MEDENİ VE SİYASİ HAKLARA İLİŞKİN ULUSLARARASI SÖZLEŞMEYE EK İHTİYARİ PROTOKOLÜN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA
DAİR KANUN
|
Kanun No. 5468 |
|
Kabul Tarihi : 1.3.2006 |
MADDE 1 - 3 Şubat 2004 tarihinde New York’da imzalanan “Medeni ve Siyasi Haklara
İlişkin Uluslararası Sözleşmeye Ek İhtiyari Protokol”ün, beyanlar ve
çekincelerle birlikte onaylanması uygun bulunmuştur.
MADDE 2 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE
3 - Bu Kanun hükümlerini
Bakanlar Kurulu yürütür.
MEDENİ VE
SİYASİ HAKLARA İLİŞKİN ULUSLARARASI SÖZLEŞMEYE EK
İHTİYARİ
PROTOKOL
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 16 Aralık 1966
tarih ve 2200 A (XXI) sayılı Kararıyla kabul edilip imza, onay ve katılıma
açılmıştır. İhtiyari Protokol 9. maddeye uygun olarak 23 Mart 1976 tarihinde
yürürlüğe girmiştir.
Bu Protokole Taraf Devletler,
Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası
Sözleşme'nin (bundan böyle Sözleşme diye anılacaktır) amaçlarını
gerçekleştirmek ve bu Sözleşme hükümlerinin uygulanmasını sağlamak amacıyla,
Sözleşmenin IV. bölümüne göre kurulan İnsan Hakları Komitesine (bundan böyle
Komite diye anılacaktır), bu Protokolde düzenlendiği gibi, Sözleşmede yer alan
hakların ihlalinden mağdur olduğunu iddia eden bireylerden gelen şikayetleri
alma ve değerlendirme yetkisi tanımanın uygun olduğunu dikkate alarak;
Aşağıdaki hükümlerde anlaşmışlardır:
Madde 1
Bu Protokole Taraf haline gelen Sözleşmeye Taraf bir
Devlet, kendi egemenlik yetkisine tabi bulunan ve Sözleşmede düzenlenen
haklarının bu Taraf Devlet tarafından ihlal edildiğini iddia eden bireylerin
yapacağı şikayetleri Komitenin alma ve değerlendirme yetkisini tanır. Komite,
Sözleşmeye Taraf olup da bu Protokole taraf olmayan bir Devlet hakkında yapılan
şikayetleri alamaz.
Madde 2
1. Maddenin hükümlerine tabi olarak, Sözleşmede
belirtilen haklarından birinin ihlal edildiği iddiasında bulunan ve bütün iç
hukuk yollarını tüketen bireyler, inceleme yapması için Komiteye yazılı
şikayette bulunabilirler.
Madde 3
Komite, bu Protokole göre yapılan şikayetlerden imzasız
olanları veya şikayette bulunma hakkının kötüye kullanılması şeklinde
nitelediği şikayetleri veya Sözleşmenin hükümlerine uymayanları kabul edilemez
bulur.
Madde 4
1. Komite, üçüncü madde hükümleri çerçevesinde bu
Protokole göre kendisine yapılan bir şikayeti, Sözleşmenin bir hükmünü ihlal
ettiği iddia edilen ve bu Protokole Taraf bulunan Devletin dikkatine getirir.
2. Şikayeti alan Devlet altı ay içinde, olayı açıklığa
kavuşturan yazılı açıklamaları veya beyanları, eğer varsa bu Devlet tarafından
olayın çözümü için alınmış olabilecek tedbirleri Komiteye sunar.
Madde 5
1. Komite bu Protokole göre aldığı şikayetleri, birey
ve ilgili Taraf Devletin kendisine sundukları bütün yazılı bilgilerin ışığında
inceler.
2. Komite bir bireyden aldığı şikayetin aşağıdaki
koşullara sahip olduğunu tespit edememişse inceleme yapamaz:
a) Aynı konu başka bir uluslararası soruşturma veya
çözüm usulüne göre incelenmekte değildir;
b) Birey varolan bütün iç hukuk yollarını tüketmiştir.
İç hukuk yollarının uygulanması makul olmayacak ölçüde uzun sürecek ise, bu
şartın yerine getirilmesi aranmaz.
3. Komite bu Protokole göre şikayetleri incelerken
kapalı toplantılar yapar.
4. Komite kendi görüşünü ilgili Taraf Devlete ve
şikayetçi bireye gönderir.
Madde 6
Komite, Sözleşmenin 45. maddesine göre hazırlayacağı
yıllık raporuna, bu Protokole göre yaptığı faaliyetlerin bir özetini dahil
eder.
Madde 7
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun, Sömürge
Ülkelerine ve Halklarına Bağımsızlık Verilmesi hakkındaki Bildiri ile ilgili 14
Aralık 1960 tarihinde kabul ettiği 1514 (XV) sayılı kararındaki amaçların
yerine getirilmesinin beklenmesi süresince, bu Protokol'ün hükümleri bu
halklara Birleşmiş Milletler Şartı, Birleşmiş Milletler ve ihtisas kuruluşları
kapsamındaki diğer uluslararası sözleşmeler ve belgelerle tanınan başvuru
hakkını hiç bir biçimde sınırlamaz.
Madde 8
1. Bu Protokol, Sözleşmeyi imzalamış olan Devletlerin
imzasına açıktır.
2. Bu Protokol, Sözleşmeyi onaylamış veya Sözleşmeye
katılmış Devletlerin onayına tabidir. Onay belgeleri Birleşmiş Milletler Genel
Sekreterliğine tevdi edilir.
3. Bu Protokol, Sözleşmeyi onaylamış veya Sözleşmeye
katılmış her Devletin katılımına açıktır.
4. Katılımlar, katılım belgesinin Birleşmiş Milletler
Genel Sekreterliğine tevdi edilmesinden itibaren hüküm ifade eder.
5. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, bu Protokolü
imzalayan veya Sözleşmeye katılan bütün Devletleri, kendisine tevdi edilen her bir
onay veya katılım belgesi hakkında bilgilendirir.
Madde 9
1. Bu Protokol, Sözleşmenin yürürlüğe girmesine bağlı
olarak, onuncu onay veya katılım belgesinin Birleşmiş Milletler Genel
Sekreterliğine tevdi edilmesinden üç ay sonra yürürlüğe girer.
2. Onuncu onay veya katılım belgesinin tevdi
edilmesinden itibaren, bu Protokolü onaylayan her bir Devlet için Protokol,
kendi onay veya katılma belgesinin tevdi edilmesinden üç ay sonra yürürlüğe
girer.
Madde 10
Bu Protokolün hükümleri Federal Devletlerin her tarafında
hiç bir sınırlama veya istisnaya tabi olmaksızın uygulanır.
Madde 11
1. Bu Protokole Taraf her bir Devlet, Protokolün
değiştirilmesi hakkında bir önerge hazırlayabilir ve bunu Birleşmiş Milletler
Genel Sekreterine iletebilir. Genel Sekreter, değişiklik önergelerini, Taraf
Devletlerin katılmasıyla bu önergelerin incelenmesi ve oylanması amacıyla bir
konferans düzenlenmesini destekleyip desteklemediklerini bildirmeleri
talebiyle, bu Protokole Taraf Devletlere iletir. Taraf Devletlerin en az üçte
birinin böyle bir konferansın düzenlenmesini desteklemeleri halinde, Genel
Sekreter Birleşmiş Milletler himayesinde bir konferans düzenler. Konferansa
katılan ve oy kullanan Taraf Devletlerin oyçokluğuyla kabul edilen bir
değişiklik, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun onayına sunulur.
2. Protokolde yapılan değişiklikler, Birleşmiş
Milletler Genel Kurulu tarafından onaylandıktan ve bu Protokole Taraf
Devletlerin üçte ikisi tarafından kendi anayasal usullerine uygun olarak kabul
edildikten sonra yürürlüğe girer.
3. Protokolde yapılan değişiklikler yürürlüğe
girdiğinde, değişiklikleri kabul eden Devletleri bağlar; diğer Taraf Devletler
mevcut Protokolün hükümleriyle ve daha önce kabul ettikleri değişiklik
hükümleriyle bağlı olmaya devam ederler.
Madde 12
1. Bir Taraf Devlet her zaman, Birleşmiş Milletler
Genel Sekreterine hitaben yazılı bir bildirim göndererek bu Protokolden
çekildiğini bildirebilir. Çekilme, bu bildirimin Genel Sekreter tarafından
alınmasından üç ay sonra yürürlüğe girer.
2. Protokolden çekilme, bildirimin yürürlüğe
girmesinden önce, bu Protokolün 2. maddesine göre sunulmuş olan şikayetlere
Protokol hükümlerinin uygulanmasının sürdürülmesini engellemez.
Madde 13
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri bu Protokolün 8.
maddesinin 5. fıkrasına göre yapılan bildirimlere bağlı olmaksızın, Sözleşmenin
48. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen bütün Devletleri şu konular
hakkında da bilgilendirir:
a) Sekizinci maddeye göre yapılan imzalar, onaylar ve
katılmalar;
b) Bu Protokolün dokuzuncu maddesine göre yürürlüğe
girme tarihi ve 11. maddesine göre yapılan değişikliklerin yürürlüğe girme
tarihi;
c) 12. maddeye göre Sözleşmeden çekilme bildirimleri.
Madde 14
1. Bu Protokolün eşit ölçüde orijinal olan Çince,
İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca metinleri, Birleşmiş Milletlerin
arşivinde saklanır.
2. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, bu Protokolün
onaylı örneğini Sözleşmenin 48. maddesinde belirtilen Devletlere iletir.
BEYANLAR
BİRİNCİ BEYAN:
"The Republic of Turkey declares that the three
declarations and the reservation made by the Republic to the International
Covenant on Civil and Political Rights shall also apply to the present Optional
Protocol"
"Türkiye Cumhuriyeti, Medeni ve Siyasi Haklara
İlişkin Uluslararası Sözleşmeye ilişkin üç beyanının ve Sözleşmeye koyduğu
çekincenin bu ihtiyari Protokol için de geçerli olduğunu beyan eder."
İKİNCİ BEYAN:
"The Republic of Turkey interprets article 1 of
the Protocol as giving the Committee the
competence to receive and consider communications from individuals
subject to the jurisdiction of the Republic of Turkey who claim to be the
victims of a violation by the Republic of any of the rights set forth in the
Covenant."
"Türkiye Cumhuriyeti, Protokol’ün birinci
maddesini, Komiteye, Sözleşme’de yer alan haklardan herhangi birinin Türkiye
Cumhuriyeti tarafından ihlal edilmesinden dolayı mağdur olduğunu iddia eden,
Türkiye Cumhuriyetinin yargı yetkisine bağlı bireylerin şikayetlerini alma ve
inceleme yetkisi verdiği şeklinde yorumlar."
ÇEKİNCELER
"The Republic of Turkey formulates a reservation
concerning article 5 paragraph 2 (a) of the Protocol to the effect that the
competence of the Committee:
a) shall not apply to communications from individuals
if the same matter has already been considered or is being considered under
another procedure of international investigation or settlement.
b) shall be limited to communications concerning
alleged violations which result either from acts, omissions, developments or
events that may occur within the national boundaries of the territory of the Republic of Turkey
after the date on which the Protocol enters into force for the Republic of
Turkey, or from a decision relating to acts, omissions, developments or events
that may occur within the national boundaries of the territory of the Republic
of Turkey after the date on which the Protocol enters into force for the
Republic of Turkey.
c) shall not apply to communications by means of which
a violation of article 26 of the International Covenant on Civil and Political
Rights is reprimanded, if and insofar as the reprimanded violation refers to
rights other than those guaranteed under the aforementioned Covenant."
"Türkiye Cumhuriyeti, Protokol'ün 5/2 (a) sayılı
maddesine, Komite'nin yetkisinin:
a) bireyler tarafından iletilen şikayete konu sorunun,
başka bir uluslararası çözüm veya soruşturma usulü tarafından, zaten incelenmiş
veya incelenmekte olduğu durumlara ilişkin şikâyet bildirimlerini kapsamadığı,
b) Protokol'ün Türkiye Cumhuriyeti açısından yürürlüğe
girdiği tarihten sonra Türkiye Cumhuriyeti'nin ulusal sınırları içerisinde
meydana gelebilecek fiiller, ihmaller, gelişmeler veya olaylardan kaynaklanan
ihlal iddialarına ilişkin şikayet bildirimleri veya Protokol'ün Türkiye
Cumhuriyeti açısından yürürlüğe girdiği
tarihten sonra Türkiye Cumhuriyeti'nin ulusal sınırları içerisinde meydana
gelebilecek fiiller, ihmaller, gelişmeler veya olaylara ilişkin bir karardan
kaynaklanan ihlal iddialarına ilişkin şikayet bildirimleri ile sınırlı olduğu,
c) Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası
Sözleşme'nin 26. maddesinin ihlal edildiği iddiasını taşıyan şikayetlerde, söz
konusu Sözleşme'de garanti altına alınan haklar dışındaki haklara atıf yapılan
ihlal iddialarına ilişkin şikayet bildirimlerini kapsamadığı
yönünde çekince koyar.”
Aslı Gibidir.
Gündüz DİNÇER
Kanunlar ve Kararlar Müdürü