YIPRANAN TARİHİ VE KÜLTÜREL TAŞINMAZ VARLIKLARIN
YENİLENEREK KORUNMASI VE YAŞATILARAK KULLANILMASI HAKKINDA KANUN
|
Kanun No. 5366 |
|
Kabul Tarihi : 16.6.2005 |
MADDE 1.- Bu Kanunun amacı, büyükşehir belediyeleri, büyükşehir belediyeleri
sınırları içindeki ilçe ve ilk kademe belediyeleri, il, ilçe belediyeleri ve
nüfusu 50.000'in üzerindeki belediyelerce ve bu belediyelerin yetki alanı
dışında il özel idarelerince, yıpranan ve özelliğini kaybetmeye yüz tutmuş;
kültür ve tabiat varlıklarını koruma kurullarınca sit alanı olarak tescil ve
ilan edilen bölgeler ile bu bölgelere ait koruma alanlarının, bölgenin
gelişimine uygun olarak yeniden inşa ve restore edilerek, bu bölgelerde konut,
ticaret, kültür, turizm ve sosyal donatı alanları oluşturulması, tabiî afet
risklerine karşı tedbirler alınması, tarihi ve kültürel taşınmaz varlıkların
yenilenerek korunması ve yaşatılarak kullanılmasıdır.
Bu Kanun, yukarıda belirtilen amaçlar doğrultusunda oluşturulacak olan yenileme alanlarının tespitine, teknik altyapı ve yapısal standartlarının belirlenmesine, projelerinin oluşturulmasına, uygulama, örgütlenme, yönetim, denetim, katılım ve kullanımına ilişkin usûl ve esasları kapsar.
Alanların belirlenmesi
MADDE 2.- Yenileme alanları, il özel idarelerinde il genel meclisi, belediyelerde
belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ile belirlenir. İl
özel idaresinde il genel meclisince, büyükşehirler dışındaki belediyelerde
belediye meclisince alınan kararlar Bakanlar Kuruluna sunulur. Büyükşehirlerde
ise ilçe ve ilk kademe belediye meclislerince alınan bu kararlar, büyükşehir
belediye meclisince onaylanması halinde Bakanlar Kuruluna sunulur. Bakanlar
Kurulu projenin uygulanıp uygulanmamasına üç ay içinde karar verir.
Bakanlar Kurulunca kabul edilen alanlardaki uygulama bir program
dahilinde etap etap projelendirilebilir.
Etap proje ve programları, meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun
kararı ve belediyelerde belediye başkanının, il özel idarelerinde valinin onayı
ile uygulamaya konulur.
Belirlenen alan sınırları içindeki tüm taşınmazlar, belediyece ve il
özel idaresince hazırlanacak yenileme projelerinin kültür ve tabiat
varlıklarını koruma kurulunca karara bağlanmasını müteakip bu Kanuna göre
yapılacak yenileme projesi hükümlerine tâbi olurlar. Büyükşehir belediye
sınırları içinde büyükşehir belediyelerinin yapacaklarının dışında kalan
yenileme projeleri, ilçe ve ilk kademe belediyelerince hazırlanması ve
meclislerinde kabulünden sonra büyükşehir belediye başkanınca onaylanarak
yürürlüğe girer. Buna göre kamulaştırma ve uygulama yapılır.
Yenileme alanlarının teknik altyapı ve yapısal standartların
oluşturulması, bu alanların yönetimi ile örgütlenme ve uygulama alanlarında
bulunan hak sahiplerinin veya bölge halkının katılımına dair usûl ve esaslar
yönetmelikte belirlenir.
Uygulama
MADDE 3.- Yenileme alanları olarak belirlenen bölgelerde il özel idaresi ve
belediye tarafından hazırlanan veya hazırlatılan yenileme projeleri ve
uygulamaları ilgili il özel idareleri ve belediyeler eliyle yapılır veya kamu
kurum ve kuruluşları veya gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine yaptırılarak
uygulanır. Bu alanlarda Toplu Konut İdaresi ile ortak uygulama yapılabileceği
gibi, Toplu Konut İdaresine de uygulama yaptırılabilir.
Büyükşehirlerde, büyükşehir belediyeleri tarafından başlatılmayan
uygulamalar ilçe ve ilk kademe belediyelerince tek başına veya müşterek olarak
yapılır veya yaptırılır.
Yenileme alanı içinde yapı parsellerindeki uygulamalarda kendi parseli
ve yapısı aynen korunarak yenilenecek yapılar, projenin bütünlüğünü bozmamak
şartıyla belediyece kabul edilen projeye bağlı kalmak ve il özel idaresi ve
belediyenin belirleyeceği amaçta kullanılmak kaydıyla parsel sahibince
yapılabilir. Bu durumlarda uygulamanın projeyle eş zamanlı olarak başlatılması
ve tamamlanması esastır. Aksi takdirde il özel idaresi ve belediyece bu Kanun
hükümleri uygulanır.
Yenileme alanlarında yenileme projelerinin uygulanması sırasında tabiî afet riski taşıdığı Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca belirlenen bölgelerde gerekli tedbirleri almak üzere il özel idareleri ve belediyeler yenileme projelerinde tasfiye de dahil olmak üzere gerekli düzenlemeleri yapabilir, yasaklar koyabilir. Bu konudaki esas ve usûller yönetmelikte belirlenir.
Uygulama esnasında her türlü kontrol, denetim ve takip işlemleri, ilgili
il özel idaresi ve belediyece yapılır veya yaptırılarak sonuçlandırılır. Bu
işlemler, projenin özelliğine göre konuyla ilgili uzman kişi, kurum ve ekiplere
yaptırılır.
Yenileme alanlarındaki uygulamalar her türlü vergi, resim, harç ve
ücretlerden muaftır.
Yenileme projelerini onaylamak üzere 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 51 inci maddesine göre gerektiği kadar Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu oluşturulur. Kurulca onaylanan projeler, il özel idaresi veya belediyece uygulanır.
Yenileme alanlarında yapılacak uygulamalarda her türlü mal ve hizmet
alımları ile yapım işleri, ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç olmak
üzere 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerinden muaftır.
Yenileme projeleri, uygulama alanı içerisinde bulunan taşınmaz kültür ve
tabiat varlıklarının rölöve, restitüsyon, restorasyon projeleri ile onarılacak
veya yeniden inşa edilecek yapıların imar mevzuatında öngörülen projelerinden
oluşur.
Taşınmaz tasarruflarının
kısıtlanması ve kamulaştırma
MADDE 4.- İl özel idaresi ve belediye, yenileme alanı ilan edilen yerlerdeki
taşınmazlar üzerinde, her türlü yapılaşma, kullanım ve işletme konularında
proje tamamlanıncaya kadar geçici kısıtlamalar uygulayabilir.
Yenileme alanlarında bulunan yapıların boşaltılması, yıkımı ve kamulaştırılmasında anlaşma yolu esastır. Anlaşma sağlanamayan hallerde gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar ilgili il özel idaresi ve belediye tarafından kamulaştırılabilir. Bu Kanun uyarınca yapılacak kamulaştırmalar 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasındaki iskân projelerinin gerçekleştirilmesi amaçlı kamulaştırma sayılır. Tapuda mülkiyet hanesi açık olan taşınmazlar ile varisi belli olmayan, kayyım tayin edilmiş, ihtilaflı, davalı ve üzerinde her türlü mülkiyet ve mülkiyetin gayri aynî hak tesis edilmiş olan taşınmazlar için de aynı madde hükümlerine göre kamulaştırma işlemleri yürütülür. Kamulaştırma işlemlerinin yürütülmesinde il özel idareleri ve belediyeler veraset ilamı çıkarttırmaya, kayyım tayin ettirmeye veya tapuda kayıtlı son malike göre işlem yapmaya yetkilidir.
İl özel idareleri ve belediyeler taşınmaz mülkiyetinin kamulaştırılması
yerine, uygun gördükleri takdirde satın alma, kat karşılığı ve 4721 sayılı Türk
Medeni Kanununun ilgili maddelerinde düzenlenen intifa hakkı veya üst hakkı
kurulması yolu ile sınırlı aynî hak tesis edebilirler.
Yenileme alanı içerisinde kalan Hazineye ait taşınmazlar başka bir
işleme gerek kalmaksızın projeyi yürüten il özel idaresine ve belediyeye
bedelsiz devredilir. Satış ve gelir getirici bir işe dönüştürüldüğünde proje ve
uygulama giderleri çıktıktan sonraki gelirin yüzde yirmibeşi Hazineye verilir.
Devre ait işlemler il özel idaresi ve belediyenin talebi üzerine ilgili tapu
sicil müdürlüğünce resen yapılır. Bu işlemler her türlü vergi, resim ve harçtan
muaftır. Yenileme alanı ilan edilen yerlerde, yenileme projesi kapsamında kalan
taşınmazlar Hazinece satılamaz, kiraya verilemez, tahsis edilemez.
Yenileme alanlarında uygulanacak projelerin kamulaştırma, plân, proje ve
yapım işlerinde kullanılmak üzere, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kanununun 12 nci maddesine
göre oluşturulan Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Katkı Payı
hesabından belediyelere aktarma yapılır.
Millî Savunma Bakanlığına tahsisli arsa, arazi, yapı ve tesisler, 2565
sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu kapsamında bulunan
yerler, sivil ve askeri hava alanları ve mania plânları kapsamında kalan
yerler, mülkiyeti Milli Eğitim Bakanlığına ait bulunan okullar, mülkiyeti veya
idaresi Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait bulunan taşınmazlar ile tapu
kayıtlarında vakıf şerhi bulunan taşınmazlarda bu Kanun hükümlerinin nasıl
uygulanacağı Milli Savunma Bakanlığı, ilgili bakanlık veya Vakıflar Genel
Müdürlüğü ve il özel idaresi veya belediyece müştereken belirlenir.
Sınırlı ayni hak tesisi
MADDE 5.- Kamu kurum ve kuruluşlarının ellerinde bulunan tarihi eser niteliğini
haiz bina ve müştemilatı, tarihi özelliklerine uygun olarak restore ettirilmek
ve/veya tarihi özellikleri korunmak ve mülkiyeti ilgili kamu kurum ve
kuruluşunda kalmak suretiyle; eğitim, sağlık, kültür ve sosyal amaçlı olmak
üzere kamu yararına çalışan dernekler, vakıflar, kamu kurumu niteliğindeki
meslek kuruluşları ve diğer kamu kurum
ve kuruluşları ile üniversiteler ile ticarî faaliyetlerde kullanılmak üzere
gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine sınırlı ayni hak olarak tesis edilebilir.
Sınırlı ayni hak tesisi
ile ilgili esas ve usuller ile bedeli ve kullanma süresi, ilgili belediye veya
ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından Türk Medeni Kanunu, İl Özel İdaresi
Kanunu, Belediye Kanunu ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde belirlenir.
Yönetmelik
MADDE 6.- Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelik, İçişleri Bakanlığının
teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca Kanunun yayımı tarihinden itibaren üç ay
içinde yürürlüğe konulur.
Uygulanmayacak hükümler
MADDE 7.- Bu Kanun kapsamında yer alan yenileme alanlarında, uluslararası
hukuktan doğan yükümlülükler saklı kalmak kaydıyla, diğer kanunların bu Kanuna
aykırı hükümleri uygulanmaz.
Yürürlük
MADDE 8.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 9.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.