisyonumuzun 9.2.2005 tarihli 3 üncü yasama yılı 4 üncü toplantısında, Dışişleri Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı temsilcilerinin de katılımıyla görüşülmüştür.

Tasarı ile ülkemiz tarafından 21 Eylül 1988 tarihinde imzalanan Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Taraf Sorumluluğuna Dair Viyana ve Paris Sözleşmelerinin Uygulanmasına İlişkin Ortak Protokolun onaylanmasının uygun bulunması öngörülmektedir. Viyana ve Paris Sözleşmeleri, nükleer kazalardan zarar görecek üçüncü şahısların zararlarının maddî olarak karşılanması ile ilgili olup anılan Sözleşmelere taraf olan ve nükleer tesis sahibi ülkelerde, tesislerin işletilmesi ve bu ülke menşeli nükleer maddelerin taşınmasına bağlı olarak, kendi ülkelerinde veya bu Sözleşmelere taraf ülkelerdeki üçüncü şahısların zarara uğraması durumunda, bu zararların tazmin edilmesine yönelik uluslararası hukukî düzenlemelerdir. Tasarı ile onaylanmasının uygun bulunması öngörülen Protokol ise, bu iki Sözleşmenin esas bakımından benzer olması nedeniyle, bir nükleer kazaya iki sözleşmenin de aynı anda uygulanmasından doğacak zorluklar nedeniyle, bir nükleer kazada, her iki sözleşmenin eşzamanlı olarak uygulanmasından kaynaklanacak ihtilafların ortadan kaldırılması hedeflenmiştir.

Ülkemizin çevresinde bulunan ülkelerdeki nükleer santralların çoğunun gerekli güvenlik standartlarını taşımaması ve ülkemiz açısından bir risk oluşturması nedeniyle, bu tesislerde bir kaza olması ve vatandaşlarımızın bu kazadan zarar görmesi durumunda, uğranılan zararları maddî olarak tazmin edebilme haklarına sahip olabilmek için bu Protokolun onaylanmasının gerekli olduğu belirtilmektedir.

Başkanın sunuş konuşmasından sonra, Tasarının gerekçesi okunmuştur. Tümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasını müteakip, maddelere geçilmesi oybirliği ile kabul edilmiştir. Maddeler teker teker görüşülüp, oybirliği ile kabul edilmiştir. Ardından Tasarının tümü oya sunulmuş ve Tasarı oybirliği ile kabul edilmiştir.

Raporumuz, havalesi gereği esas komisyon olan Dışişleri Komisyonuna sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.

Başkan	Üye	Üye
A. Münir Erkal	Ahmet Yaşar	Mehmet Boztaş
Malatya	Aksaray	Aydın
Üye	Üye	Üye
Abdurrahim Aksoy	İbrahim Köşdere	Rasim Çakır
Bitlis	Çanakkale	Edirne
Üye	Üye	Üye
Şemsettin Murat	Nurettin Aktaş	Abdülaziz Yazar
Elazığ	Gaziantep	Hatay
Üye	Üye	Üye
Mehmet Said Armağan	Canan Arıtman	Veli Kaya
Isparta	İzmir	Kilis
	Üye
	Şefik Zengin
	Mersin

ÇEVRE KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN

VİYANA VE PARİS SÖZLEŞMELERİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN ORTAK

PROTOKOLUN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1.- Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2.- Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3.- Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Dışişleri Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Dışişleri Komisyonu

Esas No: 1/904 18.2.2005

Karar No: 47

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Viyana ve Paris Sözleşmelerinin Uygulanmasına İlişkin Ortak Protokolun Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı, Komisyonumuzun 17 Şubat 2005 tarihli 11 inci toplantısında Dışişleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı temsilcileri ile Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı yetkililerinin katılmalarıyla görüşülmüştür.

Sözleşmelere taraf olan ve nükleer tesislere sahip ülkelerde, tesislerin işletilmesi ve bu ülke menşeli nükleer maddelerin taşınmasına bağlı olarak, kendi ülkelerinde veya bu Sözleşmelere taraf ülkelerdeki üçüncü şahısların zarara uğramaları durumunda bu zararların tazmin edilmesine yönelik uluslararası hukukî bir düzenlemenin getirilmesi amaçlanmaktadır.

Söz konusu Ortak Protokol; Viyana ve Parissözleşmelerinin esas bakımından benzer olması nedeniyle bir nükleer kaza durumunda her iki sözleşmenin de aynı anda uygulanmasından doğacak zorlukları ve ihtilafları ortadan kaldırmayı hedeflemektedir.

Ülkemiz etrafında yer alan nükleer santrallerin büyük çoğunluğu batı standartlarında istenilen güvenlik düzeyinde olmadığından büyük bir risk oluşturmaktadır. Anılan bu ortak Protokol; bir nükleer kazada, ülkemiz vatandaşlarının zarar görmesi durumunda, bu zararlarını maddî olarak tazmin edebilme hakkını sağlamaktadır.

Komisyonumuzca, Tasarının tümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasını müteakip, maddelerine geçilmesine karar verilmiştir. Tasarının 1 inci, 2 nci ve 3 üncü maddeleri Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir. Tasarının tümü oya sunulmuş ve kabul edilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Başkanlığa saygı ile arz olunur.

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
Mehmet Dülger	Eyyüp Sanay	Mustafa Dündar
Antalya	Ankara	Bursa
Kâtip	Üye	Üye
Metin Yılmaz	Mahmut Koçak	Ramazan Toprak
Bolu	Afyonkarahisar	Aksaray
Üye	Üye	Üye
Ahmet Edip Uğur	V. Haşim Oral	Aziz Akgül
Balıkesir	Denizli	Diyarbakır
Üye	Üye	Üye
Abdulbaki Türkoğlu	Muzaffer Gülyurt	İnal Batu
Elazığ	Erzurum	Hatay
Üye	Üye	Üye
Halil Akyüz	Mehmet B. Denizolgun	Şükrü Mustafa Elekdağ
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Üye	Üye	Üye
Ufuk Özkan	Nihat Eri	Süleyman Gündüz
Manisa	Mardin	Sakarya

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

VİYANA VE PARİS SÖZLEŞMELERİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN ORTAK PROTOKOLUN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1.- Ülkemiz tarafından 21 Eylül 1988 tarihinde imzalanan nükleer enerji alanında üçüncü taraf sorumluluğuna dair “Viyana ve Paris Sözleşmelerinin Uygulanmasına İlişkin Ortak Protokol”un onaylanması uygun bulunmuştur.

MADDE 2.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

DIŞİŞLERİ KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

VİYANA VE PARİS SÖZLEŞMELERİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN ORTAK PROTOKOLUN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1.- Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 2.- Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3.- Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Recep Tayyip Erdoğan
Başbakan
Dışişleri Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
A. Gül	A. Şener	M. A. Şahin
Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
A. Babacan	A. Babacan	M. Aydın
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Adalet Bakanı
G. Akşit	K. Tüzmen	C. Çiçek
Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı	Maliye Bakanı
M. V. Gönül	A. Aksu	K. Unakıtan
Millî Eğitim Bakanı	Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı
H. Çelik	Z. Ergezen	R. Akdağ
Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı
B. Yıldırım	S. Güçlü	M. Başesgioğlu
Sanayi ve Ticaret Bakanı	En. ve Tab. Kay. Bakanı	Kültür ve Turizm Bakanı
A. Coşkun	M. H. Güler	E. Mumcu
	Çevre ve Orman Bakanı
	O. Pepe

VİYANA VE PARİS SÖZLEŞMELERİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN

ORTAK PROTOKOL

Âkit Taraflar,

Nükleer Hasara İlişkin Hukuki Sorumluluk Hakkındaki 21 Mayıs 1963 tarihli Viyana Sözleşmesiyle ilgili olarak;

28 Ocak 1964 tarihli Ek Protokol ve 16 Kasım 1982 tarihli Protokol tarafından değiştirildiği şekliyle, Nükleer Enerji Sahasında Hukuki Mesuliyete Dair 29 Temmuz 1960 tarihli Paris Sözleşmesiyle ilgili olarak;

Viyana Sözleşmesi ile Paris Sözleşmesinin esas bakımından benzer olduklarını ve halihazırda her iki Sözleşmeye de taraf olan herhangi bir Devlet bulunmadığını gözönünde bulundurarak;

Sözleşmelerden birine diğer Sözleşme taraflarının katılmasının, bir nükleer kazaya iki Sözleşmenin de aynı anda uygulanmasından doğacak zorluklara yol açacağından emin olarak ve

Her iki Sözleşmenin kapsamında ortaya konulan nükleer hasarla ilgili hukuki sorumluluk hakkındaki özel rejimin yararlarını karşılıklı olarak genişleterek Viyana Sözleşmesi ile Paris Sözleşmesi arasında bir bağ kurmayı ve bir nükleer kazada her iki Sözleşmenin eşzamanlı olarak uygulanmasından kaynaklanacak ihtilafları ortadan kaldırmayı isteyerek;

Aşağıdaki hususlarda mutabık kalmışlardır:

Madde I

Bu Protokolde:

a) “Viyana Sözleşmesi”, 21 Mayıs 1963 tarihli Nükleer Hasara İlişkin Hukuki Sorumluluk Hakkında Viyana Sözleşmesi ve Viyana Sözleşmesinde, işbu Protokolün tarafı olan bir Âkit Taraf için yürürlükte olan herhangi bir değişikliği ifade eder;

b) “Paris Sözleşmesi”, 29 Temmuz 1960 tarihli Nükleer Enerji Sahasında Hukuki Mesuliyete Dair Paris Sözleşmesi ve Paris Sözleşmesinde, işbu Protokolün Tarafı olan bir Âkit Taraf için yürürlükte olan herhangi bir değişikliği ifade eder.

Madde II

Bu Protokolün amaçları doğrultusunda;

a) Viyana Sözleşmesine Taraf olan bir ülkede bulunan bir nükleer tesis işleteni, Paris Sözleşmesi ve işbu Protokolün ikisine birden Taraf olan ülkede meydana gelen nükleer hasardan, Viyana Sözleşmesine göre sorumludur.

b) Paris Sözleşmesine Taraf olan bir ülkede bulunan bir nükleer tesis işleteni, Viyana Sözleşmesi ve işbu Protokolün ikisine birden Taraf olan ülkede meydana gelen nükleer hasardan, Paris Sözleşmesine göre sorumludur.

Madde III

1. Viyana Sözleşmesi veya Paris Sözleşmesinden herhangi birisi, bir nükleer kazaya diğerini hariç bırakacak şekilde uygulanır.

2. Bir nükleer tesiste nükleer bir kaza meydana gelmesi halinde uygulanacak Sözleşme, nükleer tesisin topraklarında bulunduğu Devletin taraf olduğu Sözleşmedir.

3. Bir nükleer tesisin dışında bir nükleer maddenin taşınması sırasında meydana gelen bir nükleer kazada uygulanacak Sözleşme, işletenin, ya Viyana Sözleşmesinin II. maddesinin (b) ve (c) fıkrası ya da Paris Sözleşmesinin 4. maddesinin (a) ve (b) fıkralarına göre sorumlu olacağı nükleer tesisin topraklarında bulunduğu Devletin taraf olduğu Sözleşmedir.

Madde IV

1. Viyana Sözleşmesinin I’den XV’e kadar olan maddeleri, Paris Sözleşmesine taraf olan işbu Protokolun Âkit Tarafları ile ilgili olarak, aynen Viyana Sözleşmesinin tarafları arasında uygulandığı şekilde uygulanacaktır.

2. Paris Sözleşmesinin 1’den 14’e kadar olan maddeleri, Viyana Sözleşmesine taraf olan işbu Protokolun Âkit Tarafları ile ilgili olarak, aynen Paris Sözleşmesi tarafları arasında uygulandığı şekilde uygulanacaktır.

Madde V

Bu Protokol, 21 Eylül 1988 tarihinden itibaren yürürlüğe girme tarihine kadar, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının Merkezinde, Viyana Sözleşmesi veya Paris Sözleşmesinden herhangi birini imzalamış, onaylamış veya katılmış olan tüm Devletlerin, imzasına açık tutulacaktır.

Madde VI

1. Bu Protokol, onaylamaya, kabule, uygun bulmaya veya katılıma tâbidir. Onaylama, kabul veya uygun bulma belgeleri yalnızca Viyana Sözleşmesi veya ParisSözleşmesinden herhangi birinin tarafı olan Devletlerden kabul edilecektir. Bu Protokolu imzalamamış olan herhangi bir Devlet bu Protokole katılabilir.

2. Onaylama, kabul, uygun bulma veya katılma belgeleri, bu maddede tevdi makamı olarak tayin edilen Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Genel Müdürüne tevdi edilecektir.

Madde VII

1. Bu Protokol, Viyana Sözleşmesine taraf olan en az beş Devlet ile Paris Sözleşmesine taraf olan en az beş Devlet tarafından onaylama, kabul, uygun bulma veya katılma belgeleri tevdi edildikten üç ay sonra yürürlüğe girecektir. Yukarıda sözü edilen belgeler tevdi edildikten sonra bu Protokolu onaylayan, kabul eden, uygun bulan veya katılan her Devlet için, bu Protokolu onaylama, kabul, uygun bulma veya katılma belgeleri tevdi edildikten üç ay sonra yürürlüğe girecektir.

2. Bu Protokol, Viyana Sözleşmesi ile Paris Sözleşmesinin her ikisi de yürürlükte olduğu sürece yürürlükte kalacaktır.

Madde VIII

1. Âkit Taraflardan herhangi biri, tevdi makamına yazılı bildirimde bulunarak bu Protokolu feshedebilir.

2. Protokolun feshi, bildirimin tevdi makamı tarafından alındığı tarihten itibaren bir yıl içinde yürürlüğe girecektir.

Madde IX

1. Viyana Sözleşmesine veya Paris Sözleşmesine taraf olmayı sonlandıran Âkit Taraf, bu Sözleşmenin uygulanmasına son verdiğini ve çekilmenin etki doğuracağı tarihi tevdi makamına bildirir.

2. İşbu Protokolun uygulanması Paris Sözleşmesinin veya Viyana Sözleşmesinin uygulanmasına son veren Âkit Taraf için, çekilmenin etki doğurduğu tarihte sona erer.

Madde X

Tevdi makamı, Âkit Taraflar ile Paris Sözleşmesi ve Viyana Sözleşmesi arasındaki ilişki hakkındaki Konferansa davetli Devletlerin yanı sıra, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı Genel Sekreterini, aşağıdaki konularla ilgili olarak derhal bilgilendirecektir:

a) Bu Protokoldeki her bir imza;

b) Bu Protokolle ilgili bir onaylama, kabul, uygun bulma veya katılma belgesinin tevdi edilmesi;

c) Bu Protokolun yürürlüğe girmesi;

d) Herhangi bir fesih ve

e) Madde IX’la ilgili olarak alınan herhangi bir bilgi.

Madde XI

Arapça, Çinçe, İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca orjinal metinleri eşit derecede geçerli olan işbu Protokolun aslı, onaylanmış suretlerini Âkit Taraflar ile ParisSözleşmesi ve Viyana Sözleşmesi arasındaki ilişki hakkındaki Konferansa davetli Devletlerin yanı sıra, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı Genel Sekreterine gönderecek olan tevdi makamına tevdi edilecektir.

Yukarıdaki hükümler muvacehesinde Hükümetleri tarafından yetkilendirilmiş aşağıda imzası bulunanlar işbu Protokolu imzalamışlardır.

Viyana’da yirmi bir Eylül bin dokuz yüz seksen sekiz tarihinde yapılmıştır.