(GÖZDEN GEÇİRİLMİŞ) AVRUPA SOSYAL ŞARTININ
ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN
|
Kanun No. 5547 |
|
Kabul Tarihi : 27/9/2006 |
MADDE 1 - 16/6/1989 tarihli ve 3581 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan 1961
tarihli Avrupa Sosyal Şartı’nın yerini almak üzere, Avrupa Konseyi tarafından
1996 tarihinde kabul edilen ve Ülkemiz tarafından 6/10/2004 tarihinde imzalanan
“(Gözden Geçirilmiş) Avrupa Sosyal Şartı”nın beyan ile onaylanması uygun
bulunmuştur.
MADDE 2 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
BEYAN
Türkiye Cumhuriyeti, 1996 tarihli “(Gözden Geçirilmiş) Avrupa Sosyal Şartı”nın III. Bölümünün A maddesi gereğince, anılan Şart’ın II. Bölümünün aşağıdaki madde, fıkra ve bentlerini kabul ettiğini beyan eder.
1 inci madde
2 nci maddenin 1, 2, 4, 5, 6 ve 7 nci fıkraları
3 üncü madde
4 üncü maddenin 2, 3, 4 ve 5 inci fıkraları
7 ilâ 31 inci maddeler
(GÖZDEN
GEÇİRİLMİŞ) AVRUPA SOSYAL ŞARTI
Strazburg, 3
Mayıs 1996
Başlangıç
Bu Şartı imzalayan Avrupa Konseyine üye Hükümetler;
Avrupa Konseyi hedefinin, kendilerinin ortak mirası
olan ideal ve ilkelerin gerçekleştirilmesi ve korunması amacıyla üyeleri
arasında daha güçlü bir birliğin sağlanması ve özellikle İnsan hakları ve temel
özgürlüklerin gerçekleştirilmesi ve sürdürülmesi yoluyla sosyal ve ekonomik gelişmenin
kolaylaştırılması olduğunu dikkate alarak;
Avrupa Konseyine üye Devletlerin, 4 Kasım 1950
tarihinde Roma'da imzalanmış olan İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin
Korunması Avrupa Sözleşmesi ile 20 Mart 1952 tarihinde Paris'te imzaya açılan
Ek Protokollerde, halklarına bu belgelerde belirtilen sivil ve siyasi
özgürlükleri sağlamayı kabul ettiklerini dikkate alarak;
Avrupa Konseyi üyesi Devletlerin 18 Ekim 1961 tarihinde
Torino'da imzaya açılmış olan Avrupa Sosyal Şartı ve buna ek Protokollerde
halklarına, yaşam standartlarını ve sosyal refah düzeyini yükseltmek için bu
belgelerde belirtilen sosyal hakları sağlamayı kabul ettiklerini dikkate
alarak;
5 Kasım 1990 tarihinde Roma'da yapılan İnsan Hakları
konusunda Bakanlar Konferansında, bir yandan bütün insan haklarının, bunlar
kişisel, siyasal, ekonomik, sosyal ya da kültürel olsun, bölünmezliğinin
korunması, diğer yandan Avrupa Sosyal Şartı'na yeni bir atılım kazandırılması
gereğinin vurgulandığını anımsatarak;
21 ve 22 Ekim 1991 tarihinde Torino'da yapılan Bakanlar
Konferansı sırasında kararlaştırıldığı gibi, özellikle Şart metninin kabul
edildiği tarihten bu yana ortaya çıkan temel sosyal değişimleri dikkate almak
için Şartın içeriğinin güncelleştirilmesi ve uyarlanması konularında kararlı
olarak;
Şarta yeni haklar eklemek ve Şartın değişik biçimiyle
güvence altına alınan haklar ile 1988 tarihli Ek Protokolle güvence altına
alınan hakların, Avrupa Sosyal Şartı'nın yerini almak üzere hazırlanan
Değiştirilmiş bir Şartta yer almasının yararının bilincinde olarak;
Aşağıdaki hususlarda mutabık kalmışlardır.
BÖLÜM I:
Âkit Taraflar, ulusal ve uluslararası nitelikteki tüm
uygun yollarla aşağıdaki hak ve ilkelerin etkili bir biçimde gerçekleşebileceği
koşullara ulaşmayı politikalarının amacı sayarlar:
1- Herkes, özgürce edinebildiği bir işle yaşamını
sağlama fırsatına sahiptir.
2- Tüm çalışanların adil çalışma koşullarına sahip olma
hakkı vardır.
3- Tüm çalışanların güvenli ve sağlıklı çalışma
koşullarına sahip olma hakkı vardır.
4- Tüm çalışanların, kendileri ve ailelerine iyi bir
yaşam düzeyi sağlamak için yeterli adil bir ücret alma hakkı vardır.
5- Tüm çalışanlar ve işverenler, ekonomik ve sosyal
çıkarlarını korumak amacıyla ulusal ve uluslararası kuruluşlar düzeyinde
örgütlenme özgürlüğüne sahiptir.
6- Tüm çalışanlar ve işverenler, toplu pazarlık hakkına
sahiptir.
7 - Çocuklar ve gençler, uğrayacakları bedensel ve
manevi tehlikelere karşı özel korunma hakkına sahiptir.
8- Çalışan kadınlar, anne olmaları durumunda, özel
korunma hakkına sahiptir.
9- Herkesin, kişisel ilgi ve yeteneklerine göre bir
mesleği seçmesine yardımcı olacak uygun mesleki yönlendirme imkanına sahip olma
hakkı vardır.
10- Herkesin, mesleki eğitim için uygun imkanlara sahip
olma hakkı vardır.
11- Herkes, ulaşılabilecek en yüksek sağlık düzeyinden
yararlanmasını mümkün kılacak her türlü önlemden yararlanma hakkına sahiptir.
12- Tüm çalışanlar ve bakmakla yükümlü oldukları
kişiler, sosyal güvenlik hakkına sahiptir.
13- Yeterli kaynaklardan yoksun olan herkes, sosyal ve
tıbbi yardım alma hakkına sahiptir.
14- Herkes sosyal refah hizmetlerinden yararlanma
hakkına sahiptir.
15- Özürlüler toplumsal yaşamda bağımsız olma, sosyal
bütünleşme ve toplumsal yaşama katılma hakkına sahiptir.
16- Toplumun temel birimi olarak aile, tam gelişmesini
sağlamaya yönelik uygun sosyal, hukuksal ve ekonomik korunma hakkına sahiptir.
17- Çocuklar ve gençler uygun sosyal, hukuksal ve
ekonomik korunma hakkına sahiptir.
18- Herhangi bir Âkit Tarafın vatandaşları, inandırıcı
sosyal ve ekonomik nedenlere dayanan kısıtlamalar saklı kalmak kaydıyla, diğer
bir Âkit Taraf ülkesinde, o ülke vatandaşlarıyla eşit koşullar altında kazanç
getirici herhangi bir işte çalışma hakkına sahiptir.
19- Bir Âkit Taraf vatandaşı olan göçmen işçiler ve
bunların aileleri herhangi bir başka Âkit Taraf ülkesinde korunma ve yardım
alma hakkına sahiptir.
20- Tüm çalışanlar, istihdam ve meslek konularında
cinsiyete dayalı ayrım yapılmaksızın fırsat eşitliği ve eşit muamele görme
hakkına sahiptir.
21- Çalışanlar, işletmede bilgilendirilme ve danışılma
hakkına sahiptir.
22- Çalışanlar işletmedeki çalışma koşullarının ve
çalışma ortamının düzenlenmesine ve iyileştirilmesine katılma hakkına sahiptir.
23- Her yaşlı insan sosyal korunma hakkına sahiptir.
24- Tüm çalışanlar, iş akdinin sona erdiği durumlarda
korunma hakkına sahiptir.
25- Tüm çalışanlar, işverenlerinin aciz haline düşmesi
durumunda alacak taleplerinin korunması hakkına sahiptir.
26- Tüm çalışanlar, onurlu çalışma hakkına sahiptir.
27- Ailevi sorumlulukları olan ve çalışan ya da
çalışmak isteyen herkes, herhangi bir ayrımcılığa maruz kalmadan ve ailevi
sorumluluklarıyla çalışması arasında, olabildiğince, uyuşmazlık olmadan bunu
gerçekleştirme hakkına sahiptir.
28- İşletmelerde çalışanların temsilcileri kendilerine
zarar veren eylemlere karşı korunma hakkına sahiptir ve görevlerini yerine
getirmek için uygun imkanlarla desteklenmelidirler.
29- Tüm çalışanlar toplu işten çıkarma sürecinde
bilgilendirilme ve danışılma hakkına sahiptir.
30- Herkes, yoksulluğa ve toplumsal dışlanmaya karşı
korunma hakkına sahiptir.
31- Herkes konut edinme hakkına sahiptir.
BÖLÜM II:
Âkit Taraflar kendilerini, III. Bölümde belirtildiği
gibi, aşağıdaki madde ve fıkralarda yer alan yükümlülüklerle bağlı saymayı;
taahhüt ederler.
Madde 1:
Çalışma
hakkı
Âkit Taraflar çalışma hakkının etkili bir biçimde
kullanılmasını sağlamak amacıyla;
1- Tam istihdamı gerçekleştirmek amacıyla olabildiğince
yüksek ve istikrarlı bir istihdam düzeyine ulaşmayı ve bu düzeyi korumayı başta
gelen amaç ve sorumluluklarından biri saymayı;
2- Çalışanların özgürce edindikleri bir işle
yaşamlarını sağlama haklarını etkili bir biçimde korumayı;
3- Tüm çalışanlar için ücretsiz iş bulma hizmetlerini
kurmayı ya da sürdürmeyi;
4- Uygun mesleğe yöneltme, eğitim ve rehabilitasyon
hizmetlerini sağlamayı ya da teşvik etmeyi;
taahhüt ederler.
Madde 2:
Adil
çalışma koşulları hakkı
Âkit Taraflar, adil çalışma koşullarına sahip olma
hakkının etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak üzere;
1- Verimlilik artışı ve ilgili diğer etkenler izin
verdiği ölçüde haftalık çalışma süresinin aşamalı olarak azaltılmasını öngören
makul günlük ve haftalık çalışma saatleri sağlamayı;
2- Ücretli resmi tatil imkanı sağlamayı;
3- En az dört haftalık ücretli yıllık izin sağlamayı;
4- İçinde bulunulan tehlikeli ve sağlığa zararlı
işlerdeki riski ortadan kaldırmayı ve bu risklerin henüz yeterince
azaltılamadığı ya da kaldırılamadığı durumlarda bu işlerde çalışanlara ücretli
ek izin verilmesini veya bunların çalışma saatlerinin azaltılmasını sağlamayı;
5- İlgili ülke veya yörenin geleneklerine göre dinlenme
günü olarak kabul edilen günle olabildiğince bağdaşmak üzere, haftalık bir
dinlenme günü sağlamayı;
6- Çalışanların, derhal ve en geç çalışmaya
başladıkları tarihten itibaren iki ay içinde, sözleşmenin ya da iş ilişkisinin
asli unsurları hakkında yazılı olarak bilgilendirilmelerini sağlamayı;
7- Gece çalışması yapan çalışanların, yaptıkları işin
özellikleri göz önünde tutularak alınacak önlemlerden yararlanmalarını
sağlamayı;
taahhüt ederler.
Madde 3:
Güvenli ve
sağlıklı çalışma koşulları hakkı
Âkit Taraflar, işverenlerin ve çalışanların örgütlerine
danışarak, güvenli ve sağlıklı çalışma koşullarına sahip olma hakkının etkili
bir biçimde kullanılmasını sağlamak üzere;
1- İş güvenliği, iş sağlığı ve çalışma ortamı hakkında
tutarlı bir ulusal politika oluşturmayı, uygulamayı ve bunu belli aralıklarla
gözden geçirmeyi, bu politikanın temel hedefi, iş güvenliği ve iş sağlığını
iyileştirmeyi ve özellikle çalışma ortamının doğasından kaynaklanan tehlike
sebeplerini en aza indirmek yoluyla, çalışma sırasında
ortaya çıkan ya da bununla bağlantılı olan hastalıkları ve kazaları önlemeyi;
2- Güvenlik ve sağlık alanlarında yönetmelikler
hazırlamayı;
3- Denetim yoluyla bu yönetmeliklerin uygulanmasını
sağlamayı;
4- Tüm çalışanlar için, aslen koruma ve danışmanlık
işlevlerine sahip iş sağlığı hizmetlerinin geliştirilmesini desteklemeyi;
taahhüt ederler.
Madde 4:
Adil bir
ücret hakkı
Âkit Taraflar, adil bir ücret hakkının etkili bir
biçimde kullanılmasını sağlamak amacıyla;
1- Çalışanların kendilerine ve ailelerine iyi bir yaşam
düzeyi sağlayacak ücret hakkına sahip olduklarını tanımayı;
2- Özel durumlara ilişkin istisnalar dışında,
çalışanların fazla mesai karşılığında zamlı ücret alma hakkına sahip
olduklarını tanımayı;
3- Çalışan erkekler ile kadınların eşit işe eşit ücret
hakkına sahip olduklarını tanımayı;
4- Tüm çalışanların, işlerine son verilmeden önce makul
bir bildirim süresi verilmesi hakkını tanımayı;
5- Ücretlerden ancak, ulusal yasalar veya
yönetmeliklerle belirlenmiş ya da toplu sözleşmeler veya hakem kararıyla
saptanmış koşullar ve ölçüler içinde kesinti yapılmasına izin vermeyi;
taahhüt ederler.
Bu hakların kullanılması, özgürce yapılmış toplu
sözleşmeler, yasal ücret saptama usulleri veya ulusal koşullara uygun başka
yollarla sağlanır.
Madde 5:
Örgütlenme
hakkı
Âkit Taraflar, çalışanların ve işverenlerin ekonomik ve
sosyal çıkarlarını korumak için yerel, ulusal ve uluslararası örgütler kurma ve
bu örgütlere üye olma özgürlüğünü sağlamak veya desteklemek amacıyla ulusal
yasanın bu özgürlüğü zedelemesini veya zedeleyici biçimde uygulanmasını
önlemeyi;
taahhüt ederler.
Bu maddede öngörülen güvencelerin, güvenlik güçleri
bakımından hangi ölçüde uygulanacağı ulusal yasalarla ya da yönetmeliklerle
belirlenir. Bu güvencelerin silahlı kuvvetler mensuplarına uygulanmasına
ilişkin ilke ile bu kesime hangi düzeyde uygulanacağı, yine ulusal yasalar ya
da yönetmeliklerle saptanır.
Madde 6:
Toplu
pazarlık hakkı
Âkit Taraflar, toplu pazarlık hakkının etkili bir
biçimde kullanılmasını sağlamak amacıyla;
1- Çalışanlar ve işverenler arasındaki ortak
görüşmeleri teşvik etmeyi;
2- Gerekli ve uygun olduğu durumlarda, toplu sözleşme
yoluyla ücretlerin ve iş koşullarının düzenlenmesi amacıyla işverenlerin ya da
işveren örgütlerinin çalışanların örgütleriyle isteğe bağlı görüşmelerini
sağlayacak yolları teşvik etmeyi;
3- İş uyuşmazlıklarının çözümü için uygun uzlaştırma ve
isteğe bağlı hakemlik sisteminin kurulmasını ve işletilmesini teşvik etmeyi;
taahhüt eder ve
4- Menfaat uyuşmazlığı durumunda çalışanların ve
işverenlerin, daha önce yapılan toplu sözleşmelerden doğabilecek yükümlülüklere
bağlı olmak koşuluyla grev hakkı dahil, toplu eylem hakkını tanır.
Madde 7:
Çocukların
ve gençlerin korunması hakkı
Âkit Taraflar, çocukların ve gençlerin korunma hakkının
etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak amacıyla;
1- Çocukların sağlık, ahlak ve eğitimleri için zararlı
olmayacağı belirlenen hafif işlerde çalıştırılmaları durumu dışında asgari
çalışma yaşının 15 olmasını sağlamayı;
2- Tehlikeli veya sağlığa zararlı olduğu öngörülen
işlerde, asgari çalışma yaşının 18 olmasını sağlamayı;
3- Henüz zorunlu eğitim çağında olanların,
eğitimlerinden tam anlamıyla yararlanmalarını engelleyecek işlerde
çalıştırılmamalarını sağlamayı;
4- 18 yaşından küçüklerin çalışma sürelerinin, gelişmeleri
ve öncelikle de mesleki eğitim gereksinmeleri uyarınca sınırlandırılmasını
sağlamayı;
5- Çalışan gençlerin ve çırakların adil bir ücret ve
diğer uygun ödemelerden yararlanma hakkını tanımayı;
6- Gençlerin, işverenlerin izniyle normal çalışma
saatlerinde mesleki eğitimde geçirdikleri sürenin, günlük çalışma süresinden
sayılmasını sağlamayı;
7- 18 yaşın altındaki çalışanlara yılda en az dört
haftalık ücretli izin hakkını tanımayı;
8- 18 yaşın altındaki kişilerin, ulusal yasalar ve
yönetmeliklerle belirlenen işler dışında gece işinde çalıştırılmamalarını
sağlamayı;
9- Ulusal yasalar veya yönetmeliklerle belirlenen
işlerde çalışan 18 yaşın altındaki kişilere düzenli sağlık kontrolü yapılmasını
sağlamayı;
10- Çocukların ve gençlerin özellikle doğrudan veya dolaylı
olarak işlerinden doğan tehlikeler başta gelmek üzere, uğradıkları bedensel ve
manevi tehlikelere karşı özel olarak korunmalarını sağlamayı;
taahhüt ederler.
Madde 8:
Çalışan
kadınların analığının korunması hakkı
Âkit Taraflar, çalışan kadınların annelik durumunda
korunma hakkının etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak amacıyla;
1- Kadınlara doğumdan önce ve sonra, ücretli izin veya
yeterli sosyal güvenlik yardımı veya kamu kaynaklarından yararlandırma yoluyla
toplam olarak en az on dört haftalık izin sağlamayı;
2- İşverenin, bir kadının işverenine hamile olduğunu
bildirmesi ile doğum iznine ayrılması arasındaki dönem içinde veya süresi bu
döneme rastlayacak şekilde işten çıkarma bildiriminde bulunmasını yasadışı
saymayı;
3- Emzirme döneminde annelere, bu amaçla yeterli bir
süre işe ara verme hakkı sağlamayı;
4- Hamile, yeni doğum yapmış ve çocuklarını emzirme
dönemindeki kadınların gece çalışmalarını düzenlemeyi;
5- Hamile, yeni doğum yapmış ve çocuklarını emzirme
dönemindeki kadınların yeraltı madenlerinde ve tehlikeli, sağlığa zararlı ya da
ağır nitelikleri nedeniyle uygun olmayan diğer işlerde çalıştırılmalarını
yasaklamayı ve bunların çalışma haklarını korumaya yönelik uygun önlemleri
almayı;
taahhüt ederler.
Madde 9:
Mesleğe
vöneltilme hakkı
Âkit Taraflar mesleğe yöneltilme hakkının etkili bir
biçimde kullanılmasını sağlamak üzere, gerektiğinde, engelliler de dahil olmak
amacıyla herkese, niteliklerine ve bu niteliklerin iş olanaklarıyla ilişkisine
göre işini seçme ve mesleğini geliştirmesine ilişkin sorunları çözmek için
yardımcı olacak bir hizmet vermeyi veya bunu teşvik etmeyi ve bu yardımın okul
çocukları da dahil olmak üzere gençler ve yetişkinler için ücretsiz yapılmasını
sağlamayı;
taahhüt ederler.
Madde 10:
Mesleki
eğitim hakkı
Âkit Taraflar, mesleki eğitim hakkının etkili bir
biçimde kullanılmasını sağlamak amacıyla;
1- Gerektiğinde, engelliler de dahil olmak üzere
herkese, işveren ve çalışanların örgütlerine danışarak teknik ve mesleki eğitim
olanağı sağlamak veya bunu teşvik etmek ve salt kişisel yeteneğe dayalı olmak
üzere yüksek teknik eğitim ve üniversite öğrenimi görme kolaylıkları sağlamayı;
2- Kız ve erkek tüm gençlerin çeşitli işlerde
çalışırken eğitilmeleri için bir çıraklık sistemi ve başka sistematik
düzenlemeleri sağlamayı veya teşvik etmeyi;
3- Gerektiğinde;
a- Çalışan yetişkinler için yeterli ve kolayca
ulaşılabilir eğitim olanakları ile;
b- Teknolojik gelişmelerin veya yeni çalıştırma
eğilimlerinin sonucu olarak çalışan yetişkinlerin duyduğu yeniden eğitim
gereksinmelerini karşılamak için özel kolaylıklar sağlamayı veya bunları teşvik
etmeyi;
4- Gerektiğinde, uzun süreli işsiz kalanların yeniden
eğitilmesi ve işe yeniden uyumlarının sağlanması için gerekli özel önlemlerin
alınmasını sağlamayı veya teşvik etmeyi;
5- a- Tüm harç ve masrafların azaltılmasını veya
kaldırılmasını,
b- Uygun durumlarda mali yardım yapılmasını,
c- Çalışanın, işi sırasında işverenin talebi üzerine
gördüğü ek eğitimde harcanan zamanın normal çalışma süresinden sayılmasını,
d- Yeterli denetim yoluyla, işverenlerin ve
çalışanların örgütlerine danışarak, çıraklık ve gençlerin eğitimiyle ilgili
olarak yapılan diğer düzenlemelerin etkililiğinin ve genel olarak genç
işçilerin yeterli bir biçimde korunmalarının sağlanması gibi, uygun önlemlerle
sağlanan olanakların tam olarak kullanılmasını özendirmeyi,
taahhüt ederler.
Madde 11:
Sağlığın
korunması hakkı
Âkit Taraflar, sağlığın korunması hakkının etkili bir
biçimde kullanılması sağlamak amacıyla, ya doğrudan ya da kamusal veya özel
örgütlerle işbirliği içinde diğer önlemlerin yanı sıra;
1- Sağlığın bozulmasına yol açan nedenleri
olabildiğince ortadan kaldırmak;
2- Sağlıklı olmayı teşvik etmek ve sağlık konularında
kişisel sorumluluk duygusunu geliştirmek üzere eğitim ve danışma hizmetleri
sağlamak;
3- Kazalar açısından olduğu gibi, salgın, yöresel ve
diğer hastalıkları olabildiğince önlemek üzere tasarlanmış uygun önlemler
almayı;
taahhüt ederler.
Madde 12:
Sosyal
Güvenlik hakkı
Âkit Taraflar, sosyal güvenlik hakkının etkili bir
biçimde kullanılmasını sağlamak amacıyla:
1- Bir sosyal güvenlik sistemi kurmayı ya da
sürdürmeyi;
2- Sosyal güvenlik sistemini Avrupa Sosyal Güvenlik
Kodunun onaylanması için gereken düzeyden daha düşük olmamak üzere yeterli bir
düzeyde sürdürmeyi;
3- Sosyal güvenlik sistemini giderek daha yüksek bir
düzeye çıkarmaya çalışmayı;
4- Uygun ikili veya çok taraflı sözleşmeler akdiyle ya
da başka yollarla bu sözleşmelerde yer alan koşullara bağlı olarak, aşağıdaki
hususları sağlamak için girişimlerde bulunmayı;
a- Korunan kişilerin Taraf Ülkeler arasında ne suretle
olursa olsun yer değiştirmeleri sırasında, sosyal güvenlik mevzuatından doğan
yardımların muhafazası da dahil olmak üzere sosyal güvenlik hakları açısından
diğer Tarafların vatandaşları ile kendi vatandaşlarının eşit muamele görmelerini,
b- Âkit Taraflardan her birinin mevzuatına göre
tamamlanan sigorta ve çalışma sürelerinin birleştirilmesi yoluyla sosyal
güvenlik haklarının verilmesi, sürdürülmesi ve yeniden başlatılmasını,
taahhüt ederler:
Madde 13:
Sosyal ve
tıbbi yardım hakkı
Âkit Taraflar sosyal ve tıbbi yardım hakkının etkili
bir biçimde kullanılmasını sağlamak amacıyla:
1- Yeterli olanağı bulunmayan ve kendi çabasıyla veya
başka kaynaklardan, özellikle bir sosyal güvenlik sisteminden yararlanarak
böyle bir olanak sağlayamayan herkese yeterli yardımı sağlamayı ve hastalık
halinde bunun gerektirdiği bakımı sunmayı;
2- Böyle bir yardım görenlerin, bu nedenle siyasal ve
sosyal haklarının kısıtlanmasını önlemeyi;
3- Herkesin, kişisel veya ailevi mahrumiyet halini
önlemek, gidermek ya da hafifletmek için gerekebilecek öneri ve kişisel
yardımları uygun kamusal ya da özel hizmetler eliyle alabilmesini sağlamayı;
4- Bu maddenin 1., 2. ve 3. fıkralarında değinilen
hükümleri, ülkelerinde yasal olarak bulunan diğer Âkit Tarafların vatandaşları
ile kendi vatandaşlarını eşit tutarak, 11 Aralık 1953'te Paris'te imzalanmış
olan Avrupa Sosyal ve Tıbbi Yardım Sözleşmesi ile üstlendiği yükümlülükler
çerçevesinde uygulamayı;
taahhüt ederler.
Madde 14:
Sosyal
refah hizmetlerinden yararlanma hakkı
Âkit Taraflar Sosyal Refah Hizmetlerinden Yararlanma
Hakkının etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak amacıyla:
1- Sosyal hizmet yöntemlerinden
yararlanarak, toplumda bireylerin ve grupların refah ve gelişmelerine ve sosyal çevreye uyum sağlamalarına katkıda bulunacak
hizmetleri teşvik etmeyi ya da sağlamayı;
2- Bireylerin ve gönüllü ya da diğer örgütlerin bu tür
hizmetlerin kurulması ve sürdürülmesine katılmalarını özendirmeyi;
taahhüt ederler.
Madde 15:
Özürlülerin
toplumsal yaşamda bağımsız olma, sosyal bütünleşme ve katılma hakkı
Âkit Taraflar, yaşları ve özürlerinin nedenleri ve
niteliği ne olursa olsun, özürlülerin toplumsal yaşamda bağımsız olma, sosyal
bütünleşme ve katılma hakkını etkili bir biçimde kullanabilmelerini sağlamak
amacıyla:
1- Mümkün olduğunda genel plan çerçevesinde, ya da bu
mümkün değilse, kamusal ya da özel uzmanlaşmış organlar aracılığıyla
özürlülerin yönlendirilmesini, öğrenimini ve mesleki eğitimini sağlamak için
gerekli önlemleri almayı;
2- Normal çalışma ortamında özürlüleri istihdam etmek
ve onların istihdamını sürdürmek ve çalışma koşullarını özürlülerin
gereksinimlerine uyarlamak, ya da özürlülük nedeniyle bunun mümkün olmadığı
durumlarda çalışmayı buna göre düzenlemek ya da özrün düzeyine göre güvenli bir
istihdam türü yaratmak için, işverenleri özendirmeye yönelik bütün önlemlerle
onların istihdam edilmelerini teşvik etmeyi;
Bazı durumlarda bu önlemler uzmanlaşmış yerleştirme ve
destekleme hizmetlerine başvurmayı gerekli kılabilir.
3- Özellikle, teknik yardımları da içermek üzere,
iletişim ve hareket engellerinin üstesinden gelmeyi ve ulaşım, barınma,
kültürel etkinlikler ve boş zaman kullanımını sağlamayı hedefleyen önlemler
yoluyla özürlülerin toplumla tam olarak bütünleşmelerini ve toplum yaşamına
katılmalarını teşvik etmeyi;
taahhüt ederler:
Madde 16:
Ailenin
sosyal, yasal ve ekonomik korunma hakkı
Âkit Taraflar, toplumun temel birimi olan ailenin tam
gelişmesi için gerekli koşulları sağlamak amacıyla; sosyal yardımlar ve aile
yardımları, mali düzenlemeler, konut sağlama, yeni evlilere yardım ve diğer
uygun araçlarla aile yaşamının ekonomik, yasal ve sosyal bakımdan korunmasını
teşvik etmeyi
taahhüt ederler.
Madde 17:
Çocukların
ve gençlerin sosyal, yasal ve ekonomik korunma hakkı
Âkit Taraflar, çocukların ve gençlerin kişilikleri ile
fiziksel ve zihinsel yeteneklerinin tam gelişimini sağlayacak bir çevrede
yetişme haklarını etkili bir biçimde kullanmalarını sağlamak amacıyla, doğrudan
ya da kamusal ve özel örgütlerle işbirliği yaparak, aşağıdaki hususlara yönelik
tüm uygun önlemleri almayı taahhüt ederler:
1-a- çocukların ve gençlerin, ebeveynlerinin hak ve
ödevleri göz önünde tutularak, gereksinim duydukları bakım, yardım, öğretim ve
eğitim olanaklarına sahip olmalarını özellikle bu amaç için uygun ve yeterli
kurum ile hizmetlerin kurulması ve sürdürülmesini sağlamak,
b- çocukları ve gençleri ihmal, şiddet ve sömürüye
karşı korumak,
c- ailelerinin desteğinden geçici ya da mutlak olarak
yoksun kalan çocukların
ve gençlerin korunmasını ve bunların devletten özel
yardım almasını sağlamak,
2- Çocukların ve gençlerin okula devamlarının
özendirilmesinin yanı sıra parasız ilk ve orta öğrenim sağlamak.
Madde 18:
Diğer âkit
tarafların ülkelerinde gelir getirici bir iş edinme hakkı
Âkit Taraflar, diğer Âkit Taraflardan herhangi birinin
ülkesinde gelir getirici bir iş edinme hakkının etkili bir biçimde
kullanılmasını sağlamak amacıyla;
1- Varolan yönetmelikleri demokratik bir anlayışla
uygulamayı;
2- Yürürlükteki formaliteleri basitleştirmeyi ve
çalışan yabancılar ya da onları çalıştıranlar tarafından ödenen resim ve diğer
harçları azaltmayı ya da kaldırmayı;
3- Çalışan yabancıların istihdamını düzenleyen
mevzuata, tek tek ya da topluca, esneklik getirmeyi taahhüt ederler ve
4- Kendi vatandaşlarının diğer Âkit Tarafların
ülkelerinde gelir getirici bir iş edinmek üzere ülkeden çıkış hakkını tanırlar.
Madde 19:
Çalışan
göçmenlerin ve ailelerinin korunma ve yardım hakkı
Âkit Taraflar, çalışan göçmenlerin ve ailelerinin bir
başka Taraf ülkesindeki korunma ve yardım hakkının etkili bir biçimde kullanılmasını
sağlamak amacıyla;
1- Bu tür çalışanlara, özellikle doğru bilgilendirme
hususunda yardımcı olacak yeterli ve ücretsiz hizmetleri sağlamayı veya bu
hizmetleri sürdürmeyi ve ulusal yasaların ve yönetmeliklerin imkan verdiği
ölçüde ülkeden bir başka ülkeye göçe ilişkin yanıltıcı propagandaya karşı tüm
uygun önlemleri almayı;
2- Kendi yetki alanları içinde bu çalışanlar ile
ailelerinin ülkeden çıkışlarını, yolculuklarını ve karşılanmalarını
kolaylaştıracak uygun önlemler almayı ve yine kendi yetki alanları içinde
bunlara yolculukları sırasında uygun hizmetleri ve sağlık ve tıbbi bakım ile
yeterli hijyen koşulları sağlamayı;
3- Uygun olduğu ölçüde, göçmen gönderen ve göçmen alan
ülkelerdeki özel ya da kamusal sosyal servisler arasındaki işbirliğini teşvik
etmeyi;
4- Kendi ülkesinde yasal olarak bulunan bu tür
çalışanlara, yasalar ya da yönetmeliklerle düzenlenmek ya da idari makamların
denetimine bağlı olmak üzere;
a- ücret, diğer istihdam ve iş koşulları,
b- sendika üyeliği ve toplu pazarlığın sağladığı
olanaklardan yararlanma,
c- barınma konularında kendi vatandaşlarına olduğundan
daha az lehte davranılmamasını sağlamayı;
5- Kendi ülkelerinde yasal olarak bulunan bu tür
çalışanların, çalıştırılan kişiler için ödenmesi gereken istihdam vergileri,
harç ve primler bakımından kendi vatandaşlarından daha az lehte bir muameleye
tabi olmamalarını sağlamayı;
6- Ülkede, yerleşmesine izin verilmiş bir yabancı
çalışanın ailesinin yeniden birleşmesini, olabildiğince kolaylaştırmayı;
7- Kendi ülkelerinde yasal olarak bulunan bu tür
çalışanların bu maddede belirtilen konulara ilişkin yargısal işlemler
bakımından kendi vatandaşlarından daha az lehte bir muameleye tabi olmamalarını
sağlamayı;
8- Kendi ülkelerinde yasal olarak ikamet eden bu tür
çalışanların, ulusal güvenliği tehlikeye sokmadıkça, kamu yararı ya da genel
ahlaka aykırı bir eylemde bulunmadıkça sınır dışı edilmemesini sağlamayı;
9- Bu tür çalışanların kazanç ve tasarruflarının
diledikleri kadarını transfer etmelerine yasal sınırlar içinde izin vermeyi;
10- Bu madde ile sağlanan koruma ve yardımların
kapsamına, bunların uygulanabilirliği ölçüsünde, bağımsız çalışan göçmenleri de
dahil etmeyi;
11- Göçmen olarak çalışanlara ve ailelerine, onları
kabul eden devletin ulusal dilinin veya birden fazla ulusal dil olması halinde
bunlardan birinin öğretilmesini teşvik etmeyi ve bunu kolaylaştırmayı;
12- Göçmen olarak çalışan kişinin çocuklarına,
elverişli olduğu ölçüde, göçmen olarak çalışan kişinin ana dilinin
öğretilmesini teşvik etmeyi ve bunu kolaylaştırmayı;
taahhüt ederler.
Madde 20:
İstihdam
ve meslek konularında cinsiyete dayalı ayrım yapılmaksızın fırsat eşitliği ve
eşit muamele görme hakkı
Âkit Taraflar, istihdam ve meslek konularında cinsiyete
dayalı ayrım yapılmaksızın fırsat eşitliği ve eşit muamele görme hakkının
etkili bir biçimde kullanımını sağlamak amacıyla, bu hakkı tanımayı ve bunun
aşağıdaki alanlarda uygulanmasını sağlamak ve teşvik etmek için uygun önlemler
almayı taahhüt ederler;
a- İşe giriş, işten çıkarılmaya karşı korunma ve
yeniden işe yerleştirilme;
b- Mesleki yönlendirme, eğitim, yeniden eğitim ve
rehabilitasyon;
c -İstihdam koşulları ve ücreti de kapsayan çalışma
koşulları;
d- Yükselmeyi de kapsayan meslekte ilerleme.
Madde 21:
Bilgilendirilme
ve danışılma hakkı
Âkit Taraflar, çalışanların işletmede bilgilendirilme
ve danışılma hakkının etkili bir biçimde kullanımını sağlamak amacıyla, ulusal
mevzuat ve uygulama çerçevesinde çalışanların ya da temsilcilerinin;
a- işletmeye zarar verebilecek bazı bilgilerin
açıklanmasının reddedilebilmesi ya da gizliliğe tabi olabileceği koşuluyla,
kendilerini çalıştıran işletmenin ekonomik ve mali durumu hakkında düzenli
olarak ya da uygun zamanlarda ve anlaşılabilir bir biçimde
bilgilendirilmelerine; ve
b- esas itibarıyla çalışanların çıkarlarını etkileyebilecek,
özellikle de işletmenin istihdam durumunda önemli bir etkiye sahip olacak
nitelikteki, alınması düşünülen kararlar hakkında bunlara zamanında
danışılmasına olanak veren önlemleri almayı ya da bunu özendirmeyi
taahhüt ederler.
Madde 22:
Çalışma
koşullarının ve çalışma ortamının düzenlenmesine ve iyileştirilmesine katılma
hakkı
Âkit Taraflar, çalışanların işletmede çalışma
koşullarının ve çalışma ortamının düzenlenmesine ve iyileştirilmesine katılma
haklarını etkili bir biçimde kullanmalarını sağlamak amacıyla, ulusal mevzuat
ve uygulama uyarınca çalışanların ya da temsilcilerinin;
a- çalışma koşullarının, işin örgütlenmesinin ve
çalışma ortamının düzenlenmesi ve iyileştirilmesine;
b- işletmede sağlığın ve güvenliğin korunmasına;
c- işletmede sosyal ve sosyo-kültürel hizmetlerin ve
olanakların örgütlenmesine;
d- bu konulardaki düzenlemelere ilişkin uyumun
denetimine katılma olanağı veren önlemler almayı ya da bunları özendirmeyi;
taahhüt ederler.
Madde 23:
Yaşlıların
sosyal korunma hakkı
Âkit Taraflar, yaşlıların sosyal korunma hakkını etkili
bir biçimde kullanmalarını sağlamak amacıyla, doğrudan ya da kamusal veya özel
örgütlerle işbirliği yaparak,
Özellikle:
- Yaşlılara,
a- iyi bir yaşam sürmeleri ve kamusal, sosyal ve
kültürel yaşama etkin olarak katılmalarına olanak sağlayan yeterli kaynakları;
b- yaşlılar için varolan hizmetler ve kolaylıklar ve
onların bunlardan yararlanma olanakları konusunda bilgi sağlamak yoluyla,
yaşlıların olabildiğince uzun bir süre toplumun bütün haklara sahip üyesi
olarak kalabilmelerine olanak sağlamayı;
- Yaşlılara
a- gereksinimlerine ve sağlık durumlarına uygun
konutlar ya da konutlarının buna uygun hale getirilmesi için yeterli destek
sağlamayı;
b- durumlarının gerektirdiği sağlık bakım ve hizmetleri
yoluyla yaşlıların kendi yaşam biçimlerini özgürce seçmelerine ve alıştıkları
çevrede yaşamlarını istedikleri ve yapabildikleri sürece bağımsız olarak
sürdürmeye olanak vermeyi;
- Kurumlarda yaşayan yaşlılara, özel yaşamlarına saygı
içinde, uygun yardım ve bunların kurumdaki yaşam koşullarına ilişkin kararlara
katılımlarını sağlamayı amaçlayan önlemler almayı ya da bunları özendirmeyi;
taahhüt ederler.
Madde 24:
İş akdinin
sona erdiği durumlarda korunma hakkı
Âkit Taraflar, çalışanların iş akdinin sona erdiği
durumlarda korunma hakkının etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak
amacıyla;
a- tüm çalışanların, yetenekleri ya da davranışlarıyla
bağlantılı olarak ya da işletmenin, kuruluşun ya da hizmetin işleyişinin
gereklerine dayanarak, iş akitlerinin geçerli nedenler olmadan sona
erdirilmemesi hakkını;
b- iş akitleri geçerli bir neden olmaksızın sona
erdirilen çalışanların yeterli tazminat ya da diğer uygun yardımlar alma
hakkını tanımayı;
taahhüt ederler.
Bu amaçla Âkit Taraflar, iş akdinin geçerli bir neden
olmaksızın sona erdirildiğini düşünen çalışanın bağımsız bir organa başvurma
hakkını güvence altına almayı;
taahhüt ederler.
Madde 25:
İşverenlerinin
iflası halinde çalışanların haklarının korunması hakkı
Âkit Taraflar çalışanların, işverenlerinin iflas haline
düşmesi durumunda alacak taleplerinin korunması hakkının etkili bir biçimde
kullanılmasını sağlamak amacıyla, çalışanların istihdam sözleşmesinden ya da
istihdam ilişkilerinden kaynaklanan alacak taleplerinin, bir garantör kurum ya
da diğer bir etkili koruma biçimiyle güvence altına alınmasını sağlamayı,
taahhüt ederler.
Madde 26
Onurlu
çalışma hakkı
Âkit Taraflar, tüm çalışanların onurlu çalışma
haklarının etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak amacıyla işverenlerin ve
çalışanların örgütlerine danışarak,
1- Çalışanların işyerinde ya da işle bağlantılı cinsel
taciz konusunda bilinçlenmesi, bilgilenmesi ve bunun engellenmesini
desteklemeyi ve çalışanları bu tür davranışlardan korumaya yönelik tüm uygun
önlemleri almayı;
2- Çalışanların birey olarak işyerinde ya da işle bağlantılı
olarak maruz kaldıkları kınanılacak ya da açıkça olumsuz ya da suç oluşturan,
yinelenen eylemler konusunda bilinçlenmesi, bilgilenmesi ve bunların
engellenmesini desteklemeyi ve çalışanları bu tür davranışlardan korumaya
yönelik tüm uygun önlemleri almayı;
taahhüt ederler.
Madde 27
Ailevi
sorumlulukları olan çalışanların fırsat eşitliği ve eşit muamele görme hakkı
Âkit Taraflar, ailevi sorumlulukları olan kadın ve
erkek çalışanlar ve bunlarla diğer çalışanlar arasında fırsat eşitliği ve eşit
muamele görme hakkının etkili bir biçimde kullanılabilmesini sağlamak amacıyla;
1- Aşağıdaki konularda uygun önlemleri almayı taahhüt
ederler:
a- Mesleki yönlendirme ve eğitim konularında alınacak
önlemler de dahil olmak üzere, ailevi sorumlulukları olan çalışanların istihdam
edilmesi ve istihdam edilmeye devam edilmesinin yanı sıra, bu sorumluluklar
nedeniyle işten ayrılanların yeniden istihdam edilmesi.
b- Çalışma koşulları ve sosyal güvenliğe ilişkin
gereksinimlerinin dikkate alınması.
c- Özellikle kreş hizmetleri ve diğer çocuk bakımı ile
ilgili düzenlemeler olmak üzere, kamusal ya da özel hizmetleri geliştirmek ya
da teşvik etmek.
2- Her bir ebeveyne, süresi ve koşulları ulusal
mevzuat, toplu sözleşmeler ya da uygulama tarafından belirlenecek, doğum izni
sonrasındaki bir dönemde, çocuğa bakmak için aile izni verilmesi olanağını
sağlamak;
3- Bu tür ailevi sorumlulukların, geçerli bir işe son
verme nedeni oluşturmamasını sağlamak.
Madde 28
Çalışanların
temsilcilerinin işletmede korunma ve kolaylıklardan yararlanma hakkı
Âkit Taraflar, çalışanların temsilcilerinin görevlerini
yerine getirme haklarını etkili bir biçimde kullanmalarını sağlamak amacıyla
işletmede;
a- işletmedeki çalışanların temsilcisi olarak
etkinlikleri ya da statüleri nedeniyle kovulmalarını da içermek üzere
kendilerine yönelik zarar verici eylemlere karşı etkili bir korumadan
yararlanmalarını,
b- ilgili işletmenin gereksinimleri, büyüklüğü ve
kapasitesi ve ülkenin endüstriyel ilişkiler sistemi göz önünde tutularak,
görevlerini derhal ve etkili bir biçimde yerine getirmelerini mümkün kılmak
için uygun olabilecek olanaklar tanınmasını;
taahhüt ederler.
Madde 29
Çalışanların
toplu işten çıkarma sürecinde bilgilendirilme ve danışılma hakkı
Âkit Taraflar, çalışanların toplu işten çıkarma
sürecinde bilgilendirilme ve danışılma hakkını etkili bir biçimde
kullanabilmelerini sağlamak amacıyla, toplu işten çıkarmaları önlemenin ya da
bunların ortaya çıkışını sınırlamanın ve örneğin özellikle ilgili çalışanların
yeniden eğitimine ya da yeniden yerleştirilmesine yardım amaçlı sosyal
önlemlere katılmak yoluyla sonuçlarını azaltmanın araç ve yolları hakkında bu
tür toplu işten çıkarmalardan belli bir süre önce işverenlerin, çalışanların
temsilcilerine zamanında danışmasını ve bilgi vermesini sağlamayı;
taahhüt ederler.
Madde 30
Toplumsal
dışlanma ve yoksulluğa karşı korunma hakkı
Âkit Taraflar, toplumsal dışlanma ve yoksulluğa karşı
korunma hakkının etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak amacıyla;
a- toplumsal dışlanma ve yoksulluk durumunda yaşayan ya
da bu duruma düşme tehlikesinde olan kişilerin ve ailelerinin, özellikle
istihdam, konut, eğitim, öğrenim, kültür ile sosyal ve tıbbi yardım
olanaklarına fiilen ulaşmalarını teşvik edecek genel ve eşgüdümlü bir yaklaşım
çerçevesinde önlemler almayı;
b- bu önlemleri, uyarlanmasını sağlamak amacıyla
gerektiğinde gözden geçirmeyi;
taahhüt ederler.
Madde 31
Konut
hakkı
Âkit Taraflar, konut hakkının etkili bir biçimde
kullanılmasını sağlamak amacıyla;
1-yeterli standartlara sahip bir konut edinilmesini
teşvik etmeye;
2-evsizliği, zamanla ortadan kaldırma amacıyla,
önlemeye ve azaltmaya;
3- ev fiyatlarını, yeterli kaynaklara sahip olmayanlar
için uygun hale getirmeye yönelik önlemler almayı;
taahhüt ederler.
BÖLÜM III
Madde A
Yükümlülükler
1-Aşağıdaki B maddesinin hükümleri uyarınca, her Taraf;
a- bu Şartın I. Bölümünü, bu bölümün giriş fıkrasında
da belirtilmiş olduğu gibi, uygun araçlarla izleyeceği hedeflerin bir bildirimi
saymayı;
b- bu Şartın II. Bölümünde yer alan ve aşağıda sayılan
dokuz maddenin (1., 5., 6., 7., 12., 13., 16., 19. ve 20 nci maddeler) en az
altısı ile kendisini bağlı saymayı;
c- Şartın II. Bölümünden, bağlı olduğu maddelerin ve
numaralandırılmış fıkraların toplam sayısı on altı madde ve altmış üç fıkradan
az olmamak kaydıyla, ek olarak seçebileceği maddeler ve numaralandırılmış
fıkralarla kendisini bağlı saymayı taahhüt eder.
2- Bu maddenin 1 inci fıkrasının b ve c bentleri
uyarınca seçilen madde ve fıkralar; onay, kabul ya da uygun bulma belgelerinin
verildiği esnada Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne bildirilecektir.
3- Herhangi bir taraf, daha sonraki bir tarihte, Genel
Sekretere yapacağı bir bildirimle, henüz bu maddenin 1 inci fıkrasına uygun
olarak kabul etmemiş olduğu, Şartın II. Bölümünde yer alan madde ve
numaralanmış fıkralarla kendini bağlı saydığını açıklayabilir. Daha sonra kabul
edilmiş olan bu yükümlülükler onay, kabul ya da uygun bulma işlemlerinin
ayrılmaz bir parçası sayılacak ve bildirimin verilmesinden sonra bir aylık
dönemin sona ermesini izleyen ayın birinci gününden itibaren aynı etkiye sahip
olacaktır.
4- Her Taraf, çalışmayı denetleyecek ulusal koşullara
uygun bir sistem kuracaktır.
Madde B
Avrupa
Sosyal Şartı ve 1988 Tarihli Ek Protokolle Bağlantılar
1- Avrupa Sosyal Şartı'nın ya da 5 Mayıs 1988 tarihli
Ek Protokolün tarafı olan hiçbir Âkit Taraf, bu Şartı, bağlı olduğu Avrupa
Sosyal Şartı'nın ve uygun olan yerlerde Ek Protokolün, en azından bu Şartın
hükümlerine karşılık gelen hükümleri ile kendisini bağlı saymaksızın
onaylayamaz, kabul edemez ya da uygun bulamaz.
2- Bu Şart hükümlerinden herhangi birinin getirdiği
yükümlülüklerin kabul edilmesi, bu yükümlülüklerin ilgili Taraf açısından
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, Avrupa Sosyal Şartı'nın ve uygun olan
yerlerde 1988 tarihli Ek Protokolün bunlara karşılık gelen hükümlerinin, bu
belgelerin birincisiyle ya da her ikisiyle bağlı olması durumunda ilgili tarafa
uygulanmasını sona erdirir.
BÖLÜM IV
Madde C
Şartta yer
alan yükümlülüklerin uygulanmasına ilişkin denetim
Bu Şartta yer alan hukuksal yükümlülüklere uygunluk,
Avrupa Sosyal Şartı'ndaki ile aynı denetime tabi olacaktır.
Madde D
Kolektif
şikayet
1- Avrupa Sosyal Şartı'na Ek Protokolün kolektif
şikayet sistemi getiren hükümleri, bu Protokolü onaylamış olan Devletler
bakımından, bu Şarttan kaynaklanan yükümlülüklere de uygulanacaktır.
2- Avrupa Sosyal Şartı'na kolektif şikayet sistemi
getiren Ek Protokol ile bağlı olmayan herhangi bir Devlet, bu Şartın onay,
kabul ya da uygun bulma belgesini verirken ya da daha sonraki bir tarihte,
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne bu Şarttan kaynaklanan yükümlülüklerinin
denetlenmesinde, anılan Protokolde öngörülen usullerin kullanılmasını kabul
ettiğini bir bildirimle açıklayabilir.
BÖLÜM V
Madde E
Ayrımcılık
yasağı
Bu Şartla yer alan haklardan yararlanma ırk, renk,
cinsiyet, dil, din, siyasi ya da başka görüşler, ulusal ya da sosyal köken,
sağlık, ulusal bir azınlığa mensubiyet, doğum ya da başka statüler gibi
nedenlere dayanan hiç bir ayrımcılığa tabi olmaksızın sağlanacaktır.
Madde F
Savaş ya
da olağanüstü halde yükümlülüklere aykırı önlemlerin alınması
1- Bir savaş durumunda ya da ulusun varlığını tehdit
eden olağanüstü hallerde herhangi bir Âkit Taraf ancak, uluslararası hukuktan
kaynaklanan diğer yükümlülüklere aykırılık oluşturmamak koşuluyla durumun
gerektirdiği ölçüde bu Şartla öngörülen yükümlülüklerine aykırı önlemler
alabilir.
2- Yükümlülüklerine aykırı önlemler alma hakkını
kullanan herhangi bir Âkit Taraf, makul bir süre içinde Avrupa Konseyi Genel
Sekreteri'ne alınan önlemler ve bunları gerektiren nedenler ile ilgili olarak
tam bilgi verir. Yine aynı biçimde, söz konusu Taraf anılan önlemlerin sona
erdiği ve Şart hükümlerinin tamamıyla uygulanmasına yeniden başlandığı tarihten
de Genel Sekreteri haberdar eder.
Madde G
Sınırlamalar
1- I. Bölümde anılan hak ve ilkelerin etkili bir
biçimde gerçekleştirilmesi ve II. Bölümde öngörüldüğü gibi bunların etkili bir
biçimde uygulanmasının sağlanması, bu bölümlerde öngörülenler dışında, sadece
demokratik bir toplumda başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması ya da
kamu yararının, ulusal güvenliğin, halkın sağlığının ya da ahlakın korunması
için ve ancak yasayla sınırlamaya ve kısıtlamaya tabi tutulabilir.
2- Bu Şartın hükümleri çerçevesinde, anılan hak ve
yükümlüklere yapılan sınırlamalar öngörüldüklerinden başka bir amaç için kullanılamazlar.
Madde H
Şart ile
iç hukuk ya da uluslararası anlaşmalar arasındaki bağlantı
Bu Şartın hükümleri, ilgili kişilerin daha lehte bir
muameleye tabi olmalarını sağlayacak; yürürlüğe girmiş ya da girecek olan tek
ya da ikili ya da çok taraflı sözleşme, antlaşma ya da anlaşma veya ulusal
hukuk hükümlerinin uygulanmasını engellemez.
Madde I
Kabul
edilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi
1- Bu Protokolün II, Bölümünün 1 ilâ 31 inci
maddelerinin hükümleri, bu maddelerde öngörülen uygulama yöntemlerine etki
etmeksizin,
a- yasalar ya da yönetmeliklerle;
b- işverenler ya da işveren örgütleri ile çalışanların
örgütleri arasında akdedilmiş toplu sözleşmelerle;
c- bu iki yöntemden elde edilen karma bir yöntemle; ya
da
d- diğer uygun araçlarla yerine getirilebilir.
2- Bu Protokolün II. Bölümünün 2 nci maddesinin 1, 2,
3, 4, 5. ve 7 nci fıkraları, 7 nci maddesinin 4, 6. ve 7 nci fıkraları, 10 uncu
maddesinin 1, 2, 3. ve 5 inci fıkraları ve 21 inci ile 22 nci maddelerinden
doğan yükümlülükler, hükümler bu maddenin 1 inci fıkrasına uygun olarak ilgili
çalışanların büyük çoğunluğuna uygulanmışsa yerine getirilmiş kabul
edilecektir.
Madde J
Değişiklikler
1- Herhangi bir Taraf ya da Hükümetler Komitesi
tarafından önerilen, bu Şartın III. ve IV. Bölümlerine ilişkin herhangi bir
değişiklikte olduğu gibi, I. ve II. Bölümlerinde bu Şartta güvence altına
alınan hakların kapsamını genişletmek için yapılacak herhangi bir değişiklikte
de, bu değişiklik önerisi Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne iletilecek ve Genel
Sekreter de bunu Şartın Taraflarına aktaracaktır.
2- Yukarıdaki fıkranın hükümlerine göre yapılan
herhangi bir değişiklik önerisi, Parlamenterler Meclisi'ne danıştıktan sonra
kabul ettiği metni onaylaması için Bakanlar Komitesi'ne sunacak olan Hükümet
Komitesi tarafından incelenir. Bakanlar Komitesi'nin onaylamasından sonra, bu
metin Tarafların kabulüne sunulur.
3- Bu Şartın I. Bölümü ve II. Bölümüne ilişkin herhangi
bir değişiklik, bunu kabul eden Taraflar bakımından, üç Tarafın Genel Sekretere
bu değişikliği kabul ettiklerini bildirdikleri tarihten sonra bir aylık dönemin
sona ermesini izleyen ayın birinci gününde yürürlüğe girecektir.
Değişiklik, onu daha sonra onaylayacak her Taraf için,
Tarafın Genel Sekretere bu değişikliği kabul ettiğini bildirdiği tarihten sonra
bir aylık dönemin sona ermesini izleyen ayın birinci gününde yürürlüğe
girecektir.
4- Bu Şartın III. Bölümü ve IV. Bölümüne ilişkin
herhangi bir değişiklik, bütün Tarafların Genel Sekretere bu değişikliği kabul
ettiklerini bildirdikleri tarihten sonra bir aylık dönemin sona ermesini
izleyen ayın birinci gününde yürürlüğe girecektir.
BÖLÜM VI
Madde K
İmza, onay
ve yürürlüğe girme
1- Bu Şart Avrupa Konseyi üyesi Devletlerin imzasına
açıktır. Bu Şart onay, kabul ya da uygun bulma şartlarına tabidir. Onay, kabul
ya da uygun bulma belgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreterine verilecektir.
2- Bu Şart, Avrupa Konseyi Üyesi üç Devletin bu Şartla
bağlı olma iradesini bir önceki fıkraya göre açıkladıkları tarihten sonra, bir
aylık dönemin sona ermesini izleyen ayın birinci gününde yürürlüğe girecektir.
3- Bu Şart, onu daha sonra onaylayacak her imzacı
Devlet için onay, kabul ya da uygun bulma belgesinin verildiği tarihten sonraki
bir aylık dönemin sona ermesini izleyen ayın birinci gününde yürürlüğe
girecektir.
Madde L
Ülkesel
uygulama
1- Bu Şart her Tarafın ana ülkesinde uygulanır. Her
imzacı Devlet, imza sırasında ya da onay, kabul ya da uygun bulma belgesini
verirken, Avrupa Konseyi Genel Sekreterine yapacağı bir bildirimle, bu amaca
yönelik olarak ana ülkesi sayılacak olan toprakları belirtir.
2- Herhangi bir imzacı Taraf, bu Şartı imzalaması
sırasında veya onay, kabul ya da katılma belgesini verirken ya da daha sonra
herhangi bir zamanda Avrupa Konseyi Genel Sekreterine yapacağı bir bildirimle,
uluslararası ilişkilerinden sorumlu olduğu ya da uluslararası sorumluluğunu
üstlendiği ve adı geçen bildirimde belirtilen ana ülkesi dışındaki ülke ya da
ülkelere bu Şartın tümüyle ya da bir bölümüyle uygulanacağını bildirebilir. Bu
bildirimde, bu Şartın II. Bölümünün madde ya da maddelerinden bildirimde
belirtilen ülkeler bakımından bağlayıcı saydıklarını belirtir.
3- Şart, yukarıda belirtilen bildirimde yer alan toprak
ya da topraklarda Genel Sekreterin bu bildirimi alacağı tarihten sonraki bir
aylık dönemin sona ermesini izleyen ayın ilk gününde yürürlüğe girecektir.
4- Taraflardan herhangi biri, daha sonraki bir tarihte,
bu Maddenin 2. fıkrası kurallarına uygun olarak bu Şartın uygulanma alanına
alınan ülke ya da ülkelerde, bu ülke ya da ülkeler yönünden henüz kabul etmemiş
olduğu herhangi bir maddeyle ya da numara verilmiş fıkralarla kendisini bağlı
saydığını Avrupa Konseyi Genel Sekreterine göndereceği bir bildirimle
açıklayabilir. Daha sonra kabul edilmiş olan bu yükümlülükler ilgili toprak
yönünden ilk bildirimin ayrılmaz bir parçası sayılacak ve Genel Sekreterin bu
bildirimi alacağı tarihten sonraki bir aylık dönemin sona ermesini izleyen ayın
birinci gününde yürürlüğe girecektir.
Madde M
Fesih
1- Herhangi bir Taraf bu Şartı, ancak, Şartın kendisi
açısından yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş yıllık bir dönemin sonunda ya
da sonraki her iki yıllık dönemin sonunda ve her iki durumda da, Avrupa Konseyi
Genel Sekreterine altı ay önceden bildirimde bulunarak feshedebilir.
2- Herhangi bir Taraf, önceki fıkrada yer alan hükümlere
uygun olarak, bu Şartın II. Bölümünün kabul etmiş olduğu her hangi bir madde
veya fıkrasını, bağlı olacağı madde ve fıkra sayısı, maddeler bakımından on
altı ve fıkralar bakımından altmış üçün altına düşmemesi ve bu Taraf tarafından
seçilen aynı sayıdaki madde ve fıkraların Madde A'nın 1 maddesinin b bendinde
özel olarak atıf yapılan maddeleri içermesi koşuluyla feshedebilir.
3- Herhangi bir Taraf, madde L'nin 2 nci fıkrası
uyarınca yapılan bildirim gereği Şartın uygulandığı her hangi bir toprak yönünden,
bu maddenin 1 inci fıkrasında belirtilen koşullar uyarınca bu Şartı ya da
Şartın II. Bölümünün her hangi bir maddesini feshedebilir.
Madde N
Ek
Bu Şartın Eki onun ayrılmaz bir parçasıdır.
Madde O
Bildirimler
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri
a- her imzayı;
b- onay, kabul ya da uygun bulma belgesinin
verilmesini;
c- Madde K uyarınca bu Şartın yürürlüğe giriş tarihini;
d- Madde A'nın 2. ve 3 üncü fıkraları, madde D'nin 1.
ve 2 nci fıkraları, madde F'nin 2 nci fıkrası ile madde L'nin 1., 2., 3. ve 4
üncü fıkralarının uygulanmasında yapılan bildirimleri;
e- Madde J uyarınca yapılan herhangi bir değişikliği;
f- Madde M uyarınca yapılan herhangi bir feshi;
g- bu Şart ile ilgili diğer her işlemi, bildirimi ya da
iletiyi Konsey üyesi Devletlere ve Uluslararası Çalışma Bürosu Genel Müdürüne
bildirecektir.
Usulüne göre yetkili kılınmış olan aşağıda imzası
bulunan temsilciler bu değiştirilmiş Şartı imzalamıştır.
Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanacak her iki metin de
aynı derecede geçerli olmak üzere Fransızca ve İngilizce dillerinde 3 Mayıs
1996' da Strasbourg' ta imzalanmış olup onaylanmış kopyalar Avrupa Konseyi
Genel Sekreteri tarafından her bir üye devlete, bu Şartın hazırlanmasına
iştirak eden üye olmayan devletlere ve bu Şartı onaylamak üzere davet edilmiş olan
herhangi bir devlete gönderilecektir.
Değiştirilmiş
Avrupa Sosyal Sartı'nın Eki
Değiştirilmiş
Avrupa Sosyal Sartı'nın ilgili kişiler yönünden kapsamı
1- 12 nci maddenin 4 üncü fıkrası ve 13 üncü maddenin 4
üncü fıkrası hükümleri saklı kalmak üzere 1 ilâ 17 nci maddeler ve 20. ilâ 31
inci maddelerde belirtilen kişiler, bu maddeler 18. ve 19 uncu madde hükümleri
ışığında yorumlanmak koşuluyla, yabancılardan yalnızca ilgili Taraf ülkesinde
yasal olarak oturan ya da düzenli olarak çalışan diğer Tarafların vatandaşlarını
kapsar.
Bu yorum, Taraflardan herhangi biri tarafından benzer
kolaylıkların başka kişilere yaygınlaştırılmasını engellemez.
2- Her Taraf, 28 Temmuz 1951'de Cenevre'de imzalanan
Mültecilerin Statüsüne ilişkin Sözleşmede ve 31 Ocak 1967 tarihli Protokolde
tanımlanan ve ülkesinde yasal olarak bulunan mültecilere, olabildiğince lehte
ve her halde Tarafın yukarıda belirtilen sözleşme ve bu mültecilere
uygulanabilecek olan diğer uluslararası belgelerle üstlenmiş olduğu
yükümlülüklerden daha az olmamak üzere lehte muamelede bulunacaktır.
3- Her Taraf, 28 Eylül 1954'te New York'ta yapılan
Vatansızların Statüsüne ilişkin Sözleşmede tanımlanan ve ülkesinde yasal olarak
bulunan vatansızlara, olabildiğince lehte ve her halde Tarafın yukarıda
belirtilen belgeyle ve bu vatansızlara uygulanabilecek olan diğer uluslararası
belgelerle üstlenmiş olduğu yükümlülüklerden daha az olmamak üzere lehte
muamelede bulunacaktır.
BÖLÜM I, Fıkra 18 ve
BÖLÜM II, Madde 18,
Fıkra 1
Bu hükümler, Tarafların ülkelerine giriş sorunuyla
ilgili olmadığı ve 13 Aralık 1955'te Paris'te imzalanan Avrupa İskân Sözleşmesi
hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil etmediği şeklinde anlaşılır.
BÖLÜM II
Madde 1.
Fıkra 2
Bu hüküm, istihdam için sendika üyeliği koşulunu ya da
uygulamasını yasakladığı ya da buna izin verdiği biçiminde yorumlanamaz.
Madde 2.
Fıkra 6
Taraflar, bu hükmün;
a- toplam süresi bir ayı geçmeyen ve ya da haftalık
çalışma süresi sekiz saati geçmeyen bir sözleşme ya da istihdam ilişkisi ile
çalışanlara;
b- nesnel değerlendirmelerle bunun haklılaştırılması
koşuluyla, geçici ve ya da özel nitelikli sözleşme ya da istihdam ilişkisinin
olduğu durumlarda uygulanmayacağını öngörebilirler.
Madde 3.
Fıkra 4
Bu hüküm, bu hükmün amaçları açısından bu hizmetlerin
işlevleri, örgütlenmesi ve işleyiş koşullarının ulusal yasalar ya da
yönetmelikler, toplu sözleşmeler ya da ulusal koşullara uygun diğer araçlarla
belirleneceği biçiminde anlaşılır.
Madde 4.
Fıkra 4
Bu hüküm, ağır bir suç işleme durumunda derhal işten
çıkarmayı yasakladığı biçiminde anlaşılamaz.
Madde 4.
Fıkra 5
Bir Tarafın bu fıkrada öngörülen yükümlülüğü, kapsam
dışı kalan kimseler hariç olmak üzere, yasayla ya da toplu sözleşme ya da hakem
kararı yoluyla çalışanların büyük çoğunluğunun ücretlerinden kesinti yapılarak
mağdur edilmelerine izin verilmemişse yerine getirmiş sayılacağı şeklinde
anlaşılır.
Madde 6.
Fıkra 4
Bu hakka getirilebilecek bunun ötesindeki
sınırlamaların G Maddesi uyarınca haklı çıkarılması koşuluyla, Taraflardan her
biri, kendisine göre, yasa yoluyla grev hakkının kullanımını düzenleyebilir.
Madde 7.
Fıkra 2
Bu hüküm, Tarafların mevzuatlarında, belirlenen yaş
sınırına ulaşmamış genç insanların, bu çalışmanın yetkili makamların öngörmüş
olduğu koşullara uygun olarak yapıldığı ve bu genç insanların sağlık ve güvenliklerini
korumak için önlemlerin alındığı yerlerde, mesleki eğitimleri için kesinlikle
gerekli olduğu ölçüde çalışmalarını öngörmelerini engellemez.
Madde 7.
Fıkra 8
Bir Tarafın bu fıkrada öngörülen yükümlülüğü, on sekiz
yaşından küçüklerin büyük çoğunluğunun gece işinde çalıştırılamayacağını
yasayla öngörerek bu yükümlülüğün anlamına uygun davranılmış ise yerine
getirmiş sayılacağı şeklinde anlaşılır.
Madde 8.
Fıkra 2
Bu hüküm, mutlak bir yasak koyduğu biçiminde
yorumlanamaz. Aşağıdaki durumlarda olduğu gibi, istisnalar getirilebilir:
a- bir kadın çalışanın, istihdam ilişkisinin sona
erdirilmesini haklı kılan görevini kötüye kullanmadan suçlu olması,
b- ilgili işletmenin çalışmayı durdurması,
c- iş akdinde öngörülmüş bulunan sürenin dolması.
Madde 12.
Fıkra 4
Bu fıkranın girişindeki "bu sözleşmelerde yer alan
koşullara bağlı olarak" ibaresi, diğerlerinin yanı sıra, bir Tarafın diğer
Tarafların vatandaşlarına herhangi bir sigorta katkısından bağımsız olarak
yapılan yardımlara ilişkin, belli bir ikamet süresinin tamamlanmasını
isteyebileceği anlamına gelir.
Madde 13.
Fıkra 4
Avrupa Sosyal ve Tıbbi Yardım Sözleşmesi'ne taraf
olmayan Hükümetler, diğer Tarafların vatandaşlarına adı geçen Sözleşme
hükümlerine uygun muamelede bulunmaları koşuluyla Şartı bu fıkra bakımından
onaylayabilirler.
Madde 16
Bu hüküm, burada sağlanan korumanın tek ebeveynli
aileleri kapsadığı biçiminde anlaşılır.
Madde 17
Bu hüküm, çocuğa uygulanacak hukukta ergenlik yaşı daha
düşük olmadıkça, özellikle 7 Madde olmak üzere Şartın öngörmüş olduğu diğer
özel hükümler saklı kalmak üzere, 18 yaşın altındaki herkesi kapsar şeklinde
anlaşılır.
Bu, yukarıda belirtilen yaşa kadar zorunlu eğitim
sağlama yükümlülüğü anlamına gelmez.
Madde 19.
Fıkra 6
Bu hükmün uygulanmasında "bir yabancı çalışanın
ailesi" teriminden, en azından çalışanın eşi ile kabul eden Devlet
tarafından küçük sayıldıkları ve göçmen çalışana bağımlı oldukları sürece
evlenmemiş çocukları anlaşılır.
Madde 20
1- işsizlik yardımı, yaşlılık yardımı ve dul ve
yetimlere yapılan yardımlar ile ilgili diğer hükümlerde olduğu gibi sosyal
güvenliğe ilişkin konuların, bu Maddenin kapsamı dışında tutulabileceği
kararlaştırılmıştır.
2- Özellikle gebelik, loğusalık ve doğum sonrası dönem
ile ilgili olarak kadının korunmasına ilişkin hükümler, bu Maddede belirtildiği
biçimde ayrımcılık sayılmaz.
3- Bu Madde, fiili eşitsizliklerin giderilmesini
amaçlayan özel önlemlerin alınmasını engellemez.
4- Nitelikleri ya da yerine getirilme koşulları
nedeniyle yalnızca belli bir cinsiyetten olan kişilere ayrılabilecek mesleki
etkinlikler bu Maddenin ya da bu Maddenin bazı hükümlerinin kapsamı dışında
tutulabilir. Bu hüküm Tarafların, yasalar ya da düzenleyici işlemlerle,
nitelikleri ya da yerine getirilme koşulları nedeniyle belli bir cinsiyetten
olanlara özgülenebilecek bir meslekler listesi oluşturmaları gerektiği
biçiminde yorumlanamaz.
Madde 21
ve 22
1- Bu maddelerin uygulanmasında, "çalışanların
temsilcileri" terimi, ulusal mevzuat ya da uygulama tarafından böyle
nitelendirilen kişiler anlamına gelir.
2- "Ulusal mevzuat ve uygulama" terimi,
duruma göre, yasaların ve yönetmeliklerin yanı sıra toplu iş sözleşmelerini,
işverenler ve çalışanların temsilcileri arasındaki diğer anlaşmaları,
gelenekleri ve ilgili yargı kararlarını kapsar.
3- Bu maddelerin uygulanmasında, "işletme"
terimi, tüzel kişiliği olan ya da olmayan, maddi kazanç elde etmek üzere hizmet
sağlamak veya mal üretmek için oluşturulmuş ve kendi pazar politikasını
belirleme gücü olan maddi ve maddi olmayan bileşenler bütününü belirtir biçimde
anlaşılır.
4- Dinsel toplulukların ve bunların kurumlarının, bu
kurumlar 3 fıkrada belirtilen anlamda işletme olsalar bile, bu maddelerin
uygulanma alanının dışında bırakılabilecekleri anlaşılır. Ulusal mevzuatın
koruduğu bazı ideallerden esinlenen ya da bazı ahlaki kavramların yönlendirdiği
etkinliklerde bulunan kuruluşlar, işletmenin doğrultusunun korunmasının
gerektirdiği ölçüde bu maddelerin uygulama alanı dışında bırakılabilirler.
5- Bir Devlette, bu Maddelerde yer alan haklar
işletmenin çeşitli kuruluşlarında kullanıldığı zaman, ilgili Tarafın bu
hükümlerden doğan yükümlülükleri yerine getirmiş olduğu anlaşılır.
6- Taraflar, ulusal mevzuat ya da uygulama tarafından
belirlenen, belirli bir sayıdan daha az çalışanı istihdam eden işletmeleri bu
Maddelerin uygulanma alanı dışında tutabilirler.
Madde 22
1- Bu hüküm, ne Devletlerin işyerlerinde sağlık ve
güvenlik ile ilgili yönetmelikler yapma yükümlülüğü ve yetkisini ne de bunların
uygulanmasını izlemekle görevli organların yetki ve sorumluluklarını etkiler.
2- "Sosyal ve sosyo-kültürel hizmet ve
imkanlar" terimleri, bazı işletmelerin çalışanlara sağladığı sosyal
yardım, spor alanları, emzirme odaları, kütüphaneler, çocuklar için tatil
kampları vb. gibi sosyal ve/veya kültürel olanakları belirtir biçimde anlaşılır.
Madde 23.
Fıkra 1
Bu fıkranın uygulanmasında, "olabildiğince uzun
bir süre" terimi, yaşlı kişinin fiziksel, ruhsal ve zihinsel yeteneklerine
ilişkindir.
Madde 24
1- Bu madde bakımından "iş akdinin sona
ermesi" ve "sona erme" terimleri, iş akdinin işverenin inisiyatifiyle
sona erdirilmesi anlamına gelir.
2- Bu madde bütün çalışanları kapsar ancak bir Taraf,
aşağıdaki türlerde istihdam edilen kişileri bu maddedeki güvencelerin bazısının
ya da tümünün kapsamı dışında bırakabilir:
a- belirli süreli ya da belirli bir iş için yapılan
istihdam sözleşmesiyle çalışanlar;
b- önceden belirlenmesi ve makul bir süresinin olması
koşuluyla, staj dönemi ya da deneme döneminde olan çalışanlar;
c- geçici olarak kısa bir süre için çalışanlar.
3- Bu madde açısından, özellikle, aşağıda belirtilen
hususlar iş akdinin sona erdirilmesi için geçerli bir neden oluşturmaz:
a- sendika üyeliği ya da çalışma saatleri dışında ya da
işverenin izniyle çalışma saatlerinde sendika etkinliklerine katılma;
b- çalışanların temsilcisi olarak görev almayı istemek,
bu sıfatı taşımak ya da taşımış olmak;
c- yasaları ya da yönetmelikleri ihlal ettiği
iddiasıyla bir işveren hakkında şikayette bulunmak ya da yürütülen yargılamaya
katılmak ya da yetkili idari makamlara başvurmak;
d- ırk, renk, cinsiyet, medeni hal, ailevi sorumluluk,
hamilelik, din, siyasal görüş, ulusal ya da sosyal köken;
e- annelik ya da aile izni;
f- hastalık ya da yaralanma nedeniyle geçici olarak işe
gelememe;
4- geçerli bir neden olmaksızın sona erdirilen iş
âkitlerinden, çalışanların tazminat ya da diğer uygun yardımlar almaları,
ulusal yasalar ya da yönetmelikler, toplu sözleşmeler ya da ulusal koşullara
uygun diğer araçlarla tayin edileceği anlaşılır.
Madde 25
1- Yetkili ulusal makam, istisnai olarak ve
işverenlerin ve çalışanların örgütlerine danıştıktan sonra, istihdam
ilişkilerinin özel niteliği gereği çalışanlar gruplarından bazılarını bu hükmün
sağladığı koruma dışına çıkarabileceği anlaşılır.
2- "Aciz hali" tanımının, ulusal mevzuat
(hukuk) ve uygulama tarafından yapılması gerektiği anlaşılır.
3- Bu hükmün kapsamına aldığı çalışanların alacak
talepleri en azından şunları içerir:
a- çalışanların aciz halinden ya da iş akdinin sona
ermesinden önceki, bu dönem üç aydan az olmamak üzere imtiyazlı alacak ve sekiz
haftadan az olmamak üzere garanti edilmiş alacak niteliğinde olmak üzere,
öngörülen bir döneme ilişkin ücret alacakları talepleri;
b- çalışanların, aciz halinin ya da iş akdinin sona
ermesinin gerçekleştiği yıl boyunca yapılan çalışmaların sonucu olarak ödenmesi
gereken tatil ödemesi talepleri;
c- çalışanların aciz halinden ya da iş akdinin sona
ermesinden önceki, bu dönem üç aydan az olmamak üzere imtiyazlı alacak ve sekiz
haftadan az olmamak üzere garanti edilmiş alacak niteliğinde olmak üzere,
belirlenen bir döneme ilişkin ödenmesi gereken diğer ücretli izinler için
alacak talepleri.
4- Ulusal yasalar ya da yönetmelikler çalışanların
alacak taleplerinin korunmasını, sosyal açıdan kabul edilebilecek bir düzeyde
olmak koşuluyla, belirlenen bir miktarla sınırlayabilir.
Madde 26
Bu madde, Taraflarca kanun çıkartılmasını gerektirmez
şeklinde anlaşılır. 2. fıkranın, cinsel tacizi kapsamadığı anlaşılır.
Madde 27
Bu maddenin, ailevi sorumlulukları olan kadın ve erkek
çalışanlara, bu sorumlulukları ekonomiye ilişkin faaliyetlere hazırlanmalarını,
katılmalarını veya bu faaliyetlerde ilerlemelerini engellediği durumlarda,
onlara bağımlı olan çocukları ve onların bakım ve desteğine muhtaç yakın aile
fertleri açısından uygulandığı anlaşılır.
"Bakmakla yükümlü oldukları çocukları" ve
"onların bakımına ve desteğine muhtaç olan yakın aile fertleri"
terimleri, ilgili Tarafın ulusal mevzuatının böyle tanımIadığı kişiler anlamına
gelir.
Madde 28
ve 29
Bu maddelerin uygulanmasında, "çalışanların
temsilcileri" terimi, ulusal mevzuat ya da uygulama tarafından böyle
nitelendirilen kişiler anlamına gelir.
BÖLÜM III
Şartın, uluslararası nitelikte hukuksal yükümlülükler
içerdiği ve bunların uygulanmasının yalnızca IV. Bölümde belirtilen denetime
bağlı olduğu anlaşılır.
Madde A,
Fıkra 1
Numaralanmış fıkraların, yalnızca bir fıkradan oluşan
maddeleri de kapsayabileceği anlaşılır.
Madde B,
Fıkra 2
B maddesinin 2 nci fıkrası için, değiştirilmiş Şart
hükümleri, aşağıdaki istisnalarla, aynı madde ya da fıkra numarasını taşıyan
Şart hükümlerine karşılık gelmektedir:
a- Şartın 3 üncü maddesinin 1. ve 3 üncü fıkralarına
karşılık gelen, değiştirilmiş Şartın 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrası;
b- Şartın 3 üncü maddesinin 2. ve 3 üncü fıkralarına
karşılık gelen, değiştirilmiş Şartın 3 üncü maddesinin 3 üncü fıkrası;
c- Şartın 10 uncu maddesinin 4 üncü fıkrasına karşılık
gelen, değiştirilmiş Şartın 10 uncu maddesinin 5 inci fıkrası;
d- Şartın 17 nci maddesine karşılık gelen,
değiştirilmiş Şartın 17 nci maddesinin 1 inci fıkrası.
BÖLÜM V
Madde E
Nesnel ve makul bir gerekçeye dayanan farklı
uygulamalar ayrımcılık sayılmayacaktır.
Madde F
"Savaş ve diğer olağanüstü hallerde"
terimleri, savaş tehdidini de kapsayacak biçimde anlaşılır.
Madde I
21 ve 22 Maddelerin eki uyarınca kapsam dışı bırakılan
çalışanlar, ilgili çalışanların sayısının saptanmasında hesaba katılmaz
şeklinde anlaşılır.
Madde J
"Değişiklik" terimi, Şarta yeni maddelerin
eklenmesini de kapsayacak biçimde genişletilecektir.