İNSAN HAKLARI VE ANA HÜRRİYETLERİNİ KORUMAYA DAİR SÖZLEŞMENİN OLUŞTURDUĞU DENETİM MEKANİZMASININ DEĞİŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN 14 NOLU PROTOKOLUN
ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA
DAİR KANUN
Kanun No. 5512 |
|
Kabul Tarihi : 1/6/2006 |
MADDE 1- Avrupa Konseyi bünyesinde 13/5/2004 tarihinde imzaya açılan ve ülkemiz
adına 6/10/2004 tarihinde imzalanan “İnsan Hakları ve Ana Hürriyetlerini
Korumaya Dair Sözleşmenin Oluşturduğu Denetim Mekanizmasının Değiştirilmesine
İlişkin 14 Nolu Protokol”un onaylanması uygun bulunmuştur.
MADDE 2- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Avrupa Sözleşmeleri Külliyatı No.: 194
İNSAN HAKLARI
VE ANA HÜRRİYETLERİNİ KORUMAYA DAİR
SÖZLEŞMENİN
OLUŞTURDUĞU DENETİM MEKANİZMASININ
DEĞİŞTİRİLMESİNE
İLİŞKİN 14 NO'LU PROTOKOL
Giriş
4 Kasım 1950 tarihinde Roma'da imzalanan İnsan Hakları
ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşmeye ("Sözleşme") Ek
bu Protokolü imzalayan Avrupa Konseyi üyesi Devletler,
3 ve 4 Kasım 2000 tarihlerinde Roma'da toplanan İnsan
Hakları Avrupa Bakanlar Konferansı'nda kabul edilen 1 sayılı Karar ve Bildiriyi
dikkate alarak;
Bakanlar Komitesi'nin 8 Kasım 2001, 7 Kasım 2002 ve 15
Mayıs 2003 tarihlerinde yapılan 109, 111 ve 112. oturumlarında kabul edilen
Bildirileri dikkate alarak;
Avrupa Konseyi Parlamenterler Asamblesi tarafından 28
Nisan 2004 tarihinde kabul edilen 251 (2004) sayılı Görüşü dikkate alarak;
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Avrupa Konseyi
Bakanlar Komitesi'nin iş yükünün sürekli artması karşısında, uzun dönemde
denetim sisteminin etkinliğinin sağlanması ve geliştirilmesi için Sözleşme'nin
belirli hükümlerinin acilen değiştirilmesi ihtiyacını gözönünde bulundurarak;
Özellikle, Mahkeme'nin Avrupa'da insan haklarının
korunması alanındaki üstün rolünü devam ettirebilmesinin sağlanması
gereksinimini gözönünde bulundurarak,
Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır:
Madde 1
Sözleşme'nin 22’nci maddesinin 2’nci fıkrası
kaldırılmıştır.
Madde 2
Sözleşme'nin 23'üncü maddesi aşağıdaki gibi
değiştirilmiştir:
"Madde 23- Görev süreleri ve görevden alınma
1- Yargıçlar dokuz yıl için seçilirler. Tekrar
seçilmeleri mümkün değildir.
2- Yargıçların görev süreleri 70 yaşında sona erer.
3- Yargıçlar, yerlerine başkası seçilinceye kadar
görevlerini sürdürürler. Yerlerine başkası seçildikten sonra da kendilerine
havale edilmiş olan davalara bakmaya devam ederler.
4- Hiçbir yargıç, diğer yargıçlar tarafından gerekli
koşulları yerine getirmediğine üçte iki
çoğunluk ile karar verilmedikçe, görevden alınamaz."
Madde 3
Sözleşme'nin 24'üncü maddesi kaldırılmıştır.
Madde 4
Sözleşme'nin 25'inci maddesi, Madde 24 olmuştur ve
metni aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
"Madde 24- Yazı İşleri Birimi ve Raportörler
1- Mahkeme'de, görevleri ve kuruluşu Mahkeme
içtüzüğünde belirlenen bir Yazı İşleri Müdürlüğü bulunur.
2- Tek yargıç düzeninde kurulduğunda Mahkeme'ye,
Mahkeme Başkanı'nın yetkisi altında görev yapan raportörler tarafından yardım
edilir. Raportörler Mahkeme'nin Yazı İşleri'nin bir parçasını oluşturur."
Madde 5
Sözleşme'nin 26'ncı maddesi, Madde 25 (Mahkemenin Genel
Kurul halinde toplanması) olmuştur ve metni aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
1- (d) bendinin sonundaki virgül, noktalı virgül ile
değiştirilmiştir ve "ve" kelimesi kaldırılmıştır.
2- (e) bendinin sonundaki nokta, noktalı virgülle
değiştirilmiştir.
3- Aşağıdaki gibi yeni bir (f) bendi eklenmiştir:
"f 26.
maddenin 2. fıkrası uyarınca talepte bulunmak."
Madde 6
Sözleşme'nin 27’nci maddesi, Madde 26 olmuştur ve metni
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
"Madde 26- Tek yargıçlı düzen, komiteler, Daireler
ve Büyük Daire
1- Mahkeme, önüne gelen davaları incelemek üzere tek
yargıçlı düzen, üç yargıçlı komiteler, yedi yargıçlı Daire'ler ve on yedi
yargıçlı Büyük Daire halinde toplanır. Mahkeme'nin Daireleri, belirli bir süre
için komiteleri oluşturur.
2- Mahkeme Genel Kurulu'nun talep etmesi üzerine,
Bakanlar Komitesi oybirliğiyle alınan karar ile ve belirli bir süre için
Dairelerdeki yargıç sayısını beşe düşürebilir.
3- Tek yargıç düzeni oluşturulduğunda, yargıç seçilmiş
bulunduğu Yüksek Âkit Devlet ile ilgili başvuruları inceleyemez.
4- Başvuruya konu olan Yüksek Âkit Devlet adına
seçilmiş yargıç, Daire ve Büyük Daire'de re'sen yer alır; bu yargıcın
yokluğunda veya katılması mümkün olmayan durumlarda, anılan devletin önceden
sunacağı listeden Mahkeme Başkanınca seçilen bir kişi yargıç sıfatıyla yer
alır.
5- Büyük Daire'de, ayrıca Mahkeme Başkanı, Başkan
Yardımcıları, Daire Başkanları ve Mahkeme İçtüzüğüne göre seçilecek diğer
yargıçlardan bulunur. Bir başvuru 43'üncü madde uyarınca Büyük Daire'ye sevk
edildiğinde, Daire Başkanı ve ilgili Yüksek Âkit Taraf adına seçilmiş yargıç
haricinde, bu kararı vermiş olan Daire yargıçları Büyük Daire'de yer
alamazlar."
Madde 7
Yeni 26. maddeden sonra, Sözleşme'ye yeni bir madde
olarak 27. madde eklenmiştir:
"Madde 27- Tek yargıçların yetkileri
1- Yeniden incelemeye gerek olmaksızın karar
alınabilecek hallerde, tek yargıç, 34'üncü maddeye uygun olarak Mahkeme'ye
iletilen bir başvuruyu kabul edilemez bulabilir veya kayıttan düşürebilir.
2- Tek yargıcın vereceği karar kesindir.
3- Tek yargıç bir başvuru hakkında kabul edilmezlik
kararı vermez veya başvurunun kayıttan düşürülmesine hükmetmezse, başvuruyu
incelenmesi için bir komiteye veya bir Daire' ye iletir."
Madde 8
Sözleşme'nin 28'inci maddesi aşağıdaki gibi
değiştirilmiştir:
"Madde 28- Komitelerin yetkileri
1- Madde 34'e uygun olarak yapılan bir başvuru hakkında
bir komite oybirliğiyle,
a. yeniden incelemeye gerek olmaksızın karar
alınabilecek hallerde başvuruyu kabul edilemez bulabilir veya kayıttan
düşürebilir: veya
b. davanın temelini teşkil eden sorun, Sözleşme veya
Protokollerinin uygulanması veya yorumlanması ile ilgili olup, zaten
Mahkeme'nin yerleşmiş içtihadına ilişkin ise, davayı kabul edilebilir bulabilir
ve aynı anda davanın esasına ilişkin karar verebilir.
2- 1. fıkrada değinilen karar ve hükümler kesindir.
3- İlgili Yüksek Âkit Taraf adına seçilmiş yargıç
komite üyesi değilse, komite, ilgili Tarafın 1.b bendinde bahsedilen usulün
uygulanmasına itiraz etmesi durumu dahil olmak üzere ilgili tüm unsurları göz
önüne alarak, davanın her aşamasında o yargıcı, komitenin üyelerinden birinin
yerine geçmeye davet edebilir."
Madde 9
Sözleşme'nin 29'uncu maddesi aşağıdaki gibi
değiştirilmiştir:
1- 1. fıkra aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
"27 veya 28'inci madde uyarınca karar alınmadığı veya 28'inci kapsamında
hüküm verilmediği takdirde, bir Daire 34'üncü madde uyarınca yapılan bireysel
başvuruların kabul edilebilirliği ve esası hakkında karar verir. Kabul
edilebilirliğe ilişkin karar ayrı olarak da alınabilir."
2- 2. fıkranın sonuna aşağıdaki şekilde yeni bir cümle
eklenmiştir: "Mahkeme'nin istisnai durumlarda aksi yönde aldığı kararlar
hariç, kabul edilebilirliğe ilişkin karar ayrı olarak verilir."
3- 3. fıkra kaldırılmıştır.
Madde 10
Sözleşme'nin 31.maddesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir:
1- (a) bendinin sonundaki "ve" kelimesi
kaldırılmıştır.
2- (b) bendi (c) bendi olmuştur ve aşağıdaki şekilde
yeni (b) bendi eklenmiştir:
"b 46. maddenin 4. fıkrasına uygun olarak Bakanlar
Komitesi tarafından Mahkeme'ye gönderilen meseleler hakkında karar verir;
ve"
Madde 11
Sözleşme'nin 32. maddesi aşağıdaki gibi değiştirilmiştir:
1- a bendinin sonuna bir virgül ve 34 rakamından sonra
46 rakamı eklenmiştir.
Madde 12
Sözleşme 35. maddesinin 3. fıkrası aşağıdaki gibi
değiştirilmiştir:
"3 Mahkeme 34. maddeye uygun olarak iletilen
bireysel başvuruyu aşağıdaki hallerde kabul edilemez bulur:
a. başvurunun Sözleşme veya ilgili Protokol hükümleri
dışında kalması, açıkça dayanaktan yoksun olması veya bireysel başvuru hakkının
suiistimali mahiyetinde olması, veya;
b. Sözleşme ve Protokollerde belirtilen insan haklarına
saygı ilkesi gereğince başvurunun esası hakkında incelemeye gerek bulunması ve
başvuruya konu olayın iç hukuk mahkemesince yeterince incelenmemiş olması
durumları hariç olmak üzere, başvuranın önemli mağduriyetinin
bulunmaması."
Madde 13
Sözleşme'nin 36. maddesine aşağıdaki yeni 3. fıkra
eklenmiştir:
"3 Bir Daire veya Büyük Daire'de görülen tüm
davalar hakkında Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri yazılı görüş verebilir
ve duruşmalara katılabilir."
Madde 14
Sözleşme'nin 38. maddesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir:
"Madde 38- Davanın incelenmesi
Mahkeme, başvuruyu tarafların temsilcileriyle birlikte
inceler ve gerekirse, ilgili Yüksek Âkit Tarafların, etkin olarak yürütülmesi
için gerekli tüm kolaylıkları sağlayacakları bir soruşturma yapar."
Madde 15
Sözleşme'nin 39. maddesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir:
"Madde 39- Dostane çözümler
1- Başvurunun herhangi bir aşamasında Mahkeme, işbu
Sözleşme ve Protokollerinde tanımlanan insan haklarına saygı esasından
hareketle, davanın dostane çözüm ile sonuçlandırılması için ilgili taraflara
hizmet sunabilir.
2- 1. fıkra hükümlerine göre yürütülen işlemler
gizlidir.
3- Dostane çözüme varılırsa, Mahkeme olaylarla ve
varılan çözümle sınırlı kısa bir açıklamayı içeren bir karar vasıtası ile
başvuruyu kayıttan düşürür.
4- Bu karar, kararda belirtilen dostane çözüm
şartlarının icrasını denetleyecek olan Bakanlar Komitesi'ne iletilir.
Madde 16
Sözleşme'nin 46. maddesi aşağıdaki gibi
değiştirilmiştir:
"Madde 46- Kararların bağlayıcılığı ve uygulanması
1- Yüksek Âkit Taraflar taraf oldukları her davada
Mahkeme'nin kesin kararlarına uymayı yükümlenirler.
2- Mahkeme'nin kesin kararı, kararın icrasını
denetleyecek olan Bakanlar Komitesi 'ne iletilir.
3- Bakanlar Komitesi kesin kararın icrasının
denetlenmesinin kararın yorumlanmasına dair bir mesele tarafından engellendiği
görüşünde ise, konuyu yorum meselesi hakkında bir hüküm vermesi için Mahkeme'ye
gönderebilir. Gönderme kararının Komite'ye katılmaya yetkili temsilcilerin üçte
iki oy çoğunluğuyla verilmesi gerekir.
4- Bakanlar Komitesi bir Yüksek Âkit Tarafın, taraf
olduğu davada verilen kesin karara uymayı reddettiği görüşünde ise, ilgili
tarafa resmi bir ihbar tebliğ ettikten sonra ve Komite'ye katılmaya yetkili
temsilcilerin üçte iki oyçokluğuyla aldıkları kararla, ilgili tarafın 1.
fıkrada öngörülen yükümlülüğünü yerine getirip getirmediği meselesini
Mahkeme'ye intikal ettirebilir.
5- Mahkeme 1. fıkranın ihlal edildiğini tespit ederse,
alınacak önlemleri değerlendirmesi için davayı Bakanlar Komitesi'ne gönderir.
Mahkeme 1. fıkra ihlal edilmediğini tespit ederse, davayı davanın incelenmesini
bitirecek olan Bakanlar Komitesi'ne gönderir.
Madde 17
Sözleşme'nin 59. maddesi aşağıdaki gibi
değiştirilmiştir:
1- Aşağıdaki gibi yeni bir 2. fıkra eklenmiştir:
2- "Avrupa Birliği bu Sözleşme'ye katılabilir."
2- 2, 3 ve 4. fıkralar sırasıyla 3, 4 ve 5. fıkralar
olmuştur.
Son ve geçici hükümler
Madde 18
1- Bu Protokol, Sözleşme'yi imzalamış olan Avrupa
Konseyi üyesi devletlerin imzalarına açıktır. Bu devletler Sözleşme ile
bağlanmaya ilişkin onaylarını aşağıdaki şekillerde ifade edebilirler:
a. onay, kabul veya uygun bulma koşuluna bağlı
olmaksızın atılan imza; veya
b. onay, kabul veya uygun bulma koşuluna bağlı olarak
atılan ve sonrasında onay, kabul ve uygun bulma işlemlerinin yapıldığı imza.
2- Onaylama, kabul veya uygun bulma belgeleri Avrupa
Konseyi Genel Sekreteri'ne tevdi edilir.
Madde 19
Bu Protokol, 18. madde hükümleri uyarınca, Sözleşme'nin
tüm Taraflarının Protokol ile bağlanma rızalarını bildirdikleri tarihten sonra
başlayan üç aylık sürenin hitamını takip eden ayın birinci günü yürürlüğe
girer.
Madde 20
Bu Protokol'ün yürürlüğe girdiği tarihten itibaren
hükümleri, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde görülmekte olan bütün başvurular
ile icrası Bakanlar Komitesi tarafından denetlenen bütün kararlara uygulanır.
Bu Protokol'ün 12. maddesi ile Sözleşme'nin 35.
maddesinin 3. b bendine eklenen yeni kabul edilebilirlik koşulu, Protokol'ün
yürürlüğe girmesinden önce kabul edilebilir bulunmuş olan başvurulara
uygulanmaz. Bu Protokol'ün yürürlüğe girmesini müteakip iki yıl boyunca, yeni
kabul edilebilirlik koşulu sadece Mahkeme'nin Daireleri ve Büyük Dairesi
tarafından uygulanabilir.
Madde 21
Bu Protokol'ün yürürlüğe girdiği tarihte görevlerinin
birinci döneminde olan yargıçların görev süreleri kendiliğinden toplam dokuz
yılı tamamlayacak şekilde uzatılır. Diğer yargıçlar, kendiliğinden iki yıl
süreyle uzatılan görev sürelerini tamamlarlar.
Madde 22
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri:
a. her imza,
b. her onaylama, kabul veya uygun bulma belgesinin
tevdiini,
c. bu Protokol'ün, 19. madde uyarınca yürürlüğe giriş
tarihini, ve
d. bu Protokol'e ilişkin başka herhangi bir işlem,
bildirim ve yazışmayı,
Avrupa Konseyi üyesi Devletlere bildirir.
Yukarıdaki hükümleri tasdiken, aşağıda imzası bulunan
ve usulünce yetkili kılınmış temsilciler bu Protokolü imzalamışlardır.
2004 Mayısının 13'üncü günü, Strasbourg'da, Avrupa Konseyi
Arşivinde muhafaza edilmek ve her iki metin de aynı derecede geçerli olmak
üzere, İngilizce ve Fransızca tek bir nüsha halinde düzenlenmiştir. Avrupa
Konseyi Genel Sekreteri tasdikli suretleri Avrupa Konseyi'ne üye devletlerin
her birine gönderecektir.